Sytuacja poprzedzająca wybuch powstania styczniowego 1860-62.




Sytuacja poprzedzająca
wybuch powstania styczniowego 1860-62.

W 1860 r. mają miejsce pierwsze
demonstracje patriotyczne: pogrzeb generałowej Sowińskiej w
czerwcu 1860 r. , rocznica wybuchu powstania listopadowego.
Organizatorzy manifestacji przejmują kontrolę nad postawami i
zachowaniami mieszkańców. atmosferę podgrzewały wieści o
zwycięstwach Napoleona III we Włoszech. Do przesilenia doszło
25 II 1861 r. kiedy na wieść o projektach reformy
uwłaszczeniowej w Rosji radykałowie zorganizowali demonstrację
mającą na celu wymuszenie na Towarzystwie Rolniczym adres do
cara z prośbą o uwłaszczenie chłopów. Demonstracja została
krwawo rozpędzona (ponad 5 osób zabitych ). Władze zezwoliły
na uroczysty pogrzeb oraz na powołanie delegacji miejskiej i
komisji Towarzystwa Rolniczego do utrzymania porządku w
mieście. W tej sytuacji car powołał Aleksa Wielopolskiego na
dyrektora wskrzeszonej komisji wyznań i oświecenia publicznego
oraz zapowiedział utworzenie rady stanu samorządu miejskiego i
powiatowego. Wielopolski rozpoczął swoje urzędowanie od
rozwiązania delegacji miejskiej i T. R. co spotkało się z
protestem społeczeństwa. 8 IV 1861 r. doszło do tzw. masakry
na placu zamkowym (ponad 100 zabitych ). Wielopolski ofiary
wziął na siebie. Wzburzenie społeczeństwa było ogromne.
Rozpoczął się ciąg manifestacji religijno patriotycznych tzn.
rewolucja moralna. We IX odbyły się wybory do rad miejskich i
samorządowych oparte na cenzurze majątkowej (i samorządowym).
14 X 1861 r. namiestnik ogłosił stan wojenny. wojsko wdarło
się do kościołów. Wielopolski podał się do dymisji.
Ogłoszenie stanu wojennego otworzyło pole do działania
elementom radykalnym. Już X 1861 r. powstał komitet miejski,
który w połowie 1862 r. przekształcił się w Centralny
Komitet Narodowy. W XII 1861 r. swoją organizację o nazwie
Dyrekcja Krajowa założyli biali. W połowie roku car zmienił
swoją politykę w stosunku do Królestwa co podyktowane było
zbliżenie z Francją i wydał ukazy.

1. W kwestii chłopskiej
oczynszowanie z urzędu

2. Niemal zupełne
równouprawnienie Żydów

Reforma oświaty

Na namiestnika mianował
Konstantego Nikołajewicza, zaś naczelnym rządu cywilnego miał
zostać Weilopolski. Program zapewniał spolszczenie
administracji, umożliwiał daleko idącą pracę organiczną. W
ówczesnych wyobrażeniach miał on pewne wady. Nie obejmował
Liwy i Ukrainy, zaś w oczach wrogów taki polityki miał wadę
taką, że był realny i możliwy do zrealizowania. Zwolennicy
powstania obawiali się utraty wpływów, przeciwnicy narodu
polskiego obawiali się wzmocnienia narodu w ramach imperium
carskiego.