Zespół Histophilus somni
wykł. 27.05.2013
Histophilus somni
(wcześniej Haemophilus somnus)
jest bardzo powszechnym, jednak ciÄ…gle
niedocenianym w Polsce patogenem bydła.
Pierwsze izolacje H.somni
pod koniec lat 50-tych XX wieku
Jako drobnoustrój warunkowo-
chorobotwórczy może bytować
bezobjawowo na błonach śluzowych
układu oddechowego i moczo-
płciowego,
ale w sprzyjających okolicznościach
powoduje zachorowania bydła z
wszystkich grup produkcyjnych.
Prawdopodobne przyczyny
niedoceniania problemu w Polsce
" Drobnoustrój wymaga specyficznych
warunków hodowli bakteriologicznej
(warunki mikroaerofilne, dodatki
wzrostowe)
" Kolonie H.somni Å‚atwo sÄ… przerastane
przez bakterie towarzyszÄ…ce
" Większość laboratoriów nie prowadzi
diagnostyki w kierunku H.somni
Fig. 1. A  H. somni biofilm (crystal violet staining); B  H. somni biofilm,
immunochemical staining anti-Hsp60; C  H. somni biofilm, growth medium (BHI-TT)
with addition of mouse SPF normal serum, immunochemical staining anti-Hsp60; D  H.
somni biofilm, growth medium with mouse SPF hyperimmune H.somni rHsp60-
antiserum, immunochemical staining anti-Hsp60; scale bar = 30µm.
Izolacja H.somni z narządu oddechowego bydła
Rodzaj próbki Ilość próbek badanych/ Odsetek Referencje
pozytywnych izolacji
(%)
Wypłuczyny z tchawicy 104/13 13 Virtala i wsp. 1996
Wypłuczyny tchawiczo- Zdrowe 144/0 0 Autio i wsp. 2007
oskrzelowe Podejrzane 89/1 1,1
Chore 163/1 0,6
Narządy bydła padłego w Płuca 297/190 64 Orr 1992
przebiegu infekcji H.somni Krtań 297/38 13
Płuca cieląt padłych w 72/11 15,3 Tegtmeier i wsp.
przebiegu zapalenia płuc 1999
Wypłuczyny tchawicy od 13/3 w czystej kulturze 23,1 Vogel i wsp. 2001
cielÄ…t z objawami zapalenia 13/2 wraz z 15,4
płuc M.haemolytica
PÅ‚uca cielÄ…t z objawami 90/4 w czystej kulturze 4,4 Vogel i wsp. 2001
zapalenia płuc po uboju 90/6 wraz z P.multocida 6,7
Płuca i śluz oskrzelowy 7 izolatów, z tego w 2 Corboz i Nicolet
cieląt z zapaleniem płuc przypadkach infekcja 1975
mieszana z P.multocida i
Arcanobacterium
pyogenes
Płuca od bydła rzez
nego z 52/4 7,69 Afshari i wsp. 2004
zapaleniem płuc
Zmienione zapalnie płuca 6 szczepów terenowych Corboz i Pohlenz
cieląt padłych lub ubitych w 1976
wieku 1-20 tyg
Wymazy z nosa buhajków 12/4 25 Stefaniak i wsp. 1997
Przeznaczonych do rozrodu
Diagnostyka mikrobiologiczna
infekcji H.somni
" Potwierdzenie diagnozy na podstawie izolacji
bakterii z narządów wewnętrznych, płynu
mózgowo-rdzeniowego, mózgu, krwi, moczu,
płynu stawowego.
" Ponieważ H. somni może występować jako
komensal na błonach śluzowych, to przy izolacji
z błony śluzowej narządu oddechowego, czy
moczo-płciowego powinien występować w
czystej kulturze, lub wykazywać znaczący
wzrost, aby go uznać za czynnik etiologiczny.
Jeśli zwierzęta były leczone
antybiotykami, to izolacja
zarazka jest znacznie utrudniona
" W takich sytuacjach dla potwierdzenia
diagnozy konieczne może być
immunochemiczne barwienie preparatów z
narządów.
Wykrywanie H.somni metodÄ… PCR
" Izolacja poprzedzona namnażaniem hodowli
w podłożu płynnym
" Bezpośrednia izolacja DNA z wymazów
(Real time-PCR)
Primery stosowane w izolacji:
for. 5 -GAAGGCGATTAGTTTAAGAG-3
rev. 5 -TTCGGGCACCAAGTATTCA-3
Wykrywany jest fragment jednostki 16S rDNA
Zakażenie H.somni u cieląt:
- stany zapalne oskrzeli, płuc i opłucnej
- polipowate zapalenia tchawicy
(obserwacje w rzez
ni)
- martwicowe zapalenie krtani
- zapalenia stawów
- posocznica
Typowe okoliczności zapadania
cielÄ…t ras mlecznych na histofilozÄ™
narzÄ…du oddechowego
" Wiek od kilku tygodni do 5-6 miesięcy
" Przeniesienie z profilaktorium/budek
indywidualnych do cielętnika
" A
ączenie w grupy, szczególnie w
cielętnikach zbiorczych
Zaleganie i duszność
w przebiegu bronchopneumonii
Zakażenie H.somni u młodego
bydła ras mięsnych:
- stany zapalne narzÄ…du odechowego
(charakter zmian podobny, jak u cielÄ…t ras
mlecznych)
- zatorowo-zakrzepowe zapalenie opon
mózgowych i mózgu (infectious thrombo-
embolic meningoecephalomyelitis, ITEME),
którego wybuchy w USA, Kanadzie i niektórych
krajach Europy potrafiły zdziesiątkować w ciągu
jednej nocy wielkie stada (zachorowania do
90%, śmiertelność u nie leczonych 100%)
Posocznica na tle zakażenia Histophilus somni
u dwutygodniowego cielęcia, jałówki, rasy jersey
Zatorowo-zakrzepowe zapalenie mózgu. Włóknikowate zapalenie naczyń 
degeneratio fibrinoides (strzałka), masywny naciek zapalny (strzałka), włóknikowy
wysięk do bocznego rowka móżdżku (strzałka), H-E, pow. 100x
Kolonie bakteryjne w świetle naczyń
krwionośnych, H-E, pow. 200x.
Typowe okoliczności zapadania
młodego bydła mięsnego na
histofilozÄ™ narzÄ…du oddechowego
" Wiek zwykle powyżej 6 miesięcy
" Odsadzenie od krowy, szczególnie jesienią
" Spędzanie stad na zimowiska (wzrost
zagęszczenia, stres socjalny)
" Rozpoczęcie tuczu w stadach skupujących
półroczne cielęta od różnych właścicieli
Najczęstsze zmiany
anatomo-patologiczne
u młodego bydła mięsnego
" Jeśli śmierć nastąpiła w przebiegu nadostrym
lub ostrym, obserwuje siÄ™:
- włóknikowe pleuritis,
- zawały lub ropnie mięśnia sercowego,
szczególnie mięśnia brodawkowego lewej
komory, włóknikowe pericarditis, włóknikowo-
ropnÄ… bronchopneumoniÄ™, zapalenia
wielostawowe, włóknikowe lub ropniakowe
zapalenie krtani.
Najczęstsze zmiany
anatomo-patologiczne
u młodego bydła mięsnego (c.d.)
- rzadziej polyserositis, złogi włóknika w
mętnym płynie stawowym, włóknikowo-ropne
meningitis z mętnym płynem mózgowo-
rdzeniowym.
Badanie histopatologiczne narządów
Charakterystyczne zmiany dla histofilozy to:
- ostre vasculitis,
- zakrzepy naczyniowe,
- zawały,
- martwica,
- silna infiltracja zajętych tkanek przez
neutrofile.
Ostre zapalenie kranio-ventralnych płatów
płuc wywołane H.somni (S.Groom-Alta Agr, za
Harris i Janzen 1989)
Ropne zapalenie płuc na tle H.somni
(S.Groom-Alta Agr, za Harris i Janzen 1989)
Wybroczyny okołonaczyniowe
(fot. B.Szcześnik)
Pęknięcia śródbłonka i warstwy
elastycznej aorty
 Obserwuje siÄ™ narastajÄ…ce znaczenie
myocarditis w przebiegu:
- posocznicy,
- stanów zapalnych płuc
- zatorowo-zakrzepowego zapalenia
opon mózgowych i mózgu
Ogniskowa histofiloza mięśnia sercowego
(S.Groom-Alta Agr, za Harris i Janzen 1989)
Ropień mięśnia lewej komory serca w toku
infekcji H.somni (T.Guichon za Harris i Janzen 1989)
Zmiany sekcyjne serca w przebiegu
histofilozy (Merck Veterinary Manual)
Wycinek myocardium z widocznym ropniem na
tle H.somni (S.Groom-Alta Agr, za Harris i Janzen 1989)
Włóknik w mętnym płynie stawu bukata w
przebiegu posocznicowej postaci histofilozy
(J.Orr  WCVM, za Harris i Janzen 1989)
Meningoencephalitis (fot. B.Szcześnik)
Straty powodowane przez infekcje
narządu oddechowego u młodego
bydła opasowego po transporcie
stanowią niekiedy najpoważniejszy
czynnik ekonomiczny zmuszajÄ…cy
hodowców kanadyjskich do masowego,
metafilaktycznego stosowania
antybiotyków.
 Zakażenie H.somni u buhajów :
- zwykle nosicielstwo bezobjawowe
(do 80 i więcej %),
- stany zapalne dodatkowych gruczołów
płciowych (szczególnie gr. pęcherzykowych), w
konsekwencji występują okresowe pogorszenia
jakości nasienia
- rzadko zakażenie ampulla ductus defferentis,
zakażenie pęcherza moczowego,
- sporadycznie stany zapalne jÄ…der i najÄ…drzy.
" Buhaje, jako z
ródło zakażenia krów
(zarówno przy inseminacji naturalnej,
jak i sztucznej), są bardzo ważnym
ogniwem w szerzeniu infekcji.
Postacie infekcji H.somni u krów:
- zapalenie macicy,
- zapalenie pochwy i szyjki,
- grudkowate zapalenie przedsionka pochwy,
- pogorszenie skuteczności zapłodnień
- zamieranie zarodków,
- poronienia (szczególnie częste około 8 mies.
ciąży),
- rodzenie się cieląt słabych,
-nosicielstwo bezobjawowe (10-20%)
NiszÄ… ekologicznÄ… H. somni
u bydła są:
- gruczoły przedsionka pochwy
- jama napletka
- małżowiny nosowe.
Infekcja H.somni zagraża
wszystkim sektorom chowu
bydła
WielonarzÄ…dowe powinowactwo, bogaty obraz
kliniczny infekcji, powodowanie zmian u bydła z
wszystkich grup produkcyjnych upoważnia do
traktowania histofilozy jako zespołu
 Zespół Haemophilus somnus
 Haemophilus somnus Syndrome
Patologia wywoływana przez H.somni
pojawia się głównie w dużych stadach
bydła, gdzie koncentracja zwierząt i
środowiskowe czynniki ryzyka silniej
oddziałują, niż w chowie indywidualnym.
Czynniki zjadliwości H.somni:
- lipooligosacharyd
- receptory dla hemoglobiny i transferyny
- czynnik utleniajÄ…cy hemoglobinÄ™
- zdolność adhezji do komórek nabłonka
nosowego, plemników, śródbłonka, zygoty
- czynniki unikania mechanizmów odporności
gospodarza
- indukowanie apoptozy komórek żernych i
komórek śródbłonka
Czynniki zjadliwości H.somnus (c.d.):
" Szczepy wykazujące obecność
fosforylocholiny w LOS indukujÄ… agregacjÄ™
płytek krwi i ich przyleganie do śródbłonka
naczyń krwionośnych
" Zdolność tworzenia biofilmu
Patogeneza
" W większości postaci histofilozy (oprócz zakażeń
narzÄ…du rozrodczego) dochodzi do posocznicy.
" Patogenne szczepy adherują do śródbłonka
naczyń krwionośnych, indukują obkurczenie
cytoszkieletu i ekspozycjÄ™ na kolagen, agregacjÄ™ i
adhezję płytek krwi do komórek śródbłonka,
powstawanie zakrzepów. Pierwotnie dochodzi
raczej tylko do zakrzepów, bez zatorów. Do
adherencji dochodzi w śródbłonku naczyń
opłucnej, myocardium, pericardium, synovium i w
wielu innych tkankach (np. mózgu, krtani).
Patogeneza c.d.
" Przerwanie dopływu krwi do tych okolic
powoduje destrukcję tkanki i rozwój
objawów klinicznych związanych z funkcją
danego narzÄ…du.
" To, jaka forma choroby siÄ™ rozwinie,
zależy od predylekcji szczepu i
indywidualnej podatności osobniczej,
jakkolwiek nie do końca znany jest
patomechanizm.
Prawdopodobny schemat inwazji
mózgu przez H.somni
H.somni
Siarczan
heparanu
BÅ‚ona
komórki
endothelium
mózgu
Ca++
Fosforylacja Obkurczenie
Wzrost
Aktywacja
łańcucha cytoszkieletu
przepuszczalności
kinazy lekkiego
lekkiego komórki
naczyń
łańcucha
miozyny śródbłonka
miozyny
Powinowactwo receptorów błony zewnętrznej
Histophilus somni do Fc różnych klas
immunoglobulin
" RECEPTORY Fc
POWINOWACTWO DO:
" FcR o masach 350kD,
" IgG2, IgM, IgA
270 kD i 120 kD
" FcR o masie 76kD
" IgG1 i IgG2
i 41 kD
Receptory dla FcIg
" Zlokalizowanie receptorów dla Ig w postaci
fibrylli związanych z powierzchnią komórki
odgrywa prawdopodobnie istotnÄ… rolÄ™ w
oporności zjadliwych szczepów H.somni na
surowicę. Te fibrylle H.somni tworzą sieć
pokrywająca powierzchnię komórki.
" Brak jednego lub więcej receptorów dla FcIg
powoduje podatność szczepu na zabijanie
przez surowicę zawierającą dopełniacz
Sposoby blokowania / unikania
mechanizmów zabijania
wewnątrzkomórkowego przez H.somni
" Hamowanie fuzji fagosomu z lizosomami
" Zdolność przeżycia w fagolizosomie
" Indukcja apoptozy komórek żernych
Receptor dla transferyny i sposób
pozyskiwania jonów żelazowych przez
Haemophilus influenzae.
(za Rao i wsp.1999)
Leczenie
" H somni jest wrażliwy in vitro na wiele
chemioterapeutyków, jak: florfenicol, tilmicosin,
tetracykliny, trimetoprim-sulfadoxine, fluorochinolony,
ceftiofur.
" Największą trudność sprawia trudność wczesnej
identyfikacji przypadków indywidualnych, gdy przebieg
jest zwykle gwałtowny. Leczenie antybiotykowe daje
efekt szczególnie we wczesnym stadium choroby.
" Lekiem z wyboru w przypadku, gdy główną przyczyną
śmiertelności jest H.somni może być florfenicol (20
mg/kg, IM, z powtórzeniem iniekcji po 48 godzinach,
lub jednokrotnie 40 mg/kg, SC).
Zwalczanie infekcji H.somni
w stadzie bydła
" PowszechnÄ… praktykÄ… jest metafilaktyczna
podaż oksytetracykliny młodemu bydłu na
początku opasu, ale nie daje to większego
efektu w przypadku histofilozy.
" Z kolei podawanie chlortetracykliny i
sulfametazyny w karmie przez pierwsze
56 dni tuczu spowodowało istotne
ograniczenie śmiertelności powodowanej
przez H.somni.
Prawdopodobieństwo zachorowania i śmierci
cieląt wykazujących wyższe miano przeciwciał
anty-H.somni jest istotnie niższe, niż zwierząt
serologicznie ujemnych.
Ze względu na powszechność zarazka, zdolność
przeżywania w płynach ustrojowych i jego
warunkowo-chorobotwórczy charakter, swoista
immunoprofilaktyka jest najskuteczniejszym
sposobem zapobiegania stratom.
Wady szczepionek opartych na pełnych,
zabitych bakteriach Gram-ujemnych
" Wysoka aktywność endotoksyny (w
klasycznych szczepionkach anty-H.somni
dawka endotoksyny stanowi nawet 1/3 DLM 
powoduje duże ryzyko reakcji szokowej na
szczepienie
" Znaczna zawartość antygenów nie związanych
ze wzbudzaniem odporności
" Często ograniczona immunogenność
Propozycja nowoczesnej szczepionki
anty-H.somni (wg Corbeil i wsp.2004)
" Wytwarzanie mniejszej ilości LOS, niż izolaty
z przypadków patologii
" Obfita ilość antygenu OMP40,
wzbudzajÄ…cego odpowiedz
zapewniajÄ…cÄ…
ochronÄ™
" Ograniczenie występowania białek
wiążących immunoglobuliny
" Wrażliwość na zabijanie przez surowicę
bydlęcą zawierającą dopełniacz
Możliwości wzbogacania
szczepionki anty-H.somni
" Wprowadzenie do genomu H.somni genów
kodujących niektóre antygeny, jak: p76, p78,
p60, p39
" Wprowadzenie genu dla antygenu 40kD
dającego krzyżowe reakcje z antygenami
powierzchniowymi P.multocida i
M.haemolytica
" Wprowadzenie genu dla leukotoksyny
M.haemolytica
" Idea stworzenia szczepionki poliwalentnej
Sposoby podawania szczepionki
" Śródskórnie
" Podskórnie
" Domięśniowo
" Donosowo
W przypadku podaży podskórnej i
donosowej zalecane jest stosowanie
atenuowanej, żywej szczepionki wrażliwej
na surowicÄ™
Szczepionki stosowane domięśniowo mogą u
części zwierząt powodować zmiany w miejscu
iniekcji, które mogą pozostać do momentu
uboju i być przyczyną strat mięsa sięgających
nawet kilkuset gramów, dlatego zalecane jest
stosowanie podaży szczepionki w mięśnie szyi
gdzie rozmiary strat sÄ… najmniejsze, a najlepiej
podskórnie, niewielkich objętościowo
szczepionek (Donkersgoed i wsp. 2000)
Szczepion- Producent Skład Zalecana Obję-
Szczepionki na rynku ka droga tość
podania dawki
Elite 4-HS Boehringer Zabite wirusy IBR, BVD, IM 5 ml
amerykańskim
Ingelheim, St. PI3, BRSV +pełne komórki
Joseph , Miss., H.somni
USA
i europejskim
Elite 9-HS Boehringer Zabite wirusy IBR, BVD, IM 5 ml
Ingelheim, St. PI3, BRSV +pełne komórki
zawierajÄ…ce antygeny Joseph , Miss., H.somni, L. canicola,
USA L.gripoty-phosa, L.Hardjo,
L.icterohaemorrhagiae
L.pomona
H.somni. Fermicon 7- Boehringer 7 składnikowa, Clostridia  IM, SC 5 ml
Somnugen Ingelheim toksoidy + H.somni pełne
Vetmedica, komórki
Burlington,
Ontario
HIPRABO- LABORATORI Leukotoksoid M. s.c. cielęta 2 ml
VIS OS HIPRA, haemolytica Biotyp A >2 mies.
Pneumos S.A. serotyp A1 + inaktywowany życia
Amer (Girona) H. somni szczep Bailie
Spain
Somnubac Pfizer Canada H.somni pełne komórki IM 2 ml
Somnugen Boehringer H.somni pełne komórki IM 2 ml
Ingelheim Vet-
medica, Burling-
ton, Ontario
Somnu Grand Labora- H.somni pełne komórki SC 2 ml
Shield tories Inc,
Freeman, SD
Somnu-Star Biostar Inc. H.somni + M. haemolytica IM- bydło 2 ml
Ph Saskatoon, dorosłe
Saskatchewan S.C. cielęta
Somnuvac PW-WiU Pro H.somni pełne komórki s.c. cielęta 2 ml
(zarejestr. w Animali sp. z s.c. lub
Polsce w o.o., Wrocław i.m. bydło
latach 90- dorosłe
tych)
Triangle 4 + Ayerst Zabite BRSV-BVD-IBR-PI3 IM 5 ml
H.somnus Veterinary + H.somni pełne komórki
Laboratories
Ultrabac 7/ Pfizer Canada 7 składnikowa Clostridia  IM, SC 5 ml
Somnubac toksoidy + H.somni pełne
komórki
Wyniki western blottingu surowicy
kozy immunizowanej OMP H. somni
z różnymi bakteriami
SDS PAGE i western blotting z
przeciwciałami anty hrHSP 60
izolowanymi na kolumnie
powinowactwa
Uzyskane rekombinowane białko
HSP60 H. somni rozdzielone w SDS
PAGE wraz reakcja z wcześniej
izolowanymi przeciwciałami
Sposoby immunizacji bydła anty-H.somni w
zapobieganiu stanom zapalnym narzÄ…du oddechowego
Opis zwierząt Użyte preparaty Schemat postępowania Referencje
Mięsne krowy 1)Krowy M.haemolytica + 1)1x w 4 tyg ap. lub 2x w 7 i 4 tyg. ap. (i.m.) Donkersgoed
cielne i cielęta H.somni van i wsp. 1995
2)Cielęta M.haemolytica + 2a)2x w 28+5 dniu i w 56+6 dniu życia (s.c.)
H.somni 2b)2x w 3 i 4 miesiącu życia lub 1x w 4 miesiącu życia (i.m.)
Cielęta 1)Triangle9+HS 2x w odstępie 21 dni (i.m.) Cairns i wsp.
2)Fermicon7,Somnugen 1993
Cielęta ras Surowica odpornościowa W 1-7 dniu życia, a następnie w przeddzień przeniesienia do Haława i
mlecznych Somnubovin cielętnika (100 ml s.c.) Stefaniak 2002
Szczepionka Somnuvac W 7-14 dniu pobytu w cielętniku i powtórzenie po 4 tygodniach
(s.c. w koral)
Cielęta ras Surowica odpornościowa W pierwszych dniach życia (s.c.) Zieliński 1988
mlecznych anty-H.somni
Cielęta ras Surowica odpornościowa W 1 i 14 dniu życia (s.c.) Balbierz i wsp.
mlecznych anty-H.somni 1985
Szczepionka H.somni Dwukrotnie w 4-5 tygodniu życia oraz po 3-4 tygodniach (i.m.)
Cielęta ras Szczepionka Somnuvac Dwukrotnie w 4 i 8 tygodniu życia (i.m.) Stefaniak i wsp.
mlecznych 1997
Cielęta mięsne Jedno- lub dwukrotne 1)1-3 tygodnie przed odsadzeniem (s.c.) Saunders i
szczepienie Somnugen 2)Po10-27 dniach (s.c.) Jansen 1980
Cielęta mięsne Jednokrotne szczepienie Przed odsadzeniem, jako jedna z kilku szczepionek Martin i wsp.
Somnugen (M.haemolytica i IBR/PI3) 1984
Cielęta mięsne Somnustar Ph +BRSV Dwukrotnie w 3 i 5 tygodniu życia Donkersgoed i
Vac. wsp. 1994
Cielęta mięsne 1) IBR-PI3/Somnugen 1)W ciągu 24 godzin od przybycia w miejsce tuczu (i.m.) Ribble i wsp.
zakup do tuczu 2) Fermicon7/Somnugen 2) Po 6-18 dniach, śr. 12,9 (i.m.) 1988
Buhajki w cie- Szczepionka H.somni Dwukrotnie w 4-5 tyg. i 7-9 tyg. życia (i.m.) Balbierz i wsp.
lętniku zbiorczym 1986
Buhajki przezna- Szczepionka Somnuvac Po raz pierwszy po 2 tygodniach od zakupu, po raz drugi po 3-4 Stefaniak i wsp.
czone do rozrodu tygodniach, trzeci raz na 1 miesiÄ…c przed ocenÄ… seminologicznÄ… 1998
(i.m.)
Warianty programów immunoprofilaktyki
infekcji Histophilus somni
Program Immunoprofilaktyka bierna Immunoprofilaktyka
czynna
Klasyczny Somnubovin podskórnie po Dwukrotnie Somnuvac 2 ml
bierno-czynny 100 ml w 1. dniu życia i w podskórnie (w koral), w 4 i
przeddzień przeniesienia 6-8 tyg. życia, minimum 10-
cielęcia do cielętnika 14 dni po wprowadzeniu do
cielętnika
Bierno-czynny Wczesne podanie Szczepienie cielÄ…t j.w.
połączony ze odpowiedniej ilości siary
szczepieniem krowy szczepionej
matek cielnych dwukrotnie Somnuvac iem na
6-4 i 4-2 tygodnie przed
planowanym porodem
Immunoprofi- Somnubovin podskórnie po
laktyka bierna 100 ml w 1. dniu życia i/lub -
w przedddzień wprowadzenia
do cielętnika
c.d.
Program Immunoprofilaktyka bierna Immunoprofilaktyka
czynna
Immunoprofi- Somnuvac 2 ml podskórnie
laktyka czynna - (w koral) po raz pierwszy w
4. tyg., po raz drugi w 6-8
tygodniu życia
Immunoprofi- Somnuvac 2 ml podskórnie
laktyka czynna 1.dawka 2 tyg. po zakupie
buhajów w - 2.dawka w odstępie 3-4
Centralnej tygodni
Wychowalni 3.dawka ok. 1 mies. przed
Buhajów rozpoczęciem badań
seminologicznych
Immunoprofi- dwukrotnie Somnuvac 2 ml
laktyka u krów podskórnie (w koral) na 6-4 i
- 4-2 tyg. przed planowanym
porodem, w kolejnych
ciążach szczepienie
jednokrotne na 6-4 tyg.
Przed porodem
Immunoprofi- Somnubovin 100 ml
laktyka podskórnie wszystkim
interwencyjna cielętom zagrożonym, na -
poczÄ…tku wybuchu w stadzie
zachorowań narządu
oddechowego
Propozycja schematu immunoprofilaktyki
bierno-czynnej infekcji Histophilus somni
dla cielÄ…t ras mlecznych.
I dawka II dawka I dawka II dawka
surowicy surowicy szczepionki szczepionki
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
tyg.
Urodze- Przeniesienie
nie do cielętnika
Propozycja schematu
immunoprofilaktyki infekcji Histophilus
somni dla cieląt i krów mlecznych
I szcze- II szcze-
I szczepie- II dawka
pienie pienie
nie cielÄ…t szczepionki
krowy krowy
-2 -1 1 2 3 4
mies.
PORÓD/ URODZENIE
Wczesne, obfite pojenie cielÄ…t
siarÄ…, kontrola siary; kontrola
transferu odporności biernej
Propozycja schematu
immunoprofilaktyki infekcji Histophilus
somni dla ochrony młodego bydła
opasowego
I dawka II dawka
III dawka
szczepionki szczepionki
szczepionki
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mies.
Urodzenie, Odsadzenie
kontrola
żywotności
cielÄ…t
Propozycja schematu
immunoprofilaktyki infekcji Histophilus
somni dla ochrony krów mięsnych i
młodego bydła opasowego
I szcze- II szcze-
I szczepie- II szczepie- III szczepie-
pienie pienie
nie cielÄ…t nie cielÄ…t nie cielÄ…t
krów krów
-2 -1 1 2 3 4 5 6 7 mies.
PORÓD, kontrola
Odsadzenie
żywotności cieląt
Efekty szczepienia anty-H.somni buhajów
przeznaczonych do rozrodu do 6 mies.życia)
miesiÄ…c ChorujÄ…cych ChorujÄ…cych Koszty leczenia
przed immu- w toku immu- (przed immu-
nizacjÄ… (%) nizacji (%) nizacjÄ… =100%)
VI 47,2 11,4 29,5
VII 19,5 14 78,4
VIII 7,3 0 0
IX 20,5 5,7 26,1
X 0 0 0
XI 63 18,5 32,3
XII 15 16 132,7
Razem 23,5 9 40,9
Wyniki oceny aukcyjnej buhajów
przeznaczonych do rozrodu
Ocena Kwalifikacja Dyskwalifikacja Dyskwalifi
aukcyjna do SHiUZ lub z powodu złej kacja z
punktu kopu- jakości nasie- innych
lacyjnego nia lub patol. powodów
(n(%) narz.rozr. n(%)
n (%)
Rok przed 59 (61,5) 20 (20,8) 17 (17,7)
immuniz.
(n=96)
W toku 88 (62) 9 (6,3) 45 (31,7)
immuniz.
(n=142)
Masa buhajów w 400 dniu życia
Ocena Kwalifikacja Dyskwalifikacja Dyskwalifik
aukcyjna do SHiUZ lub z powodu złej acja z
punktu kopu- jakości nasie- innych
lacyjnego nia lub patol. powodów
narz.rozr. (kg)
(kg) (kg)
Rok przed 478,7+29,9 473,2+30,1 458,4+38,3
immuniz.
(n=96)
W toku 473,4+23,3 471,1+22,3 439,1+28,2
immuniz.
(n=142)
W. Haława rozprawa doktorska 2002
Cielęta otrzymywały:
" Surowicę Somnubovin w 1-7 dniu życia, a
następnie w przeddzień przeniesienia do
cielętnika
" SzczepionkÄ™ Somnuvac 2 tygodnie po
wprowadzeniu do cielętnika, a następnie
po 3-4 tygodniach
Odsetek cieląt leczonych w cielętnikach
z powodu chorób narządu oddechowego
120
100
80
60
40
20 DS.
0 N
1 rok 1. Rok 2. Rok 3. Rok 4 rok
Razem
przed imm. imm. imm. imm.
lata obserwacji
%
Istotne składniki kosztów leczenia chorób
narzÄ…du oddechowego cielÄ…t
" Leki
" Zejścia śmiertelne
" Obsługa lekarsko-weterynaryjna
" Osłabienie tempa wzrostu
" Koszty robocizny
" Konfiskaty mięsa w miejscu iniekcji szczepionek,
antybiotyków i innych leków
" Pogorszenie jakości jałówek przeznaczonych do
remontu stada podstawowego
Koszty zachorowań w przeliczeniu na 1
cielÄ™ (koszty lek-wet. stanowiÄ… ok. 30%
kosztów całkowitych)
120
koszty
100
leczenia
80
60
koszty
40
leczenia i
20
profilaktyki
0
1 rok 1rok 2 rok 3 rok 4 rok szacowane
przed imm. imm. imm. imm.
koszty
całkowite
lata doświadczenia
zachorowań
zł
Brakowanie krów z powodu jałowienia
w trakcie szczepienia anty-H.somni
grupa Przed imm. Po I cyklu Po II cyklu
% % %
Kontr. 18,4 11,1 10
(n=38)
R 2,6 9,7 5,3
(n=38)
P 10,8 10 7,6
(n=35)
Okres międzyciążowy (dni)
grupa Przed imm. Po I cyklu Po II cyklu
Kontr. 103 149 108
(n=38)
R 176 118 93
(n=38)
P 126 104 87
(n=35)
Charakterystyka reakcji
immunologicznej bydła
na antygeny H.somni
1. PowtarzajÄ…ce siÄ™ (np. z wiekiem) kontakty zwierzÄ…t z
H.somni, a także immunizacja zwierząt, powodują
pojawianie się odpowiedzi immunologicznej zarówno w
surowicy, jak w siarze i wypłuczynach napletka,
jednocześnie w dwu- lub więcej izotypach przeciwciał.
2. W stadach zakażonych naturalnie, zwierzęta
nie wykazujące objawów patologii wykazywały
w surowicy z wysoką częstością przeciwciała
we wszystkich badanych klasach i podklasach.
Zwraca uwagę wysoka zawartość przeciwciał
swoistych anty-H. somni w klasie IgA.
We wczesnej fazie zakażenia
przebiegajÄ…cego z objawami patologii narzÄ…du
rozrodczego dominującą rolę spełniały
przeciwciała podklasy IgG1.
Intensywność reakcji surowicy Somnubovin w
teście ELISA z LPS-ami bakterii gram-ujemnych
(reakcja z LOS H.somnus=100%)
Intensywność reakcji surowicy kozy anty-
OMP H.somni z LPS-ami bakterii gram-
ujemnych (reakcja z LOS H.somni=100%)
3. W przebiegu infekcji naturalnej narzÄ…du
rozrodczego buhajów przeciwciała klasy IgA
pojawiają się najwcześniej i utrzymują z wysoką
intensywnością w wypłuczynach napletka i
plazmie nasienia buhajów.
Wraz z wiekiem buhajów i powtarzającymi
się kontaktami błony śluzowej z H.somni, w
wypłuczynach napletka wzrasta częstość i
intensywność reakcji w klasie IgG i
jednocześnie utrzymana jest reakcja w klasie
IgA.
4. Obecność w surowicy nasilonych reakcji
wobec antygenu 270 kD i LOS H.somni oraz silne
zróżnicowanie osobnicze reakcji anty-LOS w
stadzie, wskazuje na infekcjÄ™ przebiegajÄ…cÄ… z
penetracją błon śluzowych i angażowaniem
odpowiedzi systemowej.
Znaczny udział odpowiedzi w podklasie
IgG2 wskazuje na protektywny charakter
reakcji systemowej.
6. Powszechność występowania w
badanych płynach ustrojowych przeciwciał
przeciw antygenom o masie 23, 40 i 60 kD
powinna skłonić do podjęcia badań nad
oceną przydatności tych antygenów w
komponowaniu szczepionek
podjednostkowych w immunoprofilaktyce
infekcji H.somni u bydła.
Ze względu na znaczne rozprzestrzenienie infekcji w
stadach, charakter odpowiedzi immunologicznej wynika
ze stymulacji miejscowej błon śluzowych i odpowiedzi
systemowej:
a) znamienny wzrost intensywności reakcji przeciwciał
klasy IgA w siarze w odpowiedzi na szczepienie krów
cielnych był związany z lepszymi wynikami wychowu
ich cielÄ…t
b) immunizacja szczepionkÄ… Somnuvac wzbudza silnÄ…
odpowiedz
we wszystkich badanych klasach
przeciwciał, a szczególnie w obu podklasach IgG i w
klasie IgA.
5. Ze względu na znaczną autonomię układu
odporności narządu rozrodczego buhajów,
serologiczna diagnostyka infekcji Histophilus
somni powinna opierać się na badaniu
wypłuczyn napletka i plazmy nasienia.
Analiza reakcji w surowicy (spektrum
klas oraz intensywność reakcji) stanowi
element uzupełniający, charakteryzujący stan
równowagi gospodarz-drobnoustrój dla stada.