met odol ogi a
Charakterystyka energetyczna
budynku  krok po kroku
Jerzy Żurawski
Obliczenia charakterystyki energetycznej odbywać się będą zazwyczaj przy wykorzystaniu
programów komputerowych. Jednak ze względu na dużą ilość danych konieczne jest ich wcześniejsze
przygotowanie. Jakie dane należy przygotować i do czego będą one służyć?
Wykonanie projektowej charakterystyki ener- z projektem lub uzupełnienie informacji o zmia- Dane klimatyczne
getycznej budynku jest częścią projektu bu- nach jakie zostały wprowadzone w trakcie Strefa klimatyczna. Aby wykonać obliczenia nie-
W
dowlanego. Zgodnie z rozporządzeniem [3] realizacji. Oświadczenie takie należy przecho- zbędne jest posiadanie odpowiednich danych
w sprawie zakresu i form projektu budowlane- wywać wraz z wersją archiwalną świadectwa klimatycznych. Metoda przyjęta do obliczeń w
go (ż11 ust. 2, pkt 9 a-d) należy spełnić wyma- przez 10 lat. Zmiany istotne z punktu widzenia [1] opiera się na danych klimatycznych zawiera-
gania energooszczędności nie tylko dla izolacji świadectwa charakterystyki energetycznej to: jących następujące informacje: średnia miesięcz-
termicznej przegród, ale także dla rozwiązań zmiana wymiarów budynku, zmiana izolacji na temperatura termometru suchego, minimalna
instalacyjnych. Zatem konieczne jest określenie termicznej przegród budowlanych, zmiana miesięczna temperatura termometru suchego,
w projekcie wskaz
nika nieodnawialnej energii urządzeń w instalacjach: c.o., c.w.u., wentylacji maksymalna miesięczna temperatura termome-
pierwotnej EP [kWh/m2rok] zgodnie z rozpo- i chłodzenia na rozwiązania o innej sprawności tru suchego, średnia miesięczna temperatura
rządzeniem ws. metodologii [1] oraz warunka- w stosunku do założeń projektowych. nieboskłonu, suma całkowitego natężenia pro-
mi technicznymi [2]. mieniowania słonecznego na powierzchnię po-
Sporządzenie świadectwa i charakterystyki Dane podstawowe ziomą, suma bezpośredniego natężenia promie-
opiera się na tej samej metodologii obliczenio- Informacje adresowe. Przy sporządzaniu pro- niowania słonecznego na powierzchnię poziomą,
wej. Przy sporządzaniu charakterystyki ener- jektowanej charakterystyki energetycznej ko- suma rozproszonego natężenia promieniowania
getycznej budynku należy określić wszystkie nieczne jest przygotowanie danych adreso- słonecznego na powierzchnię poziomą, suma
straty ciepła przez przegrody budowlane wych dla budynku. Dla nowych obiektów może całkowitego natężenia promieniowania słonecz-
i wentylację. Do poprawnego wyznaczenia EP nie być znany numer budynku, ale w tym miej- nego na powierzchnię poziomą (kierunek N,
konieczne jest też określenie zysków ciepła: scu można wprowadzić numer działki lub inne pochylenie 0�). Należy sprawdzić w jakiej strefie
od słońca oraz zysków wewnętrznych, które dane precyzujące lokalizację. klimatycznej i stacji meteorologicznej będzie lub
zależą od sposobu eksploatacji budynku. Inne Dane o przeznaczeniu i technologii wznosze- jest zlokalizowany budynek.
są dla budynków mieszkalnych, inne dla bu- nia. Przeznaczenie budynku ma wpływ na okre- W Polsce występuje pięć stref klimatycz-
dynków użyteczności publicznej jeszcze inne ślenie wartości granicznej EP zgodnie z roz- nych, którym odpowiadają zewnętrzne tempe-
dla budynków produkcyjnych. Dla budynków porządzeniem [2]. Inny jest sposób określenia ratury obliczeniowe (patrz: tabela 1 i ekran 1),
chłodzonych należy określić także zyski ciepła dla budynków mieszkalnych bez chłodzenia np. Wrocław leży w II strefie klimatycznej  tem-
w sezonie chłodniczym. (EPH+W), z chłodzeniem (EPH+W+C), jeszcze peratura obliczeniowa wynosi -18�C
W przypadku sporządzania świadectwa ko- inna dla budynków użyteczności publicznej bez Zacienienie. Na wskaz
nik energii końco-
nieczne jest uzyskanie oświadczenia kierownika i z chłodzeniem. Dodatkowo należy ustalić sys- wej EK oraz wskaz
nik energii pierwotnej EP
budowy, że budynek został wykonany zgodnie tem wznoszenia budynku (patrz: formularz 1). oprócz temperatur zewnętrznych ma wpływ
także zacienienie. Budynek na otwartej
przestrzeni będzie przyjmował więcej ciepła
FORMULARZ 1 DANE PODSTAWOWE DO CHARAKTERYSTYKI
od promieniowania słonecznego, budynek
miasto, kod
otoczony wokoło budynkami lub położony
Adres budynku
ulica, nr w środku lasu  znacznie mniej. Korekta reali-
zowana jest za pomocą współczynnika zacie-
Nazwa inwestycji
nienia  Z. W rozporządzeniu [1] są podane
Typ konstrukcji
proste przypadki zacienienia dla całego bu-
Liczba kondygnacji
dynku, niestety uniemożliwiają one prawidło-
Zdjęcie lub wizualizacja budynku
we uwzględnianie oddziaływania słońca na
Rok zakończenia budowy Rok budowy/rok modernizacji instalacji c.o. budynek, lokal czy pomieszczenie (ekran 2).
Oczywiście można wykorzystać podpowie-
Przeznaczenie Rok budowy/rok modernizacji instalacji c.w.u.
dzi zawarte w [1], jednak należy liczyć się,
Formularze 1-8 są propozycją szablonów do zestawiania danych potrzebnych do sporządzenia projektowanej charakterystyki energetycznej
lub świadectwa energetycznego. Jasnoniebieskie pola  wypełnia osoba sporządzająca dokumenty (np. za pomocą programu komputerowego) że wyniki będą bardzo niedokładne, a dla
24 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny z:a _ 02 _ 2009
met odol ogi a
EKRAN 2. Współczynniki zacienienia wg rozporządzenia [1]
EKRAN 3. Kąty do określania czynników korekcyjnych zacienienia wg PN-EN13370:2008
EKRAN 1. Mapa stref klimatycznych i szerokości geograficznych
Szerokość geograficzna. Określenie sze- Jeżeli w projekcie narzucona jest większa
TABELA 1 STREFY KLIMATYCZNE
rokości geograficznej jest konieczne do pre- szczelność budynku (mniejsza wartość n50) niż
I TEMPERATURY OBLICZENIOWE
cyzyjnego określenia wpływu zacienienia na określona w warunkach technicznych, do obli-
Strefa Temperatura
energochłonność analizowanego budynku wg czeń należy przyjąć taką wartość n50 jak stano-
klimatyczna obliczeniowa
PN-EN 13370:2008. Ma szczególne znaczenie wią założenia projektu.
dla budynków lokali i pomieszczeń klimatyzo- Dla budynków istniejących konieczne jest
Strefa I -16�C
wanych. Polska zlokalizowana jest pomiędzy określenie poziomu szczelności. W tym celu
Strefa II -18�C
49 a 54 stopniem szerokości geograficznej. Na- można wykonać pomiar szczelności przy zada-
Strefa III -20�C
leży wybrać szerokość położoną najbliżej miej- nym ciśnieniu 50 Pa. Zasady określenia warto-
sca lokalizacji budynku [49, 50, 51, 52, 53, 54]�, ści n50 zostały zawarte w normie PN-ISO 9972.
Strefa IV -22�C
a wartości podane w normie interpolować. Niestety w większości przypadków polskiego
Strefa V -24�C
Stacja meteorologiczna. Do wykonania obli- budownictwa nie jest znana krotność wymiany
czeń konieczne jest wybranie stacji meteorolo- przy ciśnieniu 50 Pa. Można ją oszacować za
budynków chłodzonych  zdaniem eksper- gicznej dla której opracowane zostały średnie pomocą podpowiedzi zawartej w rozporządze-
tów  zastosowanie takiego uproszczenia jest miesięczne temperatury zewnętrzne oraz inne niu [1] lub np. w normach PN-EN 13790 i PN-
niedopuszczalne. dane pogodowe konieczne do sporządzenia -EN 13465 (ekran 4).
W celu precyzyjnego określenia wpływu świadectwa.
promieniowania słonecznego na budynki, Dane te są dostępne na stronach interne- Geometria
pomieszczenia lub lokale  należy korzy- towych Ministerstwa Infrastruktury. Jeżeli ana- Przed rozpoczęciem obliczeń należy wprowa-
stać z dokładnej metody określonej w normie lizowany budynek zlokalizowany jest w miej- dzić geometrię podłogi na gruncie. Wartości
PN-EN13370:2008 (np. w programie Certo scowości, dla której zostały opracowane bazy te są wykorzystywane do obliczenia strat do
dostępne są obie metody określenia wpływu termiczne należy przyjąć dane odpowiadające gruntu w pomieszczeniach, w których nie ma
zacienienia na jakość energetyczną budynku). najbliżej położonej miejscowości lub miejsco- ścian zewnętrznych. Należy podać powierzch-
Współczynnik zacienienia związany z zewnętrz- wości o jak najbardziej zbliżonych parame- nię rzutu parteru, a dokładnie: powierzchnię
nymi elementami zacieniającymi Fsh,ob liczony trach termicznych. podłogi na gruncie oraz obwód całkowity
jest na podstawie normy PN-EN 13790:2008, ścian zamykających powierzchnię podłogi
jako iloczyn trzech czynników zacienienia, Krotność wymiany powietrza n50 na gruncie. Można też podać całkowitą po-
z uwzględnieniem odpowiednich kątów, orien- Określenie krotności wymiany powietrza n50 wierzchnię użytkową ogrzewaną, czyli o regu-
tacji okna oraz szerokości geograficznej: związane jest z podaniem wpływu szczelno- lowanej temperaturze oraz całkowitą kubaturę
Fsh, ob = Fhor� Fov� Ffin ści na energochłonność budynku. Do roku budynku. Wartości te zostaną potraktowane
gdzie: 2009 szczelność była jedynie wymogiem jako priorytetowe do dalszych obliczeń.
Fhor  czynnik zacienienia od otoczenia, zależny określonym w prawie budowlanym, bez po-
od kąta wzniesienia [0-40]� (patrz: ekran 3), dania wartości granicznych, które powinien Opisy budynku
Fov  czynnik zacienienia od elementów piono- spełniać budynek. Od stycznia 2009 roku oraz proponowane zmiany
wych, zależny od kąta dla elementu pio- w warunkach technicznych zostały podane Przy sporządzaniu charakterystyki energe-
nowego [0-60]�, wartości graniczne n50. tycznej w projekcie budowlanym nie jest to
Ffin  czynnik zacienienia od elementów pozio- Dla nowych budynków projektowanych po konieczne, można jednak wprowadzić nastę-
mych zależny od kąta dla elementu pozio- 2008 roku, wartości n50 należy przyjmować pujące opisy: osłona budynku, instalacja c.o.
mego [0-60]�. w zależności od sposobu realizacji wentylacji. instalacja wentylacji, instalacja chłodzenia
Jeżeli nie wykonano badań, maksymalna war- (jeżeli występuje), instalacja c.w.u., oraz (jeżeli
Czynniki korekcyjne od zacienienia wprowa- tość n50 powinna wynosić wg [2]: wymaga tego typ budynku) również instalacja
dza się na poziomie lokalu odpowiednio dla dla wentylacji naturalnej n50 d" 3 wym/h, oświetlenia wbudowanego. Instalacja oświe-
każdego okna, w zależności od usytuowania. dla wentylacji mechanicznej n50 d" 1,5 wym/h. tleniowa występuje w budynkach niemiesz-
z:a _ 02 _ 2009 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny 25
dane wg przepisów prawa budowlanego
Zrzuty ekranowe wykonano w programie Certo
met odol ogi a
EKRAN 5. Zyski ciepła wg rozporządzenia [1]
EKRAN 4. Zestawienie szacunkowych wartości n50 w zależności
od szczelności budynku oraz typu budynku i roku wznoszenia
EKRAN 6. Zyski ciepła wg PN-B 02025
kalnych. W nowoprojektowanych budynkach ilu jest najemców. Oczywiście przy sporządzaniu właściciela, temperatury ogrzewania, tempe-
 proponowane zmiany nie występują. projektowanej charakterystyki nie jest to takie ratury chłodzenia oraz skorygować nr lokalu.
Uwaga: w przypadku sporządzania świadec- ważne. Jedak biorąc pod uwagę, że jeżeli w cza- Do danych podstawowych należy wprowa-
twa charakterystyki energetycznej opisy budyn- sie realizacji nie nastąpią istotne zmiany, to dane dzić kubaturę lokalu Ve pomniejszoną o podcie-
ku oraz proponowane zmiany są niezbędne! z charakterystyki mogą stać się świadectwem nia, balkony, loggie, galerie  liczoną po obrysie
 będziemy mieli gotowy podział na świadectwa zewnętrznym. Dla uproszczenia wartość Ve dla
Podział na lokale dla poszczególnych lokali i dla całego budynku. budynku jest sumą Vei poszczególnych lokali:
Ze względów obliczeniowych każdy budynek Dla lokalu określa się wszystkie szcze- Ve=Łi (Vei ). Można też podać wysokość kondy-
można podzielić na lokale. Niektóre budynki np. gółowe dane, przy czym mogą być one gnacji, która będzie automatycznie wprowadza-
domki jednorodzinne, szkoły, budynki użyteczno- jednakowe dla całego budynku lub inne dla na dla każdego pomieszczenia.
ści publicznej mogą składać się z jednego lokalu. każdego lokalu, np. dom wielorodzinny o in-
Jeżeli w budynku są dwie funkcje np. mieszkalna dywidualnym systemie grzewczym. Dla loka- Podział na strefy termiczne
i biurowa, to budynek można podzielić na dwa lu trzeba ponownie wprowadzić dane ogólne, W rozporządzeniu [1] nie jest podane w jaki spo-
lokale. Jeżeli w budynku są lokale przeznaczone które mogą być różne (np. dla budynku wielo- sób należy dzielić budynek lub lokal na strefy.
do wynajmu to można go podzielić na tyle lokali rodzinnego). Należy dodać dane dotyczące W najbliższym czasie obowiązywać będą zasa-
dy podziału na strefy określone w normie PN-EN
13790:2008, która jest dostępna na razie tylko
TABELA 3 WsPółcZyNNiKi do oBlicZENia ENErgii PiErWotNEj
w języku angielskim, dlatego zasady te przed-
roczne zapotrzebowanie energii pierwotnej przez system grzewczy i wentylacyjny do
stawiamy poniżej. W strefie nie może być dwóch
QP,H kWh/a
ogrzewania i wentylacji
pomieszczeń:
QP,W roczne zapotrzebowanie energii pierwotnej przez system do podgrzania ciepłej wody kWh/a a) o różnicy temperatur dla grzania powyżej 4 K,
b) z których jedno jest chłodzone, a drugie nie,
QP,C roczne zapotrzebowanie energii pierwotnej przez system do chłodzenia kWh/a
c) o różnicy temperatur dla chłodzenia większej
roczne zapotrzebowanie energii końcowej przez system grzewczy i wentylacyjny do
od 4 K (o ile obydwa są chłodzone),
QK,H kWh/a
ogrzewania i wentylacji
d) ogrzewanych z różnych z
ródeł ciepła,
QK,W roczne zapotrzebowanie energii końcowej przez system do podgrzania ciepłej wody kWh/a e) chłodzonych z różnych z
ródeł chłodu,
f) wentylowanych z różnych systemów wentyla-
QK,C roczne zapotrzebowanie energii końcowej przez system do chłodzenia
cyjnych (zasada 80%),
roczne zapotrzebowanie energii elektrycznej końcowej do napędu urządzeń pomoc-
g) o strumieniach powietrza wentylacyjnego
Eel,pom,H kWh/a
niczych systemu ogrzewania i wentylacji
różniących się ponad 4-krotnie (zasada
roczne zapotrzebowanie energii elektrycznej końcowej do napędu urządzeń pomoc-
80%), chyba że drzwi między tymi po-
Eel,pom,W kWh/a
niczych systemu ciepłej wody
mieszczeniami są często otwarte.
współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie Ze względu na tak wiele czynników decydu-
nośnika energii (lub energii) końcowej do ocenianego budynku (wel, wH, wW), który okre-
jących o podziale na strefy  programy obli-
wi 
śla dostawca energii lub nośnika energii; (wel  dotyczy energii elektrycznej, wH  dotyczy
czeniowe powinny posiadać mechanizmy au-
ciepła dla ogrzewania, wW  dotyczy ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej)
tomatycznego podziału na strefy.
26 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny z:a _ 02 _ 2009
met odol ogi a
EKRAN 9. sprawność akumulacji ciepła (magazynowania) grzewczego  �H,s
EKraN 7. Średnioroczna sprawność wytwarzania, zgodnie z rozporządzeniem [1]
EKraN 8. sprawność przesyłania (transportu) ciepła  �H,d
EKraN 10. sprawność wykorzystania i regulacji ciepła przyjmowana  �H,e
Zyski ciepła Ogrzewanie, wentylacja i chłodzenie Sprawność znormalizowana jest zazwy-
Wprowadzone zyski ciepła na poziomie całe- Przy określaniu wskaz
nika nieodnawialnej czaj o około 10-15% wyższa od średnio-
go budynku mogą być takie same dla lokali, energii pierwotnej EP = QP/Af należy obliczyć rocznej sprawności wytwarzania jaką należy
jednak najczęściej tak nie jest. Czasami wy- energię pierwotną: wprowadzić do obliczeń. Jeżeli producent
stępuje konieczność określania zysków cie- QP = QP,H + QP,W + QP,C [kWh/a] podaje sprawność wytwarzania 109%, to
pła na poziomie lokalu, a nawet na poziomie gdzie: należy liczyć się z tym, że sprawność śred-
pomieszczenia. Dzieje się tak, gdy mamy do QP,H = wH � QK,H + wel � Eel,pom,H [kWh/a], nioroczna będzie niższa o co najmniej 10%
czynienia z budynkami o funkcji mieszanej. QP,W = wW � QK,W + wel � Eel,pom,W [kWh/a], i wyniesie 99%.
Dlatego wewnętrzne zyski ciepła należy okre- QP,W = wC � QK,C + wel � Eel,pom,C [kWh/a].
ślać dla lokalu, a w niektórych przypadkach
TABELA 4 WsPółcZyNNiKi NaKładu
na poziomie pomieszczenia. Program oblicze- Opis użytych we wzorach współczynników po-
NiEodNaWialNEj ENErgii PiErWotNEj
niowy powinien działać tak, by każdy nowow- dano w tabeli 3. Współczynniki nakładu nieod-
ZgodNiE Z roZPorZądZENiEM [1], Zał. 5
prowadzany lokal miał automatycznie przyj- nawialnej energii pierwotnej wi na wytworzenie
wi w
mowane wartości z danych budynku, które i dostarczenie nośnika energii lub energii do
y
ródło ciepła
(wH, wW, wel , wC)
następnie będzie można skorygować (patrz: budynku  podano w tabeli 4.
ekrany 5 i 6). Sprawność na c.o. i wentylację. Sprawność
kocioł na węgiel, kamienny,
1,1
Dla budynków mieszkalnych warto wyko- systemu grzewczego składa się ze sprawno- brunatny, koks, itp.
rzystać metodę obliczeniową opisaną w nor- ści składowych:
kocioł na gaz ,olej opałowy,
1,1
mie PN-EN 02025, wg której można osza- � = �H,g � �H,d � �H,s � �H,e
gaz płynny
cować wewnętrzne zyski ciepła. Strumienie gdzie:
kocioł na biomasę: drewno,
0,2
cieplne można określić w zależności od liczby �H,g  sprawność wytwarzania,
słomę, pelet
mieszkańców, od c.w.u. na mieszkańca i na �H,d  sprawność przesyłania (transportu) ciepła,
energia elektryczna 3,0
mieszkanie, od gotowania, oświetlenia oraz �H,s  sprawność akumulacji ciepła (magazy-
CHP*  kogeneracja
od urządzeń elektrycznych. nowania) grzewczego,
0,8
z węgla, gazu, oleju
Trzeba jednak pamiętać, że dla dużych �H,e  sprawność wykorzystania i regulacji cie-
lokali mieszkalnych powinna być możliwość pła przyjmowana. CHP*  kogeneracja
0,15
z biomasy
korekty ww. wartości na poziomie pomiesz-
czenia. Trudno przecież przyjąć np. zyski od Sprawności te można przyjmować z tabel za-
ciepłownia węglowa 1,3
gotowania dla pokoi poddasza, na którym nie wartych w rozporządzeniu [1] lub na podstawie
ciepłownia gazowa, olejowa 1,2
ma kuchni. Dla lokali niemieszkalnych docho- danych producentów urządzeń grzewczych.
dzi jeszcze jedna możliwość kształtowania Należy jednak pamiętać, że wartości podawa- kolektory słoneczne 0,0
strumieni zysków ciepła, które określa się na ne przez producentów w DTR-kach oznaczają
kolektory PV
0,7
poziomie pomieszczenia. sprawność znormalizowaną, podawaną przy
(fotowoltaiczne)
Następnie należy określić parametry insta- optymalnym obciążeniu kotła. Sprawność ta
*CHP  produkcja energii cieplnej i elektrycznej
lacji: c.o. chłodzenia, wentylacji, ciepłej wody jest jednak zmienna w okresie grzewczym i za-
realizowana z jednego urządzenia
oraz oświetlenia na poziomie lokalu. leży od wielu czynników (patrz rys. 1 i 2).
z:a _ 02 _ 2009 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny 27
met odol ogi a
EKRAN 12.
Średnia
sezonowa
sprawność
akumulacji
chłodu  �c,s
EKRAN 13. Średnia
sezonowa sprawność
transportu nośnika
chłodu  �c,d
EKRAN 14. Średnia sezonowa
sprawność regulacji
i wykorzystania chłodu  �c,e
EKRAN 11. Współczynnik EsEEr
W celu określenia sprawności instalacji Sprawność chłodzenia. Jeżeli budynek jest chło-
FORMULARZ 2 ogrZEWaNiE  daNE
grzewczej można wartość taką obliczyć we- dzony  w podobny sposób należy określić
WyMagaNE do cHaraKtErystyKi
dług metodologii określonej w rozporządze- parametry chłodzenia. Chłodzenie może wystę-
1 2
Rodzaj paliwa*
niu ws. metodologii [1] lub przyjąć ją zgodnie pować w wybranych pomieszczeniach, dlatego
Współczynnik nieodnawialnej z tabelami zamieszczonymi w tym samym najlepiej jest opisywać parametry chłodzenia na
energii pierwotnej
rozporządzeniu (patrz ekrany 7-10 oraz pro- poziomie pomieszczenia. Sprawność instalacji
ponowany do zestawiania potrzebnych da- chłodzenia oblicza się ze wzoru:
Udział procentowy paliwa
nych formularz 2). �C,tot = ESEER � �C,s � �C,d � �C,e
Typ kotła
Dla nowych budynków w większości przy- gdzie:
Sprawność z
ródła ciepła padków można przyjąć, że składowe sprawno- ESEER  średni europejski współczynnik efekty-
ści instalacji c.o. wynoszą: wności energetycznej wytworzenia chłodu,
Sprawność wytwarzania  �H,g
sprawność przesyłania (transportu) ciepła �C,s  średnia sezonowa sprawność akumulacji
Sprawność przesyłania  �H,d
�H,d = 97%-98%, chłodu w budynku,
sprawność akumulacji ciepła (magazynowa- �C,d  średnia sezonowa sprawność transportu
Sprawność akumulacji  �H,s
nia) grzewczego �H,s = 100%, nośnika chłodu w budynku,
Sprawność wykorzystania
sprawność wykorzystania i regulacji ciepła �C,e  średnia sezonowa sprawność regulacji
i regulacji  �H,e
przyjmowana �H,e = 98%. i wykorzystania chłodu w budynku.
Rok budowy**
Stan techniczny z
ródła ciepła
110
Informacje o serwisowaniu kotła
�
Obciążenie kotła
1,0
* można wprowadzić dowolną liczbę z
ródeł ciepła
Qk  nominalna moc kotła 100
Kotły kondensacyjne
0,8
** kolor szary dotyczy budynków istniejących dla których
0,63
Qk��1�t1
sporządzane jest świadectwo energetyczne
0,6
90
0,48
Kotły niskotemperaturowe
Qk��i�ti
0,39
0,4
�d1
0,30
Qk��5�t5
�d2
FORMULARZ 3 cHłodZENiE  daNE Kotły
�d3 80
0,2 0,13
konwencjonalne
�d4 �d5
WyMagaNE do cHaraKtErystyKi
0,0
25 32 40 51 120 dni
1 2
70
Pomieszczenie t1 t2 t3 t4 t5
Liczba dni grzewczych t
Temperatura chłodzenia
60
Kotły stałotemperaturowe,
Qk��1�t1 = Qk��i�ti = Qk��5�t5 = const
System rok produkcji 1975
ESEER
Sprawność roczna znormalizowana 50
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
5
�dr = � 100%
Sprawność akumulacji 5
Stopień obciążania kotła [%]
1
Ł
�di
i=1
Sprawność transportu
RYS. 1. Obciążenie kotła w przykładowym RYS. 2. Znormalizowana sprawność różnych
Sprawność regulacji
sezonie grzewczym kotłów w zależności od obciążenia
i wykorzystania
28 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny z:a _ 02 _ 2009
Na podstawie materiałów firmy Viessmann
Sprawność znormalizowana (obciąż. częściowe) [%]
met odol ogi a
EKraN 18. sprawność
wytwarzania ciepła dla c.w.u.
EKRAN 15. Zużycie ciepłej wody użytkowej
EKRAN 19. sprawność akumulacji ciepła dla c.w.u.
EKRAN 16. czas użytkowania budynku
EKraN 17. liczba mieszkańców lokalu mieszkalnego
EKraN 20. sprawność
transportu ciepła dla c.w.u.
Poszczególne wartości należy określić na "EP = EPW = 7800/(300 + 0,1 � Af). Jeżeli przyj- Należy też określić temperaturę wody
podstawie oddzielnych obliczeń lub wyko- miemy, że Af jest sumą wszystkich mieszkań w punkcie poboru. Temperatura, dla której nie
rzystując podpowiedzi z rozporządzenia [1]  wartość "EP będzie mniejsza, zatem wartość koryguje się obliczeniowej ilości ciepła użytko-
(patrz: ekrany 11-14 i formularz 3). graniczna EPH+W+C będzie mniejsza, co wpłynie wego na c.w.u. wynosi 55�C. Dla temperatury
na końcową ocenę budynku. Przy wprowadzaniu 50�C  współczynnik kt = 1,12, dla temperatury
Ciepła woda użytkowa danych po lokalach wartość graniczna na ciepłą 45�C  kt = 1,28.
Obliczenie ilości energii na potrzeby ciepłej wody wodę "EP jest większa ponieważ Af jest mniejsze, Dane dla obliczeń c.w.u. podaje formularz 4.
wymaga określenia następujących danych: co jest korzystne dla końcowej oceny budynku.
Korzystne jest też wprowadzanie jak naj- Urządzenia pomocnicze
zużycie wody na użytkownika,
mniejszej liczby użytkowników, ale zgodnej Obliczenie projektowanej charakterystyki a tak-
czas użytkowania,
z projektem lub zgodnej z liczbą użytkowni- że świadectwa energetycznego, wymaga okre-
liczba użytkowników,
ków, np. można wprowadzić tylko liczbę osób ślenia ilości energii końcowej i energii pierwot-
sprawność instalacji c.w.u.
zameldowanych, traktując pozostałych jako
Obliczeniowe zużycie ciepłej wody należy przyjąć użytkowników tymczasowych. W przypad-
FORMULARZ 4 ciEPła Woda uŻytKoWa
z rozporządzenia [1] lub wg rozporządzenia [2] ku wykonywania świadectwa charakterystyki
 daNE WyMagaNE do cHaraKtErystyKi
odpowiednio dla charakteru budynku. Można energetycznej budynku rozporządzenie [1] wy-
1 2
Rodzaj paliwa
też skorzystać z innych dokumentów prawnych, maga wprowadzenia liczby użytkowników, co
jednak proponowane w nich wartości projektowe oznacza, że te same mieszkania użytkowane Współczynnik nieodnawialnej
energii pierwotnej
są zazwyczaj znacznie większe od wartości pro- przez inną ilość mieszkańców będą miały zna-
ponowanych w [1], co będzie miało niekorzystny cząco różne oceny. Powinno się wprowadzać
Udział procentowy paliwa
wpływ na końcową ocenę budynku. Zalecane zawsze wartości projektowe lub referencyjne.
Typ kotła
jest przyjmować wartości mniejsze (ekran 15). Sprawność instalacji c.w.u. wymaga określe-
Sprawność z
ródła ciepła
Czas użytkowania należy określić podob- nia sprawności składowych: wytwarzania, aku-
Sprawność wytwarzania  �W,g
nie  na podstawie rozporządzenia [1] lub na mulacji oraz transportu (patrz: ekrany 18-20).
Sprawność przesyłania  �W,d
podstawie sposobu eksploatacji budynku, Sprawność wytwarzania c.w.u. można przyj-
co powinno wynikać z założeń projektowych mować z rozporządzenia [1] lub na podstawie
Sprawność akumulacji  �W,s
(ekran 16). danych producentów urządzeń.
*Rok budowy kotłowni na
Liczba użytkowników. Liczbę użytkowników Sprawność akumulacji zależy od właściwego
c.w.u.
zgodnie z [1] należy wprowadzić w zależności doboru zbiornika ciepłej wody, zużycia ciepłej
Stan techniczny z
ródła ciepła
od rodzaju budynku lub lokalu mieszkalnego. wody i izolacji termicznej zbiornika. Sprawność
Informacje o serwisowaniu
Dla budynków nowych  zgodnie z projektem akumulacji można obliczyć lub przyjąć wg roz-
kotła
budynku, a dla budynków istniejących  na porządzenia [1] (ekran 21). Jeżeli zasobnik znaj-
Stan izolacji c.w.u.
podstawie stanu rzeczywistego (ekran 17). duje się w pomieszczeniu ogrzewanym  straty
40 45 50
Opis sposobu produkcji
Aby uniknąć niekorzystnej końcowej oceny ciepła na zasobniku należy uwzględnić w zy-
i wykorzystania c.w.u.
budynku mieszkalnego należy wprowadzać dane skach ciepła.
* można wprowadzić dowolną liczbę z
ródeł ciepła
po mieszkaniach. Wynika to z błędnego określe- Sprawność transportu zależy od izolacji
** kolor szary dotyczy budynków istniejących dla których
nia w [2] wartości granicznej "EP dla budownic- termicznej instalacji c.w.u., wielkości instalacji
sporządzane jest świadectwo energetyczne
twa mieszkaniowego, którą oblicza się ze wzoru i miejsca przygotowania ciepłej wody.
z:a _ 02 _ 2009 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny 29
met odol ogi a
Czas użytkowania można przyjąć z pod- mieszczeniach występuje najczęściej rów-
System sterowania
powiedzi zawartych w rozporządzeniu [1] lub nież chłodzenie. Dokładne określenie zysków
na podstawie charakteru projektowanej pracy ciepła od oświetlenia jest działaniem bardzo
Światło
dzienne Sensor budynku. Warto dokładnie określić czas użyt- ważnym dla określenia energii końcowej oraz
Oświetlenie
kowania oświetlenia. Jeżeli jest krótszy od war- energii pierwotnej. Poprawne określenie zy-
tości referencyjnych  ocena budynku będzie sków od oświetlenia może spowodować, że
Miejsca pracy
korzystna (ekran 23 i 24). budynek będzie potrzebował znaczniej mniej
Współczynnik utrzymania poziomu natężenia energii na ogrzewanie. W skrajnych przypad-
oświetlenia zależy od zastosowania automa- kach może się okazać, że sezonu grzewcze-
RYS. 3. Regulacja strumienia świetlnego
tyki regulującej poziom natężenia oświetlenia, go nie będzie. Jeżeli budynek jest chłodzony,
z wykorzystaniem światła dziennego
przyjmuje się go na podstawie [1] (ekran 25). to ilość chłodu może być zdecydowanie inna
Jeżeli w obiekcie występuje automatyczna ze względu na zyski od oświetlenia. Precyzyj-
nej zużywanych przez urządzenia pomocnicze. regulacja to można skorygować obliczeniową ne określenie działania oświetlenia ma duże
Do urządzeń pomocniczych zaliczamy: pompy ilość energii zużywaną na oświetlenie. Zgod- znaczenie dla określenia końcowej wartości
na c.o. i ciepłą wodę, siłowniki, urządzenia ste- nie z [1] wartość współczynnika określającego EP i EK (formularz 6).
rujące, zawory, wentylatory, itp. nieobecność użytkowników zależy od zasto-
Określenie ilości energii zużywanej przez urzą- sowania automatycznej regulacji oraz od typu Pomieszczenia
dzenia pomocnicze można wykonać w oparciu budynku. Zazwyczaj są to czujniki ruchu za- i przegrody wewnętrzne
o rozporządzenie [1] lub w oparciu o dane pro- instalowane na oświetleniu (rys. 3). Podobnie Pojemność cieplna odgrywa dużą rolę,
jektowe. Wprowadzenie dobrze dobranych, ener- można skorygować ilość energii na oświetle- zwłaszcza w budynkach o niezadowalającej
gooszczędnych urządzeń pomocniczych, będzie nie uwzględniające współczynnik wykorzysta- izolacji cieplnej przegród. Ze względu na ko-
korzystniejsze ze względu na wartość końcową nia światła dziennego. Jest to możliwe, jeżeli nieczność obliczania pojemności cieplnej, dla
EP obliczanego budynku od wartości zamiesz- w budynku zastosowano automatykę pozwa- budynku lub lokalu powinno się wprowadzić
czonych w podpowiedziach [1] (formularz 5). lającą uwzględniać wpływ takiej regulacji. Ze wszystkie przegrody wewnętrzne. Najlepiej
względu na lokalne zastosowanie takich urzą- dane te wprowadza się po pomieszczeniach.
Oświetlenie dzeń korekta powinna odbywać się na pozio- W ten sposób można uniknąć błędów i łatwo
Dla budynków użyteczności publicznej, produk- mie lokalu, a nawet i pomieszczenia. Można jest sprawdzić poprawność wprowadzonych
cyjnych i magazynowych wymagane jest okre- też indywidualnie ustalać wpływ automatyki danych, zwłaszcza jeżeli trzeba po jakimś cza-
ślenie obliczeniowego zużycia energii pierwotnej na obniżenie zużycia energii na oświetlenie sie wrócić do opracowanej charakterystyki lub
na wbudowane oświetlenie. Potrzebne dane to: (ekrany 26 i 27). świadectwa. Taka procedura jest obowiązko-
Przygotowanie danych można zrealizować wa jeżeli w budynku lub lokalu występują róż-
moc w W/m2 oświetlenia,
na poziomie lokalu lub pomieszczenia. Zapro- ne strefy oraz jeżeli występują pomieszczenia
czas użytkowania,
współczynnik utrzymania poziomu natężenia jektowane lub zinwentaryzowane oświetlenie z chłodzeniem.
oświetlenia, na poziomie pomieszczenia pozwala jedno- Wprowadzając dane o pomieszczeniach na-
współczynnik określający nieobecność cześnie określić zapotrzebowanie na energię leży przygotować następujące informacje:
użytkowników, na oświetlenie oraz obliczyć zyski ciepła od nazwa pomieszczenia,
współczynnik uwzględniający wykorzystanie oświetlenia. Ma to szczególne znaczenie dla przeznaczenie (użytkowe, usługowe lub ruchu),
światła dziennego. pomieszczeń, w których stosowane oświe- temperatura obliczeniowa ogrzewana i chło-
tlenie przekracza znacznie moc referencyjną dzona w pomieszczeniu,
Moc oświetlenia. Autor rozporządzenia [1] np. w lokalach handlowych. W takich po- powierzchnia,
i [2] wprowadził zapisy, w których z jednej
strony uznaje, że moc projektowanego oświe-
FORMULARZ 5 PrZygotoWaNiE daNycH o urZądZENiacH PoMocNicZycH
tlenia jest wartością referencyjną (WT ż 329,
Opis Moc Moc Moc Moc Czas
ust. 3.3), ale z drugiej  że należy ją przyjmo-
Urządzenie działania, urządzenia urządzenia urządzenia urządzenia działania
wać z tabeli, która odpowiada klasom budyn-
cel na c.o. na c.w.u. na wentylację na chłodzenie urządzenia
ków B według ż 180a WT (porównaj też: WT
1
ż 329, ust. 3.3). Jeśli wartość projektowana
2
staje się wartością referencyjną, oznacza to,
że nie ma znaczenia jaką wartość przyjmu-
FORMULARZ 6 PrZygotoWaNiE daNycH o oŚWiEtlENiu
je się do analizy! Jest to niezgodne z logiką
a także z rozporządzeniem [1], w którym za
Czas użytkowania Wyposażenie w automatykę
wartość referencyjną także uznaje się war-
Po- Typ
Moc
tości odpowiadające klasie kryteriów B (zał.
Lokal miesz- oświe- Sztuk
czujnik
oprawy
czujnik czujnik
nr 7, p. 3.2, tabela 8). Biorąc pod uwagę tę
czenie tlenia
dzień noc światła
natężenia ruchu
rozbieżność, korzystne jest wprowadzanie
dziennego
do charakterystyki wartości projektowanych,
1
które mogą być różne od wartości referencyj-
2
nych (patrz: ekran 22).
30 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny z:a _ 02 _ 2009
Na podstawie materiałów firmy Philips
met odol ogi a
EKRAN 24. czas użytkowania oświetlenia w nocy
EKRAN 25. Współczynnik
utrzymania poziomu natężenia
oświetlenia
EKRAN 22. Moc jednostkowa
oświetlenia według Wt
EKRAN 26. Współczynnik nieobecności użytkowników
EKRAN 21. sprawność akumulacji ciepła dla c.w.u wg [1]
EKRAN 23. czas użytkowania
oświetlenia w dzień EKraN 27. Współczynnik wykorzystanie światła dziennego
Dla pomieszczeń mieszkalnych na strychu
wysokość kondygnacji lub kubatura,
nie ma jednoznacznej definicji jak określać ich 180,0
sposób realizacji wentylacji,
170,0
wymagana wymiana powietrza w pomiesz- powierzchnię użytkową, zatem każda forma bę-
160,0
150,0
czeniu, dzie poprawna, tj. do wysokości 1,9 m lub 2,2 m.
140,0
dane dotyczące przegród budowlanych tj. po- Podobnie z kubaturą takiego pomieszczenia.
130,0
120,0
wierzchnia oraz budowa przegrody (warstwy Temperatura w pomieszczeniu. Temperaturę
110,0
z których zbudowana jest przegroda, wystę- należy określić zgodnie z normą lub zgodnie
100,0
powanie mostków cieplnych). z wymogami technologicznymi albo innymi, od- 90,0
powiadającymi analizowanemu pomieszczeniu.
Przeznaczenie i wymiary. Do poprawne- Aktualnie obowiązują temperatury określone
RYS. 4. Graniczna wartość EPH+W określona
go wykonania projektowej charakterystyki w normie PN-EN 12831 (ekran 28).
w WT2008 w zależności od A/V
energetycznej konieczne jest prawidłowe Temperaturę chłodzenia należy przyjąć
określenie powierzchni użytkowej budynku zgodnie z projektem lub zgodnie z określonymi
o regulowanej temperaturze oraz kubatury wymogami. Najczęściej przyjmuje się 23-24�C. Dla pomieszczeń użyteczności publicznej wy-
Ve, która określa kubaturę ogrzewanej czę- magana minimalna wymiana powietrza wynika
ści budynku, pomniejszonej o podcienia, Wentylacja z liczby przebywających w nich użytkowników.
balkony, loggie, galerie itp., liczonej po obry- Wentylacja w budynku, lokalu lub pomieszcze- Dla 1 osoby dorosłej wymagana jest wymiana
sie zewnętrznym. Kubatura Ve ma wpływ na niu może być realizowana jako naturalna lub 20 m3/h, a w pomieszczeniach gdzie wolno palić
określenie wartości granicznej EPgr = EP wg mechaniczna: nawiewna, wywiewna, nawiew- 30 m3/h. Dla dziecka 15 m3/h. W pomieszczeniu
WT2008 [2]. Nieprawidłowe określenie war- no-wywiewna, nawiewno-wywiewna z odzy- klimatyzowanym oraz wentylowanym o nie-
tości Af oraz Ve może spowodować uzyskanie skiem ciepła oraz z przerwami w działaniu. otwieralnych oknach dla każdej osoby 30 m3/h,
niższej wartości EPgr = EPH+W+C+L i przyczy- Określenie wymaganej wymiany powietrza a w przypadku palenia 50 m3/h. W budynkach
nić się do trudności w spełnieniu wymagań w pomieszczeniach oparte jest na normie PN- innego typu wymagana wymiana powietrza
warunków technicznych [2] (rys. 4). -83/B-03430/Az3:2000, w której rozróżnia się (oraz zmienność wymiany powietrza w poszcze-
Powierzchnia użytkowa o regulowanej tem- pomieszczenia w budownictwie mieszkanio- gólnych pomieszczeniach) powinna wynikać
peraturze to powierzchnia zgodna z przezna- wym oraz pozostałe. z innych przepisów i powinna być uzgodniona
czeniem budynku, dla której określona jest W budownictwie mieszkaniowym wentyla- z odpowiednim rzeczoznawcą. Wartości te po-
temperatura wewnętrzna zgodna z przeznacze- cja naturalna realizowana jest z pomieszczeń winny być określone w projekcie i przeniesione
niem budynku, lokalu lub pomieszczenia, np. czystych do brudnych, przy czym do wyma- do obliczanej charakterystyki energetycznej
16�C. Wyjaśnijmy, że w budynku handlowym ganej wymiany należy przyjąć wartość więk- budynku oraz do świadectwa charakterystyki
powierzchnia handlowa stanowi powierzchnię szą z dwóch: max(Vczyste; Vbrudne ). Wymagana energetycznej budynku (formularz 7).
użytkową. Natomiast powierzchnia usługowa minimalna wymiana powietrza w pomiesz- Przygotowując dane do wykonania projekto-
to powierzchnia pełniąca funkcję służebną dla czeniach czystych wynosi 1 wym/h. Wyma- wej charakterystyki energetycznej dla budynku
powierzchni użytkowej budynku, np. kotłow- gana wymiana w pomieszczeniach brudnych: chłodzonego należy dokładnie przeanalizować
nia, serwerownia, wentylatornia itp. Z kolei po- kuchnia gazowa 70 m3/h, kuchnia elektrycz- możliwość wprowadzenia przerw dla chłodze-
wierzchnia ruchu to powierzchnia, której funk- na 50 m3/h, łazienka 50 m3/h, WC 30 m3/h. nia oraz dla ogrzewania. Brak przerw w przygo-
cja związana jest z ruchem, przemieszczaniem W rozporządzeniu [1] dla  kawalerek do towaniu chłodu może spowodować, że spełnie-
się, np. zewnętrzna klatka schodowa w budyn- obliczeń należy przyjmować wartość łącznej nie wymagań na EP będzie niemożliwe. Dlatego
ku mieszkalnym, korytarze w szkole. wymiany 80 m3/h. należy określić przerwy tygodniowe, weekendo-
z:a _ 02 _ 2009 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny 31
2
kWh/m rok
met odol ogi a
EKRAN 29 i 30.
definiowanie przerw
w pracy chłodzenia
i ogrzewania
EKraN 28. temperatury wewnętrzne w pomieszczeniach wg PN-EN 12831
EKRAN 31. definiowanie przerw w pracy chłodzenia i ogrzewania
we oraz inne. Należy podać wówczas długość przedstawiono sposób wymiarowania prze- nia ciepła Y oraz długości mostka liniowego L.
przerwy, temperaturę w czasie trwania przerwy, gród do obliczenia współczynnika strat ciepła. W normie PN-EN ISO 14683:2008 zamieszczo-
powtarzalność przerwy (codziennie, dnie robo- Określenie współczynnika przenikania cie- no katalog ponad 60 mostków cieplnych. Każdy
cze, weekend lub inne). Przerwy mogą być róż- pła wymaga wprowadzenia wszystkich warstw przypadek powinno się przeanalizować indywi-
ne dla poszczególnych miesięcy  patrz: ekrany przegrody oraz skorygowania wartości o most- dualnie. Pomocny może tu być katalog mostków
29, 30, 31 i formularz 8. ki punktowe, nieszczelności, stropodachy od- cieplnych (Instrukcja ITB 389/2003), który zawie-
Na poziomie lokalu można modyfikować zy- wrócone oraz mostki liniowe. ra 176 mostków cieplnych.
ski ciepła analizując zyski: od ludzi, oświetlenia, Mostki punktowe. W przegrodzie mogą wy- Warstwa niejednorodna. Obliczenie współ-
od urządzeń elektrycznych, od technologii, od stępować różnego rodzaju łączniki mechanicz- czynnika przenikania ciepła wymaga wykonania
cieczy (np. basenów pływackich), itp. (ekran 32). ne łączące warstwę zewnętrzną z warstwą we- obliczeń zgodnie z normą PN-EN ISO 6946:2008.
wnętrzną  nośną. Bardzo często są to łączniki Poniżej przedstawiona jest procedura wykony-
Powierzchnie przegród zewnętrznych stalowe, których wpływ na izolacyjność termicz- wania obliczeń dla takiego przypadku.
Wartość strat ciepła przez przenikanie przez ną przegrody jest znaczący. Korektę należy Rozważmy następującą przegrodę: połać
przegrody zewnętrzne Htr oblicza się na pod- wykonać przez podanie następujących danych: dachowa z izolacją z wełny mineralnej o gr. 15
stawie równania: współczynnik przewodzenia ciepła l (dla stali cm i poszyciem wewnętrznym z płyt gipsowo-
Htr = Łi [btr,i� (Ai� Ui + ŁjLj�Yj)] l = 58 W/m�K), liczba łączników na 1 m2 po- -kartonowych gr. 25 mm, spadek połaci 100%
gdzie: wierzchni przegrody (najczęściej 4 szt./m2) oraz (45�), krokwie sosnowe (6 x 18 cm) w rozstawie
Ai  pole powierzchni i-tej przegrody otacza- powierzchnia łącznika stalowego. osiowym 0,9 m (rys. 6).
jącej przestrzeń o regulowanej temperatu- Mostki liniowe. Określenie wpływu mostków Wprowadzanie warstw przegrody do pro-
rze obliczana według wymiarów w osiach cieplnych na współczynnik strat ciepła Htr wyma- gramu obliczeniowego zaczynamy od war-
przegród prostopadłych do i-tej przegrody ga określenia liniowego współczynnika przenika- stwy materiałowej z płyt gipsowo-kartonowych
(wymiary okien i drzwi przyjmuje się jako
wymiary otworów w ścianie [m2]),
FORMULARZ 7 PrZygotoWaNiE daNycH o WENtylacji
Ui  współczynnik przenikania ciepła i-tej prze-
grody pomiędzy przestrzenią ogrzewaną Wymagana wymiana Czas Strumień
Skutecz- Skuteczność
Po- wyłączenia wentylacji przy
i stroną zewnętrzną [W/(m2�K)],
Typ wen- ność reku- wymiennika
Lokal miesz- wentylacji wyłączonych
nawiew wywiew
Yj współczynnik przenikania ciepła w miejscu
tylacji peratora gruntowego
czenie mech. wentylatorach
[m3/h] [m3/h]
występowania j-tego liniowego mostka ter- [%] [%]
[h] [m3/h]
micznego [W/(m�K)],
1
Lj  długość j-tego liniowego mostka termicz-
2
nego [m],
btr,i współczynnik zmniejszenia temperatury
odnoszący się do przegród pomiędzy prze- FORMULARZ 8 daNE do PrZErW W oKrEsiE grZEWcZyM i KliMatyZacyjNyM
strzenią ogrzewaną i nieogrzewaną (dla
Przerwa Długość Temp. Okresowość
przegród pomiędzy przestrzenią ogrzewa-
Miesiąc w grzaniu/ przerwy w przerwie
ną i atmosferą zewnętrzną btr = 1). codziennie dni robocze weekend
chłodzeniu [h]
[�C]
1
Obliczenia powierzchni przegród można wymia-
2
rować po wymiarach zewnętrznych. Na rys. 5
32 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny z:a _ 02 _ 2009
met odol ogi a
EKRAN 33.
definiowanie
warstwy
niejednorodnej
EKRAN 34.
obliczony
EKRAN 32. Zyski ciepła na poziomie lokalu
współczynnik
U dla przegrody
niejednorodnej
warstwa 2
warstwa 1
6 84
a wycinek b
RYS. 5. Przykłady wymiarów zewnętrznych w uproszczonej metodzie obliczeniowej RYS. 6. Schemat przegrody niejednorodnej
(grupa materiałów: Wyroby gipsowe) o grubo- (dla uproszczenia) nie wprowadzamy następu- bową wartość strumienia w odniesieniu do go-
ści 0,025 m. Drugą warstwę wprowadzamy jących warstw leżących za tą pustką powietrz- dziny czyli m3/h lub liczba wymian/h). Istotne
jako  Warstwę niejednorodną . Określamy jej ną: wiatroizolacja (folia wstępnego krycia), jest również zweryfikowanie czy powierzchnia
grubość na 0,15 m, zaznaczamy, że jest to kontrłaty, łaty, dachówka zakładkowa. użytkowa o regulowanej temperaturze została
warstwa izolacyjna, następnie dodajemy war- W efekcie wykonania obliczeń dla wpro- przyjęta poprawnie (nie należy przy tym suge-
stwy 2 wycinków (patrz: ekran 33). wadzonych danych, otrzymujemy wyniki jak rować się wartościami przyjętymi w projekcie,
Dla każdej warstwy wycinka zamiast gru- na ekranie 34. gdyż mogą być założone błędnie).
bości tej warstwy, która jest określana dla całej
warstwy niejednorodnej, podajemy jej względ- Podsumowanie
Przepisy prawne
ne pole powierzchni f. W naszym przykładzie Należy mieć świadomość, że przy sporządza-
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w spra-
będzie to 0,06/0,90 = 0,067 dla krokwi oraz niu charakterystyk i świadectw energetycz-
wie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lo-
0,84/0,90 = 0,933 dla wełny mineralnej. nych może się okazać, iż pierwotnie przyjęte
kalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość
techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw
W ostatnim kroku dodajemy dobrze wenty- założenia wymagają kolejnej weryfikacji. Naj-
ich charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2008.201.1240).
lowaną warstwę powietrza o grubości 0,03 m. częściej należy ponownie przeanalizować:
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmie-
Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku poprawność przyjętych wartości strumienia
niające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2008.201.1238 ze zm.).
izolacji międzykrokwiowej, nie pokrywającej ciepła dla zysków,
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r.
pełnej wysokości krokwi (materiał termoizola- poprawność przyjętej wartości określającej
zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy
cyjny + szczelina powietrzna), obliczenia pro- szczelność budynku,
projektu budowlanego (Dz.U. z 2008.201.1239 ze zm.).
wadzi się jak dla powierzchni płaskiej, zakła- przyjęte składowe sprawności na c.o., c.w.u.
dając myślowe usunięcie części wystających i chłód,
(stąd grubość warstwy niejednorodnej równa przerwy w grzaniu i chłodzeniu.
się 15 cm zamiast 18 cm). Ponadto, pustka po-
Jerzy Żurawski
wietrzna pomiędzy termoizolacją a folią wstęp- Warto także sprawdzić czy przyjęty do obli-
[e-mail]
nego krycia pełni rolę wentylacyjną (szczelina czeń strumień odpowiada wartościom normo-
dobrze wentylowana), stąd nie uwzględnia wym oraz czy zastosowana wartość wymiany
dolnośląska agencja
się oporu cieplnego pustki i kolejnych warstw powietrza nie jest maksymalną chwilową war-
Energii i Środowiska
w kierunku środowiska zewnętrznego. Zatem tością (do analiz należy stosować średnią do-
z:a _ 02 _ 2009 z awód: ar chi t ek t  dodat ek specj al ny 33
15
3
2,5
18