Eliasz Robakiewicz  Stanisław Judycki  Zagada naturalizmu
1. Naturalizm  wszystko co istnieje jest naturalne (nie istnieją realności, substancje duchowe
a także byty ponadnaturalne, transcendentalne), jest on raczej wnioskiem z kumulacji
argumentów niż samodzielnym przekonaniem filozoficznym.
2. Celem artykułu jest wykazanie przez autora, że nawet przy maksymalnym sukcesie nauk
stanowisko naturalistyczne nie będzie w pełni uprawnione (nie będzie z wiedzy naukowej
wynikać).
3. Najstarsza forma naturalizmu (wywodząca się od filozofów jońskich, stoików i
epikurejczyków) to naturalizm metafizyczny który interpretuje naturę jako zasadę świata
do której wszystkie inne procesy są sprowadzalne.
4. Naturalizm neguje wszelką metafizykę spekulatywną i podkreśla empiryczny charakter
ludzkiej wiedzy.
5. W XX wieku (szczególnie w USA) naturalizm z doktryny metafizycznej przekształcił się w
postawę badawczą, teoretyczną. Za najważniejsze z
ródło poznania uznaje się dane
opracowane za pomocą metod nauk przyrodniczych(scjentyzm).
6. Naturalizm etyczny  życie moralne to sublimacja biologicznej natury człowieka (człowiek
powinien żyć tak aby rozwijać swoje naturalne zdolności, tendencje).
7. G. E Moore Principia ethica (1903 r.) - naturalizm rozważany jako stanowisko metaetyczne
tzn. w obrębie teorii dotyczącej znaczenia słów np. dobry. Stanowisko naturalistyczne (np.
Mill, Spencer) definiują pojęcie  dobry za pomocą pojęć naturalnych lub podstawiając pod
ten termin własność obiektu naturalnego.
Błąd naturalistyczny  pomieszanie problemu czym jest dobro z problemem jakie rzeczy
są dobre.
Moor sądził, że pojęcie dobra jest nieredukowalne i że nie daje się analizować.
8. Epistemologia znaturalizowana (pogląd np. Quine)  wg Quinea nieznaturalizowana
epistemologia (tzw. kartezjańska) używała pojęć ewaluacyjnych (oceniających) takich jak:
 dobra racja ,  uprawomocnione przekonanie ,  poprawne wnioskowanie i uznawała, że
są one niezależne od faktów które nauka jest w stanie badać. Program epistemologi Quine
zrywa z tymi załażeniami. Epistemologia nie powinna szukać dowodu na istnienie świata,
powinna po prostu założyć, że świat istnieje.
" Przedmiotem zainteresowania epistemologii powinny być pobudzenia sensoryczne naszych
organów (pobudzenia przez świat).
" Kolejnym przedmiotem naszego zainteresowania powinny być przyczyny przekonań, a nie
to co je uprawomocnia.
" Przedmiotem analiz dających wiedzę o świecie powinny się stać mechanizmy kognitywne
które powodują, że podmiot otrzymuje pewien (stosunkowo nieduży) zasób pobudzeń
wejściowych i wytwarza ogromną sieć przekonań jako elementów wyjściowych.
9. Naturalizacja epistemologi prowadzi do odrzucenia podejścia normatywnego i zastąpienia
go kwestiami faktyczno-empirycznymi.
10. Sceptyczne uwagi wobec znaturalizowanej epistemologii i odpowiedz na nie:
" Dlaczego zakładać istnienie świata? Istnienie świata najlepiej tłumaczy fakt otrzymywania
przez nas bodz
ców zmysłowych.
" Czy zmysły mogą dać nam dowód istnienia świata, skoro są zawodne? Żeby wykazać ich
zawodność trzeba się odwołać do istniejącego świata.
11. Epistemologiczne teorie paralelizujące ewolucję biologiczną z ewolucją pojęciową
(wiedzy ludzkiej):
" Ewolucja biologiczna jest główną przyczyną wzrostu wiedzy. Konsekwencją tego
stanowiska jest twierdzenie, że mechanizmy umożliwiające nam posiadanie nie wrodzonych
przekonań, same są wrodzone i są rezultatem ewolucji biologicznej (jest to teoria
naturalistyczna przyjmująca za podstawy teorię ewolucji i materialistyczną interpretacje
umysłu ludzkiego).
" Rozwój wiedzy ludzkiej jest rządzony przez proces analogiczny do procesu doboru
naturalnego (selekcja epistemiczna)(nie wymaga uznania teorii ewolucji biologicznej,
wykorzystuje ona jedynie ten model selekcji naturalnej w procesie wzrostu wiedzy; zgodny
z kreacjonizmem).
12. Antynaturalistyczny argument  nie na temat - naturalistyczne epistemologie nie
odpowiadają lub wręcz pomijają najważniejsze tradycyjne problemy (pojęcie
obiektywności, prawdy). Antynaturaliści którzy formułują taki zarzut nie muszą odrzucać
twierdzenia, że ważnym aspektem tematu poznania ludzkiego są jego podstawy fizyczno-
biologiczne. Mogą także wykorzystywać te twierdzenia do rozwiązania tradycyjnych
problemów epistemologicznych.
13. Naturalizacja przekonań poprzez osadzenie ich w  neuronalnej maszynie mózgu (nauki
kognitywne)  nauka nie doszła jak na razie do konkluzywnych wniosków jeśli chodzi o
problem heterogeniczności sfery świadomych i obdarzonych treściami semantycznymi
przekonań a sferą fizycznych procesów neuronalnych.
14. Nauki społeczne:jakich metod należy używać do badania fenomenów życia społ. ?
" Antynaturalizm  do takiego opisu potrzebne są terminy ewaluacyjne, nie tylko
deskryptywne (jak to się dzieje w nauce, gdzie celem jest formułowanie praw)
" Fenomeny społeczne mają cechę holistyczności  nie da się do nich zastosować metody
abstrakcji, idealizacji, zidentyfikować mechanizmów leżących u ich podstaw.
" Th. Khun Struktury rewolucji naukowych  odkryciom naukowym także przypisuje się
cechę holistyczności, element wartościujący jest także pozaracjonalne (światopogląd
badacza, interesy badaczy etc.). Rozwój nauki nie odbywa się kumulatywnie, lecz w w
wyniku przełamywania się panujących w danym czasie paradygmatów. W czasie
panowania jakiegoś paradygmatu nauka zajmuje się rozwiązywaniem problemów w
jego obrębie kiedy natłok problemów jest nie do przyjęcia powstaje nowy paradygmat.
" K. Popper Logika odkrycia naukowego  wiedza naukowa nie powstaje na drodze
gromadzenia obserwacji i stosowania indukcji (jako metody badawczej), lecz poprzez
formułowanie hipotez i ich falsyfikowanie. Poznanie naukowe nigdy nie prowadzi do
odkrycia prawdy, a jedynie stwarza hipotezy które opierają się próbom falsyfikacji.
" P.K. Feyerbend Against Method  nie ma jednej metody naukowej, nauka jest procesem
złożonym z chaotycznych prób radzenia sobie z pojawiającymi się problemami, każda
metoda naukowa jest dozwolona (anything goes).
15. Fizykalizm  wszystko co istnieje w świecie czasoprzestrzennym jest rzeczą fizyczną i
każda własność każdej rzeczy jest własnością fizyczną lub jest istotnie związana z swoją
podstawą fizyczną. Wszystkie niefizyczne byty trzeba zredukować do przedmiotów lub
własności fizycznych (lub też własności o fizycznych podstawach).
" Fizykalizm redukcyjny  wszystkie własności wyższego rzędu (np. wł. mentalne) dają się
zredukować do własności fizycznych
" Fizykalizm nieredukcyjny  przynajmniej niektóre własności wyższego rzędu (np. wł.
mentalne) nie dają się redukować do własności fizycznych
16. Współczesny fizykalizm przyjmuje, że fizyka jest, albo będzie w przyszłości teorią
wyjaśniającą wszystkie fakty (wszystkie inne nauki, dadzą się do niej zredukować).
Problem pojawia się tam gdzie trzeba dokonać takiej redukcji względem podstaw
formalnych tych nauk które nie są wyjaśniane za ich pomocą.
17. Fizykalne/naturalistyczne stanowisko agnostyczne:
" Wszystko co istnieje w świecie ma wytłumaczenie fizyczne(naturalne), lecz ludzie nie są
ograniczeni poznawczo i pewnych kwestii nigdy nie wytłumaczą (choć teoretycznie jest to
możliwe).
" Można wyjaśnić relacje umysł-ciało ale samo istnienie ludzkiego umysłu jest czymś
unikalnym i wymaga wyjaśnienia ponadnaturalnego.
18. Naturalizm metodologiczny  najlepszą metodą zdobywania prawdy są metody nauk
przyrodniczych. Zarzut: ta teza nie jest osiągnięta tymi metodami.
19. Argument przeciw materialistom eliminacyjnym  nie od wiary - pogląd ten według
jego przeciwników znosi sam siebie gdyż, eliminując niematerialne, trudne do
wytłumaczenia znaczenia, stany intencjonalne sam pozbawia się swojej definicji. Ciężko
sobie wyobrazić redukcje jego definicji do stanu fizycznego jej nośników, gdyż ich
interpretacja czyli znaczenie generuje nieskończoną ilość stanów intencjonalnych.
20. Emergentyzm (1. poł. XX w.) - forma fizykalizmu nieredukcyjnego  własności
wyższego rzędu są emergentne czyli mają podstawy fizyczne, ale ale nie da się ich wyjaśnić
w kategoriach leżących u podstaw fizycznych. Jednakże z dwóch identycznych stanów
fizycznych będą wynikać identyczne stany emergentne. Zależność tego, co emergentne w
stosunku do materiału nie jest naturalna.
21. Superweniencja (łac. super -nad, na; venire  przychodzić)  mentalny charakter danego
organizmu jest całkowicie zdeterminowany poprzez jego fizyczną naturę (dwa organizmy o
podobnej strukturze fizycznej będą wykazywać podobną strukturę mentalną).
22. Funkcjonalizm  stany mentalne nie są typowo powiązane z określonym rodzajem zdarzeń
fizycznych to znaczy, że stany mentalne są abstraktem (lub inaczej funkcją) który może
zostać zrealizowany w dowolnym materiale (nawet materiale duchowym).
23. Poznanie (teoretycznie w przyszłości) wszystkich praw (statystycznych, opartych na
indukcji) rządzących superweniencją nie daje odpowiedzi dlaczego warstwy wyższe są
powiązane z takimi a nie innymi warstwami niższymi, w związku z tym nie jest
żadnym prawdziwym wyjaśnieniem.
24.  Wyjaśnienie - podanie przyczyny; podanie składu; podporządkowanie pod prawa
(statystyczne lub deterministyczne); jako funkcja; pokazanie mechanizmów leżących u
podstaw jakiegoś zjawiska. Według autora najbardziej przekonujące wyjaśnienie powstaje
gdy: możemy sobie coś przedstawić naocznie, w postaci relacji między elementami o
charakterze przestrzennym. Taki rodzaj wyjaśnienia nie jest dostępny w warstwie
emergentnej świata i nawet jeśli wszystko dałoby się wyjaśnić za pomocą metod naukowych
to nie da się tego zrozumieć w podany wyżej sposób.
25. Intelekt dysponujący rzeczywistym zrozumieniem nie może poznawać przez odbieranie
danych zewnętrznych (sam musi być z
ródłem danych). Musiałby także mieć wiedzę o
wszystkich możliwych powiązaniach elementów których stanowi z
ródło, których jest
nieskończenie wiele musiałby więc być intelektem nieskończonym.
26. Zagadki naturalizmu  nie wiadomo dokładnie jaki jest cel naturalizmu, bo konsekwencje są
często niezgodne z zamierzonymi efektami lub założeniami.