Analiza i ocena zagrożeń

Zasady i metody likwidacji

lub ograniczenia wpływu

niebezpiecznych, szkodliwych

i uciążliwych czynników

w środowisku pracy.

2

Czynniki występujące w środowisku pracy

Podział czynników występujących w środowisku pracy:

 czynniki niebezpieczne (urazowe) - działają na człowieka w sposób nagły i mogą

spowodować uraz:

zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi (silniki, maszyny wirujące,

przenośniki, przekładni zębate itp.),

zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi (narzędzia tnące, nieobrobione

krawędzie itp.),

zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi (pomosty, schody, drabiny

itp.),

zagrożenie poparzeniem (gorące przedmioty, płyny, gazy, substancje żrące),

zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,

zagrożenie pożarem i wybuchem.

 czynniki szkodliwe i uciążliwe - działają przez dłuższy okres, mogą spowodować

obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej:

czynniki fizyczne: hałas, wibracja, mikroklimat, promieniowanie optyczne,

jonizujące, laserowe; pole elektromagnetyczne, elektrostatyczne; różne pyły

przemysłowe;

czynniki chemiczne: toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze,

mutagenne;

czynniki biologiczne: mikroorganizmy roślinne i zwierzęce, makroorganizmy

roślinne i zwierzęce;

czynniki psychofizyczne: obciążenia fizyczne, psychonerwowe;

Zasady i metody likwidacji lub ograniczenia wpływu czynników

niebezpiecznych, uciążliwych i szkodliwych w środowisku pracy

Eliminacja źródeł czynników niebezpiecznych i szkodliwych przez:

1.

Dobór nieszkodliwych surowców (lub zastępowanie bardziej szkodliwych mniej

szkodliwymi surowcami).

Priorytetem powinno być wykorzystanie surowców

nieszkodliwych lub mniej szkodliwych niż stosowane dotychczas. Jeżeli nie można

3

uniknąć zanieczyszczeń, należy zainstalować skuteczną wentylację wyciągową obok

źródła zanieczyszczeń. Odprowadzane powietrze nie może trafiać z powrotem do

cyrkulacji. Powinna istnieć możliwość podgrzania świeżego powietrza, które

zastępuje powietrze odprowadzane. Systemy wentylacyjne powinny być tak ciche, jak

to tylko możliwe i w miarę możliwości, nie powinny powodować podmuchów

powietrza.

2. Dobór procesów technologicznych oraz maszyn i urządzeń nie stwarzających

zagrożeń czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi. Maszyny i inne

urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby zapewniały

bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika

przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem

prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem

wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych

czynników środowiska pracy oraz uwzględniały zasady ergonomii.

3. Unieszkodliwianie odpadów poprzez poddawanie ich procesom przekształcania

biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który

nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska.

Ograniczenie oddziaływania czynników poprzez odsunięcie człowieka z obszaru ich

oddziaływania poprzez:

1. Zastąpienie człowieka przez maszyny.

2. Mechanizacja i automatyzacja (zdalne sterowanie i obserwowanie procesu).

Współczesne maszyny odpowiednio zaprogramowane, mogą samodzielnie analizować

sytuację i podejmować decyzje w oparciu o tzw. system ekspercki. Automatyzacja

procesu odbywa się w oparciu o materiał dotychczasowych rozwiązań, zgromadzony

w dostępnych bazach danych.

3. Optymalne rozmieszczenie lub wydzielenie uciążliwych urządzeń. Miejsca pracy i

rozmieszczenie stanowisk pracy powinno umożliwiać izolację od źródeł czynników

niebezpiecznych i szkodliwych oraz ograniczać jednoczesne oddziaływanie wielu

źródeł na pracownika.

4. Zapewnienie właściwego transportu surowców, półfabrykatów, wyrobów oraz

odpadów.

5. Stosowanie sygnalizatorów stanów niebezpiecznych lub uniemożliwienie wejścia

człowieka w strefę zagrożenia.

4

Ograniczenie oddziaływania na człowieka czynników niebezpiecznych i szkodliwych

poprzez osłonięcie strefy narażenia:

1. Stosowanie odpowiednich kubatur budynków, materiałów dźwiękoizolacyjnych.

2. Hermetyzacja procesów produkcyjnych przed wydostawaniem się do otoczenia

gazów, par, cieczy i ciał stałych (pyłów).

3. Stosowanie zbiorowych środków ochronnych w pomieszczeniach oraz na

stanowiskach pracy (osłony, ekrany, wentylacja, klimatyzacja).

Ograniczenie wpływu tych czynników przez zastosowanie ochron osobistych:

1. Dobór i właściwe stosowanie ochron osobistych, w zależności od istniejących

zagrożeń.

2. Odpowiednie przechowywanie i konserwację ochron osobistych.

3. Zasady przydziału ochron osobistych.

4. Stosowanie znaków nakazu stosowania ochron osobistych.

Ograniczenie zagrożenia człowieka czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi przez

właściwy dobór pracowników i organizację pracy oraz oddziaływanie na bezpieczne

zachowania pracowników:

1. Przestrzeganie przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia na danym stanowisku

pracy.

2. Przestrzeganie obowiązku zatrudniania pracowników o właściwych kwalifikacjach

zawodowych.

3. Dobór psychologiczny.

4. Działania organizacyjne (przerwy w pracy, rotacja, skrócony czas pracy).

5. Szkolenia, system kar i nagród, wpływ kierownictwa na bezpieczne zachowanie

pracowników.

6. Ostrzeganie o zagrożeniach i zakresie wykonywania pewnych czynności (sygnały

bezpieczeństwa, znaki i barwy bezpieczeństwa).

Przykładowe metody likwidacji lub ograniczenia

wpływu czynników występujących w procesie pracy

Środki ochrony przed elementami ostrymi i wystającymi:

 załamać lub zaokrąglić wszystkie krawędzie, które nie muszą być ostre;

5

 osłonić elementy ostre lub wystające stwarzające możliwość urazu, jeżeli ze względu

na czynności technologiczne nie można ich usunąć lub stępić;

 usunąć elementy wystające, które nie są potrzebne w procesie pracy;

Sposoby ochrony przed poparzeniem:

 odpowiednia konstrukcja maszyn i urządzeń;

 dobór odpowiedniego procesu technologicznego;

 usunięcie człowieka ze strefy wpływów tych zagrożeń (zdalne sterowanie,

automatyzacja procesu);

 odizolowanie człowieka (stałe lub czasowe) przez zastosowanie technicznych środków

ochrony, np. osłony, hermetyzacja itp.;

 stosowanie środków ochrony osobistej;

Metody i środki ochrony przed hałasem:

 Zmiana hałaśliwego procesu technologicznego na mniej hałaśliwy. Najgłośniejsze

procesy produkcyjne można zastąpić cichszymi, np. kucie młotem można zastąpić

walcowaniem i tłoczeniem, natomiast obróbkę za pomocą ręcznych narzędzi - obróbką

elektryczną i chemiczną oraz narzędziami zmechanizowanymi.

 Mechanizacja i automatyzacja procesów technologicznych.

 Konstruowanie i stosowanie cichobieżnych maszyn, urządzeń i narzędzi. Wyciszenie

źródeł hałasu w maszynie (ograniczenie emisji dźwięku), można osiągnąć przez:



redukcję wymuszenia;



zmianę warunków aerodynamicznych i hydrodynamicznych;



redukcję współczynnika sprawności promieniowania;

 Poprawne pod względem akustycznym rozplanowanie zakładu i zagospodarowanie

pomieszczeń.

 Tłumiki akustyczne. Zmniejszenie hałasu w przewodach, w których odbywa się

przepływ powietrza lub gazu (instalacje wentylacyjne, układy wlotowe i wylotowe

maszyn przepływowych, np. sprężarek, dmuchaw, turbin, silników spalinowych), można

uzyskać przez zastosowanie tłumików akustycznych. Nowoczesne konstrukcje tłumików

akustycznych nie powodują strat mocy maszyny.

 Obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne. Wyciszenie źródła hałasu można osiągnąć

przez obudowanie całości lub części hałaśliwej maszyny.

6

 Ekrany dźwiękochłonno-izoloacyjne. Ekrany dźwiękochłonno-izolacyjne stosuje się

jako osłony danego stanowiska pracy, w celu tłumienia hałasu emitowanego na to

stanowisko przez inne maszyny i z danego stanowiska na zewnątrz. W celu uzyskania

maksymalnej skuteczności, ekran należy umieszczać jak najbliżej źródła hałasu lub

miejsca pracy.

 Materiały i ustroje dźwiękochłonne. Materiały i ustroje dźwiękochłonne stosowane na

ścianach i stropie pomieszczenia zwiększają jego chłonność akustyczną. W ten sposób

uzyskuje się zmniejszenie poziomu dźwięku fal odbitych, co prowadzi do zmniejszenia

ogólnego poziomu hałasu panującego w danym pomieszczeniu.

 Ochronniki słuchu.

Metody ograniczenia czynników biologicznych:

 mikrobiologiczne badania powietrza w celu określenia stopnia ekspozycji na alergeny

i niektóre zarazki występujące w rolnictwie, przemyśle spożywczym itp.;

 mikrobiologiczne badania próbek różnych płynnych i stałych substancji znajdujących

się w środowisku pracy w celu określenia stopnia zagrożenia drobnoustrojami

wykazującymi działanie infekcyjne alergizujące lub toksyczne;

 badanie zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego w kierunku obecności

zarazków chorób odzwierzęcych, mające na celu określenie ryzyka infekcji wśród

pracowników hodowli, przetwórstwa zwierzęcego i służby weterynaryjnej;