ZASADY I METODYKA NADZORU Zasady i metodyka. cz3

5. Czy podczas badania przez pielêgniarkê, które wymaga³o rozebrania siê, przebywa³a/³e w gabinecie medycznym sam/a czy razem z innymi kolegami/kole¿ankami? (wstawiæ X w jedn¹ kratkê) 1. Sam/a

2. Razem z innymi kolegami/kole¿ankami

3. Razem z innymi, ale badanie odbywa³o siê za parawa-nem

6. Czy w tym roku szkolnym korzysta³a/e z pomocy pielêgniarki w szkole z ró¿nych powodów? (w ka¿dym wierszu wstawiæ X w jedn¹ kratkê) Powód zg³oszenia siê do pielêgniarki

1. Tak 2. Nie

1. Uraz (np.: skaleczenie, st³uczenie itp.) 2. Ró¿ne dolegliwoci (np.: ból g³owy, brzucha, z³e samopoczucie)

3. Zg³oszenie siê po poradê w wa¿nej dla Ciebie spra-wie (sprawy osobiste)

7. Czy jeste zadowolony z opieki pielêgniarki, która aktualnie pracuje w szkole? (wstawiæ X w jedn¹ kratkê)

1. Bardzo zadowolona/y

2. Zadowolona/y

3. Niezbyt zadowolona/y

4. Niezadowolona/y, poniewa¿ (proszê wpisaæ powody niezadowolenia):

8. Czy mia³a/e wykonane profilaktyczne badanie lekarskie w tym roku szkolnym? (okresowe badanie lekarskie, nie zwi¹zane z chorob¹) (wstawiæ X w jedn¹ kratkê)

1. Tak, na terenie szko³y

2. Tak, na terenie przychodni

3. Nie

9. W jakich warunkach odby³o siê Twoje profilaktyczne badanie lekarskie? (w ka¿dym wierszu wstawiæ X w jedn¹ kratkê) 1. Tak 2. Nie

1. W ¿yczliwej atmosferze

2. Lekarz nie spieszy³ siê

3. Mog³am/em zadaæ wiele pytañ

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32

10. Czy podczas profilaktycznego badania lekarskiego otrzyma³a/e od lekarza wykonuj¹cego badanie: (w ka¿dym wierszu wstawiæ X w jedn¹ kratkê) Informacje od lekarza

1. Tak 2. Nie

1. Informacje o celu badania

2. Wyczerpuj¹ce informacje dotycz¹ce Twojego stanu zdrowia (ewentualnych odchyleñ w stanie zdrowia itp.), po badaniu

3. Zalecenia dotycz¹ce postêpowania w przypadku stwierdzonych zaburzeñ

4. Porady dotycz¹ce Twojego stylu ¿ycia 11. Czy otrzymane podczas profilaktycznego badania lekarskiego informacje dotycz¹ce Twojego zdrowia okaza³y siê dla Ciebie przydatne (np. w zmianie Twego stylu ¿ycia itp.)? (wstawiæ X w jedn¹ kratkê) 1. Tak

2. Nie

12. Co nale¿a³oby, Twoim zdaniem, zmieniæ w organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami? Proszê wpisaæ:

................................................................................................................................................................................................................................

13. Osoba wype³niaj¹ca ankietê (wstawiæ X w jedn¹ kratkê) 1. Uczeñ klasy I gimnazjum

2. Uczeñ klasy I szko³y ponadgimnazjalnej Dziêkujemy za wype³nienie ankiety

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32

4. ZAPEWNIENIE JAKOCI PROFILAKTYCZNEJ

OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD UCZNIAMI

NA POZIOMIE ZAK£ADU OPIEKI ZDROWOTNEJ

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami sprawowana jest w Pol-sce przez pielêgniarki i higienistki szkolne oraz lekarzy pracuj¹cych w kilku tysi¹cach placówek, zatrudnionych w ró¿nych formach organizacyjnych: publicznych i niepublicznych zak³adach opieki zdrowotnej, indywidualnych i grupowych praktykach pielêgniarskich i lekarskich oraz innych.

4.1. Zadania i sposób ich realizacji

Do zadañ osób sprawuj¹cych profilaktyczn¹ opiekê nad uczniami oraz kieruj¹cych zak³adami opieki zdrowotnej (zoz) sprawuj¹cymi tê opiekê, nale-

¿y zapewnienie odpowiedniej jakoci udzielanych wiadczeñ. Odpowiedni¹

jakoæ wiadczeñ zdrowotnych, a w konsekwencji dobr¹ jakoæ opieki mo¿na osi¹gn¹æ wdra¿aj¹c system zarz¹dzania jakoci¹.

Wród elementów zarz¹dzania jakoci¹ nale¿y wymieniæ przede wszystkim:1

Politykê jakoci

Problematyka jakoci w opiece zdrowotnej musi byæ znana ca³emu per-sonelowi zak³adu opieki zdrowotnej. Musi mieæ on wiadomoæ, ¿e najistot-niejszym podmiotem w pracy w opiece zdrowotnej s¹ pacjenci i to dla nich funkcjonuje zak³ad. Dla osób sprawuj¹cych profilaktyczn¹ opiekê zdrowotn¹

nad dzieæmi i m³odzie¿¹ w wieku szkolnym s¹ to uczniowie, którzy znajduj¹

siê na licie osób objêtych opiek¹ (tzw. lista osób aktywnie zadeklarowanych).

Nale¿y zapoznaæ pracowników zoz realizuj¹cych profilaktyczn¹ opiekê zdrowotn¹ nad uczniami z obowi¹zuj¹cymi aktami prawnymi dotycz¹cymi tej opieki oraz ze standardami w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami (patrz rozdz. 2. Standardy w profilaktycznej opiece nad uczniami jako podsta-wa sprawowania nadzoru oraz Aneks: Przepisy prawne reguluj¹ce opiekê zdrowotn¹ nad uczniami na dzieñ 31 grudnia 2003 r., a tak¿e Standardy w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez pielêgniarkê lub higienistkê szkoln¹ i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2003). Znajomoæ zapisów prawnych i pe³ne spe³nienie standardów stanowi¹ podstawê do zapewnienia odpowiedniej jakoci wiad-czonych us³ug zdrowotnych.

Zadaniem osoby kieruj¹cej zoz jest dokonanie analizy spe³nienia standardów: kwalifikacji i zatrudnienia osób realizuj¹cych wiadczenia oraz wyposa-

¿enia gabinetów, w których sprawowana jest opieka nad uczniami.

1 Opolski K., Dykowska G., Mo¿d¿onek M.: Op.cit.

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32

Szkolenia

Istotnym elementem poprawy jakoci wiadczeñ zdrowotnych w zak³adzie opieki zdrowotne s¹ szkolenia pracowników w zarz¹dzaniu jakoci¹, szkolenia ukierunkowane na poprawê jakoci us³ug zdrowotnych i na zwiêkszenie satysfakcji pacjentów z otrzymanych wiadczeñ. W szkoleniach nale¿y pod-krelaæ, ¿e wysoka jakoæ profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami to: zgodnoæ ze standardami, uzyskanie zadowolenia uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli z uzyskanych wiadczeñ oraz satysfakcja wiadceniodawców z pracy, któr¹ wykonuj¹. W ka¿dym zak³adzie opieki zdrowotnej powinien byæ aktualnie opracowany system szkoleñ, których ukoñczenie powinno byæ na bie¿¹co rejestrowane w aktach personalnych pracowników. Szkolenia s¹ jed-nym z wa¿niejszych etapów zarz¹dzania jakoci¹. Pracownicy powinni uczyæ siê samodzielnie kontrolowaæ swoj¹ pracê.

Szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ na prowadzenie szkoleñ wstêpnych dla nowozatrudnionych pielêgniarek w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami. W Aneksie podano program szkolenia wstêpnego adaptacyjnego, opracowany w Instytucie Matki i Dziecka. Pracownicy powinni wiedzieæ, ¿e zostan¹ przeszkoleni tak, aby umieli rozwi¹zywaæ problemy, ale przede wszystkim, gdy istnieje taka potrzeba, musz¹ umieæ zmieniæ swoje podejcie do pracy, swoj¹ dotychczasow¹ postawê, stare przyzwyczajenia itp.

Audyty wewnêtrzne2, 3

Audyt to systematyczna krytyczna analiza jakoci opieki medycznej obejmuj¹ca stosowane procedury, wykorzystywane zasoby, wyniki oraz ocenê zadowolenia pacjentów. Koncentruje siê on przede wszystkim na ocenie sposobów postêpowania medycznego. Audyt wewnêtrzny realizowany jest w samym zak³adzie opieki zdrowotnej, przez osoby pracuj¹ce w tym zak³adzie.

Ka¿dy zak³ad opieki zdrowotnej powinien mieæ obowi¹zek opracowania procedury planowania i prowadzenia wewnêtrznych audytów jakoci wed³ug wcze-

niej przygotowanych protoko³ów, przeprowadzanych przez przeszkolonych pracowników. W przypadku wiadczeñ zdrowotnych, które nie spe³niaj¹ wymagañ zgodnie ze standardem, powinna byæ opracowana procedura maj¹ca na celu usuniêcie niedomagañ.

Wewnêtrzne audyty funkcjonuj¹ na podstawie rocznego planu audytów wewnêtrznych obejmuj¹cego wszystkie sektory dzia³alnoci zak³adu. Nie powinny byæ przeprowadzane jednorazowo, ale w sposób systematyczny. Nale¿y dysponowaæ sprawozdaniami z poprzednich audytów; jest to niezbêdne w przysz³oci do porównania. Istotne jest, aby wszystkie osoby uczestnicz¹ce w audycie, których wynik audytu bezporednio dotyczy, mia³y szansê zapoznaæ siê z jego wynikami. Powinna zostaæ przeprowadzona dyskusja nad wynikami audytu i podjêcie dzia³añ naprawczych.

2 Opolski K., Dykowska G., Mo¿d¿onek M.: Op.cit.

3 Bedlicki B. Wykorzystanie standardów do oceny jakoci opieki zdrowotnej, praca w druku.

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32

Poni¿ej podano przyk³adowe (patrz rozdz. 4.2) Karty oceny wykony-wania testów przesiewowych oraz przeprowadzania grupowej profilaktyki próchnicy zêbów metod¹ nadzorowanego szczotkowania zêbów preparatami fluorkowymi. Ka¿dy zak³ad powinien stworzyæ swój w³asny system oceny ja-koci. Wa¿ne jest, aby wyniki przeprowadzonych audytów by³y analizowane i aby dokonywano dzia³añ naprawczych. Istotnym zagadnieniem jest mo¿liwoæ wykonania powtórnego audytu, wed³ug tej samej procedury, po pewnym cza-sie. Pozwoli to na sprawdzenie, czy ewentualne dzia³ania naprawcze odnios³y po¿¹dany skutek czy nie.

Dzia³ania zapobiegaj¹ce i koryguj¹ce

Maj¹ one na celu zbadanie przyczyn problemów, a nastêpnie skuteczne podjêcie dzia³añ maj¹cych na celu ich rozwi¹zanie. Szczególnym rodzajem opisu problemów s¹ za¿alenia i skargi pacjentów. Ka¿da taka sytuacja powinna byæ opisana i przeanalizowana w celu wprowadzenia w³aciwego postêpowania, tak, aby nie dopuciæ do podobnej sytuacji w przysz³oci. Zapisy dotycz¹ce dzia³añ zapobiegaj¹cych i koryguj¹cych powinny byæ opracowane i prze-chowywane. Przeprowadzenie zaplanowanych zmian jest trudnym etapem w osi¹ganiu poprawy, poniewa¿ zwi¹zane jest bezporednio z koniecznoci¹ do-konania zmian w dotychczasowym sposobie postêpowania, który czêsto jest zachowaniem bardzo utrwalonym. Z tego wzglêdu wa¿ne jest aby osoby, któ-

re bêd¹ uczestniczy³y we wprowadzaniu zmian, których te zmiany bezporednio dotycz¹, uczestniczy³y w dzia³aniach naprawczych ju¿ w fazie planowania. Daje to mo¿liwoæ wykorzystania ich wiedzy i dowiadczenia na temat danego problemu, jak równie¿ sprzyja minimalizacji oporu na jaki natrafia siê w momencie wprowadzania zmian. Zadania kierownictwa zoz dotycz¹ce zapewnienia jakoci nad profilaktyczn¹ opieka zdrowotn¹ nad uczniami przed-stawia tabela 6.

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32

Nadzory-57-80.p65

Tabela 6. Nadzór nad profilaktyczn¹ opiek¹ zdrowotn¹ na poziomie zak³adu opieki zdrowotnej Elementy systemu

Zadania kierownictwa zoz

zarz¹dzania jakoci¹

dotycz¹ce nadzoru nad profilaktyczn¹ opiek¹ zdrowotn¹ nad uczniami Uwagi

POLITYKA JAKOCI l Zapoznanie wszystkich pracowników z zagadnieniami jakoci w opiece zdrowotnej. Zapoznanie wszystkich pracowników zoz realizuj¹cych profilaktyczn¹ opiekê zdrowotn¹ nad uczniami z obowi¹zuj¹cymi aktami prawnymi dotycz¹cymi tej opieki oraz standardami w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami l

Dokonanie analizy spe³nienia kryterium kwalifikacji i zatrudnienia pracowni- Co najmniej raz w roku ków oraz wyposa¿enia gabinetów, w których sprawowana jest opieka nad uczniami

Przygotowanie planu uzupe³nienia braków w kwalifikacjach pracowników oraz w wyposa¿eniu gabinetów profilaktycznych w szko³ach oraz gabinetów lekarskich, je¿eli istniej¹

Regularne monitorowanie czy opracowany plan jest realizowany Co 3 miesi¹ce

SZKOLENIA

Opracowanie programu szkoleñ na okres bie¿¹cego roku szkolnego i przedsta- Pocz¹tek roku szkolnego 04-07-21, 10:32

wienie go pracownikom

Regularne prowadzenie szkoleñ wg opracowanego harmonogramu Szkolenia z ró¿n¹ czêsto-l

Odnotowywanie przebytych szkoleñ w dokumentacji pracowników tliwoci¹ (np.: raz w miel

Prowadzenie szkoleñ wstêpnych dla nowozatrudnionych pielêgniarek w profi- si¹cu, raz na kwarta³) laktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami wg opracowanego w Instytucie Matki i Dziecka programu szkolenia wstêpnego - adaptacyjnego

Nadzory-57-80.p65

Tabela 6. cd.

Elementy systemu

Zadania kierownictwa zoz

zarz¹dzania jakoci¹

dotycz¹ce nadzoru nad profilaktyczn¹ opiek¹ zdrowotn¹ nad uczniami Uwagi

AUDYTY

Wybór i przeszkolenie osób do jego przeprowadzania WEWNÊTRZNE

Opracowanie procedury przeprowadzania audytu l

Opracowanie rocznego planu audytów

Sporz¹dzenie sprawozdañ z odbytych audytów l

Zapoznanie osób uczestnicz¹cych w audycie o jego wynikach l

Przeprowadzenie dyskusji nad wynikami audytu l

Przeprowadzenie i dokumentowanie dzia³añ naprawczych l

Archiwizowanie sprawozdañ (mo¿liwoæ ich porównania) DZIA£ANIA

Notowanie problemów (ze szczególnym uwzglêdnieniem skarg i za¿aleñ) ZAPOBIEGAJ¥CE

Analizowanie tych problemów

Raz w miesi¹cu

I KORYGUJ¥CE

Zaplanowanie i opracowanie dzia³añ naprawczych wspólnie z osobami, których 04-07-21, 10:32

one dotycz¹

Monitorowanie dzia³añ naprawczych (sprawdzenie, czy postêpowanie naprawcze jest skuteczne i eliminuje powsta³e problemy) 71

4.2. Narzêdzia do przeprowadzenia audytu wewnêtrznego dla osób zarz¹dzaj¹cych jakoci¹ w zak³adach opieki zdrowotnej Cel

Karty oceny:

l Wykonywania testów przesiewowych u dzieci i m³odzie¿y w wieku szkolnym

l Przeprowadzania grupowej profilaktyki próchnicy zêbów metod¹ nadzorowanego szczotkowania zêbów preparatami fluorkowymi Zamieszczone poni¿ej, to przyk³ady propozycji narzêdzi, których celem jest sprawdzenie czy standard, którego dotycz¹ jest spe³niony w sposób gwarantuj¹cy dobr¹ jakoæ. Na spe³nienie standardu sk³ada siê szereg elementów np. wyposa¿enie w niezbêdny sprzêt, zapewnienie odpowiednich warunków, technika wykonania, któr¹ gwarantuje dobrze przeszkolony personel i wresz-cie dotarcie do wszystkich uczniów, którzy powinni zostaæ nim objêci.

Osoby

Osoba przeprowadzaj¹ca audyt i badanie to pielêgniarka dobrze przygo-towana do jego przeprowadzenia (posiadaj¹ca specjalizacjê pielêgniarstwa w

rodowisku nauczania i wychowania, z odpowiedni¹ praktyk¹ zawodow¹, wy-typowana przez kierownictwo zak³adu opieki zdrowotnej).

Osoby badane to pielêgniarki lub higienistki szkolne zatrudnione w tym samym zoz, które sprawuj¹ profilaktyczn¹ opiekê zdrowotn¹ nad uczniami.

Metoda

Osoba przeprowadzaj¹ca audyt, z odpowiednim wyprzedzeniem, ustala z wybran¹ pielêgniark¹ lub higienistk¹ szkoln¹ termin oraz miejsce (gabinet profilaktyczny w szkole, dzieñ, w którym zaplanowane jest wykonanie np. testów przesiewowych do wykrywania zaburzeñ w rozwoju somatycznym w danej klasie), w którym odbêdzie siê audyt. W ustalonym dniu osoba przeprowadzaj¹ca badanie uczestniczy (po uprzednim wyjanieniu uczniom, przez pielêgniarkê/higienistkê szkoln¹, powodu jej obecnoci) przy przeprowadzaniu testów przesiewowych u 5 -7 uczniów. Obserwuje wyposa¿enie gabinetu w niezbêd-ny sprzêt, warunki badania, technikê przeprowadzania badania itp. i wype³nia Kartê oceny, notuje uwagi. Po przeprowadzanym badaniu analizuje wyniki.

(patrz rozdz. 4.1)

Nadzory-57-80.p65

04-07-21, 10:32