W zakresie metod bezpośrednich określenie efektywności wyróżniamy dwa pojęcia:

1. efektywność pracy

2. efektywność produkcji

ad 1) pod pojęciem efektywności pracy należy rozumieć stosunek efektu uzyskanego w procesie pracy do bieżących kosztów działalności. Zatem też wskaźniki efektywności pracy oceniają ekonomiczne wykorzystanie kosztów ponoszonych nakładów. Symbolicznie

nie można to zapisać:

E - efekt pracy

C - koszty materialne bieżące

V - koszty niematerialne bieżące

W zależności, jakie kategorie efektu podstawimy do licznika, takie uzyskamy wskaźniki efektywności. Najbardziej ogólnym wskaźnikiem efektywności pracy jest np.:

W_c - wartość produkcji całkowitej (dochodu)

K_c - wartość wszystkich kosztów (wydatki, nakłady)

Ten wskaźnik (tak liczony) choć poprawny metodycznie, nie pozwala porównać efektywności między nadleśnictwami pracującymi w różnych warunkach przyrodniczych.

W celu zapewnienia porównywalności wyliczonych wskaźników efektywności między nadleśnictwami przy pracy można zastosować odpowiednie współczynniki korygujące,

Czyli:

W_c - wartość produkcji całkowitej (dochodu)

K_c - wartość wszystkich kosztów (wydatki, nakłady)

Q - współczynnik redukujący

Wydaje się, że taki współczynnik korygujący Q powinien odzwierciedlać co najmniej dwa aspekty działalności gospodarczej w leśnictwie, a mianowicie:

- strukturę pozyskania drewna

- zróżnicowane warunki siedliskowe

Struktura pozyskania drewna najwyraźniej odbija się w kosztach pozyskania drewna, z kolei przyrodnicza strona leśnictwa (siedliska, ich jakość) najwyraźniej wpływa na koszty zagospodarowania lasu. Jeśli tak, to sumaryczny współczynnik korygujący powinien składać się z dwóch cząstkowych:

K₁ i K₂,

czyli

lub

k_z - koszt zagospodarowania 1 ha lasu w ocenianej jednostce (n-ctwie)

k_z - średni koszt zagospodarowania 1 ha lasu w jednostce nadrzędnej (RDLP)

k_p - koszt pozyskania 1m3 drewna w ocenianej jednostce

k_p - średni koszt pozyskania1m3 drewna w jednostce nadrzędnej

Przy konstruowaniu wskaźników korygujących przyjęto założenie, że wyższe koszty pozyskania jak i zagospodarowania wynikają z przyczyn obiektywnych.

Forma iloczynowa współczynnika korygującego Q (k₁•k₂)

Jest tzw formą preferencyjną dla tego wskaźnika, który bardziej odbiega od 1 i bardziej preferuje ten, który jest poniżej 1.

Forma średniej arytmetycznej jest formą neutralną

z punktu widzenia korygowania.

ad 2) Efektywność produkcji - przez to pojęcie należy rozumieć stosunek efektu uzyskanego w procesie pracy do wartości zasobów produkcyjnych w tym procesie uczestniczących. Zatem też te wszystkie wskaźniki oceniają ekonomiczne wykorzystanie zasobów produkcyjnych, co możemy zapisać:

E - efekt

C_z - wartość zasobów materialnych

V_z - wartość zasobów niematerialnych

Również:

W_c - wartość produkcji całkowitej

W_l - wartość drzewostanu

T - wartość majątku trwałego

O - wartość środków obrotowych (paliwa, zapas niesprzedany )

L - zasoby ludzkie (zasoby pracy, zatrudnienia)

- wartość zasobów ludzkich można obliczyć przez kapitalizację wynagrodzeń

V - wynagrodzenie wraz z narzutami na ubezpieczenia społeczne

p - stopa procentowa (9%) (0,09)

Postęp techniczny.

Pod tym pojęciem należy rozumieć wdrażanie do procesów produkcji innowacji technicznych, technologicznych i organizacyjnych mających na celu podniesienie efektywności gospodarowania w leśnictwie. Zmiany w postępie technicznym można mierzyć wskaźnikiem mechanizacji bądź wskaźnikami opartymi na rachunku kosztów.

1. Wskaźniki mechanizacji:

a) pracy:

• 
  

M_r - wskaźnik mechanizacji pracy

R_m - ilość pracowników zatrudnionych do pracy z urządzeniami mechanicznymi

R - całkowita ilość pracowników

-
sposób dokładniejszy (bo bierze pod uwagę np. to, że pilarz pracuje też trochę ręcznie)

M_r - wskaźnik mechanizacji pracy

T_m - czas pracy wykonanej przy pomocy urządzeń mechanicznych

T - całkowity czas pracy

b) produkcji:

M_p - wskaźnik mechanizacji produkcji

P_m - ilość (wielkość) produkcji wykonanej przy pomocy urządzeń mechanicznych

p - całkowita wielkość produkcji

Formuły oparte na rachunku kosztów;

1. wskaźniki rocznej oszczędności kosztów:

R_ok - wskaźnik rocznej oszczędności kosztów

K₁ - koszt jednostkowy przed wprowadzeniem postępu (innowacji)

K₂ - koszt jednostkowy (na ha, godz. …) po wprowadzeniu innowacji

P₂ - wielkość produkcji po wprowadzeniu innowacji

Wzór ten ma rację bytu, gdy zachodzi zależność K₂ < K₁

2. wskaźnik rocznego przyrostu akumulacji:

N_n - nakłady (koszty) nie inwestycyjne (szkolenie ludzi, serwis …)

t - czas (ilość lat), na który te N_n są rozłożone

a - przyrost amortyzacji w okresie rocznym

P_m - roczny przyrost akumulacji

Amortyzacja - roczne zużycie maszyny (np. gdy pracować ma 10 lat, to co roku wartość spada o 1/10 ceny)

3. wskaźnik okresu zwrotu nakładów - określa liczbę lat, po jakich zakupiona maszyna zwróci się (zamortyzuje):

O_zn - wskaźnik okresu zwrotu nakładów

N_i - nakłady inwestycyjne

Np. jeśli maszyna kosztuje 10000 zł, a oszczędzimy na rok 1000 zł, to zamortyzuje się po 10 latach
[lat]

---