HISTORIA I PROBLEMATYKA PSYCH. *Ebbinghaus Wundt zalozyli laboratoria psych. W Lipsku. Uwazal ze psych to nauka która ma długa przeszłość krotka hist. Źrodlem psych były domysły ludzi nad tym czym czlowiek rożni się od zwierząt . Prekursorzy: *Platon-czlowieka rozni od zwerzat to ze ma cialo i dusze-DUALIZM- psyche-dusza logos-nauka. Psych-nauka o duszy. Dusza to energia życiowa która porusza człowieka a również zbiór idei które okres. Co dobre i zle piękne i brzydkie. Dusza jest zlozona z 3 pierwiastków - irracjonalny-rozum, pozadnosc-odpowiada za emocje, popędliwość. Proporcje tych pierwiastków sa rożne u rożnych ludzi. Rozum kieruje pozostałymi pierwiastkami lecz nie caly czas. Np. podczas snu. Platon uwazal ze czlow. Zmysłami nie odbiera świata takiego jakim jest. Odbieramy tylko spektrum swiata widzialnego tylko określony zakres dźwięków. Do umyslu dochodzi wiec tylko cześć świata. 2- Arystoteles - zwrocil uwagę na kojarzenie i spostrzeganie. Twierdził ze jest regula w postrzeganiu zdarzeń i osób jest ich współwystępowanie ze soba lub kojarzenie przez kontrasty rozniece. Jego największe dzieło to „traktat o duszy” 3) Hipokrates- podzielił ukl. Nerwowy na zrownowaznoy i niezrównoważony (en na nadpobudliwy i flegmatyczny)podzial ten opiera się na procesach pobudzenia i hamowania. Wprowadził pojecie TEMPERAMENTU. Uważał ze zachowania ludzi roznia się ze względu na różnice fizjologiczne. Sposób reagowania to wlsnie temperament, jest cecha warunkująca zdolności przystosowania ludzi podzielil na: *sangwinik- czlow. Zywy ma duze zdolnosci przystosowawcze, szybko się regeneruje, jest to typ zrównoważony, silny *choleryk-zywy popędliwy, typ silny z przewaga pobudzenia. *flegmatyk- silny ale powolny ma w organizmie duzo flegmy, typ silny przewaga hamowania. *melancholik - szybko się meczy, trudno przystosowuje się do otoczenia, ma duzo czarnej żóła. Typ slaby niezrównoważony. *pawłow - doszedl do wniosku, ze temperament zalezy od cech ukl. Nerwowego, zawdzięczamy go dziedzicznemu przekazywaniu genów. Odkrywca uczenia się klasycznego . 4) Św. August 1354-430 pne byl teologiem. Nobilitował dzieciństwo. Uważał ze dusze ma tylko czl. Jest ona dana nam przez Boga i jest nieśmiertelna. Dlatego od dzieciństwa radził otaczac opieka dzici 5)kalwin . w pierwszych wiekach średniowiecza ukształtował się ewangeliczny stosunek do dzici. Np. zalozono Patronat Dzieci sw. Mikolaja. Kalwin był reformatorem Kosciola kat, tworca PURYTANIZMU = KALWINIZM - poglad głoszący , ze dusza ludzka a jest nieśmiertelna ale jest skażona grzechem pierwotnym i jest podatna na zlo. Wydal I poradnik jak uczyc i wychowywac dzieci oraz podreczniki 6) kartezjusz (dualizm) - uważał ze człowiek jest dualistyczny, jednak inaczej to rozumiał. Czlowiek ma cialo ale również ROZUM 9umysl) a nie dusze. Był to duzy przelom w spojrzeniu na czlowieka. Funkcja umyslu jest rozumowanie. Jest on dany nam przez Boga i zawiera pewne idee. Podlega rozum ciaglemu rozwojowi. 3 nurty badan nad czlowiekiem : * badania nad mozgiem czlowieka i rozwojem poznawczym *nurt dotyczacy rozwoj. Fizjologicznego *wplyw srodowiska na rozwoj poznawczy i fizjologie czlowieka. 7)Jon Locke - empiryk, lekarz. Glosil poglad ze czlowiek przychodzi na swiat jako TABULA RAZA tj. niezapisana tablica. Nic nie mamy a o wszystkim decyduje doswiadczenie zyciowe. Dlatego dzieci powinny być wychowywane. Był prekursorem uczenia się przez uwarunkowanie. Dzieci maja tendencje nasladowcze. To co robimy jest wynikiem nasladownictwa np. rodzicow. Wprowadzil teorie kar i nagrod. Zwolennik nagrod psychologicznik. W zdobywaniu doswiadczenia wazne jest uczenie się przez kojarzenia i nasladowania 8) Darwin tworca teorii ewolucji, przyrodnik i podroznik. Sformulowal 2-e tezy: 1) w obrebie tego samego gat. Wystepuje silna zroznicowanie osobnikow 2) w obrebie gat. Wystepuje taki intensywny rozwoj, ze nastepuje przelunienia na danym obszarze (nadmiar przedstawicieli gat).dochodzi do konkurencji i rewalizacji. Slabsi gina a zwycieza silniejsy, który przekaze potomstwu lepsze geny - tzw ewolucja gatunku. 9) Hull - autor „Ukrytego wymiaru” dzielo z gatunku proksemiku wiedza o przestrzeni i jej wplywie na zwierzeta i rosliny. 10) Wilchem Wunt -badania nad ludzkimi reakcjami. Powstal w ten sposób introspekcjonizm- metody poznawcze do badania psychiki - introspekcja - samoobserwacja, samoświadomość, ludzkie przeżycia to zadania psychol. Uważano to za psychikę.
W pol. XIXw w USA powstał nowy kier. Filoz. PRAGMATYZM- John Devey .każda nauka musi się zajmować tym co jest czlow. Potrzebne to co ludziom ułatwi życie, będzie praktyczne - praktycyzm. 10) Watson i Skinner (XIX XX w stanach Zjedn.) Zauważyli ze psychologia nie daje nam wiedzy, zajmuje się tylko psychika. Wazne jest w psychologii to jak się ludzie zachowuja , a nie to co mysla i czuja. Jak czlowiek reaguje w roznych sytuacjach - to jest glowny cel.
BEHAWIORYZ (behawior - zachowanie się) to nauka o zachowaniu się. Bada co warunkuje ludzkie zachowanie .11) Freund podzielil zachowanie na najmniejsze jednostki - REAKCJE. To co wplywa na reakcje to BODZIEC. Powtarznie reakcji powoduje ujednolicenie zacowania się. Można tak zaprogramować osobowość. Założono technikę behawioralna - planujac rekcje można ludzi programować. Behawioryści odkryli warunkowanie instrumentalne - podstawowa metoda uczenia się. Osobowaosc to zespol nawykow. Nabywanie nawykow to uczenie się. Behawioryści stworzyli rodzaje uczenia się, propagande reklamy, prawo nauki teorie nauki. Zgromadzili ogromna wiedze o ludzkich zachowaniach. Od ich czasów mowi się , ze wiedza daje wladze. Dlatego w systemie totalitarnym wprowadzono cenzure, do wad zaliczamy to , ze behawiorysci odhumanizowali wiedze o człowieku. Behawioryści uwazali, ze człowiekiem można manipulaowac. Zaprogramować go jakim człowiekiem będzie. 12) Freund (1856-1939) Odbywal odn praktyki w zakladzie psychiatrycz. Pozniej zajal się eczeniem, prowadzac badania stawial diagnozy (czym sa spowodowane zaburzenia) Szukal odpowiedzi w behawioryzmie tj. szukal bodzca. Wprowadzal chorych w hipnoze. Przyczyne znadowal w ludzkiej psychice - psychologia glębi. Do zasloug Freunda należy tez odkrycie * osobowosciowych mechanizmow obronnych, sa to : -mechanizm projekcji (projekcja - rzutowanie) polega na tym ze przypisujemy innym ludziom negatywne cechy pooniewaz sami posiadamy ja i doszukujemy
się tej cechy u innych. Jest to rzutowanie na innych wlasnych zlych cech. - mechanizm racjonalizacji (racjonalizacja=samousprawiedliwianie się) jeśli czlowiek zle się zachowa i mialby poczucie winy zaczyna szukac usprawiedliwienia swojego czynu np. twierdzac ze ofiara jest sama sobie winna. Racjnalizacja polega na dobraniu pozytwnej ideologii do wlasnych zachowan. - mech. Stlumienia (wyparcia) polega na tym, ze u ludzi wystepuje dazenie do zapomnieniea o wlasnych zlych zachowowaniach, a dobre zachowania utrwalamy. Freund odkryl role WCZESNEGO DZIECIŃSTWA w rozwoju czlow. Uwazal ze 1-wsze lata zycia sa najwazniejsze. Jst to czas intensywnego tworzenia się struktur poznawczych rzeczywistosci. Dziecinstwo ma wplyw na nasze dorosle zycie. Urazy i szoki z dziecinstwa maja ciazyc na calej historii zycia. Found wychowal grono wybitnych uczniow np. 1)ADLER - uwazal ze zachowanie nakazuje dazenie do mocy, znaczenia. Kazdemu zalezy żeby być kims, mieć poczucie wartosci . Autor „sensu zycia” . 2) Karol Yung - instynkt zachowawczy warunkuje nasze dzialanie (staramy się przetrwac za wszelka cene)
PSYCHOLOGIA POZNAWCZA - podstawowym problemem jest tu osobowosc czlow, która rozumiana jest jako mechanizm regulujacy zachowania i rola jej w pobieraniu i przetwarzaniu informacji. OSOBOWOSC- pojecie centralne - z lac persona - czyli osoba, peri +sama (gr. Być może od tego) wokół ciala lub wokół twarzy. Zespol cech fizycznych i psych danego czlowieka.. Osobowosc to system wzglednie stalych nastawien oczekiwan jednostki warunkujacych zachowanie czlowieka. Fizjologicznym podłozem sa schematy dynamiczne albo funkcjonale w ukl nerwowy. Zespoly polączen osrodkow abo komorek w ukl. Nerwowym. elemnenty skladowe osobowosci to osobowosciowe struktury poznawcze: *obraz swiata jaki każdy ma (osobiste spojrzenia0 *obraz wlasnej osoby (rozne widzenia wlasnego ja)
Najwazniejsza role odgrywa OBRAZ WLASNEJ osoby czyli zorganizowany zespol cech, których jednostka nauczyla się na podstawie doswiadcznia (wczwniejszych i aktualnych) i uznaje za wlasne : specyficzne dla siebie. Jest to element struktury osobowość pełniący funkcje integracji i stabilizacji osobowości oraz zapewniajacy trwalosc i powtarzalność schematów naszych zachowań. Pojecie to zaczelo funkcjonowac od lat 30-stych. Wcześniej uzywano pojecia „ja” wprowadzone przez Jamsa. Jest to wszystko co czlowiek nazywa swoim własnym (mysli uczucia idee) Sa to wyobrazenia jednostki o tym kim i czymona jest. Osobowosc jednostki spostrzegana przez siebie samego. - wspolczesna teoria „ja”.Ja chwilowe 1 typ ,pojawia się na etapie przedszkolnym wieku niemowlencym i poniemowlencym(1-4 rok zycia),Dzieci nie dostrzegaja siebie a jedynie otaczający swiat.Dzieci nie maja samopojecia. zaczyna się od postrzegania stosunku rodziców do nas samych.Im wiecej po pozytywnych doświadczeń tym wieksz samoakceptacja i poczucie wlasnej wartosci.Na tym etapie dziecko zdobywa pierwsze wzory zachowan zaczyna ksztaltowac się stosunek do samego siebieGdy dziecko opanuje pierwsze wyrazy zaczyna zauważać własne imie, które wcześniej było ETYKITOWANE(częste powt. Się wyrazów np.:imie plec).Na etapie 2 roku dziecko nie widzi siebie traktuje jako przedmiot otoczenia. Później zaczyna zanikac. „ja” (pod koniec 2 -go roku) Na etapie 3-6 r z. Powstaje JAŹŃ ODZWIERCIEDLONA (dziecko dostrzega jak jest postrzegane przez innych ) Zacyna dostrzegac ze stosunek ludzi doroslych jest zalezny od jego zachowania, glat zachowuje się tak jak od niego wymagaja (patrzy na siebie oczyma doroslych) - proces udrazniania norm spolecznych (tworzenie sumienia) . U dziecka pojawiają się refleksje o samym sobie np. gdy silnie przezywa jakas sytuacje. Jak chwilowo jest krótkotrwała, ulega zsumowaniu (7-8 rok zyc) i powstaje trwala struktura ja aktalne (trazniejsze) W jego sklad wchodzi: ja fizyczne, psychiczne i spoleczne. Potem pojawia się Ciekawość GENALOGICZNA (pytania o pochodzenia) . Dziecko stara się odtworzyć własna przeszłość - ja przeszle (9-10 r. Ż) kiedy jest już teraźniejszość i przeszłość pod wplywem oczekiwan tworzy się wizja własnej przyszlosci - ja przyszłe. Dziecko zastanawia się kim będzie co zrobi jak dorosnie - ja przyszle- to zespol wyobrazen dot. Własnej przyszłość. . Z czasem tworzy się OŚ ZYCIA (suma ja teraźniejszego przyszłego i przeszlego) czyli „ja PERNAMENTALNE” - postrzegamy ciaglosc swojego rozwoju. Na etapie 7-9 r. Ż. Tworzy się tez „JA REALNE' - blok wiedzy opisowej obrazu własnej osoby, który odpowiada nam na pyt; „jaki jestem? Ma onao kilka zrodel pochodzenia * zaslyszane opinie innych osob *ocena wlasnych doświadczeń przeżytych do tej pory, *porównywanie siebie z innymi (rowiesnikami). Równocześnie tworzy się JA IDEALNE wiedza normatywna , która odpow na pyt. Jaki chcilbym byc. Jest to zbior standardow jaki przyjmujemy do siebie. Powstaje w wyniku: *opini innych, *identyfikacji (udpoobaniu się do bliskich_) * identyfikacja z wzorami z zakresu kultury masowej (idola ) Zbiory te tworzą nieoficjalny ideal wlasnej osoby, który chciałby się zrealizowac. Ja realne jest także w „ja przeszłym” (wiem jaki byłem) orz w ja przyszlym (wiemjaki będę ). Ja idealne jest również w obu typach ja. I powstaje ja aktualne, później ja przeszłe (ma wplyw na I i III), a III powstaje ja przyszłe. Ocena dzieciństwa ma wplyw na stosunek do teraźniejszości. I wizji przyslosci. Ja przeszle jest wazne bo człowiek widzi ciągłość swojego rozumu. Przeszłość rodziców, bliskich tez jest wazne dla kształtowania się osobowości dziecka. Jeśli uksztaltuje się pozytwna wizje przyszłości to pozytywnie wpłynie to na ja aktualne i akceptuje przeszłość. Wana jest reakcja miedzy ja realnym i idealnym. Zależność ta polega na tym ze ja realne zmierza do ja idealnego ale nigdy go nie osiagnie. Przystkosowani ludzie to tacy u których jest zachowana odleglosc miedzy obyma typami ja. Kiedy jestesmy już blisko ja idealnego tworzy się nowe. Przez cale zycie wystepuje proces porownywania tych ja. Efektem tego porownania jest powstnie miedzy wiedzy wartosciowujacej - SAMOOCENA (zespól sadow przekonań i opinii jakie jednostka ma o samym sobie - blok wiedy wartosciowujacej) Samoocena nie jest obiektywna to subiektywna czesc osobowosci. Każdy czlowiek ma inna.
Fround udowodni, ze ludzkie zachowania uwarunkowane sa osobowoscia. Osobowosc ma rozne strutury: 1) ID- (I warstwa) zespol pierwotnych popedow z ktyrmi przycodzimy na swiat.Mamy 2 rodzaje popędów (*poped zycia - przejawia się w popedzie seksualnym -libido, oraz popęd śmierci - sa to zachowania agresywne) 2) EGO- wyucza struktura powstala w wyniku wychowania . nakazuje nam jak zaspokajać popędy. Niektóre z nam zostja azaakceptowane i staja się regulatorem zachowan i jest to SUPER EGO - nasze sumienie osobiste, normy . Rola ego polega na łagodzeniu konfliktów miedzy id a super ego. Freund twierdzil ze rozwoj osobowosci to nauka zaspokajania popedu seksualnego. Na roznych etapach zycia rozni go zaspokajamy. Często dochodzi do powstania KOMPLEKSU (wynik braku zaspokojenia poterzb) np.. (kompleks Edypa -milosc do wlasnej matki i konflik z ojcem, kompleks Eleety- to samo tylko dotyczy kobiet.) Freund zakladal ze kompleksy wystepuja u wszystkich ludzi. Bledem było ze uogolnil teorie, która stworzyl badajac osoby chore.
POSTAWY: POSTAWA RODZICIELKA- wplyw postaw rodzicielskich na rozwój dziecka: czynnik zwany postawa rodzicielska ma naj. Wpływ na rozwój dziecka, to jak rodzic zachowuje się w stos. do dziecka, Post rodz. - występuje u rodziców tendencja do odczuwania dziecka, myślenia o nim i szacowania się werbalnie lub niewerbalnie w pewien określony sposób. Stan gotowości i organizacji wg. Trwalego systemu pozytywnych lub negatywnych ocen , emocjonalnych odczuc i tendencji działania rodziców wobec dziecka. Maja wpływ na rozwoj poznawczy, społeczny funkcjonowanie dziecka w zachowaniu w towarzyskie na role rodzinne zawodowe na aktywność spol czl. W zyciu doroslym. Ten wplyw polega na działaniach niezamierzonych (tata alkoholik nie ma zamiaru wychowac alkoholika). 2 grupy postaw ludzkich (wg Ziemskiej ) A) postawy pozytywne (postawa akceptacji- polega na przyjęciu dziecka takim jakim jest, na tym , ze kontakt rodzica z dzieckiem jedst dla niego przyjemnością ujawnianie własnych postaw wobec dziecka, nieakceptowanie złego zachowania formy dyscyplinowania polegaja na wspólnych ustawieniach. To jaka postawe rodzcie przejawiają wobec dziecka taka postawe dziecko odbiera w stos. Do siebie. Dzieci z taich rodzin wzbudzają zaufanie, emanuje z nich cieplo) 2)_ akceptacji praw dziecka- w miarę uplywu lat dziecko ma coraz wiecej praw i obowiązków. Prowadzi do szybkiego usamodzielnienia się . dzieci z takich rodzin sa akceptowane wśród rowiesnikow. 3) postawa rozumnej swobody- w miare upływu lat dziecko oddala się od rodzickow ale ma zapewnione bezpieczensto. B) negatywne: nadmierne ochraniaja i nadopiekuncza nadmiernie wymagajaca (z czasem rodzice wymagaja od dziecka coraz wiecej, prze co dziecko ma ciagle poczucie niespelnienia i braku satysfakcji) i wymuszająca unikajaca ( rodzice pozornie kochaja dziecko, probuja zaspokoic h jedynie jego potrzeby materialne.)odrzucajaca. (dziecko nie spełnia oczekiwań rodzica.