22. 03. 2013 językoznawstwo ogólne, wykład
Ferdinant de Saussuire
Signifiant- element znaczący
Signifie- element znaczony
Mowa- language
Mówienie- parole
Język- langue
Język + mówienie= mowa
Mówienie jako akt czynność. Mogę mówić dzięki użyciu jakiegoś kodu.
Język dla strukturalistów jest systemem abstrakcyjnym, oddzielonym od rzeczywistości.
Inne terminy de Saussuire'a
Językoznawstwo synchroniczne- bada język jako system, ten tu i teraz, porównuje języki.
Językoznawstwo diachroniczne- było uprawiane do doby de Saussuire'a , zajmuje się historią języka jego ewolucją .
Język jest tworem żywym który ewoluuje, językoznawstwo było traktowane niemalże jako nauka ścisła.
Gramatyka transformatywno- generatywna powstała w USA
Za pomocą różnych transformacji słów możemy wygenerować nieskończenie dużą liczbę zdań.
Najważniejsza postać to Noam Chomsky
Struktura powierzchniowa (to co mówimy i piszemy) i głęboka (to co za tym się kryje znaczenie)
Chomsky to autor gramatyki uniwersalnej- umiejętność rozgraniczania różnych części mowy, budowy zdań istnieje od urodzenia, jest wrodzona
Terminy kompetencja językowa (teoria) i wykonanie- performancja (umiejętność wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce)
Kognitywizm, językoznawstwo kognitywistyczne- językoznawstwo kulturowe, antropologiczne, prąd kulturowy, obejmuje wiele dziedzin humanistyki, procesy poznawcze tu są ważne.
Johnson i Lakoff autorzy dzieła Metafory w naszym życiu 1988 polskie wydanie.
piszą tam o metaforach codziennych, spotykanych w codziennym życiu, cały czas je stosujemy, autorzy je zgromadzili np. metafora góry i dołu, m. ognia, m. prawej i lewej strony, m. walki- walka polityczna, na słowa; m. ciepła i zimna, m. kręceni- nakręcanie gospodarki.
Metafory te są uniwersalne dla wszystkich języków.
Zajmują się metaforami leksykalnymi, czyli popularnymi, codziennymi.
Jerzy Bartmiński i Renata Grzegorczykowa kognitywizm polski- zajmują się Językowym obrazem świata a to wiąże się z kognitywizmem.
Kognitywizm- ma ścisły związek między rzeczywistością a językiem, jak rzeczywistość pozajęzykowa wyraża się poprzez język.
Językowy obraz świata- każdy z nas ma inny obraz pewnego desygnatu,
Kategoryzacja- nieskończona liczba obiektów odpowiadających słowom, na związek z zakresem danego pojęcia,
Modele pojęciowe- wyobrażenie sobie tego co niesie znaczenie słowa, związek z treścią słowa.
Językowy obraz świata jest bardzo zindywidualizowany.
Metaforyzacja- używanie takich określeń które mają znaczenie podstawowe zupełnie inne od tego naddanego. Metaforyzacja leksykalna ma charakter międzynarodowy.
Stereotyp językowy- nadwyżka znaczeniowa do zjawiska, obiektu która kryje się w jakimś słowie, zawsze to wiąże się z jakimś stereotypem, które często są negatywnie traktowane np. stereotypy związane z zjawiskami kosmicznymi- słońce- ciepło, księżyc- coś obcego; związane ze zwierzętami; z narodowościami np. Żyd; z rodziną np. teściowa; stereotyp lewicy (zła, komuna) i prawicy (konserwatyzm, tradycja).
Poczytać z Bartmińskiego o stereotypach bo to ważne zagadnienie.