Wychowanie do życia w rodzinie

dla uczniów klasy 3 liceum, technikum

oraz szkoły branżowej I stopnia

Teresa Król

Wydawnictwo Rubikon 2021

p R o g R a m

n a u c z a n i a

Wędrując

KU

dorosłości

© Copyright 2021 by Katarzyna Król Wydawnictwo i Hurtownia

Rubikon

Adiustacja i korekta: Anna Kowalska

Projekt graficzny i skład: Marcin Nowak

ISBN: 978-83-65217-61-5

Katarzyna Król Wydawnictwo i Hurtownia Rubikon

ul. Na Leszczu 17, 30-376 Kraków

tel. [phone], fax. [phone]

www.

Ksiegarnia

Rubikon

.pl

REGON 351450547, NIP 944-147-11-82

Spis treści

Lekcja 1

Mój rozwój – moja odpowiedzialność

4

Lekcja 2

Z myślą o małżeństwie

5

Lekcja 3/4

Narzeczeństwo – czas najważniejszych decyzji

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców

6

Lekcja 5

Małżeństwo – zadanie na całe życie

7

Lekcja 6/7

W rodzinnym kręgu

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

8

Lekcja 8

Najwyższa wartość – życie

9

Lekcja 9

Miejsce dziecka w rodzinie

10

Lekcja 10

Tradycja – przeżytek czy wartość

11

Lekcja 11/12 Co pomaga rodzinie?

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

12

Lekcja 13/14 Co szkodzi rodzinie?

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

13

Lekcja 15

Konflikty i trudne sytuacje w rodzinie

14

Lekcja 16

Gdy rodzinie trzeba pomóc

15

Lekcja 17/18 Zaplątani w sieci. O mediach

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

16

Lekcja 19

Moje życie w moich rękach

17

4

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Wstęp

Wychowanie do życia w rodzinie

w klasie III – regulacje prawne

1. Rozporządzenia dotyczące

sposobu realizacji

• Sposóbrealizacjizajęćokreślarozporządzenie

Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 czerwca
2017 r. zmieniające rozporządzenie w spra-
wie sposobu nauczania szkolnego oraz zakres
treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym
człowieka, o zasadach świadomego i odpowie-
dzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny,
życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środ-
kach świadomej prokreacji zawartych w podsta-
wie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U.
z dnia 9 czerwca 2017 r. poz. 1117).

Paragraf1ust.2otrzymałbrzmienie:

„Zajęciasąrealizowanewklasach4-8szkoły

podstawowejiszkołachponadpodstawowych:

branżowejszkoleIstopnia,wklasachI–III

liceumogólnokształcącegoiwklasachI–III

technikum,dladzieciimłodzieży,publicz-

nychiniepublicznychouprawnieniachszkół

publicznych”.

Zmianyniedotycząliczbygodzinprzeznaczo-

nychnarealizacjęlekcjiWDŻ.

• Zgodniezrozporządzeniemzdnia12sierpnia

1999r.zpóźn.zm.nauczycielrealizujewkaż-

dejklasieliceum,technikumibranżowejszko-

łyIstopniapo19godzinwychowaniadożycia

wrodzinie:9godzinzcałymzespołemkla-

sowymorazpo5godzinzgrupądziewcząt

ichłopców(uczeńuczestniczyw14godzinach

zajęć).

Zapis na świadectwie szkolnym uczestnictwa
uczniów na zajęciach WDŻ

SkreślonywrozporządzeniuMinistraEdukacji

NarodowejiSportuzdnia19lipca2002 r.para-

graf4ustęp4oodnotowaniunaświadectwie

szkolnymuczestnictwauczniównazajęciach

WDŻzostałprzywrócony rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 kwiet-
nia 2018 r. w sprawie świadectw, dyplomów
państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U.
z dnia 18 maja 2018 r. poz. 939, załącznik 1
p. 11. niniejszego rozporządzenia)

wbrzmieniu:

Udział uczniów w zajęciach wychowania do
życia w rodzinie na świadectwach szkolnych
i w arkuszach ocen odnotowuje się części „Inne
zajęcia”. W miejscu przeznaczonym na wpisa-
nie oceny z tych zajęć wpisuje się odpowiednio
„uczestniczył lub uczestniczyła”

2. Podstawa programowa dla

szkół ponadpodstawowych

Ujednoliconapodstawaprogramowadlaszkół

ponadpodstawowychobowiązujenamocydwóch

rozporządzeń:

Pierwsze rozporządzenie odnosi się do czterolet-
niego liceum ogólnokształcącego Ministra Edukacji
Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie
podstawy programowej kształcenia ogólnego dla
liceum ogólnokształcącego, technikum oraz bran-
żowej szkoły II stopnia (Dz. U. z dnia 2 marca
2018 r. poz. 467).

Drugie rozporządzenie odnosi się do szkoły bran-
żowej I stopnia: Rozporządzenie Ministra Eduka-
cji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz podstawy pro-
gramowej kształcenia ogólnego dla szkoły podsta-
wowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacz-
nym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły
I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjal-
nej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia
ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z dnia 31
sierpnia 2018 r. poz. 1679).

5

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Wychowanie do życia w rodzinie

zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania
ogólne

I. Pogłębianiewiedzyzwiązanejzfunkcjami

rodziny,miłością,przyjaźnią,pełnieniemról

małżeńskichirodzicielskich,seksualnością

człowiekaiprokreacją;umiejętnośćpodej-

mowaniaodpowiedzialnychdecyzjidoty-

czącychwyborudrogiżyciowej,małżeństwa

irodziny.

II. Rozwijanieumiejętnościrozwiązywania

problemówzwiązanychzokresemdojrze-

wania,dorastaniaiwyboremdrogiżyciowej;

umiejętnośćświadomegokreowaniawłasnej

osobowości.

III. Uzyskanielepszegorozumieniasiebieinaj-

bliższegootoczenia;umiejętnośćposzuki-

waniaiudzielaniaodpowiedzinapytania

oistotęczłowieczeństwa,sens,celeizadania

życiowe.

IV. Przyjęciepozytywnejpostawywobecżycia

ludzkiego,osóbniepełnosprawnychicho-

rych;przygotowanie,napodstawiewiedzy

iwykształconychumiejętnościdoposzano-

waniagodnościżycialudzkiegoidojrzałego

funkcjonowaniawrodzinie.

V. Znajomośćpodstawowychzasadpostępowa-

niawsferzeludzkiejpłciowościipłodności;

kształtowaniepostawprozdrowotnych,pro-

społecznychiprorodzinnych.

Treści nauczania – wymagania
szczegółowe

I. Rodzina. Uczeń:

1) znairozumiekonstytucyjniechronionewar-

tościzwiązanezfunkcjonowaniemjednost-

kiwspołeczeństwie:małżeństwo,rodzina,

macierzyństwo,rodzicielstwo;

2) rozumie,jakie znaczeniemazawarcie

małżeństwaijegotrwałośćdlarozwoju

społeczeństwa;

3) wyjaśnia,naczympolegadojrzałośćdo

małżeństwa(fizyczna,prawna,psychiczna,

umysłowa,uczuciowa,społeczna,socjalna),

omawiaprzyczynyniedojrzałościwyboru

małżonka(np.chęćucieczkizdomu,niepla-

nowanaciąża,kwestiematerialne);

4) opisujefundamenty,naktórychpowinno

opieraćsiędobremałżeństwo;

5) przedstawiawizjęswojegomałżeństwa,opi-

sujefundamenty,naktórychpowinnosię

onoopierać;

6) określaznaczeniezobowiązaniapodejmowa-

negopodczasaktuzaślubin;

7) odróżniaseparacjęodrozwodu;

8) rozpoznajetypystrukturyrodziny:rodzina

wielopokoleniowa,rodzinapełna,rodzina

niepełna,rodzinazrekonstruowana;

9) znairozumiefunkcjerodziny:prokreacyj-

na,opiekuńcza,wychowawcza,ekonomicz-

naiprofilaktycznaorazichznaczeniena

poszczególnychetapachrozwojuczłowieka;

10) przyswajawartościitradycjeważnewrodzi-

nie,wtymwspólneświętowanie,organizacja

iprzeżywaniewolnegoczasu;

11) rozumie,naczympolegawierność,zaufanie

idialogwrodzinie;omawiarelacjeosobowe

wrodzinie,wskazujeczynnikijeosłabiające;

12) wyjaśniamiejscedzieckawrodzinie;

13) wskazujeźródłokonfliktówiokreślaich

przyczyny;znasposobyrozwiązywania

konfliktów;

14) znaprawodawstwodotyczącerodziny;

15) omawiaprawaiobowiązkimałżonków

rodziców;prawadzieckaorazobowiązki

państwawobecrodziny;

16) wie,naczympolegainstytucjonalnapomoc

rodziniewsytuacji:choroby,uzależnienia,

ubóstwa,bezrobocia,zachowańryzykow-

nych,problemówpedagogicznych,psycho-

logicznych,prawnych.

II. Dojrzewanie. Uczeń:

1) rozpoznajezmianyfizyczneipsychiczne;

zróżnicowane,indywidualnetemporozwoju;

2) rozumieiakceptujekryteriadojrzałościbio-

logicznej,psychicznejispołecznej;

3) znapodstawyhigienyokresudojrzewania;

troszczysięozdrowie:właściweodżywianie,

odpowiednistrój,seniaktywnośćfizyczna;

4) rozumie,czymjestcielesność,płciowość,

integracjaseksualna;

6

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

5) wskazujeróżnicewrozwojupsychoseksual-

nymdziewczątichłopców;

6) wyjaśnia,naczympolegaidentyfikacjazwła-

snąpłcią;

7) znazagrożeniaokresudojrzewania:uzależ-

nieniachemicznebehawioralne,presjasek-

sualna,pornografia,prostytucjanieletnich,

ekshibicjonizmtakżewInternecie;

8) omawiaproblemywiekumłodzieńczego

isposobyradzeniasobieznimi;

9) rozumie,jakbudowanesąrelacjemiędzy-

osobowe,wyjaśniaichznaczeniewrozwo-

juspołeczno-emocjonalnym;wtym:istota

koleżeństwaiprzyjaźni,sympatiemłodzień-

cze;pierwszefascynacje,zakochanie,miłość,

wzajemnyszacunek,udzielaniesobiepomo-

cy,współpraca,empatia.

III. Seksualność człowieka. Uczeń:

1) określapojęciazwiązanezseksualnością

człowieka:męskość,kobiecość,miłość,mał-

żeństwo,rodzicielstwo;

2) rozumie znaczenie odpowiedzialności

wprzeżywaniuwłasnejpłciowościoraz

budowaniutrwałychiszczęśliwychwięzi;

3) określagłównefunkcjepłciowości:wyraża-

niemiłości,budowaniewięziirodzicielstwo,

wzajemnapomociuzupełnianie,integralna

współpracapłci;

4) rozumie,naczympolegaodpowiedzialność

zasferęseksualnąiprokreację;

5) wie,naczympolegamacierzyństwoiojco-

stwo,posiadapodstawowąwiedzędotyczącą

budowyifunkcjonowaniaukładurozrodcze-

goczłowieka;

6) rozumiezwiązekpomiędzyaktywnościąsek-

sualnąamiłościąiodpowiedzialnością;

7) omawiaproblemyzwiązanezprzedmioto-

wymtraktowaniemczłowiekawdziedzinie

seksualnej;

8) rozumie,naczympolegaprawoczłowiekado

intymnościiochronategoprawa;

9) przedstawiaprzyczyny,skutkiiprofilaktykę

przedwczesnejinicjacjiseksualnej;

10) znachorobyprzenoszonedrogąpłciową;

rozumieichspecyfikę,rozwójiobjawy;wie,

jakiesądrogiprzenoszeniazakażenia,zna

zasadyprofilaktyki

IV. Życie jako fundamentalna wartość.
Uczeń:

1) rozumiepotrzebęplanowaniadzietności

rodziny;

2) rozumiepotrzebęprzygotowaniakobiety

imężczyznynapoczęciedzieckaiwie,czym

jestodpowiedzialnerodzicielstwo;

3) rozumie,czymjestopiekaprekoncepcyjna

iprenatalna;

4) maszacunekdlaludzkiegożyciaodpoczęcia

donaturalnejśmierci;

5) rozumie, na czym polega gotowość

członkówrodzinynaprzyjęciedziecka

zniepełnosprawnością–aspektmedyczny,

psychologiczny,społeczny

V. Płodność. Uczeń:

1) rozumie,żepłodnośćjestwspólnąsprawą

mężczyznyikobiety;

2) wyjaśniafizjologiępłodnościijejneurohor-

monalneuwarunkowania;

3) znametodyrozpoznawaniapłodności;

4) określaproblemyniepłodności:rodzaje,

przyczyny,skutki,profilaktykaileczenie;

5) wie,czymjestciążaiporódorazprzyjęcie

dzieckajakonowegoczłonkarodziny;

6) omawiaantykoncepcjęiwskazujejejrodzaje

iskutkiwaspekciemedycznym,psycholo-

gicznymimoralnym.

VI. Postawy. Uczeń:

1) potrafikomunikowaćswojeuczuciaibudo-

waćprawidłowerelacjewrodzinieigrupie

społecznej;

2) rozumie,naczympolegaodpowiedzialność

wszystkichczłonkówzaatmosferępanującą

wrodzinie;

3) radzisobiewsytuacjikonfliktu,presjigrupy,

stresu;umieobronićwłasnepoglądy;

4) znazasadysavoir-vivre’uwdomurodzinnym

iróżnychsytuacjachspołecznych;

5) rozumiezasadykomunikacjiwerbalnejinie-

werbalnejijejznaczeniewrelacjachinterper-

sonalnych;bierzeudziałwżyciuspołecznym

poprzezwolontariat,stowarzyszenia,gru-

pynieformalneiaktywnośćindywidualną;

wrażliwośćnaosobypotrzebującepomocy

ikonkretnesposobyjejudzielania;

7

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

6) rozumie,żeosobyzniepełnosprawnością

mogąbyćkolegamiiprzyjaciółmi;świadomie

korzystaześrodkówspołecznegoprzekazu;

7) jest odpowiedzialny za własny rozwój

isamowychowanie

3. Treści nauczania WDŻ

dla III klasy liceum
ogólnokształcącego,
technikum i szkoły
branżowej I stopnia

1) Dojrzałośćdomałżeństwa:

• dojrzaływybórwspółmałżonkawaspekcie:

–

fizycznym,

–

prawnym,

–

psychicznym,

–

umysłowym,

–

uczuciowym,

–

społecznym,

–

socjalnym,

• przyczynyniedojrzałościwyboruwspół-

małżonka.

2) Fundamentydobregomałżeństwa:

• znaczeniezobowiązaniapodjętegopod-

czasaktuzaślubin,

• konstytucyjniechronionewartościzwią-

zanezfunkcjonowaniemmałżeństwa

irodziny,

• znaczenietrwałościzwiązkumałżeńskiego

dlarozwojuspołeczeństwa.

3) Typystrukturyrodziny:

• rodzinawielopokoleniowa,

• rodzinapełna,

• rodzinaniepełna,

• rodzinazrekonstruowana.

4) Funkcjerodzinyiichznaczenienaposzcze-

gólnychetapachrozwojuczłowieka:

• prokreacyjna,

• opiekuńcza,

• wychowawcza,

• ekonomiczna,

• profilaktyczna,

• religijna.

5) Wartościitradycjeważnewrodzinie:

• zasady,normy,wartościduchowe,

• świętowanie,

• organizacjaiprzeżywanieczasuwolnego,

• wartościkulturoweipatriotyczne.

6) Czynnikiwzmacniająceiosłabiającerodzinę:

• budowanieprawidłowychrelacjiwrodzi-

nie:

–

dialogiempatia,

–

taktidelikatność,

–

szacunek,wiernośćizaufanie,

–

sytuacjetrudnewrodzinie,

–

czynnikiosłabiającerodzinę:

• uzależnienia,

• zdrady,

• odpowiedzialnośćwszystkichczłonkówza

atmosferępanującąwrodzinie.

7) Konfliktyikryzysywrodzinie:

• przyczynykonfliktów,

• sposobyrozwiązywaniakonfliktów,

• przepraszanieiprzebaczanie,

• separacjairozwód.

8) Prawodawstwodotyczącerodziny:

• prawaiobowiązkimałżonków,

• prawaiobowiązkirodziców,

• prawadziecka,

• obowiązkipaństwawobecrodziny.

9) Instytucjonalnapomocrodzinie:

• sytuacjetrudne:

–

uzależnieniaizachowaniaryzykowne,

–

choroby,

–

ubóstwoibezrobocie,

–

problemypedagogiczne,psychologicz-

neiprawne,

• Instytucjeispecjalistyczneplacówki

wspierającerodzinę.

10) Odpowiedzialnośćzawłasnyrozwój:

• samowychowywaniewkontekście

mediów,

• cyberzagrożeniainiekontrolowanekorzy-

staniezkomputeraiinnychurządzeń

elektronicznych,

• zjawiskomanipulacjiwmediach;dystans

ibezpieczeństwo,

• zaangażowanieiharmoniawewłasnym

rozwojuosobowym.

8

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

4. Krótki komentarz do

materiału nauczania
dla klasy III

WostatniejklasiezajęćWDŻdominujetema-

tykarodziny.Dlanaszychwychowankówzbliża

siębardzoważnymoment–dokonaniewyboru

życiowejdrogi,częstowyboruwspółmałżonka.

Małżeństwojestwspólnądrogą,dlategowiele

miejscapoświęcamyinformacjomdotyczącym

wzajemnegopoznaniasięirefleksji,abypowziąć

właściwedecyzje(oślubielubrozstaniu).Zbu-

dowaniedobregozwiązkuzależytakżeoddoj-

rzałościkobietyimężczyznydomałżeństwa.

Uświadomieniesobiewieluczynników,które

sięnatoskładają,możepomócwprzyszłości

wdokonaniusatysfakcjonującychwyborów,

którezapewniątrwałośćzwiązku.Uczeńdowie

się,jakieczynnikiwpływająnaniepowodzenie

małżeństwaiodjakichcechpsychicznychzale-

żymałżeńskieszczęście.Nakolejnychlekcjach

uczniowiebędąsięzastanawiać,czemusłuży

okresnarzeczeństwa,jakiezadaniastająprzed

narzeczonymi,atakżeprzedmałżonkami.Wiele

miejscapoświęcasiękomunikacjimiędzyosobo-

wejorazpostawiepomocy,szczerościizaufa-

nia.Niepomijasięczynnikówdecydujących

owspółobecnościiwspółodczuwaniu.Szeroko

iwieloaspektowoanalizowanajesttematykadoty-

czącarodziny,jejstruktury,realizowanychcelów

ifunkcji.

Rodzinnewięzysązwyklenajtrwalsze;znajbliż-

szymiosobamispędzasięnajwięcejczasu.Nie

mamynikogobliższegoodrodziców,dziadków,

rodzeństwa,apóźniej–żony,mężaiwłasnych

dzieci.Uczuciemiłościorazprzynależności,które

dajenamrodzina,sąpodstawąnaszegorozwoju

ipoczuciabezpieczeństwa.Naturalnepotrzeby

kochaniaibyciakochanymsązaspokajanewśród

najbliższych.Wrodziniemłodyczłowiekprzygo-

towujesiędodojrzałości:rozwijatalenty,towa-

rzyskąogładę,kulturęwewnętrzną,przyswaja

wartości.Nabywatakżeumiejętnośćakceptacji

drugiegoczłowieka,poszukiwaniazgodyisoli-

darnościmiędzyludzkiej.ZwróciłnatouwagęJan

PawełIIwOrędziunaŚwiatowyDzieńPokoju

wdniu1stycznia1994roku:

Cnoty rodzinne, oparte na głębokim posza-
nowaniu życia i godności ludzkiej istoty,
a wyrażające się w konkretnych sytuacjach
przez wyrozumiałość, cierpliwość, moralne
wsparcie i wzajemne przebaczenie, pozwa-
lają wspólnocie rodzinnej przeżyć pierwsze
i podstawowe doświadczenie pokoju.

Realizacjatreściicelówzałożonychwpodstawie

programowejobejmujerównieżzagadnieniadoty-

cząceprawodawstwamałżeńskiegoirodzinnego

orazinstytucjonalnejpomocyrodzinie.Wtym

dokumencieskierowanymdonauczycieliseksu-

alnośćjestpotraktowanaintegralnieipowiązana

zewszystkimiwymiaramiosoby.Uwzględniono

nietylkoaspektfizyczny,aletakżepsychiczny,

intelektualny,społecznyimoralnyczłowieka.

Takżeujęcieobligujedozwróceniaszczegól-

nejuwaginaosoboweodniesienia(traktowanie

podmiotowe)orazuwzględnieniaistotnych

zagadnieńwychowawczych,jak:szacunek,miłość

itroskaonajbliższych.Treściprogramowemają

więccharakter„dalekosiężny”,dotycząprzyszło-

ścinaszychwychowanków.Intencjątwórców

podstawprogramowychizbudowanegonanich

programujestwsparciemłodychludziwhar-

monijnymrozwojuorazprzygotowanieichdo

podjęciairealizacjiistotnychrólżyciowych–

małżeńskichirodzinnych.

5. Formy i metody pracy

na lekcjach WDŻ

Doklasycznychmetodpodających(np.wykład,

opis,wykładzprezentacją)należyczęstostosowa-

naheureza(rozmowakierowana),czyliposzuki-

wanierozwiązańzapomocąpytańskierowanych

douczniów.Wcelupobudzeniaichaktywności

wartosięgnąćdozasobumetodbardziejanga-

żujących,jaknp.dyskusjaidebata(zprecyzyj-

nieokreślonymizasadami).Nauczycielechętnie

korzystajątakżezburzymózgówipracywgru-

pach.Taostatniaformasprzyjawymianiepoglą-

dówitwórczejpracyzwykorzystaniemwielu

metod.Należądonich:

• mapamentalna:przygotowanieschematu

pojęciowegoilustrującegosposóbmyślenia

za pomocąsłów,rysunków,grafiki,symboli,

• drzewodecyzyjne:podejmowaniedecyzji

poprzezanalizęcelówiwartościróżnych

9

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

rozwiązańdanegoproblemuoraz

wskazywaniepozytywnychinegatywnych

stronkażdegoznich,

• metoda6-3-5polegającanaposzukiwaniu

najlepszychrozwiązań,warunkówitp.,

• metaplan,czyliopisniezadowalającejrzeczy-

wistościianalizazjawiska,jegoprzyczynoraz

propozycjajegopolepszania,

• 6myślowychkapeluszyEdwardadeBono–

metoda,którauczydyskutowania,przedsta-

wianiawłasnychargumentówipoznawania

innychopiniinatensamtemat.Uczyteż

poszukiwaniarozwiązańważnychproble-

mów,

• rybiszkielet–służydoposzukiwaniaprzy-

czynokreślonegozjawiskaiplanowania

działań,abyosiągnąćpewnewyniki.

Podczastakichćwiczeńiwarsztatówuczniowie

chętniesięwypowiadają,zgłaszającswojeopinie,

sądyirozwiązania.Inneciekaweformyimeto-

dyto:wędrująceplakaty,czterykąty,piramida

priorytetów,kryształwartości,tortdecyzyjny,

wywiadyzpartnerem,sonda,pytaniadoeksperta.

Częstozespołyuczniowskieodważniezgłaszają

siędodramy,inscenizacjiczykalamburów.

Iwreszcielekcjezfilmem.Filmmożestaćsięefek-

tywnymnarzędziem,któreusprawnikomunikację

zuczniami,ułatwinawiązywaniedialoguimoże

stanowićpunktwyjściowydoklasowejdyskusji.

Zaproponowanewtymprogramiefilmytozwy-

klekrótkiescenkirodzinne,któreuczniowieznają

zautopsjiiwłasnychdoświadczeń.Ichproblemy

iprzeżyciasąbliskietym,któreodgrywająmłodzi

aktorzy,dlategołatwooidentyfikacjęiporówna-

nie.Puenta(zwyklewypowiadanaprzezfilmową

Mamę)możestaćsiępunktemwyjściadoklaso-

wejdyskusjiczypogadanki.

CiekawąpropozycjąsąfilmyzudziałemJaśka

Meli.Wwieku13latchłopiecdoznałporażenia

prądem,amputowanomulewepodudzieiprawe

przedramię.Pomimokalectwaprzebiegłmara-

toniw wieku15latstałsięzdobywcądwóch

biegunów:północnegoipołudniowego.Uczest-

niczyłwwieludalekichwyprawach.Obecniejest

mężemiojcemmałejcóreczki,założyłfundację

„Pozahoryzonty”.Jestonbohateremdwóchserii

filmów:„Człowieknapiątkę‒JasiekMela”oraz

„ZakochanyJasiek”.

WpierwszejseriiwypowiedziJaśkaijegoreflek-

sjenaturypsychologiczno-etycznejmogązachę-

cićuczniówdopracynadsobą,rozwijaniapasji

iprzekonania,żezawszemożnaosiągnąćobrany

cel,mimożeczasemtrzebapokonywaćniemałe

przeciwności.Wdrugiejseriinatomiastzako-

chanyJasiekdzielisięswoimiprzemyśleniami,

jakbudowaćudanyzwiązek,odnajdywaćradość

wmiłości,pogłębiaćrelacjeiszanowaćsiebie,

jaksięwspieraćiprzepraszać.Chodziojedność

idzieleniewspólnotyżyciazdrugąosobą.

FilmyzJaśkiemMelązachęcąmłodychludzido

podejmowaniawyzwańigotowościpracynad

sobą,abywprzyszłościbudującmałżeństwo

irodzinęosiągnęliprawdziweszczęście.

6. Środki i pomoce dydaktyczne

FILMY

Nauczyciel,będąckreatoremzajęć,możeskorzy-

staćzponiższejpropozycji.Wieleztychfilmów

byłojużzalecanychwewcześniejszychklasach.

Jeślijednakniezostaływtedywykorzystane,moż-

nazcałąpewnościąwyemitowaćjewostatniej

klasieprorodzinnychzajęć.

LeKCja 1.

Film „Prawie prawda” z serii „Cyfrowy
świat”, czas 6:05.
Wdobieinternetu,jesteśmyskazywanina

mnóstwoinformacji,któreniezawszesąprawdzi-

we.Ola-typowanastolatka,przekonujesię, jak

bolesnemogąbyćkonsekwencjeuwierzenia

wniezweryfikowanąwcześniejinformację.Film

uwrażliwiamłodychludzi,abypodchodzilido

tychinformacjizdystanseminiestalisięofiarą

fakenewsów.

LeKCja 2.

Film „Lubi” z serii „Zakochany jasiek”,
czas 6:34.
Ważnejest,abywzwiązkuzdrugąosobąnie

tylkodarzyćsięmiłością,alerównieżsiebielubić.

Todajenamszansęrozwojuiodkrywaniasiebie

nawzajem.Jasiekzwracauwagę,żewartonauczyć

sięwspólnegoprzybywaniawciszyiczerpania

radościnawetzprostychchwil.

10

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

LeKCja 3/4.

Film „Nie dba” z serii „Zakochany jasiek”,
czas 6:23.
Jasiekdzielisięwłasnymiprzemyśleniami,jak

budowaćudanyzwiązekijakpogłębiaćrelacje.

Każdarelacjawymagadbałości.Abymiłośćsię

rozwijałatrzebauwzględniaćwzajemnepotrzeby.

Człowiekoczekujedowartościowywaniaprzez

drugąosobę.Todajeradośćiszczęście.

LeKCja 5.

Film „Kocha” z serii „Zakochany jasiek”,
czas 6:22.
SzczęśliwiezakochanyJasiekzachęca,by

budowaćsolidnepodstawymiłości.Przekonuje

dopokazywanianietylkoswoichzalet,alerów-

nieżwad.Filmpodkreśla,żewartoczekaćna

prawdziwąmiłość.

LeKCja 6/7.

Film „Kocham życie” z serii „jasiek Mela
– człowiek na piątkę”, czas 6:30.
Melawspomina,żewwiekutrzynastulat

(pogroźnymwypadku)rozmawiałzrodzicami

ożyciu,śmierciiniebie.Dzieliłsięznimiuczu-

ciamiimimowszystkocieszyłsię,żeżyje.

LeKCja 8.

Film „Miłość na szóstkę”, czas 26:37.
www.pro-life.pl/dom-pelen-milosci
Historiarodzicówsześciorgadzieci-Marty

iAndrzejaWiteckich,którzyadoptowalijeszcze

JakubazzespołemDowna.Przeżylitakżeśmierć

córeczkiEstery,któraurodziłasięzwadąletalną,

zespołemEdwardsa.Małżeństwopodkreśla,jak

ważnąrolęspełniłaEsterkawichżyciu–zjedno-

czyłaipogłębiłamiłośćcałejrodziny.Zaznaczają,

żeopiekaperinatalnawhospicjumpozwoliłana

godneodejścieichmałejcóreczki.

LeKCja 9.

Film „O jeden film za daleko”, czas 4:40.
www.youtube.com/watch?v=nivzK7po-ss
Trzeba,abymłodyczłowiekdostrzegałtrud

rodzicówiichtroskęowłaściwewychowanie,

atakżeowybory,jakichondokonuje.Prawidło-

wepostawyrodzicielskieutwierdzająmłodych

ludziwmiłościichęciochranianiaichprzed

niebezpieczeństwamiwspółczesnegoświata.

Optymizmrodziców,żedobrewzorykiedyś

zaowocują-tokońcowascenkafilmu.

LeKCja 10.

Film „Płynę ponad” z serii „jasiek Mela –
człowiek na piątkę”, czas 6:20.
JasiekMela:„Jesteśmyczymświęcejniżcia-

łem.Ciałoniemożedziałaćbezducha”.Ducho-

wość–tomożliwośćbyciadobrymczłowiekiem.

Pomagateżodkrywaćsenstrudnychdoświad-

czeńibyćszczęśliwym.Zdaniatewypowiada

człowiek,którypomimokalectwastałsięuczest-

nikiemwieludalekichwypraw.

LeKCja 11/12.

Film „Szanuje” z serii „Zakochany jasiek”,
czas 6:58.
Wkażdejrelacjiważnyjestszacuneknaróż-

nychpłaszczyznachżycia.Trzebauwzględniać

potrzebyinnychizostawiaćprzestrzeńnasamo-

dzielnedecyzjedrugiejosobie.Jednakpod-

dawaniesiętrendomczypresjirówieśniczej

możenieśćbolesneskutkidlapoczuciawłasnej

wartości.

LeKCja 13/14.

Film „Seksoholizm” z serii „Mówię wam,
nie warto”, czas 6:36.
Filmopowiadaodramatycznejhistoriimał-

żeństwaŁukaszaiJulii.UzależnienieŁukasza

odpornografiiiseksoholizmdoprowadziłydo

zniszczeniarelacjimiędzynimiirozstania.Kon-

taktzekranem,zdjęciemiucieczkawfantazje

zastąpiłyintymnewięzizJulią.Niemożnośćspro-

staniawzorcomlansowanymprzezpornografię

spowodowałauŁukaszazachwianiepoczucia

bezpieczeństwainieakceptowaniesiebie.Osa-

motnionyŁukaszpoddajesięterapii.

LeKCja 15.

Film (do wyboru) „Mistrzowie słowa” z serii

„Budowanie relacji”, lub „Martwa cisza” z serii
„Rodzina na piątkę”.

„Mistrzowie słowa”, czas 6:17.
Nastolatekirodzice–jaksiędogadywać?To

niełatwyproblem,budzącywieleemocjiiprze-

żywanywprawiekażdejrodzinie.Filmotwiera

„Katalogdobrychrad”,którymogądokończyć

uczniowienazajęciachwychowaniadożycia

wrodzinielubnalekcjiwychowawczej.

11

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

„Martwa cisza”, czas 4:53.
Nawetwnajlepszychrodzinachzdarzają

sięnieporozumienia.Gorzej,gdypoawantu-

rzenastępujeimpasi…cisza.Kłótniarodziców

icichednisprawiają,żeatmosferawdomusta-

jesięniedozniesienia.Gdyrodziceukradkiem

wymieniająpiorunującespojrzeniaiszeptem

prawiąsobieuszczypliwości,dziecibezbłędnie

wyczuwająnegatywneemocjeipostanawiającoś

ztymzrobić.Uciekającsiędofortelu,znajdują

rozwiązanie,któreprzerywaciszę.

LeKCja 16.

Film „Oswajanie nieobecności” z serii
„Rodzinne przeboje”, czas 8:00.
WXXIwiekunielubimymyślećośmierci.

Totematykanieobecnawprzestrzenipublicz-

nej.Tymczasemśmierćbliskiejosobyjestbole-

snymdoświadczeniem,pełnymżaluinierzadko

rozpaczy.Jaktowarzyszyćbliskimwżałobie?

Filmotym,żeobecnośćdrugiejosoby,rozmo-

wyipoczucie,żemasiędlakogożyć,pomagają

przetrwaćtrudnechwile.

LeKCja 17/18.

Film(dowyboru)„Amputacja”zserii„Cyfro-

wyświat”lub„Mózgnasiłowni”zserii„Wpułap-

kachnetu”.

„amputacja”, czas 6:39.
NastolatkinasmartfonachpisząSMS-y,prze-

glądająportalespołecznościowe,grają,słuchają

muzyki,robiązdjęciainagrywająfilmy.Komórka

dajeimpoczuciewolnościiniezależności.

Bohaterkanierozstajesięztelefonem.Gdy

pewnegodniasmartfongdzieśsięgubi,dziew-

czynaczujesiętak,jakbyamputowanojejdłoń.

Cozrobić,bytelefonniestałsiędlanastolatka

całymświatem?

„Mózg na siłowni”, czas 4:04.
Codzienniespotykamyludzinieustannie

wpatrzonychwekrankomórkiczykomputera.

Cosiędziejewtedyzmózgiem?Czypotrzebuje

naszejaktywnościdlarozwoju?Stwierdzono,że

równieżsystematycznywysiłekfizycznysprzyja

szybszemupołączeńsynaptycznychizapobiega

procesomdegradacyjnymmózgu.

LeKCja 19.

Film „jestem z kimś” z serii „jasiek Mela
– człowiek na piątkę”, czas 6:30.
Jestemtym,kimjestemdziękiinnym–

stwierdza Jasiek Mela. Nawet jeśli relacje

bywajątrudne,nieuciekajmyoddrugiegoczło-

wieka.Uczmysięsiebietakżeprzezmiłość.

ObecnieJasiekjestjużmężemiojcemmałej

córeczki.ZałożyłFundacjęPozaHoryzonty.

PODRĘCZNIK

MagdalenaGuziak-Nowak,TeresaKról,„Wędru-
jąc ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzi-
nie dla uczniów klasy 3 liceum ogólnokształcącego,
technikum, szkoły branżowej I stopnia”,

Wydaw-

nictwoRubikon,Kraków2021.

ĆWICZeNIa

Współautorzy:BarbaraCharczuk,Magdale-

naGuziak-Nowak,TeresaKról,JolantaTęcza-

Ćwierz. „Wędrując ku dorosłości. Wychowanie
do życia w rodzinie, Ćwiczenia dla uczniów klasy
3 liceum ogólnokształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia”,

red.T.Król,Wydawnictwo

Rubikon,Kraków2021.

SCeNaRIUSZe

BarbaraCharczuk,„Wędrując ku dorosłości.
Wychowanie do życia w rodzinie, Scenariusze lek-
cji i prezentacje multimedialne dla klasy 3 liceum
ogólnokształcącego, technikum, szkoły branżowej
I stopnia”,

WydawnictwoRubikon,Kraków2021.

12

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 1

Mój rozwój – moja odpowiedzialność

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury osiągania

celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PP.II.8;

VI.3,VI.7

Uczeń potrafi:

• przedstawićoczekiwaniazwią-

zanezrealizacjązajęćWDŻ

orazokreślićzasadypracyna

tychlekcjach,

• zidentyfikowaćcechyswojego

temperamentu,lepiejpoznać

izrozumiećsiebie,

• wskazaćznaczeniesamoświa-

domościisamopoznania

wpracynadcharakterem,

• dokonaćocenyswojej

samodzielnościmyślenia

iuległościwobecmanipulacji,

szczególniecyfrowej(fake

newsy),

• podaćdefinicjęstresu,określić

jegoobjawyidostrzecwnim

elementykonstruktywne,

• wymienićsposobyradzenia

sobiezestresem.

1. Samoświadomośćisamopo-

znanie–pomocnewustalaniu

celówżyciowychipracynad

swoimcharakterem.

2. Czterytypytemperamentów;

krótkacharakterystyka.Mocne

isłabestronykażdegoznich.

3. Manipulacjaasamodzielność

myślenia.

4. Fakenewsy–jakichsię

ustrzec?

5. Stresijegoobjawy.
6. Stresory–życiowewyzwa-

nia;kategoriestresu–eustres

idystres.

7. Sposobyradzeniasobieze

stresem.

8. Symptomyodpowiedzialno-

ści:samodzielnośćmyślenia,

samoświadomośćisamo-

wychowanieorazpracanad

charakterem.

• Wykładzpre-

zentacjąmulti-

medialną.

• Wizualizacja.

• Burzamózgów.

• Autorefleksja.

• Pracazfilmem.

• Pracaindywidu-

alna–ćwiczenia.

• Film„Prawieprawda”zserii

„Cyfrowyświat”.

• KartkiA4wczterech

kolorach,masamocująca,

cenki,mazaki,dużearkusze

papieru.

• Prezentacjamultimedialna.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,Teresa

Król,Wędrując ku dorosło-
ści. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy
3 liceum ogólnokształcącego,
technikum, szkoły branżowej
I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku

dorosłości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędru-

jąc ku dorosłości. Wycho-
wanie do życia w rodzinie.
Scenariusze lekcji i prezen-
tacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogól-
nokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

13

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 2

Z myślą o małżeństwie

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.3

Uczeń potrafi:

• wskazaćczynnikiwarun-

kującedojrzałośćdo

zawarciamałżeństwa,

• opisaćnaturęicharak-

terystycznecechymiło-

ścidojrzałej,

• przedstawićcechyosoby

emocjonalnieniedojrza-

łej,

• określić,naczympolega

dojrzałośćiniedojrzałość

społeczna,

• uzasadnić,dlaczego

wżyciumałżeńskimistot-

nąrolęodgrywatakże

dojrzałośćsocjalna,

• wskazaćwagędecyzji

zawarciamałżeństwa

zwybranaosobą.

1. Dojrzaływybórwspół-

małżonkawaspekcie:

–

fizycznym,

–

prawnym,

–

psychicznym,

–

umysłowym,

–

uczuciowym,

–

społecznym,

–

socjalnym.

2. Osobowośćdojrzałainie-

dojrzała–różnicepostaw

iichwpływnatrwałość

małżeństwa.

3. Warunkiudanegozwiąz-

kumałżeńskiego.

• Pracazfilmem.

• 6myślowychkapelu-

szyEdwardadeBono.

• Pracawmałych

grupach.

• Miniwykładzprezen-

tacjąmultimedialną.

• Pracaindywidualna.

• Ćwiczenia.

• Film„Lubi”zserii„Zakochany

Jasiek”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużekapeluszew6kolorach;

małekapeluszew6kolorach;

instrukcjadlakażdejgrupywg

wylosowanychkolorów.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról,Wędrując ku
dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy 3
liceum ogólnokształcącego, techni-
kum, szkoły branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku dorosło-

ści, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

14

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 3/4

Narzeczeństwo – czas najważniejszych decyzji

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PP.I.5

Uczeń/uczennica potrafi:

• uzasadnićznaczenieokresu

narzeczeństwa,

• przedstawićróżnicemiędzy

okresemnarzeczeństwa

amałżeństwem,

• wskazaćróżnemotywa-

cjezawarciamałżeństwa

iodróżnićmotywydojrzałe

odniedojrzałych,

• uzasadnić,żemiłośćmał-

żeńskasprzyjarozwojowi

człowieka,

• przedstawićokresnarze-

czeństwajakoczasweryfi-

kacjiiwłaściwegowyboru

współmałżonka.

1. Narzeczeństwo–czasem

budowaniadojrzałejwięzi

ilepszegopoznaniasiebie.

2. Wizjażyciawmałżeństwie

izwiązaneztymoczekiwa-

niaarzeczywistość.

3. Motywy,którymikierują

sięmłodziludziedozawar-

ciamałżeństwa:

a) dojrzałe,

b) niedojrzałe.

4. Czynniki,któresąistot-

nebądźmniejistotne

dlaudanegozwiązku

małżeńskiego.

5. Znaczeniemiłościmałżeń-

skiejdlarozwojuczłowieka.

• Pracazfilmem.

• Rozmowakierowana.

• Miniwykładzpre-

zentacjąmultime-

dialną.

• Gradydaktyczna.

• Burzamózgów.

• Ćwiczenia.

• Pracaindywidualna.

• Film„Niedba”zserii„Zako-

chanyJasiek”.

• Dużearkuszepapieru,pisaki,

magnesylubmasamocująca.

• 3pudełkalubtabliczkiznapi-

sami.

• Kartydogry„Motywacjado

zawarciamałżeństwa”.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,TeresaKról,
Wędrując ku dorosłości. Wycho-
wanie do życia w rodzinie dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

15

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 5

Małżeństwo – zadanie na całe życie

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PP.I.1,I.2,

I.4,I.6

Uczeń potrafi:

• uzasadnić,dlaczegodoj-

rzałośćosóbzawierających

małżeństwojestpodstawo-

wymwarunkiemudanego

związku,

• przedstawićznaczenie

iwagęprzysięgimałżeń-

skiej,

• scharakteryzowaćcechy

miłościmałżeńskiej,

• omówićzasadyprawa

małżeńskiego,

• wymienićprzeszkody

uniemożliwiającezawarcie

małżeństwa,

• przedstawićprawa

iobowiązkimałżonków

uregulowaneizapisane

w Kodeksie rodzinnym
i opiekuńczym.

1. Dojrzałośćnarzeczonych

–fundamentemudanego

małżeństwa.

2. Znaczenieprzyrzeczeń

małżeńskich.

3. Miłośćmałżeńskaijej

cechy.

4. Prawnaochronamałżeń-

stwairodziny–podstawo-

weaktyprawne.

5. Zasadyprawa

małżeńskiego.

6. Prawaiobowiązkimałżon-

kówustanowionewpol-

skimprawodawstwie.

• Pracazfilmem.

• Zdania

niedokończone.

• Burzamózgów.

• Wizualizacja.

• Miniwykładzprezen-

tacjąmultimedialną.

• Pracawgrupach.

• Ćwiczenia–praca

indywidualna.

• Film„Kocha”zserii„Zakocha-

nyJasiek”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,mazaki,

magnesylubmasamocująca.

• Zadaniadopracygrupowej.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,TeresaKról,
Wędrując ku dorosłości. Wycho-
wanie do życia w rodzinie dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk: Wędrując

ku dorosłości. Wychowanie do
życia w rodzinie. Scenariusze
lekcji i prezentacje multimedial-
ne dla uczniów klasy 3 liceum
ogólnokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

16

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 6/7

W rodzinnym kręgu

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.8,I.9

Uczeń/uczennica potrafi:

• przedstawićrodzinęjako

wspólnotę,którąłączą

uczucia,wspólnecele

iwzajemnapomoc,

• scharakteryzowaćróżne

typyrodzin,

• wymienićiokreślićfunk-

cjerodziny,

• uzasadnićpotrzebęwspół-

działaniaiwspółpracy

wszystkichczłonków

rodzinycelemwypełniania

przyjętychzadań.

1. Rodzina–najmniejszą

społecznościąiswoistą

wspólnotą,realizującą

określonecele.

2. Miłość–niezbędnymspo-

iwemrodzinnejwspólnoty.

3. Strukturaitypywspółcze-

snejrodziny.

4. Funkcjerodziny:

• prokreacyjna,

• opiekuńcza,

• wychowawcza,

• ekonomiczna,

• profilaktyczna,

• socjalizacyjna,

• religijna.

5. Współdziałanieiwspół-

praca–niezbędnedla

prawidłowegofunkcjono-

waniarodziny.

• Pracazfilmem.

• Wykładzprezenta-

cjąmultimedialną.

• Burzamózgów.

• Metodakuliśnieżnej.

• Pracawgrupach.

• Ćwiczenia–praca

indywidualna.

• Film„Kochamżycie”zserii

„JasiekMela–człowiekna

piątkę”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,pisaki,

magnesylubmasamocująca.

• Kartapracy.

• Zadaniadopracywparachlub

trójkach.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról, Wędrując
ku dorosłości. Wychowanie do
życia w rodzinie dla uczniów
klasy 3 liceum ogólnokształcące-
go, technikum, szkoły branżowej
I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia

17

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 8

Najwyższa wartość – życie

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe

kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury osiągania

celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPIV.4

Uczeń potrafi:

• określićpoczątek

ikoniecżyciaczłowieka,

• opisaćtempoprzemian

rozwojowychdziecka

wokresieprenatalnym,

• uzasadnić,żeprawo

dożyciajestprawem

podstawowyminiezby-

walnym,

• opisaćsytuacjęrodziny,

gdynajprawdopodob-

niejurodzisiędziecko

chore,

• wskazaćnaznaczenie

pomocymedycznej,

psychologicznejispo-

łecznejwsytuacjinaro-

dzindzieckachorego,

• zaprezentowaćmożli-

wośćopiekiperinatalnej

nadmatkąidzieckiem,

• scharakteryzować

systemrodzicielstwa

zastępczegoiadopcji.

1. Rozwójprenatalnyczłowie-

ka–sekwencjąintensywnych

zmianzaprogramowanych

genetycznie.

2. Potrzebastworzeniaoptymal-

nychwarunkówbiologicznych

ipsychologicznychrozwijające-

musiędziecku.

3. Opiekamedycznawokresie

prekoncepcyjnymiwokresie

ciąży.

4. Gotowośćprzyjęciadziecka

ijegoprawodożycia.

5. Sytuacjarodziny,gdymasię

urodzićdzieckochore;pomoc

medyczna,psychologiczna

ispołeczna.

6. Opiekaperinatalna,czyli

zapewnieniebezpieczeństwa

matceidziecku.

7. Zdarzającesięprzypadkiwcze-

snejśmiercidziecka;hospicja

perinatalne.

8. Rodzicielstwozastępcze

iadopcja.

• Pracazfilmem.

• Rozmowakiero-

wana.

• Dyskusja.

• Pracawgrupach.

• Metaplan.

• Pogadanka.

• Ćwiczenia–praca

indywidualna.

• Film„Miłośćnaszóstkę”

• www.pro-life.pl/dom-pelen-milosci

• Prezentacjamultimedialna.

• Cyfrowezasobyinternetowe.

• Instrukcjadopracygrupowej.

• Dużearkuszepapieru,masa

mocującalubmagnesy,kartkiA4

wczterechkolorach,nożyczki,

klej.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

-Nowak,TeresaKról,Wędrując
ku dorosłości. Wychowanie do
życia w rodzinie dla uczniów klasy
3 liceum ogólnokształcącego, tech-
nikum, szkoły branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku dorosłości,

klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

18

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 9

Miejsce dziecka w rodzinie

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.15

Uczeń potrafi:

• wskazaćznaczenieprawi-

dłowychpostawrodziciel-

skichwrozwojudzieci,

• scharakteryzowaćprawi-

dłoweinieprawidłowe

postawyrodzicielskie,

• uzasadnić,dlaczegodziec-

komaprawodoszacunku,

• wymienićprawadziecka

waktachprawnych,

• przedstawićzadania

RzecznikaPrawDziecka,

• wymienićprawarodziców

zapisanewKonstytucji RP

orazwKodeksie rodzin-
nym i opiekuńczym,

• przedstawićsytuacje,

wktórychmożenastąpić

ograniczeniewładzy

rodzicielskiej,

• określićobowiązkipań-

stwawobecrodziny.

1. Wagaprawidłowychpostawrodzi-

cielskichwwychowaniudzieci.

2. Prawidłowepostawyrodzicielskie:

–

akceptacjiimiłości,

–

współdziałaniazdzieckiem,

–

autonomia,

–

uznanieprawdzieckaimądre

stawianiegranicorazwymagań.

3. Nieprawidłowepostawy

rodzicielskie:

–

odrzucenie,

–

postawanadmiernieochraniająca,

–

postawanadmierniewymagająca,

–

postawaniekonsekwentna.

4. Prawodzieckadoszacunku(Janusz

Korczak).

5. Prawadzieckairodzicówwaktach

prawnych.

6. ZadaniaRzecznikaPrawDziecka.
7. Sytuacje,wktórychrodzice

mogąbyćpozbawieniwładzy

rodzicielskiej.

• Praca

zfilmem.

• Rozmowa

kierowana.

• Miniwykład

zprezenta-

cjąmultime-

dialną.

• Puzzle.

• Mapa

mentalna.

• Praca

wparach.

• „Mówiąca

ściana”.

• Praca

wgrupach

metodą

6–3–5.

• Ćwiczenia

–praca

indywidualna.

• Film„Ojedenfilmzadaleko”

https://www.youtube.com/

watch?v=nivzK7po-ss.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,mazaki,

magnesylubmasamocująca,

karteczkisamoprzylepne.

• 6formularzypracy‒metoda

6–3–5.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról,Wędrując ku
dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy 3
liceum ogólnokształcącego, techni-
kum, szkoły branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku dorosło-

ści, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

19

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 10

Tradycja – przeżytek czy wartość?

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury osiągania

celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.10

Uczeń potrafi:

• uzasadnićpotrzebęzasad,

normiwartościwżyciu

rodzinnymispołecznym,

• wskazaćwagęhierarchiiwar-

tościwrozwojuosobowym,

• przedstawićprawdę,dobro

ipięknojakopodstawęcywi-

lizacjiłacińskiej,

• podjąćrefleksjęopotrze-

biebudowaniawspól-

notyrodzinnejopartejna

empatii,wrażliwościizrozu-

mieniu,

• określićznaczenieświęto-

waniaitradycjirodzinnych

wtworzeniukulturyoraz

tożsamościnarodowej.

1. Znaczenieprzekazywa-

nychwrodziniezasad,

normiwartościducho-

wychwżyciurodzinnym

ispołecznym.

2. Hierarchiawartościadoko-

nywaneżyciowewybory.

3. Klasycznatriada–prawda,

dobroipięknowrzeczywi-

stościmaterialnejiduchowej.

4. Budowaniewspólnoty

rodzinnejopartejnaempatii,

wrażliwościizrozumieniu.

5. Odpoczynekiświętowanie

spoiwemżyciarodzinnego.

6. Kulturowafunkcjarodziny:

celebrowanieuroczystości,

przekazywaniezwyczajów

itradycjiuznanychzaspo-

łecznieważne.

• Pracazfilmem.

• Wykładzprezen-

tacjąmultime-

dialną.

• „Mówiąca

ściana”.

• Mapamentalna.

• Burzamózgów.

• Kulaśnieżna.

• Sonda.

• Pracawgrupach.

• Ćwiczenia–pra-

caindywidualna.

• Film„Płynęponad”zserii

„JasiekMela–człowiekna

piątkę”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,magnesy

lubmasamocująca,karteczki

samoprzylepne.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,TeresaKról,

Wędrująckudorosłości.
Wychowanie do życia w rodzi-
nie dla uczniów klasy 3 liceum
ogólnokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

20

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 11/12

Co pomaga rodzinie?

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury osiągania

celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.2,I.6,

I.11

Uczeń/uczennica potrafi:

• uzasadnić,żeżycierodzinne

wymagazaangażowania

wszystkichjejczłonków,

• przedstawićpartnerstwo

iszacunekjakoistotneczyn-

nikiwbudowaniuprawidło-

wychrelacjirodzinnych,

• przedstawićsztukędialogu

izasadyjegoprowadzenia,

któreułatwiająkomunikację

wśródnajbliższych,

• praktyczniewypracować

sztukęprawidłowegodialogo-

wania,

• podjąćrefleksjęopotrzebie

otwartości,zaufania,bezinte-

resowności,empatiiiżyczli-

wości,którebudująszczęście

rodzinne,

• uzasadnić,żetrwałośćmał-

żeństwairodzinymawielką

wartośćnietylkodlawspół-

małżonkówiichdzieci,ale

teżdlacałegospołeczeństwa.

1. Współodpowiedzialność

domownikówzaatmosferę

panującąwrodzinie.

2. Partnerstwo,symetryczne

relacjeiszacunek–

budulcamimiłości

małżonków.

3. Otwartośćnadialog

ipraktyczneprzestrzeganie

zasadsztukirozmowy–

sposobemnaporozumienie

idobrąatmosferę

wrodzinie.

4. Poczuciebezpieczeństwa

iwolność.

5. Zaufanie,postawa

otwartości,

empatia,życzliwość

ibezinteresowność–

komponentamiszczęścia

wrodzinie.

6. Znaczenietrwałości

małżeństwairodziny–nie

tylkodladomowników,lecz

takżespołeczeństwa.

• Pracazfilmem.

• Miniwykład

zprezentacją

multimedialną.

• Pracaztekstem.

• Pracawparach

iwgrupach.

• MetodaABC.

• Pracaindywidu-

alna–ćwiczenia.

• Film„Szanuje”zserii„Zako-

chanyJasiek”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,magnesy

lubmasamocująca,pisaki.

• Zadaniadopracygrupowej.

• KartapracymetodąABC.

• Tekstdoanalizy.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról, Wędrując
ku dorosłości. Wychowanie do
życia w rodzinie dla uczniów
klasy 3 liceum ogólnokształcące-
go, technikum, szkoły branżowej
I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

21

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 11/12

Co pomaga rodzinie?

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

PPI.2,I.6,

I.11

• uzasadnić,żeżycierodzinne

wymagazaangażowania

wszystkichjejczłonków,

• przedstawićpartnerstwo

iszacunekjakoistotneczyn-

nikiwbudowaniuprawidło-

wychrelacjirodzinnych,

• przedstawićsztukędialogu

izasadyjegoprowadzenia,

któreułatwiająkomunikację

wśródnajbliższych,

• praktyczniewypracować

sztukęprawidłowegodialogo-

wania,

• podjąćrefleksjęopotrzebie

otwartości,zaufania,bezinte-

resowności,empatiiiżyczli-

wości,którebudująszczęście

rodzinne,

• uzasadnić,żetrwałośćmał-

żeństwairodzinymawielką

wartośćnietylkodlawspół-

małżonkówiichdzieci,ale

teżdlacałegospołeczeństwa.

1. Współodpowiedzialność

domownikówzaatmosferę

panującąwrodzinie.

2. Partnerstwo,symetryczne

relacjeiszacunek–

budulcamimiłości

małżonków.

3. Otwartośćnadialog

ipraktyczneprzestrzeganie

zasadsztukirozmowy–

sposobemnaporozumienie

idobrąatmosferę

wrodzinie.

4. Poczuciebezpieczeństwa

iwolność.

5. Zaufanie,postawa

otwartości,

empatia,życzliwość

ibezinteresowność–

komponentamiszczęścia

wrodzinie.

6. Znaczenietrwałości

małżeństwairodziny–nie

tylkodladomowników,lecz

takżespołeczeństwa.

• Pracazfilmem.

• Miniwykład

zprezentacją

multimedialną.

• Pracaztekstem.

• Pracawparach

iwgrupach.

• MetodaABC.

• Pracaindywidu-

alna–ćwiczenia.

• Film„Szanuje”zserii„Zako-

chanyJasiek”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,magnesy

lubmasamocująca,pisaki.

• Zadaniadopracygrupowej.

• KartapracymetodąABC.

• Tekstdoanalizy.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról,

• Ćwiczenia:

• BarbaraCharczuk:

Lekcja 13/14

Co szkodzi rodzinie?

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.11

Uczeń/uczennica potrafi:

• określić,cozagrażarodzinie

icojąosłabia,

• przedstawićproblemy,które

wynikająznadużywania

alkoholu,

• uzasadnić,dlaczegocałko-

witaabstynencjajestnajlep-

szymsposobemuchronienia

sięprzedproblemamialko-

holowymi,

• wskazaćnaniebezpieczeń-

stwoinnychuzależnieńche-

micznychibehawioralnych,

• opisaćpsychologiczne

mechanizmyuzależnienia,

• uzasadnićszkodliwość

pornografiidlażyciamałżeń-

skiegoirodzinnego,

• przedstawićproblemzdrady

jakoczynnikaosłabiającego

małżeństwoirodzinę,

• wskazać,żeobecnewybory

mogąznaczącowpływać

naprzyszłeżycieczłowieka

ijegonajbliższych.

1. Czynnikizagrażająceiosłabiające

współczesnąrodzinę.

2. Alkoholizm–śmiertelnachoroba,

którakrzywdziuzależnionego

ijegonajbliższych.

3. Abstynencjaodalkoholudo18

r.ż.–szansąnażyciebezryzyka

uzależnienia.

4. Inneuzależnieniachemiczne

ibehawioralne.

5. Psychologicznemechanizmy

uzależnienia:

• systemiluzjiizaprzeczeń,

• systemnałogowegoregulowa-

niauczuć,

• systemdumyikontroli.

6. Pornografia,czyliniezgodne

zrzeczywistościąwyobrażenia

oludzkiejseksualnościimiłości.

7. Szkodliwośćpornografii.
8. Trudnekontaktyzrodziną

pochodzenia.

9. Zdrada–krzywdadlawszystkich.
10.Obecnewybory–kreacją

przyszłości.

• Pracazfilmem.

• Miniwykład

zprezentacją

multimedialną.

• Burzamózgów.

• Ranking.

• Metodatrójkąta.

• Pogadanka.

• Refleksja.

• Praca

wgrupach.

• Ćwiczenia–

pracaindywidu-

alna.

• Film„Seksoholizm”zserii

„Mówięwam,niewarto”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,

magnesylubmasamocują-

ca,mazaki.

• Instrukcjadopracygrupo-

wej.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,Teresa

Król,Wędrując ku dorosło-
ści. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów
klasy 3 liceum ogólnokształ-
cącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia: Wędrując ku

dorosłości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędru-

jąc ku dorosłości. Wycho-
wanie do życia w rodzinie.
Scenariusze lekcji i prezen-
tacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogól-
nokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

22

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 15

Konflikty i trudne sytuacje w rodzinie

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.7

Uczeń potrafi:

• uzasadnić,żenajkorzystniejszą

dladziecijestwiernamiłość

rodzicówizgodawrodzinie,

• wymienićczynniki,które

zaogniająkonfliktyijeeskalują,

• wskazaćsposobydojrzałego

rozwiązywaniakonfliktów,

• uświadomićsobierolęprzeba-

czenia–uwolnieniadrugiego

człowiekaodpoczuciawiny,

• dostrzec,żewartoprzeciw-

działaćkonfliktomiuczyćsię

jerozwiązywać,

• wymienićnajczęstszeprzyczyny

rozwodówipodaćichskutki,

• opisaćsytuacje,kiedyrozstanie

jestkonieczne,

• przestawićróżnicemiędzy

rozwodemaseparacją,

• omówićfazyprzemocy(błędne

kołoprzemocy),

• wskazaćwsytuacjikryzysowej

miejscaisposobyuzyskania

pomocy.

1. Prewencjakry-

zysów:troska

omałżeństwo.

2. Dojrzałerozwiązy-

waniekonfliktów.

3. Etapyrozwiązywa-

niakonfliktów.

4. Rolaprzebaczania–

przerwaniełańcucha

odwetuizemsty.

5. Atutyzachowań,

któreniewywołują

sporów.

6. Najczęstszeprzyczy-

nyrozwodów.

7. Skutkirozwodów

dlaczłonkówrodzi-

nyidalekosiężne

skutkispołeczne.

8. Separacja.
9. Błędnekołoprze-

mocy;gdziemożna

znaleźćpomoc?

• Pracazfilmem.

• Miniwykładzprezen-

tacjąmultimedialną.

• Rozmowakierowana.

• Burzamózgów.

• Pracawparach.

• Ćwiczenia–praca

indywidualna.

• Film(dowyboru)„Mistrzowie

słowa”zserii„Budowanierela-

cji”lub„Martwacisza”zserii

„Rodzinanapiątkę”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Dużearkuszepapieru,magnesy

lubmasamocująca,mazaki.

• Zadaniadopracygrupowej.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,TeresaKról,
Wędrując ku dorosłości. Wycho-
wanie do życia w rodzinie dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku doro-

słości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując

ku dorosłości. Wychowanie do
życia w rodzinie. Scenariusze
lekcji i prezentacje multimedial-
ne dla uczniów klasy 3 liceum
ogólnokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

23

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 16

Gdy rodzinie trzeba pomóc

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury osiągania

celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPI.16

Uczeń potrafi:

• przedstawićróżneżyciowesytu-

acjeosób,którepotrzebująpomocy

iwsparcia,

• dostrzecprzeżywaneprzezwielu

ludziproblemynaturypsychicznej:

samotność,odrzucenieczywyklu-

czenie,

• uświadomićsobie,żeosobystarsze

iniedołężne(zbliższegoidalszego

otoczenia)licząnapomocizainte-

resowanieichproblemamizestrony

młodych,

• określićmożliwośćpomocyoso-

bomuzależnionymiichrodzinom,

• wskazaćorganizacjespołeczne,

instytucjesamorządoweirządowe,

któreumożliwiająprzezwyciężenie

trudnychsytuacjiżyciowych,

• dostrzecludziubogich,bezrobot-

nych;uświadomićsobiepotrzebę

zaangażowania,wsparcia,porady

itp.,

• uświadomićsobie,żepoprzezanga-

żowaniezyskujeosobaprzyjmująca

pomoc,aleteżosobapomagająca.

1. Trudne,kryzysowe

sytuacje,wktórychinni

potrzebująpomocy.

2. Biedaniezawszemusi

byćmaterialna,istnieją

teżpotrzebynaturypsy-

chicznej,emocjonalnej.

3. Problemyludzistarszych,

niedołężnych,potrzeba

niesieniaimwsparcia.

4. Możliwośćpomocy

ludziomuzależnionym

iichrodzinom.

5. Instytucjewspierające

rodzinyiludzisamot-

nych–tych,którzy

potrzebująprzezwycię-

żeniatrudnychsytuacji

życiowych.

6. Ubóstwoibezrobocie–

jakpokonaćteproblemy?

7. Cozyskujeosobaprzyj-

mującapomoc,aco

osobapomagająca?

• Pracazfilmem.

• Rozmowakiero-

wana.

• Burzamózgów.

• Gradydaktyczna.

• Pracawparach.

• Ćwiczenia–praca

indywidualna.

• Film„Oswajanienieobec-

ności”zserii„Rodzinne

przeboje”.

• Gradydaktyczna„Potrzebna

pomoc”.

• Dużearkuszepapieru,

magnesylubmasamocująca,

mazaki.

• Zadaniadopracygrupowej.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,Teresa

Król,Wędrując ku dorosło-
ści. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy
3 liceum ogólnokształcącego,
technikum, szkoły branżowej
I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku

dorosłości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując

ku dorosłości. Wychowa-
nie do życia w rodzinie.
Scenariusze lekcji i prezen-
tacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogól-
nokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

24

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 17/18

Zaplątani w sieci. O mediach

(lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców)

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

PPVI.6

Uczeń/uczennica potrafi:

• uświadomićsobie,żesam/sama

jestodpowiedzialny/azawłasny

rozwój,

• dostrzecwagęsamopoznania

isamowychowywania,

• przedstawićzasadymądrego

korzystaniazmediów,

• uzasadnić,żecyberuzależnienie

jestjednymznajwiększych

zagrożeńpostępującejcyfryzacji,

• rozpoznaćniepokojącesygnały

świadcząceocyberuzależnieniu,

• opisaćobjawywspółczesnych

choróbcywilizacyjnych(mecha-

nizmFOMOorazcybermob-

bingu,cyberbullyingu,agresji

elektronicznej),

• przedstawićargumentyzanie-

poddawaniemsięnapływającym

informacjom,manipulacjom

iaktomcybeprzemocy,

• uświadomićosobistąodpowie-

dzialnośćwkreowaniuswojego

stosunkudoelektronicznych

mediów.

1. Samowychowanieisamorealizacja

–świadomymkształtowaniemsie-

bieidążeniemdodoskonałości.

2. Samoświadomośćacyberchoroby.
3. Cyberuzależnienie,czyliniekon-

trolowanekorzystaniezkom-

putera,smartfonalubinnych

urządzeńelektronicznych,które

wyrządzaszkodywsferzepsy-

chicznej,fizycznej,społecznej

iekonomicznej.

4. Niepokojącesygnały,świadczące

ocyberuzależnieniu.

5. Chorobycywilizacyjnezwią-

zanezaktywnościąwświecie

wirtualnym:

• mechanizmFOMO,

• cybeprzemoc:cybermobbing,

cyberbullying,agresjaelektro-

niczna;jaksięimniepodda-

wać.

6. Świadomekreowanieswo-

jegostosunkudoelektro-

nicznychmediów;osobista

odpowiedzialność.

• Praca

zfilmem.

• Rozmowa

kierowana.

• Dyskusja.

• Niedokoń-

czonezdania.

• Kolaż.

• Medytacja.

• Praca

wgrupach.

• Ćwiczenia–

pracaindywi-

dualna.

• Film(dowyboru)„Amputacja”

zserii„Cyfrowyświat”lub„Mózg

nasiłowni”zserii„Wpułapkach

netu”.

• Plakatyzniedokończonymi

zdaniami.

• Dużearkuszepapieru,magnesy

lubmasamocująca,mazaki,kolo-

roweczasopisma,klej.

• Zadaniadopracygrupowej.

• Podręcznik:MagdalenaGuziak-

Nowak,TeresaKról,Wędrując ku
dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy 3
liceum ogólnokształcącego, techni-
kum, szkoły branżowej I stopnia.

• Ćwiczenia:Wędrując ku dorosłości,

klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując ku

dorosłości. Wychowanie do życia
w rodzinie. Scenariusze lekcji
i prezentacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogólno-
kształcącego, technikum, szkoły
branżowej I stopnia.

25

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Lekcja 19

Moje życie w moich rękach

Nowa

podstawa

programowa

Cele szczegółowe kształcenia

i wychowania

Materiał nauczania

Proponowane

procedury

osiągania celów

Środki i pomoce dydaktyczne

VI.5,VI.6

Uczeń potrafi:

• podjąćrefleksjęnt.kontaktów

zinnymiludźmi–ubogacających

(budzącychsympatię,życzliwość)

lubodwrotnie(budzącychantypatię,

niechęć),

• przedstawićrolęzaufaniawobec

innychludzi,którejestniezbędne

wrozwojuprzyjaźniimiłości,

• wskazaćszansenarozwójmłodego

człowieka,zarównointelektualny,ale

takżepsychicznyiduchowy,

• uzasadnić,żeżyczliwośćwobec

innychludziizaangażowanie,

altruizm–topostawy,któreprzybli-

żająludzidosiebie,nadająsensżyciu,

• określićznaczenieautorytetu

(mistrza)własnegożycia,dzięki

któremurozwijamyintelektiwzbo-

gacamyosobowość,

• zinterpretowaćmyśl,żemiarączło-

wieczeństwajestnaszstosunekdo

drugiegoczłowieka,

• podsumowaćzajęciawychowaniado

życiawrodziniewszkoleśredniej.

1. Jaiinni,czylikontaktyzludźmi–

budująceiubogacającelubbudzące

niechęćiantypatię.

2. Własnasamoocenawkontekście

spotkańzdrugimczłowiekiem.

3. Rolazaufaniawkoleżeństwie,przy-

jaźniimiłości.

4. Samowychowanieiodpowiedzial-

nośćzawłasnyrozwój–również

wsferzepsychicznejiduchowej.

5. Dojrzewaniewżyczliwości,altru-

izmie,zaangażowaniu,rzetelnym

wykonywaniuswoichról–szansą

narozwójczłowieka.

6. Poszukiwaniewłasnegomistrza

życia,czyliosobowościnieprzecięt-

nej,któramożepociągać,wzboga-

caćosobowość,rozwijaćintelekt.

7. Sprawdzianczłowieczeństwa,

czylinaszstosunekdoinnychludzi

orazrealizacjadewizy,żewięcej

szczęściajestwdawaniuaniżeli

wbraniu.

8. WDŻwszkoleśredniej‒podsumo-

waniezajęć.

• Pracazfilmem.

• Rozmowa

kierowana.

• Wykład

zprezentacją

multimedialną.

• Gra

edukacyjna.

• Refleksja.

• Ćwiczenia–

pracaindywi-

dualna.

• Ewaluacja

zajęć/ankieta/

swobodne

wypowiedzi.

• Film„Jestemzkimś”zserii

„JasiekMela–człowiekna

piątkę”.

• Prezentacjamultimedialna.

• Graedukacyjna„Wyprawa

życia”.

• Arkusz–ewaluacjazajęć.

• Podręcznik:Magdalena

Guziak-Nowak,Teresa

Król,Wędrując ku dorosło-
ści. Wychowanie do życia
w rodzinie dla uczniów klasy
3 liceum ogólnokształcącego,
technikum, szkoły branżowej
I stopnia.

• Ćwiczenia: Wędrując ku

dorosłości, klasa 3.

• BarbaraCharczuk:Wędrując

ku dorosłości. Wychowa-
nie do życia w rodzinie.
Scenariusze lekcji i prezen-
tacje multimedialne dla
uczniów klasy 3 liceum ogól-
nokształcącego, technikum,
szkoły branżowej I stopnia.

26

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Mgr Ewa Kosińska

OPINIa PROGRaMU NaUCZaNIa

Teresa Król,

„Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 3 liceum ogólnokształcącego,

technikum, szkoły branżowej I stopnia, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2021.

Programobejmujeszerokizakresmateriału

ocharakterzeinterdyscyplinarnym.Zawiera

aktualnąwiedzęzdziedzinypsychologii,peda-

gogiki,biologii,medycyny,socjologiiiantro-

pologii.Uwzględniazainteresowaniamłodzieży

ipotrzebyzwiązanezjejprzyszłością,zwłasz-

czadotyczącezagadnieńplanowaniawłasnego

życiamałżeńskiegoirodzinnego.

Abymócpostawićsobieceleiplanować

przyszłośćwswojejwłasnejrodzinie,konieczne

jestzweryfikowanieosobistychcech,wartości,

potrzeb.Temusłużązagadnieniazawartewtre-

ściachpierwszychdwóchlekcji:Mój rozwój –
moja odpowiedzialność

,Z myślą o małżeństwie.

Dobreprzygotowaniedoprzyszłego,doro-

słegożycia,doodpowiedzialnościzadrugiego

człowieka,zktórymtożyciechcesięprzejść,

uwarunkowanejestwzajemnympoznaniem

siędwojgaosób,czemusłużyokresnarzeczeń-

stwa.Womawianymprogramiejestmiejsce

nazaznajomieniesięzistotnymiproblema-

miokresunarzeczeństwaorazzagadnieniami

istotnymidlabudowaniarelacjimałżeńskich.

Ważnetreścizawartesąwrozdziałach:Narze-
czeństwo – czas najważniejszych decyzji

iMał-

żeństwo – zadanie na całe życie

.

Współcześnieżyjącamłodzieżstoiprzed

trudnymwyzwaniemdecyzjizwiązanych

zwyboremżyciawtrwałymzwiązkumałżeń-

skim,którywiążeobiestronyprzysięgąwza-

jemnejwiernościiszacunku.Niejestłatwo

sprostaćtymdeklaracjom.Treścizawarte

wlekcjachpoświęconychrodzinieimałżeń-

stwuprezentująistotnezagadnienia,ułatwiają-

cezrozumienieprawiobowiązkówmałżonków.

Uczniowiepoznająprawomałżeńskiewpol-

skimprawodawstwie,aktyprawnechroniące

małżeństwoorazistotęmiłościmałżeńskiej.

Podanezagadnieniazawartesąwrozdziałach:
Małżeństwo – zadanie na całe życie, W rodzin-
nym kręgu.

Istotnąrolęwrozwojumałżeństwairodzi-

nyodgrywadziecko.Naturalnyinstynktmacie-

rzyńskiukobietwywołujepragnieniepoczęcia

iurodzeniadziecka,które-wwiększościmał-

żeństw-ubogacaichwspólneżycie.Uczniowie

poznajątreścirozwijającewiedzęotychzagad-

nieniachnalekcjach:Najwyższa wartość - życie,
Miejsce dziecka w rodzinie.

W codzienności życia małżeńskiego

irodzinnegotrzebasięzmierzyćztrudnościa-

miiproblemami.Najczęściejzwiązanesąone

zwartościami,wkradającąsięnudąiróżnymi

zachowaniamiryzykownymijednegoluboboj-

gamałżonków.Problemyteporuszanesąwroz-

działach:Tradycja – przeżytek czy wartość?, Co
pomaga rodzinie?, Co szkodzi rodzinie?, Kon-
flikty i trudne sytuacje w rodzinie, Gdy rodzinie
trzeba pomóc.

Całośćprogramuitreścinauczaniazapina

„klamra”wiedzyomożliwościachwspierania

własnegomałżeństwairodziny,ochronyprzed

czynnikamizewnętrznymiiniekorzystnymi

wpływamicyberprzestrzeni.Wiedzyiumie-

jętnościdostarczarealizowanietreścipro-

gramowychzrozdziałów:Zaplątani w sieci,
O mediach, Moje życie w moich rękach.

Treściprogramowesątakdobrane,bykrok

pokrokuprzeprowadzićmłodzieżprzezistot-

nedlaichprzyszłościzagadnienia.Małżeństwo

izałożenierodzinyjestuwielumłodychosób,

wkraczającychwsamodzielneidorosłeżycie,

bardzoistotnymelementempodejmowanych

decyzji.

Materiałkażdejlekcjijestrealizowanyw

odniesieniudohasełzpodstawyprogramowej.

Zastosowanie wielu metod i technik

nauczaniamobilizujeuczniówdoaktywno-

ści,cozwiększaszansęnaefektywnośćzajęć

izainteresowanieuczniów.Wprogramie

27

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

zaproponowano: burzę mózgów, pracę

zfilmem,grydydaktyczne,debaty,pracę

wgrupach.Wielećwiczeńzawartychjestwsce-

nariuszachdołączonychdopodręcznika.

Programpozostawianauczycielowidużo

swobodywwyborzetechnikimetod,co

pozwolinakreatywnemodelowaniezajęć.

Program„Wędrująckudorosłości”proponu-

jenalekcjiprezentacjemultimedialne.Nie-

wątpliwiepomogąprowadzącemuwrealizacji

metodpodających(wykład,pogadanka).Per-

cepcjawzrokowasprzyjaponadtozapamiętaniu

istotnychwiadomości.Dowielulekcjizostały

włączonetakżefilmyedukacyjne,któreoprócz

przekazywanychinformacjiurozmaicąiuatrak-

cyjniątematykęporuszanąnazajęciachWDŻ.

Program„Wędrująckudorosłości”cechuje

zgodnośćznajnowsząwiedząirzetelność.Jest

dostosowanydozainteresowańipotrzebmło-

dzieży.Realizujetreściprogramowezawarte

wrozporządzeniuMEiNijestdostosowanydo

liczbygodzinprzewidywanychwrocznympla-

nienauczania.Programzawieratreścizgodne

zprzepisamiprawairatyfikowanymiumowami

międzynarodowymi.

Reasumując: „Wędrując ku dorosłości”.

Wychowanie do życia w rodzinie. Program
nauczania dla klasy 3 liceum, technikum oraz
szkoły branżowej I stopnia” autorstwa Teresy
Król może być przeznaczony do zajęć wycho-
wania do życia w rodzinie na omawianym
poziomie rozwoju młodzieży. Z psycholo-
gicznego punktu widzenia, program pozwoli
młodzieży poznać istotne zagadnienie życia
małżeńskiego i rodzinnego i wykorzystać je
w budowaniu swojego dorosłego życia.

mgr Ewa Kosińska

psycholog, terapeuta, edukator;

wieloletni (1990-2006) doradca metodyczny WOM

i konsultant MCDN w Krakowie, autorka wielu

publikacji książkowych i artykułów dla nauczycieli

i wychowawców, pedagogów i psychologów; aktualnie

szkoleniowiec warsztatów psychologicznych,

terapeuta w poradni psychologicznej.

28

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

Prof. nadzw. dr hab. Teresa Olearczyk

OPINIa PROGRaMU NaUCZaNIa

Teresa Król,

„Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 3 liceum ogólnokształcącego,

technikum, szkoły branżowej I stopnia, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2021.

PrzedłożonydoopiniowaniaProgram naucza-
nia wychowania do życia w rodzinie dla uczniów
klasy 3

jestzgodnyzrozporządzeniemMinistra

EdukacjiNarodowejzdnia30stycznia2018r.

wsprawiepodstawyprogramowejkształce-

niaogólnegodlaliceumogólnokształcącego,

technikum,szkołybranżowejIstopnia(Dz.U.

zdnia2marca2018r.poz.467)orazdrugim

rozporządzeniem,któreodnosisiędoszkoły

branżowejIstopnia(RozporządzenieMini-

straEdukacjiNarodowejzdnia26lipca2018r.;

Dz.Uzdnia31sierpnia2018r.poz.1679).

Programautorskiprzewidujezajęciadydak-

tycznewwymiarze14godzindlauczniawcią-

gurokuszkolnegoiuwzględniapodziałlekcji

zewzględunapłeć–po5godzindladziewcząt

i5godzindlachłopców–codaje19godzindla

nauczyciela.

Wprogramiezostałyokreśloneniezbędne

warunkirealizacjiiwskazaneodpowiednie

pomocenaukowe,metodyiformypracy.

Przedstawionydozaopiniowaniaprogram

TeresyKról,stanowiwartościowąkontynuację

wcześniejopracowanychprogramów.Autorka

określaceleprogramu:głównyiszczegółowe.

Celekształceniaiwychowaniazostałysfor-

mułowanezgodniezwymaganiamiokreślo-

nymiwrozporządzeniachministerialnych.Są

onespójnezzałożonymicelamiogólnymidla

wychowaniadożyciawrodziniewpodstawie

programowej.Przekonującouzasadniadobór

treściposzczególnychtematówlekcyjnych,

uwzględniającnajnowszeosiągnięcianaukowe

womawianejproblematyceorazwiekipotrzeby

rozwojoweucznia.Autorkaprzedstawiaszero-

kiwachlarzmetoditechnikpracyzmłodzieżą

(prezentacje,filmy,cyfrowezasobyinterne-

towe,grydydaktyczne).Większośććwiczeń

iwarsztatów,zaproponowanychwprogramie,

zaangażujeuczniówdoaktywności,refleksji

isamodzielnychposzukiwań.Naszczególne

podkreśleniezasługujejasnysposóbprzedsta-

wianiatreści.

Problematykarodzinyjestszczególnieaktu-

alnazuwaginazachodzącezmianywspółcze-

snejrodziny;zmieniająsięzasadyrodzicielstwa,

następujązmianyrólifunkcji(szczególniepro-

kreacyjnejiwychowawczej).

Problematykarodzinyjestszczególnie

aktualnazuwaginadynamikęprzemian,

wymagaprecyzyjnej,nowejterminologii,uści-

śleniapojęć,nowejterminologii,aksjologicznej,

etycznejipedagogicznej.Skutecznośćdziałań

powinnabyćuwzględnionawewłaściwym

przygotowaniuzarównonauczycielijakirodzi-

cóworazuczniów.

Naszczególnepodkreśleniezasługuje

jasnośćiprecyzyjneokreślenietematyczne

przedstawionegoprogramu,jegoprzystępność,

jakrównieżdługoletniedoświadczenieAutorki,

którawykorzystujewspółczesnąliteraturęinaj-

nowszeosiągnięciawiedzyinterdyscyplinarnej

dotyczącejproblematykirodziny.

PrzygotowanyprzezAutorkęprogramjest

wiarygodny,napisanyjasnoipoprawniepod

względemmerytorycznym.Ważnymelemen-

temomawianegoprogramusązaleceniameto-

dyczneodnośniepracyzuczniemwzakresie

omawianychtreściprogramowych.Opracowa-

niezwarte,wtreścipogłębione,mocnoosadzo-

newetyce,psychologiirozwojowej,społecznej

orazwpedagogice.

29

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

W tym kontekście wielkim uznaniem

inadziejąnależyprzyjąćProgrampaniTeresy

Królpt.„Wędrująckudorosłości”.

KONKLUZJA KOŃCOWA
Biorąc pod uwagę nowatorstwo, walory

wychowawcze programu, jego zgodność z pod-
stawa programową i wymaganiami zawartymi
w rozporządzeniach MEiN rekomenduję go do
użytku szkolnego do zajęć wychowanie do życia
w rodzinie w klasie 3 liceum ogólnokształcące-
go, technikum oraz szkoły branżowej I stopnia.

Prof. nadzw. dr hab. Teresa Olearczyk

Pedagog rodziny; wykładowca, autorka wielu publikacji

książkowych i artykułów na temat psychologii społecznej

i pedagogiki rodziny.

Przewodnicząca Rady Naukowej Dyscypliny Pedagogika

w Krakowskiej Akademii im. A.F. Modrzewskiego

Kraków, 22.06.2021

30

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

31

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3

32

„Wędrując ku dorosłości” – Program nauczania WDŻ dla klasy 3