1

Technologia gaszenia.

1.

Taktyka gaszenia pożarów piwnic

A. Charakterystyka:
Głębokość piwnic jest różna w zależności od wysokości lub przeznaczenia obiektu i może sięgać
do kilku kondygnacji poniżej poziomu terenu. Najczęściej piwnice rozciągają się pod całą
powierzchnią budynku, ale zdarza się, że wykraczają poza jego gabaryty. Spotyka się też obiekty
częściowo podpiwniczone.
Konstrukcje piwnic są najczęściej niepalne. Niebezpieczne pożarowo są natomiast drzwi i ściany
drewniane lub murowane bądź o ażurowej konstrukcji, stanowiące o funkcjonalnym podziale
wnętrza. Występuje często skomplikowany układ dróg komunikacyjnych. Do piwnic prowadzi
zazwyczaj mała ilość wejść. Otwory okienne posiadają, niewielkie wymiary lub brak jest ich w
ogóle. Występują ciągi technologiczne, wentylacyjne i instalacyjne. Obciążenie ogniowe piwnic
jest na ogół duże ze względu na składowanie w nich najrozmaitszych rzeczy, najczęściej palnych.

B. Rozpoznanie:
a) Rozpoznanie prowadzić w patrolach minimum dwuosobowych.
b) U administratorów lub użytkowników obiektu uzyskujemy informacje dotyczące:
- materiałów jakie znajdować się mogą w piwnicy, a głównie czy znajdują się tam materiały
grożące gwałtownym rozwojem pożaru,
- znajdujących się w piwnicach urządzeń i instalacji,
- rozkładu pomieszczeń, dróg komunikacyjnych, drzwi, okien i innych otworów w ścianach i
stropach, które mogłyby być wykorzystane do prowadzenia działań gaśniczych.
c) Rozpoznać możliwość przedostania się pożaru i gazów pożarowych do pomieszczeń na
wyższych kondygnacjach oraz wynikające stąd zagrożenie dla ludzi, a także rozmiar pożaru i
jego intensywność.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) Rozpoznanie należy prowadzić klatkami schodowymi, zwracając także uwagę na elewacje
zewnętrzne.
b) Wyłączyć dopływ energii elektrycznej, do akcji wprowadzić sprzęt oświetleniowy straży
pożarnych.
c) Działania gaśnicze prowadzić klatkami schodowymi celem niedopuszczenia do zadymienia
przejść wewnątrz obiektu i ułatwienia dotarcia do źródła ognia. Podawanie środków gaśniczych
przez otwory okienne, bez dokładnego rozpoznania sytuacji jest niecelowe.

2.

Taktyka gaszenia pożarów strychów i poddaszy

A. Charakterystyka:
Poddasza spełniać mogą różnorodne funkcje. Mogą służyć jako zaadoptowane lokale mieszkalne,
suszarnie, składy zbędnych przedmiotów itp. Niejednokrotnie poddasza i dachy wykonane są z
materiałów palnych. Często są to znaczne przestrzenie (szczególnie w starym budownictwie)
poprzedzielane prowizorycznymi przepierzeniami ze swobodnym obiegiem powietrza. Wszystko
to grozi szybkim rozwojem pożaru i rozprzestrzenieniem się na zewnątrz obiektu.

2

Wejście na poddasze prowadzi przeważnie z głównych klatek schodowych. Należy jednak liczyć
się z tym, że w przypadku kilku klatek schodowych nie każda z nieh prowadzić będzie na strych
(poddasze). Często na poddasze prowadzić będzie drabinka, ale bywa też, że brak jej w ogóle.
Poddasza posiadają świetliki lub otwory okienne o niewielkich rozmiarach.
Zawalenie się konstrukcji dachowej może spowodować uszkodzenie lub zawalenie się stropu,
który często ze względów ekonomicznych wykonany jest z materiałów i konstrukcji
wytrzymujących niewielkie obciążenia. Zagrożenie mogą też potęgować bruzdy instalacyjne,
ciągi technologiczne, wentylacyjne itp.
Pożarom towarzyszą duże ilości wywiązującego się ciepła oraz zadymienie wypełniające całą
przestrzeń, postępujące w dół obiektu i wszelkimi nieszczelnościami wydostające się na
zewnątrz.

B. W rozpoznaniu ustalamy:
a) przeznaczenie poddasza i czy w obiekcie, zarówno na poddaszu jaki kondygnacji niższej
znajdują się ludzie.
b) Drogi dotarcia na poddasze, położone możliwie najbliżej ogniska pożaru.
c) Rozmiar pożaru, jego intensywność i kierunki rozprzestrzeniania się.
d) Rodzaj konstrukcji budowlanych ścian podziału funkcjonalnego, stropów, więźby dachowej i
dachu,
e) Położenie otworów w stosunku do ogniska pożaru.
f) Zachowanie się konstrukcji dachowej.
g) Zagrożenie stwarzane przez pożar dla pomieszczeń położonych bezpośrednio pod poddaszem.

C, Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) w przypadku obecności ludzi ewakuować ich (ratować) klatkami schodowymi lub przy
pomocy sprzętu strażackiego.
b) Odłączyć dopływ prądu elektrycznego (ew. też gazu) do obiektu lub jego części.
c) Rozwinięcie sił i środków prowadzić tymi samymi drogami, którymi prowadzono
rozpoznanie. Stosować prądownice zamykane.
d) Prowadzić oddymianie przez świetliki lub dymniki. Jeżeli takie działanie jest nieskuteczne
należy wykonać otwory oddymiające w dachu. Otwory powinny mieć wymiary min. 1x1 [m] i
nie mogą naruszać statyki konstrukcji dachu.
e) Przy braku skuteczności prądów gaśniczych wprowadzanych do akcji klatkami schodowymi,
stosować przerwy ogniowe przez zerwanie części pokrycia dachowego i tą drogą wprowadzać
stanowiska gaśnicze.
f) Nie wskazane jest podawanie prądów gaśniczych bez wcześniejszego rozpoznania pożaru
przez świetliki, okienka szczytowe, przepalone przestrzenie pokrycia dachowego itp.
g) Stosować sprzęt ochrony osobistej.

3.

Taktyka gaszenia pożarów mieszkań

Charakterystyka ogólna
a) Obiekty mieszkalne przeznaczone są na stały pobyt ludzi. Podzielić je można następująco:
* ze względu na wysokość:
- niskie - o wysokości do 4 kondygnacji włącznie,

3

- średniowysokie - do 9 kondygnacji włącznie,
- wysokie - o wysokości powyżej 9 kondygnacji.
* Ze względu na materiały z których zostały wykonane:
- palne,
- niepalne,
- mieszane (np. mur pruski).
b) Obiekty mieszkalne niskie, będą przeważnie różnorodnej konstrukcji, charakterystycznej dla
danego regionu kraju, a także okresu ich budowy. Zabudowa ich występuje przeważnie w
układzie: wolno stojącym, bliźniaczym, szeregowym, itp.
c)Obiekty mieszkalne średniowysokie i wysokie charakteryzują się powtarzalnością kondygnacji
oraz posiadać będą szyby wentylacyjne, instalacyjne, windowe a także zsypy na śmieci.
Zaistniały pożar może nastręczać trudności w ustaleniu ogniska pożaru.
d) Ze względu na specyfikę pożaru obiekty mieszkalne należy podzielić na: *część podziemną, są
to te części budynku, których poziom podłogi w części lub w całości znajduje się poniżej
poziomu terenu i są to:
- piwnice, części budynku przeznaczone na pomieszczenia gospodarcze lub techniczne,
- sutereny, część obiektu zawierająca pomieszczenia użytkowe.
*Część nadziemną - jest to ta część pomieszczeń, których poziom podłogi znajduje się powyżej
poziomu gruntu, i są to:
- parter i piętra,
- poddasza i dachy.
d) Stosować sprzęt oddymiający, szczególnie w obiektach o dużej liczbie kondygnacji
podziemnych.
e) Działania gaśnicze prowadzić równocześnie z oddymianiem poprzez:
- stworzenie ciągu powietrza nad ogniskiem pożaru przez otwarcie okienek (należy wówczas
pamiętać o obronie elewacji przy ujściu gorących gazów),
-wyprowadzenie dymu przez klatkę schodową jeżeli piwnice nie posiadają okienek. Dym w tym
przypadku kierujemy na zewnątrz przez wyjścia i otwory okienne klatki schodowej, uprzedzając
o tym ludzi i wyprowadzając ich z budynku.
f) W sytuacjach, gdy dotarcie w głąb piwnicy jest niemożliwe, oddymianie jak i działania
gaśnicze prowadzić po wykonaniu otworu w stropie piwnicznym.
g) Stosować obronę pomieszczeń nad i pod piwnicami (w przypadku piwnic
kilkukondygnacyjnych) i elewacji zewnętrznych.
h) Decyzję o rodzaju środka gaśniczego i doborze technik jego podawania podejmuje dowódca
zastępu, a w szczególnych przypadkach KAR.


Parter i piętra
A. Charakterystyka:
Obiekty, także te wykonane z materiałów niepalnych posiadają palne wyposażenia wnętrz w
postaci mebli, zasłon i firan, dywanów i wykładzin, niejednokrotnie boazerii itp, stwarzających
możliwość szybkiego rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru.
W obiektach często występuje instalacja gazowa lub gaz butlowy, co stwarza dodatkową groźbę
wybuchu. Istniejące ciągi instalacyjne mogą być drogą rozprzestrzeniania się pożaru i
przemieszczania się dymów i gazów. Mogą wystąpić trudności z ustaleniem liczby osób
przebywających w obiekcie.

4

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy przed przybyciem straży przeprowadzono ewakuację i czy wszyscy mieszkańcy i inne
osoby przebywające w obiekcie zostały ewakuowane;
b) jeżeli ewakuacja nie miała miejsca ustalić czy w budynku znajdują się ludzie, ilu ich jest, w
jakim są stanie psychofizycznym i w którym miejscu mogą przebywać; oraz jakie występuje dla
nich zagrożenie i jakie są możliwości udzielenia pomocy;
c) w której części obiektu powstał pożar, jakie przybrał rozmiary i w jakich kierunkach się
rozprzestrzenia;
d) czy zachodzi potrzeba ewakuacji mienia;
e) czy odcięty został dopływ energii elektrycznej, w razie potrzeby gazu lub usunięte zostały
butle gazowe.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) w razie potrzeby podjąć ewakuację lub ratownictwo ludzi. Wszystkie pomieszczenia starannie
przeszukać, szczególnie gdy podejmujemy informację o możliwej obecności dzieci.
b) Do zakończenia ewakuacji, jeżeli nie zachodzi wyraźna potrzeba, nie wyłączać dopływu
energii elektrycznej.
c) W razie konieczności drogi ewakuacji ochraniać prądami wody.
d) Otoczyć opieką ewakuowanych (ratowanych).
e) W razie potrzeby odłączyć dopływ gazu do obiektu lub jego części.
f) Stosować sprzęt ochrony osobistej. Obiekt oddymić.
g) Pożary gasić przy minimalnym zużyciu wody. Strumienie gaśnicze dostosować do sytuacji
pożaru. Nie zalewać pomieszczeń położonych niżej, lub gdy jest to nie do uniknięcia wówczas na
kondygnacjach niższych mienie zabezpieczyć przed zniszczeniem.
h) Podjąć obronę sąsiednich pomieszczeń w płaszczyznach poziomych i pionowych.

4.

Taktyka gaszenia pożarów budynków wysokościowych

A. Charakterystyka:
Obiekty wysokie 25-55 [m], wysokościowe pow.55 [m], wielofunkcyjne mieszczące: lokale
mieszkalne, biura, punkty usługowe, sale konferencyjne, lokale gastronomiczne i rozrywkowe,
hotele, zakłady lecznicze itp. Zagospodarowane są także wielopoziomowe piwnice. Zagrożenie
pożarowe zostaje spotęgowane poprzez:
- znaczną długość dróg komunikacyjnych;
- ciągi szybów instalacyjnych biegnących przez wiele kondygnacji, co stwarza groźbę szybkiego
przemieszczania się pożaru i dymu;
- istniejącą klimatyzację, sprzyjającą gwałtownemu wzrostowi temperatur w wyniku
podwyższenie ciśnienia przez gorące gazy pożarowe;
. - obecność dużej liczby ludzi, trudnej lub wręcz niemożliwej do ustalenia. Brak także
bezpośredniej łączności z mieszkańcami lub użytkownikami obiektu, co utrudnia zorganizowanie
i podjęcie sprawnej ewakuacji całego budynku lub jego części;
b) Korzystać z dźwigów wydzielonych. Każdorazowe użycie dźwigu musi być zgłoszone do
KAR lub dowódcy odcinka bojowego. W dźwigach otworzyć klapy ewakuacyjne i silnym
ś

wiatłem sprawdzić zadymienie szybu. Przy obecności dymu dźwig czasowo wyłączyć z

eksploatacji.

5

c) Unikać przeciążania dźwigu. Po wyjściu skierować go z powrotem na parter. Jadąc w górę
zatrzymywać się dość często (np. co 3 - 5 kondygnacji) by sprawdzić jego działanie. W
przypadku nieprawidłowej pracy dźwig opuścić i wyłączyć z dalszej eksploatacji.
d) Ustalić dla wszystkich uczestników akcji warunki orientacji w przestrzeni i sposób
utrzymywania łączności.
e) Bezwzględnie stosować sprzęt ochrony osobistej. Przygotować zapas dużej ilości aparatów
oddechowych i punkty uzupełniania powietrza.
f) Poruszając się klatkami schodowymi każdorazowo zgłaszać do KAR lub DOB z której z nich
będziemy korzystali i ilu ratowników przemieszczać będzie się wybraną drogą.
g) Zabrać ze sobą sprzęt burzący, zapasowe odcinki węży, klucze do obsługi hydrantów, sprzęt
oświetleniowy.
h) Drogi ewakuacji nie powinny pokrywać się i krzyżować z drogami działań gaśniczych. W
razie potrzeby drogi ewakuacji chronić prądami wody.
i) Wykorzystywać hydranty wewnętrzne i suche piony wodne.
j) Decydując się na wentylowanie pomieszczeń przez klatki schodowe upewnić się czy nie
spowodujemy zagrożenia dla ludzi mogących poruszać się nimi lub znajdujących się na
wyższych kondygnacjach.
k) Gdy w obiekcie znajdują się ludzie nawiązać z nimi kontakt, uspokoić zapobiegając panice i
skierować w bezpieczne miejsca. Wszystkie pomieszczenia muszą być starannie przejrzane.
1) W przypadkach gdy ludzie szukają schronienia na dachach do akcji skierować śmigłowce.
Zasady pracy ratowniczych grup wysokościowych regulują odrębne przepisy.
ł) Na kondygnacji objętej pożarem upewnić się czynie grozi niekontrolowany rozwój pożaru i
czy nie zostaną odcięte drogi wyjścia.
m) W początkowej fazie gaszenia nie podawać rozproszonych strumieni gaśniczych by nie
podwyższać ciśnienia wewnątrz obiektu. Prądy rozproszone można podawać po otwarciu
(wybiciu) okien lub gdy szyby powypadały, a także w fazie dogaszania pożaru.
n) Przy wybijaniu szyb zwrócić uwagę na bezpieczeństwo osób znajdujących się na zewnątrz
obiektu.
o) W strefie dymów i podwyższonych temperatur poruszać się w pozycji pochylonej.
p) Prądownice otwierać w przypadku widocznych ognisk pożaru.
r) Jeżeli działają stałe wodne instalacje gaśnicze po dotarciu do ogniska pożaru zamknąć zawory
odcinające i ogień dogasić z linii wężowych.
s) Gaszenie prowadzić z równoczesną rozbiórką elementów podwieszanych.
t) Do akcji skierować duże ilości sił i środków zapewniając wymianę załóg pracujących.
Ratownikom wyznaczyć miejsca wypoczynku i zabezpieczyć możliwość wymiany odzieży,
spożycia posiłku i napojów.
u) Spowodować zwiększenie ciśnienia wody w sieci hydrantowej w obszarze miasta, w którym
ma miejsce pożar.
w) Zwrócić uwagę na organizację ruchu kołowego zapewniając możliwość dojazdu pojazdom
ratowniczym.
x) Zabezpieczyć na miejscu pożaru obecność innych niezbędnych służb ratowniczych i
technicznych (pogotowia ratunkowego, gazowego, wodociągowego, energetycznego,
dźwigowego itp.)
y) Dowodzenie:
- Stanowisko kierowania (dowodzenia) sytuować w miejscu z którego można korzystać z
łączności telefonicznej i zorganizować łączność bezprzewodową. Miejsce pracy KAR i sposób
utrzymania z nim łączności musi być podane do wiadomości uczestnikom akcji.

6

- Teren akcji podzielić na odcinki bojowe. Punkt dowodzenia siłami straży pożarnych
pracujących na terenie pożaru lokalizować na kondygnacji poniżej miejsca pożaru zabezpieczając
łączność z KAR.
- Przed obiektem zorganizować punkt przyjmowania i dysponowania (zgodnie z decyzją KAR)
przybywających jednostek ratowniczych.
- znaczną wysokość obiektu wpływającą na kierunek i szybkość obiegu powietrza oraz na
ciśnienie atmosferyczne, co oddziałuje na wymianą powietrza wewnątrz obiektu, a w czasie
pożaru na przenoszenie się dymu i gazów pożarowych oraz wymianę ciepła. Powstające
zawirowania powietrza wywołują krótkotrwałe a gwałtowne podmuchy w różnych kierunkach;
- w czasie pożaru odpadanie części elewacji, co może spowodować rozprzestrzenienie się pożaru
po elewacjach zewnętrznych i wzrost intensywności spalania, a także zagrożenie dla osób
znajdujących się przed obiektem.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) na której kondygnacji ma miejsce pożar, jakie przyjął rozmiary i w jakich kierunkach
rozprzestrzenia się;
b) czy istnieje zagrożenie dla ludzi, w której części obiektu, a także jakie są możliwości
udzielenia skutecznej pomocy;
c) ilość i położenie dźwigów oraz rozkład klatek schodowych,
d) stan urządzeń technicznych obiektu, w tym: urządzeń klimatyzacyjnych, stałych instalacji
gaśniczych, hydrantów, instalacji energetycznych, gazowych i wodnych;
e) warunki lokalne jak: ruch uliczny i występujące zagrożenie dla otoczenia;
f) warunki atmosferyczne i jaki wywierają one wpływ na sytuację pożaru.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) Wszystkie dźwigi sprowadzić na dół, wyłączyć sterowanie samoczynne i przejąć obsługę za
pomocą sterowania ręcznego.
b) Powołać sztab KAR.
c) Zabezpieczyć sprawne funkcjonowanie łączności i zaplecze logistyczne.

5.

Taktyka gaszenia pożarów kominów

6.

Taktyka gaszenia pożarów teatrów i sal widowiskowych

A. Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na czasowy pobyt ludzi. Podstawowe ich części to: hala wraz z widownią,
szatnie i zaplecze socjalne, część administracyjna, niekiedy też małe sale ćwiczeń. Najczęściej
brak jest oddzieleń pożarowych i cały obiekt stanowi jedną strefę pożarową.
W głównej części obiektu (hala widowiskowa) występują stosunkowo lekkie konstrukcje
budowlane i znaczne przestrzenie powietrzne, co grozi szybkim zachwianiem statyki budynku.
Palne wyposażenie widowni, niekiedy kotary ocieplające lub dzielące przestrzeń na mniejsze
części, stwarzają możliwość szybkiego rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru.
Występują trudności w ustaleniu liczby osób przebywających w obiekcie.

B. W rozpoznaniu ustalamy:
a) czy w budynku znajdują się ludzie, ich przybliżona liczba i miejsca pobytu w danym czasie;

7

b) czy przed przybyciem straży przeprowadzono ewakuację i co dzieje się z osobami
ewakuowanymi;
c) w której części obiektu ma miejsce pożar, jakie przybrał rozmiary i w jakich kierunkach
rozprzestrzenia się.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a)w przypadku obecności ludzi na widowni otworzyć wszystkie możliwe wyjścia co pozwoli na
rozgęszczenie tłumu. Nie dopuścić do powstania i rozszerzania się nastroju panicznego
przeradzającego się w panikę. Ludzi spokojnie poinformować o konieczności opuszczenia
obiektu i kierować na najbliższe drogi wyjścia.
b) Nie wytaczać oświetlenia jeżeli nie wynika to z konieczności ochrony ludzi przed porażeniem
prądem elektrycznym. Po wyłączeniu dopływu energii do akcji wprowadzić sprzęt oświetleniowy
straży pożarnych.
c) Nie zajmować stanowisk bojowych na wprost wyjść lub na drogach ewakuacyjnych.
d) Wszystkie pomieszczenia muszą być starannie przeszukane.
e) Ewakuowanym i ratowanym zapewnić niezbędną opiekę.
0 Pomieszczenia oddymić i chronić przed przenikaniem dymu. g) Chronić przed nadmiernym
ogrzaniem konstrukcje budowlane, h) 0o gaszenia w pierwszej fazie akcji wykorzystać zwarte
prądy gaśnicze o dużym zasięgu.

7.

Taktyka gaszenia pożarów hoteli i internatów

A. Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na stały pobyt ludzi. Układ pomieszczeń najczęściej korytarzowy, co
sprzyja zadymieniu przejść. W starych obiektach występują często palne konstrukcje i palne
wystroje wnętrz a także kręte układy przejść.
Liczba osób przebywających w obiekcie może być trudna do ustalenia.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) ile osób znajduje się w obiekcie i w której jego części ludzie mogą przebywać. Jakie występuje
dla nich zagrożenie. Jakie są drogi dotarcia do zagrożonych i jaka istnieje możliwość udzielenia
pomocy;
b) miejsce powstania pożaru, jego rozmiary oraz kierunki rozprzestrzenia się.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) z zagrożonymi nawiązać kontakt. Oczekujących pomocy uspokoić nie pozwalając na
powstanie paniki.
b) Nie wyłączać oświetlenia do czasu zakończenia ewakuacji. Jeżeli jest to niemożliwe do akcji
wprowadzić sprzęt oświetleniowy.
c) Do akcji wprowadzić większą grupę ratowników z zadaniem starannego przejrzenia
wszystkich pomieszczeń.
d) Otworzyć wszystkie wyjścia ewakuacyjne i kierować ludzi w ich kierunku.
e) Ratowanych i ewakuowanych otoczyć opieką.
f) Sprowadzić na dół wszystkie windy i przejąć nad nimi kontrolę.
g) Oddymić pomieszczenia. Zablokować pożarna głównym kierunku jego rozprzestrzeniania się.
Stosować sprzęt ochrony osobistej. Gaszenie odbywa się na ogólnych zasadach przyjętych dla
pożarów wewnętrznych.

8

8.

Taktyka gaszenia pożarów szpitali

A. Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na stały pobyt ludzi o niepełnej sprawności psychofizycznej. Najczęściej
występuje korytarzowy układ pomieszczeń co sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się
zadymienia na danej kondygnacji jak i na piętrach wyższych. W wydzielonych najczęściej
przestrzeniach mieszczą się gabinety specjalistyczne, laboratoria, bloki operacyjne. Obciążenie
ogniowe nie jest duże. W niektórych oddziałach znajdują się butle z tlenem i cenna aparatura
medyczna.
Pacjenci odznaczają się szczególną wrażliwością na wszelkie napięcia emocjonalne. Niekiedy
unieruchomieni są w łóżkach systemem wyciągów bądź aparaturą medyczną.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) miejsce pożaru, jego rozmiary i możliwości rozprzestrzeniania się określając zarazem strefę
zagrożenia;
b) czy istnieje zagrożenie dla chorych oraz jakie środki postępowania zastosowano przez
personel szpitala w celu opanowania pożaru i ewentualnej ewakuacji;
c) ilu jest pacjentów, jaki jest ich stan fizyczny i psychiczny. Ilu może poruszać się samodzielnie
a ilu trzeba wynosić. Ustalić techniczne środki ewakuacji i miejsca przemieszczania ratowanych i
ewakuowanych;
d) czy w strefie pożaru znajdują się materiały pożarowo niebezpieczne bądź o szczególnej
wartości (np. unikalna aparatura medyczna).

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) by nie wywoływać niepotrzebnego niepokoju do obiektu podjeżdżać z wyłączonymi sygnałami
dźwiękowymi. b)Nie wchodzić bez istotnej potrzeby do sal w których przebywają chorzy. Jeżeli
nie widać objawów pożaru rozpoznanie prowadzić bez wyposażenia bojowego zakładając kitle.
W obiekcie nie używać głośnych komend.
c) Decyzje o ewakuacji szpitala, lub jego części, podejmuje KAR w porozumieniu z ordynatorem
(lekarzem dyżurnym) uzyskując niezbędną pomoc ze strony personelu medycznego. Ewakuacją
kierują wyznaczeni do tego zadania dowódcy straży pożarnych. O sposobie transportu decyduje
personel medyczny.
d) W ewakuacji uczestniczyć powinna większa grupa ratowników. Wszystkie pomieszczenia
muszą być starannie przejrzane. Do pomocy w ewakuacji można wykorzystać ludność cywilną.
e) W razie intensywnego rozwoju pożaru lub znacznego zadymienia dróg komunikacyjnych nie
korzystać z pomocy osób postronnych. Ratownictwo podejmują wówczas tylko strażacy.
f) Podczas ewakuacji ściśle przestrzegać wskazówek personelu medycznego.
g) Akcja gaśnicza powinna być prowadzona innymi drogami aniżeli ewakuacja. W razie potrzeby
drogi ewakuacyjne muszą być chronione przez stanowiska gaśnicze.
h) Ratowanych kierować w wyznaczone miejsca zapewniając im konieczną opiekę.
Zadysponować niezbędną ilość środków transportu. KAR musi posiadać rozeznanie gdzie zostają
kierowani poszczególni pacjenci.
i) Zablokować pożar na głównym kierunku jego rozprzestrzeniania się. Obiekt zabezpieczyć
przed przenikaniem dymu do dalszych jego partii.
j) Do czasu zakończenia ewakuacji bądź ratownictwa, gdy występuje konieczność utrzymania
pracy aparatury medycznej bądź na czas trwania zabiegów nie wyłączać dopływu energii

9

elektrycznej. Jeżeli wyłączenie energii jest niezbędne z uwagi na bezpieczeństwo ludzi, wówczas
do akcji wprowadzić sprzęt oświetleniowy.
k) Usunąć ze strefy zagrożonej butle z gazami i materiały pożarowo niebezpieczne. Chronić
przed zniszczeniem aparaturę medyczną.
1) Prądami gaśniczymi operować oszczędnie. Stosować tylko prądownice zamykane i prądy
rozproszone. Usuwać nadmiar wody by nie zalewać sal położonych niżej.

9.

Taktyka gaszenia pożarów obiektów sakralnych

Obiekty sakralne
A. Charakterystyka:
Obiekty o zróżnicowanej konstrukcji. Starsze często wykonane całkowicie lub częściowo
(konstrukcje dachowe, dzwonnice bądź wejścia na nie, organy, balkony, stropy itp.) z materiałów
palnych. Wystroje wnętrz na ogół palne. Wyposażenie wnętrz stanowią często obiekty o dużej
wartości kulturowej i historycznej.
Warunki atmosferyczne wywierają niekorzystny wpływ na stan drewna (zjawisko korozji
biologicznej) powodując miejscowe rozczepy umożliwiające penetrację ognia w głąb materiału.
Stosowanie łatwozapalnych impregnatów stwarza podczas pożaru niebezpieczeństwo
wydzielania substancji toksycznych.
Nagromadzenie dużych ilości materiałów palnych, znaczne przestrzenie powietrzne, brak
wydzieleń przeciwpożarowych tworzą możliwość szybkiego rozwoju pożaru.
Liczba ludzi przebywających w świątyniach w danym czasie trudna do ustalenia.
B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy w obiekcie znajdują się ludzie i przypuszczalne miejsca pobytu w danym czasie;
b) czy przed przybyciem jednostek ratowniczych przeprowadzono ewakuację ludzi i mienia;
c) w której części obiektu ma miejsce pożar, jakie przybrał rozmiary i w jakich kierunkach
rozprzestrzenia się;
d) jakie zagrożenie stwarza pożar dla całości obiektu;
e) warunki lokalne (ruch uliczny, zagrożenie dla otoczenia, zaopatrzenie wodne;
f) czy zapewniona jest ochrona uratowanego mienia.
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) w przypadku stwierdzenia obecności ludzi otworzyć wszystkie możliwe wyjścia, nie dopuścić
do powstania paniki. Wszystkie pomieszczenia starannie przeszukać. Ratowanym i
ewakuowanym zapewnić odpowiednią opiekę.
b) Podjąć ewakuację bądź ratownictwo mienia o szczególnej wartości. W przypadku braku
osobistego rozeznania w wartości mienia konsultować się z administratorem obiektu, z którym
należy utrzymywać współpracę.
c) Ewakuację ludzi i mienia prowadzić równolegle z działaniami gaśniczymi.
d) Mienie ewakuowane (ratowane) odpowiednio zabezpieczyć.
e) Stosować sprzęt ochrony osobistej.
i) Podjąć obronę zagrożonych obiektów.
g) Podawać odpowiednio dobrany środek gaśniczy (woda lub piana) i z odpowiednią
intensywnością. Przy palnych konstrukcjach obiektu stosować prądy wody zwarte o dużym
zasięgu.
h) Ratownicy pracujący na dachach, poddaszach, wieżach muszą być odpowiednio
zabezpieczeni.

10

i) Blokować pożar na głównym kierunku jego rozprzestrzeniania się nie pozwalając na
przemieszczenie się na wieże i poddasze.
j) Pożary na wieżach wymagają zajęcia stanowisk zewnętrznych na drabinach. Konieczna jest
wówczas współpraca ze stanowiskami wewnętrznymi lub stworzenie warunków do
przegrupowania do działań wewnętrznych.
k) Zwracać uwagą na! dające konstrukcje budowlane (elementy pokrycia dachowego, gzymsy
itp.). Teren akcji zabezpieczyć przed dostępem ludzi.
1) Przy blaszanych pokryciach dachowych przed podaniem środków gaśniczych na poddasza
wykonać otwory umożliwiające odprowadzenie mas gorących gazów pożarowych i skuteczne
operowanie prądem gaśniczym.
ł) Gaszenie pożaru często wymaga podania dużych ilości wody, stąd należy organizować stałe jej
dostarczanie.

10.

Taktyka gaszenia pożarów placówek oświatowych

A. Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na czasowy pobyt ludzi. W placówkach oświatowych mogą występować
gabinety i pracownie specjalistyczne, z urządzeniami energetycznymi, gazowymi i substancjami
toksycznymi.
Układ pomieszczeń najczęściej korytarzowy, co umożliwia swobodne przemieszczanie się dymu
i gorącego powietrza na drogi komunikacyjne.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy w obiekcie znajdują się ludzie i występujące dla nich zagrożenie;
b) czy ewakuacja została przeprowadzona wcześniej, czy wszystkie dzieci (młodzież) zostały
ewakuowane i czy nie wymagają dodatkowej pomocy i opieki;
c) jaki jest stan dróg ewakuacyjnych i czy istnieje konieczność zabezpieczenia ich przed
skutkami pożaru;
d) w której części obiektu ma miejsce pożar, jakie przybrał rozmiary oraz w jakich kierunkach się
rozprzestrzenia;
e) czy nie występuje, a jeżeli tak to jakie, zagrożenie ze strony używanych w placówce substancji
chemicznych.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) nawiązać kontakt z nauczycielami lub opiekunami grup.
b) Wykorzystywać głównie naturalne drogi komunikacyjne. Sprzęt ratowniczy wprowadzać do
akcji w przypadku gdy drogi te są niedostępne.
c) W przypadku odcięcia dróg komunikacyjnych prowadzących do wyjścia dzieci (młodzież)
przeprowadzać nawet w odleglejsze, ale bezpieczne miejsca z których podjęta zostanie
ewakuacja.
d) Podczas korzystania z drabin młodzież może schodzić po nich samodzielnie przy asekuracji
przez ratowników. Dzieci młodsze powinny być wynoszone.
e) W placówkach dla niewidomych i niedowidzących utrzymywać z ratowanymi stały kontakt
słowny, a w placówkach dla osób z upośledzonym słuchem kontakt wzrokowy.
f) Wszystkie pomieszczenia muszą być starannie i nawet kilkakrotnie sprawdzane. Sprawdzić
stan osobowy klas i grup wychowawczych.
g) Osoby ewakuowane i ratowane muszą być kierowane w miejsca bezpieczne t otoczone opieką.

11

h) Pożar zablokować na głównym kierunku rozprzestrzeniania się. Pomieszczenia oddymić.
Zwracać uwagę by akcja gaszenia nie zakłócała ew. ewakuacji.
i) W przypadkach pożaru w pracowniach i laboratoriach fizyko-chemicznych wyłączyć dopływ
prądu i gazu. Stosować sprzęt ochrony osobistej.

11.

Taktyka gaszenia pożarów obiektów handlowych

A. Charakterystyka:
Pomieszczenia zamknięte handlu detalicznego dostępne dla klientów, przeznaczone na czasowy
pobyt ludzi. Mogą być to obiekty wielo- lub jednokondygnacyjne o powierzchni pow.1000 m

2

.

W większości przypadków są to obiekty wolnostojące o konstrukcji betonowo-stalowej oraz
stalowej o dużym stopniu przeszklenia (60-90%) z niezbędną izolacją cieplną i przeciw
wilgotnościową
Duże obciążenie ogniowe wobec nagromadzenia różnorodnych materiałów palnych. Liczba osób
przebywających w obiekcie w danym czasie trudna jest do określenia.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy w obiekcie znajdują się ludzie, ich przybliżona liczba i miejsca przypuszczalnego pobytu
w danym czasie;
b) czy przed przybyciem jednostek ratowniczych przeprowadzono ewakuację;
c) w której części obiektu ma miejsce pożar, jakie przybrał rozmiary oraz w jakich kierunkach
rozprzestrzenia się;
d) rodzaj składowanych materiałów i ewentualne zagrożenia z ich strony;
e) ilość i położenie dźwigów oraz klatek schodowych;
f) warunki zaopatrzenia wodnego i warunki lokalne (ruch uliczny, zagrożenie dla otoczenia).
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) w przypadku obecności ludzi otworzyć wszystkie możliwe wyjścia. Nie dopuścić do
powstania i rozszerzania się paniki.
b) Jeżeli to możliwe nie wyłączać oświetlenia do czasu zakończenia ewentualnej ewakuacji. Gdy
wyłączenie dopływu energii elektrycznej jest konieczne do akcji wprowadzić sprzęt
oświetleniowy.
c) Nie zajmować stanowisk bojowych na wprost wyjść lub na drogach ewakuacyjnych.
d) Sprowadzić wszystkie dźwigi na dół i wyłączyć sterowanie. Zatrzymać i wyłączyć z
eksploatacji schody ruchome.
e) Wszystkie pomieszczenia starannie przeszukać.
f) Ratowanym i ewakuowanym zapewnić niezbędną opiekę.
g) Zabezpieczyć lub podjąć ewakuacje mienia, które należy składać w miejscach gdzie nie będzie
narażone na zniszczenie i kradzież.
h) Przed forsowaniem wejść do pomieszczeń zamkniętych nawiązać kontakt z kierownictwem
obiektu lub służbą ochrony.
i) Pomieszczenia oddymić. Stosować bezwzględnie sprzęt ochrony osobistej, j) Zablokować
pożar na głównym kierunku jego rozprzestrzeniania się.
k) Jeżeli działają stałe instalacje gaśnicze, po dotarciu do ogniska pożaru zamknąć zawory
odcinające a ogniska pożaru dogaszać z linii wężowych.
1) Prądy gaśnicze stosować ostrożnie by nie powodować dodatkowych strat. Podawać prądy
rozproszone z dodatkiem zwilżaczy.
ł) Obiekt podzielić na odcinki bojowe zabezpieczając możliwość utrzymania łączności.

12

m) Z uwagi na możliwość opadania szyb z terenu wokół obiektu usunąć obserwatorów. Pojazdy
ratownicze ustawiać w miejscach bezpiecznych.

12.

Taktyka gaszenia pożarów rafinerii i baz paliw

Paliwa płynne - ciecze palne
A. Charakterystyka:
Paliwa płynne to ciecze o dużych wartościach opałowych. Są nimi paliwa silnikowe benzynowe,
nafta, paliwa lotnicze, oleje napędowe i opałowe. Ciecze palne to te, których pary w mieszaninie
z powietrzem nad powierzchnią lustra cieczy są zdolne do zapalenia jak np. alkohol etylowy,
aceton, terpentyna, toluen itp.
Ciecze palne i paliwa ciekłe magazynuje się w różnego rodzaju zbiornikach, przesyła
rurociągami niekiedy na znaczne odległości lub przewozi cysternami, a następnie wykorzystuje
w różnego rodzaju procesach, również spalając je w specjalnych piecach w celu uzyskania
energii cieplnej.
Znaczne zagrożenie i złożoną sytuację pożarową stwarza ciecz magazynowana w dużych
ilościach w zbiornikach.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) rodzaj palącej się cieczy i wielkość strefy promieniowania cieplnego;
b) objętość cieczy wypływającej i palącej się ze zbiornika, cysterny, rurociągu a także
intensywność wypływu;
c) rodzaj i stopień zagrożenia dla ludzi i otoczenia (np. oddziaływanie toksycznych produktów
spalania, oddziaływanie promieniowania cieplnego);
d) możliwość gwałtownego rozprzestrzeniania się poi w wyniku np. wykipienia, wyrzutu
cieczy ze zbiornika, pęknięcie zbiornika bądź rurociągu itp.;
e) stan techniczny zbiornika;
f) możliwość ograniczenia wypływu cieczy i powierzchni spalania;
g) możliwość organizacji działań bojowych.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) ewakuować ludzi poza strefę zagrożenia.
b) Zgromadzić na terenie akcji niezbędną ilość sił i środków. Natarcie starannie przygotować i
podjąć w formie działań skoncentrowanych.
c) Dobrać właściwy (o dużej wydajności i zasięgu) sprzęt i środki gaśnicze.
d) Ograniczyć wypływ cieczy np. przez zamknięcie odpowiednich zaworów.
]e) Nie dopuścić do rozpływania się cieczy i przedostawania do studzienek ściekowych. Ciecz
rozlewającą się gasić strumieniami wody lub piany. Ograniczyć rozlewanie się cieczy przez
sypanie prowizorycznych obwałowań lub kierując ją np. do zagłębień terenowych.
f) Do natarcia wykorzystać pianę. Przy silnie promieniującym ognisku pożaru natarcie rozpocząć
prądami piany ciężkiej kierowanej na ścianki zbiornika a następnie podnieść grubość warstwy
podając pianę średnią. Wykorzystać stałą
i półstałą instalację gaśniczą. Intensywnie chłodzić obiekty zagrożone wykorzystując także
istniejące instalacje gaśnicze. Przy zagrożeniu wodę podawać z węży zamocowanych na
płaszczach zbiorników na wolny wylew.
g) Współpracować z właściwymi służbami inżynieryjno-technicznymi i specjalistami chemikami.

13

h) Zachować szczególną ostrożność (także podczas podawania środków gaśniczych) w
przypadku palenia się substancji pochodnych ropy naftowej wobec możliwości wykipienia lub
wyrzutu płonącej cieczy.
i) Prowadzić stałą obserwację miejsca pożaru i otoczenia. Zwracać uwagę na zachowanie się
płomieni, dymu i zbiornika.
j) Odprowadzić wszystkie środki transportu cieczy (cysterny) znajdujące się w strefie zagrożonej.
k) Zapewnić ciągłość podawania środków gaśniczych. 100
1) Stanowiska gaśnicze formować w miarę możliwości jako przesłonięte. Stosować sprzęt
ochrony osobistej. Do akcji kierować tylko niezbędną ilość ratowników.
ł) Ustalić sygnały ostrzegające o niebezpieczeństwie. Określić drogi odwrotu.
m) W przypadku pożaru cieczy znajdującej się w beczkach gaszenie podjąć prądami piany
ciężkiej ze stanowisk przesłoniętych. Równolegle prowadzić obronę. Na obszarze składowiska
wyłączyć dopływ energii elektrycznej.
n) Gasząc ciecz tryskającą z rurociągów podawać silne prądy wody kierowane z dołu do góry.
Zamknąć dopływ cieczy. Stanowiska bojowe podprowadzać pod osłoną silnie rozproszonych
prądów wodnych w szyku „kątem w tył" lub „kątem w przód".
o) Stworzyć zaplecze logistyczne.

13.

Taktyka gaszenia pożarów obiektów energetycznych

A. Charakterystyka:
a) Do obiektów elektroenergetycznych zaliczamy różnego typu elektrownie (wodne, cieplne,
wiatrowe) stacje elektroenergetyczne, transformatorowe, rozdzielnie prądu. Cechą
charakterystyczną tych obiektów jest:
- występowanie wysokich temperatur i ciśnień,
- wirowanie elementów o dużej masie,
- przepływ dużej ilości gazów zanieczyszczonych ciałami stałymi,
- zmienność obciążeń, wysokie obciążenie cieplne i prądowe przekrojów i objętości,
- występowanie dużych ilości różnego rodzaju olejów,
- wytwarzanie podczas pożaru dużych ilości gazów i par szkodliwych dla zdrowia ludzkiego.
b) Stacje elektroenergetyczne - to zespół urządzeń służących do przetwarzania i rozdziału energii
elektrycznej o odpowiednich parametrach między poszczególnymi odbiorcami. Stacje dzieli się
na:
- stacje najwyższych napięć - 500 kV,
- stacje wysokich napięć - 100 - 400 kV,
- stacje średnio-napięciowe - 6, 15, 20, 30 kV.
Ze względu na budowę stacje dzielą się na: napowietrzne, wnętrzowe, napowietrzno-wnętrzowe.
c) Transformatory - urządzenia przetwarzające energię elektryczną o danym napięciu na energię
elektryczną o innym napięciu. Dzielą się na: napowietrzne, wewnątrz obiektów, słupowe,
wewnątrz budynków mieszkalnych.
d) Generatory - urządzenia wytwarzające energię elektryczną o dużej mocy.
e) Do urządzeń elektrycznych pod napięciem zaliczamy również: maszyny elektryczne,
urządzenia grzewcze (oporowe, pojemnościowe, promiennikowe), urządzenia oświetleniowe
(żarowe, fluoroscencyjne, rtęciowe, hakowe), tunele, szyby i linie kablowe.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) miejsce pożaru, jego rozmiary i charakter oraz możliwość rozprzestrzeniania się;

14

b) zagrożenie dla ludzi znajdujących się w obiekcie i drogi ewakuacji;
c) stan konstrukcji obiektu;
d) czy występują i czy zostały uruchomione stałe urządzenia gaśnicze.
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) rozpoznanie pożaru przeprowadzać z zachowaniem szczególnej ostrożności, stosować sprzęt
ochrony osobistej i chroniący przed porażeniem.
b) Bezwzględnie nawiązać kontakt z personelem technicznym danego obiektu.
c) Wyłączyć i odłączyć od napięcia urządzenia palące się i znajdujące się w bezpośrednim
sąsiedztwie.
d) Sprawdzić czy występuje napięcie i obustronne uziemienie urządzeń.
e) Omówić i ustalić zasady ścisłej współpracy oraz nadzoru ze strony służb energetycznych.
f) Określić w sposób jednoznaczny przez dyżurnego energetyka ogólne zasady bezpiecznego
prowadzenia działań oraz zachowania się w obszarze częściowo pracującego obiektu
energetycznego.
g) Do bezpośrednich działań wyznaczyć tylko niezbędne siły i środki.
h) Organizując stanowiska gaśnicze w miejscach szczególnie niebezpiecznych należy
uwzględniać uwagi przedstawicieli służb energetycznych.
i) Zabezpieczyć teren przed wejściem osób postronnych.
j) Podawać środki gaśnicze tylko w wyznaczone miejsca.
k) Zachować bezpieczną odległość między wylotem prądownic a urządzeniami. Odległość ta
ustalana jest na podstawie wielkości napięcia elektrycznego, rodzaju środka gaśniczego i techniki
jego podawania, zastosowanych urządzeń gaśniczych.
1) Maszyny i urządzenia elektryczne będące pod napięciem można gasić takimi środkami jak:
proszek, CO

2

para wodna.

14.

Taktyka gaszenia pożarów płodów rolnych

W momentach przerwania podawania wody należy zaprzestać prac rozbiórkowych, zrywania
strzech, usuwania stogów i stert złożonych w zasięgu promieniowania cieplnego i ogni lotnych,
ograniczając się do tłumienia pojawiającego się płomienia. Dobre efekty może dać zastosowanie
piany.
Na terenach wiejskich często spotykamy się z pożarami stert zboża, lnu, słomy, stogów siana itp.
Wszystkie one w stanie spulchnionym palą się bardzo łatwo i szybko, w stanie sprasowanym
znacznie trudniej, jednakże w miarę upływu czasu ognisko staje się bardzo intensywne i trudne
do ugaszenia. Pożary rychło przyjmują duże rozmiary. Podstawowym działaniem będzie zbicie
płomieni by zmniejszyć zagrożenie dla otoczenia. Następnie kontynuuje się gaszenie
rozproszonymi strumieniami wody dla zwiększenia powierzchni gaszenia i ograniczenia strat
wody. Strumieniami zwartymi posługujemy się bardzo oszczędnie, bowiem podawane w górną
część stogu mogą spowodować rozszerzenie ogniska pożaru.
Jeżeli proces palenia przeniósł się w głąb sterty wówczas pozornie ugaszony pożar wznawia się
po pewnym czasie, mimo nieustannego działania prądów wody. Należy zatem, za pomocą wideł,
bosaków, roztrząsaczy, rozebrać stertę do podłoża i po rozrzuceniu w cienkie warstwy na dużej
przestrzeni - dogaszać rozproszonymi prądami wody. Do prac rozbiórkowych można wykorzy-
stać ludność cywilną.
Palący się zapas siana, słomy itp. złożony wewnątrz budynku należy tłumić prądami zwartymi,
starając się nie kierować ich w górę. Zwracać przy tym uwagę na opadające elementy konstrukcji
dachu, pamiętając, że przegrzana dachówka lub eternit w wyniku gwałtownego ochłodzenia

15

pękają i opadają. Po stłumieniu płomieni dalszą pracę wykonywać należy za pomocą prądów
rozproszonych, starając się ochłodzić wnętrze obiektu, a także wyprzeć i osadzić dymy. Zapas
materiału należy usunąć z obiektu i dogaszać poza nim.
Zdarza się, że gęsto zabudowana przestrzeń nie pozwala na rozkładanie materiału bezpośrednio
za budynkiem. Należy wtedy, korzystając z przyczep ciągnikowych o niepalnej konstrukcji, po
przy-gaszeniu słomy czy siana, przetransportować je w miejsce, w którym możliwe będzie
składowanie i gaszenie. Droga transportu musi być
bezpieczna.
Wskazane sposoby postępowania są długotrwałe, wymagają dużej ilości ludzi i sprzętu - ale są to
jedyne sposoby skuteczne.
Gasząc pożary stogów wolnostojących lub w miejscach omłotów należy ograniczyć możliwość
rozchodzenia się pożaru po podłożu. W tym celu stogowiska muszą być oborane. W stosunku do
stogów sąsiednich podejmujemy obronę wyznaczając następnie posterunki obserwacyjne, ze
sprzętem pozwalającym na tłumienie zarzewi. Ze strefy zagrożonej usunąć znajdujące się tam
maszyny i urządzenia rolnicze. Podejmowanie gaszenia pojedynczego stogu stojącego samotnie,
gdzie nie występuje zagrożenie dla otoczenia, nie zawsze jest ekonomicznie zasadne.
Specyficznymi pożarami z jakimi możemy się zetknąć są pożary płodów rolnych na pniu. Zboże
w okresie dojrzewania stanowi masę materiału łatwopalnego. Pożar rozszerza się szybko
obejmując duże przestrzenie, stwarza też zagrożenie dla okolicznych zabudowań, lasów i innych
obiektów.
W rozpoznaniu ustalić należy granice powierzchni objętej pożarem, występujące zagrożenie dla
otoczenia, rodzaj naturalnych przeszkód mogących zatrzymać pożar, a zarazem stanowiących
oparcie dla akcji gaśniczej.
Do gaszenia włączyć należy okoliczną ludność i wykorzystać ciągniki z pługami, wykonując
przed czołem pożaru pas szerokości 2-3 m. Miejsce podorywki wybieramy w odległościach
uzależnionych od szybkości rozprzestrzeniania się ognia. Do likwidowania oddzielnych ognisk
poza granicą pasa ornego rozlokowuje się posterunki wyposażone w wiadra z wodą, łopaty i inny
podręczny sprzęt gaśniczy. Szybkość rozszerzania się pożaru wymaga także szybkiego działania
ze strony jednostek straży pożarnych. Jeżeli istnieje możliwość swobodnego dojazdu i
manewrowania pojazdem dobre efekty może dać podanie wody lub piany z działek samochodów
będących w ruchu.
Pogorzeliska na terenie wsi muszą być starannie dogaszone i przejrzane. Pamiętać należy, że
materiał z jakim się stykamy stwarza niebezpieczeństwo wtórnego wznowienia pożaru.
Wypalone budynki stwarzają groźbę zawalenia się elementów budowlanych (ścian, kominów,
stropów) powodując zagrożenie dla ludzi, także w czasie późniejszym. Toteż elementy grożące
zawaleniem należy rozebrać
lub podstemplować.
Przed wyjazdem należy wyznaczyć posterunki pogorzeliskowe wyposażone w podręczny sprzęt
gaśniczy i zapas wody.

15.

Taktyka gaszenia pożarów budynków inwentarskich

Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na stały lub czasowy pobyt zwierząt. Pomieszczenia najczęściej
podzielone na sektory, kwatery lub indywidualne boksy w przypadku zwierząt dużych. Często
wypełnione są także materiałem palnym (słoma, siano).

16

Występować może duża ilość lekkich, palnych oddzieleń. Obiekt stanowi najczęściej jedną strefę
pożarową. W przypadku wykonania z materiałów niepalnych odporność ogniowa nie przekracza
1 godziny. Wszystko to sprzyja szybkiemu rozwojowi i rozprzestrzenianiu się pożaru.
Nieznaczna wysokość obiektów powoduje wzrost gęstości zadymienia. Stosunkowo mała
szczelność obiektów może powodować ich zadymienie nawet wówczas, gdy pożar przebiega w
sąsiedztwie.
Wokół obiektów często nagromadzona jest duża ilość materiałów palnych, tworząc tzw. mosty
pożarowe, czyli dogodne warunki do rozprzestrzeniania się pożaru na obiekty sąsiednie.
Zróżnicowany bywa sposób lokowania zwierząt, które mogą znajdować się w klatkach,
przebywać luźno w boksach lub stać na jednej przestrzeni uwiązane indywidualnie bądź
zbiorowo. Mogą wystąpić trudności z ewakuacją zwierząt.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy w obiekcie znajdują się zwierzęta, jakie i ich przybliżona ilość;
b) czy występuje zagrożenie dla zwierząt i jaki jest rodzaj i rozmiar zagrożenia;
c) wielkość i konstrukcję obiektu;
d) miejsce pożaru, jego rozmiary, kierunek rozprzestrzeniania się, zagrożenie dla sąsiedztwa;
e) gęstość zadymienia i kierunek przemieszczania się dymu.
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) z uwagi na małą odporność zwierząt na dym ewakuację ich traktować w przypadku zagrożenia
jako zadanie priorytetowe.
b) Skoncentrować uwagę na tłumieniu ognia przez podanie silnych strumieni wody. Nie
pozwalać na przejście pożaru do zewnętrznego.
c) Podjąć obronę sąsiedztwa i obronę dalszą, likwidować mosty pożarowe.
d) Zorganizować stałe dostarczanie wody.

16.

Taktyka gaszenia pożarów stodół

A. Charakterystyka:
Obiekty przeznaczone na przechowywanie dużej ilości płodów rolnych i paszy. Często palna
konstrukcja i nagromadzenie znacznej ilości materiałów palnych stwarzają w wyniku silnego
promieniowania cieplnego możliwość rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru. Ognie lotne mogą
wytworzyć nowe ogniska pożarów nawet w miejscach odległych o kilkaset metrów od pożaru
pierwotnego.
Budynki na ogół posiadają palne przegrody i stanowią jedną strefą pożarową. Szczególne
niebezpieczeństwo przerzutu ognia występuje w momencie runięcia konstrukcji dachowej. Na
roznoszenie ogni lotnych wpływ wywierają warunki atmosferyczne, a zwłaszcza siła i kierunek
wiatru.
W sąsiedztwie tychże obiektów występują często inne budynki gospodarskie bądź składowiska
otwarte (stogi, brogi itp.).

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) konstrukcję i wielkość obiektu;
b) jakie obiekty znajdują się na kierunku wiatru i czy istnieje zagrożenie rozprzestrzenienia się
pożaru na inne obiekty;
c) jakie rozmiary przyjął pożar i jakie są możliwości jego lokalizacji;
d) czy jest możliwość podawania środków gaśniczych w sposób ciągły.

17

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) rozpoznać główne kierunki rozprzestrzeniania się pożaru i dążyć do jego szybkiego
zlokalizowania.
b) Stosować do lokalizacji pożaru natarcie okrążające, głównie z zewnętrznymi stanowiskami
gaśniczymi.
c) Zapewnić dużą manewrowość stanowisk gaśniczych i ciągłość podawania środków
gaśniczych.
d) Niezwłocznie organizować obronę obiektów położonych na linii wiatru, likwidować mosty
pożarowe i w razie potrzeby podjąć rozbiórkę konstrukcji.
e) Palący się wewnątrz budynku zapas zboża, siana lub słomy tłumić prądami wody, usunąć na
zewnątrz i po rozłożeniu na większej powierzchni dogaszać.
f) W przypadku przerwy w dostarczaniu wody zaprzestać prac rozbiórkowych i przemieszczania
materiałów sypkich i strzępiastych.
g)Palące się sterty i brogi w obrębie zabudowań po stłumieniu płomieni rozebrać, rozkładając
materiał stogowany na większej przestrzeni i starannie dogaszać. Można zaniechać gaszenia
składowisk stojących z dala od zabudowań jeżeli nie występuje zagrożenie dla otoczenia i
przemawiają za tym względy ekonomiczne (duże odległości prowadzenia linii wężowych,
trudności w dostarczaniu wody przy konieczności jej dowożenia itp.).
h) W celu zwiększenia efektywności działań gaśniczych można stosować środki powierzchniowo
czynne (np. zwilżacze).

17.

Taktyka gaszenia pożarów całkowity drzew

Pożary w gospodarce leśnej

A. Charakterystyka:
Pożary obszarów leśnych dzielimy na:
- podpowierzchniowe,
- pokrywy gleby,
- upraw, podrostów i podszytów,
- całkowite drzewostanu.

Na większości obszarów leśnych występuje niedobór wody. Ze względu na stan dróg leśnych
oraz niedostosowanie większości pojazdów pożarniczych do poruszania się w trudnym terenie,
mogą wystąpić znaczne trudności w dotarciu do miejsca pożaru.
Na skuteczność akcji gaśniczej wywierają wpływ następujące czynniki:
- szybkość dostrzeżenia pożaru i alarmowania jednostek gaśniczych,
- szybkość dotarcia jednostek do miejsca pożaru,
- zastosowanie właściwej techniki i taktyki gaszenia.
Wybór sposobu zwalczania pożaru zależy od:
- rodzaju pożaru,
- prędkości i kierunku wiatru,
- wilgotności materiałów palnych,
- obciążenia ogniowego,
- warunków drzewostanowych,
- ukształtowania terenu,

18

- stanu dróg dojazdowych,
- występowania budowli i innych obiektów.
Ponieważ pożary lasów obejmują znaczne powierzchnie, należy wziąć pod uwagę możliwość
podziału terenu akcji na odcinki bojowe. Ze względu na występujące zmiany kierunku wiatru
należy organizować odwody taktyczne.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) rodzaj pożaru i jego obszar;
b) możliwość rozwoju pożaru, kierunek i prędkość rozprzestrzeniania się;
c) rodzaje leśnych materiałów palnych i możliwość przerzutów ognia;
d) usytuowanie obiektów i miejsc wymagających ochrony;
e) ukształtowanie terenu i naturalne przeszkody dla rozszerzania się pożaru;
f) drogi dojazdu, natarcia i ew. odwrotu;
g) punkty czerpania wody (odległość, wydajność).

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) Dysponując siły i środki należy brać pod uwagę właściwości taktyczne i trakcyjne pojazdów.
Na miejscu pożaru zwrócić uwagę na organizację ruchu kołowego ze względu na znaczne ilości
sił i środków przemieszczających się. Zadysponować policję.
b) Dokonać prognozy rozwoju pożaru obejmującej obszar na którym powstał pożar oraz tereny
przyległe.
c) W zależności od intensywności pożaru, jego rodzaju i wielkości oraz posiadanych sił i
ś

rodków, pożary leśne zwalczać według następujących wariantów:

- gaszenie z frontu gdy prędkość rozszerzania się pożaru, zasięg pionowy płomieni, temperatura,
zadymienie oraz ewentualne przerzuty ognia nie stwarzają sytuacji niebezpiecznych;
- gaszenie ze skrzydeł pożaru, prowadzone celem zawężenia frontu pożaru lub doprowadzenia go
do przegród stanowiących skuteczne zabezpieczenie przed dalszym jego rozprzestrzenianiem się;
- gaszenie z tyłu, sposób podejmowany gdy dwa poprzednie nie mogą być zastosowane, a przed
frontem pożaru znajdują się pasy izolacyjne naturalne lub sztuczne, pozwalające na zatrzymanie
pożaru.
- w razie potrzeby w działaniach rozpoznawczych jak i gaśniczych wykorzystywać statki
powietrzne.

Przy pożarach całkowitych drzewostanu:
- prowadzić głównie działania obronne przed frontem pożaru, a gdy jest to niemożliwe podjąć
gaszenie w szyku oskrzydlającym i z tyłu pożaru,
- wykonać pas zaporowy w odległości 200 - 250 m, wykorzystując przeszkody naturalne lub
sprzęt ciężki w celu wykonania przerw w drzewostanie,
- piana powinna być układana na warstwie runa i na ścianie drzew. Zwilżyć należy pokrywę
gleby prądami kroplistymi, poza linią obrony ścianę drzew przykryć warstwą piany. Patrolować
bronione obszary,
-przy zastosowaniu statków powietrznych wykonać zrzuty izolacyjne na skrzydłach pożaru w
celu zawężenia jego frontu,
- przy braku odpowiedniej ilości sił i środków do lokalizacji pożaru, stosować działania
opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru. Z chwilą gdy siły i środki będą wystarczające wybrać
inny, odpowiedni wariant działań.

19

a) Działania gaśnicze prowadzić należy głównie ze stanowisk ruchomych, zapewniając im także
możliwość odwrotu. W sytuacji gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru podawać środki
gaśnicze z działek pojazdów będących w
ruchu.
b) Podczas pożarów dużych powołać sztab. Organizować system łączności dowodzenia i
współdziałania.
c) Po zlokalizowaniu i zlikwidowaniu pożaru należy otoczyć pożarzysko pasem izolacyjnym o
szer. ponad 2 m. Pogorzelisko przekazać administracji leśnej.

18.

Taktyka gaszenia pożarów torfowisk

Gasząc pożary podpowierzchniowe należy:
- określić jego rozmiary i granice obrzeży,
- otoczyć pożar wykopem,
- gdy powyższe działania są niemożliwe należy dozorować miejsce pożaru i lokalizować
wydostające się na zewnątrz ogniska,
- przy pożarach torfowisk i murszu stosować środki zwilżające.
e) Gasząc pożary pokrywy gleby :
-jeżeli pożar nie przekracza 0,5-1 ha zastosować natarcie z frontu, a następnie
otoczyć pożar na całym obwodzie, -lokalizację płomieni dokonać bezpośrednio przy krawędzi
pożaru, stosując
następującą kolejność środków gaśniczych: piana, zwilżacz, woda,
- podręcznym sprzętem wykonać pasy zaporowe lub zasypywać ziemią,
- wykorzystać zrzut środka gaśniczego z samolotu lub śmigłowca przed frontem pożaru,
- wykonać pas izolacyjny gleby mineralizowanej szerokości 2-3 m lub ułożony z piany ciężkiej.
Przy pasie zapewnić dozór,
- przy pożarach dużych wykorzystać przeszkody naturalne, warstwę runa przed linią obrony
zwilżyć prądami kroplistymi, wydzielić jednostki do gaszenia przerzutów zarzewi ognia.

19.

Taktyka gaszenia pożarów pokrywy gleby

Pożary upraw, podrostów i podszytów.
- gasić z frontu lub wyjątkowo ze skrzydeł,
- stosować prądy piany ciężkiej do wykonywania pasów izolacyjnych, początkowo przed frontem
pożaru, następnie po bokach i z tyłu,
- wykorzystać samoloty i śmigłowce do wykonywania działań na froncie pożaru, kontynuowane
następnie przez jednostki naziemne, które także skierowane muszą być do działań w szyku
okrążającym,
- w trudnych sytuacjach prowadzić działania obronne na wcześniej przygotowanych pasach
zaporowych wykonanych z warstw piany lub wyoranych pługiem ciągnikowym.

20.

Taktyka gaszenia pożarów środków transportu drogowym

A. Charakterystyka:
Pożary w transporcie lądowym związane są głównie z prowadzeniem komunikacji
samochodowej i kolejowej. Wykorzystywane środki transportu są obiektami o stosunkowo małej
kubaturze, w której rozwój niekorzystnych zjawisk związanych z pożarem ma charakter

20

dynamiczny, a czas trwania pierwszej fazy pożaru jest bardzo krótki. Wpływ na taki stan rzeczy
ma przede wszystkim fakt poruszania się pojazdów z dużymi prędkościami, powodującymi
powstawanie ciągów powietrza sprzyjających rozwojowi i rozprzestrzenianiu się pożaru, jak
również duże obciążenie własną masą palną i masą palną ładunku na stosunkowo niewielkiej
powierzchni.
W podziale środków transportu wyróżnić należy trzy zasadnicze grupy:
- środki transportu pasażerskiego - osobowego,
- środki transportu towarowego,
- środki transportu specjalistycznego.
Zagrożenia specyficzne w transporcie to:
- działanie w obszarze nierozpoznanego ładunku, którego spedytor lub odbiorca w czasie trwania
akcji są na ogół nieosiągalni,
- działanie w zagrożeniu ruchem środków transportu po sąsiednich pasach ruchu, torowiskach
itp.,
- działania w obrębie sieci trakcyjnej, infrastruktury sterowania ruchem i zabudowy w
nieprzewidywalnych układach,
- działanie bez możliwości bezpośredniego wprowadzenia sił i środków do miejsca pożaru w
zatłoczonych arteriach komunikacyjnych, na nasypach, w tunelach, przy braku możliwości
dojazdu nawet drogami gruntowymi itp.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy w wyniku powstałego pożaru występuje zagrożenie dla ludzi;
b) jakiego rodzaju, o jakich cechach charakterystycznych i w jakiej masie jest przewożony
ładunek;
c) czy pożar jest wynikiem zjawisk dynamicznych (zderzenie, starcie boczne, najechanie itp.),
czy też zjawisk statycznych (przegrzanie elementów, zwarcie w instalacji elektrycznej,
rozszczelnienie przewodów zasilających itp.), jakie stąd wynikają konsekwencje dla dalszego
przebiegu wydarzeń i rodzaju podjętych działań;
d) możliwości i drogi dotarcia do uwięzionych wewnątrz pojazdu iudzi;
e) zagrożenie dla obiektów sąsiadujących z miejscem zdarzenia, otoczenia dalszego z
uwzględnieniem dużych skupisk ludzkich;
f) czy środek transportu znajduje się w obrębie oddziaływania sieci trakcyjnej wysokiego
napięcia własnego zasilania;
g) jakim paliwem zasilany i jest pojazd i jakie występuje zagrożenie.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) rozpoznanie nie powinno powodować nasilenia niekorzystnych zjawisk pożarowych poprzez
zbędne przewietrzanie powodowane otwieraniem okien, drzwi, w wyniku czego powstają
naturalne ciągi wentylacyjne, dostarczające tlenu w początkowej fazie pożaru, szybko
wyczerpanego w zamkniętej kubaturze.

b) W transporcie samochodowym:
- zabezpieczyć i oznakować miejsce akcji. Wstrzymać ruch kołowy na drodze jeżeli będzie on
powodował dodatkowe zagrożenia lub utrudnienia w realizacji zadania bojowego. Jeżeli zajdzie
potrzeba ustawić pojazdy ratownicze skośnie do osi jezdni przed i za miejscem zdarzenia
osłaniając zagrożonych i ratowników. Linie wężowe prowadzić poboczem jezdni.

21

- Przeprowadzić ewakuację ludzi z zagrożonego lub ratować z objętego pożarem pojazdu przez
drzwi, okna lub dodatkowo wykonane otwory. Działania te powinny być prowadzone pod osłoną
prądów gaśniczych,
- Wykonać natarcie prądami wody lub piany i działania zabezpieczające przed
rozprzestrzenianiem się pożaru
- Wyłączyć dopływ prądu i ew. gazu w pojazdach palących się i zagrożonych. 110
- Pożary małe gasić gaśnicami proszkowymi, podając strumień gaśniczy w płomienie,
wprowadzając w strefę spalania chmurę proszku. Maskę silnika przykryć. Można posłużyć się
kocem gaśniczym, piaskiem, a gdy silnik nie był rozgrzany także gaśnicą śniegową.
- W przypadku pożaru pojazdu zasilanego gazem zachować odległość bezpieczną, która
uzależniona jest od pojemności zbiornika i może wynosić do 20m. O uszkodzeniu zbiornika
informują pojawiające się w tylnej części pojazdu płomienie o zabarwieniu biało-żółtym.
Okresowy ich wypływ świadczy o zadziałaniu nadmiarowego zaworu bezpieczeństwa, co
znaczy, że nie nastąpi wybuch nawet po dłuższym okresie nagrzewania. Gasić wodą lub pianą.
- Zapobiec rozlewaniu się paliwa a powstałe rozlewiska cieczy pokryć pianą, piaskiem lub
zneutralizować je.
- Po akcji miejsca zdarzenia odpowiednio zabezpieczyć.

21.

Taktyka gaszenia pożarów środków transportu szynowego

Transport kolejowy - ruch towarowy:
- dokonać rozpoznania ładunku przewożonego w wagonie na podstawie listu przewozowego,
oznakowania wagonu i ładunku, stopnia załadunku w wagonach cysternach i wagonach krytych,
przyjmując jako jeden ze sposobów określania ocenę odkształceń resorów wagonów.
- Przeprowadzić ewakuację osób znajdujących się w strefie bezpośrednio zagrożonej.
- W przypadku ładunków z substancjami nierozpoznanymi zadysponować jednostki ratownictwa
chemicznego.
- Nie gasić pożarów ładunków nierozpoznanych, szczególnie gazów skroplonych, sprężonych lub
rozpuszczonych pod ciśnieniem oznakowanych jako silnie trujące (np.266),dla których spalanie
może być jedyną drogą neutralizacji.
- Po dokonaniu rozpoznania i przeprowadzeniu działań zabezpieczających podjąć działania w
natarciu dobierając środki gaśnicze do rodzaju palących się materiałów.
- Żądać od dyżurnego ruchu, na terenie którego ma miejsce zdarzenie, wykonania manewrów
polegających na wyłączeniu palącego się wagonu lub grupy wagonów z zestawionego składu.
- Prowadzić linie wężowe przecinające torowiska pod stopami szyn między podkładami.
- Zachowywać zasady bezpieczeństwa pracy pod siecią trakcyjną.
- Pożary wagonów towarowych krytych, przy braku listu przewozowego lub stosownego
oznakowania traktować jako pożary ładunków nierozpoznanych.
- W przypadku pożarów wagonów cystern, unikać prowadzenia działań od strony czołownic
wagonu ze wzglądu na możliwość eksplozji i odrzut elementów wagonu w osi walczaka. Przy
wagonach spiętrzonych kierunek odrzutu elementów jest nieokreślony.
- Podawanie prądów gaśniczych w przypadku pożarów cystern z gazami skroplonymi winno
odbywać się ze stanowisk bezobsługowych lub stanowisk osłoniętych.
- Po ugaszeniu pożaru wyciekającej substancji lub utleniającego się gazu postępować jak w
strefie zagrożonej wybuchem z jednoczesnym stosowaniem sprzętu ochrony osobistej.
- Prowadzić neutralizację substancji i likwidację rozlewiska dostępnymi środkami bezpośrednio
po zakończeniu działań gaśniczych.

22

- Przekazać pogorzelisko stosownym służbom kolejowym.

22.

Taktyka gaszenia pożarów hałd węgla

Paliwa stałe
A. Charakterystyka:
Paliwa stałe to ciała o wysokich wartościach opałowych jak np. węgiel kamienny, węgiel
brunatny, torf, koks. Paliwa te spalają się homogenicznie.
Magazynowe są w hałdach i pryzmach oraz w różny sposób transportowane nawet na duże
odległości. W przypadkach np. węgla kamiennego może wystąpić samozapalenie.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) rodzaj palącego się materiału;
b) czy nie występuje zagrożenie dla życia ludzi;
c) miejsce pożaru oraz sposoby i drogi dotarcia do niego;
d) odległości między składowiskami, wysokość składowania i możliwość wykonania przerw w
magazynowanym materiale palnym w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się pożaru;
e) warunki atmosferyczne.
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze;
a) ustalamy miejsca pożaru, jego ogniska i rozmiary wykorzystując w tym celu wszelkie
dostępne środki, w tym np. urządzenia termowizji.
b) Jeżeli jest to możliwe wykonujemy przerwy przez usunięcie materiału palnego z drogi
rozprzestrzeniania się pożaru. Wykonujemy w tym celu przerwę w postaci rowu o szerokości 1,5-
2 mu podstawy i w odległości 3-4 m od granicy ogniska pożaru. Wykorzystać można do tego
sprzęt zmechanizowany.
c) Podajemy duże ilości wody z dodatkiem zwilżaczy zalewając ognisko pożaru. Wodę podawać
w wykonane w tym celu zagłębienia w odległościach około 1-1,5m jeden od drugiego. Można
wprowadzać wodę stalowymi rurami z otworami na całej długości, wbijanymi w układzie
szachownicy.
d) Z uwagi na możliwość zatruć stanowiska bojowe zajmować od strony nawietrznej. W razie
potrzeby stosować sprzęt izolujący.
e) Po składowiskach poruszać się ostrożnie korzystając z tworzonych specjalnie pomostów.
Ratownicy powinni być zabezpieczani linkami.
f) Z uwagi na długotrwałość akcji zorganizować należy system podmian załóg i zabezpieczyć
ciągłość działań.

23.

Taktyka gaszenia pożarów młynów i elewatorów zbożowych

Pożary młynów i magazynów zbożowych
A. Charakterystyka:
Magazyny zbożowe ze względu na konstrukcję i sposób składowania zboża dzielimy na:
- podłogowe (zboże składowane na podłodze w pryzmach),
- zasiekowe (duże zakłady młynarskie, zboże składowane w komorach drewnianych),
- komorowe (duże składnice, komory wykonane w postaci silosów).
Młyny zbożowe ze względu na wielkość dzielimy na:
- usługowe (niewielkie stare budynki najczęściej o konstrukcji palnej),
- półprzemysłowe i przemysłowe.

23

Ze względu na znaczne zapylenie obiektów, dużą ilość drewnianych konstrukcji
technologicznych oraz brak wydzieleń przeciwpożarowych zaistniały pożar rozprzestrzenia się
bardzo szybko we wszystkich kierunkach. W warunkach pożaru mogą wystąpić zawirowania
powietrza powodujące podniesienie się osiadłego pyłu, a w efekcie jego wybuch.
Szybkość rozprzestrzeniania się pożaru zależny będzie od usytuowania palnych (poziomych i
pionowych) ciągów technologicznych.
B. W rozpoznaniu ustalić:
a) czy istnieje zagrożenia dla życia ludzkiego;
b) jaka jest konstrukcja wewnętrzna obiektu;
c) gdzie ma miejsce pożar, jakimi drogami może się rozprzestrzeniać;
d) jaki jest dostęp do ogniska pożaru;
e) możliwość wybuchu pyłów;
f) czy wyłączone zostały urządzenia transportowe i elektroenergetyczne.

C. Działania ratowniczo-gaśnicze: .
a) dogaszenia stosować głównie wodę i jej roztwory. Nie podawać wody w przypadku silosu
wypełnionego zbożem.
b) W początkowej fazie gaszenia podawać wodę w postaci prądów rozproszonych aby zmoczyć
pył zalegający w pomieszczeniach, a następnie można podawać prądy zwarte.
c) W zależności od rozmiarów zdarzenia teren akcji podzielić na odcinki bojowe.
d) zatrzymać pracę urządzeń mechanicznych, wyłączyć dopływ prądu, zamknąć przejścia
technologiczne.
e) Do natarcia należy wykorzystać każdy możliwy dostęp. Jeżeli zachodzi potrzeba odkrycia
ogniska pożaru i posługiwania się sprzętem burzącym, miejsce pracy musi być zabezpieczone
prądami gaśniczymi.
f) Podjąć zdecydowane natarcie chroniąc konstrukcje nośne przed przepaleniem. Podjąć obronę
bliższą i dalszą, zwracając uwagę na możliwość przemieszczania się dymów i mas gorącego
powietrza drogami komunikacyjnymi i technologicznymi.

24.

Taktyka gaszenia pożarów butli z gazem

Paliwa gazowe
A. Charakterystyka:
Paliwa gazowe to gazy wysokokaloryczne o wartości opałowej nie mniejszej niż 15 MJ/Nm

3

.

Najczęściej spotykane to gaz ziemny i płynny. Gaz ziemny zawiera: 85-95% metanu, 2-8% azotu
i 0,5-2% CO

2

. Gaz płynny to: 25-50% propanu i 50-75% butanu.

Do magazynowania gazu ziemnego służą zbiorniki o dużych pojemnościach, natomiast do gazu
płynnego zbiorniki o pojemności do kilkudziesięciu metrów sześciennych.
Gaz ziemny przesyłany jest gazociągiem niskiego ciśnienia do 0,005 Mpa, średniego ciśnienia w
granicach 0,005 - 0,4 Mpa (gazociągi rozdzielcze) i wysokiego ciśnienia do 6,4 Mpa (magistrale
gazowe).
B. W rozpoznaniu ustalić:
a) rodzaj gazu wydobywającego sie_ lub płonącego;
b) wielkość strefy zagazowanej w przypadku braku spalania się;
c) ilość wydobywającego się gazu i jego ograniczenie;
d) możliwość wybuchu;
e) stopień zagrożenia dla ludzi;

24

f) możliwość gwałtownego rozprzestrzenienia się pożaru;
g) możliwość podjęcia zorganizowanych działań ratowniczych, w tym także ewakuacji.

C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) ewakuować ludzi poza strefę zagrożenia.
b) Oznakować teren zagrożony wybuchem.
c) Zgromadzić na terenie akcji odpowiednie siły i środki.
dj Odciążyć dopływ gazu (w przypadku rurociągów), usunąć ze strefy oddziaływania cieplnego
butle z gazami płynnymi.
e) Podjąć współprace, z innymi podmiotami ratowniczymi.
f) Intensywnie chłodzić prądami wody zagrożone zbiorniki, rozgrzane elementy zbiorników lub
rurociągów w celu niedopuszczenia do wybuchu lub zapalenia z zachowaniem bezpieczeństwa.
g) Płomień wydostający się z gazociągu lub urządzeń technologicznych można zgasić podając
silne strumienie wody wykorzystując ich energię. Ciśnienie strumienia gaśniczego powinno być
co najmniej równe ciśnieniu wydobywającego się gazu. Gaszenie podjąć gdy istnieje możliwość
zamknięcia wypływu gazu. Stanowiska bojowe podprowadzać za osłoną silnie rozproszonych
strumieni wody zajmując szyk „kątem w przód" lub „kątem w tył". Ochłodzić miejsce wypływu i
zawory. Zapewnić stałą możliwość pracy stanowisk gaśniczych.

Gazy techniczne

A. Charakterystyka:
Gazy techniczne to te, których otrzymywanie, magazynowanie i przesyłanie zostało opanowane
w takim stopniu, że mogą one znajdować się w obrocie handlowym. Są nimi:
- gazy sprężone, których temperatura jest niższa od 10 °C,
- gazy skroplone, których temperatura krytyczna jest równa lub niższa od 10=0,
- gazy rozpuszczone pod ciśnieniem, rozpuszczające się w odpowiednim rozpuszczalniku pod
ciśnieniem.
Wśród gazów technicznych występują gazy palne i niepalne, trujące i nietrujące. Gazy techniczne
po ich wytworzeniu przechowuje się w butlach stalowych, najczęściej 40-Iitrowych (gazy
sprężone, skroplone i rozpuszczalne) lub w zbiornikach o większej pojemności np. 500,1000
litrowych (gazy skroplone).
Zbiorniki przeznaczone do transportu gazów są oznaczone poprzez: barwy rozpoznawcze, napis z
nazwą gazu lub nazwą mieszaniny, znaki ostrzegawcze.

B. W rozpoznaniu ustalić:
a) rodzaj gazu i gazów w butlach znajdujących się w strefie oddziaływania cieplnego;
b) stopień zagrożenia dla ludzi i drogi ewakuacji;
c) możliwość wybuchu gazu, rozerwania i uszkodzenia butli;
d) możliwości usunięcia butli ze strefy spalania i zagrożonej;
e) możliwość gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru na obiekty sąsiednie.
C. Postępowanie ratowniczo-gaśnicze:
a) ewakuować ludzi ze strefy zagrożonej.
b) Chłodzić butle palące się i zagrożone.
c) Sprawdzić stopień nagrzania się butli.
d) Podawać zwarte prądy gaśnicze w natarciu w celu ugaszenia wydobywającego

25

się gazu, wykorzystując energię strumienia. Po ugaszeniu kontynuować chłodzenie środowiska
pożaru.
e) Zachować konieczne warunki bezpieczeństwa przez:
- podchodzenie do obiektu w którym znajdują się butle od strony mocnych elementów
konstrukcyjnych, poniżej otworów okiennych, nie zatrzymując się w przejściach,
- przebieganie przestrzeni otwartej lub pokonywanie jej skokami i zajmowanie stanowisk
gaśniczych jako przesłonięte,
- w przypadku butli złożonych na rampach lub środkach transportu poruszanie się poniżej
składowiska i podchodzenie od strony stóp butli,
- ostrożne przenoszenie butli w miejsca bezpieczne unikając wstrząsów,
- określenie miejsc wycofywania się ratowników.
f) Mając do czynienie z butlami acetylenowymi należy:
- wyznaczyć 150 metrową strefę bezpieczeństwa, usunąć z niej ludzi i wyeliminować możliwe
ź

ródła zapłonu,

- butle nie poddane dotychczas nagrzewaniu można ostrożnie, unikając wstrząsów i uderzeń,
przenieść w miejsce bezpieczne,
- przed przemieszczaniem butli sprawdzić dłonią stopień jej nagrzania. W przypadku
stwierdzenia jakiegokolwiek ciepłego miejsca butlę pozostawiamy na miejscu chłodząc ją
intensywnie. Stanowiska zajmować jako osłonięte. Stanowisko gaśnicze zajmujemy jako
bezobsługowe,
- sprawdzania stopnia nagrzania butli dokonujemy po minimum godzinnym jej chłodzeniu od
momentu ugaszenia pożaru, jeżeli nadal butla jest miejscami ciepła lub z jej powierzchni unosi
się para wodna należy kontynuować chłodzenie przez dalsze pół godziny. Chłodzenie możemy
przerwać gdy powierzchnia butli pozostaje mokra i przez pół godziny zimna,
- sprawdzić zamknięcia butli. Nie manipulować przy zaworach narażonych wcześniej na
działanie ciepła,
- gdy mamy do czynienia w zakładach pracy z zestawami burtowymi chronionymi wodnymi
urządzeniami gaśniczymi, urządzenia te powinny być uruchomione, jeżeli nie, to podajemy wodę
z prądownic obejmując jej działaniem każdą z butli,
- po ostrożnym przeniesieniu butle zatapiać (ustawiając np. zbiorniki składane, bądź
wykorzystując zbiorniki istniejące) na czas co najmniej 12 godzin.
g) Po usłyszeniu metalicznych trzasków dochodzących ze składowiska należy natychmiast
wycofać ratowników w miejsca bezpieczne.
h)W przypadku wybuchu paść twarzą do ziemi lub ukryć się za dowolną przesłoną. Po wybuchu
obserwować miejsce pożaru. Jeżeli wybuchy nie powtarzają się kontynuować gaszenie zwracając
uwagę na możliwe uszkodzenia konstrukcji budowlanych. Obserwować miejsca upadku butli i
podjąć tam ew. konieczne działania ratowniczo-gaśnicze.
i) Współpracować ze służbami medycznymi, policją, personelem inżynieryjno-technicznym
danego zakładu.