"Starożytni nie wykorzystywali literatury jako propagandy" ?

(A Lukian i jego poematy heroiczne?)

Piętaszek symbol świata nieskolonializowanego
(niemożnośd wyrażenia siebie)

Coetzee - Foe (Defoe jako postad historyczna. Robinson w wariancie postkolonialny.
Piętaszek jest niemową. Obcięto mu język. (Dodał kobietę. Chciał zaliczyd genderowe
podejście. Niemowa Piętaszek i kobieta - można się pogubid)

Podważanie kanonu - ale to jak wybór filozofii podejrzeo (?)
Oczyszczenie kanonu z europocentryzmu

Koncepcja wykładu

Ewolucja epoki przełomu - mądre wątpienie
Przejście od hasła we wszystko wierzymy do zakwestionowania wszystkiego

Mądre wątpienie.

Shakespeare, Cervantes itd.. .

Czas manieryzmu w lit.

Janus z Pelc - Barok epoka przeciwieostw

Za. J. Sito - filozofia indywidualizmu zginęła bezpowrotnie w okopach Iwojny

-

My jesteśmy po pogrzebie dwóch filozofii. Religia milczy filozofia nie wie - tu
właśnie jest czas na mądrą i piękną literaturę.

aktualnośd

Hamlet akt II scena II

Rozmowa z Rozenkranzem i Gildensternem

What a piece of work is a man…?

Przedstawienie grane w teatrze w Glob (Glob) teatr pod gołym niebem

(popatrzcie na te kasetony, zadaszenie nad fragmentem sceny, Teatr nazywał się
światem, świat był teatrem. A w teatrze wszyscy grają, Na wielu poziomach. Nie
istnieje harmonia świata, bo kasetony z firmamentem są tylko sztucznymi
rysunkami. Zwątpienie w harmonię zaczyna się od wszechświata (od teatralnego
zadaszenia) a później przechodzi na samego człowieka. Przegląda gramatyki ideii
renesansu 0 uderzenie i dekonstrukcja,

"Od iluzji prawdy do prawdy o iluzji"

Daniel Defoe -
Foe - wróg

Dodał do nazwiska Foe -
De

Nie będzie
w Australii

-

White,
dead, male!

Shakespeare

Voltaire - Hiszpan musi
najpierw iśd do
proboszcza i zapytad czy
może myśled.

Carlos Puentes -
"Cervantes czyli krytyka
sztuki czytania"

Moda na melancolie

Ben Jonson - każdy
człowiek w swoim
humorze

Czarne uperfumowane
rękawiczki, mina
egzystencjalisty.

Upid się nie warto.
Kochad się nie warto

8.10

4 października 2012
16:30

Brand Strona 1

Hamlet

ACT II, Hamlet

"What a piece of work is a man! how noble in reason!
how infinite in faculty! in form and moving how
express and admirable! in action how like an angel!
in apprehension how like a god! the beauty of the
world! the paragon of animals! And yet, to me, - niby (Za S.B.)
what is this quintessence of dust? man delights not
me: no, nor woman neither, though by your smiling
you seem to say so."

Wielośd innych teatrów:
The Swan
The Fortune
Ale Szekspir wybiera The Globe - Theatrum Mundi (po drugiej stronie rzeki nad którym stał The Globe,
można była kupid wszystko)

O ludzkiej tragedii
John of Salesburry - Polikratus "o komedii lub tragedii ludzkiego życia"
Totus mundus agit histrionem" F. Yates - badaczka konstrukcji teatru

Ten motyw pojawia się w Hamlecie i Burzy

Kwestionowanie percepcji jednoznacznej i nieomylnej

-

(iluzja, iluzja)

Teatralnośd układów władzy - góra wie najmniej
Teatralnośd relacji międzyludzkich

Jeśli czegoś nie można poznad, to znaczy, że epistemologicznie nie można tego dowieśd.

-

Epistemologia pęknięcie ontologii.

Neoplatonizm - jeśli byty idealne istniały, to teraz pozostał jedynie byt realny - ideał przestaje
istnied.

Brak różnic i niemożnośd poznania

1600 - Campo di Fiori
Giordano Bruno (spalenie na stosie)

"jeżeli mierzymy to kłamiemy" - Mesure c'est montir

Obowiązujący model świata - kosmiczna iluzja antropocentryczna

Ojciec Montaigne'a dawał mu do tłumaczenia ten tekst na fr. (dwiczenia) łaoczuch bytu - moralna

-

hierarchia bytów

-

"Teologia naturalna" Raymond de Sebonde

Teraz hamlet i dn kichot

Marlow faust
Zwodziciel z sewilli i kamienny gosc
Don chuan molier

"Słomczyoski jest jak
pies przy nodze pana"

Słowo: aktor
Jest późne -
Owszem pojawia się
W śred i baroku
Ale raczej mim i
Histrion

POCZYTAD :ESTETYKĘ: BACHTINA

Miarka za miarkę
W.S. - przebranie
księcia

BÓG

15.10

15 października 2012
13:18

Brand Strona 2

Minerały skały - materia nieożywina

Rośliny - materia ożywiona - istnienia

Zwierzęta - istnienie, wzrost, czucie

Człowiek - ist. Wz. Rozum. czucie

Aniołowie - czł. + duch.

BÓG

Minerały - też mają króla - diament (moralnośd)
Rośliny - drzewa - król: dąb (takie i inne rozpiski) jest
najszlachetniejszy,
Ptaki - orzeł
Człowiek - Bóg + człowiek = król

Sugerowało, że król szalony nie powinien byd
królem.

-

Ernst Kantorowicz - próbowano obejśd sprawę
zdrowia przez teorię dwóch ciał króla -
Jedno fizyczne - może pod upadad
Sakralne - nie do ruszenia

"De rege" - Ludwik XIII natychmiast kazał to spalid

1640 - Rewolucja Angielska - wyeliminowanie Stewartów
Cromwell

Silmarilion - J.R.R. Tolkien

Stworzenie świata jako utworu muzycznego
Ułożenie świata jako symfonii - łaocuch bytu

Książe niezłomny - przekł. Leszek Biały

Don Fernando rozmawia z królem Fezu:

Don Fernando jako więzieo apeluje do króla żeby zachował się moralnie jako ten, który stoi na
wierzchołku łaocucha bytu. (szlachetnośd lwa, delfin - ryb (!?) władca pomaga ludziom, orzeł
królem ptaków - szlachetnośd orła, ostrzega człowieka przed zatrutym źródłem. Rośliny - : owoc
granatu jeśli poczuje jad zarazy zmienia barwę (z czerwonego na brąz) diament - rzecz o
kamieniach: magnez staje, rozsypuje się - na palcu zdrajcy diament pęka.

-

Miłośd, godnośd, miłosiernie w świecie zwierząt i roślin przekłada się na świat ludzi.

Tę samą strukturę kwestionuje Hamlet - anioły/ludzie/zwierzęta - świat.
Cała piramida z królem na czele (Klaudiusz przecież)

Brand Strona 3

In dorno festivo

W. Szekspir - Trojlus i Kresyda - Ulisses

Szekspir wziął to z wersji średniowiecznej Geofrey Chocer (?)

SYTUACJA TEATRÓW W EUROPIE XVI/XVII w

1603 (Szekspir był udziałowcem teatru The Globe. Anglia była jedynym miejscem
W którym teatry były spółkami aktorsko - reżyserskimi. Niezależnośd od mecenatu
paostwowego i kościelnego)

Anglia i Hiszpania (Ale tam całkowicie zależne od mecenatu) kraje wielkich teatrów
publicznych (Aktorzy w hiszpanii zakładali bractwa religijne - dla równouprawnienia.
Aktorzy byli ludźmi trzeciej kategorii. Popularnośd a jednocześnie wykluczenie
społeczne. Molier miał problem z pochówkiem chrześcijaoskim, bo był nie tylko
dramaturiegiem, ale też aktorem.

Richard Burbage był pierwszym, który wpadł na pomysł spółki. Fenomenalnie
oryginalna sprawa. Wciąż jednak trwały naciski. Pod pretekstem epidemii, chciano
zamknąd teatry. (Nikt nie proponował żeby zamknąd kościoły.) Aktorzy plątali się po
kraju, a jednocześnie nie mogli podróżowad bez liberii księcia . Pod kategorię
włóczęgostwa podpadał każdy niższego stanu, kto nie był w służbie jakiegoś szlachcica.

Teatr francuski zależał od humoru Ludwika XIV w danym dniu.

O tel d'Burgone

W.SZEKSPIR - TROJDUS I KRESYDA

Obraz świata:

Ulisses zwraca się do Greków, stojących pod Troją:

Akt I scena 3

Władza i rozkaz poszły w zapomnienie…

Podobna do Calderona argumentacja.

(Złamanie kodu moralnego prowadzi do zachwiania porządku świata:
Makbet - gdy morduje się Duncana.
Zabójstwo człowieka, pana, kuzyna itd.

Ryszard II
Król Lear)

Z makrokosmosu może byd zebrane wszystko i skumulowane w jednostkowym bycie.
Ta naiwna argumentacja renesansowa też jest zdezawuowana.

Dark comedies - ciemne
komedie: Miarka z miarkę,
kupiec wenecki, trojlus i
kresyda…

(problem. Z tłumacz.
Kolejnośd - org. Degree
W tamtym okresie
Degree - hierarchia bytu
Stopieo w hierarchii.

Take but degree away
Untune the strings

Tune i untune:
Świat jako doskonała
muzyka
Tune - ton
Tune - melodia
To tune - stroid
Untune - rozstroid

Discord - fałszowane
Cord - poprawnie wygrane

12.10.2012

22 października 2012
13:19

Brand Strona 4

W.SZESKPIR - HAMLET

Data powstania: ok 1600.

Umiera Elżbieta I - stabilnośd Anglii. Epoka elżbietaoska nie bez powodu
nazywała się elżbietaoską. Fenomen siły, strategii, instynktu politycznego z dużą
dozą szczęścia. Inteligenta (jeden z polskich posłów ośmielił się ją skrytykowad)
Umierała bezdzietnie. Kroiła się wojna domowa ze Szkocją - za M. Stewart,
możliwośd wojny religijnej.

1.

1 scena Hamleta:
Niech żyje król! -

-

Niektórzy łączą postad z Poloniusza - z Gosickim (posłem polskim) -
Dno moralne i kretyn i pyszny. A to tragedia. A Szekspira to kompletnie nie brało.
Terrance McCarfy - Ile Szekspir mógł wiedzieć o Polsce.

Umiera jego ojciec, umiera jego syn Hamnet. Oprócz starszej córki Suzan miał
bliźniaki Judith i Hamneta. Przeżyła tylko Judith. Hamnet był jedynym
spadkobiercom herbu, który dostali niedawno.

2.

W tym samym czasie wchodzi Szekspir w toksyczny trójkąt - pomiędzy
ukochanym mężczyzną a ukochaną kobietą, która go zdradza z ukochanym
mężczyzną. Sonety.

3.

Najmocniejsze, zachwiane filozoficznie teksty. Bardzo trudny czas dla Szekspira.

Skąd wziął się temat Hamleta?

Dramaty pisało się na bazie istniejących już poprzednich sztuk, legend, zdarzeo,
mitów. Do zestawów nie należała inwencja odautorska. Mógł to zrobid, ale nie
tego od niego oczekiwano. Nie próbował wymyślid historii.
Dobra literatura imituje poprzednie wzorce.

Ale zawsze je zmieniał i zawsze w tym samym kierunku -> Glen Whickan?
Historie jednoznaczne zawsze zmienia w wieloznaczne.
Wiadome ku niewiadomemu.

Tajemnica jest ostatnią tezą filozofii i pierwszą poezji.

Ślady Hamleta:
Sagi islandzkie. Dziedzictwo skandynawskie. Saxo Gramaticus na polecenie
biskupa Mund Gestadanorum. XII/XIII w. Legenda o Hamlecie wkrótce potem
Snori Sturfusson (?) z XIII wieku. Wg legendy wszystko się dobrze kooczy.
Odzyskuje królestwo i ma dużo przygód. Miserable. (Król Lear i Hamlet tak są
drastycznie zmienione. W XVIII wieku przeróbki króla Leara z happy endem lub
wycinano postad błazna.) Hamlet jest synem Horwendil - Feng (zły stryj)
zdobywa dla króla Danii wspaniałe bogactwa, dostaje Geryt za żonę. Wokół niej
dużo się kręci na początku. Więcej niż u Szekspira.

-

Można było wziąd
sobie tytuł
The King
Ale zdecydowała się
na The virgin queen
Bo nie chce męża -
wybiera naród
angielski.

Tragiczna funkcja
czasu.

Brand Strona 5

Brand Strona 6

5.11 - notatki Łapka

23 listopada 2012
07:31

Brand Strona 7

12.11 notatki Łapka

23 listopada 2012
07:31

Brand Strona 8

Brak zajęd

23 listopada 2012
07:31

Brand Strona 9

Dramat Szekspirowski

Brak mocnego zaznaczenia złych i dobrych charakterów
patrz: ojciec Hamleta (wymusza szantażem emocjonalnym dostrzeganie jedynie zła przez
syna) Duch ojca Hamleta żąda czegoś złego!

więc jak się mścid?

-

zadanie nie do wykonania dla elżbietaoskich dramaturgów: idźcie za senekaoskim
modelem zemsty w dramacie ale pamiętajcie o chrześcijaoskich korzeniach.

2 rozmowa matka Hamlet (sumienie) Wieloznaczny portret Gertrudy.
Czy wiedziała o morderstwie? Czy miała jakąś kartę w rękawie? Czy bała się Klaudiusza?
Ani nie wiedziała, ani nie domyślała się. Do ostatniej sceny nic o niej nie wiadomo.
Gdyby była schwarz charakterem wydałaby Hamleta.

Klaudiusz zły - a jeśli tak, to skąd ten monolog?

"O, my offence is rank it smells to heaven;
It hath the primal eldest curse upon't,
A brother's murder. Pray can I not,
Though inclination be as sharp as will:
My stronger guilt defeats my strong intent;
And, like a man to double business bound,
I stand in pause where I shall first begin,
And both neglect. What if this cursed hand
Were thicker than itself with brother's blood,
Is there not rain enough in the sweet heavens
To wash it white as snow? Whereto serves mercy
But to confront the visage of offence?
And what's in prayer but this two-fold force"

--------------------------------------------------------------------------------------

scena druga - rozmowa G. i R.

HAMLET
Denmark's a prison.
ROSENCRANTZ
Then is the world one.
HAMLET
A goodly one; in which there are many confines,
wards and dungeons, Denmark being one o' the worst.
ROSENCRANTZ
We think not so, my lord.
HAMLET
Why, then, 'tis none to you; for there is nothing
either good or bad, but thinking makes it so: to me
it is a prison.
ROSENCRANTZ
67
Why then, your ambition makes it one; 'tis too
narrow for your mind.
HAMLET
O God, I could be bounded in a nut shell and count
myself a king of infinite space, were it not that I
have bad dreams.
GUILDENSTERN
Which dreams indeed are ambition, for the very
substance of the ambitious is merely the shadow of a dream.
HAMLET
A dream itself is but a shadow.
ROSENCRANTZ
Truly, and I hold ambition of so airy and light a
quality that it is but a shadow's shadow.
HAMLET
Then are our beggars bodies, and our monarchs and
outstretched heroes the beggars' shadows. Shall we
to the court? for, by my fay, I cannot reason.

Thomas Kid Tragedia
Hiszpańska

Król Lear "more sin against me more siner"

czas gdy dramatis personae dopiero się
kształtują. jeszcze niedawno występowały
tylko alegorie albo typy sceniczne - u Sz.
cieniowanie.

Hamlet - uzależniony od udramatyzowania siebie
hazardzista

26.11

26 listopada 2012
13:11

Brand Strona 10

to the court? for, by my fay, I cannot reason.
ROSENCRANTZ GUILDENSTERN
We'll wait upon you.
HAMLET
No such matter: I will not sort you with the rest
of my servants, for, to speak to you like an honest
man, I am most dreadfully attended. But, in the
beaten way of friendship, what make you at Elsinore?
ROSENCRANTZ
68
To visit you, my lord; no other occasion.
HAMLET
Beggar that I am, I am even poor in thanks; but I
thank you: and sure, dear friends, my thanks are
too dear a halfpenny. Were you not sent for? Is it
your own inclining? Is it a free visitation? Come,
deal justly with me: come, come; nay, speak.
GUILDENSTERN
What should we say, my lord?
HAMLET
Why, any thing, but to the purpose. You were sent
for; and there is a kind of confession in your looks
which your modesties have not craft enough to colour:
I know the good king and queen have sent for you.
ROSENCRANTZ
To what end, my lord?
HAMLET
That you must teach me. But let me conjure you, by
the rights of our fellowship, by the consonancy of
our youth, by the obligation of our ever-preserved
love, and by what more dear a better proposer could
charge you withal, be even and direct with me,
whether you were sent for, or no?

doprowadzenie do momentu, w którym jest bardzo niebezpiecznie, a następnie zmyłka.
gra niedopowiedzeo

znana prawda Szekspirowska: rzeczy nie są dobre czy złe same w sobie - są takie jakimi
nam się wydają

"Why, then, 'tis none to you; for there is nothing
either good or bad, but thinking makes it so: to me
it is a prison" (o Danii zamglona granica między jest a wydaje się byd)

akt 1 scena 2 - scena tronowa (Klaudiusz, Poloniusz, Gertruda, Hamlet)

emocjonalne panowanie nad sobą lub nie - problem Hamleta.
zagrożeniem nie są wrogowie ale jego najgłębsze ja.

Hamletowskie Monologi - 4 najważniejsze

1 3 2 4 - odpowiadają sobie tematycznie (paralelne)

pierwszy i trzeci - w pierwszym i trzecim akcie
drugi i czwarty - w drugim i czwartym akcie

(zestawid fakty do stopnia dramatyzacji)
w pierwszym akcie wie tylko, że ojciec umarł - potwornie zdegustowany decyzją matki
o ślubie:

monolog 1:

po scenie tronowej (w drugiej scenie)

"Gdyby ten balast przyziemnego ciała" (S. Baraoczak)

HAMLET:
O, that this too too solid flesh would melt
Thaw and resolve itself into a dew!
Or that the Everlasting had not fix'd
His canon 'gainst self-slaughter! O God! God!
How weary, stale, flat and unprofitable,

Olga i jej grający telefon.

Brand Strona 11

How weary, stale, flat and unprofitable,
Seem to me all the uses of this world!
Fie on't! ah fie! 'tis an unweeded garden,
That grows to seed; things rank and gross in nature
Possess it merely. That it should come to this!
But two months dead: nay, not so much, not two:
So excellent a king; that was, to this,
Hyperion to a satyr; so loving to my mother
That he might not beteem the winds of heaven
Visit her face too roughly. Heaven and earth!
Must I remember? why, she would hang on him,
As if increase of appetite had grown
By what it fed on: and yet, within a month—
Let me not think on't—Frailty, thy name is woman!—
A little month, or ere those shoes were old
With which she follow'd my poor father's body,
Like Niobe, all tears:—why she, even she—
O, God! a beast, that wants discourse of reason,
Would have mourn'd longer—married with my uncle,
My father's brother, but no more like my father
Than I to Hercules: within a month:
Ere yet the salt of most unrighteous tears
Had left the flushing in her galled eyes,
She married. O, most wicked speed, to post
With such dexterity to incestuous sheets!
It is not nor it cannot come to good:
But break, my heart; for I must hold my tongue.

pare pierwszych linijek o samobójstwie - pragnie się rozpłynąd
(Marlowe - Faust przerażony "chce stad się kroplą wody")

obsesyjne wracanie do matki

Akt III scena 1

schowani Klaudiusz i Poloniusz - później rozmowa z Ofelią

(nie było kurtyny oddzielającej sceny od publiczności z tyłu tzw. hangins - za którymi ktoś
się chował. Za aktorami. Inscenizacja japooska - gra kotarami, 2 poziomy podsłuchy)
Wszyscy wszystkich podsłuchują: Hamleta Króla, Poloniusz i Król Hamleta, Poloniusz wysyła
za Leartesem szpiega, szpieg goni szpiega itd.)

Czy Hamlet wie, że jest podsłuchiwany?

HAMLET:
To be, or not to be: that is the question:
Whether 'tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune,
Or to take arms against a sea of troubles,
And by opposing end them? To die: to sleep;
No more; and by a sleep to say we end
The heart-ache and the thousand natural shocks
That flesh is heir to, 'tis a consummation

Obraz ohydy świata
roślinne skojarzenia
Szekspir ogrodnik -
w Stratfordzie największy ogród
W wielu dramatach nawiązanie do
ogrodnictwa. Ponadprzeciętna
wiedza botaniczna.
korupcja zła hipokryzja - chwasty
smród zielska i w ogóle obrazy chorób
skórnych
spaniel - lizus
dużo ptaków
w ogóle zoolog

czarne słooce melancholii u Nervala
Caroline Bergin - sposoby obrazowania o szekspira
psychokrytyka
Shakespeare dramatic imagetry

Malkontent -
Webstera i Marstona

Brand Strona 12

That flesh is heir to, 'tis a consummation
Devoutly to be wish'd. To die, to sleep;
To sleep: perchance to dream: ay, there's the rub;
For in that sleep of death what dreams may come
When we have shuffled off this mortal coil,
Must give us pause: there's the respect
That makes calamity of so long life;
For who would bear the whips and scorns of time,
The oppressor's wrong, the proud man's contumely,
The pangs of despised love, the law's delay,
The insolence of office and the spurns
That patient merit of the unworthy takes,
When he himself might his quietus make
With a bare bodkin? who would fardels bear,
To grunt and sweat under a weary life,
But that the dread of something after death,
The undiscover'd country from whose bourn
No traveller returns, puzzles the will
And makes us rather bear those ills we have
Than fly to others that we know not of?
Thus conscience does make cowards of us all;
And thus the native hue of resolution
Is sicklied o'er with the pale cast of thought,
And enterprises of great pith and moment
With this regard their currents turn awry,
And lose the name of action.—Soft you now!
The fair Ophelia! Nymph, in thy orisons
Be all my sins remember'd.

wołanie o samobójstwo jest
ohyda świata jest

kto jest szlachetny? ten, kto się zabija.

-

życie jest wstrętne

-

świat jest wstrętny

-

trzymanie się życia jest wstrętne

-

ba.

-

odwrócenie wartości życia i śmierci

potwierdzeniem tego obrzydzenia życiem -
na myśl o życiu Hamlet dostaje mdłości - Sartre

Poloniusz i Hamlet:

LORD POLONIUS
That's very true, my lord.
HAMLET
For if the sun breed maggots in a dead dog, being a
god kissing carrion,—Have you a daughter?
LORD POLONIUS
I have, my lord.
HAMLET
Let her not walk i' the sun: conception is a
blessing: but not as your daughter may conceive.
Friend, look to 't.

dekonstrukcja:
życie witalnośd erotyzm zanegowany życiem.

Brand Strona 13

Monologia Hamleta c.d.

Hamletowskie Monologi - 4 najważniejsze

1 3 2 4 - odpowiadają sobie tematycznie (paralelne)

pierwszy i trzeci - w pierwszym i trzecim akcie
drugi i czwarty - w drugim i czwartym akcie

Freud i teoria wielkiego podrygu

Przekonanie, że zna siebie - ślepy punkt

Pochwała Horacja
Akt 3 scena 2

HORATIO
O, my dear lord,—

HAMLET
Nay, do not think I flatter;
For what advancement may I hope from thee
That no revenue hast but thy good spirits,
To feed and clothe thee? Why should the poor be flatter'd?
No, let the candied tongue lick absurd pomp,
And crook the pregnant hinges of the knee
Where thrift may follow fawning. Dost thou hear?
Since my dear soul was mistress of her choice
And could of men distinguish, her election
Hath seal'd thee for herself; for thou hast been
As one, in suffering all, that suffers nothing,
A man that fortune's buffets and rewards
Hast ta'en with equal thanks: and blest are those
Whose blood and judgment are so well commingled,
That they are not a pipe for fortune's finger
To sound what stop she please. Give me that man
That is not passion's slave, and I will wear him
In my heart's core, ay, in my heart of heart,
As I do thee.—Something too much of this.

Senakaoski
akcent

Revage
tragedy

-

Obecności ducha

Tragedia zemsty
Realnośd ducha
ojca Hamleta

Za każdym razem Hamlet ześlizguje się w myśli o Gertrudzie
Obsesja matki. Zgorszenie, nienawiśd do życia do świata
Tekst pęka w szwach. Totalna dysproporcja pomiędzy
Myślami o matce (wielośd tych) a władzą
Wszystko posprzątane kompleksem Edyp a

Nie myśl, że ci chcę pochlebiad.
Czegóż bym mógł się spodziewad od ciebie,
Który nic nie masz, krom rześkości ducha,
Ku wyżywieniu się i ku okryciu?
Któż by pochlebiał biednym! Niechaj w cukrze
Smażony język liże głupią pychę,
Niech się zawiasy kolan uginają
Tam, gdzie łaszenie się zdobywa korzyśd.
Słuchaj: od chwili kiedy dusza moja
Mogła byd panią swojego wyboru
I ludzi jednych przenosid nad drugich,
Od owej chwili już cię ona sobie
Upodobała; boś ty, wiele cierpiąc,
Takim był zawsze, jak byś nic nie cierpiał;
Boś ty Fortunie zarówno był wdzięczny
Za jej umizgi i prześladowania;
A błogosławion, w kim krew z przekonaniem
Tak są zmieszane, iż on palcom losu
Nie służy za flet do wydania dźwięków
Wedle kaprysu. O, daj mi człowieka,
Nie będącego żądz swych niewolnikiem,
A w głębi mego serca go umieszczę,
W sercu samegoż serca, tak jak ciebie.
Za wiele tego już podobno. W sztuce,
Która niebawem ma byd przedstawiona,
Jest jedna scena zbliżona do tego,
Com ci o śmierci mego ojca zwierzył.
Gdy się ta scena pertraktowad będzie,
Zwród, proszę, całą potęgę uwagi
Na mego stryja. Jeśli jego wina
Podczas tej sceny sama się nie zdradzi,
Ów niby zacny duch był potępieocem,
A moje myśli tak czarne jak sadza
W kuźni Wulkana.45
Nie spuszczaj go z oczu,
Ja mój| wzrok także pilnie w twarz mu wryję,
A potem zlejem nasze spostrzeżenia
W stanowczą formę wniosku.

Gdyby wyjąd Horacja nic by się w sferze fabularnej nie zmieniło, ale jest
niezbędny. Druga strona Hamleta, której nie ma. Antyteza Hamleta.

Hamlet mówi o samobójstwie, ale go nie popełnia.
Ofelia nie mówi, ale popełnia. I co.

Akt 3 scena 1

Hamlet spotyka Ofelię. Ukartowane spotkanie.
Prawie jest pewny, że go podsłuchują. Udawanie obłędu, ale tylko częśd
Słów można tym wytłumaczyd: partie o obłędzie, złych zamiarach.

Szekspir specyficznie ustawia
Miejsce akcji - może to byd Londyn
Tu nie ma żadnej Danii.

(idź do klasztoru/)

Ale nie ma już klasztorów:
O to zadbał Henryk XIII

3.12

3 grudnia 2012
13:29

Brand Strona 14

Hamlet spotyka Ofelię. Ukartowane spotkanie.
Prawie jest pewny, że go podsłuchują. Udawanie obłędu, ale tylko częśd
Słów można tym wytłumaczyd: partie o obłędzie, złych zamiarach.

(ja cię wtedy naprawdę kochałem. Ja cię wcale nie kochałem.
Nie powinien tego mówid, Ofelia musi grad marionetkę, bo uzależniona
jest ojca i króla. To jedynie ją deprymuje. Jest ostatnią, której należą się te
słowa. Ale czy Hamlet w ogóle mówi do Ofelii? (idź do klasztoru?)
Nie bądź matką dla kolejnych grzeszników - obrzydzenie erotyką, seksem,
przecież obrzydzenie do życia mógłby ustawid na lizusostwie. (których
Szekspir nie lubił.)
-
Ohydna jest tylko prokreacja, seks, erotyka. ( interpretacja pofreudowska)
Tabu kazirodztwa.

Naprawdę mówi do matki.

Szekspir mógł odczuwad obrzydzenie do siebie - w kontekście
bisekusalnego trójkąta, w który się uwikłał, jego kochana zdradziła go
Z jego kochankiem. (Jeden z sonetów)
O ile w XVI i XVII w można było o tym myśled, mówid etc.
Ale potem padło na tabu. (M. Foucault)

Jak reaguje Ofelia?

(Sceny prawdziwej miłości:

Powrót ducha Ojca -> Duch ojca wraca, żeby zatrzymad wrogośd Hamleta
względem matki.

Miłośd Ofelii do Hamleta -> nie w drugą stronę. Ofelia powtarza, że jest
chory, żeby nie uświadomid sobie, że naprawdę jej nie kocha.)

Akt IV i Akt II

Akt IV
autodramatyzacja

(idź do klasztoru/)

Ale nie ma już klasztorów:
O to zadbał Henryk XIII
I to bardzo dokładnie zadbał.
Przejął całe majątki klasztorów.
Ostał się tylko idiom

W XVI w zaczynała się
Inwazja na Irlandie

Lord Essex - "odznaczył się" w wojnie z Irlandią
Zanim stracił życie, spiskując.

Bath

Gostinny

-

Oberzo

-

Asterix un Grand Brittain - komiks.

Astrex i Obelix

Akt II kiedy aktorzy przyjeżdzają

-

Dwie bardzo ważne rozmowy z aktorami

Po raz pierwszy i Hamlet nie ma pomysłu,

Akt III scena 2 (o teatralności) problem aktorstwa w teatrze

-

Żeby ich użyd

Data śmierci Cervantesa i Szekspira
Dzieo praw autorskich.

Jeden z aktorów Szekspira w Globe
Dodawał kretyoskie kawały do monologów.
A Szekspir się wściekał. Nie istniały wtedy prawa
Autorskiej. Szczególnie błazeoskie postacie
Albo tacy, którzy mieli za mało do powiedzenia.

Globe. O braku dyscypliny (ironia, przecież mówi do Hamlet)

Brand Strona 15

Hamlet c.d

Teatralne umartwianie się - upodlenie jak w powieściach rosyjskich.

Szekspira fascynowało w okresie mrocznych tragedii:

Działanie realności i imaginacji - myślenie przeciw działaniu
Działanie przeciw myśleniu. Itd.

Co dzieje się między myślą a wykonaniem.

L.C. Knights - najwspanialsza kraina szekspirowskich tekstów
Wybitny Szekspirolog - lata 60, 70 XX wieku.
Hamlet & other essays

Zawsze robi analizę w kontekście innych.

Szekspir wprowadza model: pytanie, pytanie, pytania a potem pytanie o pytanie
I o pytającego. Wyższa jakośd i nowoczesnośd Szekspira. Jest w swojej epoce (obecnośd
Retoryki) ale już wyrywa do przodu -> psychologizacja postaci.
Cieniowanie.

Rozmowa poprzedzająca partię o Priamie i Hekubie (koniec aktu II)

-

Zadziwienie mocą sztuki aktorskiej (iluzja prowadzi do prawdy, ale pozostaje iluzją)
Szekspir szafuje akcją dramatu -> nie daje się przewidzied.

Szermierka słowna

Esprit de repartir

Akt IV scena IV (sztuka monologu w wydaniu Szekspirowskiej - funkcja ironii służącej do
głębszego poznania prawdy

Fortynbras antyteza Hamleta

Synkopowany rytm ostatniego z monologów Hamleta.
Rozbieżności minimalne rozbieżności prowadzące do dekonstrukcji

Pod wodzą księcia (!!) … wiotkiego młodzika.
Ambicją napełniony duch, gotów narażad doczesnośd w walce (!!) …. O byleco, o skorupkę
jajka.

Monolog 2

Popatrz na fortynbrasa już zjadł zupkę

(koncertowa kretynka -
Chmielewska)

Makbet -
Jedyny w wielkich
tragediach
nadwrażliwy
morderca

Vs. Ryszard III

Publicznośd
dawniej prosiła
O powtórzenie
monologów

Greenblat - Szekspir
Stwarzanie świata
O teatrach dziecięcych

Teatr witkacego
Lope de vega

Reż Dziuk

10.12

10 grudnia 2012
13:25

Brand Strona 16

Anamorfoza Szekspira i Cervantesa

Montaigne - współtworzący trójkąt (pokrewieostwo z T.Moorem i Erazmem)

Esse - próby i eseje (tł.) zaznaczad, że mamy do czynienia z kilkoma znaczeniami w
przekładzie.

Któż wie, czy jak ja bawię się z kotem, to ja bawię się z kotem czy kot bawi się ze
mną.

Któż wie? - motto Montaigne. Que (eseż? ) Czy ja wiem najlepiej?

Ja patrzące na obraz - krok w tył. Ja patrzące na ja, które patrzy na obraz.
Próba percepcji. - to osiąga Cervantes przez dualizm narracyjny
Śmiejemy się z Don Kichota (patrzącego na wiatraki) jeśli nie wyjdziemy za siebie.
Czytelnik bez dystansu.

Ja bawię się z kotem.
Cofam się. Wciąż ja i kot.
Ale kto bawi się z kotem
Ja z kotem czy kot ze mną.

Fragment o Kanibalach XVI w. Francja
Przed Nocą świętem 1572

nawiązanie do wojen religijnych we Francji porównanie do kanibalizmu.
To i to jest horrorem

Renesans manieryzm barok

Najwięksi rozdarci bohaterowie
Don Juan, Don Kichot, Hamlet, Faust

Renesansowe ideały są wypaczone?
Są raczej zakwestionowane, nie wypaczone.

Hamlet podważa ideał renesansowy
A nie wypacza.

Faust - konflikt (typowo transgresywny) wielka potrzeba miedzy wolnością i
potęgą
(dojście do istoty rzeczy, wolnośd ostateczna)

Don Juan - patrz Opera.

Niemożnośd pogodzenia dwóch systemów wartości.

Cervantes a Szekspir

Renesans czy barok

Marcel Bataillon - znawca Erazma z Roterdamu i recepcji tegoż w Hiszpanii

Esej o Kanibalach

Walter Raley -
Przywiózł tytoo

Zaszczepił modę na
palenie na dworze
Elżbiety I.

-

Z Nowego Świata

Relacje z Szekspirem
Opowieści o Nowym Świecie

Spisał historię
Indian -
przebywał z
nimi.

-

Taki Taoczący
z wilkami

Cevesa de Vaca

Venclowa jest w Polsce

11.03

11 marca 2013
13:33

Brand Strona 17

Nie chodzi o realne istnienie autora w jakimś kręgu ale o pewnej zasady rządzącej
danym obrazem intepretacyjnym.

O SZKOŁACH KOMPARATYSTYCZNYCH!

Po co komparatystyka?

Szkoła francuska (nasi) jak w mordę strzelił zapożyczenia wpływologia.

Szkoła amerykaoska ( lepsi) uprawiajcie wpływologię ale my nie - szukanie
pokrewieostwa w sposobie postrzegania świata i rozumienia (niezależnie od
wpływu i znajomości) mity, genealogie, podobieostwa, różnice.

Potrzebne są oba punkty widzenia.

Henryk XVIII ślady Don Kichota - są ślady, ale o niczym nie świadczące.
`
Don Kichot a sprawa T.Moora

1516 Utopia Moora

Brand Strona 18

ŻYWOT ŁAZIKA Z TORMESU

Powieśd łotrzykowska
Arabskie początki sprawy

Alfonso X - Cantigas de Santa Maria
Ufundował szkołę tłumaczy w Toledo

muzyka separdyoska/ladino Yasmin Levi

Arabskie opowieści łotrzykowskie - makamy wywodzą się z Persji
I Indii.

Początki lit. Łotrzykowskiej.

Bohaterowie: żebracy, oszuści itp..

Celestyna - Fernando de Rojas
1499.

Ostatni rok XVI w.
Nie może należed do kanonu łotrzykowskiego

Niesceniczna.

-

Bo jest sztuką

Powieśd dialogowana?

Przedtem teksty wyszedł jako Tragedia Kalista i Melibei
(raz jako tragikomedia)

Kaliks i Melibea - słynna para kochanków. Kaliks spada z muru a Melibea
Z wieży.

(W TYM ROKU NIE DO EGZAMINU)

Okręt literatury łotrzykowskiej - różne postaci z literatur łotrzykowskich
Celestyna na dziobie.

Ginie, bo nie chce się podzieilid złotem - klasyczna walka między "złodziejami"
itp.

Bohater z nizin społecznych
Język i obyczaje ludzi z marginesu do j. literackiego
Mocna satyra społeczna

Rojas bardzo chciał, żeby go znaleziono w 2 wydaniu pojawia się
akrostych którego litery układają się w Fernado de Rojas

-

Na indeksie znalazła się dopiero w XVIII w. Cenzura od strony
obyczajowej była o wiele lżejsza od strony obyczajowej.

-

Cervantes o de Rojasie - byłoby boskie, gdyby nie tak ludzkie.

Kłótnia Calderona z cenzorem - wymiana listów. Calderon był doktorem
teologii, nie dał się wystawid.

Cenzura wobec dramatów - ówczesna telewizja (przychodzili ci co umieli
czytad, ci co nie umieli.

O autorze dowiadujemy się z pewnych zaszyfrowanych treści

711-1492
Obecnośd arabska
W Hiszpanii

Upadek Granady

I edyt wygnania Żydów
Z Hiszpanii -
Zaproponowano im przymusowe
nawrócenie - converso.
Izabela Katalooska - Izabela
Katolicka
3,4 pokolnia później dalej miał
wielkie trudności, jeśli
udowodniono mu pochodzenie.
Patrz: prawnuk Fernando de
Rochasa - chciał byd kanonikiem
w Toledo - prawnuk konwertyty
więc nie może.

Władysław Warneoczyk
Ojciec Kolumba!!

Z piękną lub niepiękną
portugalrką zabrał się
Za Kolumba,

Reszta to spisek przeciw
Polsce!

W Watykanie złożono
dokimenty o beatyfikację
Kolumba.

Paul Claudel - o Kolumbie

Michel de Ghelderode -
Kolumbie.

Carpantier - Harfa i cieo
(powieśd o próbie beatyfikacji
Kolumba)

25.03

25 marca 2013
13:21

Brand Strona 19

Żywot łazika z Tormesu
Żywot jest (uważając na proporcję ) niezwykle nowoczesny w por. nawet
z późniejszymi tekstami. Wyjątkowa konstrukcja ironiczna.

-

Autor - nieznany

-

(Alfonso de Valdez - może byd pewniakiem do autorstwa . Wielki umysł
hiszpaoskiego renesansu. Obaj pisali i korespondowali z ważnymi
przedst. Europejskiej filozofii.)

Autor musiał byd b. wykształcony - niemożliwa autobiografia.
Gra z czytelnikiem. Tekst udaje autobiografie.

1554 1599 1626

1554 - pojawienie się Żywota Łazika

XV Łazik Cuzman Żywot młodzika niepoczciwego

XVI XVII

1499

Mateo Aleman - Cuzman de Alfarache
Cevedo - Żywot młodzika niepoczciwego

Łazik jest pojedynczym wybuchem - a potem dopiero zaczyna się od
Cuzmana de Alfarache - ciąg lit. Łotrzykowskiej.

Łazik jest satytą jadowicie antryklerykalną.
I tak doskonale się urządziliśmy we troje - tę koocówkę trzeba połączyd z
przedmową.

Przed autobiogragią przedmowa

Wasza miłośd - to nie są czytelnicy (błąd tłumacza)
Tylko konkretna osoba
Relacja między nimi jest b. istotna (początek-zakooczone)

-

Warunkiem wyjścia z marginesu jest wkupienie się - gramy w grę, w
którą grają wszyscy. Układy/pieniądze itd.

Oskarżający głos Łazika - jest tym, czego nie można przegapid
Dalsze rozwinięcia powieści łotrzykowskiej - zabili go i uciekł
Brak myśli o społeczeostwie.
(zawsze jest droga - wyjście do filmów i powieści drogi)

Zabawa z początkiem Ariosta -

"coś jest niedokładnie
Pozytywne" :)

Ian Wat
The self made man -
Człowiek który sam siebie
stwarza - opowiada, że
sam sobie wszystko
zawdzięcza.

Brand Strona 20

Literatura łotrzykowska part. 2

Łazik z Tormesu

Nonada - takie malutkie nic (a tak naprawdę duża rzecz)

Nie jest przeciwieostwem mal.

-

Buen - słowo fałszywe używane - coś co przynosi mi korzyści

Wypacza sens słowa "dobrego"

Sprytniejsi złodzieje, lepsze warunki życia.

-

Buena hente - dobrzy ludzie (bogatsi) trzeba wiedzied, od kogo kraśd.

Matka Łazika (owdowiała) przenosi się do miasta, żeby jej było wygodnie.

Matka Łazika wypycha go w świat - w wieku 7/8 lat - oddaje go w służbę
ślepcowi (którego pierwszy raz widzi na oczy) jeden z największych sadystów w
lit. Europejskiej - oddałam cię "dobremu gospodarzowi", który będzie cię głodził
i bił. Dobre wyjście dla matki.

Zaciszna przystao - (dobra, zaciszna przystao)

Sparodiowana opowieści rycerskie (struktura fabularna) np. apoteoza
historii z Ariosta.

-

Farsy średniowieczne (ślepiec, chłopak)

-

Łacioskie teksty

-

Melopeja - Złoty Osioł Apolejusz

-

Marcel Bataillon (tak jak batalion tylko po francuski! :)

Łazik jako zupełnie coś nowego w lit. Europejskiej: nowy rodzaj głosu.

-

Łazik - antyheroiczna literatura
(głód bohatera jest opisany - pierwsza taka sytuacja)

Próba odczarowania rzeczywistości (poprzez satyrę antyklerykalną)
Imiona wzięte z ulicy - nic nie znaczące.
Bóle porodowe - biologicznośd (Wcześniej nie do pomyślenia)
(wiktoriaoskie opisy - bycia w ciąży - sprawdzid )
Tatuś dla sprawiedliwości wycierpiał prześladowania (złodziej który
okradał młynarza)

Erazm z Rotterdamu - bolało go odejście od Ewangelii, a nadużywania
pojęd

Klocki literatury łotrzykowskiej

Norman Davis

Wers best
East beast

Pol. Piękna i bestia

Ma w sobie
istotę funkcji
łotrzykowskiej -
odsłanianie
kłamstwa
świata.

-

Autor. Louis
Velez de
Guevara

Zapożyczenie
Lesage - le
diable batoige.

Student na
poddaszu przez
przypadek
uwalnia
kulawego
diabła - ten,
zaprasza go
Na lot nad
miastem -
zdejmuje dachy
domów i
zaglądają do

"Kulawy diabeł "

8 kwietnia

8 kwietnia 2013
13:13

Brand Strona 21

Erazm z Rotterdamu - bolało go odejście od Ewangelii, a nadużywania
pojęd

Kluczowym momentem (mottem dla całej literatury) jest scena w której
matka wyrzuca (oddaje) syna - trzeba pamiętad, że mimo wszystko to jest
b. realna wymowa społeczna.
W wielodzietnej biednej rodzinie dzieci były oddawane.

-

Radź sobie sam - motto literatury łotrzykowskiej.
"Vale te porti"

Poza dobrem i złem - to, co sam osiągniesz, należy do ciebie. Inaczej nie
ma szans na żadne życie.

Początek - historia z kamiennym posągiem - pierwsza lekcja życia

Tuż przed ucieczką od ślepca - podobna historia.

miastem -
zdejmuje dachy
domów i
zaglądają do
środka.

Brand Strona 22

Podsumowanie prozy łotrzykowskiej

Moralna wymowa p. łotrzykowskiej: w Hiszpanii łotr kooczy źle. Czekają go drobne
sukcesy, ale za cenę pewnego uszczerbku na moralności łotrzykowskiej.

Francja, Niemcy, Anglia - przekłady z hiszpaoskiego

Niemcy:
(kompilacje utworów) sklejanki. Często jako zbiór anegdot do pośmiania się przy
piwie. Wydawane pod zmienionymi tytułami. W zależności od landu - zmiana
paradygmatu: protestanci krytykują katolików, katolicy protestantów. Duża
cenzura klerykalna. (W Hiszpanii paradoksalnie łatwiej wydad antyklerykalny tekst,
gdzie piętnowano jedynie odchylenia od dogmatu. Patrz: Łazik z Tormesu)

Francja:
(kompilacje utworów) sklejanki. Bardzo duży przyrost klasy średniej. To oni kupują
książki. Lit. Pierwszy raz doświadcza rynku wydawniczego. Skoro k. średnia płaci nie
życzy sobie czytad satyr na swój temat. Alaine Lesage - Diabeł kulawy (wydany jako
autorski utwór, w rzeczywistości tłumaczenie z hiszpaoskiego)

Anglia:
Na kanwie łotrzykowskiej powstaną później kryminały, p. detektywistyczne, p.
drogi itd. Anglicy mieli już doświadczenie rogue biographies: krwawe jarmarczne
czytadła - z elementem pedagogicznym.

"The English rogue" podtytuł na 1 stronie: read but do not practice lub safe and be
prosper.

Ian Watt (badacz) bohater typu self made man: człowiek, który do wszystkiego
W życiu doszedł sam (prolog z Łazika) Wyrasta na tle angielskiego społeczeostwa
XVIII wiecznego - protestancka moralnośd indywidualna) Prototypami self made
man Robinson Crusoe i Mol Flanders (1722)

Mol. W dużej mierze siostrzany tekst Łazika - autobiografia pozorowana, ironia.

Typowe cechy lit. łotrzykowskiej:

Pseudobiografia 1 osoba (lub 3)

-

Bohater z marginesu społecznego (język kryminalny, slang itd.)

-

Bohater próbuje odnaleźd miejsce w społeczeostwie

-

Bohater jest pół-outsiderem niezdolny do integracji ale i do odrzucenia
społeczeostwa

-

Epizodyczna struktura powieści - krytyczno satyryczna panorama
społeczeostwa

-

Wypada struktura satyryczna

-

Wypada gra z rodzajami narracji

-

Wypada satyra społeczna (oraz problem podwójnej moralności)

-

Cechy lit. Łotrzykowskiej (po trzęsieniu)

Po przeróbkach:

Lesage żył z tego,
Co napisał - duża
rzecz.

Przed Australią
Virginia była
Kolonią karną.

6 maja

6 maja 2013
16:40

Brand Strona 23

Wzbogacenia świata przedstawionego o nowy rodzaj struktur - margines

-

Urozmaicenie środków narracyjnych

-

Zwiększenie punktów widzenia (dziecka, patrzenie z zewnątrz)

-

Bohater dynamiczny

-

- wprowadzenie bohatera antyheroicznego (nieepozodycznego)

Brand Strona 24

17 czerwiec 12:00 aula na Grodzkiej - egzamin

Lista lektur obowiązkowych :

1. Fernando de Rojas Celestyna, w przekładzie K.Zawanowskiego, W-wa,

1962
2. Łazik z Tormesu (anonim), w przekładzie M.Manna, W-wa 1959
3. Miguel de Cervantes Saavedra Nowele przykładne, ( Rinconete i

Cortadillo, Rozmowa psów), w przekładzie Z.Karczewskiej-Markiewicz i Z.

Milnera, WL, Kraków, 1976
4. Francisco de Quevedo Żywot młodzika niepoczciwego imieniem Pablos

czyli Wzór dla obieżyświatów i Zwierciadło filutów, w przekładzie Kaliny

Wojciechowskiej, PIW, W-wa 1978
5. Alain-Rene Lesage Idzi Blas
6. Daniel Defoe Moll Flanders
7. Christopher Marlowe Tragiczna historia Doktora Faustusa
8. Michel Montaigne Próby ( O Kanibalach)
9. Antologia Kronikarze kultur prekolumbijskich, ( pod redakcją Marii Sten),
z tej antologii wybrane fragmenty tekstów Krzysztofa Kolumba, Ameriga

Vespucci, Bartolome de las Casas, Bernal Diaz del Castillo
10. William Szekspir Hamlet, Król Lear, Otello, Miarka za miarkę, Henryk IV,I

Sen nocy letniej, Jak wam się podoba, Burza
11. Lope de Vega Na niby - naprawdę, Rycerz z Olmedo
12. Tirso de Molina Zwodziciel z Sewilli i Kamienny Gość, Nieśmiały na

dworze, Potępiony za niewiarę
13. Pedro Calderon de la Barca Życie jest snem ( dramat), Wielki teatr

świata,
Książe niezłomny
14. Pierre Corneille Iluzja komiczna
15. Molier Don Juan, Mieszczanin szlachcicem
16. Miguel de Cervantes Saavedra Przemyślny szlachcic Don Kichote z

Manczy,
(Część I i II) , w przekładzie Anny Ludwiki Czerny i Zygmunta Czernego,

PIW,
W-wa, 1972
17. Tomasz More Utopia
18. Erazm z Roterdamu Pochwała głupoty

Wklejono z <

https://www.usosweb.uj.edu.pl/kontroler.php?

_action=actionx:katalog2/przedmioty/pokazPrzedmiot(kod:[e-mail]@12f1)

>

Co mieli wpólnego dwaj Don Huani
Hiszpaoski - Francuski

27 maja.

27 maja 2013
13:15

Brand Strona 25

Blok Teatru Świata

Calderon - Wielki teatr świata (calderonowsa hiszpaoska, religijna,

Autosakramentaria

W XX wieku

Bezsensownośd ludzkiego istnienia

-

Nieobecnośd boga jako twórcy świata

-

Na niby naprawdę
Życie jest snem

Porównanie trójkątne (Chryzostom - życie ludzkie do snu)

Teatr- sen - życie

życie

Zmiana:

Understatement -
Niedomówienie cecha
kultury angielskiej.

Kalwinizm a luteranizm
Rola zbawienia

Sen nocy letniej -
Baraoczak

Burza - Słomczyoski

teatr

sen

(krótkotrwałośd

iluzorycznośd
przemijalnośd)
wyobraźnia twórcza
I odtwórcza)

W teatrze i śni
Iluzja prawdy

W środku snu wydaje się
Że dzieje się to naprawdę
W dobrym teatrze też

Suspention of
Disbelieve -
zawieszenie niewiary
Antropologiczne
ujęcie. (teatr
rytualny)

Satyra na zły
teatr i na ludzi,
którzy nie
potrafią
zawiesid
referencyjności

-

Świata
(parodia)

Patrz: Bottom
("nie jest
ówczesną, za
przeproszenie
m, dupą" "jest
bliżej tyłka niż
dupy)

Sen nocy letniej

Lope de Vega Na niby naprawdę i Rycerz z Almedo (dodatkowo)
+ przedmowa

Wg legendy genezjusz miał wyszydzid wiarę religijną w sztuce
Lope bierze i kształtuje postad Genezjusza jako ambitnego aktora
Który chce dojśd do perfekcji aktorstwa - stanie się postacią.
Tak intensywnie wczuwa się w rolę chrześcijanina, że sam się nawraca.

Brand Strona 26

przeproszenie
m, dupą" "jest
bliżej tyłka niż
dupy)

Robin Hood
fellow (:
Huk..

Wg legendy genezjusz miał wyszydzid wiarę religijną w sztuce
Lope bierze i kształtuje postad Genezjusza jako ambitnego aktora
Który chce dojśd do perfekcji aktorstwa - stanie się postacią.
Tak intensywnie wczuwa się w rolę chrześcijanina, że sam się nawraca.

Król Lear, Henryk IV, cz.1, Ryszardzi (3) i (2), Miarka za miarkę(teatralnośd układów
władzy)

-

Komedie: jak wam się podoba, dwaj panowie z werony

-

Szekspir - Burza

Shakespeare i teatr świata

Burza jako najpóźniejsza trafia na inną modę dramatów tego czasu - Burza jest już w
konwencji teatru dworskiego.

Żywe obrazy bardzo modne na dworze. Masque - żywe obrazy ustawionych postaci,
później stosowane jako teatr w teatrze.

Akt IV scena 1

Dreams are made of. And our little life is rounded.

Prospero - wewnętrza mała sztuka

Dodatkowy 7 w piątek 8 rano.
07.06 8 rano s. 22.

Brand Strona 27

Burza
Życie jest snem
Na niby naprawdę Lope de Vega

-----

Burza - The tempest

1613r. (1616 data śmierci Szekspira)

Filiacja - pokrewieostwo myśli - Markiewicz.
Z Montaignem.

"W tym życiu wszystko jest prawdą i wszystko jest kłamstwem" Calederon - tam zły czarodziej

Życie codzienne w elżbietaoskiej Anglii. Byrne Muriel - Czym karmid smoki :)

Ostatnia scena aktu 5

Wszyscy z wyjątkiem Antonia się odzywają - Szekspirowskie zakooczenie.
Antonio jest niereformowalny - Szekspir zostawia to jako understatement
(niedomówienie)

Philip Massinger - Rzymski aktor.

Cytaty:

It's new to thee - Prospero

-

Miranda: the brave new world - nowy wspaniały świat

Wielopoziomowe struktury znaczeniowe:

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Dalej teatr świata

3 czerwca 2013
13:28

Brand Strona 28

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

Prospero Prospero Prospero Prospero i Prospero i Prospero

O prospero:

Duchu czy ową burzą rządziłeś dokładnie

-

"And my ending is despair,
Unless I be relieved by prayer, " - niedokładne tłumaczenie Słomczyoskiego

Brand Strona 29

1492 - upadek Granady (Izabela i Ferdynand)
1492 - pierwsze wygnanie Żydów z Hiszpanii (sprawę wygnania tych i tamtych
dokooczył w 1609 Filip III - ostateczne wygnanie Maurów czasy Cervantesa -
upadek gospodarczy Hiszpanii )

Najbardziej zagorzałymi prześladowcami okazywali się Ci, którzy mogli zostad
oskarżeni - przechrzty, pierwszym generalnym inkwizytorem Kastylii i Aragonii był
Tomasz Torquemeda żydowski przechrzta.

Wszyscy lekarze byli Żydami - w 1530 roku Karol V pogratulował kastylijskiemu
szlachcicowi, że ten dostał tytuł lekarza.

W X wieku Kordoba była najludniejszym miastem zachodu

Wpływy na prozę - od XI wieku (Disciplina Clericalis Pedro Alfons zbiór opowieści
apologów arabskich, hindustkie opowieści, prowansalska ppeoezja liryczna i samo
pojęcie czystej miłości (arabski udri) pochodzą z mauretaoskiego zejel,
uprawianego przez poetę Ben Guzmana.

Juan Ruiz - Księga o dobrej miłości jak Opowieści Kanterberyjskie Chaucera.

Celestyna Rojasa brak dwornośco - antybohaterowie Celestyny na antypodach
hiperbolizowanych bohaterów romansów. (np. Amadisa Montalvana)

Rojas - przechrzczony Żyd, Salamanka - ośrodek okresu hiszpaoskiego renesansu.

Jest pierwszym utworem, w którym refleksja wewnętrzna bierze górę nad czynami
(później Cervantes i Szekspir) Bohaterowie mało robią, ale dużo myślą o tym, co
robią. Obserwują się, pilnują, patrzą z ukosa.

Tragikomiczny ruch - ruch jałowy, dynamika bezużytecznego pożądania.

Rojas rozbija schematy.
Stara celestyna biegnąca przez miasto nueustannie zapowiada fatalizm zmiany.

Celestyna to Kirke nowoczesnego miasta "nadejdzie dzieo, w którym nie
rozpoznasz się w zwieciadle"

Postanie comuneros - (gmin) w 1520 (za panowania Karola Habsuburga)

Karol lista osób biorąc udział w spotkaniu - przy nazwisku zawód (wszystkie
możliwe zawody)
Ten niemy tłum z Don Kichota, który wtedy mówił za siebie, ale teraz nie może nic
powiedzied (1605 wydanie Don Kichota)
Klęska pod Villalar

1534 Jean Luis Vives pisze do Erazma - "Czasy w których żyjemy są niesłychanie
trudne i nie wiem, co jest bardziej niebezpieczne: mówid o tym czy milczed"

Cervantes uczniem wyznawcy Erazma - Juana Lopeza de Hoyos

Wszystko jest możliwe - Marsilio Fiicino

Erazm stawia na
trzy rzeczy:

Dualizm prawdy:
wiara i wiedza

Ułuda pozorów

Pochwała
szaleostwa

Sytuacja w Hiszpanii w XV w.

15 czerwca 2013
10:29

Brand Strona 30

Wszystko jest możliwe - Marsilio Fiicino
We wszystko można wątpid - mówi John Donne

Wszystko jest możliwe. We wszystko można wątpid. Jedynie Don Kichot uznaje
kodeks pewności. Porusza się po granicy, należy do dwóch światów. Wiarę niesie
lektura. A lektura ta jest szaleostwem - usiłuje przywrócid światu pewnośd.
Aktor własnych przygód.

Nie ma rozdźwięku między tym co czyta, a tym co realne. Nie ma więc rozdźwięku
między czynami a słowami jego przygód. Nigdy nie dowiemy się co rycerz wkłada
sobie na głowę: czy ma rację Don Kichot, który uważa, że znalazł legendarny hełm
Mambryna (gdy inni ślepi ignoranci widzą jedynie miseczkę) W świecie słów Don
Kichot jest niepokonany. (nawet kiedy przegrywa - podejmuje mowę )

Podobieostwo między Szekspirowską sceną z Hamleta play within play z
rozdziałem o szopce Mistrza Pedra - król Klaudiusz nakazuje przerwad grę,
ponieważ fikja zbliża się do rzeczywistości niebezpiecznie. Don Kichot wystepuje
przeciw "mauretaoskim kukuełkom" mistrza Pedra ponieważ przedstawienie
zaczyna niebezpiecznie upodabniad się do fikcji.
Klaudiusz chce rzeczy kłamstwem była rzeczywistośd.
Don Kichot chce aby prawdą była fantazja:

Don Kichote nie patrzy, Don Kichote czyta.
Don Kichote będzie wierny swojej lekturze, gdyż nie istnieje dla niego inna
prawomocna lektura.

Scena, gdy Don Kichote prosi kupców o przyznanie piękności Dulcynei. Mimo że
nigdy jej nie widzieli. "najważniejsze jest, aby nigdy jej nie oglądad i wierzyd, że tak
jest" (przecież to jest jak niewierny Tomasz, starzec z Dzieciostwa Jezusa też jest
takim Tomaszem i to wychodzi, kiedy daje chłopcu do czytania Don Kichota)

Największa iluzja : Don Kichote dowiaduje się o istnieniu książki "Przemyślny
szlachcic Don Kichote z Manczy" a Panso aż przeciera oczy ze zdumienia jak to jest
możliwe. Czytelnik upodabnia się do Boga (w rozumieniu m. odrodzenia)

Avellaneda - wersja książki o której dowiaduje się Don Kichote. "zmienia więc
drogę do Barcelony, żeby odowodnid, że ta wersja jest kłamstwem."

Don Kichote jest czytany. Jest czytany wielopłaszczyznowo. Przez siebie samego,
przez czytelnika, przez odbiorcę tekstu. Przez czytelnika Cervantesa. Dwukrotnie
traci rozum - kiedy czyta, kiedy o nim się czyta. To naprawdę literatura jako źródło
cierpieo. Musi sam siebie potwierdzid.
Świat kpi z Don Kichota przybierając maskę donkichotowskiej obsesji. Ale teoria
wyobrazenia mówi, że nikt nie zmieni się w kogoś gorszego. (nie da rady) więc
świat jest zły - głupi, niescharakteryzowany, okrutny i niesprawiedliwy.

Kto jest grany a kto gra - czy grając CI, którzy kpią z Don Kichota, przebierając się
np. za księżniczkę Czy Don Kichote kpi z nich. Czy światy nagle się zamieniają.

Rzeczywistośd pozbawia jednak Don Kichota wyobraźni.

Przygoda Rozczarowania. Dostojewski nazwał dzieło Cervantesa "najsmutniejszą ze
wszystkich książek" - czerpie z niej, towarząc księcia Myszkina. "nostalgia realizmu"
Don Kichotowi marzy się ralizm bez sprzeczności (istnienie centaurów i wiatraków i
olbrzymów)

Przygoda cudownego szaleosca, który odzyskuje smętne poczucie rzeczywistości.
Powieśd nowoczesna to przejście od Wielkich nadziei do Straconych złudzeo.

Don Kichote do życia przywrócił Sidi Hamet Ben Engeli -

Brand Strona 31

Don Kichote do życia przywrócił Sidi Hamet Ben Engeli -
Apokryficzna wersja Avellanedy

Dzienne i nocne życie miasta odrysowana w powieści i nowelach
Wyspa Beratarii

Brand Strona 32

Tirso de Molina - Zwodziciel z Sewilli i kamienny gośd ok 1616

Don Juan Tenorio

-

(Komandor Ulloa żyje)

Katalion - imię sługi

Rodowód Don Juana

Bohater Leonit (w wielu wersjach chłopiec kopał czaszkę na drodzze, czaczka ożywała i nie
dawała mu spokoju. W wersji Leonita czaska mówi mu, że była jego dziadkiem i rozbija
wnuczkowi głowę o mur, bo udowodni wstrętnemu machiaveliście, że życie pozagrobowe
istnieje)

-

(badacz. Said Armest - hiszpaoski rodowód Don Juana)

Don Juana synem szambelana króla Kastylii Alfonsa XI

(anachronizm - Alfons żył do 1350 a wspomina się o zdobyciu Ceuti w 1415. Niefrasobliwośd
Moliny czy celowy zabieg?)

Satyra społeczna: dostaje się królowi, mieszczanom, ale też wieśniakom.

Don Juan Moliny nie filozofuje (u Moliera tak)

(inni bohaterowie wcale nie są tacy święci. Ich motywy postępowania są nader dwuznaczne,
urażone ambicje, erotyczne kompleksy, korzyści z zawieranych małżeostw i ambiwalentny
Komandor nie wiadomo skąd przybywa - z nieba czy z piekła)

Do czasu pojawienia się Komandora - płaszcz i szpada czasem farsowo.

-

Don Juan osaczony przez niebo. Każda kolejna przygoda miłosna w coraz bardziej napiętej
armosferze. (odwrtonośd platonciznego amanta)

Metafizyka: kara za pychę, nie za uwodzenie.
Nie ma terminu, który by nie nadszedł.

-

Fernando de Rojas - Celestyna:
Sempronio Parmeno

Lament Pleberia kooczący Celestynę:

W młodości sądziłem, że jest jakiś ustalony porządek, ale teraz widzę, że jest to jakieś błędne
koło, pomyłka.

Daniel Defoe - Moll Flanders

Urodzona w Newgate 12 lat ladacznica 5 razy zamężna (raz ze swoim bratem) przez 12 lat

Don Juani

16 czerwca 2013
16:30

Brand Strona 33

Urodzona w Newgate 12 lat ladacznica 5 razy zamężna (raz ze swoim bratem) przez 12 lat
złodzieka, przez 8 żyła w Wirgii (kolonia karna) potem wzbogadziła się i umarła żałując za
grzechy.

Król Lear

"Człowiek nie zepsuty to takie właśnie
Biedne, gołe dwunożne zwierzę" Lear o Edgarze

...A przecież możliwe,
że będzie jeszcze gorzej Dopóki jesteś
W stanie powiedzied "To naprawdę koniec"
Wciąż nie dobrnąłeś do kooca.

Edgar akt IV sc. 1

Akt 4 scana 4 - o muchach w rękach chłopców - ludzie w rękach bogów.

Akt 4 scena 4 - Lear

Gdy się rodzimy, płaczemy, że trzeba
Wejśd na ogromną scenę i wziąd udział
W błazeoskiej farsie."

Brand Strona 34