Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009

WPŁYW NOWYCH TYPÓW ROZPYLACZY
NA JAKOŚĆ POKRYCIA ROŚLIN ZIEMNIAKÓW
CIECZĄ UŻYTKOWĄ

R

OMAN

K

IERZEK

,

M

AREK

W

ACHOWIAK

Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
Władysława Węgorka 20, 60-318 Poznań
[e-mail]; [e-mail]

I. WSTĘP

Ochrona plantacji ziemniaków przed chorobami w czasie, gdy rośliny tworzą zwarty

i gęsty łan należy do zabiegów trudnych i najbardziej technicznie wymagających.
Sprawcy chorób rozwijają się początkowo w dolnych partiach roślin, w miejscach naj-
bardziej wilgotnych i to głównie na łodygach oraz na dolnych stronach blaszek liścio-
wych (Van de Zande i wsp. 1999; Wachowiak i Kierzek 2007). Jednocześnie większość
zalecanych fungicydów wykazuje działanie powierzchniowe lub wgłębne i wymaga
dokładnego zabezpieczenia miejsca infekcji (Kapsa i Ossowski 1997). Stąd też istnieje
ciągła potrzeba poszukiwania nowych urządzeń technicznych i sposobów poprawiają-
cych penetrację zwartych i zagęszczonych łanów, a także precyzyjne nanoszenie środ-
ków ochronnych na różne partie i części roślin (Kierzek i Wachowiak 2003; Gajtkowski
i wsp. 2005).

W badaniach oceniano efektywność nanoszenia fungicydu zawierającego miedź na

liście ziemniaków poprzez zastosowanie trzynastu typów rozpylaczy szczelinowych,
charakteryzujących się odmiennym sposobem rozpylania cieczy i wytwarzających
krople o różnych wielkościach. W doświadczeniach nad poprawą jakości pokrycia
różnych partii roślin ziemniaków oceniano także przydatność korpusów dwugniazdo-
wych, wyposażonych w jeden bądź dwa rozpylacze, których strumienie cieczy po-
krywały rośliny ziemniaków pod kątem 45°. W korpusach tych testowano wybrane
rozpylacze w wersji: rozpylacz skierowany tylko do przodu lub jeden skierowany do
przodu, a drugi do tyłu.

II. MATERIAŁ I METODY

Ścisłe doświadczenia poletkowe założono

w latach 2007 i 2008 na zwartych i bar-

dzo zagęszczonych plantacjach ziemniaków odmian późnych. W 2007 roku na plantacji

Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009

1146

ziemniaków odmiany Asterix w miejscowości Szlachcin koło Środy Wlkp., a w 2008 roku
na odmianie Ikar w miejscowości Piaskowo koło Szamotuł (woj. wielkopolskie).

Opryskiwanie poletek doświadczalnych, wyznaczanych na plantacji ziemniaków

(40 m × 2 m) wykonano plecakowym opryskiwaczem doświadczalnym AP 2/p przysto-
sowanym do zabiegów poletkowych. Opryskiwacz wyposażono w belkę polową o sze-
rokości 2,0 m, którą zmodyfikowano tak, aby umożliwić montowanie wszystkich sto-
sowanych w badaniach typów rozpylaczy i sposobów opryskiwania. Obiekty doświad-
czalne obejmowały stosowanie fungicydu Miedzian 50 WP w dawce 4 kg/ha, w 200 lub
400 l wody, bez i z dodatkiem adiuwanta Atpolan Bio 80 EC w dawce 1,5 l/ha. Stoso-
wano ciśnienie 3,5 bar i prędkość roboczą 5 km/h. W 2007 r. zabieg wykonano w dniu
8 sierpnia przy temperaturze powietrza 25°C, wilgotności powietrza 77% i prędkości
wiatru 1,3–1,8 m/s. W 2008 r. opryskiwanie wykonano 16 lipca przy temperaturze po-
wietrza 23°C, wilgotności powietrza 55% i prędkości wiatru 1,8–3,0 m/s.

Jakość pokrycia liści ziemniaków cieczą roboczą zawierającą fungicyd Miedzian

50 WP oceniano metodą chemiczną, opisaną w czasopiśmie Ochrona Roślin (1972),
polegającą na przeniesieniu śladów preparatu miedziowego z liści na bibułę i kla-
syfikacji uzyskanych obrazów w skali od 0–400 (400 otrzymują liście pokryte bardzo
dobrze). Do analizy pobierano liście z 10 roślin w czterech wyznaczonych punktach
każdego poletka i to zarówno liście wierzchołkowe, jak i liście z dolnych pięter roślin.
Ocenie poddawano górne i osobno, dolne strony blaszek liściowych. W badaniach oce-
niano wpływ różnych typów rozpylaczy i sposobów opryskiwania na pokrycie roślin
ziemniaków. W tabeli 1. przedstawiono wyniki średnie z dwóch lat doświadczeń.

Wszystkie wyniki poddano analizie statystycznej. Stwierdzenia istotnych różnic do-

konano za pomocą testu Duncana, wyznaczając najmniejszą istotną różnicę na poziomie
istotności 5%.

III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE

Wyniki przedstawione w tabeli 1. wskazują, że uzyskano bardzo wysoki wskaźnik

pokrycia górnych stron blaszek liściowych liści wierzchołkowych za pomocą większo-
ści ocenianych typów rozpylaczy. Pokrycie przez ciecz roboczą górnych stron liści jest
uważane za najłatwiejsze. Badanie 13 obiektów doświadczalnych pozwoliło na uzyska-
nie w 10 przypadkach wskaźnika pokrycia przekraczającego 380. Pokrycie dolnych
stron tych samych liści charakteryzuje się znacznie większym zróżnicowaniem wyni-
ków. Przy prawie dwukrotnie niższych wartościach wskaźnika pokrycia najkorzystniej-
sze wyniki uzyskano dla rozpylaczy niskoznoszeniowych DG TwinJet TJ60 11002 VS
oraz Turbo TeeJet TT 11002 VP stosowanych w wersji Duo (dwa rozpylacze zamonto-
wane w dwugniazdowym korpusie – jeden skierowany do przodu, drugi do tyłu),
a także dla rozpylaczy eżektorowych Lurmark DB 12002, lecz tylko wówczas, gdy do
cieczy roboczej dodano Atpolan Bio 80 EC w stężeniu 0,5%.

Pokrycie liści dolnego piętra roślin ziemniaków (liści spodnich) sprawia w praktyce

zawsze najwięcej trudności, szczególnie na dolnych stronach blaszek liściowych. Jakość
pokrycia cieczą roboczą liści spodnich była znacznie zróżnicowana. Najlepsze efekty na
górnych stronach blaszek liściowych zapewniały rozpylacze dwustrumieniowe DG
TwinJet TJ 60 11002 VS oraz niskoznoszeniowy LU 12002 S i AD 12002. Natomiast
dolne strony tych samych liści najlepiej zostały pokryte przy pomocy rozpylaczy Turbo

Wpływ typu rozpylacza i adiuwanta na pokrycie roślin ziemniaków

1147

TeeJet TT 11002 VP w wersji Duo. Równie wysokie pokrycie liści spodnich uzyskano
za pomocą rozpylaczy niskoznoszeniowych LU 12002 S i AD 12002 o najwyższym
kącie rozpylania (120°). Wysoki stopień pokrycia liści spodnich uzyskano także za
pomocą większości badanych rozpylaczy, gdy do cieczy użytkowanej dodano adiuwan-
ta Atpolan Bio 80 EC. Istotnie najlepszym pokryciem wykazały się rozpylacze AVI
11002 i Lurmark DB 12002.

Tabela 1. Wpływ typu rozpylacza i adiuwanta na pokrycie roślin ziemniaków (w skali 0–400)

fungicydem Miedzian 50 WP (średnio z 2007 i 2008)

Table 1. Effect of nozzle types and adjuvant on potato plant coverage by fungicide in 0–400 sca-

le (mean from 2007 and 2008)

Średnie pokrycie liści w skali 0–400

Index of potato leaf coverage in 0–400 scale

Obiekt doświadczalny

Treatment

Rozpylacze

Nozzles

adiuwant/ilość

cieczy

adjuvant/spray

volume

[l/ha]

1

G.s.l.w.

2

D.s.l.w.

3

G.s.l.s.

4

D.s.l.s.

1 2

3

4

5

6

XR TeeJet 11002 VP

– / 200

375,12 abcd

123,75 ab

296,25 bc

54,37 abc

TurboTeeJet
TT 11002 VP

– / 200

370,00 abcd

145,62 bc

298,75 bc

69,37 cde

TurboTwinJet
TTJ60 11002 VP

– / 200

393,75 ef

175,62 cd

321,87 cdef

66,25 cd

TwinJet
TJ60 11002 VS

– / 200

375,63 abcde 172,50 cd

336,87 def

78,75 cdef

DG TwinJet
TJ60 11002 VS

– / 200

400,00 f

218,12 fg

347,50 efg

90,00 defg

AI TeeJet 11002 VS

– / 200

376,25 abcde 163,75 cd

300,62 bc

72,50 cde

TurboTeeJet Duo
TT 11002 VP

– / 400

393,75 ef

210,00 efg 317,50 cde

104,37 gh

XR TeeJet Duo
11002 VP

– / 400

378,12 abcde 184,37 de

316,87 cde

76,87 cdef

AI TeeJet Duo
11002 VS

– / 400

384,37 cdef

191,25 def 316,25 cde

61,87 bc

TurboTeeJet ½ Duo
TT 11002 VP

– / 200

380,62 bcde

182,50 de

306,87 bcd

41,25 ab

XR TeeJet ½ Duo
11002 VP

– / 200

368,75 abc

183,75 de

306,25 bcd

67,5 cde

AI TeeJet ½ Duo
11002 VS

– / 200

383,12 bcdef 190,62 def 241,25 a

59,37 bc

Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009

1148

1 2

3

4

5

6

AVI 11002

– / 200

382,50 bcdef 164,37 cd

294,37 bc

63,12 bc

AVI TVIN 11002

– / 200

387,50 def

168,12 cd

312,50 bcd

64,37 bc

Lurmark DB 12002

– / 200

383,12 bcdef 131,87 ab

293,75 bc

61,25 bc

LU 12002 S

– / 200

376,25 abcde 190,00 def 354,37 fg

97,50 fgh

AD 12002

– / 200

375,00 abcd

123,75 ab

370,00 g

100,00 fgh

IDK 12002

– / 200

378,12 abcde 131,25 ab

321,87 cdef

91,25 efg

ID 12002 C

– / 200

388,12 def

103,75 a

278,12 b

36,25 a

XR TeeJet 11002 VP

Atpolan Bio

80 EC / 200

365,62 ab

149,37 bc

305,62 bcd

91,25 efg

AI TeeJet 11002 VS

Atpolan Bio

80 EC / 200

371,87 abcd

168,12 cd

307,50 bcd

76,87 cdef

AVI 11002

Atpolan Bio

80 EC / 200

376,87 abcde 194,37 def 311,87 bcd

116,25 h

Lurmark DB 12002

Atpolan Bio

80 EC / 200

384,37 cdef

227,50 g

314,37 cde

100,00 fgh

IDK 12002

Atpolan Bio

80 EC / 200

360,62 a

113,12 a

325,00 cdef

65,00 bc

NIR (0,05) – LSD (0.05)

7,766

13,107

14,789

10,6530

Objaśnienia – Explanations:

1

G.s.l.w. – górna strona liści wierzchołkowych – top side of upper leaves

2

D.s.l.w. – dolna strona liści wierzchołkowych – bottom side of upper leaves

3

G.s.l.s. – górna strona liści spodnich – top side of lower leaves

4

D.s.l.s. – dolna strona liści spodnich – bottom side of lower leaves

Wartości oznaczone jednakowymi literami w kolumnach nie różnią się istotnie (p = 0,05)
Values followed by the same letter within a column do not differ significantly at p = 0.05

Oceniając jakość pokrycia wszystkich liści na roślinie można stwierdzić, że najlep-

sze efekty zapewnia stosowanie rozpylaczy niskoznoszeniowych DG TwinJet TJ60
11002 VS oraz rozpylaczy Turbo TeeJet TT 11002 VP stosowanych w wersji Duo,
a także rozpylaczy niskoznoszeniowych LU 12002 S i AD 12002 o kącie rozpylania
120°. Na uwagę zasługują także rozpylacze AVI 11002 i Lurmark DB 12002, które
odznaczały się dobrym wskaźnikiem pokrycia liści, gdy do cieczy użytkowej dodawano
adiuwanta Atpolan Bio 80 EC.

IV. WNIOSKI

1. Najlepsze efekty pokrycia cieczą roboczą całych roślin ziemniaków fungicydem

Miedzian 50 WP w trakcie zwalczania zarazy ziemniaka na bardzo zagęszczonej
plantacji, uzyskano na obiektach traktowanych rozpylaczami niskoznoszeniowi
dwustrumieniowymi DG TwinJet TJ60 11002 VS. Niewiele gorsze pokrycie zapew-
niały rozpylacze Turbo TeeJet TT 11002 VP stosowane tylko w wersji Duo.

Wpływ typu rozpylacza i adiuwanta na pokrycie roślin ziemniaków

1149

2. Najwyższy stopień pokrycia liści spodnich (w dolnej części łanu) uzyskano za po-

mocą rozpylaczy dwustrumieniowych DG TwinJet TJ60 11002 VS) oraz Turbo
TeeJet TT 11002 VP, stosowanych w wersji Duo. Wysokie pokrycie liści spodnich
zapewniały także rozpylacze niskoznoszeniowe (AD 12002) i standardowe
(LU 12002).

3. Dodatek adiuwanta Atpolan Bio 80 EC w korzystny sposób wpłynął na poprawę

jakości pokrycia liści spodnich, w zabiegach wykonanych z użyciem większości ba-
danych typów rozpylaczy.

V. LITERATURA

Bojarski S. 1972. Metoda określania dokładności pokrycia roślin fungicydem miedziowym.

Ochrona Roślin nr 5: 14–15.

Gajtkowski A., Bzdęga B., Migdalska P. 2005. Spray coverage in potatoes with low drift and air –

induction nozzles. J. Plant Protection Res. 45: 17–24.

Kapsa J., Osowski J. 1997. Efektywność zwalczania zarazy w uprawie ziemniaka, w zależności

od doboru fungicydów. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 37 (2): 320–323.

Kierzek R., Wachowiak M. 2003. Effect of nozzle types and adjuvants on the leaf coverage and

biological efficacy of fungicides in potato. J. Plant Protection Res. 43: 181–189.

Wachowiak M., Kierzek R. 2007. Wpływ nowoczesnych systemów opryskiwania na jakość po-

krycia cieczą użytkową roślin ziemniaków. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin
47 (1): 150–154.

Van de Zande J.C., Porskamp H.A.J., Michielsen J.M.G.P., Van Ijzendoorn M.T., Meier R. 1999.

Spray deposition and biological efficacy in potatoes. Techniques in Plant Protection –
International Conference. Warsaw, 23–26.05.1999: 117–125.

R

OMAN

K

IERZEK

,

M

AREK

W

ACHOWIAK

EFFECT OF NEW SPRAY NOZZLES

ON POTATO LEAF COVERAGE WITH WORKING LIQUID

SUMMARY

In the field experiments carried out in 2007–2008 the effect of different nozzle types on spray

coverage of potato leaves, with two spray liquids i.e. copper oxychloride alone and with oil adju-
vant was tested. The highest spray deposition on whole potato plants was recorded with the use of
low drift DG TwinJet TJ60 11002 VS and Turbo TeeJet TT 11002 VP in version Duo (two noz-
zles- one directed forward, the other backward). Deposition of spray liquid at the lower part of
plant canopy on top side of leaves was three to five times higher than on the bottom side of
leaves. Generally, the best effect gave DG TwinJet TJ60 11002 VS nozzle and Turbo TeeJet
TT 11002 VP in version Duo and low drift AD 12002 and standard LU 12002 nozzles with higher
spray angle – 120°. In some cases addition of adjuvant Atpolan Bio 80 EC to spray solution in-
creased the deposition at lower part of plant canopy, especially on the bottom side of leaf blade.
Key words: nozzles, spray coverage, fungicide, potato leaves, adjuvant