1

Zadanie 1
W pewnej gospodarce zamkniętej bez udziału państwa. Planowana konsumpcja wynosi 150,
planowane inwestycje 50, produkcja 210.

a)

Jaka jest wielkość planowanych wydatków?

b)

O ile zmieni się poziom zapasów?

c)

Jaka w tej sytuacji będzie wielkość oszczędności?

d)

Na jakim poziomie ukształtują się inwestycje?

e)

Jak na te sytuację zareagują w następnym okresie producenci?

Y- wielkość produkcji= 210; C=150; I=50
ad a) C+I=Y (AD) C+I=AD AD- popyt globalny w gospodarce
150+50=200
ad b) 210-200=10 PRODUKCJA- POPYT=ZAPASY
ad c) I. Y=C+S 210=150+S S=60
II. I=S; I=50+10=60=S -> zapasy traktujemy jak inwestycję
ad d) 60 -> razem z zapasami
ad e) Producenci ograniczą produkcję, by zmniejszyć zapas.

SUMOWANIE WYDATKÓW W GOSPODARCE (PNB)
PNB w cenach rynkowych = C+I+G+NX+ dochody netto z tytułu własności za granicą
X-eksport; Z-import
PNB= PKB+ dochody netto z tytułu własności za granicą
METODA SUMOWANIA DOCHODÓW (PNB)
PNB w cenach rynkowych= dochody z pracy+ renty (dochód z gruntu)+ procent (np. lokata)+ ZYSK+

podatki pośrednie- subsydia (świadczenia państwa na rzecz
przedsiębiorstw)+ amortyzacja+ dochód netto z tytułu własności za
granicą

Zysk- zyski spółek kapitałowych zyski nierozdzielone, dywidendy, podatki bezpośrednie (od
dywidend)
Dochody właścicieli-

PNB w cenach czynników wytwórczych= PNB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia
DN= PNB (PNN) w cenach czynników wytwórczych – amortyzacja
DO= DN – nierozdzielone zyski spółek kapitałowych + transfery – składki na obowiązkowe
ubezpieczenia społeczne + dochody z obligacji
RDO= DO – podatki osobiste

Po co wykonuje się rachunek dochodu narodowego?
Rachunek dochodu narodowego wykonuje się w celu pomiaru całkowitych dochodów i wydatków
kraju. Pojecie to oparte jest na marksistowskiej koncepcji teorii własności zakładającej, że jedynym
czynnikiem wartościowo twórczym jest praca – tzw. produkcja. Podstawowe założenia metodologii
służące za podstawę rachunku liczenia dochodu narodowego :
1)

Na dochód narodowy składa się wartość wytworzonych, a nie zużytych w produkcji dóbr
materialnych.

2)

Wartość ww. dóbr i usług jest rezultatem pracy ludzkiej zatrudnionej w sferze produkcyjnej
(składa się z dwóch podstawowych elementów- płac dla zatrudnionych i zysków dla
przedsiębiorstw)

3)

Nakłady materialne ponoszone przez działy produkcyjne dzielą się na bieżące i inwestycyjne.

ZALETY I WADY PNB:

ZALETY:

•

w ujęciu per capita przydatne do porównań międzynarodowych

•

określony jako standard międzynarodowy i europejski

2

•

powszechnie akceptowalny

WADY:

•

nie obejmuje niektórych ubocznych efektów działalności gospodarczej człowieka (hałas,
zanieczyszczenie środowiska, korki itp.)

•

nie obejmuje dóbr i usług, które nie są objęte transakcjami rynkowymi(porządki domowe,
majsterkowanie, nierejestrowane zatrudnienie)

•

nie uwzględnia wartości czasu wolnego

•

nie uwzględnia nierejestrowanej produkcji

Wykorzystanie miernika PNB:
Mierzenie produktu narodowego brutto, lub też całkowitej produkcji dóbr i usług pozwala
ekonomistom ocenić wzrost gospodarczy kraju w kolejnych latach oraz umożliwia śledzenia skutków
oddziaływania polityki rządu na produkcję i dochody. Umożliwia on również ekonomistom
sprawdzenie ich teorii dotyczących sposobu funkcjonowania gospodarki w skali makro w stosunku do
rzeczywistych danych, a także umożliwia urzędnikom administracji państwowej opracowanie zasad
polityki gospodarczej sprzyjającej wzrostowi produkcji. Ludzie zajmujący się gospodarką wykorzystują
ogólne dane dotyczące gospodarki przy planowaniu wielkości produkcji. Wielkość sprzedaży
produkowanych przez nich wyrobów zależy w pewnym stopniu od poziomu produkcji w gospodarce
wziętej jako całość.
PNB jest miarą całkowitych dochodów osiąganych w ciągu roku przez obywateli danego kraju,
niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez należące do nich czynniki wytwórcze. PNB w
ujęciu względnym (tempo wzrostu) jest miarą wzrostu gospodarczego. W przeliczeniu na 1
mieszkańca wykorzystywany jest jako miara poziomu dobrobytu społeczeństwa.
Deflator PKB to indeks określający zmiany poziomu cen, wskaźnik cen. Deflator to miara
przeciętnego wzrostu cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład dochodu narodowego.
Deflator PKB to relacja między produktem krajowym brutto w cenach nominalnych (produkt brutto w
cenach bieżących) a produktem krajowym brutto w cenach realnych (produkt brutto w cenach
stałych).
Stopę (tempo) wzrostu gospodarczego stanowi wyrażony w procentach stosunek przyrostu realnego
PKB do jego wielkości w okresie bazowym, a więc:

r =

wzrost PKB

x 100 % =

PKB

1

- PKB

0

x 100%

PKB

0

PKB

0

Zadanie 2
Mając dane:
Zakupy rządowe dóbr i usług - 194
Amortyzacja – 44
Renty – 38
Transfery – 53
Składki na ZUS – 63
Wynagrodzenie pracowników – 163
Dochód właścicieli – 105
Dywidendy – 73
Procent – 65
Podatki pośrednie – 84
Nierozdzielone zyski korporacji – 96
Podatki osobiste – 58
Podatki od dochodu korporacji – 44
Zyski korporacji – 213
Konsumpcyjne wydatki osobiste – 348
Prywatne inwestycje krajowe netto – 94
Oszczędności osobiste – 28
Eksport netto – 32

3

PNBw= 348 + 94 + 194 + 32 + 44= 712
PNBd= 163 + 65 + 38 + 105 + 73 + 96 + 44 + 44 + 84 = 712
PNN = 712 – 44 = 668
DN = 668 – 84 = 584
DO= 584 – 96 – 44 – 63 + 53 = 434
RDO= 434 – 58 = 376
Sprawdzenie: RDO= C + S; 376= 348 + S; S= 28

Przykład 1
Zakładamy, że w pewnej gospodarce produkuje się tylko chleb i cukier. Oblicz nominalny i realny PNB
oraz delator.

Dobro

Ilość

Ceny

Wartość Y w

cenach bieżących

Wartość Y w

cenach stałych

2010

2011

2010

2011

2010

2011

2010

2011

Chleb

100

150

12

60

1200

9000

1200

1800

Cukier

20

30

26

100

520

3000

520

780

Suma

1720

1200

1720

2580

D

2010

=

* 100

D

2010

=

∗ 100= 100

Deflator w roku bazowym zawsze wynosi 100.

D

2011

=

∗ 100= 465,12

Na podstawie delatora możemy stwierdzić, że ceny w całej gospodarce wzrosły ze 100 w 2010 roku
do 465,12 w 2011, czyli wzrosły o 4,6 razy i o 365,12%

PNB per capita:
Kraj

PNB per capita
w USD na 1
stycznia 2012

Polska

20,600

USA

49,000

Indie

3,700

Arabia Saud. 24,500
Luksemburg

81,100

Katar

104,300

Burkina Faso 1,500

C= Ca + KSK *Yd
Y= C+ S 1= KSK + KSO

S= -Ca + (1-KSK) Yd S= -Ca + KSO*Yd

PNB nominalny

PNB realny

4

m=

AD= Y

Mechanizm mnożnika -> pod wpływem wzrostu I następuje wzrost Y w nowym punkcie równowagi.
Mnożnik informuje o tym, że zmieni się dochód w punkcie równowagi pod wpływem czynnika, który
tę zmianę wywołał.

Zadanie 1

1)

Obliczyć dochód zapewniający równowagę.

2)

Obliczyć poziom konsumpcji.

Dane: S= -150 + 0,4Y; I= 400; KSK= 0,6
AD= Y; S= I

1)

AD= C+ I
Y= C + I; C= 150 + 0,6Y ; Y= 150 + 0,6Y + 400; 0,4Y= 550; Y= 1375

2)

C= 150 + 0,6 * 1375; C= 975

Zadanie 2
Gospodarka zamknięta bez sektora rządowego jest w stanie równowagi. KSO= 0,85; Dochód= 30. I= ?
I sposób: Y= 30, KSO= 0,85; KSK= 0,15

Y= C + I; C= 30 * 0,15= 4,5; 30= 4,5 + I -> I= 22,5

II sposób: m=

=

,

= 1,18

Y= m * I; 30= 1,18 * I; I= 25,42

III sposób: I= S

S= 0,85 * 30; S= 25,5= I

Zadanie 1
Funkcja konsumpcji pewnej gospodarki przyjmuje postać C= 100 + 0,8Y, zaś inwestycje wynoszą I= 20.
Jaki jest poziom produkcji w punkcie równowagi, jaką postać ma funkcja oszczędności i przy jakim
poziomie dochodu następuje zrównanie poziomu oszczędności i inwestycji?
C= 100 + 0,8Y; I= 20

a)Y= ?
b)S= ?
c)Y= ?, S= I
AD= Y
Y= C + I= 100 + 0,8Y + 20
Y= 600 – punkt równowagi
S= -100 + 0,2 Y; S= -100 + 0,2 * 600; S= 20 -> I= 20

Zadanie 2
Jak zmienią się wyniki z poprzedniego zadania, jeśli rząd wprowadzi podatek kwotowy T= 20, a jak
jeśli podatek proporcjonalny t= 0,2Y?
T= 20; t= 0,2Y
AD= Y
Y= C + I +G;

Yd= Y – t * Y

C= 100 + 0,8 * Yd

Yd= Y(1 – t)

C= 100 + 0,8 * (1 – t)Y
Y= 100 + 0,8(1 – 0,2)Y + 20= 333


Y= C + I= 100 + 0,8 (Y – T)+ 20= 100 + 0,8Y – 0,8 * 20 + 20= 520

C

I

5

Zadanie 3
Jaką wartość przyjmuje prosty mnożnik wydatkowy, jeśli funkcja konsumpcji ma postać C= 300 +
0,8(1 – 30%)Y?
C= 300 + 0,8(1 – 30%)Y; C= 300 + 0,8(1 -0,3)Y
m=

=

,

,

=

, ∗ ,

= 2,27

Zadanie 4
Załóżmy, że w pewnej gospodarce pewna funkcja konsumpcji jest dana wzorem C= 0,5Yd, stopa
podatkowa wynosi t=0,4, zaś I=200. Ile wynosi produkcja w punkcie równowagi oraz jaka jest wartość
mnożnika wydatkowego? Jak zmieni się poziom produkcji, jeśli rząd podejmie decyzję o
wprowadzeniu wydatków rządowych na poziomie G= 5.
C=0,5Yd; t=0,4; I=200
a)Y=?
b)m=?
c)Y=? gdy G=5
AD= Y
a) Y= C + I= 0,5(1 -0,4)Y + 200;

Y= 285,71

b)" =

=

,

,#

= 1,42

c)AD= Y
Y= C + I + G
I sposób: 0,5(1-0,4)Y + 200 + 5; Y= 205 + 0,5 * 0,6Y; Y= 292,85
II sposób: ΔY= m * Δ AD [Ca, I, G]; ΔY= 1,42 * 5= 7,1; Y + ΔY= 285,71 + 7,1= 292,81

Zadanie (domowe)
Konsumpcyjne wydatki osobiste – 203
Transfery – 23
Renty – 32
Amortyzacja – 32
Składki na ZUS – 27
Procent – 18
Dochód właścicieli – 53
Dywidendy – 26
Wynagrodzenie pracowników – 212
Podatki pośrednie – 21
Nierozdzielone zyski korporacji – 82
Podatki osobiste – 48
Podatki od dochodu korporacji – 46
Zyski korporacji – 154
Zakupy rządowe dóbr i usług – 203
Prywatne inwestycje krajowe netto – 72
Oszczędności osobiste – 86
Eksport netto – 12
Oblicz: PNB, PNN, DN, DO, RDO
PNBw= 203+72+203+12+32=522
PNBd= 212+32+53+26+82+46+18+32+21=522
PNN= 522-32=490
DN= 490-21=469
DO= 469-82-46-27+23=337
RDO= 337-48=289
Sprawdzenie: RDO= C + S; 289= 203 + S; S= 289-203=86

6

X- eksport, wartość niezależna od dochodów w kraju, w krótkim okresie stała
Z- import, zależy od dochodów, im wyższy dochód tym wyższy import.
Import będzie podany jako KSI. Eksport jako liczba.
KSI- krańcowa skłonność do importu
X= Z=0 ->saldo zero lub bilans zrównoważony
X>Z nadwyżka
X<Z deficyt
AD= C + I + G+ NX
AD- popyt w gospodarce
Handel zagraniczny wpływa na popyt globalny w kraju.

Zadanie 5
Pewna gospodarka otwarła się na wymianę z zagranicą. Funkcja konsumpcji przyjęła postać C= 100 +
0,8Yd, I= 300, G= 400, t= 0,1, X= 200 Z=0,2Y. Jaki jest poziom produkcji w równowadze, jaką wartość
przyjmuje mnożnik i o ile wzrośnie produkcja, jeśli inwestycje wzrosną o 100?
Y= AD
a)Y= C + I + G + NX= 100 + 0,8Yd +300 + 400 + 200 – 0,2Y= 100 + 0,8(1-0,1)Y + 300 + 400 + 200 – 0,2Y
Yd- dochód do dyspozycji
Y= 1000 + 0,8Y + 0,08Y – 0,2Y= 2083,33
b)m=

%

&

=

,

,

% ,

= 2,08

c) ΔY=?; I wzrasta o 100
I sposób: liczymy jak w a) zamiast 300 wpisując 400
II sposób: z mnożnika
ΔY= ΔI * m

Y2= Y1 + ΔY = 2083,33 + 208=2291,33

ΔY= 100 * 2,08
d)poziom konsumpcji całkowitej, zagranicznej i krajowej
C= 100 + 0,8(1-0,1)*2291,33= 1749,75

Cz= KSI * Y= 0,2*2291,33=458,26
Ck= C-Cz= 1291,49
e)saldo budżetu państwa
G – t*Y
400 – 0,1*2291,33
400>229,13
f)saldo handlu zagranicznego
X – Z (KSI * Y)
200 – 0,2*291,33
200<458,26 bilans ujemny – deficyt

Zadanie 5.1
W gospodarce panuje równowaga C=35+0,7Yd, I= 25, G= 15, X= 20, t=0,1, KSI= 0,1. Oblicz:
a)dochód w punkcie równowagi
b)wartość mnożnika
c)konsumpcję całkowitą, zagraniczna i krajową
d)saldo budżetu państwa
e)saldo handlu zagranicznego
Y= AD
a)Y= C +I +G+ NX= 35+0,7Yd+25+15+20-0,1Y= 35+0,7(1-0,1)Y+25+15+20-0,1Y= 95+(0,7-0,07)Y+0,1Y=
95+0,7Y-0,07Y-0,1Y= 95+0,53Y
Y= 95+0,53Y; Y= 202,12
b)m=

,

,

% ,

= 2,12

c)C= 35+0,7(1-0,1)*202,12=162,33; Cz=0,1*202,12=20,21; Ck= 162,33-20,21= 142,12

7

d)G – t*Y
15 – 0,1*202,12
15<20,21 nadwyżka
e)X – Z
20 < 20,21 deficyt

Zadanie (domowe)
Równowaga w gospodarce. C=250+0,6Yd, I=150, G= 200, t=0,3, X= 100, KSI= 0,1. Oblicz:
a)dochód w punkcie równowagi
b)wartość mnożnika
c)konsumpcję całkowitą, zagraniczna i krajową
d)saldo budżetu państwa
e)saldo handlu zagranicznego

Y= AD
a)Y=250+0,6Yd+150+200+100-0,1Y=250+0,6(1-0,1)Y+150+200+100-0,1Y=700+(0,6-0,06)Y-0,1=700+
0,6Y -0,06Y-0,1Y=700+0,44Y= 1590,90
b) m=

,(

,

% ,

= 1,78

c)C=250+0,6(1-0,1)*1590,90=1109,08 Cz=0,1*1590,90=159,09; Ck= 1109,08-159,09=949,99
d)G- t*Y
200>159,09 deficyt
e)X – Z
100 <159,09 deficyt

Zadanie 8
Zilustruj na wykresie
a)AD= C + I + G + NX
AD

45

Wzrost G>tY
Wzrost deficytu budżetowego w krótkim okresie czasu prowadzi do wzrostu wydatków w
gospodarce, a co za tym idzie wzrostu dochodu w gospodarce.
b)Y= C + S
wzrost S -> C spadek

KSK+KSO= 1

45

AD1

AD

Y

E

E

YE

Y1

E

E

AD1

AD

Y1

YE

8

W wyniku wzrostu oszczędności gospodarstw domowych następuje ograniczenie wydatków
konsumpcyjnych. W konsekwencji obniża się popyt globalny w gospodarstwie i nastepuje spadek
dochodu narodowego.

KREACJA PIENIĄDZA
-przyjmowanie depozytów
-udzielanie kredytów
Kreacja kredytu na rynku. Założenia:
-sektor pozabankowy całość środków lokuje w banku
-wysokość rezerw obowiązkowych jest stała i jednakowa dla wszystkich banków
-nadwyżka depozytów w całości trafia do banku
-depozyt w banku A wynosi 2000
-u=10% u-stopa rezerw obowiązkowych
Kwoty kredytu powiększają ogólną sumę pieniądza w gospodarce.
A= 2000; u= 10%
Bank

Wkład

U=10%

Nadwyżka depozytów

A
B
C
….

2000
1800
…

200
180
…

1800
1620
…

Sk= Nd *

)

)

- mnożnik depozytowy

Sk= 1800 *

,

= 18000

M- podaż pieniądza (ilość pieniądza w gospodarce)
M0- Bm; baza monetarna (pieniądz wielkiej mocy)
M1, M2,M3
Bm= Gl + Rg
Gl- gotówka w rekach ludności
Rg- rezerwa gotówkowa w banku
M1= Gl + Db
Db- depozyty bankowe (płatne a żadanie)
Bm * mkp= M1
mkp – mnoznik kracji pieniądza
mkp=

%*+

*+%*,

Cb= u – stopa rezerw obowiązkowych

Cb= u=

-.

/,

Cp- stopa ubytku gotówki z systemu bankowego

Cp=

0

/,

Zadanie 2
Banki komercyjne postanowiły utrzymać rezerwy gotówkowe na poziomie 5% stanu zgromadzonych
wkładów. Klienci banków część swych zasobów trzymają w postaci gotówki a część w postaci
wkładów bankowych, przy czym stosunek gotówki do wkładów wynosi 1:4. Zasób pieniądza wielkiej
mocy w gospodarstwie wynosi 12.
a)oblicz mnożnik kreacji pieniądza
b)podaż pieniądza
c)banki dochodzą do wniosku, że mogą utrzymać rezerwy gotówkowe na poziomie 4% wkładów.
Oblicz nową wartość mnożnika kreacji pieniądza
d)ile teraz wynosi podaż pieniądza w warunkach równowagi
e)banki nadal utrzymują rezerwę gotówkową na poziomie 5%, a klienci zwiększyli zasoby gotówkowe
do poziomu 30% wkładów. Oblicz nową wartość mnożnika kreacji pieniądza

9

f)jaka ilość pieniądza obecnie zapewni równowagę
g)na podstawie powyższego przykładu scharakteryzuj w jaki sposób na podaż pieniądza w
gospodarce wpływają podmioty na rynku.
Cb= 5%, Bm= 12; Cp= ¼= 0,25

a)

Mkp=

%*+

*+%*,

=

% ,

,

% ,

= 4,16

b)

M= mkp * Bm= 4,16 * 12= 49,92

c)

Mkp przy 4%=

% ,

,

% , #

= 4,31

d)

M= 4,31* 12= 51,72

e)

Cb= 5% Cp=30% Bm= 12; mkp=

% ,

, % ,

= 3,71

f)

M= 3,71*12 =44,52

g)

Na ilość pieniądza w gospodarce ma wpływ Bank Centralny manewrując stopami
rezerwowymi. Na ilość pieniądza maja również wpływ preferencje ludności.

Zadanie 3
Gospodarstwa domowe utrzymują 20% gotówki poza systemem bankowym. Banki dysponują
gotówką w kwocie 40, stopa rezerw obowiązkowych 10%. Oblicz:

a)

Bazę monetarną

b)

Podaż pieniądza M1

c)

Mnożnik kreacji depozytów

d)

Mnożnik kreacji pieniądza

e)

Cp, Cb

Gl= 20%= 10 (z proporcji) ; Rg= 40=80%; u=Cb=10% Gl+ Rg= 100%

a)

Bm= 40+10= 50

b)

M1= Gl+Db= 10+400= 410
Cb=

-.

/,

; 0,10=

#

/,

; Db= 400

c)

)

= 10

d)

M1= Bm * mkp; 410=50* mkp; mkp=8,2

e)

Cp=

0

/,

=

#

= 0,025

Cb=

-.

/,

=

#

#

= 0,10

Zadanie 4
Gospodarstwa domowe utrzymują 25% gotówki poza systemem bankowym. Banki dysponują
gotówką w kwocie 60, stopa rezerw obowiązkowych wynosi 10%. Oblicz:

a)

Bazę monetarną

b)

Podaż pieniądza M1

c)

Mnożnik kreacji depozytów

d)

Mnożnik kreacji pieniądza

e)

Cp, Cb

Gl= 20%= 15 ( z proporcji); Rg= 60 u=Cb=10%

a)

Bm= 60+15=75

b)

M1= Gl + Db
Cb=

-.

/,

; 0,10=

(

/,

; Db=600

M1=15+600=615

c)

)

=10

d)

M1=Bm*mkp; 615= 75*mkp; mkp= 8,2

e)

Cp=

0

/,

=

(

= 0,025

Cb=

-.

/,

=

(

(

= 0,10

10

Zadanie 5
Pewien bank posiada rezerwy gotówkowe wynoszące 220 tys Bank ten udzielił kredytu na łączną
sumę 200 tys. Jeżeli stopa rezerw wynosi 0,2 oblicz jaką ilość kredytu bank ten może jeszcze udzielić.
Sk = 200 tys. *

,

= 200 tys. * 5= 1mln

Instrumenty kontroli podaży pieniądza w gospodarce
Instrumenty polityki pieniężnej to instrumenty jakimi posługują się banki centralne w celu kontroli
podaży pieniądza i krótkoterminowej stopy procentowej.
Podzielić je można na:

•

instrumenty pośrednie – oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Banki
centralne czynią to za pomocą trzech klasycznych instrumentów, do których należą;

o

polityka dyskontowa – zmiana oficjalnej stopy redyskontowej;

o

operacje otwartego rynku – sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku;

o

kontrola rezerw obowiązkowych – regulacja poziomu rezerw obligatoryjnie
gromadzonych przez banki;

•

instrumenty typu administracyjnego – związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego
nad systemem bankowym – np. racjonowanie kredytów.

Ponadto banki centralne oddziaływać mogą przez perswazję (ang. moral suasion) – przekazywanie
wszelkich uwag i sugestii w stronę polityki banków komercyjnych. Polega to zazwyczaj na ustnym
formułowaniu przez bank centralny i rząd nieformalnych zaleceń w celu wymuszenia określonych
działań. Często oddziaływanie to ma skalę znacznie szerszą – międzynarodową i wywierane jest przez
międzynarodowe organizacje finansowe.


Motywy trzymania pieniądza w postaci gotówki- źródła dążenia ludzi do posiadana i trzymania
pieniędzy. Należy ich szukać w funkcji pieniądza jako środka wymiany i środka przechowywania
wartości. Ludzie trzymają pieniądze tylko wtedy, gdy dostrzegają w tym korzyści.
Motyw transakcyjny. Motyw transakcyjny trzymania pieniądza ma swoje źródło w niedoskonałej
synchronizacji wpływów i wydatków w czasie. Potrzeba trzymania pieniędzy, w jego przypadku,
wynika zatem z istniejącego odstępu w czasie między uzyskaniem dochodu a dokonaniem dzięki
niemu zakupów. Ponadto przeprowadzanie jakichkolwiek transakcji bez pośrednictwa pieniędzy
byłoby trudne i czasochłonne. Zatem utrzymywanie pieniądza pozwala zaoszczędzić czas i wysiłek
związane z zawieraniem transakcji. W przypadku działania motywu transakcyjnego, wielkość rezerwy
trzymanej przez ludzi gotówki zależy od dwóch czynników: wartości zawieranych transakcji i stopnia
synchronizacji naszych wpływów i wydatków. Motyw transakcyjny utrzymywania realnych zasobów
pieniężnych zwiększa swoją siłę oddziaływania wraz ze wzrostem realnego dochodu narodowego.
Motyw przezorności. Motyw przezorności wynika z naszej niepewności odnośnie rozkładu w czasie
naszych wpływów i wydatków. Jego istotą jest to, że decydujemy się trzymać pewien zasób pieniądza
w razie nieoczekiwanych wydatków.
Zarówno motyw transakcyjny, jak i motyw przezorności objaśniają najważniejsze powody trzymania
pieniądza w formie środka wymiany.
Motyw portfelowy. Przyczyną występowania motywu portfelowego jest niechęć ludzi do ryzyka,
które związane jest np. z inwestowaniem w ryzykowne akcje. Ludzie są zatem skłonni poświęcić
przeciętnie wyższą stopę zwrotu na rzecz pewniejszych i bezpieczniejszych lokat, czyli takiego
portfela inwestycyjnego, który przyniesie niższą, ale przewidywalną stopę zwrotu.