Drukuj dokument
PROFILAKTYKA ZAKAśEŃ W ZAKŁADACH FRYZJESKICH, KOSMETYCZNYCH
TATUAśU I ODNOWY BIOLOGICZNEJ WYMAGANIA SANITARNE ZE SZCZEGÓLNYM
UWZGLĘDNIENIEM ZAGADNIEŃ DEZYNFEKCJI I STERYLIZACJI
I.
ZAGROśENIA WYSTĄPIENIA ZAKAśEŃ W GABINETACH FRYZJERSKICH,
KOSMETYCZNYCH i TATUAśU
Zakłady, w których wykonuje się zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek (tatuaŜ, percing,
manicure, pedicure) naleŜy traktować jak gabinety zabiegowe stosując odpowiednie procedury sanitarne.
Klienci korzystający z usług tych gabinetów są anonimowi. O ich stanie zdrowia nic nie wiemy.
Mogą być nosicielami róŜnych chorób wywołanych przez:
grzyby np. droŜdŜaki (Candida), (Pityrosporium) łupieŜ
bakterie ropotwórcze np. gronkowca złocistego, paciorkowca
wirusy np. opryszczki (Herpex), grypy oraz najgroźniejsze przenoszone drogą krwi HBV, HCV,
HIV.
Nic nie wiedząc o stanie zdrowia klientów, kaŜdego z nich powinno się traktować jako osobę potencjalnie
zakaŜoną. ZagroŜenie stwarza zamierzone lub niezamierzone przerwanie ciągłości tkanek podczas zabiegów
kosmetycznych, golenia, tatuaŜu oraz innych czynności
wykonywanych w zakładzie
.
Na ryzyko zakaŜenia
naraŜeni są pracownicy mający kontakt z klientem, ale równieŜ inni klienci poprzez zainfekowane dłonie
personelu lub źle przygotowane narzędzia.
Zapobieganie zakaŜeniom wymaga odpowiedniego postępowania ze sprzętem i narzędziami, aby przeciąć
drogi szerzenia.
ZagroŜenie wystąpienia zakaŜenia podczas świadczenia usług moŜna odnieść do trzech dróg:
droga bezpośrednia
droga pośrednia
droga inhalacyjna
Przyczyny zakaŜeń
nieracjonalne korzystaniu z ochron osobistych
nieprawidłowo przygotowany sprzęt
Sposoby zapobiegania zakaŜeniom to:
antyseptyka odnosi się do tkanek Ŝywych
dezynfekcja odnosi się do powierzchni nieoŜywionych
sterylizacja odnosi się do powierzchni nieoŜywionych, jej zadaniem jest zabicie wszystkich
drobnoustrojów, ich form wegetatywnych i przetrwalnikowych.
Ogólne zasady bezpiecznej pracy przy wykonywaniu czynności mogących naruszać ciągłość tkanek.
Page 1 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Warunki odnoszące się do osoby wykonującej czynności mogące naruszać ciągłość tkanek dotyczą:
posiadanej wiedzy i sprawdzonych umiejętności praktycznych
zawodowego przygotowania osobistego (wykonywanie czynności bez biŜuterii na dłoniach, z
zachowaniem odpowiedniej higieny rąk i w odzieŜy ochronnej)
uŜywania właściwego sterylnego sprzętu, ochron osobistych (rękawiczki) i odzieŜy ochronnej
zastosowanie właściwego toku postępowania zakończonego zabezpieczeniem sprzętu i materiału
przed moŜliwością przeniesienia zakaŜenia.
ZagroŜenia epidemiczne wynikające z ingerencji w poszczególne obszary ciała spowodowały konieczność
posługiwania się narzędziami/sprzętem o odpowiednim poziomie czystości mikrobiologicznej. NaleŜy
pamiętać, iŜ w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych moŜe dojść do zakaŜenia na skutek uŜywania nie
zdezynfekowanych lub nieprawidłowo zdezynfekowanych albo niesterylnych narzędzi i przyborów takich
jak np. noŜyczki, cąŜki, igły, grzebienie, szczotki.
Wymagania dotyczące czystości mikrobiologicznej narzędzi przed ich uŜyciem są zróŜnicowane i zaleŜą od
kontaktu z tkankami. W związku z tym narzędzia mające kontakt:
z uszkodzoną tkanką lub naruszają ciągłość powłok ciała, muszą być sterylne tj. wolne od
wszystkich form drobnoustrojów, zarówno wegetatywnych jak i spor;
z nieuszkodzoną błoną śluzową powinny być sterylne;
z nieuszkodzoną powierzchnią skóry powinny być wolne od wegetatywnych form
drobnoustrojów zakres wymaganej czystości mikrobiologicznej zaleŜy od aktualnie
występujących zagroŜeń.
W przypadku braku moŜliwości sterylizacji narzędzi np. ze względów technicznych (rodzaj tworzywa,
konstrukcja uŜywanego sprzętu) muszą być one dezynfekowane z zastosowaniem czynników
zapewniających wysoki poziom dezynfekcji tj. zniszczenie wszystkich wegetatywnych form bakterii łącznie
z prątkami gruźlicy, grzybów i wirusów.
Obowiązki placówek świadczących usługi, podczas, których dochodzi do przerwania ciągłości tkanek
wobec pacjenta/klienta.
Prawidłowo zorganizowana jednostka świadcząca usługi w zakresie kosmetyki i tatuaŜu, a takŜe
placówka gdzie podczas świadczenia usług dochodzi do naruszenia ciągłości tkanki powinna
dysponować taką ilością sprzętu jednorazowego lub wielorazowego uŜytku, aby istniała moŜliwość
zastosowania dla kaŜdego klienta sprzętu o właściwej czystości mikrobiologicznej. Wymaga to
posiadania duŜej ilości sprzętu lub moŜliwości dodatkowego sterylizowania narzędzi w czasie pracy.
Jakość usług świadczonych w gabinecie kosmetycznym, tatuaŜu uzaleŜnione jest od:
odpowiednio zorganizowanej pracy w gabinecie podział na strefę czystą i brudną,
przeszkolonego, świadomego zagroŜeń i odpowiedzialnego personelu,
prewencji działań mających na celu zapobieganie zakaŜeniom.
W związku z zagroŜeniami występującymi w gabinetach kosmetycznych i tatuaŜu
naleŜy je traktować jako gabinety zabiegowe podlegające odpowiednim regułom
reŜimu sanitarnego.
Page 2 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
II.
AKTUALNE PRZEPISY DOSTOSOWUJĄCE PRAWO POLSKIE DO PRAWA
UNIJNEGO
Przepisy dotyczące kosmetyków:
Ustawa z dnia 30.03.2001r. o kosmetykach (Dz. U. nr 42, poz. 473 z późn. zm. ostatnia zawarta w
Dz. U. z 2004r. nr 23, poz. 2158)
Ustawa z dnia 11.01.2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. nr 84, poz. 11 z późn.
zm. ostatnia zawarta w Dz. U. z 2004r. nr 121, poz. 1268)
Ustawa z dnia 02.03.2000r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za
szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. nr 22, poz. 271)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25.05.2004r. w sprawie wzorów formularzy przekazania
danych o kosmetyku i przypadkach zachorowań spowodowanych uŜyciem kosmetyku oraz sposobu
gromadzenia ich w krajowym systemie informowania o kosmetykach wprowadzonych do obrotu
(Dz. U. nr 138, poz. 1471)
Niedopuszczalne jest stosowanie preparatów kosmetycznych nie spełniających wymagań określonych
w przepisach o kosmetykach oraz o substancjach i preparatach chemicznych.
Wymienione ustawy rozszerzają odpowiedzialność wytwórców i importerów produktów
zagranicznych za wprowadzany produkt;
Zobowiązują do umieszczania na opakowaniach napisów w języku polskim;
Zobowiązują do dostarczania konsumentom krajowym informacji o składzie, substancjach
niebezpiecznych w języku polskim,
Ustawa o kosmetykach tworzy krajowy system informowania o kosmetykach wprowadzanych do
obrotu, do którego zadań naleŜy:
-gromadzenie danych o kosmetyku
-informacji o przypadkach zachorowań spowodowanych uŜyciem tego kosmetyku.
Przed wprowadzeniem kosmetyku do obrotu producent (importer) musi przekazać do krajowego
systemu informacje obejmujące:
nazwę,
kategorię kosmetyku,
dane producenta oraz wszelkie zmiany.
Krajowy system informowania o kosmetykach
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25.05.2004r. w sprawie wzorów formularzy przekazania danych o
kosmetyku i przypadkach zachorowań spowodowanych uŜyciem kosmetyku oraz sposobu gromadzenia ich
w krajowym systemie informowania o kosmetykach wprowadzonych do obrotu (Dz. U. nr 138, poz. 1471)
określa wzory formularzy przekazania danych o kosmetyku i przypadków zachorowań spowodowanych
uŜyciem kosmetyku oraz sposobu gromadzenia ich w krajowym systemie informowania o kosmetykach
wprowadzonych do obrotu.
Krajowy system prowadzony jest przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. Dane zawarte
w krajowym systemie informowania o kosmetykach udostępniane są organom Inspekcji Sanitarnej, a
informacje dotyczące składu są udostępniane równieŜ zakładom opieki zdrowotnej oraz lekarzom i
Page 3 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
stomatologom w celu podjęcia leczenia, jeŜeli zachodzi podejrzenie, Ŝe stosowanie kosmetyku było
przyczyną zachorowania.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy o kosmetykach sprawuje Inspekcja Sanitarna oraz Inspekcja
Handlowa w zakresie:
znakowania
zafałszowań
prawidłowości obrotu
Nadzór obejmuje:
kontrolę
pobieranie próbek kosmetyku
przeprowadzanie badań laboratoryjnych
przewiduje nakładanie grzywny za nieprawidłowe oznakowanie lub stosowanie po terminie
trwałości
PRZEPISY DOTYCZĄCE ŚRODKÓW DEZYNFEKCYJNYCH
Ustawa z dnia 06.09.2001r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. nr 126, poz. 1381)
Ustawa z dnia 30.04.2004r. o wyrobach medycznych (Dz. U. nr 93, poz. 896)
Ustawa z dnia 13.09.2002r. o produktach biobójczych (Dz. U. nr 175, poz.1433 z późn. zm. ostatnia
zawarta w Dz. U. z 2004r. nr 173, poz. 1801)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17.01.2003r. w sprawie kategorii i grup produktów
biobójczych według ich przeznaczenia (Dz. U. nr 16, poz. 150)
Ustawa z dnia 27.07.2001r. o powołaniu Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych (Dz. U. nr 126, poz. 1379)
Ustawa z dnia 06.09.2001r. przepisy wprowadzające ustawę - Prawo farmaceutyczne, ustawę o
wyrobach medycznych oraz ustawę o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów
Medycznych i Produktów Biobójczych (Dz. U. nr 126, poz. 1382 z późn. zm. ostatnia zawarta w Dz.
U. z 2004r. nr 92 i 93, poz. 882 i 896)
Zakres działania Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
Biobójczych obejmuje m in. nadzór nad wprowadzaniem do obrotu i dopuszczanie do uŜywania produktów
leczniczych i wyrobów medycznych.
Wprowadzenie środka dezynfekcyjnego do obrotu
Preparaty przeznaczone do dezynfekcji powierzchni w pomieszczeniach (ściany, podłogi, wyposaŜenie,
meble) zakładów związanych z ochroną zdrowia, wg polskiego prawa są zaliczane do produktów
biobójczych. Zgodnie z komunikatem Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i
Produktów Biobójczych (listopad 2002r.) jedynym warunkiem uzyskania pozwolenia na obrót produktem
biobójczym na terenie Polski było udowodnienie, Ŝe substancja czynna wchodząca w jego skład jest
składnikiem produktu będącego w obrocie przed 01.12.2002r. Podobnie jak w przypadku preparatów
dezynfekcyjnych zakwalifikowanych jako wyposaŜenie wyrobu medycznego, nie było wymagane
udowodnienie działania bójczego, w tym przypadku dezynfekcyjnego.
Obecnie zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Zdrowia z dnia 06.01.2004r. w sprawie jednolitych procedur oceny dokumentacji produktu
biobójczego oraz kryteriów postępowania przy ocenie produktu biobójczego (Dz. U. nr 9, poz.74) ocenie
Page 4 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
podlegają dane umoŜliwiające ocenę skuteczności deklarowaną przez wnioskodawcę. Dane te muszą
przedstawić dowód, Ŝe zgłoszony przez wnioskodawcę produkt działa skutecznie na organizmy będące
przedmiotem zwalczania w warunkach normalnego stosowania, zgodnego z warunkami pozwolenia.
Badania skuteczności naleŜy wykonywać zgodnie z wytycznymi UE, o ile są one dostępne. Dopuszcza się
stosowanie badań pochodzących z następujących źródeł: ISO, CEN i innych norm międzynarodowych,
Polskich Norm, zaakceptowanych norm przemysłowych lub producenta, zaakceptowanych danych
producenta pochodzących z badań danego produktu biobójczego.
Stosowane podczas świadczenia usług preparaty kosmetyczne zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia
z dnia 17.02.2004r. powinny podlegać następującym wymaganiom:
preparaty kosmetyczne wykorzystywane przy świadczeniu usług przechowuje się, w oryginalnych
opakowaniach, w sposób chroniący je przed utratą ich właściwości,
jeŜeli preparat kosmetyczny jest przechowywany w opakowaniu innym niŜ oryginalne, na
opakowaniu tym umieszcza się etykietę zawierającą nazwę preparatu, jego wytwórcę oraz termin, do
którego moŜe być uŜyty.
Na pojemnikach zawierających roztwór preparatów kosmetycznych i środków do dezynfekcji umieszcza
się etykietę zawierającą:
nazwę preparatu lub środka;
datę przygotowania roztworu;
termin, do którego moŜe być uŜyty;
imię i nazwisko osoby przygotowującej roztwór
PRZEPISY DOTYCZĄCE ZAKŁADÓW FRYZJERSKICH, KOSMETYCZNYCH, TATUAśU I
ODNOWY BIOLOGICZNEJ
Ustawa z dnia 06.09.2001 o chorobach zakaźnych i zakaŜeniach (Dz. U. nr 126, poz.1384)
szczególnie art.13.1. (uŜytkownik nieruchomości jest zobowiązany do utrzymywania jej w stanie
sanitarnym nie naruszającym wymagań higienicznych i zdrowotnych, w tym w szczególności nie
stwarzającym zagroŜenia przeniesienia chorób zakaźnych i zakaŜeń);
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17.02.2004r w sprawie szczegółowych wymagań
sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuaŜu i odnowy
biologicznej (Dz. U. nr 31 poz.273)
OBOWIĄZKI PRACODAWCY
Ustawa z dnia 26.06.1974r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998r. nr 21, poz. 94 z późn.zm.) nakłada obowiązek na
kaŜdego pracodawcę, który powinien:
zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie
pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
dostarczać pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed
działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku
pracy oraz informować pracownika o sposobach posługiwania się tymi środkami.
III.
ZASADY WYKONYWANIA DEZYNFEKCJI W GABINETACH FRYZJERSKICH I
KOSMETYCZNYCH
Page 5 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Podstawową strategią w zapobieganiu zakaŜeniom jest zapewnienie higieny. W kompleksie zabiegów
higienicznych istotną rolę odgrywa skuteczna antyseptyka, dezynfekcja i sterylizacja.
Proces dezynfekcji
zapobiega rozwojowi drobnoustrojów w środowisku przez wpływ na strukturę lub metabolizm
drobnoustrojów, powoduje ich zabicie. Dezynfekcja redukuje liczbę drobnoustrojów znajdujących się na
nieoŜywionych powierzchniach lub rękach do poziomu bezpiecznego w określonych warunkach. Jej celem
jest przecięcie dróg przenoszenia drobnoustrojów. WraŜliwość drobnoustrojów na preparaty dezynfekcyjne
jest zróŜnicowana, zaleŜy od budowy komórki bakteryjnej i jej metabolizmu.
Preparaty dezynfekcyjne muszą wykazywać działanie bójcze w sposób nieodwracalny.
HIGIENA RĄK
Skutecznym sposobem zmniejszenia częstości zakaŜeń, podczas przeprowadzania zabiegów, jest właściwa
higiena rąk w tym:
dbałość o dłonie (zwłaszcza paznokcie) pracowników świadczących usługi tak, aby nie stanowiły
zagroŜenia dla klienta
zabezpieczenie wszelkich skaleczeń, zadrapań, pęknięć skóry plastrem opatrunkowym przed
przystąpieniem do pracy
unikanie kontaktu z klientami w przypadku sączących się i trudno gojących się zmian na dłoniach
wówczas, gdy odpowiednie ich zabezpieczenie jest niemoŜliwe
w przypadku zranienia w czasie pracy przerwanie usługi, umycie, zdezynfekowanie rany i
odpowiednie jej zabezpieczenie
zakładanie rękawic ochronnych przy zwiększonym ryzyku zakaŜenia tj. przy moŜliwym kontakcie z
drobnoustrojami, wydzielinami lub zanieczyszczeniu rąk krwią (zmieniane po kaŜdym zabiegu)
unikanie noszenia biŜuterii w pracy (pierścionki, zegarki) szczególnie podczas świadczenia usług
Redukcję liczby drobnoustrojów przejściowych, znajdujących się na powierzchni skóry rąk, uzyskuje
się poprzez ich usuniecie lub zabicie. W tym celu stosuje się:
mycie rąk
higieniczne mycie rąk
higieniczną dezynfekcję rąk
MYCIE RĄK
Mycie rąk przy uŜyciu mydła zwykłego (w gabinetach szczególnie kosmetycznych i tatuaŜu zaleca się
mydło w płynie z dozownika) ma na celu usuniecie brudu, czyli substancji obcych, złuszczającego się
naskórka oraz drobnoustrojów znajdujących się na powierzchni skóry. W tym procesie zostaje usunięta
część drobnoustrojów określana jako flora stała. Skuteczność tego postępowania zaleŜy od techniki i czasu
mycia rąk. Prawidłowe mycie rąk przez 1 minutę powoduje znaczną redukcję liczby drobnoustrojów i jest
postępowaniem wystarczającym, jeŜeli nie było kontaktu z materiałem zakaźnym.
Page 6 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
HIGIENICZNE MYCIE RĄK
Zastosowanie środka przeznaczonego do higienicznego mycia rąk ma na celu uzyskanie redukcji większej
liczby drobnoustrojów przejściowych niŜ przy myciu rąk przez 1 minutę zwykłym mydłem w płynie. KaŜdy
etap higienicznego mycia rąk powtarza się pięciokrotnie. Zwykle na zwilŜone dłonie nakłada się 5 ml
preparatu i wykonuje higieniczne mycie rąk przez 60 lub 30 sekund. Nie naleŜy zmniejszać ilości preparatu,
ani skracać zalecanego czasu. Mydło do higienicznego mycia rąk jest wyrobem medycznym: zawiera
substancję bakteriobójczą, jego skuteczność jest potwierdzona odpowiednimi badaniami. Po zakończeniu
mycia rąk naleŜy je osuszyć ręcznikiem jednorazowym. Higieniczne mycie rąk nie zastępuje higienicznej
dezynfekcji rąk.
HIGIENICZNA DEZYNFEKCJA RĄK
Najczęściej jest wykonywana preparatami alkoholowymi;
Preparaty, w ilości nie mniejszej niŜ zalecana przez producenta (najczęściej dwie porcje z
dozownika po 5 lub 3 ml), naleŜy nakładać na suche ręce, wcierać w dłonie i nadgarstek, ze
zwróceniem szczególnej uwagi na powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne między palcami, końce
palców, obszary okołopaznokciowe (paznokcie) i kciuki;
Ręce naleŜy pozostawić wilgotne przez czas zalecany przez producenta (60-30 sekund);
Antyseptyki alkoholowe naleŜy stosować na suche ręce. Widoczne zabrudzenia naleŜy uprzednio
umyć wodą z mydłem;
Higieniczną dezynfekcję rąk wykonuje się po umyciu i dokładnym wysuszeniu rąk, przed następującymi
czynnościami:
inwazyjnymi procedurami związanymi z naruszeniem ciągłości tkanek;
nałoŜeniem rękawiczek (rękawiczki naleŜy nakładać po całkowitym wyschnięciu preparatu)
HIGIENA RĄK WNIOSKI
zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek i w trakcie których moŜe dojść do krwawienia
naleŜy wykonywać w sterylnych rękawiczkach jednorazowego uŜytku;
równieŜ obsługując klientów z widocznymi niebezpiecznymi skaleczeniami oraz przy usuwaniu
zanieczyszczeń z krwi naleŜy stosować jako zabezpieczenie rękawiczki jednorazowego uŜytku;
rękawiczki po uŜyciu naleŜy traktować tak, jak zuŜyte gaziki i waciki, czyli jak odpady
zanieczyszczone krwią lub wydzielinami;
po zdjęciu rękawic naleŜy umyć ręce przy uŜyciu mydła zwykłego lub przeznaczonego do
higienicznego mycia rąk.
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
Page 7 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Powierzchnie są rezerwuarem drobnoustrojów, które mogą stanowić zagroŜenie i z którego mogą zostać
przeniesione na inne powierzchnie, sprzęty lub osoby. Przenoszenie drobnoustrojów z powierzchni
następuje głównie na drodze kontaktu rąk z powierzchnią. Ryzyko rozprzestrzeniania drobnoustrojów jest
zmniejszane przez uŜywanie rękawic, natomiast czyszczenie i dezynfekcja powierzchni ogranicza
potencjalną rolę drobnoustrojów występujących na powierzchniach w występowaniu zakaŜeń. Wykazano, iŜ
po prawidłowo przeprowadzonym procesie mycia i dezynfekcji powierzchni juŜ około 80% drobnoustrojów
zostaje z niej usunięta. Zakres działania dezynfekcyjnego zaleŜy od stopnia zagroŜenia.
Sprzęt i powierzchnie minimalnego ryzyka stanowiące małe zagroŜenie przeniesienia zakaŜenia np.
ś
ciany, podłogi, meble nie muszą być rutynowo dezynfekowane, a jedynie poddawane czyszczeniu
i myciu.
Powierzchnie wyposaŜenia aparatury np. powierzchnia rękojeści pistoletu do przekłuwania uszu,
widełki do osadzania kolczyka, urządzeń do tatuaŜu (rękojeść, pojemniczki do barwników), łóŜek
opalających, brodzików do pedicure, pasy do masaŜu mogą być zanieczyszczone pewną liczba
drobnoustrojów chorobotwórczych i w związku z tym powinny być myte i dezynfekowane po
kaŜdym kliencie, zgodnie z przyjętymi w zakładzie procedurami np. z zastosowaniem środków
dezynfekujących o zakresie działania dostosowanym do zagroŜenia np bakteriobójczym i
wirusobójczym - powierzchnia rękojeści pistoletu do przekłuwania uszu, widełki do osadzania
kolczyka, urządzeń do tatuaŜu (rękojeść, pojemniczki do barwników), bakteriobójczym i
grzybobójczym np łóŜek opalających, brodzików do pedicure, pasy do masaŜu
W zakładzie moŜna wydzielić obszary specjalne np. podłoga i ściany wokół umywalki, zlewu,
powierzchnie w pobliŜu miejsc, gdzie wykonywane są zabiegi z naruszeniem ciągłości tkanek (np.
blaty stolików, fotele, łóŜka, na których przeprowadza się zabiegi kosmetyczne), które są
szczególnie naraŜone na zanieczyszczenie substancjami organicznymi. Tam takŜe naleŜy stosować
dostosowane do zagroŜenia procedury higieniczne to jest mycie i dezynfekcja po kaŜdym kliencie z
zastosowaniem preparatów dezynfekcyjnych wykazujących działanie bakteriobójcze, wirusobójcze,
ewentualnie grzybobójcze.
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
Do dezynfekcji powierzchni stosuje się preparaty (roztwory) wykazujące działanie dezynfekujące w
czasie do 15 minut.
Warunkiem uzyskania właściwego efektu dezynfekcyjnego jest kontakt z roztworem preparatu, czyli
dokładne pokrycie powierzchni i zachowanie zalecanych parametrów.
NaleŜy pamiętać o tym, iŜ :
zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne
-zmniejszają aktywność środków dezynfekcyjnych
-przyspieszają rozkład preparatu
-stanowią barierę utrudniającą dostęp preparatu do drobnoustroju
-sprzyjają zatrzymywaniu zanieczyszczeń i bakterii
Powierzchnię dezynfekuje się po jej umyciu (musi być sucha) lub stosuje się jednostopniowy proces
mycia i dezynfekcji (z zastosowaniem środka myjąco-dezynfekującego).
Do dezynfekcji powierzchni o róŜnym stopniu zagroŜenia naleŜy stosować oddzielne pojemniki ze
Page 8 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
ś
rodkiem dezynfekcyjnym i zmywaki przeznaczone do określonego celu (np. róŜniące się kolorem).
Do dezynfekcji powierzchni nie naleŜy stosować preparatów zawierających formaldehyd ( jako
wykazujące właściwości draŜniące, mutagenne, potencjalnie rakotwórcze.
W obecności klientów i personelu dezynfekować tylko małe powierzchnie (do 2m²).
Przy zastosowaniu preparatów zawierających glioksal, sklasyfikowanych i oznakowanych jako
uczulające, szkodliwe, draŜniące w następstwie naraŜenia drogą oddechową, zawierających aldehyd
glutarowy - stęŜenie w roztworach uŜytkowych nie powinno przekraczać 0,2%.
Stosowanie spryskiwaczy do aplikacji preparatu dezynfekcyjnego powinno być ograniczone do
małych i trudno dostępnych powierzchni.
W celu zapewnienia właściwego efektu dezynfekcji powierzchni naleŜy:
posługiwać się profesjonalnym sprzętem do mycia i dezynfekcji
stosować odpowiednie preparaty myjące i dezynfekcyjne (do określonego zastosowania) i w
prawidłowych stęŜeniach
opracować szczegółowe instrukcje mycia i dezynfekcji powierzchni w pomieszczeniach
przygotowywać roztwór myjący czy myjąco-dezynfekujący bezpośrednio przed uŜyciem
nie zanieczyszczać roztworu - często wymieniać, zawsze gdy zmieni barwę, uŜywać świeŜych
zmywaków i sprzętu, gdy zmieniany jest roztwór myjący/dezynfekujący
cały sprzęt mopy, zmywaki po uŜyciu czyścić, wysuszyć lub uŜywać jednorazowych
nie naleŜy uŜywać rutynowo środków o pełnym zakresie działania i sporobójczych
nie naleŜy stosować preparatów czyszczących z dodatkiem substancji bakteriostatycznej poniewaŜ
sprzyja to selekcjonowaniu szczepów opornych
LAMPY BAKTERIOBÓJCZE
UV promieniowanie nadfioletowe o długości fali około 264 nm wykorzystywane w lampach
bakteriobójczych słuŜą do dezynfekcji powietrza. Do dezynfekcji powierzchni potrzebne jest duŜe natęŜenie
promieniowania UV, źródło promieniowania musi być blisko powierzchni, poniewaŜ intensywność
zmniejsza się wraz z kwadratem odległości. Promienie UV mogą być uŜyte tylko do dezynfekcji
powierzchni gładkich np. stalowych, szklanych, natomiast w bardzo ograniczonym zakresie działania na
drobnoustroje znajdujące się na powierzchniach porowatych. Okres działania lamp, czyli emitowania
promieniowania inaktywującego drobnoustroje, jest ograniczony, zaleŜy od elektrod i częstości uŜywania.
Czas uŜywania lampy musi być kontrolowany i po osiągnięciu 60-70% deklarowanego czasu naleŜy lampę
wymienić. Zanieczyszczenia i kurz osiadający na powierzchni lampy pochłaniają promienie UV, dlatego
promienniki naleŜy czyścić okresowo, (co najmniej raz na dwa tygodnie) ściereczka zwilŜoną czystym
alkoholem.
DEZYNFEKCJA SOLARIÓW
Zgodnie z §25.4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 17.02.2004 łóŜko lub kabinę do opalania po kaŜdym
uŜyciu naleŜy zdezynfekować, a informację o wykonaniu tej usługi umieścić w widocznym miejscu.
Powierzchnie, z którymi styka się skóra, powinny być wolne od drobnoustrojów (bakterii, grzybów), które
mogą stanowić zagroŜenie dla zdrowia człowieka, więc do dezynfekcji powierzchni łóŜek opalających
zalecane są środki dezynfekcyjne o działaniu bakteriobójczym i grzybobójczym. Bardzo waŜne jest, aby
Page 9 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
stosowany środek nie uszkadzał płyty akrylowej oraz nie powodował podraŜnień i alergii.
W postępowaniu z preparatami dezynfekcyjnymi naleŜy przestrzegać:
-zaleceń producenta lub dystrybutora,
-parametrów działania środka (stęŜenie i czas), które zapewniają skuteczność bakteriobójczą i
grzybobójczą
-informacji zawartych w etykiecie/ulotce dotyczących środków ostroŜności oraz ujemnych skutków
stosowania preparatu.
UŜytkownicy preparatów dezynfekcyjnych mają obowiązek zapoznać się równieŜ z kartą
charakterystyki preparatu, która zawiera informacje o niebezpiecznych właściwościach substancji
lub preparatu oraz zasadach i zaleceniach ich bezpiecznego stosowania.
Przykłady preparatów, które uzyskały pozytywną opinię PZH, przeznaczonych do dezynfekcji solariów:
substancja aktywna czwartorzędowe zasady amoniowe (posiadające jednocześnie dobre
właściwości myjące, mogą być stosowane do powierzchni zanieczyszczonych)
np. San Clear MED. 5a, IVORY, SOLAR Sept, Biogen O2 SOL, SUD DES
substancja aktywna alkohol - jeŜeli producent solarium dopuszcza stosowanie preparatów
alkoholowych (naleŜy pamiętać, iŜ środki alkoholowe słabo penetrują w materiale biologicznym stąd
mogą być stosowane do dezynfekcji powierzchni poddanych wcześniej odpowiednim procesom
mycia)
np. INCIDIN SUN
Dezynfekcja róŜnego rodzaju narzędzi i sprzętu po uŜyciu
Przy doborze metody oraz preparatu do dezynfekcji narzędzi, sprzętu i powierzchni naleŜy uwzględnić:
ryzyko zakaŜenia i poziom czystości mikrobiologicznej niezbędny dla dezynfekowanego
przedmiotu,
zdolność do eliminowania drobnoustrojów stanowiących zagroŜenie (zakres działania),
obecność zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych i ich wpływ na czynnik
dezynfekcyjny,
szkodliwość dla ludzi (klienta, personelu),
wpływ na dezynfekowane przedmioty, powierzchnie gdy jest stosowany zgodnie z
przeznaczeniem oraz z zalecanym sposobem uŜycia,
względy organizacyjne tj.: łatwość przygotowania roztworu, stabilność w koncentracie i
roztworze,
koszt.
Preparaty przeznaczone do dezynfekcji narzędzi, powinny wykazywać działanie bakteriobójcze,
prątkobójcze, grzybobójcze, wirusobójcze oraz sporobójcze.
Narzędzia przerywające ciągłość tkanek muszą być sterylne (wolne od form wegetatywnych i spor
bakterii oraz wirusów). Przy zabiegach o tym charakterze naleŜy stosować:
jednorazowy sterylny sprzęt np. igły
sterylne jednorazowe materiały np. tampony, rękawice, waciki, ligninę, gaziki, serwety z gazy.
Ww. sprzęt i materiały po uŜyciu, naleŜy umieścić w pojemnikach odpornych na uszkodzenie i postępować
zgodnie z procedurami dotyczącymi unieszkodliwiania odpadów. Sprzętowi wielokrotnego uŜycia,
stosowanemu przy zabiegach związanych z naruszeniem ciągłości tkanek, a takŜe takiemu, który
przypadkowo stwarza takie zagroŜenie np. brzytwy, cąŜki naleŜy zapewnić sterylizację.
Page 10 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Narzędzia i sprzęt, który kontaktuje się z nieuszkodzonymi błonami śluzowymi powinien być sterylny.
W przypadku braku moŜliwości sterylizacji narzędzi np. ze względów technicznych (rodzaj
tworzywa, konstrukcja uŜywanego sprzętu) dopuszcza się wysoki poziom dezynfekcji, w którym zostaną
zabite wszystkie drobnoustroje (bakterie wegetatywne, prątki gruźlicy, grzyby, wirusy, spory). Do narzędzi
takich będą naleŜeć np. widełki, w których osadza się kolczyk podczas przekłuwania uszu, głowice
maszyny uŜywanej do wykonywania tatuaŜu, pojemniki napełniane barwnikami.
Przy dezynfekcji róŜnego rodzaju narzędzi i sprzętu naleŜy postępować zgodnie z zaleceniami producenta
sprzętu, z uwzględnieniem parametrów działania preparatów (stęŜenie, czas, zakres działania). Narzędzia
wielokrotnego uŜytku, naruszające ciągłość tkanek, bezpośrednio po zabiegu, naleŜy zdezynfekować w
roztworach preparatów o szerokim zakresie działania obejmującym bakterie włącznie z prątkami gruźlicy,
grzyby, wirusy np. Aldesan E+ aktywator, Sekucid, sekusept Forte, Chiroisan, PeraMed, Sekusept Activ.
Zdezynfekowany sprzęt naleŜy umyć, stosując środki ochrony osobistej (rękawice, fartuch). W zaleŜności
od wymaganego poziomu czystości mikrobiologicznej, zastosować następnie proces sterylizacji lub
ponownie dezynfekcji chemicznej, uŜywajac roztworów środków dezynfekcyjnych warunkujących wysoki
poziom dezynfekcji np. Cidex Solution + aktywator, NU CIDEX, Polsept Holifa + aktywator, Sekusept
Activ. Po procesie dezynfekcji, narzędzia naleŜy przepłukać sterylna wodą, a następnie wysuszyć.
Standardowym postępowaniem, w zapobieganiu zakaŜeniom, jest stosowanie środków ochrony osobistej,
dostosowanych do istniejącego zagroŜenia.
W trakcie zabiegów naleŜy uŜywać narzędzi, sprzętu, bielizny o odpowiedniej czystości
mikrobiologicznej;
Wszelkie czynności naleŜy wykonywać, stosując: sterylne rękawice jednorazowego uŜytku, fartuch;
NaleŜy pamiętać o stosowaniu dla kaŜdego klienta, nowej pary sterylnych rękawic oraz wymiany
ich, w przypadku uszkodzenia podczas wykonywanego zabiegu.
Zasady przechowywania preparatu dezynfekcyjnego celem zachowania jego aktywności
w odpowiednich warunkach określonych przez producenta
w określonej temperaturze, chroniąc przed światłem dziennym
w oryginalnym opakowaniu
w miejscu niedostępnym dla osób postronnych/niepowołanych.
Bezpieczne stosowanie preparatów dezynfekcyjnych
Preparaty powinny być przechowywane w zamkniętych opakowaniach oryginalnych, w miejscach
niedostępnych dla osób niepowołanych i w warunkach przechowywania określonych w karcie
charakterystyki;
Roztwory uŜytkowe naleŜy przygotowywać w wyznaczonym do tego celu pomieszczeniach lub
miejscach o sprawnie działającej wentylacji, zgodnie z zaleceniami producenta, najlepiej
bezpośrednio przed wykonaniem dezynfekcji;
Roztwory uŜytkowe powinny być wymieniane codziennie, dłuŜsze niŜ jeden dzień uŜytkowanie
roztworów dopuszczalne jest tylko w przypadku, gdy moŜna kontrolować w nich stęŜenie substancji
aktywnych, dostarczonymi przez producenta wraz z preparatem wskaźnikami;
W przypadku roztworów nietrwałych tj. uwalniających aktywny chlor, jod lub tlen przechowywanie
Page 11 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
powoduje zmniejszenie lub utratę aktywności w związku z tym naleŜy je wymieniać po uŜyciu;
Do sporządzania roztworów w przypadku, gdy nie ma innych zaleceń producenta naleŜy stosować
wodę o temperaturze 20º-30ºC;
Nie wolno łączyć róŜnych preparatów dezynfekcyjnych, ani dodawać preparatów myjących;
NaleŜy sprawdzać dokładność dozowania, czyli objętość produktu płynnego lub masę produktu
sypkiego, odmierzonego miarką;
Naczynia zawierające roztwory uŜytkowe powinny być oznakowane: nazwą preparatu, stęŜeniem,
datą (godziną, gdy roztwór jest nietrwały) przygotowania, danymi identyfikacyjnymi osoby
przygotowującej roztwór;
osoby przygotowujące roztwory i wykonujące dezynfekcję powinny stosować środki ochrony
osobistej:
▪
jednorazowe rękawice i fartuch
▪
okulary ochronne
▪
chronić drogi oddechowe przy pracy z preparatami zawierającymi aldehydy lub substancje utleniające oraz
w przypadku stosowania urządzeń do spryskiwania.
W przypadku dezynfekcji narzędzi i sprzętu zaleca się przeprowadzenie procesu w pojemnikach pod
przykryciem, po dezynfekcji narzędzia naleŜy wypłukać w wodzie o odpowiedniej jakości
mikrobiologicznej, a cały proces prowadzić w pomieszczeniach ze sprawną wentylacją.
IV.
STERYLIZACJA
NARZEDZI
WIELOKROTNEGO
UśYTKU,
KTÓRYCH
STOSOWANIE POWODUJE NARUSZENIE CIĄGŁOŚCI TKANEK
Sterylizacja jest procesem mającym na celu zabicie wszystkich form drobnoustrojów, w tym takŜe spor
(form przetrwalnikowych) bakterii.
Art. 11.2. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17.02.2004r. mówi,
Ŝ
e narzędzia, których stosowanie powoduje naruszenie ciągłości tkanek po kaŜdorazowym uŜyciu naleŜy
zdezynfekować, umyć i poddać sterylizacji. Jednocześnie w art.11.3. mówi, iŜ w przypadku, gdy narzędzia
wykonane są z materiałów uniemoŜliwiających poddanie ich sterylizacji dopuszcza się stosowanie zamiast
sterylizacji dezynfekcji. W art.12 tego rozporządzenia powiedziane jest, Ŝe narzędzia wielorazowego
uŜytku naruszające ciągłość tkanek poddaje się sterylizacji lub dezynfekuje. Zapis ten jest w sprzeczności
z art.11.2. i wprowadza nieco zamieszania, bo procesów dezynfekcji i sterylizacji nie moŜna traktować
zamiennie. Są to dwa odmienne procesy, które przeprowadza się w zaleŜności od Ŝądanej czystości
mikrobiologicznej.
WYMAGANIA DOTYCZĄCE STERYLIZACJI
W sytuacji, gdy ze względu na wraŜliwość materiału, z którego wykonane są narzędzia nie moŜna ich
sterylizować, naleŜy poddać je dezynfekcji w preparacie o działaniu sporobójczym tzw. dezynfekcja
wysokiego poziomu. Takie działanie wymaga:
stosowania wody o wysokiej jakości,
sprawia trudności z postępowaniem z narzędziami po procesie,
w związku z tym prawidłowe przeprowadzenie go w warunkach gabinetów kosmetycznych lub
fryzjerskich jest praktycznie niemoŜliwe.
Narzędzia wielorazowe stosowane w takich zabiegach jak: przekłuwanie uszu, ciała (kolczyk do
przekłuwania), tatuaŜu (głowice maszynki), makijaŜu permanentnego, elektrokoagulacji, czy sprzęt
fryzjerski potencjalnie mogący naruszyć ciągłość tkanki (noŜyki, brzytwy, cąŜki) wymagają sterylizacji.
Page 12 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Gwarancję sterylności narzędzi uzyskuje się przez:
zachowanie właściwego toku postępowania przed sterylizacją
właściwe przeprowadzanie procesu sterylizacji
odpowiednie postępowanie z materiałem po przeprowadzonym procesie
Wszystkie ogniwa w sterylizacyjnym łańcuchu zaleŜności są waŜne. JeŜeli jednego z
warunków nie zachowamy i przerwiemy ten łańcuch zaleŜności, moŜemy doprowadzić do uŜycia
niesterylnego narzędzia, a w konsekwencji do zakaŜenia klienta.
Ogniwa sterylizacyjnego łańcucha zaleŜności
dezynfekcja po uŜyciu
dokładne mycie, wysuszenie, dokonanie przeglądu
odpowiednie opakowanie
właściwe ułoŜenie w komorze sterylizatora
przestrzeganie parametrów sterylizacji
kontrola procesu
wyładunek z komory
przechowywanie
dystrybucja
transport
aseptyczne otwarcie opakowania
uŜycie
METODY STERYLIZACJI
Dobór metody sterylizacji uzaleŜniony jest od:
rodzaju i właściwości sterylizowanych materiałów
od sposobu ich opakowania
zaleceń producentów sprzętu
Przed przystąpieniem do sterylizacji naleŜy upewnić się, czy dany sprzęt moŜe być sterylizowany
daną metodą. Producent sprzętu przeznaczonego do sterylizacji, powinien podać jaka metoda sterylizacji
jest zalecana dla konkretnego wyrobu. Jest to związane z moŜliwością penetracji czynnika sterylizującego, a
jednocześnie ze skutecznością procesu, jak równieŜ z ewentualnym działaniem uszkadzającym tego
czynnika na materiał, z którego sprzęt jest wykonany. W kaŜdej metodzie sterylizacji naleŜy ustalić
odporność sprzętu na czynnik sterylizujący oraz na zmiany ciśnienia w czasie procesu ( jest to obowiązek
producenta sprzętu).
METODY STERYLIZACJI STRYLIZACJA PARĄ WODNĄ
Czynnik sterylizujący :
nasycona para wodna w nadciśnieniu
w temperaturze 121ºC (nadciśnienie 1 atmosfery) lub
w temperaturze 134ºC (nadciśnienie 2 atmosfery)
Sterylizacja parowa osiąga pełny efekt, jeŜeli para nasycona oddziałuje na sterylizowany materiał
Page 13 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
przez ściśle określony czas. Wszystkie powierzchnie sterylizowanych materiałów muszą być w kontakcie z
parą. WaŜnym czynnikiem jest całkowite usunięcie powietrza z komory sterylizatora, w tym takŜe z
załadunku, oraz jakość pary (zaleŜna od generatora pary i od jakości wody). Pomiary danych fizycznych w
czasie sterylizacji parowej są bardzo istotne. Parametry fizyczne powinny być kontrolowane i
monitorowane w sposób ciągły. Sterylizacja parowa jest metodą:
uniwersalną
pewną
szybką
nietoksyczną
ekonomiczną
para wodna w nadciśnieniu dobrze penetruje sterylizowany materiał
powinna być stosowana wszędzie tam, gdzie jest to tylko moŜliwe
W STERYLIZACJI OBOWIĄZUJE ZASADA, śE DLA SPRZĘTU, KTÓRY MOśNA
WYJAŁAWIAĆ PARĄ WODNĄ POD CIŚNIENIEM NIE NALEśY STOSOWAĆ INNEJ
METODY STERYLIZACJI, A W SUCHYM GORĄCYM POWIETRZU NIE STERYLIZUJE SIĘ
NARZĘDZI STOSOWANYCH W ZABIEGACH NARUSZAJĄCYCH CIĄGŁOŚC TKANEK.
Sterylizacja promieniami UV wykorzystywana do dezynfekcji powietrza, wody, ewentualnie w
ograniczonych przypadkach powierzchni, nie jest w Ŝadnym wypadku sterylizacją. Praktycznym
natomiast wydaje się wykorzystywanie urządzeń z promieniowaniem UV do przechowywania czystych
narzędzi.
Problemy dotyczące sterylizacji w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, tatuaŜu i
odnowy biologicznej
Problemy te moŜna rozwiązać albo przeprowadzając proces sterylizacji we własnym zakresie w zakładzie
lub zlecając tę usługę placówce zewnętrznej np. szpitalom. Wykonywanie sterylizacji poza gabinetem
wymaga zawarcia umowy z podmiotem świadczącym usługi w zakresie sterylizacji i mającym moŜliwości
zapewnienia właściwego rodzaju sterylizacji. Przed przekazaniem narzędzi do placówki wykonującej
sterylizację naleŜy je opakować w specjalistyczne opakowanie sterylizacyjne i umieścić w pojemnikach
transportowych. RównieŜ autoklawowane na miejscu narzędzia powinny być pakowane. Tylko sprzęt
przeznaczony do natychmiastowego uŜycia po procesie sterylizacji moŜe być nie opakowany. Jednak trzeba
pamiętać, Ŝe nawet po jednorazowym otwarciu sterylizatora, pozostały w nim sprzęt nie moŜe być uwaŜany
za jałowy. Z tego teŜ powodu, powszechnie dotychczas stosowane w gabinetach fryzjerskich i
kosmetycznych sterylizatory kulkowe nie mogą być traktowane jako urządzenia działające zgodnie z
zasadami sterylizacji. Przy zastosowaniu rozwiązania organizacyjnego polegającego na przygotowaniu
narzędzi w zakładzie i przeprowadzaniu sterylizacji w placówce zewnętrznej, powstaje problem, kto ponosi
odpowiedzialność za proces sterylizacji. Błędy mogą wynikać z nieprawidłowego postępowania w zakładzie
(np. źle umyty sprzęt bądź umieszczony w niespecjalistycznych opakowaniach) lub w placówce
wykonującej sterylizację (np. nieprawidłowy załadunek sterylizatora, niewłaściwe parametry sterylizacji).
RODZAJE STERYLIZATORÓW
Urządzenia do sterylizacji powinny spełniać odpowiednie normy:
PN-EN 285 duŜe sterylizatory parowe
EN 13060 małe sterylizatory parowe
Page 14 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
PN-EN 14180 sterylizatory na niskotemperaturową parę wodną i formaldehyd
PN-EN 1422 sterylizatory na tlenek etylenu
DuŜe sterylizatory parowe to urządzenia o pojemności komory mogącej zmieścić, co najmniej jedną
lub więcej jednostkę wsadu. Jednostka wsadu ma wymiary 300mm x 300mm x 600mm. Sterylizatorami
tego typu dysponują przede wszystkim sterylizatornie szpitalne.
W przypadku wykonywania sterylizacji narzędzi, na miejscu, w zakładach, najwygodniej posługiwać się
małymi sterylizatorami parowymi (zgodnymi z normą EN 13060). Termin ten odnosi się do sterylizatorów
parowych przeznaczonych do sterylizacji wyrobów medycznych z komorą, w której nie moŜna umieszczać
jednostki wsadu jak ww. (300mm x 300mm x 600mm) i jednocześnie o pojemności przestrzeni uŜytkowej
komory poniŜej 601.
OPAKOWANIA STERYLIZACYJNE
Sprzęt przeznaczony do sterylizacji po dezynfekcji, umyciu, wysuszeniu, sprawdzeniu funkcjonowania,
naleŜy we właściwy sposób opakować. Opakowanie powinno zabezpieczać sterylizowane wyroby przed
zakaŜeniem drobnoustrojami po procesie sterylizacji, w czasie wyładowania z komory sterylizatora,
przechowywania i transportu do miejsca uŜycia. Wybór rodzaju opakowania sprzętu zaleŜy od stosowanej
metody sterylizacji. Opakowanie sterylizacyjne odpowiednio zaprojektowane, dobrze wykonane i właściwie
uŜyte umoŜliwia prawidłową sterylizację i stanowi ochronę produktu sterylnego przed wtórnym skaŜeniem
po zakończeniu procesu sterylizacji, a przed uŜyciem. Aktualnie w państwach europejskich istnieje w
duŜym stopniu znormalizowany system specjalistycznych opakowań sterylizacyjnych. Znormalizowany
system specjalistycznych opakowań sterylizacyjnych, pozwala na:
zapakowanie sprzętu poddawanego sterylizacji
umoŜliwia jego sterylizacje w opakowaniu
przechowywanie
transport
aseptyczny sposób wyjmowania z opakowania.
Normą europejską odnoszącą się do opakowań sterylizacyjnych (obecnie równieŜ polską) jest norma
PN EN 868.
RODZAJE OPAKOWAŃ STERYLIZACYJNYCH
opakowania jednorazowego uŜycia
papier sterylizacyjny
włóknina
torebki papierowe
torebki lub rękawy papierowo-foliowe
opakowania Tyvek folia
opakowania foliowe
opakowania wielorazowego uŜytku
prostopadłościenne pojemniki sterylizacyjne z filtrami lub zaworami
Właściwości materiałów stosowanych do produkcji opakowań powodują, Ŝe róŜne opakowania bardziej lub
mniej nadają się do poszczególnych metod sterylizacji. Wybór opakowania zaleŜy, więc od metody
sterylizacji, ponadto naleŜy przestrzegać zaleceń producenta dotyczących przeznaczenia danego
opakowania do odpowiednich technik sterylizacji.
OPAKOWANIA PAPIEROWO-FOLIOWE
Jednym z najwygodniejszych i najchętniej stosowanym rodzajem opakowań są opakowania papierowo-
Page 15 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
foliowe.
Opakowania te posiadają zalety:
przedmiot umieszczony w opakowaniu jest widoczny,
opakowanie moŜna bez trudu otworzyć (odrywając folię od papieru) bez uŜywania środków
pomocniczych
moŜna wyjąć zawartość nie powodując jej skaŜenia
zamykanie opakowania przy pomocy zgrzewczych urządzeń ciągłych jest łatwe i skuteczne.
ZASADY DOTYCZĄCE SPOSOBU PAKOWANIA
opakowania jednorazowego uŜytku moŜna sterylizować tylko raz
w przypadku przerwania procesu sterylizacyjnego naleŜy sprzęt ponownie opakować i poddać
procesowi sterylizacji
torebki moŜna napełniać tylko do ¾ objętości, gdyŜ w przeciwnym razie prawie niemoŜliwe staje
się prawidłowe wykonanie zgrzewu oraz zwiększa się niebezpieczeństwo pęknięcia opakowania
między materiałem sterylizowanym a zgrzewem torebki musi być 30 mm odstępu
w przypadku ryzyka przebicia opakowania przedmiot powinien być zabezpieczony papierową
nakładką
materiał opakowaniowy nie moŜe być zbyt naciągnięty, ani zwisać zbyt luźno, aby nie wpływał na
zmiany ciśnienia podczas sterylizacji
opakowanie wielowarstwowe jest niezbędne, aby stopniowo ograniczać zanieczyszczenie
zewnętrznej strony opakowania, powstałe po dłuŜszym okresie przechowywania, a tym samym
zmniejszyć
ryzyko
zanieczyszczenia
podczas
otwierania.
W
przypadku
opakowań
wielowarstwowych naleŜy pakować sterylizowany sprzęt układając warstwy opakowania w taki
sposób, Ŝeby strona papierowa stykała się ze stroną papierową, gdyŜ wymiana powietrza i
przenikanie pary moŜe odbywać się tylko przez papier
ta sama zasada dotyczy sposobu umieszczania opakowań papierowo-foliowych w koszach
sterylizacyjnych
optymalny sposób układania opakowań papierowo-foliowych polega na naprzemiennym układaniu
ich wg schematu folia na folię, papier na papier.
Momenty krytyczne
po procesie sterylizacji materiał pozostaje jałowy do czasu skaŜenia go w czasie przechowywania,
transportu lub przy wyjmowaniu z opakowania.
zawartość opakowania uszkodzonego uwaŜa się za nie sterylną.
prawdopodobieństwo skaŜenia materiału przy wyjmowaniu go z opakowania jest duŜo większe niŜ
prawdopodobieństwo przeniknięcia bakterii przez nieuszkodzone, właściwie zamknięte i
przechowywane w odpowiednich warunkach opakowanie.
naleŜy ograniczać do minimum wszelkie manipulacje ze sprzętem po sterylizacji jak przenoszenie,
dotykanie pakietów sterylnych.
OKRES PRZECHOWYWANIA
Sterylność zawartości opakowania zaleŜy przede wszystkim od sposobu przechowywania. W czasie
przechowywania opakowania naleŜy chronić przed wilgocią, wodą rozpryskową, kontaktem ze
Page 16 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
ś
rodkiem dezynfekcyjnym. W Polsce nie ma norm regulujących sposób i czas przechowywania. W
związku z tym, jeŜeli sprzęt do sterylizacji przygotowywany jest w sposób prawidłowy, a warunki
przechowywania dobre, naleŜałoby przyjąć maksymalne okresy przechowywania:
1 miesiąc podwójna warstwa papieru lub warstwa papieru i warstwa włókniny
6 miesięcy opakowania papierowo-foliowe, przy załoŜeniu, Ŝe warunki przechowywania są dobre
(zamknięte szafy, temperatura powietrza 15-25ºC, wilgotność powietrza 40-60%, pomieszczenia -
suche, wolne od insektów i kurzu).
W przypadku złych warunków przechowywania, okresy te naleŜy skrócić.
KONTROLA PROCESÓW STERYLIZACJI
Procesy sterylizacji naleŜy kontrolować wskaźnikami:
fizycznymi,
biologicznymi
chemicznymi
Wskaźniki fizyczne zamontowane są na stałe w sterylizatorze i określają stan techniczny urządzenia, naleŜą
do nich:
termometry
manometry
kontrolki świetlne
Wskaźniki biologiczne
Informują o fakcie zabicia drobnoustrojów, gdyŜ zawierają spory wyselekcjonowanych bakterii
wysoce opornych na dany czynnik sterylizujący. Negatywny wynik posiewu wskaźnika biologicznego po
ekspozycji (procesie sterylizacji) daje gwarancję uzyskania sterylności materiałów. Wyniki kontroli
biologicznej moŜna odczytać po okresie inkubacji bakterii tj. po 7 dniach w przypadku tradycyjnych
wskaźników do posiewu (np. Sporal A) lub po 48 godzinach po uŜyciu wskaźników fiolkowych tzw.
szybkiego odczytu (Rapid).
Wskaźniki chemiczne
Zawierają substancje, które po osiągnięciu wymaganych parametrów sterylizacji zmieniają barwę.
Informację o przeprowadzonym procesie otrzymuje się natychmiast po jego zakończeniu. Wśród
wskaźników chemicznych rozróŜniamy:
wskaźniki chemiczne wielu zmiennych (wieloparametrowe) wkładane do wnętrza pakietu, które
wskazują, Ŝe wewnątrz ładunku zostały osiągnięte wszystkie parametry sterylizacji lub kilka z tych
parametrów (co najmniej dwa); informują o prawidłowości przebiegu procesu;
wskaźniki chemiczne procesu sterylizacji przeznaczone do uŜycia zewnętrznego, których zmiana
barwy świadczy o tym tylko, Ŝe pakiet poddany był działaniu czynnika sterylizującego; zmiana
barwy następuje pod wpływem osiągnięcia jednego z parametrów sterylizacji np. temperatury (nie
wykazują jak długo ta temperatura się utrzymywała); pozwalają na wizualne odróŜnienie sprzętu,
który był poddany sterylizacji od sprzętu nie wyjałowionego. Do wskaźników procesu naleŜą
wskaźniki umieszczone na opakowaniach sterylizacyjnych, taśmy samoprzylepne.
Page 17 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
KONTROLA PROCESÓW STERYLIZACJI
Skuteczność procesów sterylizacji powinna być kontrolowana :
okresowo przy uŜyciu wskaźników biologicznych
na bieŜąco przy uŜyciu wskaźników chemicznych kaŜdy proces.
Wskaźniki biologiczne i chemiczne naleŜy umieszczać wewnątrz pakietów lub kontenerów, aby
stwierdzić, czy czynnik sterylizujący dotarł do wnętrza i spenetrował wyjałowiony materiał. Okresową
kontrolę biologiczną uŜytkownik powinien przeprowadzać co najmniej 1 raz w miesiącu umieszczając trzy
lub przy uŜytkowej objętości komory poniŜej 20l dwa wskaźniki wewnątrz pakietów wybranych spośród
załadunku, reprezentatywnych dla materiału przeznaczonego do wyjałowienia w danym cyklu. Pakiety ze
wskaźnikami naleŜy umieścić w róŜnych miejscach komory sterylizatora, najtrudniej dostępnych dla
czynnika sterylizującego.
KaŜdy proces uŜytkownik powinien kontrolować wskaźnikami chemicznymi.
Wskaźniki chemiczne podobnie, jak w przypadku wskaźników biologicznych trzy lub dwa, naleŜy umieścić
w róŜnych miejscach w komorze sterylizatora, najtrudniej dostępnych dla czynnika sterylizującego,
wkładając do wnętrza pakietów reprezentatywnych dla sterylizowanego materiału. Wszystkie pakiety
powinny być dodatkowe oznakowane za zewnątrz wskaźnikami chemicznymi procesu. Nie moŜna stosować
tych wskaźników procesu, zamiast wskaźników chemicznych, gdyŜ informują one wyłącznie o tym, Ŝe dany
sprzęt był sterylizowany, natomiast nie rejestrują prawidłowości wszystkich parametrów procesu.
Wskaźniki procesu spełniają rolę kontroli dodatkowej, obok wskaźników chemicznych, natomiast ich nie
zastępują.
DOKUMENTACJA PROCESÓW STERYLIZACJI
System dokumentacji procesów sterylizacji powinien uwzględniać:
rodzaj sterylizacji
parametry procesu (temperatura, czas, ciśnienie)
numer sterylizatora
cyklu
wyniki kontroli chemicznej
wyniki kontroli biologicznej
datę
osobę odpowiedzialną za proces
jeśli jest to moŜliwe wydruk parametrów w czasie cyklu pracy
Dokumentacja procesów sterylizacji zgodnie z art. 442 Kodeksu Cywilnego powinna być
przechowywana przez okres 10 lat.
V.
POSTEPOWANIE Z ODPADAMI
Ustawa z dnia 27.06.2001r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628 z późn. zm.)
określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz
ochronę środowiska
Page 18 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html
Odpady w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, tatuaŜu i odnowy biologicznej:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r.(Dz. U. nr 112, poz. 1206) wydane na podstawie
art.4 ust.1 pkt.1 ww. Ustawy określa katalog odpadów dzieląc je na 20 grup. Większość odpadów
pochodzących z zakładów fryzjerskich, kosmetycznych, tatuaŜu i odnowy biologicznej moŜna uznać za
odpady komunalne, gromadzone nie selektywnie (zmieszane) o kodzie 20 03 01 lub komunalne nie
wymienione w innych podgrupach o kodzie 20 03 99. Część odpadów powinna być gromadzona
selektywnie. Dotyczy to głównie tych, które uznane są za niebezpieczne np. lampy fluorescencyjne i inne
odpady zawierające rtęć o kodzie 20 01 21*.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 17.02.2004r. w zakładzie ustala się instrukcję
postępowania z odpadami zgodnie z którą:
odpady powinny być gromadzone w pojemnikach zamykanych, zaopatrzonych w worki foliowe,
pojemniki na odpady umieszcza się w kaŜdym pomieszczeniu zakładu, gdzie są świadczone usługi,
zuŜyte materiały, które mogły ulec zanieczyszczeniu krwią lub wydzielinami, gromadzi się w
oznakowanych, przeznaczonych do tego celu pojemnikach lub w workach foliowych
przedmioty o ostrych końcach i krawędziach powinny być zbierane do pojemników sztywnych,
odpornych na przebicie
nie zaleca się otwierania raz zamkniętych pojemników, czy worków jednorazowego uŜytku
odpady do momentu odbioru powinny być przechowywane, w przystosowanym do tego celu
wydzielonym miejscu, odizolowanym od części, gdzie świadczone są usługi.
Drukuj dokument
Page 19 of 19
"vavrus" - BHP, profilaktyka zakaŜeń w salonach tatuaŜu wymagania sanitarne...
2008-03-16
http://www.vavrus.narew.org/bhp.html