Surowka Egzekwowanie wyroków sądów polskich za granicą

ZNZE WSIiZ 1/2009 (9), ISSN 1689-9229, s. 83-103

Dariusz Surówka

Egzekwowanie wyroków s

dów polskich za granic

– zagadnie-

nia praktyczne

1. Wprowadzenie

Od momentu powstania i funkcjonowania organizmu unijnego

trwały prace maj

ce na celu jak najwi

ksz

unifikacj

systemów

prawnych zwi

zanych z podstawowymi filarami Wspólnoty, tj. swo-

bodnym przepływem osób i towarów. Nierozerwaln

dziedzin

pra-

wa, zwi

zan

z tymi wła

nie fundamentami, jest prawo cywilne i

handlowe. Od samego pocz

tku, a w ostatnim okresie czasu w spo-

sób szczególny, zintensyfikowane zostały działania maj

ce na celu

jak najwi

ksz

korelacj

zapisów i rozwi

prawnych, pozwalaj

cych na swobodny obrót prawny oraz uznawanie i wykonywanie

orzecze

dów wydanych w jednym z pa

stw Unii Europejskiej,

tak

e w innych krajach Wspólnoty. Przykładem rozwi

zania tej

wła

nie kwestii jest rozporz

dzenie Rady WE nr 44/2001 z 22 grud-

nia 2000 r.

. Konieczno

ść

regulacji tej kwestii wynikła bezpo

rednio

ze skali obrotu handlowego i umo

liwienia wierzycielom dochodze-

nia swoich praw tak

e w innych pa

stwach członkowski UE, w

których siedzib

ma ich niesolidny partner handlowy.

Autor jest wykładowc

ą w Katedrze Prawa Administracyjnego Wyższej Szkoły

Informatyki i Zarz

ądzania w Rzeszowie.

Rozporz

ądzenie Rady WE nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uzna-

wania orzecze

ń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlo-

wych (Dz.Urz. z 2001 r. L 12, s. 1) – zwane dalej rozporz

ądzeniem.

Europejski obrót prawny w dziedzinie prawa procesowego opar-

ty jest obecnie o pi

ęć

rozporz

dze

w dziedzinie tzw. europejskiego

prawa procesowego. Rozporz

dzenia te zostały wydane przez Rad

w obszarze jej kompetencji w zakresie współpracy w sprawach s

downictwa. Kompetencje te przysługuj

Wspólnocie Europejskiej od

czasu wej

cia w

ycie Traktatu Amsterdamskiego

. Obok aktów praw-

nych w dziedzinie mi

dzynarodowego post

powania w sprawach

mał

skich

, dor

cze

zagranicznych

, mi

dzynarodowego prawa

upadło

ciowego

, mi

dzynarodowej współpracy w sprawie przeprowa-

dzania dowodów

i europejskiego tytułu egzekucyjnego

najwa

niej-

dla praktyki s

dowej regulacj

stanowi rozporz

dzenie Rady nr

44/2001 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzecze

dowych

oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporz

dzenie to obowi

zuje bezpo

rednio w pa

stwach członkowskich i

zasadniczo nie wymaga implementowania go do prawa krajowego.

Zapisy rozporz

dzenia zast

puj

odpowiednie przepisy polskiego ko-

deksu post

powania cywilnego (art 1096 k.p.c. i nast) oraz umów

Traktat z Amsterdamu z 2.10.1997 r., zmieniaj

ący Traktat o Unii Europejskiej,

Traktaty ustanawiaj

ące Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty.

Wszedł w

życie 1.05.1999 r., Dz.Urz. WE z 1997 r. C 340.

Rozporz

ądzenie Rady WE nr 1347/2000 z 29.05.2000 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i

wykonywania orzecze

ń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowie-

dzialno

ści rodzicielskiej za dzieci obojga małżonków (Dz.Urz. z 2000 r. L 160, s. 19).

Rozporz

ądzenie Rady WE nr 1348/2000 z 29.05.2000 r. w sprawie doręczania w

ństwach członkowskich sądowych i pozasądowych dokumentów w sprawach

cywilnych i handlowych (Dz.Urz. z 2000 r. L 160, s. 37).

Rozporz

ądzenie Rady WE nr 1346/2000 z 29.05.2000 r. w sprawie postępowania

upadło

ściowego (Dz.Urz. z 2000 r. L 160, s. 1).

Rozporz

ądzenie Rady WE nr 1206/2001 z 28.05.2001 r. w sprawie współpracy między

ądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywil-

nych lub handlowych (Dz.Urz. z 2001 r. L 174, s. 1).

Rozporz

ądzenie Parlamentu i Rady WE nr 805/2004 z 21/04.2004 r. w sprawie wpro-

wadzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla niespornych roszcze

ń (Dz.Urz. WE z

2004 r. L 143, s. 15) – weszło w

życie 21.10.2005 r.

dzynarodowych w dziedzinie jurysdykcji krajowej lub uznawania

i wykonywania zagranicznych orzecze

dowych, w szczególno

regulacje zawarte w Konwencji z Lugano

. Rozporz

dzenie to stanowi

istotn

zmian

w zakresie stosowania Konwencji z Lugano oraz w

znacznej mierze modyfikuje zasady rz

ce jurysdykcj

krajow

oraz

uznawaniem i wykonywaniem zagranicznych orzecze

w obrocie z

stwami członkowskimi Unii Europejskiej. W rozporz

dzeniu znacznie

uproszczone zostało post

powanie w sprawie uznawania i wykonywania orze-

cze

wydawanych w innym pa

stwie członkowskim UE.

2. Proces tworzenie si

wspólnego prawa procesowego

Podstawowym dokumentem dla tzw. europejskiego prawa proce-

sowego był art. 220 Traktatu Rzymskiego

, na podstawie którego pa

stwa członkowskie Wspólnoty podj

ły działania w celu zapewnienia

„uproszczenia formalno

ci dotycz

cych wzajemnego uznawania i

wykonywania orzecze

dowych i arbitra

owych”. Komisji Wspólnot

Europejskich przypadła w tym wzgl

dzie wył

cznie rola koordynatora.

Realizacja tych działa

został powierzona w 1959 r. zespołowi eks-

pertów, w skład którego weszli m.in. przedstawiciele sze

ciu ówcze-

snych pa

stw członkowskich (Belgii, Republiki Federalnej Niemiec,

Francji, Włoch, Luksemburga i Holandii), Komisji oraz obserwato-

rzy z Haskiej Konwencji Prawa Prywatnego

. Zadaniem zespołu

Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzecze

ń sądowych w sprawach cywilnych i

handlowych sporz

ądzona w Lugano 16.09.1988 r., ratyfikowana przez Polskę

26.08.1999 r. (DzU z 2000 r. Nr 10, poz. 132 i 133).

Traktat ustanawiaj

ący Europejską Wspólnotę Gospodarczą sporządzony w Rzymie

25.03.1957 r.

K. Pornbacher, E. Rutkowska, Jurysdykcja krajowa oraz uznawanie i wykonywanie

orzecze

ń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, „Przegląd Prawa Handlowe-

go”, 6/2004, , s. 4.

ekspertów miało by

wypracowanie konwencji, która zapewniłaby

transgraniczne uznawanie i wykonywania orzecze

dowych w ramach

ówczesnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Według opinii ekspertów,

wzajemne uznawanie i wykonywanie orzecze

dowych utrudniał nie

tylko nadmiar formalno

ci, ale tak

e niezwykle szeroki zakres jurysdyk-

cji krajowej s

dów przysługuj

cych im na podstawie wewn

trznych prze-

pisów, prowadz

cy zasadniczo do dyskryminacji obcokrajowców. Był to

główny problem na drodze do uznawania orzecze

pochodz

cych z in-

nych pa

stw członkowskich.

Do zapewnienia uznawania i wykonywania orzecze

na terenie całej

EWG koniecznym stało si

stworzenie nowego, jednolitego systemu

jurysdykcji krajowej, który zast

piłby regulacje krajowe. Efektem

prac powołanego w tym celu zespołu ekspertów było przyj

cie w

1966 r., tekstu Konwencji brukselskiej o jurysdykcji i wykonywaniu

orzecze

dowych w sprawach cywilnych i handlowych. Sama Kon-

wencja została podpisana 27 wrze

nia 1968 w na posiedzeniu Rady

Ministrów Wspólnot Europejskich. Po ratyfikacji przez wszystkie

kraje – sygnatariuszy weszła ona w

ycie 1 lutego 1973 r. Przy roz-

szerzaniu Wspólnoty Europejskiej (pó

niej Unii Europejskiej) nowe

stwa członkowskie musiały tak

e przyst

powa

do Konwencji

brukselskiej oraz zwi

zanych z ni

protokołów

. Kolejne przyst

pienia pa

stw powodowało podj

cie za ka

dym razem prac w zakre-

sie modyfikacji tre

ci Konwencji. Nowym impulsem do zmian były

starania zainicjowane przez Szwecj

, a nast

pnie kontynuowane

przez Szwajcari

, które zmierzały do wł

czenia ówczesnych pa

stw

Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (European Free

Trade Association – EFTA), czyli Finlandii, Islandii, Norwegii,

Austrii, Szwecji i Szwajcarii, do systemu europejskiego prawa

procesowego stworzonego przez Konwencj

brukselsk

. Kraje

EFTA nie mogły i nie chciały przyst

do Konwencji bruksel-

skiej, nie b

c pa

stwami członkowskimi EWG. Stworzono

zatem równoległ

umow

dzynarodow

w postaci Konwencji z

Lugano z 16 wrze

nia 1988 r., któr

podpisały pa

stwa członkow-

skie EFTA i EWG.

Jednak strony nie osi

ły porozumienia co do wła

ciwo

Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo

ci (ETS) w sprawach

interpretacji Konwencji z Lugano. Aby zapewni

pewien mini-

malny poziom harmonizacji w zakresie wykładni tej Konwencji,

jej sygnatariusze przyj

li protokół, który ograniczał si

zasadni-

czo do apelu do pa

stw-stron Konwencji z Lugano o uwzgl

dnia-

nie orzecznictwa s

dów innych pa

stw, dotycz

cego postanowie

Konwencji z Lugano.

Po akcesji Finlandii, Austrii i Szwecji do Unii Europejskiej w

1995 r. oraz przyst

pieniu tych pa

stw do Konwencji bruksel-

skiej w 1996 r. Konwencja z Lugano straciła istotnie na znaczeniu.

Odzyskała je nast

pnie cz

ęś

ciowo poprzez przyst

pienie do niej

Polski w 2000 r. Oprócz Polski Konwencji z Lugano nie przyj

ło

adne z pa

stw przyst

puj

cych w 2004 r. do Unii Europej-

skiej

Protokół luksemburski podpisany w dniu 3 czerwca 1971 r. w Luksemburgu w sprawie

powierzenia interpretacji i wykładni Konwencji brukselskiej Europejskiemu Trybuna-
łowi Sprawiedliwo

ści.

K. Pornbacher, E. Rutkowska, Jurysdykcja krajowa..., s. 8.

Obowi

zuj

cy od 1 maja 1997 Traktat Amsterdamski dodał

do Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej w tytule IV

postanowienia o stopniowym ustanowieniu obszaru wolno

ci, bez-

piecze

stwa i sprawiedliwo

ci. Spowodowało to przesuni

cie te-

matyki współpracy s

dowej w sprawach cywilnych maj

cych

skutki transgraniczne z trzeciego filaru Unii Europejskiej, który ma

charakter mi

dzypa

stwowy, do pierwszego filaru, czyli do kom-

petencji Wspólnoty Europejskiej.

Wspólnota Europejska otrzymała, na podstawie zapisu art.

61 lit. c i art. 65 TWE – kompetencj

do podejmowania

rod-

ków z zakresu współpracy s

dowej w sprawach cywilnych o wymia-

rze transgranicznym, je

rodki takie s

niezb

dne do zapew-

nienia nale

ytego funkcjonowania Rynku Wewn

trznego, doty-

cych m.in. transgranicznego dor

czania aktów s

dowych i

pozas

dowych, współpracy w dziedzinie przeprowadzania dowo-

dów oraz uznawania i wykonywania orzecze

dowych i poza-

dowych w sprawach cywilnych i handlowych. Przepis ten dał

Wspólnocie Europejskiej upowa

nienie do podj

cia działa

celem

pełnego ujednolicenia mi

dzynarodowego prawa prywatnego i

procesowego.

3. Rozporz

dzenie Rady Unii Europejskiej (WE) nr 44/2001

Efektem prowadzonych na przełomie kilkudziesi

ciu lat prac w

zakresie ujednolicenia prawa procesowego jest wła

nie rozporz

dzenie Rady Unii Europejskiej (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia

2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzecze

dowych oraz

ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporz

dzenie to, w swojej tre

ci bardzo zbli

one do Konwencji z Lugano,

okre

la, jakie wymagania musz

spełnione, aby orzeczenie wy-

dane w jednym pa

stwie Unii Europejskiej mogło by

uznane i wy-

konane w innym pa

stwie Wspólnoty. Niniejsze rozporz

dzenie ma

zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezale

nie od

rodzaju s

du. Nie obejmuje ono natomiast spraw podatkowych,

celnych i administracyjnych.

3.1. Terytorialny oraz rzeczowy zakres stosowania rozporz

dze-

nia

W artykule 32 rozporz

dzenia wskazano, co rozumie si

pod po-

ciem uznawalnego i wykonalnego orzeczenia. Orzeczenie takie jest

wydanym przez s

d pa

stwa członkowskiego UE orzeczeniem, bez

wzgl

du na jego nazw

, w tym wyrok, orzeczenie, nakaz płatniczy

lub polecenie wykonania czynno

ci, oraz okre

lone przez urz

dni-

ków s

dowych koszty i wydatki.

Na podstawie powy

szej definicji wida

e przedmiotowe roz-

porz

dzenie wyj

tkowo szeroko okre

la zakres orzeczenia. Chocia

w art. 32 nakaz zapłaty nie został osobno nazwany, to jednak bez

tpienia powy

sza definicja obejmuje i ten rodzaj orzeczenia .

Terytorialny zakres stosowania rozporz

dzenia wynika z art. 299

ust. l TWE, który bezpo

rednio reguluje zakres stosowania TWE, znajdu-

c równie

zastosowanie do zakresu obowi

zywania wtórnego prawa

wspólnotowego. Zgodnie z tym przepisem rozporz

dzenie stosuje si

wszystkich pa

stwach członkowskich.

Rozporz

dzenie stosuje si

do spraw cywilnych i handlowych, nieza-

nie od rodzaju s

du lub trybunału (art. 1 rozporz

dzenia). Spo

ród

spraw cywilnych wył

czone zostały sprawy dotycz

ce:

•

stanu cywilnego lub zdolno

ci prawnej i zdolno

ci do czynno

prawnych jak równie

ustawowego przedstawicielstwa

osób fizycznych, praw ze stosunków maj

tkowych wynikaj

cych z mał

stwa, prawa spadkowego, w tym testamentu;

•

upadło

ci, post

powa

likwidacyjnych dotycz

cych niewy-

płacalnych spółek lub innych osób prawnych, układów i in-

nych podobnych post

powa

;

•

ubezpiecze

społecznych;

•

dów polubownych.

Przesłank

stosowania uregulowa

dotycz

cych jurysdykcji jest

posiadanie przez pozwanego w jednym z pa

stw członkowskich

miejsca zamieszkania (niezale

nie od obywatelstwa) lub siedziby w

rozumieniu art. 60 rozporz

dzenia.

Zgodnie z art. 66 ust l rozporz

dzenia jego przepisy stosuje si

powództw i dokumentów urz

dowych, które zostały wytoczone lub sporz

dzone po jego wej

ciu w

ycie. Orzeczenia wydane po wej

ciu w

ycie

rozporz

dzenia, w sprawach wytoczonych jeszcze przed jego wej

ciem w

ycie, podlegaj

uznaniu i wykonaniu na podstawie jego przepisów na

warunkach okre

lonych w art. 66 ust. 2 rozporz

dzenia. Tak wi

c, je

eli

powództwo zostało wytoczone przed wej

ciem w

ycie niniejszego

rozporz

dzenia, wówczas orzeczenie wydane po tej chwili b

uznawane i zezwoli si

na ich wykonanie:

•

eli powództwo zostało wytoczone w pa

stwie członkow-

skim pochodzenia po tym jak Konwencja Brukselska lub

Konwencja Luga

ska weszły w

ycie zarówno pa

stwie

członkowskim pochodzenia, jak i w tym, w którym ma na-

uznanie lub,

•

d miał jurysdykcj

na podstawie przepisów, które s

zgodne z przepisami jurysdykcyjnymi rozdziału II lub

umowy, która obowi

zywała w chwili wytoczenia powódz-

twa pomi

dzy pa

stwem członkowskim pochodzenia a pa

stwem członkowskim wykonania orzeczenia.

3.2. Pierwotna wykonalno

ść

orzeczenia w Polsce

Orzeczenie, którego wykonalno

ść

chcemy stwierdzi

w innym

stwie UE, a nast

pnie egzekwowa

, musi by

wykonalne w Pol-

sce, czyli by

tytułem wykonawczym według polskiego kodeksu

post

powania cywilnego. Co rozumie si

pod poj

ciem tytułu wyko-

nawczego, okre

la art. 776 k.p.c. wskazuj

c, i

tytułem wykonaw-

czym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzul

wykonalno

ci.

Artykuł 777. k.p.c. precyzuje, co uznaje si

za tytuł egzekucyjny

Jak stanowi art. 777 § 1 kodeksu post

ępowania cywilnego tytułami egzekucyjnymi

ą:

1) orzeczenie s

ądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak

równie

ż ugoda zawarta przed sądem;

) orzeczenie referendarza s

ądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowe-

mu wykonaniu,
2) wyrok s

ądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem;

) ugoda przed mediatorem,

3) inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegaj

ą wykonaniu w drodze

egzekucji s

ądowej;

4) akt notarialny, w którym dłu

żnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek

zapłaty sumy pieni

ężnej lub uiszczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo

w akcie oznaczonych, albo te

ż obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej,

lokalu, nieruchomo

ści lub statku wpisanego do rejestru gdy termin zapłaty, uiszczenia

lub wydania jest w akcie wskazany;
5) akt notarialny, w którym dłu

żnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek

zapłaty sumy pieni

ężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za

Przyjmuj

c, i

wierzyciel posiada ju

orzeczenie wydane prze s

koniecznym warunkiem b

dzie zaopatrzenie go w klauzul

wyko-

nalno

ci nadawan

na wniosek wierzyciela przez s

d, który to orze-

czenie wydał. Tak wi

c warunkiem wykonania orzeczenia w innym

stwie UE jest stwierdzenie jego wcze

niejszej wykonalno

ci w

Polsce.

3.3. Potwierdzenie wykonalno

ci w formie za

wiadczenia

Aby orzeczenie mogło by

uznane za wykonalne i egzekwowa-

ne w innym pa

stwie, s

d, który je wydał, musi sporz

dzi

tak

odpowiednie, potwierdzaj

ce to za

wiadczenie. Za

wiadczenie to, w

okre

lonym w zał

czniku nr V do rozporz

dzenia wzorze, jest wy-

dawane na wniosek wierzyciela. Wniosek ten nie musi zachowywa

szczególnych wymogów co do formy i tre

ci. Powinien spełnia

jednak wymagane przepisami procedury cywilnej warunki

, czyli

zawiera

•

oznaczenie s

du, do którego jest skierowane,

•

imi

i nazwisko lub nazw

stron, ich przedstawicieli usta-

wowych i pełnomocników,

•

oznaczenie rodzaju pisma,

•

tre

ść

wniosku lub o

wiadczenia,

•

podpis strony lub jej pełnomocnika,

•

wymienienie zał

czników.

pomoc

ą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzy-

ciela do prowadzenia przeciwko dłu

żnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość

lub cz

ęść roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o

nadanie temu aktowi klauzuli wykonalno

ści.

Wymagania jakie powinno spełnia

ć pismo procesowe określa art. 125 i 126 k.p.c.

Zał

cznikiem do wniosku mo

e by

w tej sytuacji wła

nie for-

mularz – wzór za

wiadczenia o wykonalno

ci orzeczenia w Polsce.

wiadczenie to zawiera podstawowe informacje o przeprowa-

dzonym post

powaniu s

dowym, w szczególno

ci oznaczenie i adres

du, oznaczenie stron post

powania, tre

ść

i form

rozstrzygni

cia

oraz stwierdzenie przeciwko komu to orzeczenie lub ugoda s

dowa

jest wykonalne(-a) w pa

stwie członkowskim pochodzenia. Osob

przeciwko której b

dzie toczyło si

post

powanie o stwierdzenie

wykonalno

ci, b

dzie pozwany w pierwotnym post

powaniu prowa-

dzonym przez s

d krajowy.

wiadczenie to ma tak

e stwierdza

e pozwany miał mo

liwo

ść

podj

cia i skorzystania z przysługuj

cych mu

rodków obro-

ny. Wła

nie dlatego tak istotne jest zwrócenie uwagi na poprawno

ść

wypełnienia przez s

d punktu 4.4 tego za

wiadczenia. W punkcie

tym s

d ma wskaza

dat

dor

czenia dokumentu wszczynaj

cego

post

powanie, je

eli orzeczenie wydane zostało w post

powaniu, w

którym pozwany nie wdał si

w spór.

Zapis ten b

dzie miał szczególne znaczenie w sytuacji wydania

przeciwko pozwanemu nakazu zapłaty lub wyroku zaocznego. Oby-

dwa rodzaje orzecze

najcz

stsz

podstaw

do dalszych post

po-

egzekucyjnych.

Wyrok zaoczny wydawany jest w sytuacji, kiedy pozwany nie

stawił si

na posiedzenie wyznaczone na rozpraw

albo mimo sta-

wienia si

nie bierze udziału w rozprawie – art. 339 § 1 k.p.c. Tak

c wyrok zaoczny zostanie wydany w sytuacji, kiedy pozwany,

który pomimo zawiadomienia go o tocz

cym si

przeciwko niemu

post

powaniu, nie bierze w nim udziału. W takiej sytuacji w punkcie

4.4 za

wiadczenia powinna by

wskazana data dor

czenia pozwa-

nemu odpisu pozwu wraz z wezwaniem do zaj

cia stanowiska w

sprawie.

O wydaniu nakazu zapłaty pozwany dłu

nik dowiaduje si

momencie jego dor

czenia wraz z odpisem pozwu i wezwaniem do

zapłaty nale

nej kwoty w terminie 14 dni lub wniesienia w tym ter-

minie sprzeciwu (lub zarzutów od nakazu zapłaty w post

powaniu

nakazowym). W punkcie 4.4 za

wiadczenia powinna by

zatem

wskazana data dor

czenia pozwanemu nakazu zapłaty.

Szczególna sytuacja powstanie, kiedy strona ma miejsce za-

mieszkania lub siedziby za granic

. W tej sytuacji, jak wskazuje art.

1135 k.p.c., strona zamieszkała za granic

, je

eli nie ustanowiła

pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Polsce,

obowi

zana jest wskaza

w Polsce pełnomocnika do dor

cze

. W

razie niewskazania pełnomocnika do dor

cze

, przeznaczone dla tej

strony pisma s

dowe pozostawia si

w aktach sprawy ze skutkiem

dor

czenia. Stron

nale

y o tym pouczy

przy pierwszym dor

cze-

niu.

W takiej sytuacji w punkcie 4.4 za

wiadczenia powinna by

wskazana data dor

czenia pisma pełnomocnikowi, a w przypadku

jego braku, data, z jak

pismo zostało zło

one do akt ze skutkiem

dor

czenia.

3.4. Przygotowanie wniosku o wykonanie orzeczenia

Uzyskanie stosownego za

wiadczenia z polskiego s

du stanowi

podstaw

do przygotowania dokumentacji dla odpowiedniego s

stwa, w którym mieszka dłu

nik, a w którym to wierzyciel chce

egzekwowa

nale

ść

. Wniosek składa si

do s

du albo innego

wła

ciwego organu okre

lonego w wykazie zamieszczonym w za-

czniku II do rozporz

dzenia

Wła

ciwo

ść

miejscow

okre

la si

na podstawie miejsca za-

mieszkania dłu

nika lub na podstawie miejsca, w którym egzekucja

powinna zosta

przeprowadzona. Do takiego wniosku nale

y doł

czy

oryginał tytułu wykonawczego oraz otrzymane z s

du polskie-

go za

wiadczenie.

Wniosek taki w swoim układzie i tre

ci nie b

dzie zbytnio ró

nił

od wniosku kierowanego do polskiego s

du. Wskaza

nale

tylko na to, i

wniosek ten składany jest według procedury rozporz

dzenia i dotyczy stwierdzenia wykonalno

ci okre

lonego orzeczenia

du polskiego za granic

Wniosek i posiadane dokumenty dobrze jest wcze

niej przetłu-

maczy

. Wprawdzie nie jest to wymagane, ale s

d, do którego wy-

puje si

z wnioskiem o stwierdzenie wykonalno

ci, ma prawo

wezwa

wnioskodawc

do przedstawienie mu dokumentów przetłu-

maczonych przez tłumacza przysi

głego.

3.5. Ustanowienie pełnomocnika w pa

stwie wykonania orzecze-

nia

We wniosku nale

y tak

e wskaza

adres do dor

cze

w okr

du, do którego składany wniosek. Jak okre

la to art. 40 rozporz

dzenia, je

eli prawo pa

stwa członkowskiego wykonania nie prze-

widuje wskazywania takiego adresu, wnioskodawca wskazuje peł-

nomocnika do dor

cze

Rozporz

dzanie to nie stawia wymagania aby tym pełnomocni-

kiem był koniecznie prawnik, ale maj

c na uwadze, i

całe post

po-

wanie toczy si

według prawa pa

stwa członkowskiego, w którym

stwierdzamy wykonanie orzeczenia, to chyba najlepiej zorientowan

w tym zakresie sob

dzie wła

nie adwokat lub radca prawny.

Pomoc prawnika mo

e okaza

konieczna w sytuacji prowa-

dzenia pó

niejszego post

powania egzekucyjnego w danym pa

stwie, a tak

e w ustaleniu adresu lub siedziby dłu

nika. Pełnomoc-

nictwo udzielone mo

e by

w zwykłej formie pisemnej. Do pełno-

mocnictwa najlepiej zał

czy

aktualny odpis z odpowiedniego reje-

stru lub ewidencji wskazuj

cy na sposób reprezentacji, a tak

e oso-

by do tego uprawnione

3.6. Zwolnienie post

powania o wykonanie orzeczenie z kosztów

dowych

W post

powaniu o stwierdzenie wykonalno

ci w pa

stwie

członkowskim wykonania orzeczenia nie mo

na pobiera

adnych

opłat skarbowych lub nale

ci ustalanych od warto

ci przedmiotu

sporu. Oznacza to,

e strona

żą

daj

ca stwierdzenia wykonalno

orzeczenia w innym pa

stwie nie mo

e by

wezwana do uiszczenia

opłaty od wniosku, liczonej od warto

ci okre

lonej w takim orzecze-

W zale

żności od przyjętej praktyki sądowej i orzeczniczej w danym państwie

nierzadko wystarczaj

ącym jest doręczenie samego oryginału pełnomocnictwa, najle-

piej przetłumaczonego na j

ęzyk danego państwa i nie zawsze istnieje konieczność

przedstawiania dokumentu potwierdzaj

ącego mocowanie pełnomocnika.

niu. Post

powanie to praktycznie jest wolne od opłat i w jego toku

pobierane s

ewentualnie niewielki opłaty s

dowe słu

żą

ce najcz

ciej pokryciu kosztów post

powania. Ponadto w przypadku uzyska-

nia w toku sprawy przed s

dem polskim zwolnienia od kosztów

dowych zwolnienie do rozci

ga si

tak

e na post

powanie przed

dem zagranicznym i dotyczy tak

e mo

liwo

ci ustanowienia dla

wierzyciela pełnomocnika z urz

du do reprezentowania go w takim

post

powaniu.

3.7. Brak podstaw do merytorycznej weryfikacji orzeczenia

Artykuł 36 rozporz

dzenia okre

la bardzo wa

i podstawow

zasad

post

powania o stwierdzenie wykonana, a mianowicie orze-

czenie zagraniczne nie mo

e w

adnym wypadku by

przedmiotem

kontroli merytorycznej. Oznacza to,

e s

d innego pa

stwa UE nie

jest władny do wnikania w przesłanki, podstawy czy zasadno

ść

wy-

danego rozstrzygni

cia. S

d ten bada tylko spełnienie przesłanek

formalnych i poprawno

ść

zał

czonych dokumentów, koniecznych do

stwierdzenia wykonalno

ci tego orzeczenia w tym pa

stwie. Po

spełnieniu formalno

ci przewidzianych w art. 53 rozporz

dzenia

nast

puje niezwłoczne stwierdzenie wykonalno

ci orzeczenia

Ewentualne zarzuty dłu

nika mog

dotyczy

tylko okoliczno

zwi

zanych z takim post

powaniem i nie mog

kwestionowa

mery-

torycznych podstaw rozstrzygni

cia s

du polskiego.

Jest to jak stanowi w pkt 16 preambuły do rozporz

ądzenia wyraz wzajemnego

zaufania w wymiar sprawiedliwo

ści w ramach Wspólnoty. Ponadto weryfikacja już na

tym etapie zasadno

ści orzeczenie zaprzeczała by istocie przyjętych rozwiązań mają-

cych na celu jak najwi

ększe uproszczenie postępowania.

Widocznym wi

c jest, i

cało

ść

post

powania w sprawie uzna-

nia i wykonania orzeczenia uwzgl

dnia w głównej mierze interes

wierzyciela i zostało znacznie uproszczone i przyspieszone. Po spełnie-

niu okre

lonych w przepisach wymogów formalnych (m.in. przedło

enie

ujednoliconego za

wiadczenia o wykonalno

ci, art. 54 i zał

cznik V

rozporz

dzenia) wykonalno

ść

orzeczenia powinna by

automatycznie

stwierdzona.

W przeciwie

stwie do art. 47 pkt l Konwencji brukselskiej i

Konwencji z Lugano nie jest wymagane uprzednie dor

czenie orze-

czenia pozwanemu. Na tym etapie post

powania nie wysłuchuje si

dłu

nika ani – co stanowi istotne novum w porównaniu z Konwen-

brukselsk

i Konwencj

z Lugano – nie weryfikuje postaw od-

mowy uznania orzeczenia okre

lonych art. 34 i 35 rozporz

dzenia.

Czynno

ci te zostały przeniesione do fazy po zaskar

eniu orzeczenia

w sprawie stwierdzenia wykonalno

ci (art. od 43 do 46)

Rozporz

dzenie nr 44/2001 wprowadza pewne istotne zmiany w

stosunku do Konwencji brukselskiej, w dotychczas przyj

tym sposo-

bie post

powania w tego typu sprawach. Pierwsz

z nich jest to, i

zgodnie z art. 34 pkt 2 rozporz

dzenia wystarczy, je

eli pismo wszczy-

naj

cego post

powanie dor

czono pozwanemu w czasie i w sposób,

który umo

liwiał mu przygotowanie obrony. Dotychczas konieczne

było skuteczne, czyli zgodne z wła

ciwym prawem procesowym,

dor

czenie pozwanemu pisma wszczynaj

cego post

powanie. Kolejne

nowe rozwi

zanie polega na tym, i

pozwany nie mo

e podnosi

zarzu-

tu pozbawienia go prawa do obrony, je

eli zaniechał wniesienia przy-

sługuj

cego mu

rodka odwoławczego.

Zgodnie z art. 45 ust. l rozporz

dzenia odmowa lub uchylenie

stwierdzenia wykonalno

ci w post

powaniu odwoławczym mo

e by

dokonana tylko zgodnie z podstawami odmowy uznania orzeczenia,

okre

lonymi w art. 34 i art. 35 rozporz

dzenia.

3.8. Przyszło

ść

wspólnego prawa procesowego

Przyj

te konstrukcje prawne w rozporz

dzeniu w dalszym ci

ulegaj

zmianom i modyfikacjom. W ramach wspólnoty były i s

prowadzone prace polegaj

ce na dalszej unifikacji prawodawstwa

krajów unijnych, w zakresie post

powa

cywilnych, co ma jeszcze w

kszym stopniu zapewni

realizacj

celów UE. Kolejnym efektem

tych prac było przyj

cie w dniu 12 grudnia 2006 r. przez Parlament

Europejski i Rad

rozporz

dzenia (WE) nr 1896/2006

ustanawiaj

cego post

powanie w sprawie Europejskiego Nakazu

Zapłaty

, które obowi

zuje w cało

ci od 12 grudnia 2008 r.

Rozporz

dzenie to ma na celu uproszczenie i przyspieszenie

post

powa

dowych w sprawach transgranicznych dotycz

cych

bezspornych roszcze

pieni

ęż

nych w sprawach cywilnych i

handlowych.

rodkiem do tego jest ustanowienie post

powania w

sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty oraz umo

liwienie

swobodnego przepływu Europejskich Nakazów Zapłaty na obszarze

Unii Europejskiej, bez konieczno

ci wszczynania post

powa

rednich w pa

stwach członkowskich wykonania przed uznaniem

i wykonaniem nakazu, a zatem z pomini

ciem procedury exequatur

K. Pornbacher, E. Rutkowska, Jurysdykcja krajowa…

Rozporz

ądzenie (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12

grudnia 2006 r. ustanawiaj

ące postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty

(Dz. Urz. UE z 2006 r., L 399, s. 1).

100

(art. 1 ust. 1)

. Jest wi

c dalszym krokiem upraszczaj

cym

post

powanie w stosunku do omawianego rozporz

dzenia. Przyj

regulacja w sprawie Europejskiego Nakazu Zapłaty w sposób

bezpo

redni bazuje jednak na przepisach dotychczasowego i

obowi

zuj

cego w dalszym ci

gu rozporz

dzenia. Co wi

cej zapisy

rozporz

dzenie nr 44/2001 maj

bezpo

rednie zastosowanie m.in.

przy okre

laniu miejsca zamieszkania stron, wpływaj

cego na

okre

lenie czy mamy do czynienie ze spraw

transgraniczn

podlegaj

rozpoznaniu w ramach Europejskiego Nakazu Zapłaty

(ENZ)

Rozporz

dzenie w sprawie ENZ dotyczy post

powania

ustanowionego w celu dochodzenia roszcze

pieni

ęż

nych o

oznaczonej wysoko

ci, które s

wymagalne w chwili wniesienia

pozwu o wydanie Europejskiego Nakazu Zapłaty.

Rozporz

dzenia obejmuje swoim zakresem bezsporne

roszczenia pieni

ęż

ne, a podstawowym celem regulacji było

wyeliminowanie trudno

ci zwi

zanych z prowadzeniem post

powa

w innych pa

stwach. Samym celem przyj

cia regulacji jest to, i

nie

ma ono okre

zasad wzajemnego uznawania i wykonywania

orzecze

wydanych w krajowym post

powaniu cywilnym, ale

tworzy

autonomiczn

procedur

europejsk

liw

zastosowania we wszystkich pa

stwach Wspólnoty. Jednak

autonomia ta jest w dalszym ci

gu ograniczona zapisami

prawodawstw krajowych, do których zamieszczone jest stosowne

odesłanie. Takie rozwi

zanie mo

e jednak, z uwagi na istniej

ce w

A. Harast, Europejski Nakaz Zapłaty, „Monitor Prawniczy”, 17/2008, s. 915.

Art. 3 rozporz

ądzenia (WE) nr 1896/2006.

101

prawie ka

dego z pa

stw odr

bno

ci, doprowadzi

do rozbie

w stosowaniu tego post

powania.

4. Wnioski

Pomimo kilkudziesi

ciu lat prac nad unifikacj

wprowadzeniem wspólnych regulacji w zakresie zasad procedury

cywilnej we wszystkich pa

stwach UE, w dalszym ci

gu istniej

rozbie

ci co do sposobu uregulowania zagadnie

uznawania i

wykonywania orzecze

dów zagranicznych w danym pa

stwie.

Taka sytuacja mo

e oznacza

e w dalszym ci

gu, pomimo wej

cia

ycie nowych regulacji dotycz

cych Europejskiego Nakazu

Zapłaty, stwierdzenie wykonalno

ci w danym kraju orzecze

zapadłych w innym pa

stwie UE b

dzie przebiegało wła

nie według

procedury okre

lonej w rozporz

dzeniu nr 44/2001. Wynika to tak

z faktu, i

wokół tego aktu prawnego zd

ąż

yło si

wykształci

ść

bogate orzecznictwo, nie tylko Europejskiego Trybunału

Sprawiedliwo

ci, ale tak

e i praktyka s

dów krajowych, które bez

kszych problemów stosuj

okre

lon

tam procedur

. W tym

miejscu przytoczy

nale

y orzeczenie w sprawie Kleinwort Benson v

City of Glasgow

dotycz

ce m.in. relacji prawa krajowego i

wspólnotowego. Orzeczenie to wskazuje, i

w przypadku, je

eli

przepisy rozporz

dzenia zawieraj

odwołania do przepisów

krajowych, jak np. w art. 4 ust 1, art. 31, art. 34 rozporz

dzenia, to

ETS jest co prawda wła

ciwy w sprawie okre

lenia zakresu tych

odwoła

, ale ju

nie w sprawie wykładni poj

ęć

na podstawie prawa

Wyrok ETS z 28.03.1995 w sprawie C-346/43 Kleinwort Benson v. City of

Glasgow, Zb. Orz. 1995, s. 1615.

102

krajowego. ETS nie jest wła

ciwy w sprawie wykładni prawa

krajowego, nawet je

li jest ono pod wzgl

dem tre

ci wzorowane na

przepisach rozporz

dzenia, a s

d przekazuj

cy spraw

formułuje

pytanie prawne dotycz

ce prawa krajowego jako pytanie o

wykładni

rozporz

dzenia.

Analizuj

c zapisy powstałych dotychczas aktów prawnych do-

tycz

cych analizowanego zagadnienia, nale

y stwierdzi

e oma-

wiane rozporz

dzenie jest istotnym krokiem naprzód w zakresie

przyj

cia i unifikacji wspólnych zało

procedury cywilnej w pa

stwach UE. Jego zapisy zapewniaj

gło

ść

pomi

dzy wypracowa-

nymi poprzez dziesi

ciolecia rozwi

zaniami, a tak

e stanowi

pod-

staw

do dalszych modyfikacji, w formie ewolucji, pewnych zapi-

sów, których konieczno

ść

zmiany wynika z ich praktycznego zasto-

sowania.

Egzekwowanie wyroków s

ądów polskich za granicą – zagadnienia praktyczne

Streszczenie

Od momentu powstania i funkcjonowania Wspólnot Europejskich trwały
prace maj

ące na celu jak największą unifikacje systemów prawnych związa-

nych z podstawowymi filarami Wspólnoty. Celem tych działa

ń było jak

najwi

ększe ujednolicenie zapisów i rozwiązań prawnych, pozwalających na

swobodny obrót prawny oraz uznawanie i wykonywanie orzecze

ń sądów

wydanych w jednym z pa

ństw UE także w innych krajach członkowskich.

Efektem tych intensywnych, zwłaszcza w ostatnim dwudziestoleciu, prac
jest rozporz

ądzenie Rady nr 44/2001 z 22 grudnia 2000 r. Rozporządzenie to

okre

śla, jakie wymagania muszą być spełnione aby orzeczenie wydane w

jednym pa

ństwie Unii Europejskiej mogło być uznane i wykonane innym

ństwie Wspólnoty. Artykuł prezentuje genezę powstania przedmiotowego

aktu oraz procedur

ę stwierdzenia wykonalności orzeczenia sądowego po-

chodz

ącego z jednego z państw UE w innym państwie.

103

Executing judgments of Polish courts abroad – practical issues

Abstract

From the moment of creation and operation of the European Communities,
there have been works aimed at standardizing the legal systems related the
basic pillars of the European Community. The aim of this policy was to
standardize records and legal solutions, providing for the legal free circula-
tion and recognition and the enforcement of judgments of one of the states of
the EU in other countries of the EU. The result of this intensive work, espe-
cially of the last 20 year period, is Council Regulation (EC) No 44/2001 of
22 December 2000 on jurisdiction and the recognition and enforcement of
judgments in civil and commercial matters. This regulation determines
requirements that must be fulfilled so that judgments given in a Member
State of the European Union are recognized and enforced in the other Mem-
ber States of the EU. The article describes the genesis of the creation of this
regulation and the procedure for stating the feasibility of judgments given in
a Member State of the EU and its implementation in another.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Duszpasterstwo polskie za granicą
Jak znaleźć polskiego lekarza za granicą
Dla wyjeźdżających za granice
ABC bezpiecznych e zakupów za granicą
Wakacje za granicą
praca za granica wersja darmo Nieznany
Ubezpieczenia społeczne Polaków pracujących za granicą, zdrowie publiczne
Wniosek o wydanie zaświadczenia o zdolności prawnej do zawarcia związku małżeńskiego za granicą, Wni
WIĘZIENIA HITLEROWSKIE na ziemiach polskich, WIĘZIENIA HITLEROWSKIE na ziemiach polskich (w obecnych
konwencja doch roszcz aliment za granica
Wycena mienia położonego za granicą – mienie zabużańskie
PAŃSTWO POLSKIE ZA PANOWANIA PIERWSZYCH PIASTÓW

więcej podobnych podstron

Surowka Egzekwowanie wyroków sądów polskich za granicą – zagadnienia praktyczne