Przemysław Ołowski

Instytut Europejski 2011

Bezpiecze

ń

stwo

i pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc - definicja

Definicja:

„Zespół czynno

ś

ci podejmowanych w celu ratowania

osoby w stanie nagłego zagro

ż

enia zdrowotnego

wykonywanych przez osob

ę

znajduj

ą

c

ą

si

ę

w miejscu

zdarzenia,

w

tym

równie

ż

z

wykorzystaniem

udost

ę

pnionych do powszechnego obrotu wyrobów

medycznych oraz produktów leczniczych”

Ź

ródło:

Ustawa z dnia 8 wrze

ś

nia 2006 r. o Pa

ń

stwowym

Ratownictwie Medycznym

Miejsce publikacji:

Dz. U. Nr 191 poz. 1410, z pó

ź

. zmian.

Pierwsza pomoc – I etap

Rozró

ż

niamy 2 rodzaje pierwszej pomocy:

Pierwsza pomoc przedlekarska (medyczna):

pomoc osoby, która nie posiada wykształcenia

medycznego. Najcz

ęś

ciej udzielana jest na

miejscu zdarzenia.
Pierwsza pomoc lekarska:

pomoc prowadzona przez wykwalifikowanego

lekarza lub ratownika medycznego. Cz

ę

sto z

tak

ą

pomoc

ą

wi

ążą

si

ę

działania bardziej

zaawansowane

ni

ż

te,

w

pomocy

przedlekarskiej. Równie

ż

transport rannego

do szpitala.

Pierwsza pomoc – II etap

Kolejnym etapem pomocy, po medycznej
(przedlekarskiej)

oraz

lekarskiej,

jest

pomoc specjalistyczna, która odbywa si

ę

na specjalnym oddziale szpitalnym.
Pomoc

na

Szpitalnym

Oddziale

Ratunkowym

(SOR)

zaliczamy

do

pierwszej pomocy lekarskiej, nie za

ś

do

pomocy specjalistycznej.

Priorytet - Bezpiecze

ń

stwo

W

przypadku

zauwa

ż

enia

osoby

potrzebuj

ą

cej pomocy lub rannej, nale

ż

y

pami

ę

ta

ć

przede wszystkim o ochronie

siebie i poszkodowanego, czyli o szeroko
rozumianym bezpiecze

ń

stwie.

Do wypadków bardzo cz

ę

sto dochodzi

wła

ś

nie w miejscach niebezpiecznych.

Priorytet - Bezpiecze

ń

stwo c.d.

Czasami bywa tak,

ż

e karetka pogotowia

zjawia si

ę

na miejscu zdarzenia po paru /

parunastu minutach od zgłoszenia. Wa

ż

ne

jest zabezpieczenie miejsca wypadku tak,
aby stało si

ę

ono bezpieczne dla osoby

wzywaj

ą

cej pomocy, poszkodowanego,

ratowników medycznych oraz uczestników
ruchu drogowego i ludzi obserwuj

ą

cych

sytuacj

ę

tzw. gapiów.

Zasady wezwania pomocy

Nie przechod

ź

oboj

ę

tny wobec osoby

potrzebuj

ą

cej pomocy.

1.

Popro

ś

osob

ę

b

ę

d

ą

c

ą

w zasi

ę

gu wzroku

(stoi obok, przygl

ą

da si

ę

) o pomoc w

przeprowadzeniu pierwszej pomocy.

2.

Jedna osoba zajmuje si

ę

poszkodowanym

podczas kiedy druga dzwoni na numer
ratunkowy. Je

ś

li nie ma osoby do pomocy

nale

ż

y jak najszybciej zadzwoni

ć

na numer

alarmowy

Zasady wezwania pomocy c.d.

Numery alarmowe:

Pogotowie ratunkowe - 999

Stra

ż

po

ż

arna - 998

Policja - 997

Mi

ę

dzynarodowy numer alarmowy - 112

Podczas rozmowy mo

ż

na równie

ż

spyta

ć

o

pomoc w kierowaniu działaniami.

Rozmowa z dyspozytorem

Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

o przekazaniu

odpowiedzi na pi

ęć

zasadniczych pyta

ń

:

CO

si

ę

stało? : rodzaj zdarzenia, liczba i stan

poszkodowanych.
GDZIE? Miejsce zdarzenia (dokładna ulica, nr domu i
mieszkania, punkt charakterystyczny.
ILE? Jaka jest liczba poszkodowanych.
CO ROBISZ? Jaka pomoc została dotychczas udzielona.
KIM JESTE

Ś

? Twoje imi

ę

i nazwisko oraz numer telefonu.

Pami

ę

taj! Podczas rozmowy z dyspozytorem nie rozł

ą

czaj

si

ę

pierwszy.

Poinformuj

go

o

istniej

ą

cym

niebezpiecze

ń

stwie np. wywróconej cysternie.

Zabezpieczenie miejsca wypadku

Wypadki zdarzaj

ą

si

ę

niezale

ż

nie od miejsca i czasu.

W przypadku wypadków komunikacyjnych pami

ę

tajmy

o rozstawieniu trójk

ą

ta ostrzegawczego.

W przypadku takiej sytuacji w szkole, miejscu pracy lub
domu, nale

ż

y usun

ąć

przedmioty, które mog

ą

stanowi

ć

niebezpiecze

ń

stwo dla poszkodowanego tj. stoły,

krzesła.
Je

ś

li mamy do czynienia z po

ż

arem, masowym

wypadkiem komunikacyjnym, ska

ż

eniem, nale

ż

y w miar

ę

mo

ż

liwo

ś

ci przyst

ą

pi

ć

do ewakuacji ludzi b

ę

d

ą

cych

w bezpo

ś

rednim zagro

ż

eniu.

Sprawdzenie stanu poszkodowanego

Przede wszystkim pami

ę

taj o BEZPIECZE

Ń

STWIE

swoim i osoby poszkodowanej.
Podejd

ź

ostro

ż

nie i gło

ś

no zapytaj, delikatnie dotykaj

ą

c

za rami

ę

, czy nic mu si

ę

nie stało.

Pami

ę

taj! Zwró

ć

uwag

ę

na istniej

ą

ce niebezpiecze

ń

stwa

typu ruch uliczny, pr

ą

d elektryczny, gaz czy wł

ą

czone

urz

ą

dzenia mechaniczne.

Dokonaj wst

ę

pnej oceny stanu poszkodowanego.

W przypadku reakcji poszkodowanego nie zmieniaj jego
pozycji i nawi

ąż

kontakt słowny. Dowiedz si

ę

o zaistniałej

sytuacji, aby móc przekaza

ć

informacje ratownikom.

Pami

ę

taj, aby nie zostawia

ć

poszkodowanego na ulicy.

Spraw, by nie zagra

ż

ało mu

ż

adne niebezpiecze

ń

stwo.

Sprawdzenie stanu poszkodowanego c.d.

Je

ś

li poszkodowany nie reaguje,

zawołaj o pomoc oraz przekr

ęć

go

na plecy, kieruj

ą

c jego głow

ę

do

tyłu tak, aby udro

ż

ni

ć

drogi

oddechowe. Kład

ą

c jedn

ą

r

ę

k

ę

na

czole, unie

ś

brod

ę

dwoma palcami

drugiej r

ę

ki.

Sprawd

ź

, czy w jamie ustnej nie

ma niczego, czym poszkodowany
mógłby si

ę

zadławi

ć

np. pokarm

czy proteza. Usu

ń

ewentualne

ciało obce palcem wskazuj

ą

cym.

Oce

ń

oddech

Sprawd

ź

, czy poszkodowany

oddycha.

U

ż

ywaj

ą

c

wzroku

zwró

ć

uwag

ę

na ruchy klatki

piersiowej, stosuj

ą

c dotyk –

poczuj strumie

ń

powietrza na

swoim policzku kieruj

ą

c si

ę

słuchem

-

usłysz

szmer

towarzysz

ą

cy oddechowi.

Je

ś

li

poszkodowany

oddycha

a

jest

nieprzytomny, wezwij Pogotowie Ratunkowe
i ułó

ż

go w pozycji bezpiecznej. Czekaj

ą

c na

pomoc pami

ę

taj, aby by

ć

przy poszkodowanym

cały czas i stale sprawdza

ć

jego oddech.

Pozycja bezpieczna

Ś

ci

ą

gnij osobie poszkodowanej okulary,

nast

ę

pnie kl

ę

knij obok i upewnij si

ę

,

ż

e ma

obie nogi wyprostowane.
Umie

ść

ramie bli

ż

sze Ciebie pod k

ą

tem 90°

do tułowia, zginaj

ą

c w łokciu tak, aby dło

ń

skierowana była do góry. Drugie ramie
przełó

ż

przez klatk

ę

piersiow

ą

, a dło

ń

poszkodowanego przyci

ś

nij do jego policzka

po swojej stronie.
Trzymaj

ą

c przyci

ś

ni

ę

t

ą

dło

ń

do policzka,

poci

ą

gnij

za

zgi

ę

t

ą

nog

ę

obracaj

ą

c

poszkodowanego na swoj

ą

stron

ę

.

Odchyl głow

ę

upewniaj

ą

c si

ę

,

ż

e drogi

oddechowe pozostaj

ą

dro

ż

ne.

Wsu

ń

dło

ń

pod policzek (je

ś

li to konieczne)

tak, aby utrzymywała odgi

ę

cie głowy.

Sprawdzaj regularnie oddech.

Nieprzytomny bez prawidłowego
oddechu

Je

ś

li osoba poszkodowana nie oddycha,

upewnij si

ę

czy kto

ś

wezwał Pogotowie

Ratunkowe, je

ś

li nie, zadzwo

ń

pod numer

999 lub 112 w celu poinformowania o
zaistniałej sytuacji. Nast

ę

pnie rozpocznij

działania o charakterze podtrzymywania

ż

ycia

-

resuscytacje

kr

ąż

eniowo

–

oddechow

ą

RKO.

Zatrzymanie oddychania i kr

ąż

enia

Ukl

ę

knij obok poszkodowanego le

żą

cego na

plecach na twardym podło

ż

u.

Połó

ż

nadgarstek

na

ś

rodku

mostka

poszkodowanego, drug

ą

r

ę

k

ę

ułó

ż

na pierwsz

ą

i

sple

ć

palce. Wa

ż

ne, aby nie uciska

ć

zbyt mocno

(ok. 4-5 cm gł

ę

boko

ś

ci). Ci

ęż

ar ucisku kład

ź

na

nadgarstki, nie odrywaj

ą

c ich od ciała po

ka

ż

dym ucisku. Staraj si

ę

trzyma

ć

r

ę

ce proste w

łokciu. Powtarzaj czynno

ść

z cz

ę

stotliwo

ś

ci

ą

100

/ 60 sekund tj. 2 uci

ś

ni

ę

cia na sekund

ę

.

Uciski i oddechy w stosunku 30:2

Po 30 uciskach nale

ż

y wykona

ć

2 wdechy – po odchyleniu

głowy i uniesieniu brody, zaciskamy nos dwoma palcami
i bior

ą

c normalny wdech szczelnie obejmujemy swoimi

wargami usta poszkodowanego. Wa

ż

ne aby powietrze nie

przeciekało. Wdmuchujemy powietrze powoli przez
1 sekund

ę

, jednocze

ś

nie obserwuj

ą

c unosz

ą

c

ą

si

ę

klatk

ę

piersiow

ą

. Odsuwamy usta, utrzymuj

ą

c odgi

ę

t

ą

głow

ę

i brod

ę

obserwujemy czy podczas wydechu opada klatka

piersiowa. Nast

ę

pnie powtarzamy wdech po raz kolejny.

Pami

ę

taj: Wdechy wykonujemy przy udro

ż

nionych

drogach

oddechowych

(trzymaj

ą

c

r

ę

k

ę

na

czole

i podtrzymuj

ą

c brod

ę

.

Utrzymujemy stosunek ucisków i oddechów 30:2

Dzieci i niemowl

ę

ta

W przypadku dziecka (1. rok

ż

ycia – do okresu

pokwitania) masa

ż

serca wykonujemy jedn

ą

r

ę

k

ą

, a

u niemowlaka (0-1. rok

ż

ycia) dwoma palcami.

Gdy mamy do czynienia z brakiem kr

ąż

enia w

przypadku dziecka rozpoczynamy od 5 wdechów, a
nast

ę

pnie 30 u

ś

cisków (tak samo u niemowlaka).

Miejsce u

ś

cisku

u dorosłego i dziecka jest takie samo, natomiast
u niemowl

ę

cia jest to 1 palec poni

ż

ej linii sutkowej.

Gł

ę

boko

ść

u

ś

cisku u dziecka 2,5 - 3,5 cm, u

niemowlaka 1,5 - 2,5 cm.
Cz

ę

stotliwo

ść

ucisku pozostaje taka sama w trzech

przypadkach czyli 100 uci

ś

ni

ęć

/ 60 sekund.

Stosunek oddech – ucisk równie

ż

pozostaje ten sam

czyli 30:2.

Jak długo trwa resuscytacja?

Kontynuujemy udzielanie pomocy do momentu:

prawidłowego oddychania poszkodowanego,

przyjazdu lekarza i kontynuowania przez
niego udzielania pomocy,

zm

ę

czenia ratownika, co skutkuje w

uniemo

ż

liwieniu prowadzenia dalszej pomocy

(w momencie gdy jest dwóch ratowników,
zaleca si

ę

zmiany co 2 minuty – udzielanie

pierwszej pomocy mo

ż

e by

ć

bowiem

wyczerpuj

ą

ce).

Unoszona klatka piersiowa

Je

ś

li zauwa

ż

ymy,

ż

e klatka piersiowa u

poszkodowanego si

ę

nie unosi (tak jak

przy normalnym oddychaniu) oznacza to,

ż

e: nale

ż

y sprawdzi

ć

, czy jest ciało obce w

jamie ustnej i je usun

ąć

, lub sprawdzi

ć

czy

odgi

ę

cie głowy w tył i uniesiona

ż

uchwa

jest poprawnie dokonana.

Omdlenia

Jest to chwilowa, ust

ę

puj

ą

ca samoistnie utrata

przytomno

ś

ci i napi

ę

cia mi

ęś

niowego, co

doprowadza do upadku. Omdlenia powodowane
s

ą

niedotlenieniem mózgu wskutek zmniejszenia

jego perfuzji (przepływu krwi przez mózg).
W skutek omdlenia nast

ę

puje chwilowy spadek

ci

ś

nienia t

ę

tniczego krwi.

W przypadku omdlenia:

układamy poszkodowanego na plecach,
unosimy wyprostowane nogi do góry,
kontrolujemy jego oddech i t

ę

tno,

zapewniamy dost

ę

p do

ś

wie

ż

ego powietrza.

Utrata przytomno

ś

ci

Stan, podczas którego u poszkodowanego

nast

ę

puje

brak

reakcji

na

bod

ź

ce

zewn

ę

trzne. Czas trwania waha si

ę

od kilku

minut do wielu dni.

Nale

ż

y wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe oraz

oceni

ć

oddech.

Nast

ę

pnie uło

ż

y

ć

poszkodowanego w pozycji

bezpiecznej.

Drgawki

Jest to reakcja układu nerwowego wywołana wszelakimi
czynnikami np. padaczk

ą

, niedotlenieniem, zatruciem,

długotrwałym brakiem snu czy te

ż

wysok

ą

temperatur

ą

.

Pomoc powinna sprowadzi

ć

si

ę

do: zabezpieczenia

poszkodowanego przed dalszym obra

ż

eniem ciała,

udro

ż

nienia dróg oddechowych, zabezpieczenia głowy

poszkodowanego oraz przede wszystkim kontrolowania
funkcji

ż

yciowych.

Nie powinno si

ę

na sił

ę

przytrzymywa

ć

ciała oraz

wkłada

ć

poszkodowanemu do ust przedmiotów rzekomo

zabezpieczaj

ą

cych szcz

ę

k

ę

przed niekontrolowanymi

ugryzieniami.
Po drgawkach nale

ż

y uło

ż

y

ć

poszkodowanego w pozycji

bezpiecznej.

Zadławienia

Jest to zablokowanie dróg oddechowych poprzez ciało
obce b

ę

d

ą

ce w organizmie. Do objawów nale

żą

: brak

oddechu, niezdolno

ść

do mowy i kaszlu. Poszkodowani

najcz

ęś

ciej chwytaj

ą

si

ę

za szyj

ę

.

Je

ś

li poszkodowany jest przytomny nale

ż

y stan

ąć

za nim

uciskaj

ą

c 5 razy jego nadbrzusze oraz 5 razy uderzy

ć

otwart

ą

r

ę

k

ą

w okolic

ę

mi

ę

dzyłopatkow

ą

. Powtarza

ć

czynno

ś

ci do chwili udro

ż

nienia dróg oddechowych lub

utraty przytomno

ś

ci.

Je

ś

li poszkodowany stracił przytomno

ść

nale

ż

y wezwa

ć

pomoc, a nast

ę

pnie wykona

ć

prób

ę

udro

ż

nienia dróg

oddechowych poprzez sztuczne oddychanie i uciskanie
nadbrzusza.

Krwawienia zewn

ę

trzne

Oce

ń

stan poszkodowanego, jego

ś

wiadomo

ść

, oddech i t

ę

tno.

Wezwij pomoc, jednocze

ś

nie nakładaj

ą

c opatrunek jałowy (np.

gazik) oraz uciskaj miejsce krwawienia. Najlepiej jest owin

ąć

gazik banda

ż

em tak, aby opatrunek si

ę

utrzymał. Natomiast

musisz pami

ę

ta

ć

o zagro

ż

eniu niedokrwienia ko

ń

czyny lub

miejsca zranienia, dlatego nie owijaj zbyt mocno rany banda

ż

em.

Je

ś

li opatrunek zaczyna przesi

ą

ka

ć

krwi

ą

,

dodaj gazik nie zdejmuj

ą

c starych i nie

zwalniaj

ą

c ucisku.

Krwawi

ą

c

ą

ko

ń

czyn

ę

nale

ż

y unieruchomi

ć

.

Je

ś

li krwawienie nie ustaje, nale

ż

y zastosowa

ć

ucisk na t

ę

tnicy

powy

ż

ej miejsca krwawienia lub (w ostateczno

ś

ci )opask

ę

uciskow

ą

.

Opaska uciskowa – działa na zasadzie ucisku na całej swojej
szeroko

ś

ci, a nie tylko w miejscu przyło

ż

enia ucisku – powinna

by

ć

stosowana raczej w bardzo ci

ęż

kich urazach jak

zmia

ż

d

ż

enie lub amputacja.

Krwawienia wewn

ę

trzne

Nale

ż

y pami

ę

ta

ć

,

ż

e krwawienie tego typu wymaga

leczenia

szpitalnego.

Na

pocz

ą

tku

oce

ń

stan

poszkodowanego, jego

ś

wiadomo

ść

, oddech i kr

ąż

enie.

Nast

ę

pnie wezwij Pogotowie Ratunkowe.

Przy

krwawieniu

ko

ń

czyn

unieruchom

i

ułó

ż

poszkodowanego w pozycji przeciwwstrz

ą

sowej tj. z

lekko uniesionymi nogami. Okryj poszkodowanego
i pami

ę

taj, aby nie podawa

ć

mu niczego doustnie,

poniewa

ż

jego stan mo

ż

e wymaga

ć

przeprowadzenia

zabiegu chirurgicznego.

Krwawienie z nosa

Podejrzenie urazu czaszki:
W przypadku, gdy widoczny jest upływ krwi z nosa i uszu
mo

ż

na domniemywa

ć

uraz głowy tj. podejrzenie

złamania

podstawy

czaszki.

Nale

ż

y

sprawnie

unieruchomi

ć

głow

ę

i bezuciskowo nało

ż

y

ć

na miejsce

krwawienia jałowy opatrunek. W tak powa

ż

nym

przypadku krwawienia, nie tamujemy krwi i płynu
mózgowo – rdzeniowego.
W innym przypadku:

Gdy poszkodowany jest przytomny, nale

ż

y go posadzi

ć

oraz

uspokoi

ć

. Nast

ę

pnie przyło

ż

y

ć

zimny opatrunek na nos / szyj

ę

.

Mo

ż

na równie

ż

stosowa

ć

ucisk nosa do ust

ą

pienia krwawienia.

Gdy poszkodowany jest nieprzytomny, nale

ż

y wezwa

ć

pomoc,

a nast

ę

pnie udro

ż

ni

ć

drogi oddechowe oraz jam

ę

ustn

ą

z ciał

obcych oraz kontrolowa

ć

oddychanie wraz z kr

ąż

eniem.

Rany

Rana jest to uraz na podło

ż

u mechanicznym, którego

skutkiem jest przerwanie lub uszkodzenie skóry b

ą

d

ź

tkanek. Dzielimy je na zamkni

ę

te i otwarte.

Rana zamkni

ę

ta np. siniak, krwiak – uszkodzenie

gł

ę

bszych warstw skóry z nieprzerwan

ą

warstw

ą

powierzchniow

ą

. Nale

ż

y uciska

ć

i schładza

ć

miejsce

obrz

ę

ku, nast

ę

pnie unieruchomi

ć

i unie

ść

dan

ą

cz

ęść

ciała.
Rana otwarta – uszkodzenie, w którym nast

ę

puje

przerwanie ci

ą

gło

ś

ci skóry. Nale

ż

y tamowa

ć

ran

ę

poprzez uciskanie oraz unieruchomienie. Je

ś

li cz

ęść

ciała została oderwana lub amputowana, ran

ę

nale

ż

y

zabanda

ż

owa

ć

i zabezpieczy

ć

jałow

ą

gaz

ą

. Nast

ę

pnie

przetransportowa

ć

rannego do szpitala. Je

ż

eli w ranie

znajduj

ą

si

ę

ciała obce np. nó

ż

, pr

ę

t - nie nale

ż

y ich

usuwa

ć

.

Udar mózgu

Zaburzenie neurologiczne powodowane przerwaniem dopływu krwi
do mózgu. Ze wzgl

ę

du na zamkni

ę

cie naczynia mózgowego przez

zator lub zakrzep powstaj

ą

cy poza o

ś

rodkowym układem nerwowym

mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym, wyst

ę

puj

ą

cym

w 80% przypadków.
Udar krwotoczny spowodowany jest w znacznej cz

ęś

ci p

ę

kni

ę

ciem

t

ę

tniaka lub nadci

ś

nieniem t

ę

tniczym. Tworzy si

ę

krwiak uciskaj

ą

cy

tkank

ę

mózgow

ą

, która b

ę

d

ą

c niedotlenion

ą

, obumiera.

Objawy udaru mózgu wyst

ę

puj

ą

nagle. Charakteryzuj

ą

si

ę

pora

ż

eniem lub niedowładem mi

ęś

ni twarzy, r

ę

ki lub nogi

wyst

ę

puj

ą

cych po jednej stronie ciała. Mo

ż

liwe s

ą

równie

ż

zaburzenia mowy oraz widzenia.
Cz

ę

stym objawem udaru, przebiegaj

ą

cym bezbole

ś

nie, jest silny ból

głowy bez konkretnej przyczyny.
W przypadku udaru nale

ż

y wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe, oceni

ć

funkcje

ż

yciowe, dro

ż

no

ść

dróg oddechowych i temperatur

ę

ciała,

bowiem nagła zmiana

ś

wiadczy o rozwijaj

ą

cej si

ę

infekcji. Nale

ż

y

przeprowadzi

ć

badanie czucia i funkcji ko

ń

czyn górnych i dolnych

np. poruszanie i

ś

ciskanie.

Nie nale

ż

y podawa

ć

płynów ani pokarmów.

Cukrzyca

Jest to choroba wywołana spadkiem produkcji
insuliny. Nieleczona lub nierozpoznana mo

ż

e

prowadzi

ć

do utraty przytomno

ś

ci.

Je

ś

li poszkodowany jest

ś

wiadomy nale

ż

y poda

ć

rozpuszczony w płynie cukier.

Je

ś

li poszkodowany nie jest

ś

wiadomy, układamy

go w pozycji bezpiecznej, wzywamy Pogotowie
Ratunkowe, kontrolujemy funkcje

ż

yciowe oraz

temperatur

ę

ciała.

Pora

ż

enie pr

ą

dem elektrycznym

Jest to przepływ pr

ą

du elektrycznego przez ciało ludzkie.

Podczas udzielania pomocy pora

ż

onemu priorytetem

pozostaje bezpiecze

ń

stwo własne. Dlatego te

ż

, na

pocz

ą

tku nale

ż

y odł

ą

czy

ć ź

ródło pr

ą

du, a je

ś

li jest to

niemo

ż

liwe, odci

ą

gn

ąć

poszkodowanego od

ź

ródła

zasilania. Trzeba to zrobi

ć

za pomoc

ą

materiałów

nieprzewodz

ą

cych np. suchego drewna. Nale

ż

y oceni

ć

stan poszkodowanego, a w przypadku utraty funkcji

ż

yciowych

rozpocz

ąć

resuscytacj

ę

kr

ąż

eniowo

–

oddechow

ą

. Nast

ę

pnie wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe

i słu

ż

by techniczne oraz oceni

ć

obra

ż

enia ciała

(złamania, zwichni

ę

cia czy te

ż

oparzenia skóry).

W przypadku oparze

ń

opatrujemy rany jałowym lub

czystym opatrunkiem.

Oparzenia

Urazy skóry, których powodem jest wysoka temperatura,

ż

r

ą

ce płyny (inne

ś

rodki

chemiczne), pr

ą

d elektryczny lub wyładowania atmosferyczne. Skala oparze

ń

zale

ż

y

od czynnika oraz czasu jego działania i waha si

ę

od zaczerwienienia skóry do

martwicy.
Wyró

ż

niamy trzy stopnie oparze

ń

:

Pierwszy stopie

ń

– zaczerwienienia naskórka

Drugi stopie

ń

– zaczerwienienia i p

ę

cherze na skórze wła

ś

ciwej

Trzeci stopie

ń

– poparzenie całej skóry i tkanki podskórnej, ponadto nast

ę

puj

ą

ce

zw

ę

glenie tkanek.

Post

ę

powanie ratownicze polega na przeniesieniu poszkodowanego w bezpieczne

miejsce oraz ewentualne ugaszenie odzie

ż

y poszkodowanego. Nast

ę

pnie nale

ż

y

schłodzi

ć

ciało chłodn

ą

wod

ą

(czynno

ść

powinna trwa

ć

kilkana

ś

cie minut).

W przypadku oparze

ń

wewn

ą

trz jamy ustnej poszkodowany powinien schładza

ć

gardło wod

ą

lub lodem. Podczas oparze

ń

chemicznych powinno si

ę

płuka

ć

ciało

strumieniem bie

żą

cej wody min. 15 minut.

W przypadku oparzenia wapnem niegaszonym nale

ż

y

niestosowa

ć

wody, a wapno usun

ąć

na sucho.

Wa

ż

ne jest aby na samym pocz

ą

tku zdj

ąć

poszkodowanemu

cz

ęś

ci odzie

ż

y oraz bi

ż

uteri

ę

, która mo

ż

e ura

ż

a

ć

rany.

Po dokonaniu schłodzenia opatrujemy ran

ę

jałow

ą

gaz

ą

oraz

przewozimy poszkodowanego do szpitala.
Nie nale

ż

y zrywa

ć

ubrania przywartego / przyklejonego do skóry oraz stosowa

ć

ma

ś

ci i kremów w pierwszej fazie pomocy. Nie nale

ż

y równie

ż

neutralizowa

ć

zasad

kwasami i odwrotnie.

Zatrucia

Przenikni

ę

cie do organizmu substancji truj

ą

cych (toksyn,

ś

rodków chemicznych, gazów, leków, pokarmu) w dawce

toksycznej.

Objawy

zatrucia

s

ą

niestandardowe

–

w przypadku braku przytomno

ś

ci lub

ś

wiadomo

ś

ci mo

ż

na

podejrzewa

ć

zatrucie.

Przy próbie pomocy, nale

ż

y przede wszystkim pami

ę

ta

ć

o swoim bezpiecze

ń

stwie, bowiem mo

ż

na równie

ż

sta

ć

si

ę

poszkodowanym

(zatrucie

tlenkiem

w

ę

gla).

Nale

ż

y

odizolowa

ć

poszkodowanego od

ź

ródła zatrucia oraz

sprawdzi

ć

jego przytomno

ść

i wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe

i słu

ż

by techniczne. W przypadku gdy mo

ż

liwe jest usuni

ę

cie

trucizny z organizmu, a poszkodowany jest przytomny, nale

ż

y

spowodowa

ć

wymioty. Skór

ę

i oczy nale

ż

y przemywa

ć

czyst

ą

wod

ą

. Zabezpieczy

ć

znalezione opakowania po lekach,

ś

rodki

chemiczne oraz wymiociny poszkodowanego w celu
identyfikacji

ź

ródła zatrucia.

Zatrucia na przykładach

Tlenek w

ę

gla (czad), gazy –

wywietrzenie pomieszczenia,

wyniesienie poszkodowanego lub dostarczenie / udost

ę

pnienie

ś

wie

ż

ego powierza.

Leki – kiedy poszkodowany jest przytomny nale

ż

y spowodowa

ć

wymiociny (je

ś

li od czasu za

ż

ycia nie min

ę

ło wi

ę

cej ni

ż

20 min.).

Je

ś

li jest nieprzytomny skontrolowanie parametrów

ż

yciowych,

resuscytacja oraz uło

ż

enie w pozycji bezpiecznej i okrycie ciała.

Grzyby – nale

ż

y spowodowa

ć

wymioty, zabezpieczy

ć

do analizy

resztki grzybów oraz wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe. W zale

ż

no

ś

ci

od zatrucia w niektórych przypadkach powodowanie wymiotów nie
przyniesie zamierzonych skutków poniewa

ż

od momentu zatrucia

do wyst

ą

pienia objawów upłynie zbyt wiele czasu.

Alkohol – w przypadku poszkodowanego przytomnego nale

ż

y

chroni

ć

go przed ewentualnym urazem ciała i wychłodzeniem oraz

podawa

ć

ciepłe płyny do wypicia. U nieprzytomnego nale

ż

y

kontrolowa

ć

parametry

ż

yciowe, przeprowadzi

ć

resuscytacje – w

razie potrzeby, uło

ż

y

ć

ciało w pozycji bezpiecznej, chroni

ć

przed

utrat

ą

ciepła i wezwa

ć

Pogotowie Ratunkowe.

Hipotermia - wychłodzenie

Jest to ozi

ę

bienie do temperatury 35

0

C lub ni

ż

ej wewn

ą

trz ciała.

Wyró

ż

nia si

ę

hipotermie : lekk

ą

(34

0

C - 36

0

C),

ś

redni

ą

(30

0

C - 34

0

C)

oraz ci

ęż

k

ą

(poni

ż

ej 30

0

C). Na hipotermi

ę

szczególnie nara

ż

one s

ą

dzieci poniewa

ż

maj

ą

wi

ę

kszy stosunek powierzchni do masy ciała

oraz słabo rozwini

ę

te mechanizmy termoregulacji oraz osoby

starsze.
Hipotermia charakteryzuje si

ę

wyzi

ę

bieniem ko

ń

czyn górnych

i dolnych, nosa, uszu, dreszczami, a w dalszej fazie utrat

ą

przytomno

ś

ci lub zaburzeniami

ś

wiadomo

ś

ci.

Przyczynami hipotermii s

ą

: temperatura otoczenia poni

ż

ej 0

0

C,

noszenie mokrej odzie

ż

y, przebywanie w wodzie, wilgotno

ść

powietrza, alkohol.
W przypadku wychłodzenia poszkodowanego nale

ż

y zabezpieczy

ć

przed utrat

ą

ciepła, ogrza

ć

oraz zdj

ąć

mokr

ą

odzie

ż

i wysuszy

ć

ciało.

Je

ś

li

istnieje

taka

mo

ż

liwo

ść

,

nale

ż

y

przenie

ść

poszkodowanego do ciepłego pomieszczenia oraz ogrzewa

ć

przy

u

ż

yciu ogrzanych r

ę

czników czy butelek z ciepł

ą

wod

ą

.

Odmro

ż

enia

Odmro

ż

enie jest to miejscowe nara

ż

enie ciała na

działanie zimna. Najcz

ę

stsze nara

ż

one miejsca to stopy,

dłonie, nos czy uszy. Gdy doszło do odmro

ż

enia mamy

do czynienia z miejscem zimnym, bolesnym oraz
bladym. Mo

ż

e nast

ą

pi

ć

równie

ż

brak czucia danej cz

ęś

ci

ciała. Je

ś

li pojawiły si

ę

p

ę

cherze oznacza to,

ż

e

odmro

ż

enie jest powa

ż

ne i znaczne. Nie nale

ż

y ich

wtedy w

ż

aden sposób przebija

ć

ani stara

ć

si

ę

usuwa

ć

,

bowiem wymagaj

ą

one opatrzenia chirurgicznego.

W przypadku odmro

ż

enia pomoc poszkodowanemu jest

niezwykle wa

ż

na. Nale

ż

y zacz

ąć

od stopniowego

ogrzewania cz

ęś

ci ciała, najlepiej wod

ą

, poczynaj

ą

c od

chłodnych przechodz

ą

c do ciepłych okładów. Mo

ż

na

równie

ż

nało

ż

y

ć

suchy opatrunek na ran

ę

oraz poda

ć

poszkodowanemu leki przeciwbólowe, je

ś

li na ulotce

leku nie ma do tego przeciwwskaza

ń

.

Utoni

ę

cia

Uduszenie

spowodowane

zalaniem

wod

ą

dróg

oddechowych. Rozpoczynamy od stabilizacji kr

ę

gosłupa

(podejrzenie

złamania)

oraz

udro

ż

nienia

dróg

oddechowych z wody.
Je

ś

li poszkodowany jest nieprzytomny nale

ż

y sprawdzi

ć

oddech, je

ś

li brak nale

ż

y wykona

ć

5 oddechów

ratowniczych.
Je

ś

li jest podejrzenie ciała obcego w organizmie nale

ż

y

wykona

ć

5 uci

ś

ni

ęć

na nadbrzusze w kierunku mostka

oraz rozpocz

ąć

resuscytacj

ę

.

W przypadku podejrzenia urazu kr

ę

gosłupa nie wolno

kierowa

ć

głowy poszkodowanego na bok. Nie nale

ż

y

równie

ż

odchyla

ć

głowy ku tyłowi, natomiast w celu

sprawdzenia jamy ustnej unosi

ć

brod

ę

.

Przegrzania – udary cieplne

Stan w którym temperatura ciała wzrasta, a mechanizmy
reguluj

ą

ce ciepło ciała takie jak gruczoły potowe ustaj

ą

.

Przegrzaniu sprzyja wysoka temperatura otoczenia,
du

ż

y wysiłek fizyczny, niewystarczaj

ą

ca ilo

ść

płynów w

organizmie czy te

ż

unikanie cienia i przebywanie na

sło

ń

cu.

Objawami przegrzania jest zm

ę

czenie, zawroty lub bóle

głowy, omdlenia, wymioty czy nudno

ś

ci.

W

przypadku

przegrzania

nale

ż

y

uło

ż

y

ć

poszkodowanego w chłodnym miejscu lub cieniu.
Udro

ż

ni

ć

drogi oddechowe oraz stosowa

ć

zimne okłady

na szyj

ę

i pachwiny. Polewa

ć

zimn

ą

wod

ą

, wachlowa

ć

,

a je

ś

li jest przytomny i mo

ż

e połyka

ć

, podawa

ć

chłodne

płyny.

U

żą

dlenia

Podczas

u

żą

dlenia

priorytetem

jest

uspokojenie

poszkodowanego, a nast

ę

pnie wezwanie pomocy. Je

ś

li

widzisz

żą

dło mo

ż

esz spróbowa

ć

je usun

ąć

p

ę

set

ą

tak,

aby nie uszkodzi

ć

zbiornika z trucizn

ą

– nale

ż

y chwyci

ć

żą

dło tu

ż

przy skórze.

Mo

ż

na stosowa

ć

zimne okłady w celu złagodzenia bólu.

Kostka lodu w jamie ustnej złagodzi i zmniejszy obrz

ę

k

uk

ą

szenia w obr

ę

bie szyi i ust.

Je

ś

li

ma

miejsce

uk

ą

szenie

kleszcza

najlepiej

pozostawi

ć

jego usuni

ę

cie personelowi medycznemu.

Automatyczny defibrylator
zewn

ę

trzny AED.

Defibrylacja jest istotnym elementem w przypadku
nagłego zatrzymania kr

ąż

enia. Okazuje si

ę

najbardziej

efektywna, je

ś

li przeprowadzi si

ę

j

ą

w ci

ą

gu 3 minut od

chwili nagłego zatrzymania kr

ąż

enia. W takim przypadku

nale

ż

y podj

ąć

si

ę

resuscytacji kr

ąż

eniowo oddechowej i

kontynuowa

ć

j

ą

do momentu dostarczenia defibrylatora.

Jest to urz

ą

dzenie wydaj

ą

ce komendy głosowe, które

mówi

ą

jak z nim post

ę

powa

ć

.

Urz

ą

dzenie to analizuje rytm serca i gdy zachodzi taka

potrzeba, poprzez elektrody defibrylacyjne, dostarcza
energi

ę

elektryczn

ą

do serca poszkodowanego.

U

ż

ycie defibrylatora AED

Na pocz

ą

tku nale

ż

y sprawdzi

ć

czy Ty i poszkodowany jeste

ś

cie w

bezpiecznym dla siebie miejscu. Nast

ę

pnie, je

ś

li poszkodowany jest

nieprzytomny i nie wyczuwasz prawidłowych oddechów popro

ś

kogo

ś

, aby przyniósł Ci AED oraz wezwał Pogotowie Ratunkowe.

W momencie gdy nie ma jeszcze AED rozpocznij standardow

ą

resuscytacj

ę

czyli zabieg ratuj

ą

cy

ż

ycie.

Gdy kto

ś

przyniesie Ci AED wł

ą

cz go i podł

ą

cz elektrody. W

zale

ż

no

ś

ci od defibrylatora komendy b

ę

d

ą

głosowe lub wizualne.

Stosuj si

ę

z poleceniami i upewnij si

ę

,

ż

e nikt nie dotyka

poszkodowanego.
Je

ś

li nast

ę

puje komenda wyładowania, pami

ę

taj o zakazie

dotykania poszkodowanego przez osoby pomagaj

ą

ce oraz naci

ś

nij

przycisk defibrylacji (automatyczne urz

ą

dzenia AED wykonuj

ą

to

samoistnie). Je

ś

li wyładowanie nie jest zalecane kontynuuj

resuscytacj

ę

w cyklach 30:2, słuchaj

ą

c komend defibrylatora.

Nale

ż

y kontynuowa

ć

udzielanie pomocy zgodnie z poleceniami AED

do chwili gdy przyb

ę

dzie Pogotowie Ratunkowe lub do momentu

gdy poszkodowany b

ę

dzie prawidłowo oddychał.

Literatura dodatkowa i

ź

ródła

informacji - ilustracji

Ilustracje - http://1pomoc.org

Literatura dodatkowa:

http://www.ratownictwo.win.pl/

http://www.pierwszapomoc.abc.pl/