Badania społeczne w praktyce.
1. Działalnośd badawcza człowieka
Co to jest rzeczywistośd?
- rzeczywistośd umowy (ziemia jest okrągła, dżdżownice nie ją jadalne)
- rzeczywistośd doświadczenia (dżdżownice to smakołyk)
Epistemologia  nauka o poznawaniu
Metodologia  jedna z dziedzin epistemologii nauka o dowiadywaniu siÄ™
Tradycja  przyjmujemy prawdy, które już zostały odkryte i uznajemy je za prawdziwe nie dociekając
ich prawdziwości.
Autorytet  zaufanie do osoby, która jest ekspertem w swojej dziedzinie wiedzy (badania też mogą
zawierad błędy)
Obserwując zjawiska zachodzące wokół nas, zakładamy, że kilka podobnych do siebie zdarzeo
stanowi dowód istnienia jednego wzorca. Jest to nieuprawnione uogólnienie.
Naukowcy zabezpieczają się przed nieuprawnioną generalizacją badając odpowiednio dużą i
reprezentatywną próbę.
Innym sposobem jest replikacja  czyli powtarzanie badao które służy stwierdzeniu, czy każde kolejne
badanie ma te same wyniki.
Nielogiczne rozumowanie  gdy w badaniach trafiamy na  wyjątek, który potwierdza regułę . Jest to
przeczenia samo w sobie. W żadnym systemie logiki wyjątek nie może potwierdzid reguły, której sam
zaprzecza.
Co jest rzeczywiste?
- ujęcie premodernistyczne  ludzie uważali, że widzą rzeczy takimi jakimi one w rzeczywistości są
(mlecz to chwast, lub mlecz to piękny kwiat)
- ujęcie modernistyczne  mlecz to po prostu mlecz, pojęcia kwiat i zielsko są subiektywnym punktem
widzenia tej rośliny przez różnych ludzi (dobry i zły)
Ujęcie postmodernistyczne  mlecz nie istnieje, ale są rzeczywiste wyobrażenia, które uzyskujemy,
dzięki naszym punktom widzenia.
Naukowe zrozumienie świata musi byd jednocześnie sensowne i zgodne z obserwacją. Te elementy
są potrzebnego działalności nauk społecznych.
- elementy teorii (zajmuje siÄ™ logikÄ…)
- gromadzenie danych ( obserwacja)
- analizy (poszukiwanie prawidłowości w obserwacjach z tym co logicznie daje się przewidzied)
Badania społeczne zmierzają do odkrywania prawidłowości w życiu społecznym. Przeprowadzono
badania wśród żołnierzy armii USA dotyczące awansów w jednostkach żandarmerii i sił powietrznych,
które wykazało, że żołnierze sił powietrznych awansowali szybciej niż żołnierze żandarmerii. Jednak
poziom zadowolenia wśród wojsk powietrznych był niski. Należało zastosowad odniesienie do grupy
kryteriów. Grupą odniesienia dla żołnierzy żandarmerii byli koledzy z żandarmerii, natomiast dla
żołnierzy sił powietrznych koledzy z tegoż korpusu. Tylko stosując to odniesienie do stosunku
żołnierzy do awansu ma sens oraz zgadza się z faktami.
Wyjątek stanowi prawdopodobieostwo zajścia jakiejś prawidłowości np. mężczyz
ni zarabiają więcej
niż kobiety, nie dowodzi, że kobieta nie będzie zarabiała więcej od mężczyzny. W jakimś wyjątkowym
punkcie może ona zarabiad więcej, co nie zmienia wyniku badao, bo stanowi tylko jego znikomy
wyjÄ…tek.
Badania społeczne dążą do zrozumienia klas czy typów jednostek (np. gang młodzieżowy,
antyfeministów). W takim przypadku bada się podobne cechy osób należących do tej samej grupy
(jednostki o podobnych cechach)antyfeminizm jest wówczas zmienną, ponieważ ludzie wykazują
wyraz
ną postawę w tym punkcie. Badacze bardziej interesują się regułami pojawiania się tych
zmiennych niż indywidualną jednostką.
Badania społeczne wiążą się ze studiowaniem zmiennych i związków między nimi. Teorie społeczne
są sformułowane w języku zmiennych, a ludzie są tylko nosicielami tych zmiennych.
Zmienne mają swoje wartości (atrybuty). Wszystko co można powiedzied o sobie lub innych wiąże się
z wartościami zmiennych. Zmienne to logiczne pogrupowanie wartości (np. kobieta, mężczyzna to
wartośd, natomiast ich płed to zmienną)
Teorie opisują związki między zmiennymi, których z logicznego punktu widzenia można się
spodziewad.
- zmienna zależna  gdy jakaś zmienna zależy od innej zmiennej
- zmienna niezależna  to od czego zmienna zależna zależy
- Wyjaśnienie idiograficzne  stosuje się dla jednego odrębnego przypadku ( wyszukanie wszystkich
przyczyn)
- Wyjaśnienie nomotetyczne  stosuje się dla pewnej określonej grupy
- zrozumienie indukcyjne  indukcja przechodzi do tego co konkretne, ogólne, od zestawu obserwacji
do odkrycia poprawności , która jest wspólna dla wszystkich badanych zdarzeo
- Zrozumienie dedukcyjne  dedukcja przechodzi od tego co ogólne do tego co szczegółowe. Od
wzorca , którego możemy oczekiwad do obserwacji.
TEORIE
D
I
E
N
D
D
UOGÓLNIENIA HIPOTEZY
U
U
EMPIRYCZNE
K
K
C
C
J
J
A
A
OBSERWACJE
Dane jakościowe i ilościowe
Każda obserwacja na początku ma charakter jakościowy. Kwantyfikacja (liczbowe ujęcie czegoś co
zostało zaobserwowane) sprawia, że badania są bardziej wyraziste i czytelne.
Dane jakościowe są związane z wyjaśnieniem idiograficznym. Natomiast dane ilościowe łatwiej
wykonad z nomotetycznych. Pełne zrozumienie jakiegoś zagadnienia wymaga stosowania obu
technik.
Podstawowa zasada badao społecznych gwarantuje dobrowolny udział w tych badaniach. Nie wolno
w żaden sposób krzywdzid osób badanych.
2. Paradygmaty, teoria i badania społeczne.
Paradygmaty  fundamentalne modele czy układy odniesienia, których używamy, by uporządkowad
nasz obserwacje i rozumowanie. Paradygmatami są rozumowania naukowców  oczywiste prawdy,
ogólne ramy, punkt widzenia.
Paradygmaty w naukach społecznych oferują różne perspektywy, każda z nich uwzględnia pewne
aspekty społecznego życia nieobecne w pozostałych, a jednocześnie pomija ujawnione gdzie indziej.
 Makroteoria zajmuje się wielkimi bytami społecznymi albo nawet całymi społeczeostwami (walka
klas ekonomicznych, stosunki międzynarodowe, religia)
Mikroteoria  zajmuje się problemami życia społecznego na poziomie jednostki i małych grup (obrady
ławy przysięgłych, stosunki między studentami a wykładowcą)
Paradygmat konfliktu
Francuski filozof Auguste Comte w 1822r ukuł termin  socjologia i rozpoczął badania nad zmianami
w życiu społecznym. Pozytywizm opisuje jego naukowe podejście i przeciwstawia się temu co uważał
za negatywne strony Oświecenia. W 1858r. Karol Darwin opublikował  O powstawaniu gatunków
gdzie przedstawił ideę ewolucji poprzez proces doboru naturalnego. Karol Marks zasugerował, że
zmiany społeczne mogą byd postrzegane jako proces, w którym stale dochodzi do konfliktu  prób
zdominowania innych i uniknięcia cudzej dominacji. Skupił się na walce klas ekonomicznych uciskowi
przez kapitalistów klas robotniczych  w ten sposób sformułował paradygmat konfliktu.
Paradygmaty pomagają określid, które pojęcia uznajemy za ważne i adekwatne.
Paradygmat konfliktu koncentruje się na walce klasowej, walce etnicznej czy walce płci, gdy różne
grupy majÄ… przeciwne interesy.
Symboliczny interakcjonizm
Georg Simmel zajÄ…Å‚ siÄ™ badaniem jak jednostki wchodzÄ… we wzajemne interakcje (skala mikro np.
rodzina, przyjaciele). Jednostki osiągają wzajemne porozumienie poprzez użycie języka i innych
podobnych systemów (symboliczny interakcjonizm)
Etnometodologia  metodologia ludowa, koncentruje siÄ™ na sposobach jakie stosujÄ… ludzie by
zrozumied Zycie społeczne w procesie jego przezywania tak jak gdyby każdy był badaczem
prowadzÄ…cym badania.
Funkcjonalizm strukturalny  znany jako  teoria systemów społecznych  byt społeczny, taki jak
organizacja albo całe społeczeostwo może byd postrzegany jako organizm. System społeczny składa
się z części , w których każda przyczynia się do funkcjonowania całości np. funkcją policji jest
sprawowanie społecznej kontroli.
Paradygmaty feministyczne  częściowo teorie i badania feministyczne skupiły się na różnicach
między płciami, oraz na tym w jaki sposób wiążą się one z resztą organizacji społecznej (ucisk kobiet)
przeżycia chłopców czy mężczyzn niewiele mają wspólnego z tym jak odbierają to dziewczynki czy
kobiety.
Nasza subiektywnośd jest indywidualna (to jak różne rzeczy odbieramy, odczuwamy) natomiast
szukanie obiektywności jest społeczne (kwestia komunikacji, ponieważ próbujemy znalez
d wspólny
punkt dla naszych doświadczeo)
Elementy teorii społecznej
Teorie  to systemy powiązanych wzajemnie twierdzeo mające wyjaśnid niektóre aspekty życia
społecznego. Teorie doprecyzowują i dookreślają paradygmaty.
Paradygmat  sposób patrzenia
Teoria  wyjaśnienie tego co widzimy
Naukowcy dążą by uporządkowad wiele faktów według reguł nazwanych prawami (uniwersalne
uogólnienia)
Prawo jest zaobserwowaną prawidłowością
Teoria  to systematyczne wyjaśnienie obserwacji, które dotyczą jakiegoś konkretnego aspektu życia.
Teorie wyjaśniają obserwacje za pomocą pojęd
Aksjomaty albo założenia to podstawowe twierdzenie uznane za prawdziwe, na których opiera się
teoria.
Teza  szczegółowe wnioski dotyczące relacji pomiędzy pojęciami, które wyciąga się z podstawowych
założeo.
Z tez możemy wyprowadzid hipotezy
Hipoteza jest szczegółowym sprawdzalnym oczekiwaniem wobec rzeczywistości, które wynika z
ogólniejszej tezy.
- Operacjonizacja  określenie dokładnych działao związanych z pomiarem zmiennej
- Obserwacja  testowanie hipotezy
- Wnioski
W tradycyjnym wyobrażeniu nauki badacze przechodzą od teorii do obserwacji, obrazem tego jak
prowadzi siÄ™ badania.
Teoria i badania w naukach społecznych są połączone za pomocą dwóch metod: logicznych - dedukcji
(wyprowadzenie z teorii przewidywanych hipotez) oraz indukcji (formułowanie uogólnieo na
podstawie konkretnych obserwacji)
Hipoteza zerowa  przewiduje, że nie istnieje żaden związek między dwiema zmiennymi i zawsze
zakłada się to przy testowaniu hipotez.
3. Pojęcie przyczynowości w badaniach społecznych
Determinizm  występowanie zdarzeo jest determinowane , powodowane; zdarzeniom  nie wolno
przydarzyd się w żaden inny sposób
Przyczynowo  skutkowy deterministyczny model nauk przyrodniczych często jest stosowany w
odniesieniu do istot ludzkich, podobnie jak do roślin i przedmiotów nieożywionych. W tych
przypadkach akceptujemy deterministyczny model jako właściwy. Uznajemy, że nasz wola jest w
pewien sposób skrępowana i ograniczona. (np. nie mammy wpływu na wzrost człowieka czy roślin)
Rodzaj użytecznego wyjaśnienia przyczynowego, który akceptujemy jako koocowy produkt badao
społecznych (podanie koocowego powodu, dlaczego tak jest).
Zawsze gdy rozpoczynamy badania wyjaśniające w ramach nauk społecznych implicite przyjmujemy
model ludzkiego zachowani, który zakłada, że ludzie mają mało indywidualnej wolności wyboru.
Przyczyna i skutek
Model nomotetyczny w podejściu do badao nad związkami przyczynowymi ma na celu dostarczenie
najdokładniejszego wyjaśnienia przy najmniejszej liczbie zmiennych przyczynowych, tak aby odkryd
ogólne wzorce przyczynowo  skutkowe.
Różnica między wyjaśnieniem idiograficznym a nomotetycznym jest różnicą między badaniami
jakościowymi a ilościowymi.
Dane jakościowe (idiograficzne) obejmują informacje szczegółowe
Dane ilościowe (nomotetyczne) obejmują koocowe wnioski- powtarzalnośd pewnych reguł.
Zarówno nomotetyczny jak i idiograficzny tryb wyjaśnienia wiąże się z pojęciem przyczynowości. Aby
określid związek przyczynowy potrzebne jest coś więcej niż stwierdzenie zależności między
zmiennymi.
Przyczyna poprzedza skutek
Empiryczna (oparta na doświadczeniu) korelacja między zmiennymi zachodzi wówczas, gdy są
one powiązane (gdy jedna się zmienia to druga też)
Skutej nie może byd wyjaśniony w kategoriach jakiejś trzeciej zmiennej
Zależności pozorne  czyli takie, które nie są prawdziwe np. Rozmiar buta wiąże się ze zdolnościami
matematycznymi. Im większy but tym większe zdolności matematyczne. Aby połączyd pozorne
zależności należy zastosowad zmienną wieku. Im starczy uczeo  tym większy rozmiar buta  tym
większe zdolności matematyczne i odwrotnie.
Korelacja dodatnia zachodzi gdy obie zmienne rosnÄ… lub malejÄ…
Korelacja ujemna  zachodzi gdy jedna zmienna rośnie a druga maleje.
Przyczyna konieczna  oznacza warunek, który musi byd spełniony, aby nastąpił określony skutek (aby
otrzymad ocenę koniecznie jest chodzenie na zajęcia; trzeba byd kobietą aby zajśd w ciążę)
Przyczyna wystarczająca  oznacza, warunek, który jeśli zostanie spełniony gwarantuje oczekiwany
skutek (ucieczka z egzaminu oznacza oblanie go, ale może byd inna przyczyna, dla której nie zaliczamy
egzaminu)
Większośd wyjaśniających badao społecznych stosuje probabistyczny model przyczynowości. O  X
można powiedzied, że jest przyczyną  Y , jeśli widad, że ma wpływ na  Y .
Należy się wystrzegad błędów przy prowadzeniu badao:
żð Prowincjonalizm  patrzenie przez pryzmat wÅ‚asnych przeżyd
żð Pochopne wnioski
żð Ustalenie wÄ…tpliwych przyczyn (należy sobie zadad pytanie  czy na pewno? )
żð Przemilczanie dowodów (opuszczanie dowodów, które nie majÄ… dla badacza znaczenia)+
żð FaÅ‚szywe dylematy (wybór, do którego jesteÅ›my zmuszenie tylko na pozór)
Zanim zaakceptujemy wnioski, powinniśmy sprawdzid jak zmienne zostały zoperacjonalizowane, jaki
jest logiczny związek między tymi zmiennymi i jaka jest między nimi zależnośd, oraz czy
sformułowane przez nas wnioski pokazują to co jest wynikiem badao.
Plan badao
1. Określid dokładnie co chcesz wiedzied
2. Sposób w jaki chcesz to zrobid.
Cele badao
vð Eksploracja  badania sÄ… kluczowe
Zaspokojenie ciekawości badacza i jego pragnienia zrozumienia przedmiotu
Zbadanie możliwości podjęcia szerszych badao
Wprowadzenie metod do dalszych badao
vð Opis  opis naukowy jest trafniejszy i dokÅ‚adniejszy. Bada np.
üð Profile demokratyczne populacji z uwzglÄ™dnieniem wieku i pÅ‚ci (badania
demograficzne)
üð Badania marketingowe
üð Statystyki przestÄ™pczoÅ›ci
Opis był pierwotnym celem badao jakościowych. Odpowiada na pytania co, kiedy, gdzie, jak.
vð WyjaÅ›nienie. Badania wyjaÅ›niajÄ…ce odpowiadajÄ… na pytanie dlaczego.
Jednostki analizy
Øð Badacze najczęściej wybierajÄ… jako jednostki analizy pojedynczych ludzi (badajÄ… pÅ‚ed,
wiek, miejsce urodzenia) Następnie łączą opisy aby przedstawid złożony obraz grupy.
Øð W badaniach spoÅ‚ecznych jednostkami analizy mogÄ… byd także grupy spoÅ‚eczne (cechy
przynależności do danej grupy traktowanej jako pojedynczy byt)
Øð Jednostkami analizy mogÄ… byd również organizacje spoÅ‚eczne np. KoÅ›ciół, szkoÅ‚y wyższe,
wydziały uniwersyteckie
Øð Wytwory spoÅ‚eczne- czyli istoty spoÅ‚eczne i ich zachowania ( książki, obrazy, samochody,
budynki, piosenki itp.)
Błędne wnioskowanie
vð BÅ‚Ä…d ekologiczny- odnosi siÄ™ do grupy, zbiorów lub systemów czegoÅ› wiÄ™kszego niż jednostki.
Jest to założenie, że to, czego się dowiadujemy o jednostce zbiorowej (ekologicznej)mówi
także o pojedynczych elementach, z których się on składa. Błąd dotyczy pomniejszenia
jednostek analizy tak, że wyciągamy wnioski dotyczące jednostek tylko na podstawie
obserwacji grup.
vð Redukcjonizm  postrzeganie i wyjaÅ›nianie zÅ‚ożonych zjawisk w kategoriach jednego
wąskiego pojęcia lub zbioru pojęd.  redukujemy to co złożone do wąskiego wyjaśnienia
Wymiar czasowy
Czas odgrywa kluczową rolę w ustalenie związków przyczynowych.
vð Badania przekrojowe  skÅ‚adajÄ… siÄ™ z obserwacji populacji lub zjawiska zebranych w jednym
punkcie i czasie.
Badania eksploracyjne i opisowe sÄ… badaniami przekrojowymi
vð Badania dynamiczne  sÄ… zaplanowane by umożliwid badanie tego samego zjawiska przez
dłuższy okres czasu
Øð Badanie trendów  koncentrujÄ… siÄ™ na zmianach w czasie wewnÄ…trz jakiejÅ› populacji
(porównanie badao prowadzonych przed kilku laty z obecnymi)
Øð Badania kohort demograficznych  zmiany zachodzÄ…ce w subpopulacjach (najczęściej
kohorta to grupa wiekowa)
Øð Badania panelowe  dotyczÄ… za każdym razem tego samego zbioru ludzi
Badania dynamiczne mają przewagę nad przekrojowymi, ponieważ dostarczają informacji
opisujących proces w czasie. Dostarczają najpełniejszych danych o zmianach.
Proces badawczy
vð Ustalenie celu badao (eksploracyjne, opisowe czy wyjaÅ›niajÄ…ce)
vð Konceptualizacja  sprecyzowanie pojÄ™d oraz zmiennych, które majÄ… byd badane
Øð Wybór metody badao
Eksperyment
 Badania sondażowe
Badania terenowe
Analiza treści
Badania danych zastanych
Badania porównawcze
Badania ewaluacyjne
vð Operacjonalizacja  jak bÄ™dziemy faktycznie mierzyd zmienne
vð Obserwacja  zbieranie danych do analizy i interpretacji
vð Przetwarzanie danych  przeksztaÅ‚cenie zebranych danych i nadanie im formy nadajÄ…cej siÄ™
do analizy
vð Analiza  analiza danych i wyciÄ…ganie wniosków
vð Zastosowanie  sprawozdanie z wniosków i ocena ich implikacji
Oferta badacza musi zawierad uzasadnienie dlaczego badania zostaną podjęte, oraz opis procedury
badawczej. Często potrzebne jest zezwolenie na realizację badao, musi również zdobyd na to
potrzebne środki.
Konceptualizacja  proces w toku którego określamy co mamy na myśli używając danego terminu w
badaniach. Konceptualizacja nadaje jasne znaczenie pojęciu przez wyszczególnienie jednego lub
więcej wskaz
ników.
Wskaz
nik  to znak obecności lub nieobecności badanego pojęcia(np. współczucie)
Wymiar  to możliwy do wyszczególnienia aspekt pojęcia (np. współczucie dla ludzi, współczucie dla
zwierzÄ…t)
Określenie pojęd w badaniach naukowych opiera się na definicjach operacyjnych
Øð Definicja nominalna zostaje przypisana do danego terminu bez żadnych roszczeo co
do tego, że stanowi odbicie  realnego bytu. Definicje nominalne są arbitralne
Øð Definicje operacyjne  precyzujÄ… sposób pomiaru danego pojÄ™cia. Pomiar w Å›wiecie
rzeczywistym
Konceptualizacja polega na uściśleniu i udoskonaleniu abstrakcyjnych pojęd.
Operacjonalizacja polega na stworzeniu konkretnych procedur badawczych.
Stopieo precyzji zmiennych określa z jakim stopniem dokładności możemy określid różnice między
różnymi możliwymi wartościami składającymi się na daną zmienną.
Øð Pomiar nominalny to zmienne, których wartoÅ›ci sÄ… jedynie wzajemnie rozÅ‚Ä…czne i
wyczerpujące (płed, wyznanie, miejsce urodzenia, wykształcenie)
Øð Pomiar porzÄ…dkowy  zmienne o wartoÅ›ciach, które możemy logicznie uporzÄ…dkowad (klasa
społeczna, alienacja, uprzedzenia)
Øð Pomiar interwaÅ‚owy  odlegÅ‚oÅ›ci logiczne miÄ™dzy wartoÅ›ciami mogÄ… byd wyraz
ne w postaci
standardowych interwałów o określonym znaczeniu (mierniki standardowe , testy IQ)
Øð Pomiar ilorazowy  wartoÅ›ci skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ na zmiennÄ… majÄ… wszystkie opisane wartoÅ›ci
strukturalne pomiaru interwałowego, poza tym są oparte na prawdziwym punkcie zerowym
(np. skala Kelvina; wiek , czas zamieszkiwania w danym miejscu) ( wiek  zmienne nominalne;
ilośd lat  zmienne porządkowe, równe rozmieszczenie grup wiekowych  interwałowe, dzieci
nienarodzone- kobiety w ciąży  zmienne ilorazowe)
Pomiarów można dokonad z różnym stopniem precyzji.
üð Precyzja dotyczy subtelnoÅ›ci rozróżnieo odrÄ™bnych wartoÅ›ci zmiennych.
üð RzetelnoÅ›d  dana technika stosowana do tego samego przedmiotu daje za każdym razem
ten sam wynik. Rzetelnośd nie gwarantuje poprawności. Metoda testu powtórnego  pomiar
przeprowadza się więcej niż raz.
üð TrafnoÅ›d  odnosi siÄ™ do zakresu w jakim miernik empiryczny adekwatnie odzwierciedla
poprawne znaczenie danego pojęcia.
Trafnośd fasadowa  konkretny miernik empiryczny, może się zgadzad lub nie z
naszymi uzgodnieniami i indywidualnymi obrazami mentalnymi dotyczÄ…cymi danego
pojęcia.
Trafnośd kryterialna(perfekcyjna)opiera się na kryterium zewnętrznym
Trafnośd teoretyczna opiera się na logicznych powiązaniach pomiędzy zmiennymi
Trafnośd treściowa  oznacza zakres w jakim miernik obejmuje skalę znaczeo
zawartych w pojęciu
Rzetelnośd jest funkcją spójności
Trafnośd to funkcja rozmieszczenia wokół celu.
Indeksy i skale
Zarówno indeksy i jak i skale są porządkowymi miernikami zmiennych. Jedne i drugie uporządkowują
jednostki analizy w kategoriach konkretnych zmiennych (np. religijnośd, uprzedzenia, status
społeczny). Są złożonymi miernikami zmiennych  pomiar opiera się na więcej niż tylko jednej
jednostce danych.
Øð Indeks tworzymy przez proste zsumowanie wyników przypisanych poszczególnym
wartościom
Øð SkalÄ™ tworzymy przypisujÄ…c okreÅ›lony wynik punktowy pewnym ukÅ‚adom odpowiedzi, przy
założeniu, że niektóre pytania świadczą o relatywnie niższym , inne o wyższym poziomie
danej zmiennej.
Budowa indeksu
vð Dobór pytao skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ na zÅ‚ożony indeks, który tworzymy w celu pomiaru jakiejÅ›
zmiennej
üð TrafnoÅ›d fasadowa lub logiczna
üð JednowymiarowoÅ›d  zÅ‚ożony miernik powinien odzwierciedlad tylko jedne
wymiar danego pojęcia
üð Zakres zmiennoÅ›ci pytao
vð Badanie zależnoÅ›ci empirycznych miÄ™dzy pytaniami wchodzÄ…cymi w jego skÅ‚ad.
Odpowiedz
respondenta na jedno pytanie kwestionariuszu pozwala nam przewidzied
jego odpowiedzi na inne pytania.
üð ZależnoÅ›d dwuzmiennowa  zależnoÅ›ci miÄ™dzy dwoma zmiennymi
üð ZależnoÅ›d wielozmiennowa  zachodzi miÄ™dzy wiÄ™cej niż dwoma zmiennymi
vð Walidacja  ocena trafnoÅ›ci indeksu
üð Analiza pytao  w jakim zakresie indeks jest powiÄ…zany z poszczególnymi
pytaniami
üð Walidacja zewnÄ™trzna  wÅ‚aÅ›ciwe uporzÄ…dkowanie grup respondentów wedÅ‚ug
indeksu powinno umożliwid przewidywanie porządku tych grup według
odpowiedzi.
Skale
vð Skala Bogardusa  skala dystansu spoÅ‚ecznego- sÅ‚uży do pomiaru skÅ‚onnoÅ›ci ludzi do
uczestnictwa w zróżnicowanych co do stopnia bliskości stosunkach społecznych z innymi
grupami ludzi
vð Skala Thurstone a  próba opracowania formatu grupowania wskaz
ników zmiennej ,
które powiązane są przynajmniej w strukturę empiryczną.
vð Skala Likerta - oblicza przeciÄ™tne wyniki uzyskane za pomocÄ… indeksu dla osób
zgadzających się z poszczególnymi zdaniami.
vð DefencjaÅ‚ semantyczny  respondent ma prawo wyboru w kwestionariuszu miÄ™dzy
dwoma przeciwnymi postawami, stosując przy tym wyrażenia określające stopieo
intensywności postawy między przeciwieostwami. By uniknąd obciążeo we wzorcach nie
należy umieszczad po tej samej stronie wartości, które mogą byd ze sobą powiązane.
vð Skala Guttmana  opiera siÄ™ na zaÅ‚ożeniu, że każdy kto wykazuje wysoki poziom danej
zmiennej wykaże też poziom niższy.
Zarówno skale jak i indeksy służą pomiarowi zmiennej na poziomie porządkowym. Skale wykorzystują
każdą strukturę intensywności jaką można wykryd wśród pojedynczych wskaz
ników.
Typologia to nominalny miernik złożony, stosowany często w badaniach społecznych. Typologie mogą
byd skutecznie wykorzystywane jako zmienne niezależne, lecz wykorzystywanie ich jako zmiennych
zależnych powoduje trafnośd interpretacji.
Dobór próby do badao społecznych
vð Dobór oparty na dostÄ™pnoÅ›ci badanych  zdawanie siÄ™ na dostÄ™pnoÅ›ci przedmiotów badania
dobieranych do próby (np. zatrzymywanie ludzi na ulicy)
vð Dobór celowy lub arbitralny  dobieranie próby na podstawie wÅ‚asnej wiedzy o badaniach
populacji oraz celach badao
vð Metoda kuli Å›nieżnej  forma doboru przypadkowego. Ta procedura jest wÅ‚aÅ›ciwa gdy trudno
jest odszukad członków jakiejś specyficznej populacji (np. bezdomni, nielegalni imigranci)
vð Dobór kwotowy  uwzglÄ™dnia kwestiÄ™ reprezentatywnoÅ›ci, wychodzi siÄ™ od macierzy lub
tabeli, opisujÄ…cej istotne dla badania cechy populacji.
vð Wybór informatorów  informator jest czÅ‚onkiem grupy, który może wypowiadad siÄ™
bezpośrednio o grupie.
Nieprobabistyczny dobór próby ma swoje zastosowania zwłaszcza w badaniach jakościowych. Należy
uwzględniad ograniczenia tego doboru w odniesieniu do poprawnych opisów populacji.
vð Losowy dobór próby  aby próba jednostek z danej populacji mogÅ‚a byd podstawÄ… dobrego
opisu całej populacji, musi ona mied zasadniczo taką samą zmiennośd jak populacja.
Element  jest tą jednostką, o której zbiera się informacje i która dostarcza podstaw
do analizy
Populacja  to określony teoretycznie zbiór elementów badania
Badana populacja - to zbiór elementów, z którego próba jest faktycznie pobrana.
vð Operat losowania jest to lista elementów, z której losuje siÄ™ próbÄ™. WÅ‚aÅ›ciwie dobrana próba
dostarcza informacje do opisania populacji elementów tworzących operat losowania.
vð Dobór systematyczny  wiąże siÄ™ z wybieraniem co k- tego czÅ‚onka operatu losowania
vð Stratyfikacja  proces grupowania czÅ‚onków populacji we wzglÄ™dnie homogeniczne warstwy
przed losowaniem, poprawia reprezentywnośd próby, redukując wielkośd błędu.
Eksperyment
Eksperyment polega na:
Podjęciu działania
Obserwowaniu skutków tego działania
Eksperyment jest badaniem odpowiednim w projektach wymagajÄ…cych relatywnie ograniczonych i
dobrze zdefiniowanych pojęd oraz też (testowanie hipotez)
Eksperyment klasyczny składa się z:
Øð Zmiennych zależnych i niezależnych (zmienna niezależna wystÄ™puje jako bodziec
eksperymentalny  zmienna dychotomiczna obecna lub nieobecna)
Øð Pretestu (pomiar zmiennej zależnej  poddanie uczestników wpÅ‚ywowi bodz
ca) i posttestu
(ponowny pomiar zmiennej zależnej)
Øð Grupy eksperymentalnej (ta na którÄ… oddziaÅ‚uje siÄ™ bodz
cem) i kontrolnej (ta na którą
bodz
cem się nie działa)
Randomizacja  to losowe przydzielenie do grupy eksperymentalnej lub kontrolnej uczestników
eksperymentu.
Dopasowywanie  proces dopasowywania jest podobny do doboru kwotowego
Ogólny opis grupy eksperymentalnej powinien byd taki sam jak kontrolnej (średnia wieku, płed,
rasa)
Schematy preeksperymentalne
Stadium przypadku z pojedynczym pomiarem
Schemat z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie
Statystyczne porównanie międzygrupowe (brak pretestu)
Schemat bez pretestu z grupÄ… kontrolnÄ…
Eksperyment klasyczny mierzy wpływ bodz
ca (zmiennej niezależnej) na zmienną zależną przez pretest
i posttest w grupach eksperymentalnych i kontrolnych.