Język duński
1
Język duński
Dansk
Obszar Dania, Niemcy, Wyspy Owcze, Grenlandia i inne
Liczba mówiących 6 milionów
Ranking (poza pierwszÄ… 100.)
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
*Języki germańskie
**Języki północnogermańskie
***Język duński
Pismo łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy Dania, Wyspy Owcze, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez Dansk Sprognćvn
Kody języka
ISO 639-1 da
ISO 639-2 dan
ISO 639-3 dan
SIL DNS
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku duńskim
W Wikisłowniku: Słownik języka duńskiego
Język duński (dansk, det danske sprog) - język z grupy skandynawskiej języków germańskich. Posługuje się nim
około 5,2 mln mówiących, głównie w Danii i Szlezwiku-Holsztynie w północnych Niemczech (ok. 50 tys. osób).
Duński w charakterze języka urzędowego używany jest w Danii a także na Wyspach Owczych. W Islandii, która aż
do 1944 r. była posiadłością Danii, duński jest nauczany jako jeden z głównych języków obcych, obok angielskiego,
norweskiego i szwedzkiego.
Język duński
2
Historia
Najstarsze zapisy runiczne pochodzą z V w., natomiast zabytki języka duńskiego w alfabecie łacińskim pochodzą z
końca XIII w. (ustawy Skanske Lov i Jyske Lov). Można wyróżnić 3 główne dialekty: jutlandzki, zelandzki i fioński,
przy czym standardowy jÄ™zyk duÅ„ski tzw. rigsmål powstaÅ‚ w XVII w. na bazie dialektu zelandzkiego.
Gramatyka
Gramatyka duńska jest bardzo podobna do pozostałych kontynentalnych języków skandynawskich, tj. szwedzkiego i
norweskiego, z którymi wspólnie ewoluowała. Mniejsze, choć wciąż wyraz
nie zauważalne, jest podobieństwo do
języków skandynawskich wyspiarskich (tj. islandzkiego i farerskiego), które zachowały więcej z języka
staronordyckiego. Równie widoczne jest wyraz
ne pokrewieństwo z pozostałymi językami germańskimi, w tym
angielskim i niemieckim.
Gramatyka duńska charakteryzuje się bardzo dużą prostotą, szczególnie widoczną przy porównaniu z formami
staronordyckimi. Niemal całkowicie zanikła deklinacja i większość form koniugacyjnych. W porównaniu z
gramatyką angielską, która wykazuje podobny stopień redukcji złożoności względem pierwotnych form
germańskich, duński ma mniej konstrukcji gramatycznych, i co wyraz
nie widoczne przy bardziej "nieporzÄ…dnym"
angielskim, charakteryzuje się całkowitą regularnością i niedopuszczaniem żadnych wyjątków na poziomie
konstrukcji zdania.
Ortografia
Charakterystyczne dla jÄ™zyka duÅ„skiego litery to Ć/ć, Ø/Å‚ oraz Å/å (ta
ostatnia zapisywana przed reformÄ… ortografii z roku 1948 jako Aa/aa;
taka pisownia pozostała w przypadku niektórych nazwisk i nazw miast,
np. Aalborg). Wyrazy zaczynające się na te litery znajdują się na końcu
słowników i książek telefonicznych.
Przed wspomnianÄ… reformÄ… ortografii rzeczowniki zapisywano wielkÄ…
literą, podobnie jak dziś w języku niemieckim.
litery alfabetu duńskiego na klawiaturze
komputera
Język duński
3
Dialekty
DuÅ„ski jÄ™zyk literacki ([duÅ„.] rigsdansk lub rigsmål) oparty jest na
dialekcie miejskim Kopenhagi oraz jej okolic. W odróżnieniu od
języka szwedzkiego oraz norweskiego, nie ma regionalnych
odmian języka, zaś dialekty mają raczej niski prestiż społeczny.
Ponad 20% użytkowników języka duńskiego mieszka w strefie
stołecznej, tu mieści się także ogromna większość instytucji
rządowych i większych przedsiębiorstw, działa tu także telewizja
państwowa, wychodzą większe gazety, dzięki czemu dialekt
miejski Kopenhagi oraz oparty na nim język literacki ma w
społeczeństwie najwyższy prestiż.
Wyróżnia się trzy główne grupy dialektów języka duńskiego:
" wschodnioduńskie (łstdansk): dialekt Bornholmu;
" duńskie wyspiarskie (łdansk): dialekty Zelandii, Fionii,
Lollandii, Falster oraz wyspy MÅ‚n
Występowanie jednego, dwóch oraz trzech rodzajów
" jutlandzkie (jysk), dzielone następnie na wschodnio-,
gramatycznych w duńskich dialektach. W Zelandii
południowo-, zachodnio- i północnojutlandzkie.
przejście od systemu trzyrodzajowego do
Z historycznego punktu widzenia, do dialektów dwurodzajowego zaszło dość niedawno. W dialektach
znajdujących się na zachód od czerwonej linii
wschodnioduńskich zalicza się także południowe języka
rodzajnik określony występuje przed słowem
szwedzkiego. Wynika to z faktu, że aż do 1658 r. obszary Skanii,
określanym, podobnie jak w języku angielskim czy
Blekinge oraz Hallandu należały do Danii i były zamieszkane
niemieckim, na wschód od tej linii przyłączany jest do
przez ludność duńską. Póz
niej natomiast obszary te zostały zajęte końcówki danego słowa.
przez Szwecję i obecnie znajdują się na terenie tego państwa.
Zobacz też
" literatura duńska
" Dania - Duńczycy
" alfabet duński
" stłd
y
ródła i autorzy artykułu
4
y
ródła i autorzy artykułu
Język duński y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24870023 Autorzy: Adamt, Andre Engels, Antares, Buldożer, Curdeius, Derbeth, Dkc, Edk, Fraximus, Gładka, Ilja Lorek, MG,
Mathrick, Micgryga, OTB, Palica, PawełMM, Pudelek, Roo72, Rutger van den vos Reynaerde, Silthor, Slawojar, Spl908455, Sławojar, Tanja5, Tsca, Vuvar1, Wazow, Xbox360, Xul, conversion
script, 20 anonimowych edycji
y
ródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Wikipedia-logo.png y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikipedia-logo.png Licencja: logo Autorzy: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772,
Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89
Plik:Logo Wikisłownika.svg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Logo_Wikisłownika.svg Licencja: logo Autorzy: User:ABX, user:tsca
Plik:Skandynawska klawiatura ubt.JPG y
ródÅ‚o: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Skandynawska_klawiatura_ubt.JPG Licencja: Creative Commons Attribution 3.0 Autorzy: ©
2009 by
Plik:Denmark-gender.png y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Denmark-gender.png Licencja: GNU Free Documentation License Autorzy: User:Twid
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/