1. Władysław Łokietek jako król Polski był władcą zaledwie niektórych ziem polskich a
jeszcze część z nich utracił na rzecz Krzyżaków. Kazimierz Wielki natomiast wyraźnie
powiększył obszar kraju odziedziczonego po ojcu. Najważniejsze ziemie stanowiły
Koronę Królestwa Polskiego (to pojęcie pojawiło się wtedy pierwszy raz w historii). W
XIV wieku pojawiły się także herby terytorialne

2. Kazimierz Wielki odziedziczył w 1333 roku Królestwo Polskie składające się z
Wielkopolski (Ziemia Poznańska i Ziemia Kaliska) oraz Małopolski (Ziemia Krakowska i
Ziemia Sandomierska) oraz ziemi lennych - Sieradzkiej, Łęczyckiej i Wieluńskiej.

Pod koniec panowania Kazimierza Wielkiego (1333-1370) w obrębie Królestwa Polskiego znalazły się:

Wielkopolska: Ziemia Poznańska, Ziemia Kaliska;
Małopolska: Ziemia Krakowska, Ziemia Sandomierska;
Ruś: Ziemia Przemyska, Ziemia Lwowska;
Kujawy: Ziemia Brzesko-Kujawska, Ziemia Inowrocławska;
Ziemia Sieradzka;
Ziemia Łęczycka;
Ziemia Dobrzyńska;
Ziemia Wieluńska;
część Mazowsza: Ziemia Płocka;

Oprócz nich w zależności lennej od Polski pozostawały:
Podole Zachodnie
Mazowsze
Księstwo Bełskie
Księstwo Chełmińskie
Księstwo Włodzimierskie

KORONA

WIELKOPOLSKA

Ziemia Poznańska

Ziemia Kaliska

MAŁOPOLSKA

Ziemia Krakowska

Ziemia Sandomierska

RUŚ

Ziemia Lwowska

Ziemia Przemyska

Ziemia Sanocka

Ziemia Halicka

KUJAWY

Z. Brzesko-kujawska

Z. Inowrocławska

Ziemia Dobrzyńska

Ziemia Płocka

Ziemia Łęczycka

Ziemia Sieradzka

Ziemia Wieluńska

ZIEMIE LENNE

PODOLE

MAZOWSZE

Ziemia Chełmska

Ziemia Bełska

Księstwo

Włodzimierskie

HERBY ZIEMSKIE RZECZYPOSPOLITEJ

RZECZPOSPOLITA 1385-1569

Herb Rzeczypospolitej

Rzeczpospolita w 1434

Rzeczpospolita w 1466

3. Po śmierci Kazimierza Wielkiego (1370) część polskich ziem - jako lenna Polski -
dostała się w ręce Kazimierza Słupskiego i Władysława Opolczyka (po śmierci
Kazimierza Słupskiego w 1377 roku przejął je Opolczyk).
W 1378 roku Polska utraciła na rzecz Węgier Ruś wraz z lennami.
W 1385 na mocy unii krewskiej okrojone Królestwo Polskie zostało złączone unią
personalną z Wielkim Księstwem Litewskim.

Unia wileńsko-radomska (1401) oddała dożywotnio rządy na Litwie Witoldowi jako Wielkiemu Księciu z
zachowaniem dla Jagiełły władzy zwierzchniej.
Unia horodelska (1413) wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie, wspólne sejmy i zjazdy
polsko-litewskie, urzędy wojewodów i kasztelanów na Litwie, a litewską szlachtę zrównała z polskimi rodami.
Unia grodzieńska (1432) wznowiła sojusz z Polską.
Unia została zerwana w 1440 i wznowiona jako unia wyłącznie personalna w 1447.
W 1564 roku Zygmunt II August przekazał Koronie swe prawa dziedziczne do Litwy.
Od 1569 Polska i Litwa pozostają w unii realnej.
1390 - Księstwo Słupskie lennem Polski.
1392 - Władysław Opolczyk zastawia Ziemię Dobrzyńską Krzyżakom.
1396 - Mołdawia staje się lennem Polski (do 1497).
1398 - Krzyżacy zajmują Żmudź.
1405 - Polska odzyskuje Ziemię Dobrzyńską.
1411 - Litwa odzyskuje Żmudź.
1412 - Polska otrzymuje Spisz jako zastaw od cesarza Zygmunta Luksemburczyka.
1430 - inkorporacja Podola Zachodniego do Polski.
1434 - przyłączenia Wołynia do Litwy.
1443 - Księstwo Siewierskie staje się własnością biskupstwa krakowskiego.
1456 - zakupienie przez Polskę Księstwa Oświęcimskiego.
1462 - inkorporacja do Polski Księstwa Bełskiego, Ziemi Gostynińskiej i Ziemi Rawskiej.
1466 - inkorporacja do Polski Prus Królewskich; Prusy Zakonne oraz Ziemia Lęborska i Ziemia Bytowska
lennami Polski.

1476 - inkorporacja do Polski Ziemi Sochaczewskiej.
1494 - zakupienie przez Polskę Księstwa Zatorskiego.
1495 - inkorporacja do Polski Ziemi Płockiej.
1503 - Litwa traci Siewierszczyznę na rzecz Moskwy.
1522 - Litwa traci Smoleńszczyznę na rzecz Moskwy.
1526 - inkorporacja do Polski Mazowsza.
1561 - przyłączenie do Rzeczypospolitej Inflant (jako wspólnej własnoąci Polski i Litwy). Kurlandia lennem
1569 - unia lubelska

KRÓLESTWO POLSKIE (KORONA)

Herb Królestwa Polskiego

WIELKOPOLSKA I KUJAWY

WIELKOPOLSKA

KUJAWY

Woj. Poznańskie

Woj. Kaliskie

Woj. Brzesko-kujawskie Woj. Inowrocławskie

Woj. Łęczyckie

Woj. Sieradzkie

Ziemia Wieluńska

Ziemia Dobrzyńska

MAŁOPOLSKA I RUŚ

MAŁOPOLSKA

RUŚ

Woj. Krakowskie

Woj. Sandomierskie

Woj. Lubelskie

Ziemia Sądecka

Woj. Ruskie

Ziemia Lwowska

Ziemia Przemyska

Ziemia Sanocka

Ziemia Halicka

Ziemia Chełmska

Ziemia Wołyńska

Woj. Bełskie

Woj. Podolskie

MAZOWSZE

MAZOWSZE

Woj. Rawskie

Woj. Płockie

Woj. Mazowieckie

Ziemia Liwska

Ziemia Wiska

PRUSY KRÓLEWSKIE

PRUSY KRÓLEWSKIE

Woj. Malborskie

Woj. Chełmińskie

Woj. Pomorskie

Bpstwo Warmińskie

KSIĘSTWA ŚLĄSKIE

Księstwo Siewierskie

(od 1443 własność

Bpstwa

krakowskiego)

Księstwo Zatorskie

od 1564

w woj. krakowskim

Księstwo Oświęcimskie

od 1564

w woj. krakowskim

WIELKIE KSIĘSTWO LITEWSKIE

Herby Litwy

Woj. Wileńskie

Woj. Brzesko-litewskie

Woj. Mścisławskie

Woj. Mińskie

Woj. Podlaskie

Woj. Żmudzkie

Woj. Trockie

Woj. Witebskie

Woj. Połockie

Wołyń

Woj. Nowogródzkie

Woj. Bracławskie (?)

Woj. Czernihowskie

Woj. Kijowskie

Woj. Smoleńskie

INFLANTY

INFLANTY

ZIEMIE LENNE

Księstwo Słupskie

Ziemia Lęborska

Ziemia Bytowska

Kurlandia

Mołdawia

(1396-1497)

Prusy Zakonne

(1466-1525)

Prusy Książęce

(1525-1657)

Inne ziemie lenne zostały inkorporowane przez Rzeczpospolitą.

HERBY ZIEMSKIE RZECZYPOSPOLITEJ

RZECZPOSPOLITA 1569-1772

Herb Rzeczypospolitej

Rzeczpospolita w 1569

Królestwo Polskie

(Korona)

Wielkie Księstwo

Litewskie

Inflanty

Księstwo Ruskie

(1658)

1569 - unia lubelska

RZECZPOSPOLITA: KORONA

KRÓLESTWO

POLSKIE

PROWINCJA

WIELKOPOLSKA

PROWINCJA

MAŁOPOLSKA

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA WIELKOPOLSKA: WIELKOPOLSKA

WIELKOPOLSKA

Woj. Poznańskie

Woj. Kaliskie

Woj. Gnieźnieńskie

(od 1768)

Woj. Łęczyckie

Woj. Sieradzkie

Ziemia Wieluńska

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA WIELKOPOLSKA: KUJAWY

KUJAWY

Województwo

Brzesko-kujawskie

Woj. Inowrocławskie Ziemia Dobrzyńska

Ziemia Dobrzyńska

(XVIII wiek)

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA WIELKOPOLSKA: PRUSY KRÓLEWSKIE

PRUSY KRÓLEWSKIE

Województwo

Pomorskie

Woj. Chełmińskie

Woj. Malborskie

Biskupstwo (Księstwo)

Warmińskie

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA WIELKOPOLSKA: MAZOWSZE

MAZOWSZE

Woj. Rawskie

Woj. Płockie

Woj. Mazowieckie

Ziemia Liwska

Ziemia Wiska

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA MAŁOPOLSKA: MAŁOPOLSKA

MAŁOPOLSKA

Woj. Krakowskie

Woj. Sandomierskie

Woj. Lubelskie

Ziemia Sądecka

Księstwo

Zatorskie

Księstwo

Oświęcimskie

Księstwo

Siewierskie

(od 1790)

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA MAŁOPOLSKA: PODLASIE

PODLASIE

RZECZPOSPOLITA: KORONA: PROWINCJA MAŁOPOLSKA: RUŚ

RUŚ

Woj. Ruskie

Ziemia Lwowska

Ziemia Przemyska

Ziemia Sanocka

Ziemia Halicka

Ziemia Chełmska

Ziemia Żydaczowska

herb nadany

przez króla

Jana Sobieskiego

Woj. Wołyńskie

Woj. Bełskie

Woj. Podolskie

Woj. Bracławskie

Woj. Czernihowskie

Woj. Kijowskie

RZECZPOSPOLITA: LITWA

WIELKIE

KSIĘSTWO

LITEWSKIE

Woj. Wileńskie

Woj. Brzesko-litewskie

Woj. Mścisławskie

Woj. Mińskie

Woj. Trockie

Woj. Żmudzkie

Woj. Witebskie

Woj. Połockie

Woj. Nowogródzkie

Woj. Smoleńskie

(XVI wiek)

RZECZPOSPOLITA: INFLANTY

INFLANTY

RZECZPOSPOLITA: ZIEMIE LENNE; POSIADŁOŚCI KRÓLEWSKIE I BISKUPIE

Ziemia Lęborska

Ziemia Bytowska

Kurlandia

i Semigalia

Prusy Książęce

(1525-1657)

Starostwo Spiskie

własność

królów Polski

(1412-1769)

Księstwo Siewierskie

posiadłość

biskupów Krakowa

(1443-1790)

RZECZPOSPOLITA: KSIĘSTWO RUSKIE (1658)

KSIĘSTWO RUSKIE