Katowice, 07.02.2008

IX Wojewódzki Konkurs

“DUETY CHEMICZNE”

I etap

ZADANIE I. TEST. (20 punktów)
1. Po rozpuszczeniu w wodzie niewielkiej ilości chlorku sodu, w roztworze znajdują
się:
a) cząsteczki NaCl
b) kationy sodu i aniony chlorkowe
c) aniony sodu i kationy chlorkowe
d) cząsteczki NaOH i HCl
2. Do zilustrowania zjawiska sedymentacji nie nadaje się mieszanina:
a) wody i krzemionki
b) wody i sproszkowanej kredy
c) wody i opiłków żelaza
d) wody i siarki
3. Objętość wodoru wydzielonego podczas elektrolitycznego rozkładu wody jest:
a) taka sama jak objętość tlenu wydzielonego w tej reakcji
b) mniejsza niż objętość tlenu wydzielonego w tej reakcji
c) większa niż objętość tlenu wydzielonego w tej reakcji
d) w zależności od czasu przeprowadzania tego procesu większa lub mniejsza
od objętości tlenu wydzielonego w tej reakcji.
4. Przedstawiony poniżej rysunek, może ilustrować proces:

a) dysocjacji soli

b) dyfuzji

c) rozkładu

d) filtracji

5. Wskaż fałszywe zdanie dotyczące liczby masowej:
a) liczba masowa określa ilość nukleonów w jądrze
b) liczba masowa jest zazwyczaj mniejsza niż liczba atomowa
c) liczba masowa jest różna dla izotopów tego samego pierwiastka
d) dwa atomy różnych pierwiastków mogą mieć taką samą liczbę masową
6. Co się dzieje z granulkami NaOH pozostawionymi przez dłuższy czas na
powietrzu?
a) granulki „rozpływają się” ponieważ pochłaniają wodę z powietrza
b) granulki „znikają” ponieważ NaOH łatwo ulega sublimacji
c) granulki pokrywają się różowym nalotem, ponieważ NaOH reaguje z CO

2

z powietrza tworząc Na

2

CO

3

d) granulki stają się bardzo twarde ponieważ „wysychają” tworząc tlenek sodu
7. Pierwiastkami 2 grupy układu okresowego pierwiastków Mendelejewa są:
a) Li, Na, K

b) Be, Mg, Ca

c) B, Al, Ga

d) C, Si, Ge

8. W ilu spośród niżej wymienionych metod otrzymywania soli nie powstaje woda?

SÓL

tlenek niemetalu + zasada

kwas + metal

kwas + zasada

sól + kwas

sól + sól

sól + zasada

tlenek metalu + kwas

a) 2

b) 3

c) 4

d) 5

9. Podczas reakcji pewnego pierwiastka z wodą tworzy się zasada i wydziela się
gaz, zasada ta reaguje z HCl dając sól kuchenną. Gazem, o którym mowa jest:
a) tlenek sodu

b) chlor

c) wodór

d) tlen

10. W 3 probówkach umieszczono roztwory nieznanych substancji, następnie
do probówek włożono papierki uniwersalne. W pierwszej probówce papierek
zabarwił się na niebiesko, w drugiej na czerwono, a w trzeciej jego barwa
nie zmieniła się. Wybierz odpowiedni zestaw substancji, które mogą być
umieszczone w probówkach.

I

II

III

a)

NH

3

H

2

SO

4

NaCl

b)

KOH

NH

3

H

2

O

c) HNO

3

NaCl NaOH

d) NaOH HNO

3

NH

3

11. Wybierz prawidłową konfigurację elektronową jonu

13

Al

3+

:

a) K

2

L

8

M

3

b) K

2

L

8

c) K

2

L

8

M

6

d) K

2

L

8

M

8

12. Ustal wartościowości pierwiastków w związku Fe

2

(SO

3

)

3

:

S

O

Fe

a)

IV

II

III

b)

VI

II

III

c)

VI

I

II

d)

IV

II

II

13. Wybierz zestaw, który zawiera wyłącznie tlenki o charakterze kwasowym:
a) CO

2

, N

2

O

5

, P

2

O

5

b) Na

2

O, MgO, K

2

O

c) CO, SO

3

, ClO

3

d) SO

2

, N

2

O

3

, CaO

14. Sól zawierającą resztę kwasu siarkowego(VI) i jony miedzi(II) wprowadzono
do probówki zawierającej wodę, a następnie dolano zasady potasowej. Wytrącił się
niebieski osad. Wybierz prawidłowe równanie reakcji ilustrujące tą przemianę:
a) CuSO

3

+ 2KOH → H

2

SO

3

+ O

2

+ K

2

Cu↓

b) CuSO

4

+ 2KOH → K

2

SO

4

+ Cu(OH)

2

↓

c) Cu

2

SO

4

+ 2KOH → K

2

SO

4

+ 2CuOH↓

d) CuSO

4

+ KOH → H

2

SO

4

+ O

2

+ K

2

Cu↓

15. Prawidłowo zapisany wzór elektronowy (wzór kropkowy) CO

2

to:

a)

O C O

b)

O C O

c)

O C O

d)

O C O

16. Wskaż, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe:
I Rozpuszczalność gazów zazwyczaj rośnie wraz ze wzrostem temperatury
II Rozpuszczalność ciał stałych zazwyczaj maleje wraz ze wzrostem temperatury
III Woda to rozpuszczalnik polarny

I

II

III

a)

prawda

prawda

prawda

b)

fałsz

fałsz

prawda

c)

fałsz

prawda

fałsz

d)

prawda

fałsz

prawda

17. Wybierz zestaw zawierający wyłącznie substancje, które w warunkach
normalnych są gazami:
a) jod, tlenek siarki(VI), azot
b) chlor, tlenek azotu(IV), tlenek węgla(II)
c) tlenek chloru(I), argon, tlenek glinu
d) hel, wodór, tlenek krzemu(IV)
18. Marmur składa się głównie z:
a) węglanu wapnia
b) wodorotlenku magnezu i krzemionki
c) fosforanu(V) wapnia
d) wodorotlenku wapnia
19. Cząsteczki wody są dipolami i dlatego w ciekłej wodzie łączą się w większe
zespoły czyli ulegają:
a) polimeryzacji

b) asocjacji

c) kondensacji

d) syntezie

20. W soli o wzorze NH

4

HSO

4

…

a) kation to NH

5

2+

, a anion to SO

4

2-

b) kation to NH

4

+

, a anion to HSO

4

-

c) kation to SO

4

2-

, a anion to NH

5

+

d) kation to HSO

4

-

, a anion to NH

4

+

ZADANIE II. OBLICZENIA. (10 punktów)
1. Jaką objętość roztworu NaOH o stężeniu 0,1 mol/dm

3

należy dodać do zlewki

zawierającej 5g roztworu kwasu siarkowego(VI) o stężeniu procentowym 20%, aby
całkowicie go zobojętnić.
a) ok. 51 cm

3

b) ok. 102 cm

3

c) ok. 204 cm

3

d) ok. 250 cm

3

2. Jakie będzie stężenie procentowe roztworu uzyskanego po wrzuceniu 2g sodu
do 18g wody?
a) 10%

b) ok. 11,1%

c) ok. 17,5%

d) ok. 35%

3. Pewien tlenek żelaza ma wzór Fe

x

O

y

. Oblicz stosunek X do Y jeżeli wiadomo,

że stosunek masy żelaza do masy tlenu wynosi 2,625:1.
a) 2:3

b) 1:1

c) 3:4

d) 1:1

4. Do 20g 30%-owego roztworu siarczanu(VI) potasu dodano 180g 10%-owego
roztworu tej substancji. Jakie jest końcowe stężenie roztworu?
a) C

p

= 6%

b) C

p

= 12%

c) C

p

= 15%

d) C

p

= 24%

5. Zakładając, że w 1dm

3

wydychanego przez Ciebie powietrza znajduje się

0,0076 mola tlenu, oblicz ile procent objętościowych w wydychanym powietrzu
stanowi tlen.
a) ok. 1,7%

b) ok. 7,6%

c) ok. 17%

d) ok. 20%

MASY ATOMOWE [u]: H – 1, O – 16, Na – 23, S – 32, Cl – 35,5, K – 39, Fe - 56

ZADANIE III. ZADANIE Z TREŚCIĄ I. (2 punkty)
Substancja A jest znanym związkiem chemicznym wapnia. Poddana prażeniu
w temperaturze powyżej 1000

0

C rozkłada się na B i D. Reakcji substancji B z wodą

jest egzotermiczna i w jej wyniku powstaje związek E. Po wprowadzeniu substancji
D do roztworu substancji E otrzymujemy m.in. związek A.
Podaj wzory substancji: A, B, D, E.

ZADANIE IV. ZADANIE Z TREŚCIĄ II. (7 punktów)
Usuwanie żelaza.
Podstawowym procesem podczas usuwania żelaza jest intensywne napowietrzanie,
a następnie filtracja wody. Pod wpływem tlenu z powietrza rozpuszczone w wodzie
dwuwartościowe żelazo, występujące najczęściej w postaci wodorowęglanu
Fe(HCO

3

)

2

lub siarczanu(VI) FeSO

4

, przechodzi w nierozpuszczalny wodorotlenek

żelaza(III) Fe(OH)

3

, który może być zatrzymany na filtrach piaskowych.

Uzgodnij równania reakcji:
Fe(HCO

3

)

2

+ O

2

+ H

2

O → Fe(OH)

3

↓ + CO

2

FeSO

4

+ O

2

+ H

2

O → Fe(OH)

3

↓ + H

2

SO

4

Zmiękczanie wody.
Zmiękczanie jest procesem niezbędnym przy uzdatnianiu wody zasilającej kotły,
a także musi być stosowane w niektórych gałęziach przemysłu spożywczego; polega
ono na usuwaniu z wody jonów powodujących jej „twardość”.
Spośród niżej wymienionych wybierz dwa jony powodujące „twardość” wody:
K

+

, Na

+

, Mg

2+

, Ca

2+

, Al

3+

, Cu

2+

Dezynfekcja wody.
Głównym celem dezynfekcji jest zniszczenie i usunięcie z wody drobnoustrojów
(zwłaszcza bakterii chorobotwórczych). Do chemicznych metod dezynfekcji zalicza
się chlorowanie i ozonowanie.
Chlorowanie przeprowadza się, dodając do wody albo sam chlor, albo związki
zawierające aktywny chlor np. dwutlenek chloru. Utleniające działanie tych
związków jest spowodowane wydzielaniem się aktywnego atomowego tlenu,
zgodnie z reakcją:
Cl

2

+ H

2

O → HOCl + HCl →

O + 2HCl

Oblicz ile gramów atomowego tlenu powstanie po wprowadzeniu do wody 10 dm

3

chloru.

ZADANIE V. CHEMOGRAF. (6 punktów)
Ustal wzory związków i symbole pierwiastków ukrytych pod literami D, E, F, L,
M i R Uwaga! W równaniach zamieszczonych w chemografie pominięto
współczynniki stechiometryczne.

Ba(OH)

2

+ D

→

E

↓

+ F

+

+

L

+ Na

→

NaCl + M

↑

↓

↑

BaCl

2

BaCl

2

+

+

SO

3

+

F

+ Na

→

R

+ M

↑