10

Pielęgniarka

%0)$%-)/,/')#:.!

NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI

Pielęgniarka

%0)$%-)/,/')#:.!

11

NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI

฀฀฀฀

฀฀

฀฀฀฀฀

ALKOHOLE

Wzór

ogólny

alkoholi

C

n

H2

n+1

OH.

Szereg homologiczny alkoholi:

CH

3

OH - metanol

C

2

H

5

OH - etanol

C

3

H

7

OH - propanol

Najprostszym

alkoholem

dwuwo

-

dorotlenowym

jest

etandiol

czyli

gli

-

kol. Jego wzór chemiczny to: CH

2

OH

Alkohole

z

niewielką

zawartością

atomów

węgla

są

cieczami,

są

ła

-

twopalne,

dobrze

rozpuszczają

się

w

wodzie

i

maja

piekący

smak.

W

raz

ze

wzrostem

liczby

węgla

maleje

ich

rozpuszczalność

w

wodzie.

Od

C

5

sa

cieczami

gęstymi,

powyżej

C

12

są

to

ciała

stałe.

W

ykazują

słabe

działanie

uczulającego.

Nie

mniej

jednak

mogą

wywoływać

pokrzywkę

kontaktową

lub

wyprysk

kontaktowy

.

(6)

Często

spotyka

się

skar

gi

na

działanie

wysu

-

szające

skórę

rąk

preparatów

alkoholo

-

wych

przeznaczonych

do

higienicznej

lub chirur

gicznej dezynfekcji rąk.

Alkohole

mające

zastosowanie

w

dezynfekcji

zawierają

niewielką

liczbę

węgla,

są

więc

dobrze

roz

-

puszczalne

w

wodzie,

mają

dobre

Produktami

utleniania

alkoholi

pierw

-

szorzędowych

są

aldehydy

,

drugorzę

-

dowych

ketony

.

Posiadają

aktywność

przeciwdrobnoustrojową.

Prowadzą

do

uszkodzenia

błony

komórkowej,

a

w

konsekwencji

do

denaturacji

i

koagulacji

białek,

zahamowania

pro

-

cesów

metabolicznych

oraz

rozpadu

komórek (1,13).

Alkohole

nie

działają

na

przetrwal

-

niki

(2).

Ich

skuteczność

wirusobójcza

jest

uzależniona

od

właściwości

lipo

-

filnych

wirionów

oraz

temperatury

.

W

irusy

osłonowe

są

inaktywowane

bez

przeszkód.

Skuteczność

alkoho

-

li

w

stosunku

do

wirusów

bezotocz

-

kowych

jest

różna.

Dla

podniesienia

bezpieczeństwa

w zakresie

HBV

zale

-

ca

się

kombinację

alkoholi

z

innymi

substancjami

czynnymi

jak

na

przy

-

kład

z

substancjami

powierzchniowo

czynnymi

takimi

jak

czwartorzędowe

związki

amoniowe

czy

chlorheksydy

-

na

(4).

Rotawirusy

istotne

w

oddzia

-

łach

noworodkowych

i

dziecięcych

będące

przedstawicielem

wirusów

bezosłonkowych

reagują

z

alkoholami

lub

substancjami

powierzchniowo-

czynnymi.

Nie

wolno

zapominać,

że

Rotawirusy

przeżywają

w

środowisku

nieożywionym

przez

długi

czas

,

na

-

wet

w

stanie

wysuszenia

i

utrzymują

swoją infekcyjność. (5)

Efektywność

pr

eparatów

dezyn

-

fekcyjnych

z

grupy

alkoholi

spada

wraz ze spadkiem temperatury

.(4)

Alkohole

ze

względu

na

denatu

-

rację

białka

,

a

tym

samym

słabą

pe

-

netrację

materiału

or

ganicznego

nie

powinien

być

stosowany

do

dezyn

-

fekcji

powierzchni

zanieczyszczonych

substancjami or

ganicznymi (17)

Najczęściej

w

preparatach

dezyn

-

fekcyjnych

zastosowanie

znalazły:

alkohol

etylowy

,

n-

propylowy

,

izo

-

propylowy

.

Etanol

w

stężeniach

od

10

do

30%

wykazuje

właściwości

bakteriosta

-

tyczne.

W

wyższych

stężeniach

od

30-90%

wykazuje

właściwości

bak

-

teriobójcze.

Powyżej

90%

drastycznie

spada

jego

skuteczność

bójcza

z

po

-

wodu silnej denaturacji białek (1)

N-pr

opanol

(

pr

opanol1)

uważa

się,

o

największej

aktywności

prze

-

ciwdrobnoustrojowej.

Osiąga

działa

-

nie

bakteriobójcze

w

niższym

stężeniu

(13%) niż etanol ( 1)

Izopr

opanol

(

pr

opanol-2)

działa

-

nie

bakteriobójcze

osiąga

w

stężeniach

wyższych

od

dwóch

wcześniej

wymie

-

nionych alkoholi, bo w 50-70%. (1)

ALDEHYDY

Wzór

Aldehydów R-CHO.

Szereg

homologiczny

aldehydów

(wzór ogólny C

n

H2

n+1

CHO)

HCHO-

aldehyd

mrówkowy

-

me

-

tanal- formaldehyd

CH

3

CHO- aldehyd octowy - etanal

C

2

H

5

CHO

-

aldehyd

propionowy

-

propanal

C

3

H

7

CHO

-

aldehyd

masłowy

-

bu

-

tanal

CHOCHO

-

Glioksal

-

etandial,

al

-

dehyd szczawiowy

CHO-

(CH

2

)

2

-

CHO-

aldehyd

bursztynowy

CHO

-

(CH

2

)

3

-

CHO-

1,5

pentan

-

dial, aldehyd glutarowy

C

6

H

4

-

(CHO)

2

-

aldehyd

orto-ftalo

-

wy

Aldehydy

z

jednym

atomem

węgla

(C

1

)

są

gazami,

pozostałę

są

cieczami.

Od

C

1-7

posiadają

nieprzyjemny

za

-

pach.

Do

C

5

są

dobrze

rozpuszczalne

w

wodzie.

Powyżej

5

atomów

węgla

spada

ich

rozpuszczalność.

Posiada

-

ją

właściwości

redukcyjne,

łatwo

się

utleniają.

W

ywołują

liczne

reakcje

uczulające.

Posiadają

silne

działanie

przeciwdrobnoustrojowe.

Najwyż

-

szą

skuteczność

bójczą

i

najszersze

spektrum

działania

posiada

aldehyd

glutarowy

, następnie

glioksal,

aldehyd

orto-ftalowy

i

aldehyd

bursztynowy

(8).

Jednakże

w

stosunku

do

wiru

-

sów

najlepszą

skuteczność

posiada

formaldehyd,

ale

proces

następuje

powoli.

Działanie

formaldehydu

na

wirusy

zostaje

zachowana

nawet

w

obecności

krwi

(4).

Mechanizm

dzia

-

łania

aldehydów

jest

nieswoisty

, przez

co

istnieje

mała

możliwość

rozwoju

oporności.

Polega

głownie

na

reakcji

z

grupami

aminowymi

i

sufhydrylo

-

wymi

białek

co

uniemożliwia

funk

-

cjonowanie

komórki

(15).

Reagując

z

białkami

powodują

ich

denaturację

oraz

ich

utrwalenie

się

zwłaszcza

na

powierzchniach.

Powoduje

to

,że

al

-

dehydy

mają

zdecydowanie

gorsze

działanie

myjące

i

może

powodować

powstawanie biofilmów

.

Metanal

(formaldehyd)

jest

gazem

o

ostrym

zapachu,

dobrze

rozpuszcza

-

jącym

się

w

wodzie.

Roztwór

40%

formaldehydu

nosi

nazwę

formaliny

.

W

niskich

temperaturach

formaldehyd

polimeryzuje

dając

paraformaldehyd,

który

jest

ciałam

stałym,

trudno

roz

-

puszczalnym

w

wodzie.

W

wyniku

polimeryzacji

następuje

mętnienie

formaliny

i

tworzenie

się

osadu.

Ze

względu

na

zdolność

tworzenia

z

biał

-

kami

substancji

nie

przenikliwych

dla

wody

roztwory

wodne

formaldehydu

sa

używane

do

konserwowania

prepa

-

ratów

anatomicznych.

Aldehyd

mrów

-

kowy

nie

jest

zalecany

do

dezynfekcji

narzędzi

i

sprzętu

medycznego

ma

-

jącego

kontakt

z

tkankami

i

układem

oddechowym.

Głównie

nie

zaleca

się

stosowania

go

do

dezynfekcji

sprzę

-

tu

anestezjologicznego,

endoskopów

oraz

inkubatorów

i

powierzchni

w

pomieszczeniach (

8).

Odnotowuje

się

duży

odsetek

aler

gii

na

w/w

związek

wśród

pracowników

służby

zdrowia

(6).

Metanal

zaliczono

do

związków

o

umiarkowanym

lub

silnym

działa

-

niu

uczulającym.

Aler

giczne

działanie

udowodniono

już

w

stężeniach

od

0,1%

roztworach

wodnych

(6).

Uczulenie

na

formaldehyd

jest

bardzo

uciążliwe

,

z

powodu

powszechnego

występowania

tego

związku

np.

w

tkaninach,

klejach,

tworzywach

sztucznych,

środkach

czyszcząco

–

piorących,

papierosach.

Aldehyd

te

nie

ulega

kumulacji.

Ma

dobra bidegradalność.

Glioksal

(etandial,

biformal,

alde

-

hyd

gliokaslowy

, biformyl,

diformal,

diformyl,

1,2-etanedione,glyoxal)

W

temperaturze

pokojowej

jest

żółtą

cie

-

czą,

ulegająca

łatwo

polimeryzacji

i

utlenieniu.

Stosowany

jest

do

produk

-

cji

tworzyw

sztucznych,

utwardzania

białek,

jako

reduktor

. Często

stosowa

-

ny

jest

w

kosmetykach.

W

preparatach

dezynfekcyjnych

najczęściej

jest

sto

-

sowany

łącznie

z

innymi

aldehydami.

Dlatego

też

uważany

jest

za

najmniej

toksyczny

.

Nie

mniej

jednak

wystę

-

pują

coraz

częściej

doniesienia

o

jego

uczulającym

działaniu.

W

niektórych

kartach

charakterystyki

substancji

nie

-

bezpiecznej

podawana

jest

informacja

o

podejrzewanym

działaniu

zmieniają

-

cym

materiał

genetyczny

lub

działaniu

rakotwórczym.

Posiada

słabe

działanie

na grzyby

. Ma dobrą biodegradację.

Aldehyd

glutar

owy

(1,5

penat

-

nedial,glutaraldehyd,

1,3

–

diformal

propane,

glutaral)

należą

do

aldehy

-

dów

najmniej

toksycznych.

Instytut

Medycyny

Pracy

potwierdza

działanie

drażniące

i

uczulające

tego

związku

silne

lub

umiarkowane

w

stężeniach

0,4

i

0,5%.

Aler

gie

na

ten

aldehyd

w

badaniach

11,4%

osób

(6).

Aldehyd

glutarowy

ma

też

stosunkowo

dużą

lotność

przez

co

może

dochodzić

do

toksyczności

wziewnej.

Z

tego

wzglę

-

du

nie

jest

zalecany

do

dezynfekcji

dużych

powierzchni

,

a

w

przypadku

dezynfekcji

poprzez

zanurzenie

na

-

leży

bezwzględnie

przestrzegać

,aby

roztwór

roboczy

był

przykryty

dobrze

dopasowaną

pokrywą

i był

używany

w

pomieszczeniach

z

dobra

wentylacją.

Najczęstsze

są

doniesienia

o

aler

gii

kontaktowej,

ale

obecnie

uznaje

się

że

może

wywoływać

astmę

oskrzelową

i

nieżyty aler

giczne nosa.

Działa

bójczo

poprzez

alkilację

grup

sulfhydrylowych,

hydroksylo

-

wych

i aminowych

i wykazuje

wysoką

aktywność

przeciwdrobnoustrojową

obejmującą

bakterie

Gram

–

dodatnie,

Gram

–

ujemne,

grzyby

, wirusy

, prze

-

trwalniki

oraz

prątki

gruźlicy

.

Sku

-

teczność

bójcza

aldehydu

zależy

od

pH

i jest

największa

przy

pH

od

7,5

do

8,5.

Np.:

Inaktywacja

wirusów

Coxac

-

kich

przy

pH

7,4

jest

dziesięciokrotnie

większa

niż

przy

pH

5

(3).

Odczyn

pH

ma

również

znaczenie

dla

czasu

aktywności

roztworów

zawierających

aldehyd

glutarowy

. W

środowisku

za

-

sadowym

dochodzi

do

polimeryzacji

blokującej

aktywne

miejsca

cząstek.

(

9

).W

stosunku

do

wirusów

zanie

-

czyszczenia

powodują

drastyczny

spadek

siły

działania.

Zaleca

się

dla

-

tego

wstępne

oczyszczenie

instrumen

-

tarium

medycznego.

Są

to

preparaty

niezastąpione

w

działaniach

na

ogni

-

sko

epidemiczne.

Do

profilaktycznego

działania

wydają

się

mniej

wskazane

ze

względu

na

ich

toksyczne

działanie.

Ma

dobrą

biodegradację

i

bardzo

do

-

brą kompatybilność materiałową.

Aldehyd bursztynowy

Obecnie

znalazł

zastosowanie

w

preparatch

dezynfekcyjnych

zwłasz

-

cza

przeznaczonych

do

dezynfekcji

endoskopów

.

Jak

podaje

literatura

(7)

11%

zawartość

aldehydu

bursztynowe

-

go

w

połączeniu

z

3%

dwumetoksyte

-

trahydrofuranu

w

czasie

15

minut

nie

inaktywuje

adenowirusów

i

wirusów

polio

zaliczanych

do

enteriwrusów

.

Przyjmuje

się

jednak,

że

jest

bardzo

podobny do aldehydu glutarowego.

Aldehyd orto-ftalowy

W

pr

ze

ci

w

ie

ńs

tw

ie

do

al

de

hy

du

gl

ut

ar

ow

eg

o

je

st

s

ta

bi

ln

y

w

s

ze

ro

ki

m

za

kr

es

ie

p

H

.

W

yk

az

uj

e

w

yż

sz

ą

sk

ut

ec

z-

no

ść

bó

jc

zą

w

yn

ik

aj

ąc

ą

z

od

m

ie

nn

ej

bu

do

w

y

ch

em

ic

zn

ej

. R

óż

ni

ca

w

t

ej

b

u-

do

w

ie

p

ow

od

uj

e

le

ps

zą

p

en

et

ra

cj

ę

pr

ze

z

bł

on

y

i

śc

ia

ny

k

om

ór

ko

w

eg

o

dr

ob

no

-

us

tr

oj

ów

. (

7

)

W

yk

az

uj

e

si

ę

do

br

ą

ko

m

-

pa

ty

bi

ln

oś

ć

m

at

er

ia

ło

w

ą.

P

oz

os

ta

w

ia

ją

c

pl

am

y

na

s

kó

rz

e,

s

pr

zę

ci

e

i

tk

an

in

ac

h.

(

12

)

O

st

at

ni

o

po

ja

w

iły

s

ię

d

on

ie

si

en

ia

o

dz

ia

ła

ni

ac

h

ub

oc

zn

yc

h

te

go

a

ld

eh

yd

u.

N

ie

m

ni

ej

je

st

to

a

ld

eh

yd

m

ni

ej

lo

tn

y

co

m

oż

e

po

w

od

ow

ać

m

ni

ej

sz

e

dr

aż

ni

en

ie

d

ró

g

o

d

d

ec

h

o

w

y

ch

.

CZW

AR

T

ORZĘDOWE ZWIĄZKI

AMONOWE

Preparaty

dezynfekcyjne

oparte

na

czwartorzędowych

związkach

amono

-

wych

należą

do

kationowych

związ

-

ków

powierzchniowo

–

czynnych

(

9

)

Zostały

wprowadzone

przez

Domaga

w

latach

30-tych.

Przedstawicielem

tych

związków

jest

bromek

lub

chlorek

benzalkoniowy

(

Zephirol)

oraz

Cetri

-

mide,

DDAC

czyli

dialkilowe

czwar

-

torzędowe

sole

amoniowe.

Aktywność

przeciwustrojowa

czwartorzędowych

soli

amonowych

zależy

od

długości

łańcucha

alkilowego

i

jest

największa

dla

związków

zawierających

w

łańcu

-

chu

alkilowym

od

12

do

14

atomów

węgla.

Chlorek

benzalkoniowy

ma

właściwości

antyseptyczne.

Roztwo

-

ry

używane

są

do

przemywania

skó

-

ry

,

błon

śluzowych

i

ran.

Roztwory

maksymalnie

0,005%

używane

są

do

irygacji

pęcherza

i

cewki

moczowej.

(

10).

Kremy

z

chlorkiem

benzalko

-

niowym

stosowane

są

w

leczeniu

ru

-

mienia

pieluszkowego,

a

roztwory

0,2

-0,5%

w

szamponach

leczniczych.(

10).

Ma

słabą

toksyczność

i zaliczony

jest

do

grupy

IV

przez

Zakład

Toksy

-

kologii

PZH.

(

6,

9)

Niestety

chlorek

ten

wywołuje

reakcje

aler

giczne

typu

kontaktowego.(

6

).

Czwartorzędowe

związki

amoniowe

uszkadzają

bło

-

ny

komórkowe

,które

są

docelowym

miejscem

ich

działania,

co

powoduje

wypływ

niskocząsteczkowych

skład

-

ników wewnątrzkomórkowych.

Podaje

następującą

kolejność

ich

działania (13):

Adsorpcja

aktywność

penetracja

związku przez ścianę komórkową

Reakcja

aktywność

błoną

cytopla

-

zmatyczną

(

lipidami

aktywność/

lub

białkami)

aktywność

dezor

ga

-

nizacja komórki

W

ypływ

niskocząsteczkowych

składników komórki

Degradacja

białek

aktywność

kwa

-

sów nukleinowych

Rozkład

ściany

komórkowej

przez

enzymu autolityczne

Ich

aktywność

spada

drastycznie

nawet

w

niewielkiej

ilości

substan

-

cji

or

ganicznej.

Wzrost

pH

powoduje

zwiększoną

aktywność

przeciwdrob

-

noustrojową.

Obejmują

swoim

spektrum

Bak

-

terie

Gram

–

dodatnie,

Gram

–

ujem

-

ne,

grzyby

,

wirusy

lipofilne

w

tym

HBV

i

HIV

. Dane

literaturowe

jednak

1.

2.

3.

4.

5.

12

Pielęgniarka

%0)$%-)/,/')#:.!

NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI

Pielęgniarka

%0)$%-)/,/')#:.!

13

NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI

฀฀ ฀฀

฀฀

W

1

97

5

ro

ku

w

es

zł

a

w

ż

yc

ie

m

ię

-

d

zy

n

ar

o

d

o

w

a

k

o

n

w

ek

cj

a

o

za

k

az

ie

ro

zw

ija

ni

a,

pr

od

uk

cj

i

i

gr

om

ad

ze

ni

a

za

pa

só

w

br

on

i

ba

kt

er

io

lo

gi

cz

ne

j

(b

io

-

lo

gi

cz

ne

j)

i

t

ok

sy

cz

ne

j

or

az

i

ch

z

ni

sz

-

cz

en

iu

(

C

on

ve

nt

io

n

on

t

he

P

ro

hi

bi

tio

n

of

t

he

D

ev

el

op

em

en

t,

Pr

od

uc

tio

n

an

d

St

oc

kp

ill

in

g

of

B

ak

te

ro

lo

gi

ca

l

(B

io

lo

-

gi

ca

l)

a

nd

T

ox

in

W

ea

po

ns

a

nd

o

n

th

ei

r

D

es

tr

uc

tio

n)

na

ka

zu

ją

ca

zn

is

zc

ze

ni

e

za

pa

só

w

b

ro

ni

b

io

lo

gi

cz

ne

j,

gd

yż

ś

w

ia

t

ni

e

je

st

p

rz

yg

ot

ow

an

y

na

a

ta

k

z

uż

y-

ci

em

b

ro

ni

b

io

lo

gi

cz

ne

j.

Je

dn

ak

I

ra

k,

Z

SR

R

a

ta

kż

e

in

ne

k

ra

je

p

om

im

o

po

d-

pi

sa

ni

a

te

go

p

or

oz

um

ie

ni

a

na

da

l p

ra

co

-

w

ał

y

na

d

uż

yc

ie

m

b

ro

ni

b

io

lo

gi

cz

ne

j.

Je

d

en

z

t

w

ó

rc

ó

w

r

ad

zi

ec

k

ie

g

o

p

ro

g

ra

-

m

u

K

en

A

lib

ek

l

ek

ar

z

w

oj

sk

ow

y,

d

y-

re

kt

or

z

ak

ła

du

p

ro

du

ku

ją

ce

go

w

ąg

lik

a

w

S

te

pn

og

or

sk

u

m

ów

ił

w

pr

os

t

ce

le

m

ra

dz

ie

ck

ic

h

na

uk

ow

có

w

by

ło

pr

od

u-

k

o

w

an

ie

t

ak

ic

h

b

ak

te

ri

i

i

w

ir

u

só

w

,

n

a

kt

ór

e

ni

e

m

a

sz

cz

ep

io

ne

k

an

i

an

ty

bi

o-

ty

k

ó

w

.

W

1

99

4

ro

ku

z

os

ta

ła

p

ow

oł

an

a

pr

zy

O

rg

an

iz

ac

ji

N

ar

od

ów

Z

je

dn

oc

zo

ny

ch

O

N

Z

(

U

ni

te

d

N

at

io

ns

)

gr

up

a

ad

h

oc

m

aj

ąc

a

w

er

yfi

ko

w

ać

kw

es

tie

uż

yc

ia

br

on

i

bi

ol

og

ic

zn

ej

. N

ie

st

et

y

pr

ac

e

gr

u-

py

a

d

ho

c

ni

e

zo

st

ał

y

za

ko

ńc

zo

ne

B

ro

ń

bi

ol

og

ic

zn

ą

zw

an

ą

ró

w

ni

eż

br

on

ią

B

s

ta

no

w

ią

d

ro

bn

ou

st

ro

je

t

ak

ie

ja

k

w

ir

u

sy

,

b

ak

te

ri

e,

g

rz

y

b

y,

p

ie

rw

o

t-

ni

ak

i,

ni

ek

ie

dy

za

ka

żo

ne

ow

ad

y

lu

b

gr

yz

on

ie

.

O

be

cn

ie

is

tn

ie

ją

ró

w

ni

eż

sy

nt

et

yc

zn

e

to

ks

yn

y

zm

ie

ni

aj

ąc

e

ge

-

no

ty

p

or

ga

ni

zm

ów

ż

yw

yc

h.

D

o

ni

eb

ez

-

pi

ec

zn

yc

h

cz

yn

ni

kó

w

b

io

lo

gi

cz

ny

ch

a

w

ię

c

pa

to

ge

nó

w

n

aj

w

yż

sz

eg

o

pr

io

ry

-

te

tu

za

lic

za

m

y

dr

ob

no

us

tr

oj

e

w

yw

o-

łu

ją

ce

g

ro

źn

e

sc

ho

rz

en

ia

l

ub

w

ys

ok

ą

śm

ie

rt

el

no

ść

t

ak

ie

j

ak

:

gr

yp

a,

d

żu

m

a,

żó

łta

f

eb

ra

, g

or

ąc

zk

i

kr

w

ot

oc

zn

e,

o

sp

ę

cz

ar

ną

,

w

ąg

lik

,

ja

d

ki

eł

ba

si

an

y

i

in

ne

(K

ur

t

L

an

gb

ei

n

i

in

ni

.

B

io

te

rr

or

yz

m

.

M

uz

a,

2

00

3)

.

E

ks

pe

rc

i

W

or

ki

ng

G

ro

up

o

n

C

iv

i-

lia

n

B

io

de

fe

ns

e

(a

m

er

yk

ań

sk

a

G

ru

pa

R

ob

oc

za

d

s.

O

br

on

y

C

yw

iln

ej

p

rz

ec

iw

-

ko

B

ro

ni

B

io

lo

gi

cz

ne

j)

z

lic

zn

ej

g

ru

py

dr

ob

no

us

tr

oj

ów

,

w

yb

ra

li

ki

lk

a

ga

tu

n-

kó

w

,

kt

ór

yc

h

za

st

os

ow

an

ie

m

og

ło

by

sp

ow

od

ow

ać

w

ys

ta

rc

za

ją

co

d

uż

ą

za

-

ch

or

ow

al

no

ść

i

u

m

ie

ra

ln

oś

ć,

a

by

s

pa

-

ra

liż

ow

ać

f

un

kc

jo

no

w

an

ie

m

ia

st

a

lu

b

ca

łe

go

r

eg

io

nu

k

ra

ju

.(

T.

I

ng

le

sb

y

i i

nn

i

Ja

m

a

19

99

,1

8,

1

73

5-

17

45

)

Je

dn

ą

z

na

jg

ro

źn

ie

js

zy

ch

b

ak

te

ri

i

a

je

dn

oc

ze

śn

ie

n

aj

ba

rd

zi

ej

e

fe

kt

yw

ny

m

na

rz

ęd

zi

em

b

io

te

rr

or

u

z

te

j

gr

up

y

je

st

la

se

cz

ka

w

ąg

lik

a

( E

lig

ia

M

. S

ze

w

cz

yk

D

ia

gn

os

ty

ka

ba

kt

er

io

lo

gi

cz

na

PW

N

20

05

).

W

ąg

lik

z

al

ic

za

ny

j

es

t

w

ed

łu

g

donoszą

o

większej

oporności

szcze

-

pów

gronkowca

złocistego

MRSA

na

czwarorzędowe

związki

amoniowe,

chlorheksydynę

oraz

diaminy

.

Jest

to

związane

z

występowaniem

okre

-

ślonych

genów

(qacAB

i

qacCD)

zlokalizowanych

na

plazmidach

wie

-

looporności

lub

kodowanego

również

plazmidowo

układu

enzymatycznego

odpowiedzialnego

za

czynne

wypom

-

powywanie

substancji

toksycznych

z

komórki

(13).

Czwartorzędowe

sole

amonowe

nie

działają

na

prątki

gruź

-

licy

, przetrwalniki

oraz

wirusy

hydro

-

filne.

W

oddziałach,

gdzie

mamy

do

czynienie

z

dużym

odsetkiem

szcze

-

pów

MRS

należy

rozważyć

zastoso

-

wanie

preparatów

dezynfekcyjnych

z

innych grup.

1.

E.

Bocian,

S.

Tyski

Zastosowanie

alkoholi

w

antyseptyce.

Zakażenia

3,2003

2.

B.Brycki;

Br

oń

chemiczna

w

walce

z

dr

obnoustr

ojami

http://abi.amu.

edu.pl/mmedia.php

3.

Jakimiak

B.

i

inni

Skuteczność

działania

biobójczego

pr

eparatów

dezynfekcyjnych,

Biuletyn

Stowa

-

rzyszenia

Kier

owników

Szpitalnej

Sterylizacji

i

dezynfekcji,2006,1-

2,30

4.

W

.D

Jülich

i

inni.;

On

the

Viru

-

cidal

Efficacy

of

Chemical

and

Physical

Disinfectants

or

Dezin

-

fection

Pr

ocedur

es

;

Higiene

Medi

-

zin;1993,18;7-8;

5.

Kampf.

G

i

Kramer

A

Epidemio

-

logic

Backgr

ound

of

hand

Hygine

and

Evaluation

of

the

Most

Impor

-

tant

Agents

for

Scrabs

and

Rubs,

Clinical

Micr

obiology

Reviews,

2004,4,863

6.

M.

Kierć-

Świerczyńska

i inni:

Zale

-

cenia

do

wczesnego

rozpoznawania

chorób

skóry

wywołanych

działa

-

niem

śr

odków

odkażających.,

Insty

-

tut medycyny Pracy , Łódź 1997

7.

T.

Marek,

A.Dziurkowska-Marek

Śr

odki

dezynfekcyjne

do

dekonta

-

minacji

endoskopów

giętkich

;

Za

-

każenia 2/2006

8.

Medilab,

Chemiczne

pr

eparaty

de

-

zynfekcyjne

,

stosowanie

i

dobór

pr

eparatów dezynfekcyjnych

9.

Opis

Pr

oduktów

z

zakr

esu

śr

odków

dezynfekcyjnych,

myjących

i

pielę

-

gnujących,

Henkel

Ecolab

Higiena

Szpitalna

10.

Opinia

Instytutu

Matki

i

Dziecka

–

Klinika

Neonatologii,

Kier

ow

-

nik:

W

.

W

alczyk,

Opinia

uzytkowa

pr

eparatu

Terralin

do

mycia

i

de

-

zynfekcji

powierzchni

i

sprzętów

w

oddziałach nowor

odkowych

11.

Parnowska.

W

.

Znaczenie

stoso

-

wania

i

badań

skuteczności

śr

od

-

ków

dezynfekcyjnych

w

pr

ofilaktyce

zakażeń

szpitalnych

,Postępy

Nauk

Medycznych 2000,3,1

12.

Rey

.J

i

inni

ESGE/ESGENA

T

ech

-

nical

note

on

clearing

and

desinfec

-

tion, Endoskopy 2003,35

13.

Stefańska

J.

Substancje

czynne

śr

odków

dezynfekcyjnych-

me

-

chanizmy

działania,

oporność

dr

obnoustr

ojów

,

Mikr

obiologia

i

medycyna,2000 ,1,17

Mgr Grażyna Dudzińska

Kierownik Działu

Centralnej Sterylizacji i DDD

W

ojewódzkiego Szpitala

Specjalistycznego nr 5 im. Św

. Barbary

w Sosnowcu

R

oz

po

rz

ąd

ze

ni

a

M

in

is

tr

a

Z

dr

ow

ia

z

dn

ia

2

2

kw

ie

tn

ia

2

00

5

w

s

pr

aw

ie

s

zk

o-

dl

iw

yc

h

cz

yn

ni

kó

w

bi

ol

og

ic

zn

yc

h

dl

a

zd

ro

w

ia

w

ś

ro

do

w

is

ku

p

ra

cy

o

ra

z

o

ch

ro

n

y

zd

ro

w

ia

p

ra

co

w

n

ik

ó

w

za

-

w

od

ow

o

na

ra

żo

ny

ch

n

a

te

c

zy

nn

ik

i

(

D

z.

U

n

r

81

,

po

z.

7

16

)

do

g

ru

py

t

rz

e-

ci

ej

z

ag

ro

że

ni

a.

W

g

ru

pi

e

te

j

zn

aj

du

ją

si

ę

cz

yn

ni

ki

,

kt

ór

e

m

og

ą

w

yw

oł

yw

ać

ch

or

ob

y

u

lu

dz

i,

są

n

ie

be

zp

ie

cz

ne

d

la

p

ra

co

w

n

ik

ó

w

,

a

ro

zp

rz

es

tr

ze

n

ia

n

ie

ic

h

w

p

op

ul

ac

ji

lu

dz

ki

ej

j

es

t

ba

rd

zo

pr

aw

do

po

do

bn

e.

Z

az

w

yc

za

j

is

tn

ie

ją

w

s

to

su

nk

u

do

n

ic

h

sk

ut

ec

zn

e

m

et

od

y

pr

ofi

la

kt

yk

i l

ub

le

cz

en

ia

.(

M

ar

io

la

B

ar

-

tu

se

k

Pi

el

ęg

ni

ar

ka

ep

id

em

io

lo

gi

cz

na

20

07

,4

,3

3-

35

).

E

ks

pe

rc

i

Św

ia

to

w

ej

O

rg

an

iz

ac

ji

Z

dr

ow

ia

-

W

H

O

(

W

or

d

H

ea

lth

O

rg

a-

ni

za

tio

n)

o

ce

ni

aj

ą,

ż

e

50

k

g

w

ąg

lik

a

ro

zs

ia

ne

go

w

m

ie

śc

ie

o

o

bs

za

rz

e

2

km

2

za

ra

zi

ło

by

1

25

ty

s.

lu

dz

i i

s

po

w

od

ow

a-

ło

ś

m

ie

rć

9

5

ty

s.

z

n

ic

h

je

sz

cz

e

pr

ze

d

ro

zp

oc

zę

ci

em

l

ec

ze

ni

a.

W

ed

łu

g

an

al

iz

ek

on

om

ic

zn

yc

h

w

yk

on

an

yc

h

pr

ze

z

C

en

tr

um

K

on

tr

ol

i

i

Pr

ofi

la

kt

yk

i

C

ho

-

ró

b

Z

ak

aź

ny

ch

C

D

C

(C

en

te

rs

fo

r D

is

e-

as

e

C

on

tr

ol

a

nd

P

re

ve

nt

io

n

w

A

tla

nc

ie

)

sk

ut

ki

ta

ki

eg

o

at

ak

u

ko

sz

to

w

ał

yb

y

w

ie

-

le

m

ili

ar

dó

w

d

ol

ar

ów

n

a

ka

żd

e

10

0.

00

0

na

ra

żo

ny

ch

o

só

b.

W

1

97

9

ro

ku

w

Z

SR

R

w

t

aj

ny

m

ob

ie

kc

ie

w

yb

uc

hł

a

na

jw

ię

ks

za

e

pi

de

-

m

ia

w

ąg

lik

a

w

h

is

to

ri

i l

ud

zk

oś

ci

. A

er

o-

zo

l

za

w

ie

ra

ją

cy

p

rz

et

rw

al

ni

ki

B

ac

ill

us

an

th

ra

ci

s

sk

az

ił

20

0

os

ób

z

c

ze

go

6

6

zm

ar

ło

.

(

Je

rz

y

M

ie

rz

ej

ew

sk

i

Po

st

ęp

y

M

ik

ro

bi

ol

og

ii

19

95

,2

4,

38

5)

W

1

97

9

ro

ku

w

l

ab

or

at

or

iu

m

m

i-

kr

ob

io

lo

gi

cz

ny

m

I

ns

ty

tu

tu

P

ro

bl

em

ów

Te

ch

ni

ki

W

oj

sk

ow

ej

w

S

w

ie

rd

ło

w

sk

u

do

sz

ło

d

o

za

ch

or

ow

an

ia

n

a

w

zi

ew

ną

po

st

ać

w

ąg

lik

a

u

79

o

só

b

z

cz

eg

o

aż

68

z

m

ar

ło

.

Z

da

rz

en

ie

t

o

po

tw

ie

rd

zi

ło

,

że

r

oz

py

le

ni

e

ae

ro

zo

lu

p

rz

et

rw

al

ni

kó

w

w

ąg

lik

a

w

śr

od

ow

is

ku

ze

w

nę

tr

zn

ym

w

t

ak

im

s

am

ym

s

to

pn

iu

n

ar

aż

a

os

ob

y

zn

aj

du

ją

ce

s

ię

n

a

ze

w

ną

tr

z

ja

k

i

w

p

o-

m

ie

sz

cz

en

ia

ch

W

2

00

1

ro

ku

a

m

er

yk

ań

sk

a

po

cz

ta

zo

st

ał

a

za

at

ak

ow

an

a

z

N

ew

J

er

se

y

li-

st

am

i

sk

aż

on

ym

i

pr

ze

tr

w

al

ni

ka

m

i

w

ą-

gl

ik

a.

Po

tw

ie

rd

zo

no

10

pr

zy

pa

dk

ów

za

ka

że

ni

a

u

pr

ac

ow

ni

kó

w

p

oc

zt

y

i

dw

a

zg

on

y

u

lis

to

no

sz

y.

T

o

sp

o-

w

od

ow

ał

o

na

ty

ch

m

ia

st

ow

e

w

yp

os

aż

e-

ni

e

ur

zę

dó

w

p

oc

zt

ow

yc

h

w

a

pa

ra

tu

rę

do

z

ab

ija

ni

a

ba

kt

er

ii

i

pr

ze

tr

w

al

ni

kó

w

pr

zy

u

ży

ci

u

pr

om

ie

ni

ow

an

ia

i

de

nt

yc

z-

ne

go

ja

k

w

p

rz

yp

ad

ku

p

ak

ow

an

ia

ż

yw

-

no

śc

i.

Te

d

an

e

po

tw

ie

rd

za

ją

ja

k

pr

ze

ra

ża

ją

-

cą

i

śm

ie

rt

el

ni

e

ni

eb

ez

pi

ec

zn

ą

sy

tu

ac

ję

ep

id

em

io

lo

gi

cz

ną

m

oż

e

sp

ow

od

ow

ać

uż

yc

ie

c

zy

nn

ik

ów

b

io

lo

gi

cz

ny

ch

j

ak

o

br

on

i m

as

ow

ej

z

ag

ła

dy

.

Po

ra

z

pi

er

w

sz

y

la

se

cz

ka

w

ąg

li-

ka

z

os

ta

ła

s

tw

ie

rd

zo

na

i

o

pi

sa

na

w

e

kr

w

i

pa

dł

yc

h

zw

ie

rz

ąt

w

r

ok

u

18

50

pr

ze

z

Pi

er

re

Fr

an

ci

s

O

liv

er

a

R

ay

er

a

(1

79

3-

18

67

)

ch

oc

ia

ż

ju

ż

w

1

78

0

ro

ku

.

C

ha

be

rt

u

st

al

ił

za

ka

źn

y

ch

ar

ak

te

r

w

ą-

gl

ik

a.

(J

ac

ek

M

az

ur

ek

S

łu

żb

a

Z

dr

ow

ia

20

01

,8

6-

87

)

W

r

ok

u.

1

87

6

ni

em

ie

ck

i

ba

kt

er

io

lo

g

R

ob

er

t

K

oc

h

(1

84

3-

19

10

)

tw

ór

ca

p

os

tu

la

tó

w

K

oc

ha

w

yh

od

ow

ał

la

se

cz

ki

w

ąg

lik

a

na

po

dł

oż

u

sz

tu

cz

-

ny

m

. W

1

89

2

R

ob

er

t K

oc

h

pr

ze

ds

ta

w

ił

ze

st

aw

p

os

tu

la

tó

w

, z

w

an

yc

h

po

st

ul

at

a-

m

i

K

oc

ha

, k

tó

re

g

ło

si

ły

:

pa

to

ge

n

m

us

i

zo

st

ać

w

yi

zo

lo

w

an

y

z

za

in

fe

ko

w

an

eg

o

or

ga

ni

zm

u

i m

ie

ć

zw

ią

ze

k

ze

z

m

ia

na

m

i

pa

to

lo

gi

cz

ny

m

i,

pa

to

ge

n

w

yi

zo

lo

w

an

y

od

o

so

by

c

ho

re

j m

us

i w

yw

oł

ać

tą

s

am

ą

ch

or

ob

ę

po

z

ak

aż

en

iu

n

im

z

dr

ow

eg

o

cz

ło

w

ie

ka

lu

b

zw

ie

rz

ęc

ia

, d

ro

bn

ou

st

ró

j

m

us

i z

os

ta

ć

po

no

w

ni

e

w

yi

zo

lo

w

an

y

od

do

św

ia

dc

za

ln

ie

z

ak

aż

on

eg

o

or

ga

ni

zm

u

N

az

w

a

B

ac

ill

us

a

nt

hr

ac

is

p

oc

ho

dz

i

od

g

re

ck

ie

go

s

ło

w

a

an

th

ra

ki

s

(w

ęg

ie

l)

po

ni

ew

aż

w

p

os

ta

ci

s

kó

rn

ej

w

ąg

lik

a

w

ys

tę

pu

je

c

za

rn

a

kr

os

ta

o

ty

po

w

ym

ja

k

w

ęg

ie

l z

ab

ar

w

ie

ni

u

st

ru

pa

. W

ąg

lik

(a

n-

th

ra

x)

w

ed

łu

g

M

ię

dz

yn

ar

od

ow

ej

K

la

-

sy

fik

ac

ji

C

ho

ró

b

oz

na

cz

on

y

je

st

k

od

em

A

22

i

je

st

ty

po

w

ą

ch

or

ob

ą

od

zw

ie

rz

ęc

ą

(z

oo

no

zą

).

D

o

ch

or

ób

o

dz

w

ie

rz

ęc

yc

h

za

lic

za

m

y

ró

w

ni

eż

tu

la

re

m

ię

,

br

uc

e-

lo

zę

,

no

sa

ci

zn

ę,

r

óż

yc

ę,

l

ep

to

sp

ir

oz

ę

i

in

n

e.

D

o

ty

ch

cz

as

n

ie

za

n

o

to

w

an

o

p

rz

e-

ni

es

ie

ni

a

w

ąg

lik

a

z

cz

ło

w

ie

ka

na

cz

ło

w

ie

ka

. (

Pi

ot

r

B

. H

ec

zk

o

M

ik

ro

bi

o-

lo

gi

a

.P

Z

W

L

,

W

ar

sz

aw

a

20

06

,

20

07

).

Pr

ze

ni

es

ie

ni

e

ch

or

ob

y

z

cz

ło

w

ie

ka

n

a

cz

ło

w

ie

ka

j

es

t

te

or

et

yc

zn

ie

n

ie

m

oż

li-

w

e

po

za

pr

zy

pa

dk

am

i

be

zp

oś

re

dn

ie

-

go

k

on

ta

kt

u

z

w

yd

zi

el

in

am

i

ze

z

m

ia

n

sk

ór

ny

ch

z

w

ią

za

ny

ch

z

p

os

ta

ci

ą

sk

ór

ną

w

ąg

lik

a.

W

l

at

ac

h

19

44

-1

99

4

w

U

SA

z

gł

o-

sz

on

o

22

4

za

ch

or

ow

ań

n

a

sk

ór

ną

p

os

ta

ć

w

ąg

lik

a.

N

aj

w

ię

ks

zą

e

pi

de

m

ię

z

ar

ej

e-

st

ro

w

an

o

w

Z

im

ba

bw

e

w

l

at

ac

h

19

79

-

19

85

; z

ac

ho

ro

w

ał

o

po

na

d

10

,0

00

o

só

b,

w

ię

ks

zo

ść

n

a

po

st

ać

s

kó

rn

ą.

P

os

ta

ć

żo

-

łą

dk

ow

o-

je

lit

ow

ą

w

ąg

lik

a

sp

ot

yk

a

si

ę

rz

ad

ko

a

cz

ko

lw

ie

k

op

is

an

o

ep

id

em

ie

w

A

fr

yc

e

i A

zj

i.

Ta

p

os

ta

ć

za

ka

że

ni

a

w

y-

st

ęp

uj

e

po

s

po

ży

ci

u

ni

ed

og

ot

ow

an

eg

o

sk

aż

on

eg

o

m

ię

sa

i

m

oż

e

si

ę

ob

ja

w

ia

ć

ja

ko

w

ąg

lik

j

am

y

us

tn

ej

i

g

ar

dł

a

lu

b

po

st

ać

je

lit

ow

a.

W

1

98

2

ro

ku

w

c

za

si

e

ep

id

em

ii

na

te

re

na

ch

r

ol

ni

cz

yc

h

w

p

ół

-

no

cn

ej

T

aj

la

nd

ii

st

w

ie

rd

zo

no

2

4

pr

zy

-

pa

dk

i

w

ąg

lik

a

ja

m

y

us

tn

ej

i

g

ar

dł

a

po

sp

oż

yc

iu

s

ka

żo

ne

go

m

ię

sa

b

aw

ol

eg

o.

W

1

98

7

ro

ku

ró

w

ni

eż

w

p

ół

no

cn

ej

T

aj

-

la

nd

ii

op

is

an

o

14

c

ho

ry

ch

n

a

w

ąg

lik

a

żo

łą

dk

ow

o-

je

lit

ow

eg

o

w

p

os

ta

ci

u

st

no

-

ga

rd

ło

w

ej

l

ub

j

el

ito

w

ej

(

T.

V

.

In

gl

es

by

,

D

.A

.

H

en

de

rs

on

,

J.

G

.

B

ar

tle

tt,

i

i

nn

i

.J

A

M

A

, 1

99

9;

1

8:

1

73

5-

17

45

)

W

g

ru

dn

iu

2

00

7

ro

ku

w

A

fg

an

is

ta

-

ni

e

z

ak

aż

en

ie

w

ąg

lik

ie

m

z

ac

zę

ła

s

ię

od

t

eg

o,

ż

e

dw

óc

h

m

ęż

cz

yz

n

w

o

dl

e-

gł

ym

z

ak

ąt

ku

A

fg

an

is

ta

nu

p

rz

y

gr

an

ic

y

z

Ir

an

em

u

si

ło

w

ał

o

sp

rz

ed

ać

c

ho

re

go

w

ie

lb

łą

da

.

K

ie

dy

n

ik

t

ni

e

ch

ci

ał

k

u-

pi

ć

zw

ie

rz

ęc

ia

,

m

ęż

cz

yź

ni

za

bi

li

je

i

po

dz

ie

lil

i

m

ię

so

m

ię

dz

y

bi

ed

ne

r

o-

d

zi

n

y,

ja

k

je

st

to

w

zw

y

cz

aj

u

p

o

d

-

cz

as

m

uz

uł

m

ań

sk

ie

go

Św

ię

ta

O

fia

ry

(E

id

a

l-

A

dh

a)

,

gd

y

sk

ła

da

s

ię

o

fia

ry

z

w

ie

lb

łą

dó

w

, k

ró

w

i

o

w

ie

c.

P

ie

rw

si

z

a-

ch

or

ow

al

i

ob

aj

n

ie

do

sz

li

sp

rz

ed

aw

cy

.

Pr

zy

rz

ąd

zi

li

m

ię

so

i

p

o

12

g

od

zi

na

ch

ju

ż

ni

e

ży

li

N

as

tę

pn

ym

i

ofi

ar

am

i

by

ły

ro

dz

in

y

ob

dz

ie

lo

ne

m

ię

se

m

-

w

t

ym

dw

ie

k

ob

ie

ty

i

m

ał

e

dz

ie

ck

o.

C

ho

ro

ba

z

ar

aź

liw

a

(c

ho

ro

ba

z

ak

aź

-

na

, k

tó

ra

m

oż

e

ła

tw

o

pr

ze

no

si

ć

si

ę

po

-

m

ię

dz

y

or

ga

ni

zm

am

i

cz

y

to

l

ud

zk

im

i

cz

y

zw

ie

rz

ęc

ym

i

w

s

po

só

b

po

śr

ed

ni

lu

b

be

zp

oś

re

dn

i

no

si

n

az

w

ę

ch

or

ob

y

za

ra

źl

iw

ej

).

ja

ką

j

es

t

w

ąg

lik

w

P

ol

sc

e

w

ys

tę

pu

je

s

po

ra

dy

cz

ni

e.

P

rz

ez

o

st

at

ni

e

15

l

at

P

ań

st

w

ow

y

Z

ak

ła

d

H

ig

ie

ny

w

W

ar

sz

aw

ie

(o

b

ec

n

ie

In

st

y

tu

t

Z

d

ro

w

ia

Pu

bl

ic

zn

eg

o)

o

dn

ot

ow

ał

2

4

pr

zy

pa

dk

i

za

ch

or

ow

ań

n

a

w

ąg

lik

a

u

lu

dz

i

gł

ów

-

ni

e

po

st

ac

ią

s

kó

rn

ą.

W

2

00

0

ro

ku

n

ie

st

w

ie

rd

zo

n

o

a

n

i

je

d

n

eg

o

z

ac

h

o

ro

w

an

ia

w

P

ol

sc

e.

W

r

ok

u

20

04

z

ar

ej

es

tr

ow

a-

no

j

ed

en

p

rz

yp

ad

ek

w

ąg

lik

a

sk

ór

ne

go

w

S

uc

he

j

B

es

ki

dz

ki

ej

a

o

so

ba

c

ho

ra

by

ła

h

os

pi

ta

liz

ow

an

a

w

o

dd

zi

al

e

za

-

ka

źn

ym

s

zp

ita

la

w

M

ak

ow

ie

P

od

ha

-

la

ńs

ki

m

g

dy

ż

zg

od

ni

e

z

Z

ar

zą

dz

en

ie

m

M

in

is

tr

a

Z

dr

ow

ia

i

O

pi

ek

i

Sp

oł

ec

zn

ej

or

az

R

ol

ni

ct

w

a

z

24

kw

ie

tn

ia

19

64

ro

ku

t

eg

o

ty

pu

z

ac

ho

ro

w

an

ia

p

od

le

ga

-

ją

o

bo

w

ią

zk

ow

i

zg

ła

sz

an

ia

,

re

je

st

ra

cj

i

i

pr

zy

m

us

ow

ej

h

os

pi

ta

liz

ac

ji

ch

or

yc

h.

N

ie

m

oż

na

p

om

in

ąć

fa

kt

u,

ż

e

ze

w

zg

lę

-

du

na

w

yj

ąt

ko

w

o

rz

ad

ki

e

pr

zy

pa

dk

i

za

ch

or

ow

ań

n

a

w

ąg

lik

a

w

P

ol

sc

e

br

ak

je

st

d

oś

w

ia

dc

ze

ni

a

kl

in

ic

zn

eg

o

za

ró

w

-

no

w

r

oz

po

zn

aw

an

iu

ja

ki

i

le

cz

en

iu

te

j

zo

o

n

o

zy

.