PRAWO
BANKOWE



Monika Fiuk



Marzena Bomba



Anna Paciorkowska



Marta Kłosińska



GRUPA GW07

PRAWO BANKOWE

2

BIBLIOGRAFIA:



K. Mastalski, E. Folcik

– Mastalska: „Prawo finansowe”, Wolters Kluwer,

Warszawa 2011.



E. Janik:

„Zarys prawa finansowego dla ekonomistów”, Uniwersytet

Ekonomiczny w Katowicach, Katowice 2012.



www.nbp.pl



www.nbportal.pl



www.sejm.gov.pl



www.knf.gov.pl

PRAWO BANKOWE

3

PODSTAWY PRAWNE



Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 r.

– art. 227;



Kodeks cywilny



USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. 1997 nr 140 poz.

939, z późn. zm.) zwana dalej: pr.bank.



USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U.

1997 nr 140 poz. 938, z późn. zm.)



USTAWA z dnia 27 lipca 2002 r.

– Prawo dewizowe (Dz.U. 2002 Nr 141, poz.

1178, z późn. zm.);



USTAWA z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U.
2006 nr 157 poz. 1119

, z późn. zm.)



USTAWA z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

(Dz.U. z 2009 r. nr 84 poz. 711 z późn. zm.)



USTAWA z dnia 16 listopada 2000 r.

o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy

oraz finansowaniu terroryzmu

(Dz.U. z 2010 r. nr 46 poz. 276 z późn. zm.)



USTAWA z dnia 7 grudnia 2000 r.

o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,

ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz.U. z 2000 r. nr 119, poz.1252

z późn. zm.)



USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach
hipotecznych

(tekst jedn.: Dz.U. z 2003r. Nr 99, poz. 919 z późn. zm.)

PRAWO BANKOWE

4

DEFINICJE



BANK -

jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na

podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych

obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym (art.2.
pr.bank.; definicja legalna banku operacyjnego),



DEPONENT

– osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nie

mającą osobowości prawnej, o ile posiada ona zdolność prawną, oraz podmioty, o

których mowa w art. 49 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe
(Art.2.1 Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym)



SYSTEM BANKOWY



-

prawnie wyznaczony zakres wykonywanej działalności bankowej, a także cele,

reguły i przepisy według których jest ona prowadzona,



-

tworzony jest przez ogół banków działających w danym kraju wraz z łączącymi

je więziami, głównie natury funkcjonalnej, oraz przez organy i wyspecjalizowane

podmioty niebankowe działające na rzecz banków oraz ich klientów,

PRAWO BANKOWE

5

DWUPOZIOMOWY MODEL SYSTEMU BANKOWEGO

* (BFG + KNF + NBP)

POZIOM

BANKOWOŚCI

CENTRALNEJ

POZIOM

BANKOWOŚCI

OPERACYJNEJ

RELACJE

FUNKCJONALNE

PODMIOTY

WSPIERAJĄCE

SEKTOR BANKOWY

 KIR S.A
 BIK S.A.


Związek Banków Polskich

 BFG *

+

safety net

(sieć bezpieczeństwa finansowego

w sektorze bankowym)

Źródło: opracowanie własne na podstawie

R. Mastalski, E.Fojcik-

Mastalska: Prawo finansowe…s. 512

PRAWO BANKOWE

6

DUALIZM STRUKTURALNY SYSTEMU BANKOWEGO c.d.

UNIWERSALNE

– ich sposób tworzenia i zakres działania określają:

• Ustawa - Prawo bankowe


Kodeks spółek handlowych

 Ustawa -

Prawo spółdzielcze



Ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych ich zrzeszaniu się i

bankach zrzeszających

WYSPECJALIZOWANE

– np. banki hipoteczne – działające na

podstawie Ustawy

– o listach zastawnych i bankach hipotecznych

BANKI OPERACYJNE

–

bezpośrednia działalność na

rynku usług finansowych, w tym

działalność kredytowa, będąca

jedną z metod emisji pieniądza

NARODOWY BANK POLSKI

(poziom centralny)

– realizacja funkcji publicznej

poprzez szeroko rozumianą

funkcję emisyjną

=>

odpowiedzialność za właściwe funkcjonowanie systemu bankowego,

=>

oddziaływanie o charakterze funkcjonalnym, wynika z

odpowiedzialności banku centralnego za stabilność finansową,
=> regulowany

Ustawą o NBP (określa pozycję prawną oraz status NBP

jako banku centralnego)

Strukturę systemu bankowego, jego organizację i funkcjonowanie określają przepisy prawa bankowego – tj. działu
prawa, którego normy należą do zakresu prawa publicznego, gdy regulują sposób tworzenia i zasady działania oraz ich
nadzoru, a także status banku centralnego i jego relacje z bankami operacyjnymi, lub prawa prywatnego, gdy regulują
wyznaczane zakresem czynności bankowych stosunki prawne między bankiem a jego klientami [1].

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

7

KLASYFIKACJA BANKÓW – kryterium normatywne:



BANK KRAJOWY (BK)

–

bank posiadający swoją
siedzibę na terenie RP (art. 4
ust. 1 pkt.1 pr.bank.)



BANK ZAGRANICZNY (BZ)

–

bank mający siedzibę za
granicą RP, na terytorium
państw poza UE (art. 4 ust. 1
pkt. 2 pr.bank.)



INSTYTUCJE KREDYTOWE

(IK)
=>

banki i parabanki z siedzibą

w innych niż RP państwach UE
(art. 4 ust. 1 pkt. 17 pr.bank)
=> definicja unijna obejmuje
banki i parabanki z siedzibą w
jednym z państw członkowskich
UE (art.4 pkt 1 dyrektywy
2006/48/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie
podejmowania i prowadzenia
działalności przez instytucje
kredytowe)

Na terytorium RP mogą
prowadzić działalność za
pośrednictwem swoich:

• oddziałów - jednostki
organizacyjne uprawnione do
wykonywania czynności
bankowych w imieniu i na rzecz
macierzystego banku (BZ IK)

 przedstawicielstw

(działalność

tylko w zakresie reklamy i
promocji) BZ, IK




poprzez działalność

transgraniczną na zasadzie
jednolitej licencji

– tylko dla IK

Tworzone na
podstawie zezwolenia
KNF, wydanego na
wniosek
zainteresowanego

Bez zezwolenia KNF,
konieczne dopełnienie
procedury nostryfikacyjnej
i informacyjnej przez
władze nadzorcze
państwa macierzystego

PRAWO BANKOWE

8

Przepisy Ustawy

– prawo bankowe



Przepisy kodeksu spółek handlowych, w

zakresie w jakim nie są w sprzeczności z Ustawą
– prawo bankowe
Przepisy Ustawy

– prawo bankowe

Przepisy Ustawy

– prawo bankowe



Ustawa o funkcjonowaniu banków

spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach
zrzeszających
Przepisy Ustawy

– Prawo spółdzielcze (w

zakresach nieuregulowanych wcześniejszymi
ustawami)



BANKI PAŃSTWOWE

(NBP oraz Bank
Gospodarstwa Krajowego)

–

tworzony na wniosek ministra
właściwego do spraw Skarbu
Państwa , w drodze
rozporządzenia Rady
Ministrów, zaopiniowany przez
KNF (art. 14 pr.bank.)



(BANKOWĄ) SPÓŁKĘ

AKCYJNĄ



BANKI SPÓŁDZIELCZE

(SPÓŁDZIELNIE)

Uregulowania prawne procesu tworzenia

KLASYFIKACJA BANKÓW – ze względu na dopuszczalne
formy prawne organizacji banku (art.12. pr.bank.):

PRAWO BANKOWE

9

POLSKI BANK CENTRALNY



Najważniejsze sprawy dotyczące polskiego banku centralnego są przedmiotem regulacji
konstytucyjnej i określone zostały w Art. 227 Konstytucji RP:

„Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza

oraz ustalania i

realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego

pieniądza. Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku Polskiego Rada Polityki
Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego. (…) Organizację i zasady działania Narodowego
Banku Polskiego oraz szczegółowe zasady powoływania i odwoływania jego organów określa ustawa.”



Kwestie związane z organizacją, zasadami działania oraz szczegółowych zasad powoływania i
odwoływania jego organów Konstytucja odsyła do ustawy zwykłej, czyli do Ustawy o NBP

Jako centralny bank Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1 Ustawy o NBP), NBP jest

bankiem państwowym,

zarówno pod względem formy organizacyjno-prawnej jak i własności, chociaż Ustawa o NBP nie

wypowiada się wyraźnie na ten temat.

Zgodnie z art. 2 Ustawy o NBP, Narodowy Bank Polski:



Posiada osobowość prawną (jest osobą prawną prawa publicznego) i prawo używania

pieczęci z godłem państwowym.



NIE

podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.



Działalność NBP jest prowadzona na obszarze całego kraju.



Siedziba mieści się w Warszawie.

PRAWO BANKOWE

10

Na podstawie analizy obowiązujących regulacji prawnych, zwłaszcza ww. art. 227 Konstytucji RP i

220 ust. 2 (

„Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez

zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.”) oraz przepisów Ustawy o NBP, uznaje
się[1], że NBP posiada daleko idącą niezależność – w wymiarze:



Instytucjonalnym -

w tym niezależność personalna wynikająca ze sposobu powoływania

odwoływania i organów banku, nieusuwalność w okresie kadencji (art. 9, art. 13 art. 17 ustawy o
NBP).



Funkcjonalnym -

uprawnienie do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej – ustalane

przez RPP (art. 12. ustawy o NBP)



Finansowym -

stosowanie zasad tworzenia i podziału funduszy banku centralnego,

uniemożliwiających wywieranie nacisku finansowego na decyzje banku (art. 17. pkt 4 ust 8 oraz
Rozdział 10 ustawy o NBP)

POLSKI BANK CENTRALNY

– cechy:

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

11

FUNKCJE

JAKIE PEŁNI NBP

POPRZEZ REALIZACJĘ
OKREŚLONYCH ZADAŃ

CELE NBP

CEL PODSTAWOWY
(utrzymanie stabilnego
poziomu cen, w czym
wyraża się konstytucyjna
odpowiedzialność za
wartość polskiego
pieniądza)







CEL UZUPEŁNIAJĄCY
(wspieranie polityki
gospodarczej rządu)

ZADANIA

SŁUŻĄCE REALIZACJI CELU

FUNKCJA
EMISYJNA

FUNKCJA
BANKU
BANKÓW



organizowanie rozliczeń pieniężnych;



regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;



kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu

bankowego;


działanie na rzecz stabilności krajowego systemu

finansowego, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7
listopada 2008 r. o Komitecie Stabilności Finansowej (Dz. U.
Nr 209, poz. 1317);

ZADANIA PODSTAWOWE:



emisja i polityka pieniężna

prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi



prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa



prowadzenie działalności dewizowej w granicach

określonych ustawami;


opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu

płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej
Polski;

FUNKCJA
BANKU
PAŃSTWA

POLSKI BANK CENTRALNY

– cel, zadania i funkcje:

Źródło: opracowanie własne na podstawie
R. Mastalski, E.Fojcik-

Mastalska: Prawo finansowe…s. 449-450

Art. 3 i 4 Ustawy o NBP

PRAWO BANKOWE

12

Żródło: www.nbp.pl

Stan na dzień 13 października 2011r.

PRAWO BANKOWE

13

INSTRUMENTY POLTYKI PIENIĘŻNEJ

Polityka pieniężna



jest częścią polityki gospodarczej państwa – obok polityki fiskalnej i polityki strukturalnej,



wpływa przede wszystkim na poziom inflacji i siłę nabywczą pieniądza.

Od 1998 r. NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. Od początku 2004 r. ciągły cel

inflacyjny wynosi 2,5 proc. z

możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub

w

dół.

Głównymi instrumentami, które stosuje bank centralny, realizując politykę pieniężną, są:



STOPY PROCENTOWE BANKU CENTRALNEGO -

– ustalane przez Radę Polityki

Pieniężnej; rodzaje i wysokość[1] stóp procentowych NBP:



Stopa referencyjna (rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych) – 4,5%



Stopa lombardowa

– 6%



Stopa depozytowa

– 3%



Stopa redyskonta weksli

– 4,75%



Stopa rezerwy obowiązkowej



od środków złotowych i środków w walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, od

środków uzyskanych z tytułu emisji papierów wartościowych – 3,5%



od środków uzyskanych z tytułu operacji repo i sell-buy-back 0,00%



oprocentowanie środków rezerwy obowiązkowej 2%



REZERWY OBOWIĄZKOWE



OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

[1] :

www.nbp.pl

, stan na 12.11.2012r.

PRAWO BANKOWE

14

REZERWY OBOWIĄZKOWE



W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy

obowiązkowe banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej

Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (art. 38 ust. 1. Ustawy o NBP po zmianie
dokonanej w Dz. U. z 2012 poz. 885)



Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć (art. 39 ust. 2.):



30% sumy środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach

bankowych, na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w

Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, od wkładów na żądanie;



20% sumy środków pieniężnych, w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach

bankowych, na rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz w

Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej, od wkładów terminowych.



Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są

bankom, spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym oraz Krajowej

Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej (art. 39 ust. 4)

Rada Polityki Pieniężnej ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz spółdzielczych kas

oszczędnościowo-kredytowych i wysokość jej oprocentowania (art. 12 Ustawy o NBP po
zmianie dokonanej w Dz. U. z 2012 poz. 885)

INSTRUMENTY POLTYKI PIENIĘŻNEJ (cd.)

PRAWO BANKOWE

15

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU [1]



polegają na zakupie albo sprzedaży przez bank centralny skarbowych papierów

wartościowych (bonów skarbowych, obligacji) na rynku międzybankowym.

Kiedy bank centralny skupuje bony skarbowe albo obligacje, płacąc za nie emituje pieniądz. W

rezultacie zwiększają się depozyty banków komercyjnych w banku centralnym (ich

rezerwy), a więc zwiększa się ilość pieniądza w gospodarce, a rynkowe stopy procentowe

spadają. Odwrotnie dzieje się w przypadku sprzedaży bonów skarbowych przez bank
centralny

– wtedy ilość pieniądza w gospodarce kurczy się, a rynkowe stopy procentowe

podnoszą się.



Operacje otwartego rynku można podzielić na:



aktywne -

służą trwałej zmianie polityki pieniężnej



bierne -

mają na celu zniwelowanie skutków wpływu innych czynników na ilość

pieniądza w gospodarce (np. jednorazowego wzrostu lub spadku ilości depozytów

spowodowanego zmianą przepisów podatkowych).

Popularną formą operacji otwartego rynku są tzw. operacje zakupu (sprzedaży) papierów

skarbowych przez bank centralny z umową, że je odsprzeda (odkupi) po upływie

krótkiego czasu np. 7 dni, 28 dni. Z angielska nazywa się je repo (reverse repo).

INSTRUMENTY POLTYKI PIENIĘŻNEJ (cd.)

[1] :

www.nbpportal.pl

PRAWO BANKOWE

16

CZYNNOŚCI BANKOWE:

Banki świadczą usługi na gruncie Prawa Bankowego, które określane są jako czynności bankowe.
Zgodnie z art. 5 Ustawy Prawo Bankowe

do czynności bankowych zalicza się:



1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie

rachunków tych wkładów,



2) prowadzenie innych rachunków bankowych,



3) udzielanie kredytów,



4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,



5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,



6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,



6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,



7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

Do czynności bankowych zalicza się również niżej wymienione czynności, o ile są one wykonywane przez banki:



1) udzielanie pożyczek pieniężnych,



2) operacje czekowe i wekslowe,



3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,



4) terminowe operacje finansowe,



5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,



6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,



7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,



8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,



9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,



10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.

PRAWO BANKOWE

16

PRAWO BANKOWE

17

1. Zgodnie z art. 6 pr.bank.

poza wykonywaniem czynności bankowych, wymienionych w art.5 pr.bank. banki mogą

również:



1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach

inwestycyjnych,



2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,



3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi,



4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika,



5) nabywać i zbywać nieruchomości,



6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,



6a) świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania

certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,



7) świadczyć inne usługi finansowe,



8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

2. Bank jest obowiązany do sprzedaży składników majątku, o których mowa w ust. 1 pkt 4, w odniesieniu do:



1) nieruchomości – w okresie nie dłuższym niż 5 lat od daty nabycia,



2) pozostałych składników majątku – w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie spoczywa na banku, jeżeli przejęte składniki majątku wykorzysta do

prowadzenia własnej działalności bankowej.

PRAWO BANKOWE

17

CZYNNOŚCI BANKOWE (cd.):

PRAWO BANKOWE

18

NADZÓR BANKOWY

Nadzór bankowy funkcjonuje w ramach nadzoru finansowego, który jest określony w Ustawie o
nadzorze nad rynkiem finansowym. Ustawa ta określa cele, zakres i organizację oraz zadania KNF
dotyczące całego rynku finansowego.

Nadzór nad rynkiem finansowym oprócz nadzoru bankowego obejmuje:



nadzór emerytalny,



nadzór ubezpieczeniowy,



nadzór nad rynkiem kapitałowym,



nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego,



nadzór nad agencjami ratingowymi,



nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych,



nadzór uzupełniający,



nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą

Oszczędnościowo-Kredytową.

Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie:



prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości,



zaufania do rynku finansowego



zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku, przez realizację celów określonych w

ustawach regulujących nadzór nad poszczególnymi segmentami rynku finansowego.

PRAWO BANKOWE

18

PRAWO BANKOWE

19

Organizacja nadzoru nad rynkiem finansowym

–

Komisja Nadzoru Finansowego

Organem właściwym w sprawach nadzoru nad rynkiem finansowym jest Komisja Nadzoru
Finansowego. Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów.
Zgodnie z art.4 ustawy do zadań Komisji należy:

1) sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym,

2)

podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego,

3)

podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności,

4)

podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku

finansowego,

5)

udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym,

6)

stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami

rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między
podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty,
7)

wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Komisja przedstawia Prezesowi Rady Ministrów coroczne sprawozdanie ze swojej działalności w
terminie do dnia 31 lipca następnego roku.
Komisja wydaje Dziennik Urzędowy Komisji Nadzoru Finansowego

PRAWO BANKOWE

19

PRAWO BANKOWE

20

Organizacja nadzoru nad rynkiem finansowym

–

Komisja Nadzoru Finansowego

W skład Komisji wchodzą:



Przewodniczący – Jakubiak Andrzej



Dwóch Zastępców Przewodniczącego

-

Gajek Lesław

-

Kwaśniak Wojciech



Czterech członków

1) minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel:
Przedstawiciel Ministra Finansów – Kotecki Ludwik
2) minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel:
Przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej – Męcina Jacek
3) Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego

Banku Polskiego:

Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego

– Koziński Witold

4) przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - Pruski Jerzy.

PRAWO BANKOWE

20

PRAWO BANKOWE

21

Zakres nadzoru bankowego:

Zakres podmiotowy

Komisja Nadzoru Finansowego nadzoruje:



działalność banków (banków krajowych),



oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych (a więc banków mających siedzibę za

granicą Rzeczypospolitej Polskiej, na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii
Europejskiej)



oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych w zakresie i na zasadach określonych w

ustawie

– Prawo bankowe oraz ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Zakres przedmiotowy
Przedmiotem nadzoru bankowego jest działalność banków, zgodnie z art.133 prawa bankowego,

nadzór bada jakość systemu zarządzania bankiem, w szczególności systemu zarządzania
ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej, przestrzeganie przez bank określonych przez KNF
norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, zarządzania ryzykiem prowadzonej
działalności, dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, dokonywaniu oceny szacowania,
utrzymywania i przeglądu kapitału wewnętrznego.

PRAWO BANKOWE

21

PRAWO BANKOWE

22

=>

całokształt rozwiązań prawnych i instytucjonalnych mających na celu ochronę klienta banku przed

utratą powierzonych środków.

W Polsce system ten jest koordynowany przez utworzony przepisami ustawy o Bankowym Funduszu

Gwarancyjnym

– Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Jako osoba prawna z siedzibą w Warszawie

koordynuje systemem gwarantowania depozytów, pełni funkcję nie tylko gwarancyjną, lecz także

pomocową.

[1]

Organy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego: Rada Funduszu i

Zarząd Funduszu.

Osoby pełniące funkcje w organach Funduszu nie mogą pełnić funkcji w organach lub być pracownikami

banku

[2]

.

Rada Funduszu

, składająca się z przewodniczącego oraz siedmiu członków, sprawuje kontrolę i nadzór nad

działalnością Funduszu. Członków rady Funduszu powołują i odwołują minister właściwy do spraw

instytucji finansowych (2), Prezes NBP (2), Związek Banków Polskich (2) oraz przewodniczący KNF (1).

Rada wykonuje:



nadzór nad działalnością zarządu Funduszu



zadania z zakresu gospodarki finansowej BFG (uchwala plany działalności i plan finansowy Funduszu,

przedkłada Radzie Ministrów sprawozdanie z działalności Funduszu za rok poprzedni, przyjmuje

przedstawione przez zarząd Funduszu roczne sprawozdanie finansowe Funduszu oraz roczne

sprawozdanie z działalności Funduszu) oraz



inne zadania wynikające z ustawy (przede wszystkim określa na wniosek zarządu Funduszu wysokości

stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz funduszu ochrony środków gwarantowanych).

[3]

[1]„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

[2]

Art..5.1. Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

[3]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW

PRAWO BANKOWE

23

W skład zarządu Funduszu wchodzi pięciu członków, w tym prezes i jego zastępca.

Prezesa zarządu Funduszu i jego zastępcę spośród członków zarządu Funduszu
wybiera rada Funduszu. Zarząd Funduszu kieruje Funduszem i reprezentuje go na
zewnątrz.

Do zadań zarządu Funduszu należy:



opracowywanie projektów planów działalności i planu finansowego Funduszu;



gospodarowanie środkami Funduszu (z zastrzeżeniem uprawnień rady Funduszu);



składanie radzie Funduszu kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności;



składanie wniosków do rady Funduszu w sprawie zaciągnięcia kredytu krótkoterminowego w
NBP;



wykonywanie innych czynności niezastrzeżonych dla rady Funduszu (kontrola prawidłowości
wykorzystania pomocy finansowej udzielonej przez BFG, bieżące gromadzenie i analiza
sytuacji finansowej banków)

Rada i zarząd Funduszu wykonują swoje funkcje przy pomocy biura Funduszu, składającego się z

siedmiu departamentów.

[1]

SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW (cd.)

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

24

OBOWIĄZKOWY SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW

Fundusz koordynuje obowiązkowy system gwarantowania depozytów, mający na celu wypłatę środków

do wysokości określonej przepisami BFG.

Gwarancją objęte są środki deponenta, którym – z formalnego punktu widzenia – może być:

osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, o ile posiada zdolność

prawną, szkolna kasa oszczędnościowa lub pracownicza kasa zapomogowo-pożyczkowa, będąca strona umowy

imiennego rachunku bankowego lub posiadająca wynikającą z czynności bankowych wierzytelność do banku objętego

obowiązkowym systemem gwarantowania, potwierdzoną wystawionym przez ten bank dokumentem imiennym.

Ustawa o BFG kwalifikuje do grupy deponentów także osoby mające roszczenie względem banku o wypłatę środków

w przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego oraz będące beneficjentami dyspozycji na wypadek śmierci, o

ile ich wierzytelności do banku stały się wymagalne przed dniem niedostępności środków.

Gwarancji nie podlegają środki podmiotów, które –z założenia mają możliwość oceny sytuacji finansowej banku.

Statusu deponenta nie mają:



Skarb Państwa;



szeroko rozumiane instytucje finansowe, w tym m.in. banki, instytucje kredytowe, podmioty prowadzące

giełdę, rynek pozagiełdowy, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., firmy inwestycyjne, banki

powiernicze, towarzystwa ubezpieczeń i zakłady ubezpieczeń, narodowe fundusze inwestycyjne,
towarzystwa funduszy inwestycyjnych i fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy emerytalnych i
fundusze emerytalne;



spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa;



tzw. główni akcjonariusze banku (posiadający w dniu zawieszenia działalności banku pakiet co najmniej 5%

akcji, a także osoby, które w stosunku do nich są podmiotami dominującymi lub zależnymi);



członkowie kadry zarządzającej banku, tzn. członkowie zarządu i rady nadzorczej oraz osoby pełniące w tym

banku funkcje dyrektorów i zastępców dyrektorów departamentów, jak również dyrektorzy i zastępcy

dyrektorów oddziałów tego banku, w przypadku gdy osoby te pełniły swoje funkcje w dniu zawieszenia

działalności banku.[1]

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

25

PODMIOTY OBJĘTE OBOWIĄZKOWYM SYSTEMEM
GWARANTOWANIA

Przynależność do obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów jest obligatoryjna dla

banków krajowych (tzn. mających siedzibę na terenie RP) oraz oddziałów banków
zagranicznych

(tzn. oddziałów banków mających siedzibę za granica RP, na terytorium państwa

nie będącego członkiem UE), które wykonują działalność na terytorium RP.

Podmioty objęte obowiązkowym systemem gwarantowania mają obowiązek tworzenia funduszu

ochrony środków gwarantowanych, który jest podstawowym źródłem finansowania działalności

gwarancyjnej. Wysokość funduszu ochrony środków gwarantowanych ustalana jest jako iloczyn

sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach (depozytów),

stanowiącej podstawę obliczania kwoty rezerwy obowiązkowej, i stawki procentowej, ustalanej

corocznie przez radę BFG.



Maksymalny poziom stawki procentowej, według której banki są zobowiązane tworzyć fundusze

ochrony środków gwarantowanych, wynosi 0,4% (wyjątkowo Rada Ministrów w drodze

rozporządzenia może zastosować stawkę opłaty do wysokości 0,8%)



Obowiązek tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych jest obowiązkiem
publicznoprawnym

, z którego żaden bank nie może być zwolniony w jakiejkolwiek części.



Środki gwarantowane objęte są obowiązkowym systemem od dnia ich wniesienia na rachunek

bankowy, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień zawieszenia działalności banku, a w

przypadku należności wynikających z czynności bankowych, o ile czynność ta została dokonana

przed dniem zawieszenia działalności banku – do wysokości równowartości w złotych 100 000
euro

– w 100%.



Okres wypłaty środków gwarantowanych wynosi do 20 dni roboczych, z możliwością

ewentualnego przedłużenia przez KNF, na wniosek zarządu, o 10 dni roboczych w sytuacjach

szczególnych.

[1]

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

26

DZIAŁALNOŚC POMOCOWA BFG

Do zadań BFG w zakresie działalności pomocowej dla podmiotów objętych systemem gwarantowania

należy:



udzielanie zwrotnej pomocy finansowej w przypadku powstania niebezpieczeństwa

niewypłacalności bądź na nabycie akcji lub udziałów banków.



nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności



kontrola prawidłowości wykorzystania pomocy oraz monitorowanie sytuacji ekonomiczno-

finansowej i systemu zarządzania banku korzystającego z pomocy finansowej



określenie wysokości obowiązkowych opłat rocznych wnoszonych przez podmioty objęte
systemem gwarantowania na rzecz Funduszu



kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem
gwarantowania.

DZIAŁALNOŚC ANALITYCZNA

Gromadzenie i analiza informacji dotyczących sytuacji finansowej sektora bankowego, w tym

przeprowadzanie kontroli banków korzystających ze środków pomocowych, maja na celu

weryfikację prawidłowości wykorzystania pomocy finansowej.

Departament Kontroli i Monitoringu BFG kontroluje realizację programów postępowania naprawczego

podmiotów objętych systemem gwarantowania , którym BFG udzielił pomocy finansowej.

[1]

[1]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

27

UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas
oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak
stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

[1]

Bank ma

obowiązek zwrócić na każde żądanie środki pieniężne zgromadzone na rachunku

bankowym,

chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia (art.726 k.c.)

Zgodnie z art.. 730 k.c. w przypadku umowy rachunku bankowego zawartej na czas nieoznaczony jej
rozwiązanie może nastąpić w każdym czasie w skutek wypowiedzenia przez którakolwiek ze stron
(bank lub posiadacza rachunku. Bank może jednak wypowiedzieć te umowę wyłącznie z ważnych
powodów.

Z kolei według art..728 § 1 k.c. przy umowie zawartej na czas nieoznaczony bank jest zobowiązany
informować posiadacza rachunku, w sposób określony w umowie, o każdej zmianie stanu rachunku
bankowego. Natomiast według § 2 tego przepisu bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co
najmniej

raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacja o zmianach stanu rachunku i

ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o
zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda. Ponad to zgodnie z art. 728

§ 3 k.c. posiadacz rachunku

bankowego jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu 14
dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku.

[2]

[1]

Art 725 Kodeks cywilny

[2]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

28

RODZAJE RACHUNKÓW PROWADZONYCH PRZEZ BANKI:



rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze,



rachunki lokat terminowych,



rachunki oszczędnościowe,



rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe



rachunki terminowych lokat oszczędnościowych, rachunki powiernicze.

Rachunki rozliczeniowe oraz rachunki lokat terminowych

mogą być prowadzone wyłącznie dla: osób

prawnych, jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność
prawną, osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób
będących przedsiębiorcami.

Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz rachunki terminowych
lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla: osób fizycznych, szkolnych kas
oszczędnościowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

[1]

Tylko osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych może zawrzeć umowę
rachunku bankowego, jednak posiadaczem rachunku może być każda osoba fizyczna, również
małoletnia. Strona takiej umowy może być osoba prawna, jednakże musi ona działać przez
odpowiednie organy lub przedstawicieli.

[2]

[1]

Art.49 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

[2]

„Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

PRAWO BANKOWE

29



zawierana

na piśmie,



powinna określać w szczególności:

1) strony umowy,
2) rodzaj otwieranego rachunku,
3)

walutę rachunku,

4) czas trwania umowy,
5) o ile strony zastrzegają oprocentowanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku
wysokość tego oprocentowania i przesłanki dopuszczalności jego zmiany przez bank, a także
terminy wypłaty, postawienia do dyspozycji lub kapitalizacji należnych odsetek,
6) wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy oraz przesłanki i tryb
ich zmiany przez bank,
7) formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz
terminy ich realizacji,
8) przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy,
9) przesłanki i tryb rozwiązania umowy rachunku bankowego,
10) zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń
pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji
posiadacza rachunku.

[1]

[1]

Art.52 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe

WYMOGI FORMALNE UMOWY RACHUNKU
BANKOWEGO

PRAWO BANKOWE

30

UMOWA KREDYTU

Umowa kredytu jest umowa podmiotowo kwalifikowana, co oznacza ze podmiotem udzielającym kredytu
(kredytodawca) może być wyłącznie bank (ewentualnie spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa). Jest to
umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca i odplatana.

[1]

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie
kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z
niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w
oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska,

szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w
szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na
walutę wypłaty albo spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

[2]

[1]

Prawo finansowe” redakcja Ryszard Mastalski, Eugenia Fojcik Mastalska

[2]

Art.69 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowea

PRAWO BANKOWE

31

UMOWA POŻYCZKI



Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego
określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje
się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej
jakości.



Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.



Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot
pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie
przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym
drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

[1]

[1]

Art 720-721 Kodeks cywilny

PRAWO BANKOWE

32

KLASYFIKACJA BANKÓW



Tryb normatywny

odnosi się do banków państwowych. Bank państwowy może być

utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na wniosek ministra
właściwego do spraw Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisję Nadzoru
Finansowego (art. 14 pr. bank.). W tym samym trybie następuje likwidacja banku
państwowego z wyłączeniem, o którym mowa w art. 147, decyzje o przejęciu lub likwidacji
banku, ust. 1 pkt.3.

Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego

określa nazwę siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe, w
tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku. Bank
państwowy nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego.

Klasyfikacja banków

Banki w formie spółki akcyjnej

Banki spółdzielcze

Banki państwowe

Tryb pozanormatywny

Tryb normatywny

PRAWO BANKOWE

33



Tryb pozanormatywny

odnosi się do powstawania banków spółdzielczych i banków w formie

spółek akcyjnych. Bankiem spółdzielczym jest bank będący spółdzielnią, do którego w zakresie
nieunormowanym w ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,
ich zrzeszeniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. Nr 119, poz.1252, z późn. zm.), zwanej dalej
„ustawą o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających” i
niniejszej ustawie, mają zastosowanie przepisy ustawy - Przepisy spółdzielcze”. Statut banku
spółdzielczego pod rygorem nieważności powinien być sporządzany w formie aktu notarialnego
(art. 20 pr. bank). Założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie
wymaganej dla założenia spółdzielni, określonej ustawą - Prawo spółdzielcze, czyli w liczbie nie
mniejszej niż 10 osób. Banki w formie spółek akcyjnych do utworzenia i działalności banku w
niniejszej formie stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, o ile przepisy ustawy nie
stanowią inaczej. Założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być osoby prawne i osoby
fizyczne,

z tym że założycieli nie może być mniej niż 3. Funkcje organu nadzoru pełni w banku

rada nadzorcza składająca się co najmniej z pięciu osób fizycznych. Członków powołuje i
odwołuje walne zgromadzenie. Zarząd banku składa się co najmniej z trzech osób fizycznych
powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą.

KLASYFIKACJA BANKÓW (cd.)

PRAWO BANKOWE

34

TWORZENIE BANKÓW

Utworzenie banku może nastąpić, jeżeli:



fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych

przewidzianych do wykonywania i rozmiarów zamierzonej działalności oraz pochodzenie i sposób

wniesienia kapitału założycielskiego;



pomieszczenia posiadają odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające

przechowywane w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności
bankowej;



założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk członków zarządu, w tym

prezesa, dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym co najmniej

dwóch członków zarządu musi posiadać wykształcenie wyższe i doświadczenie zawodowe

niezbędne do kierowania bankiem oraz udowodnia znajomości języka polskiego;



przedstawiony przez założycieli plan działalności banku na okres co najmniej trzyletni, przy czym

plan ten musi wykazywać, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych
gromadzonych w banku.

Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie wkładów niepieniężnych w postaci

wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one bezpośrednio przydatne w prowadzeniu działalności

bankowej, z tym że kapitał założycielski wnoszony w formie pieniężnej nie może być niższy od

kwoty minimalnej kapitału założycielskiego, a wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie

może przekraczać 15% kapitału założycielskiego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach

KNF może wyrazić zgodę na przekroczenie tego limitu.

Kapitał założycielski banku nie może pochodzić z pożyczki, kredytu oraz ze źródeł
nieudokumentowanych.

PRAWO BANKOWE

35

TWORZENIE BANKÓW (cd.)

Funduszami własnymi banku są fundusze podstawowe i fundusze uzupełniające, a ich wysokość
musi być określana w statucie.

Kapitał założycielski, którego minimalna wysokość nie może być niższa niż równowartość w

złotych 5 mln euro przeliczana według kursu średniego ogłoszonego przez NBP, obowiązujące w
dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku. W przypadku banków spółdzielczych, których
założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia na podstawie ustawy o funkcjonowaniu
banków spółdzielczych, ich zrzeszeniu się i bankach zrzeszających, kapitał założycielski nie może
być niższy od równowartości w złotych 1 mln euro przelicznym według kursu średniego
ogłoszonego przez NBP, obowiązującego w dniu wydania zezwolenia na utworzenie banku.

Kapitał założycielski banku wnoszony w formie pieniężnej musi być wpłacany przez założycieli w

walucie polskiej na rachunek bankowy w banku krajowym, otwartym w celu dokonania wpłat na
kapitał założycielski banku.

Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego banku w formie spółki akcyjnej oraz banku

spółdzielczego powinno być dokonane przed wpisem do właściwego rejestru.
Wpłata kapitału założycielskiego banku państwowego, jak również wydzielenie ze Skarbu Państwa
innych środków na pokrycie kapitału założycielskiego powinno nastąpić przed założeniem przez
bank państwowy do Komisji Nadzoru Finansowego wniosku o zezwolenie na rozpoczęcie
działalności.
Banki w formie spółki akcyjnej i bank spółdzielczy mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia
Komisji Nadzoru Finansowego.

PRAWO BANKOWE

36

Wniosek do KNF o zgodę na utworzenie banku powinien zawierać:



nazwę i siedzibę banku



określenie czynności bankowych, do których wykonywania bank ma być upoważniony, oraz dane

o przedmiocie i zakresie zamierzonej działalności,



dane dotyczące założycieli i osób przewidzianych do objęcia w banku stanowisk członków

zarządu, kapitału założycielskiego

Do wniosku dołącza się:



projekt statutu banku



program działalności i plan finansowy banku na okres co najmniej trzyletni,



dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowych, wymagane przez KNF,



opinię właściwych władz nadzorczych kraju siedziby wnioskodawcy, jeżeli założycielem jest bank
zagraniczny.

Jeżeli we wniosku o wydanie zezwolenia na utworzenie banku występuje więcej niż 10 założycieli,

zobowiązani są wyznaczyć 1-3 pełnomocników (pełnomocnictwo sporządzone w formie aktu

notarialnego), którzy będą ich reprezentować przed KNF.

Odmowa udzielenia zezwolenia na utworzenie banku następuje, jeżeli w toku postępowania

KNF stwierdzi, że:



nie zostały spełnione wymogi stanowiące podstawę wydania zezwolenia,



zamierzona działalność banku naruszałaby przepisy prawa, interesy klientów albo nie

gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w banku środków,



przepisy prawa obowiązujące w miejscu siedziby lub zamieszkania założyciela albo jego

powiązania z innymi podmiotami mogłyby uniemożliwić skuteczne sprawowanie nadzoru nad
bankiem.

TWORZENIE BANKÓW (cd.)

PRAWO BANKOWE

37

Po uzyskaniu zezwolenia na otworzenie banku (licencji głównej) może nastąpić rejestracja banku

spółdzielczego i banku w formie spółki akcyjnej. Podjęcie działalności przez bank jest jednak możliwe
dopiero po uzyskaniu drugiego zezwolenia (licencji operacyjnej). Wnioskodawcą o wydanie
zezwolenia na rozpoczęcie przez bank działalności jest zarząd banku.

Przesłankami wydania zezwolenia na rozpoczęcie działalności są:



należyte przygotowanie organizacyjne do rozpoczęcia działalności,



zgromadzenie w całości kapitału założycielskiego,



dysponowanie odpowiednimi warunkami do przechowywania środków pieniężnych i innych wartości,

z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej,



spełnienie innych warunków określonych w decyzji o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Bank powinien podjąć działalność w terminie jednego roku od uzyskania zezwolenia na jego
utworzenie

– w przeciwnym razie oba zezwolenia tracą ważność.

Uchylenie zezwolenia

– te najdalej idące uprawnienia KNF są możliwe gdy:



bank przestał spełniać warunki ustalone w zezwoleniu,



bank uzyskał zezwolenie na podstawie fałszywych dokumentów, nieprawdziwych oświadczeń lub

wskutek innych, sprzecznych z prawem działań,



przez okres dłuższy nić 6 miesięcy bank nie prowadzi działalności bankowej.

TWORZENIE BANKÓW (cd.)

PRAWO BANKOWE

38

LIKWIDACJA BANKÓW

Postępowanie naprawcze



W razie powstania straty bilansowej

bądź groźby jej nastąpienia albo powstania

niebezpieczeństwa niewypłacalności lub utraty płynności, zarząd banku niezwłocznie zawiadamia
o tym

Komisję Nadzoru Finansowego oraz przedstawia jej program postępowania naprawczego,

zapewniając jego realizację.



Komisja Nadzoru Finansowego

może wyznaczyć bankowi termin na opracowanie programu

postępowania naprawczego, o którym mowa w ust. 1, oraz zlecić jego uzupełnienie lub ponowne
opracowanie.



W razie zaniechania

działań określonych w ust. 1, Komisja Nadzoru Finansowego może

zobowiązać bank do wszczęcia postępowania naprawczego.



W okresie realizacji przez bank programu

postępowania naprawczego, zysk osiągany przez bank

jest przeznaczany w pierwszej

kolejności na pokrycie strat, a następnie na zwiększenie funduszy

własnych (art. 142. pr. bank.)

PRAWO BANKOWE

39

Jeżeli program postępowania naprawczego nie jest wystarczający lub jego realizacja nie jest
należyta, Komisja Nadzoru Finansowego może:



zakazać udzielania lub ograniczyć udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych akcjonariuszom
(członkom) banku oraz członkom zarządu, rady nadzorczej i pracownikom,



wystąpić do zarządu banku z żądaniem zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia
akcjonariuszy (walnego zgromadzenia) w celu rozpatrzenia sytuacji banku,

powzięcia decyzji

o pokryciu straty bilansowej oraz

podjęcia innych uchwał, w tym zwiększenia funduszy własnych,

w okresie nie

dłuższym niż 6 miesięcy,



nakazać obniżenie lub wstrzymanie wypłaty niektórych zmiennych składników wynagrodzeń osób
zajmujących stanowiska kierownicze w banku, w tym przypadających za czas zajmowania
stanowiska kierowniczego w banku, nie

dłużej niż za ostatnie 3 lata.



Zarząd banku powinien zwołać nadzwyczajne walne zgromadzenie w ciągu 14 dni, a gdyby tego
nie

uczynił, nadzwyczajne walne zgromadzenie może być zwołane przez Komisję Nadzoru

Finansowego. Koszty

zwołania i odbycia walnego zgromadzenia obciążają bank. Przerwy

w walnym zgromadzeniu nie

mogą trwać łącznie dłużej niż 14 dni.

LIKWIDACJA BANKU (cd.)

Komisja Nadzoru Finansowego, może podjąć decyzję o ustanowieniu kuratora
nadzorującego wykonanie programu naprawczego przez bank.



Kuratorowi

przysługuje prawo uczestniczenia w posiedzeniach organów banku oraz prawo

do uzyskiwania wszelkich informacji

niezbędnych do wykonywania jego funkcji.



Kuratorowi

przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu wobec uchwał i decyzji zarządu i rady

nadzorczej banku.

Oświadczenie o zamiarze wniesienia sprzeciwu zgłoszone na

posiedzeniu rady nadzorczej lub

zarządu wstrzymuje wykonanie uchwały lub decyzji.



Od decyzji o ustanowieniu kuratora bank

może wnieść skargę do sądu administracyjnego

w terminie 7 dni od dnia

doręczenia decyzji. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania

decyzji.



Funkcję kuratora może pełnić osoba posiadająca kwalifikacje i doświadczenie zawodowe
w zakresie organizacji i zasad

działalności banku. Kuratorem może być również osoba

prawna.



Kurator

składa Komisji Nadzoru Finansowego kwartalne sprawozdania ze swojej

działalności zawierające ocenę realizacji przez zarząd banku programu naprawczego.



Wynagrodzenie kuratora ustala Komisja Nadzoru Finansowego, z tym

że nie może ono

być wyższe niż wynagrodzenie prezesa banku, w którym ustanowiono kuratora. Koszty
związane z wykonywaniem funkcji kuratora obciążają koszty działalności banku.



Komisja Nadzoru Finansowego

może odwołać kuratora nadzorującego wykonywanie

programu naprawczego przez bank w przypadku jego rezygnacji,

niewłaściwego

wykonywania funkcji lub

też innych względów uniemożliwiających mu należyte

wykonywanie tej funkcji.

PRAWO BANKOWE

40

Jeżeli zarząd banku nie przekaże programu postępowania naprawczego Komisja
Nadzoru Finansowego

może podjąć decyzję o ustanowieniu zarządu komisarycznego na

czas

realizacji

programu

postępowania naprawczego. Ustanowienie zarządu

komisarycznego nie

wpływa na organizację i sposób działania banku jako osoby prawnej,

z

wyjątkiem zmian przewidzianych ustawą. Na zarząd komisaryczny przechodzi prawo

podejmowania

uchwał i decyzji we wszystkich sprawach zastrzeżonych w ustawie

i statucie do

właściwości władz i organów banku. Z dniem ustanowienia zarządu

komisarycznego rada nadzorcza, zostaje zawieszona,

członkowie zarządu banku zostają

odwołani z mocy prawa, a ustanowione wcześniej prokury i pełnomocnictwa wygasają.
Na czas trwania

zarządu komisarycznego kompetencje innych organów banku zostają

zawieszone.

Zarząd komisaryczny może dokonać zamknięcia ksiąg rachunkowych

banku i

sporządzić sprawozdanie finansowe banku na dzień wyznaczony przez Komisję

Nadzoru Finansowego oraz

podjąć uchwałę o pokryciu straty za okres kończący się

w tym dniu oraz straty za lata

ubiegłe. Zarząd komisaryczny wykonuje również zadania

określone w decyzji o ustanowieniu zarządu. Zarząd komisaryczny opracowuje
i uzgadnia z

Komisją Nadzoru Finansowego postępowania naprawczego, kieruje jego

realizacją oraz nie rzadziej niż co 3 miesiące informuje Komisję Nadzoru Finansowego
i

radę nadzorczą o wynikach realizacji programu. Ustanowienie zarządu komisarycznego

podlega

zgłoszeniu do rejestru właściwego dla banku. Wynagrodzenie członków zarządu

komisarycznego ustala Komisja Nadzoru Finansowego, z tym

że nie może ono być

wyższe niż wynagrodzenie członków dotychczasowego zarządu. Koszty działalności
zarządu

komisarycznego

obciążają

bank.

PRAWO BANKOWE

41

LIKWIDACJA, PRZEJĘCIE BANKU



Jeżeli po upływie 6 miesięcy od daty nadzwyczajnego walnego zgromadzenia strata
przekraczać będzie połowę funduszy własnych, Komisja Nadzoru Finansowego
może podjąć decyzję o:

-

przejęciu banku przez inny bank, za zgodą banku przejmującego,

- uchyleniu zezwolenia na utworzenie banku i jego likwidacji,

-

wystąpieniu do Rady Ministrów o likwidację banku - w przypadku banku

państwowego.



Decyzję o przejęciu banku przez inny bank lub o likwidacji banku Komisja Nadzoru
Finansowego

może podjąć również w innym terminie niż określony w ust. 1, jeżeli

wystąpiły okoliczności grożące niewypłacalnością banku lub obniżeniem sumy
funduszy

własnych banku w takim stopniu, że nie byłyby spełnione wymagania

obowiązujące przy tworzeniu banku.



Rada nadzorcza

może wnieść skargę do sądu administracyjnego w terminie 7 dni od

daty

doręczenia decyzji. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji,

jednakże przed rozpatrzeniem skargi nie może być rozpoczęte upłynnianie majątku
banku w likwidacji ani

przejęcie majątku banku przez bank przejmujący.

PRAWO BANKOWE

42

Z dniem

określonym w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego o przejęciu

banku przez inny bank:



zarząd banku, zarząd komisaryczny przejmowanego banku ulegają
rozwiązaniu, a kompetencje innych jego organów zostają zawieszone,



bank

przejmujący obejmuje zarząd majątkiem banku przejętego,



wygasają prokury i pełnomocnictwa udzielone przez przejęty bank.



Bank

przejmujący dwukrotnie ogłosi w pismach o zasięgu ogólnopolskim

i w Monitorze

Sądowym i Gospodarczym decyzję o przejęciu banku oraz

wezwie wierzycieli tego banku do

zgłoszenia roszczeń w terminie miesiąca

od daty ostatniego

ogłoszenia. Obowiązek ten nie dotyczy wierzycieli

z

tytułu rachunków bankowych. W przypadku banków spółdzielczych

wystarczające jest ogłoszenie w piśmie lokalnym i Monitorze Spółdzielczym.

PRAWO BANKOWE

43

Komisja Nadzoru Finansowego określa dzień przejęcia banku przez inny
bank.

1) Przejęcie banku następuje na podstawie bilansu sporządzonego na dzień
przejęcia. Z tym dniem bank przejmujący wchodzi we wszystkie prawa i
obowiązki banku przejmowanego.

2) Bilans powinien być zbadany przez biegłego rewidenta uprawnionego do
badania sprawozdań finansowych banków.

3) Bank przejmujący zgłosi do właściwego rejestru sądowego przejęcie banku
wraz z wnioskiem o wykreślenie z rejestru banku przejmowanego oraz
sprawozdaniem finansowym zbadanym przez biegłego rewidenta.

PRAWO BANKOWE

44

Fundusze

własne przejętego banku przeznacza się na pokrycie strat bilansowych tego

banku. Po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli banku

przejętego bank

przejmujący dokonuje wypłat akcjonariuszom lub członkom banku przejętego z jego
pozostałego majątku w proporcji do posiadanego uprzednio kapitału albo wydaje
akcjonariuszom tego banku akcje

własne, a w przypadku banku spółdzielczego przyznaje

członkom banku przejętego prawo do funduszu udziałowego odpowiedniej wartości.
Wydanie akcji

własnych nastąpi po ustalonej cenie emisyjnej, nie wyższej jednak niż

wartość księgowa akcji, natomiast wartość prawa do funduszu udziałowego jest ustalana
przy

uwzględnieniu ostatniego zatwierdzonego bilansu banku przejmującego.

Bank

przejmujący może żądać zmiany treści zobowiązania zaciągniętego przez

czynność prawną banku przejętego w okresie roku przed przejęciem
Zarząd nad majątkiem likwidowanego banku obejmuje powołany przez Komisję Nadzoru
Finansowego likwidator, na

którego przechodzą uprawnienia zastrzeżone w ustawie

i statucie dla

organów banku. Likwidator reprezentuje bank w likwidacji w sądzie i poza

sądem.

Z dniem

przejęcia zarządu majątkiem likwidowanego banku przez likwidatora:



zarząd banku ulega rozwiązaniu, a mandaty jego członków ulegają wygaśnięciu
z mocy prawa,



kompetencje rady nadzorczej

zostają zawieszone.

PRAWO BANKOWE

45

Likwidacja banku jest prowadzona zgodnie z zasadami obowiązującymi przy likwidacji

spółek handlowych, spółdzielni lub stosownie do przepisów:

1) w okresie likwidacji nie wypłaca się dywidendy ani oprocentowania udziałów,

2) bilans otwarcia likwidacji, program likwidacji oraz rachunek z przeprowadzonej likwidacji
podlegają zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego,

3) likwidator, nie rzadziej niż raz na miesiąc, składa Komisji Nadzoru Finansowego
i wierzycielom sprawozdania z przebiegu likwidacji,

4) podział pomiędzy akcjonariuszy (członków) majątku pozostałego po zaspokojeniu
i zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem roku od daty ostatniego
ogłoszenia o otwarciu likwidacji.

Po zakończeniu likwidacji likwidator sporządza sprawozdanie likwidacyjne i składa je Komisji

Nadzoru Finansowego oraz sądowi rejestrowemu z wnioskiem o wykreślenie banku z rejestru.
Szczegółowe warunki i tryb przejęcia lub likwidacji banku oraz powołanie likwidatora określa
decyzja, o której mowa w art. 147 ust. 1.

Walne zgromadzenie może podjąć decyzję o dobrowolnej likwidacji banku z innych przyczyn.

Przed rozpoczęciem dobrowolnej likwidacji bank jest obowiązany poinformować o podjętej
decyzji Komisję Nadzoru Finansowego oraz przedstawić jej do zatwierdzenia program
likwidacji. Dobrowolna likwidacja banku nie wyłącza możliwości podjęcia przez Komisję
Nadzoru Finansowego działań.

PRAWO BANKOWE

46

UPADŁOŚĆ BANKU

1)

Jeżeli według bilansu sporządzonego na koniec okresu sprawozdawczego aktywa

banku nie

wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań, zarząd banku, zarząd

komisaryczny lub likwidator

powiadamiają o tym niezwłocznie Komisję Nadzoru

Finansowego,

która podejmuje decyzję o zawieszeniu działalności banku

i ustanowieniu

zarządu komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz

jednocześnie podejmuje decyzję o jego przejęciu przez inny bank, za zgodą banku
przejmującego, albo występuje do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
O

podjętych decyzjach Komisja Nadzoru Finansowego zawiadamia Bankowy Fundusz

Gwarancyjny.

2)

Jeżeli z powodów związanych bezpośrednio z sytuacją finansową banku nie reguluje

on swoich

zobowiązań w zakresie wypłaty środków, Komisja Nadzoru Finansowego,

w terminie 5 dni roboczych od dnia stwierdzenia tej

okoliczności, podejmuje decyzję

o zawieszeniu

działalności banku i ustanowieniu zarządu komisarycznego, o ile nie został

on ustanowiony

wcześniej, oraz jednocześnie podejmuje decyzję o jego przejęciu przez

inny bank, za

zgodą banku przejmującego, albo występuje do właściwego sądu

z wnioskiem o

ogłoszenie upadłości. O podjętych decyzjach Komisja Nadzoru

Finansowego zawiadamia Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

PRAWO BANKOWE

47

3) W przypadku banku spółdzielczego powiadomienie, może być złożone także przez
zarząd banku zrzeszającego, który podpisał umowę zrzeszeniową z danym bankiem
spółdzielczym.

4) Decyzję o zawieszeniu działalności banku i ustanowieniu zarządu komisarycznego oraz
przejęciu banku albo wystąpieniu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości Komisja Nadzoru
Finansowego może podjąć także z własnej inicjatywy, jeżeli nie nastąpi powiadomienie.

5) Decyzje nie podlegają zaskarżeniu i są podawane do publicznej wiadomości przez
ogłoszenie w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.


Oddział banku zagranicznego, który przystąpił do polskiego systemu gwarantowania,
z tym że:

-

powiadomienia, obowiązany jest dokonać dyrektor oddziału,

-

w stosunku do oddziału nie podejmuje się decyzji o przejęciu przez inny bank za zgodą

banku przejmującego.

PRAWO BANKOWE

48

W okresie zawieszenia działalności bank:

1) nie reguluje swoich zobowiązań, z wyjątkiem związanych z ponoszeniem
uzasadnionych kosztów bieżącej działalności, i nie prowadzi działalności bankowej poza
windykacją należności oraz wykonaniem poleceń przelewu na rachunki organów
podatkowych z tytułu należności,

2) nie wypłaca środków pochodzących z nadwyżki bilansowej ani oprocentowania
wkładów.


W okresie zawieszenia w stosunku do banku nie może zostać wszczęte postępowanie
egzekucyjne, a wszczęte wcześniej ulega zawieszeniu. Zawieszeniu ulega również
egzekucja z rachunków bankowych prowadzonych przez ten bank.

W związku z likwidacją w trybie przejęciem lub upadłością banku albo ustanowieniem
zarządu komisarycznego posiadane uprawnienia członków władz banku dotyczące
wypłaty odpraw pieniężnych i wynagrodzeń za okres po rozwiązaniu stosunku pracy
tracą moc.

PRAWO BANKOWE

49

PRAWO BANKOWE

50

PRAWO BANKOWE PUBLICZNE I PRYWATNE

Prawo bankowe

to ogół norm prawych które regulują strukturę organizacji i

działalność banków.
Tradycyjnie prawo bankowe dzielimy na 2 grupy:



prywatne prawo bankowe;

normy prywatnego prawa bankowego są to normy

regulujące działalność banku które nie różnicują ich sytuacji w porównaniu z innymi

przedsiębiorcami. Jest to najstarsza część prawa bankowego wywodząca się z prawa
cywilnego. Prywatne prawo bankowe

regulujące przede wszystkim stosunki

prawne

banków z ich klientami, a podstawowym wyznacznikiem tak zakreślonych granic

jest katalog czynności bankowych zawartych w art. 5 ust. 1 i 2 pr. bank.



publiczne prawo bankowe

– to nic innego jak owe normy interwencyjno – ochronne

które różnicują pozycję banku w porównaniu z innymi przedsiębiorcami. Należą do nich
przede wszystkim:



normy ograniczające swobodę podejmowania działalności bankowej (wprowadzono

warunki stawiane założycielom banku - nie wystarczy mieć pieniądze),



publiczne prawo bankowe to normy

nadzoru bankowego określające dopuszczalne

ryzyko działalności gospodarczej.

Specjalną kategorię stanowią tutaj normy dotyczące organizacji, funkcji, kompetencji

banku centralnego.

Publiczne prawo bankowe wywodzi się z prawa administracyjnego i finansowego.

DZIĘKUJEMY ZA
UWAGĘ 