1.2 Kult liturgiczny świętych Pięciu Braci Męczenników

Miasta takie jak Kazimierz Biskupi miały swoje kalendarze liturgiczne,

które wyznaczały rytm czasu dla mieszkańców. Przede wszystkim dotyczyło to

ś

wiąt patronów parafii, klasztoru, kaplic, uświetnione uroczystościami

religijnymi, specyficznymi dla nich nabożeństwami, np. procesje

1

.

Kalendarz archidiecezjalny znacznie różnił się od cyklu liturgicznego w

obu klasztorach - bernardyńskim w Kazimierzu Biskupim i kamedulskim w

Bieniszewie. W kościele parafialnym św. Marcina w Kazimierzu Liturgią

wyznaczał kanclerz stosowny w archidiecezji metropolitalnej i on określał rangę

ś

więta

2

.

11 listopada powinno przypadać święto Pięciu Braci Męczenników. Od

stuleci w tym dniu w liturgii obchodzi się św. Marcina z Tours. Przyjęto, że

ś

więto będzie obchodzone 10 listopada. Z ubiegiem lat uroczystość kościelną

przeniesiono na dzień 12 listopada a w końcu na dzień 13 listopada. W 1966

roku przeniesiono relikwie do Międzyrzecza i Pięciu Braci uznano za patronów

diecezji gorzowskiej. Święci Męczennicy odbierają także kult w diecezji

włocławskiej, a odpust ku ich czci wyznaczono na pierwszą niedzielę po św.

Marcinie z Tours

3

.

O oficjalnym kulcie świętych Pięciu Braci Męczenników w Polsce

ś

wiadczą zapisy w księgach liturgicznych, kalendarzach i mszałach

4

.

1

Por. P. Wojtyniak, Kult Pięciu Braci w Polsce i Europie w XI – XVIII wieku i jego związki

z Kazimierzem Biskupim, w R. Jałoszyński (red.), Kult Pięciu Braci Męczenników w
Kazimierzu Biskupim, s. 228.

2

Zob. Tamże s. 228.

3

Por. Tamże s. 228 – 229.

4

Zob. K. Górska – Gołaska, Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim i

rozwój towarzyszącej mu legendy, s. 137.

1.2.1. Formularz mszalny o Pięciu Braciach Męczennikach

W wiekach XI – XVIII najprawdopodobniej w czasie mszy świętej

czytano fragmenty z brewiarza, które zawierały wiadomości o fakcie Pięciu

Braci, zaczerpnięte z utworu pasyjnego, a także utwory historyczne, jak Kroniki,

ż

ywoty itp. Stosowne dokumenty papieskie regulowały sprawy związane z

liturgią kultu

5

.

Dobre kontakty polsko - czeskie w XIV wieku spowodowały, że do Polski

przywożono mszały czeskie zawierające formularze i teksty liturgiczne

przeznaczone na ich uroczystość

6

. W święto Pięciu Braci obchodzone 12

listopada, odprawiana była uroczysta msza święta. Królowa Polski Maria

Józefina w 1752 roku złożyła ofiarę na mszę w święto Pięciu Braci. W 1766

roku Jadwiga Nepomucena Łącka dała jałmużnę na msze święte na wszystkie

ś

więta, także na święto Pięciu Męczenników. Od 1770 roku wznowiono

odprawianie mszy świętej wotywnej w dowód wdzięczności za uratowania

Kazimierza Biskupiego przed grabieżą wojska rosyjskiego w czasie konfederacji

barskiej, przypisywane wstawiennictwu Pięciu Braci Męczenników i

odprawiano ją w każdy czwartek. W mszach świętych ku czci Męczenników

bernardyni używali mszału rzymskiego w czasach przedtrydenckich. W ramach

jego tekstów zakonnicy tworzyli własne formularze mszalne i msze wotywne ku

czci Pięciu Braci. Bernardyni po Soborze Trydenckim do nowego

zreformowanego mszału używanego od 1576 roku wprowadzili własne

formularze świętych polskich. Dokonał tego Kasper z Kleczewa miasta

położonego 10 kilometrów od Kazimierza Biskupiego, układając w 1605 roku

proprium misae - części stałe mszy świętej. Kongregacja Kardynałów odrzuciła

5

Por. P. Wojtyniak, Kult Pięciu Braci w Polsce i Europie w XI – XVIII wieku i jego związki z

Kazimierzem Biskupim, w R. Jałoszyński (red.), Kult Pięciu Braci Męczenników w
Kazimierzu Biskupim

s. 229.

6

Por. W. Murawiec, klasztor bernardynów w Kazimierzu Biskupim ( 1514-1890) i jego

zasoby archiwalne w archiwum prowincji bernardynów w Krakowie, w: R. Jałoszyński (red.),
Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim, s. 51.

formularz mszalny, lecz w 1610 roku zatwierdzono i przywrócono formularz

ponownie. Formularz mszy świętej posiadał własną kolektę, natomiast inne

części mszy były wzięte z mszy na cześć świętych męczenników Jana i Pawła z

dnia 26 czerwca. Oracja brzmiała następująco: Prosimy Cię, Panie, niech

ź

ródłem radości będzie dzisiaj dla nas chwalebne zwycięstwo męczenników

twoich Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna, niech za ich przyczyną

dojdziemy do tego dziedzictwa, w którym oni, zawsze oglądają niewysłowioną

jasność majestatu twojego. Kolekta nawiązywała do męczeńskiej śmierci Pięciu

Braci, była także prośbą do Boga za zgromadzonymi, aby osiągnęli chwałę za

ich przyczyną i pomocą. Oracja ta pochodzi z mszału rzymskiego z 1698 roku

7

.

Tak ułożone formularze świętych polskich ukazywały się jednak niezmienione

w kolejnych mszałach już od 1605 roku, dlatego przytoczony formularz mszalny

był w użyciu bernardynów i całego Kościoła polskiego od tego właśnie roku

8

.

Msze święte wotywne z czasem zostały przeniesione do kościołów.

Powodem było pogarszanie się stanu kaplic poświęconych Męczennikom.

Wizytacja z lat 1727-1728 wspomina, że odprawiana była msza wotywna, co

tydzień przy trumnie z relikwiami w kościele parafialnym św. Marcina

9

.

Mszał rzymski z 1968 roku pod datą 12 listopada podaje: Świętych

Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka oraz Krystyna. Formularz mszalny posiada

własną kolektę: Boże, Ty uświęciłeś początki wiary w narodzie polskim krwią

ś

więtych Męczenników Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna; spraw

łaskawie, aby w wyznawaniu Twojego imienia wspierały nas modlitwy

Ś

więtych, którzy nam świecą przykładem. Posiada także modlitwę nad darami:

Panie, przez zasługi świętych Męczenników przyjmij łaskawie złożoną Ci ofiarę

i spraw, aby pomogła nam osiągnąć życie wieczne. Formularz ma także własną

7

Por. P Lipski Kult świętych Pięciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej

konwentu kazimierskiego (1514-1863), w: A. Szymkowskiego (red.), Dzieje Kultu Pięciu
Braci Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 103.

8

Zob. Tamże s. 103.

9

Por. K. Górska – Gołaska, Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim i rozwój

towarzyszącej mu legendy, s. 124.

modlitwę po Komunii: Przyjęliśmy, Panie, niebieski Sakrament, obchodząc

uroczystość świętych Męczenników Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i

Krystyna; spraw, prosimy Cię, abyśmy w wieczności radowali się owocami

ofiary, którą składamy w życiu doczesnym

10

.

Mszał rzymski z 1986 roku podaje własny formularz mszalny pod datą 13

listopada Świętych Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna, pierwszych

Męczenników Polski. W formularzu kolekta brzmi następująco: Boże, Ty

uświęciłeś początki wiary w narodzie polskim krwią świętych męczenników

Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna, wspomóż swoją łaską naszą

słabość, abyśmy naśladując Męczenników, którzy nie wahali się umrzeć za

Ciebie, odważnie wyznawali Cię naszym życiem. Formularz mszalny posiada

także modlitwę nad darami: Wszechmogący Boże, przyjmij Ofiarę, którą

składamy ku Twojej chwale w dzień świętych Męczenników, i spraw, aby nam

wyjednała wieczne zbawienie. Jest też modlitwa po Komunii: Boże, nasz Ojcze,

składamy Ci dzięki, wspominając początki naszej wiary, i sławimy Ciebie w

Twoich świętych męczennikach Benedykcie, Janie, Mateuszu, Izaaku i

Krystynie, niech Sakrament ołtarza przyjęty w ich święto napełni nas radością.

Formularz posiada także antyfonę na wejście i Komunię św. oraz prefację o

ś

więtych Męczennikach

11

. Antyfony i prefacja będą omówione w trzecim

rozdziale. W kościele klasztornym pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i Pięciu

Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim każdego roku 13 listopada

obchodzi się uroczystość odpustową ku czci Pięciu Braci Męczenników.

Dla parafii św. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu ks. Prymas Stefan

Wyszyński dekretem zezwolił na odprawianie w każdy wtorek mszy świętej z

formularza liturgicznego z ich święta Pięciu Braci z 13 listopada. Parafia w

Międzyrzeczu z tego przywileju korzysta do dzisiaj i w każdy wtorek miesiąca

jest odprawiana msza święta, oraz odmawiana jest litania do świętych Pięciu

10

Zob. Mszał Rzymski 1968, s. 469*.

11

Zob. Mszał Rzymski dla diecezji polskich, Poznań 1986, s 232’ – 233’.

Braci Męczenników, a na zakończenie wierni całują ich relikwie dla oddania im

czci. Co roku 13 listopada obchodzi się uroczystość odpustową w tym

kościele

12

.

1.2.2. Liturgia Godzin

W kościele św. Jana oficjum o Pięciu Braciach odmawiano 12 listopada.

Kościół miał dwóch patronów św. Jana Chrzciciela i świętych Pięciu Braci

Męczenników i dlatego rada prowincjalna bernardynów ustaliła, że o tych

patronach należy czynić wspomnienia w zwykłych modlitwach w Jutrzni

i Nieszporach. Przypuszcza się, że używano brewiarza rzymskiego, który był

używany do 1576 roku. Od tego roku w liturgii używano nowego brewiarza

według reformy trydenckiej. Bardzo ważne było zatwierdzenie formularzy

brewiarzowych z patronami. Części stałe brewiarza zostały opracowane przez

Stanisława Sokołowskiego na Synodzie Piotrkowskim w 1576 roku. Papież

Paweł V w 1608 roku zatwierdził patronat Kościoła w Polsce, oraz wysłane

zostało, oficjum o męczennikach. Niestety nie zostało zatwierdzone,

Kongregacja Kardynałów zabroniła je odprawiać, ponieważ żądała pewnych

danych o Braciach Męczennikach. Wszelkie informacje o męczeństwie, kulcie

i relikwiach w Polsce zostały wysłane w 1609 roku do arcybiskupa Wojciecha

Baranowskiego, aby ten wysłał akta do Rzymu i postarał się, aby przywrócono

utracone oficjum o Pięciu Braciach Męczennikach. W 1610 roku arcybiskup

Wojciech przybył do Kazimierza Biskupiego i prawdopodobnie przywiózł

12

Por. H Guzowski, Kult Pięciu Braci Męczenników w Międzyrzeczu, w D. Zydorek (red.),

Pięciu Braci Męczenników z dziejów religijności Polski XI wieku, s. 73.

zatwierdzony kult i oficjum brewiarzowe, ponieważ przybył na święto Pięciu

Braci i brał w nim udział

13

.

Współczesną liturgię święta Pięciu Braci wyznaczono na 13 listopada.

Cały obrządek określa Liturgia Godzin – codzienna modlitwa ludu Bożego

14

.

Liturgia Godzin z 1988 roku podaje święto pod datą 13 listopada:

Ś

więtych Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka, i Krystyna, pierwszych

Męczenników Polski. Formularz brewiarzowy składa się: w Godzinie Czytań

hymn antyfony, psalmy, pierwsze czytanie z tekstów wspólnych o wielu

męczennikach. Drugie czytanie „Z żywota pięciu braci Męczenników

napisanego przez św. Brunona, biskupa i męczennika”, responsorium z tekstów

własnych, hymn Ciebie, Boże, chwalimy z części stałych, modlitwa tak jak w

Jutrzni z tekstów własnych. W Jutrzni hymn, antyfony z tekstów wspólnych o

wielu męczennikach. Psalmy i pieśń z niedzieli pierwszego tygodnia. Czytanie,

responsorium krótkie z tekstów wspólnych. Antyfonę do pieśni Zachariasza z

tekstów własnych. Pieśń Zachariasza z części stałych. Prośby z tekstów

wspólnych o wielu męczennikach. Modlitwę z tekstów własnych. W Modlitwie

w ciągu dnia hymn z części stałych, antyfony, czytania, wezwania z tekstów

wspólnych o wielu męczennikach. Modlitwę tak jak w Jutrzni z tekstów

własnych. Na Nieszpory hymn z tekstów własnych. Antyfony, psalmy i pieśń,

czytanie i responsorium krótkie z tekstów wspólnych o wielu męczennikach.

Antyfonę do pieśni Maryi z tekstów własnych. Pieśń Maryi z części stałych.

Prośby z tekstów wspólnych o wielu męczennikach. Modlitwę tak jak w Jutrzni

z tekstów własnych

15

.

13

Zob. P. Lipski, Kult Świętych Pięciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej

konwentu kazimierskiego (1514 – 1863), w: A. Szymkowskiego (red.), Dzieje Kultu Pięciu
Braci Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 102.

14

Zob. P. Wojtyniak, Kult Pięciu Braci w Polsce i Europie w XI – XVIII wieku i jego związki

z Kazimierzem Biskupim w: A. Szymkowskiego (red.), Dzieje Kultu Pięciu Braci
Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 229.

15

Zob. Liturgia Godzin Codzienna Modlitwa Ludu Bożego t. IV, okres zwykły tygodnie

XVIII – XXXIV, Pallottinum 1988, s. 1344 – 1347.

1.2.3 Relikwie

Relikwie Pięciu braci Męczenników spełniały i spełniają bardzo ważną

rolę w kulcie już po ich śmierci, którą w duchu męstwa przyjęli dla Chrystusa i

zostali zaliczeni w poczet męczenników. Sam pochówek Braci w środku

kościoła na prośbę biskupa Ungera był jakby pierwszym uczczeniem ciał jako

relikwii. Zaliczenie w poczet świętych przyczynił się do ich kultu, a także czci

dla relikwii. Na miejscu pogrzebania ciał Pięciu Braci z czasem powstało

opactwo,

w

którym

zarejestrowano

liczne

cuda

dokonywane

za

wstawiennictwem świętych Męczenników, na prośbę ludu, który tam się

gromadził. Poprzez napływ pielgrzymów, Barnaba, ten, który ocalał, musiał

przenieść się do Bieniszewa, ponieważ chciał prowadzić życie pustelnicze. Z

związku z tym, w kościele relikwie świętych Braci zostały bez opieki i król

Bolesław chrobry przeniósł je do Gniezna. W 1005 roku w czasie, najazdu na

Polskę relikwie zostały wywiezione do Pragi. Kazimierz Odnowiciel założył

nowy klasztor w Kazimierzu Biskupim, który szerzył on cześć świętym Pięciu

Braciom, ale relikwii nie posiadał.

16

.

Aby sanktuarium w Kazimierzu mogło się rozwijać, postanowiono

odzyskać część relikwii Braci, które znajdowały się w Czechach. Bardzo tego

pragnęli bernardyni i biskup Jan Lubrański, który będąc na uroczystości Pięciu

Braci Męczenników 12 listopada, przyrzekł odzyskać relikwie. Dostojnik

kościelny miał osobiste nabożeństwo do Braci Męczenników

17

.

Biskup w 1515 roku udał się do Wiednia i poprosił królów czeskich o

odstąpienie relikwii nawet za zapłatą. Prośbę poparł cesarz Karol V i król Polski

Zygmunt I Stary, który razem z biskupem pojechał do Czech. Prośba została

wysłuchana, część relikwii Męczenników została przekazana biskupowi. Złożył

16

Por. P. Lipski, Kult Świętych Pięciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej

konwentu kazimierskiego 91514 – 1863), w: A. Szymkowskiego (red.), Dzieje Kultu Pięciu
braci Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 103 -104.

17

Por. Tamże, s. 104.

on relikwie w katedrze poznańskiej, ponieważ po powrocie do kraju zachorował,

zamierzał je przekazać do Kazimierza Biskupiego jak wyzdrowieje. Niestety nie

odzyskał zdrowia i zmarł w Buku miasteczku swojej diecezji 23 maja 1520

roku. Po śmierci Biskupa Jana Lubrańskiego kapituła poznańska nie chciała

przekazać relikwii bernardynom z Kazimierza

18

.

Do

klasztoru

kazimierskiego

relikwie

ś

więtych

Pięciu

Braci

Męczenników trafiły dopiero 11 listopada 1536 roku, postarał się oto następca

biskupa Jana Lubrańskiego, biskup Jan Latalski, który zasiadł na stolicy

biskupiej w Poznaniu. Uroczystościom tym przewodniczył sufragan

gnieźnieński biskup Jan Busiński. Relikwie świętych zostały złożone w

kościelnej kaplicy św. Anny przy klasztorze Bernardynów. Niestety część

relikwii została w Poznaniu w katedrze. W latach 1607 i 1613 za pomocą tych

relikwii konsekrowano kilka kościołów. Kapituła katedralna w 1731 roku

przekazała część relikwii kamedułom, jako że ich klasztor nosi nazwę Pięciu

Braci Męczenników

19

.

W 1659 roku odbyła się wizytacja zakonna w klasztorze bernardyńskim w

Kazimierzu Biskupim, przy tej okazji zbadano zawartości znajdujących się tam

relikwiarzy świętych Braci. W większej skrzynce były trzy zielone, jedwabne

woreczki owinięte płótnem. Dwa z nich zawierały kości świętych, a trzeci

zawierał relikwie 11000 świętych Dziewic. W drugim mniejszym relikwiarzu

była czaszka św. Jana męczennika i szczątki jego habitu i ornatu

20

.

Odnotowano wiele cudów, które działy się za przyczyna relikwii świętych

Pięciu Braci Męczenników, chociażby znak krzyża i światła, który ukazał się

nad kościołem św. Jana Męczennika, gdy wprowadzano bernardynów do

klasztoru. Cudowne zachowanie zakonników od śmierci podczas szalejącej

18

Por. Tamże, s. 104.

19

Por. S. Paszek, Pięciu Braci Męczenników, s.42.

20

Por. K. Górska – Gołaska, Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu biskupim i rozwój

towarzyszącej mu legendy, s. 121.

zarazy w 1624 roku, zakonnicy byli narażeni szczególnie, ponieważ spieszyli z

pomocą sakramentalną i dobroczynną

21

.

Właściwości relikwii Pięciu Braci chroniły Bolesława Chrobrego i jego

kraj, przynosiły także zwycięstwo w wojennej potrzebie, zapewniały lepszą

opiekę nad miastem, gdzie spoczywają ich szczątki

22

.

Po śmierci Pięciu Braci Męczenników były cudowne uzdrowienia i

przypadki wypędzania złych duchów

23

.

1.3 Pozaliturgiczne formy kultu świętych Pięciu Braci

Męczenników

1.3.1 Godzinki

Godzinki o świętych Pięciu Braciach Męczennikach ułożył bernardyn

kazimierski Ludwik Dziębiński. Dzieło powstało w 1761 roku. Godzinki są

znane i śpiewane w kościele pobernardyńskim w Kazimierzu Biskupim

24

.

Godzinki składają się z następujących części:

Na Jutrznię

1. Zacznijcie, wargi nasze, chwalić Pustelników,
zacznijcie chwalić łaski świętych Męczenników.

21

Por. P. Lipski, Kult Pięciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej konwentu

kazimierskiego (1514 – 1863), w: A. Szymkowskiego, Dzieje Kultu Pięciu Braci
Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 106.

22

Por. A. Witkowska, Tradycje kultu Pięciu Braci Męczenników, w: R. Jałoszyński (red.),

Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim, s. 46.

23

Por. P. Lipski, Kult Pięciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej konwentu

kazimierskiego (1514 – 1863), w: A. Szymkowskiego, Dzieje Kultu Pięciu Braci
Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimierza Biskupiego część II, s. 106.

24

Por. W. F. Murawiec, Klasztor bernardynów w Kazimierzu Biskupim (1514 – 1898) i jego

zasoby archiwalne w archiwum prowincji bernardynów w Krakowie w R. Jałoszyński (red.),
Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim, s. 37.

2. Ty, Panie, wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

3. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu
i równemu Im w Bóstwie Duchowi Świętemu.

4. Jak była na początku i zawsze i ninie,
niech Bóg w Trójcy jedyny na wiek wieków słynie.

Hymn

1. Witajcie z włoskich krajów, nasi Pustelnicy,
na naszej polskiej ziemi pierwsi Męczennicy.

2. Tu Wasze miejsce życia święte przedtem było,
tu koroną męczeńską głowę uwieńczyło.

3. Chwałą kraju polskiego, nasi Patronowie,
jesteście doświadczeni, każdy o tym powie.


4. Brońcie od zguby wiecznej nas Polaków wiernych,
miejcie wszystkich nas w swoich oczach miłosiernych.


Na Prymę

1. Ty, Panie, wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas potężnych nieprzyjaciół mocy.

2. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie zakonnicy z klasztoru włoskiego,
zaproszeni do Polski przez króla Chrobrego.

2. Janie i Benedykcie, Romualda syny,
głoście wiarę w Chrystusa z świętej swej przyczyny.

3. Bolesław Chrobry orosił Was ku swej obronie,
bądźcie opiekunami naszymi przy zgonie.

4. Abyśmy żadnej plagi nigdy nie doznali,
daj to, Boże wszechmocny, abyśmy wytrwali.

Na Tercję

1. Ty, Panie wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

2. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie sławni w Polsce, wierni i gorliwi,
z Wojciechem, polskim świętym o wiarę troskliwi.

2. Tym, co szatańskim czynom na usługach byli,
Wy wszystko mocą Boską, co złe, to zniszczyli.

3. Za co nasz Wojciech święty okrutnie zabity,
życie oddał za wiernych i plon dał obfity.

4. Niech za Waszą przyczyną grzechy wyznajemy,
przy pokucie serdecznej skruchę okażemy.


Na Sekstę

1. Ty, Panie wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

2. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie po męczeństwie Wojciecha świętego
na ziemi Kazimierskiej narodu polskiego.

2. Z kraju Was złość poganów sromotnie wygnała,
depcząc prawdę i wiarę przed Bogiem przegrała.

3. Opatrzność Boska z Wami, gdy czterech złączyła
Braci do prac zbawiennych, ludziom upatrzyła.

4. Mateusza, Izaaka, Barnabę, Krystyna,
prosimy, niech wspomaga nas Wasza przyczyna.

Na Nonę

1. Ty, Panie wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

2. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie pełni darów z Boskiej wszechmocności,
których Wam Bóg udzielił z swojej Opatrzności.

2. O łasko Chrystusowa z Wami, Pustelnicy,
co z nami Bóg ma czynić wiecie Męczennicy.

3. Wznoście prośby do Niego, aby się zlitował,
winę li grzechy nasze łaskawie darował.

Na Nieszpory


1. Ty, Panie wiernym Twoim przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

2. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie sławni chwałą, na puszczy słynący,
swym życiem heroicznym wzór dla nas czyniący.


2. Tym wszystkim król Bolesław wielce zachęcony
przybył do Was z wizytą, dając Wam ukłony.

3. Przez modły wasze, Święci, dary ofiarował,
aby honor Kościoła w Polsce się zachował.

4. Bądźcie, więc Kościołowi zawsze patronami,
pod Waszą się opiekę wszyscy uciekamy.

Na Kompletę

1. Zasłońcie nas od gniewu tarczą swej obrony,
od głodu, ognia, wojny, strzeżcie od tej strony.

2. Ty, Panie, wiernym Twoi przybądź ku pomocy,
a wyrwij nas z potężnych nieprzyjaciół mocy.

3. Chwała Ojcu, Synowi Jego przedwiecznemu…

Hymn

1. Witajcie srebra, złota szczerzy wzgardziciele,
bo nie w nim, ale w Bogu ufaliście wiele.

2. Chociaż Barnaba święty zwraca dary króla,
łakomstwo jednak zbójców życie Wam odbiera.

3. Wzięliście za wzgardę darów męczeńską koronę,
my dzisiaj Was prosimy o Waszą obronę.

4. Abyśmy zło na świecie miłością zwalczali,
a królestwo niebieskie w nagrodę dostali.

Ofiarowanie Godzinek

1. Ofiarujem ci modły, wszechmogący Boże,
niech nas prośba męczeńska przed Tobą wspomoże.

2. Prosimy, przyjm łaskawie serc naszych ofiarę,
odpuść nam wszystkie grzechy, daruj winę karę.



Modlitwa

Boże, Ty uświęciłeś początki wiary w narodzie polskim krwią świętych

Męczenników: Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna, spraw łaskawie,
aby tu, na ziemi zbroczonej Ich krwią męczeńską, wspierały nas modlitwy tych
Ś

więtych, byśmy mogli w wieczności cieszyć się z Nimi uczestnictwem w pełni

ż

ycia Bożego. Przez Chrystusa, Pana Naszego.

1.3.2 Pielgrzymki

Ś

wiątynia świętych Pięciu Braci w Kazimierzu uchodziła wśród

okolicznych parafii za sanktuarium, do którego przybywali wierni nawet z

odległych okolic. Powodem tak licznych zgromadzeń jest żywy kult świętych

Męczenników.

Ponadto

przyciągała

wielość

miejsc

poświęconych

poszczególnym Pustelnikom. Wiązało się to z różnymi tradycjami od XI wieku i

na wpół legendarnymi przekazami, m. in. legendy o źródełkach bijących przy

ich pustelniach

25

.

Pierwsze liczne zgromadzenie ludu na święcie Pięciu Braci miało miejsce

w 1514 roku po uzyskaniu zgody papieża Leona X na wprowadzenie

bernardynów do klasztoru w Kazimierzu Biskupim. W początkach fundacji

liczba wiernych dochodziła do dwóch tysięcy. Gdy kaplice świętych przeszły

pod opiekę bernardynów, to swoją pobożnością i gorliwością sprawiali wielki

napływ ludzi na święta, tak, że w te dni i w kaplicach odbywały się nabożeństwa

i czuwania modlitewne dla pielgrzymów. Powodem licznych pielgrzymek było

nadanie przez nuncjusza apostolskiego biskupa Klaudiusza Rangoni odpusty na

ś

więta Prokoncjuli. W te dni było także pozwolenie na procesje z Najświętszym

Sakramentem. Wierni przybywali na odpusty bardzo licznie, aby korzystać z

przepisanych do odpustów łask. Do Kazimierza pielgrzymowali także

znaczniejsze osoby, które były dobrodziejami konwentu. Przybywały także

pielgrzymi ślubowane np. za uzdrowienie

26

.

25

Por. W. F. Murawiec, Klasztor bernardynów w Kazimierzu Biskupim (1514 – 1898) i jego

zasoby archiwalne w archiwum prowincji bernardynów w Krakowie w R. Jałoszyński (red.),
Kult Pięciu Braci Męczenników w Kazimierzu Biskupim, s. 39.

26

Zob. P. Lipski, Kult swietych Pieciu Braci Męczenników według kroniki bernardyńskiej

konwentu kazimierskiego (1514 – 1863) w A. Szymkowskiego (red.) Dzieje kultu Pięciu
Braci Męczenników w Polsce i Europie Dzieje Kazimeirza Biskupiego część II, s. 106 – 107.