Jak napisać dobry konspekt?

Zagadnienia:

1. Cechy dobrego konspektu.

2. Przedstawienie schematu konspektu

obowiązującego w Zespole Szkół w Ostrorogu.

3. Omówienie poszczególnych elementów

konspektu.

Konspekt lekcji

Wyjaśnijmy sobie najpierw słowo konspekt.

Konspekt- z łac. conspectus 'rzut oka;

przegląd. To zarys, szkic, skrót; streszczenie
wykładu, przemówienia, utworu lit. lekcji
itp.

Cechy dobrego konspektu

•

Konspekt powinien być ściśle zorientowany na cele
lekcji;

•

Cele lekcji nie mogą być „ozdobą konspektu” ani
jego marginalnym elementem;

•

Konspekt powinien być skoncentrowany na
czynnościach uczniów;

•

Konspekt powinien zawierać cele końcowe lekcji i
pośredniczące (środki do celu);

•

Konspekt powinien akcentować adekwatną do
potrzeb uczniów sekwencję czynności uczenia się
uczniów;

Cechy dobrego konspektu

•

Konspekt powinien być ściśle powiązany z planem wynikowym;

•

Konspekt powinien zapewnić „sprzężenie zwrotne” w doskonaleniu
nauczania przez zawieranie elementów ewaluacyjnych;

•

Konspekt powinien umożliwić oryginalne sposoby osiągania celów
przez projektowanie sekwencji czynności pośrednich (zadań
dydaktycznych);

•

Konspekt powinien służyć samoocenie, rozwojowi samoświadomości
dydaktycznej nauczyciela;

•

Konspekt powinien być prosty w budowie, łatwy w wykorzystaniu i
nie ograniczający możliwości bieżących modyfikacji.

Wzór konspektu lekcji

pierwsza strona

Konspekt lekcji

Imię i nazwisko nauczyciela………………………………………………………
Przedmiot……………………….....…lekcja nr*…………………klasa…......
Data………………………………..……Czas realizacji…………………………
Temat lekcji……………………………………………………………….............
Ścieżka edukacyjna…………………………………………………………….....
Treści ścieżki dydaktycznej……………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
Cele ogólne:
Np.
Zdobycie…
Rozwijanie…
Kształtowanie
Cele szczegółowe:
Np.
Uczeń rozwiąże…
Uczeń wymieni
Uczeń opisze
Metody nauczania:………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….
Środki dydaktyczne:…………………………..………………………………...
……………………………………………………………………………………………….
Formy nauczania: ……………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
*numer lekcji musi odpowiadać numerowi lekcji w planie wynikowym

Wzór konspektu lekcji

druga strona

Części

lekcji-

ogniwa

Czynności uczniów

Czynności

nauczyciela

Środki

dydaktyc

zne

Formy

naucza

nia

docelowe

pośrednie

Wstępna

Główna

Końcowa

Praca
domowa

Cele ogólne

Zawierają informację co nauczyciel poprzez

daną lekcję chce osiągnąć , inaczej czego
wychowankowie będą się uczyć, jakie
kompetencje nabywać. Cele te
ukierunkowują na to, co przez planowaną
lekcję będzie przez uczniów zdobywane,
ćwiczone, doskonalone, tworzone,
przeżywane.

Cele ogólne

Najogólniej cele te można by ująć następująco:

•

Zdobycie (poszerzenie, ugruntowanie) nowej
wiedzy o faktach i procesach, mechanizmach
przyrodniczych i społecznych;

•

Nabywanie i rozwijanie umiejętności
intelektualnych takich jak: rozwiązywanie
problemów typowych i nietypowych,
teoretycznych i praktycznych, interpretacja i
ocena faktów, analiza i synteza.

•

Ćwiczenia umiejętności intelektualnych i
doskonalenie stopnia ich opanowania,
automatyzowanie (stosowanie nawyków)

Cele ogólne

•

Nabywanie umiejętności praktycznych, manualnych,
technicznych, sprawności fizycznych i ich ćwiczenie.

•

Promowanie twórczości, wytworów artystycznych i
technicznych.

•

Kształtowanie umiejętności organizatorskich i
społecznych.

Cele ogólne

Aby dobrze sformułować cele ogólne, nauczyciel musi wziąć

pod uwagę następujące rzeczy:

1. strategiczne (długofalowe) cele kształcenia i wychowania;

2. wymagania i standardy programowe (zakres wiedzy i

umiejętności wyznaczonych do opanowania na danym
etapie rozwoju ucznia)

3. własny plan wynikowy;

4. własną ocenę postępów uczniów

5. badanie wyników nauczania w danym oddziale

prowadzonym przez nadzór pedagogiczny;

Cele szczegółowe

Po ustaleniu celów ogólnych przygotowywanej lekcji

nauczyciel musi określić cele uczniowskie, a więc takie
szczegółowe stany rzeczy w zakresie wiedzy,
umiejętności, przeżyć i zachowań uczniów, które staną
się przekonywującym dowodem uzyskania (rozszerzania,
doskonalenia) kompetencji określonych w celach
ogólnych.

Aby dobrze założyć cele szczegółowe nauczyciel musi wziąć

pod uwagę następujące czynniki:

1. poziom wyjściowy swoich uczniów;

2. treści określone tematem.

Cele szczegółowe

Oprócz tego nauczyciel musi przekonać się, że uczniowie

osiągnęli określone cele szczegółowe poprzez konkretne
zachowania uczniów po skończonej lekcji. Zachowania te
powinny korespondować z poszczególnymi celami
ogólnymi. Przewidywane zachowania nauczyciel opisuje w
sposób operacyjny, a więc za pomocą zwrotów
umożliwiających skuteczne skontrolowanie i ocenę
uzyskanych przez ucznia wyników. Zaliczymy do nich m. in.
zwroty

Cele szczegółowe

Uczeń :

•

rozwiąże (zadanie, problem teoretyczny lub praktyczny)

•

wymieni, wyliczy (fakty, zdarzenia, osoby, wzory, reguły)

•

rozróżni (cechy, gatunki, stany rzeczy)

•

opisze (przedmioty, sytuacje)

•

uzasadni, że...

•

wykona (wytwór, utwór artystyczny, określoną czynność)

•

przetłumaczy na język obcy, z języka obcego (to i to)

•

oceni (zjawisko, zdarzenie, proces, postawy moralne)

•

zidentyfikuje (przedmiot, gatunek, problem)

•

uzyska taki poziom sprawności ( dokładność, szybkość, ilość)

•

wyszuka, odnajdzie (dowody, materiały, fakty, dokumenty)

•

skomentuje (wydarzenia, zachowania)

•

streści, opracowuje plan, konspekt

•

wypowie się swobodnie (na temat)

Cele szczegółowe

Tak opisane zachowanie uczniów nauczyciel

uzupełnia ewentualnymi standardami ilościowymi
lub jakościowymi. Ustala dokładnie np. ile faktów
i jakie uczeń wyliczy, ile zadań i jakie musi
rozwiązać, ile nowych pojęć czy reguł opanuje,
jakie nowe słowa zapamięta itp.

Cele szczegółowe

Operacjonalizacja celów wymaga od nauczyciela wiele
wysiłku, wyobraźni, dostosowania wymagań do
możliwości wychowanków i do czasu, jakim się dysponuje.
Trud ten bardzo się jednak opłaci, ponieważ sprawne
działanie nauczyciela i uczniów jest możliwe tylko w
warunkach szczegółowego, konkretnego planowania..
Mając tak starannie opisane cele możemy już bez
większego wysiłku „opracować” scenariusz całej lekcji. Nie
działamy bowiem po omacku, wiemy, czego chcemy
zarówno od siebie, jak i od uczniów.

Cele szczegółowe

Streszczając rozważania o celach lekcji, możemy
powiedzieć, że nauczyciel przygotowując się do
lekcji obmyśla przyszłe stany rzeczy zarówno w
skali makro, czyli ustala, jakie kompetencje
uczniów dana lekcja ma kształtować lub ćwiczyć,
jak i w skali mikro, czyli precyzyjnie, w jaki sposób
powinni się zachowywać uczniowie po lekcji.

Metoda nauczania

Definicja

Metoda nauczania to systematycznie stosowany

sposób pracy nauczyciela z uczniami,
umożliwiający osiągnięcie celów kształcenia, to
wypróbowany układ czynności nauczycieli i
uczniów realizowanych świadomie w celu
spowodowania założonych zmian w osobowości
uczniów.

Metoda nauczania

O wartości metod nauczania decyduje charakter

czynności nauczycieli i uczniów oraz środków
poglądowo-technicznych , wspierających lub
zastępujących niektóre czynności. Wartość metod
nauczania zależy przede wszystkim od tego, czy i
w jakim stopniu wywołuje aktywność,
samodzielność i zaangażowanie samych uczniów.
Ze względu na wielkie bogactwo metoda
nauczania i ciągłe pojawianie się nowych metod
ich klasyfikacja nie została ujednolicona.

Podział metod nauczania

Dawny podział na metody podające i poszukujące

okazał się za wąski, zaczęto więc poszukiwać
nowych.

Podział najbardziej pełny obejmuje 5 grup metod

nauczania, którym odpowiada 5 rodzajów uczenia
się wg Szloska:

Podział metod nauczania

1) metody podające-uczenie się przez przyswajanie

•

Wykład informacyjny

•

Pogadanka

•

Opowiadanie

•

Opis

•

Prelekcja

•

Anegdota

•

Odczyt

•

Objaśnienie lub wyjaśnienie

Podział metod nauczania

2) metody problemowe-uczenie się przez

odkrywanie

•

Wykład problemowy

•

Wykład konwersatoryjny

•

Klasyczna metoda problemowa

•

Aktywizujące

–

Metoda przypadków

–

Metoda sytuacyjna

–

Inscenizacja

–

Gry dydaktyczne (np. symulacyjne, decyzyjne, psychologiczne)

–

Seminarium

–

Dyskusja dydaktyczna (związana z wykładem, okrągłego stołu, burza
mózgów, panelowa, metaplan)

Podział metod nauczania

3)

metody waloryzacyjne (eksponujące) uczenie

się przez przeżywanie

•

Pokaz łączony z przeżyciem

•

Film

•

Sztuka teatralna

•

Ekspozycja

Podział metod nauczania

4) metody praktyczne

uczenie się przez działania

•

Pokaz z objaśnieniem

•

Pokaz z instruktażem

•

Ćwiczenia przedmiotowe

•

Ćwiczenia laboratoryjne

•

Ćwiczenia produkcyjne

•

Metoda projektów

•

Metoda przewodniego tekstu

Podział metod nauczania

5) metody programowe

•

Z użyciem komputera

•

Z użyciem maszyny dydaktycznej

•

Z użyciem podręcznika programowanego

Środki dydaktyczne

Definicja

Środki dydaktyczne, przedmioty materialne umożliwiające

usprawnienie procesu nauczania-uczenia się i uzyskania
optymalnych osiągnięć szkolnych

Środki dydaktyczne

Funkcja środków dydaktycznych

sprowadza się:

•

a)

upoglądowienia procesu kształcenia, tj. do

rozszerzenie zasięgu kontaktów uczącego się z
rzeczywistością;

•

b)

ułatwienia procesów myślowych;

•

c)

pomocy w wykonywaniu przez uczniów ćwiczeń

i zdobywaniu sprawności praktycznego działania;

•

d)

eksponowania materiałów wywołujących

przeżycia uczniów.

Środki dydaktyczne

Środki dydaktyczne dzielą się na:

1) słowne, tj. udostępniające teksty drukowane lub pisane;
2) wzrokowe proste, zw. Tradycyjnie pomocami naukowymi, jak

oryginalne przedmioty, modele, obrazy, wykresy, mapy;

3) techniczne środki wzrokowe, jak np. diaskop, grafoskop, mikroskop,

teleskop;

4) techniczne środki słuchowe, jak magnetofon czy radio;
5) słuchowo-wzrokowe, jak film, telewizja;
6) automatyzujące proces dydaktyczny, jak maszyny dydaktyczne,

komputery, urządzenia symulacyjne.

Formy nauczania

Definicja

Forma nauczania (łac. forma – kształt,
postać), termin oznaczający organizacyjną
stronę nauczania w odróżnieniu od metody
nauczania, która dotyczy sposobu pracy
nauczycieli i uczniów.

Formy nauczania

Forma nauczania obejmuje zewnętrzne warunki

tego nauczania, a więc dobór uczniów i
nauczycieli, połączenie ich w odpowiednie
grupy, współpracę grup i jednostek ze sobą,
rodzaj zajęć oraz warunki miejsca i czasu
pracy dydaktycznej. W niektórych dawnych
podręcznikach dydaktyki można się spotkać z
utożsamianiem metody z formą nauczania, co
nie jest uzasadnione.

Formy nauczania

Zastosowane w skali makro pojecie formy nauczania odnosi się zwykle do

systemów nauczania, jak np. klasowo-lekcyjny system nauczania,
system pracowniany, system Freineta. W skali mikro pojecie formy
nauczania kojarzy się z takimi elementami systemu jak: lekcja (jako
organizacyjna forma nauczania), praca domowa, wycieczka szkolna,
bądź z takimi kategoriami organizacji pracy uczniów na lekcji czy poza
nią , jak praca zbiorowa (frontalna) uczniów, praca grupowa czy praca
jednostkowa (indywidualna). Zróżnicowanie form pracy
wychowanków sprzyja powstawaniu kontaktów
międzyjednostkowych i międzygrupowych i stwarza wiele nowych
sytuacji dydaktyczno-wychowawczych, sprzyjających rozwojowi
osobowości.