PRAWO PRACY W PRAKTYCE
problemów
7
rozliczania
czasu pracy
w w w. K a d r y O n l i n e. p l
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym E-ksiazka24.pl.
Autorzy
Iwona Jaroszewska-Ignatowska radca prawny specjalizujÄ…cy siÄ™ w prawie pracy
Anna Kolosa Państwowa Inspekcja Pracy
Katarzyna Szymanowska specjalista prawa pracy
Wydawca
Katarzyna Sénat
Redaktor
Monika Załuska
Korekta
Zespół
ISBN 978-83-7572-149-2
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2010
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. A
otewska 9a,
www.wip.pl
tel. [phone], faks 0 22 617 60 10
A
amanie, przygotowanie publikacji do wersji elektronicznej
Raster studio
05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. [phone]
SPIS TREÅšCI
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
Spis treści
Czas pracy  7 najczęstszych problemów 2
1. Okres rozliczeniowy  ustalanie i zmiany długości 3
2. Harmonogramy pracy  ustalanie i zmiany 6
3. Praca w ruchu ciągłym 9
4. Nadgodziny  rozliczanie 12
5. Niepełny wymiar czasu pracy 20
6. Pełnienie dyżuru przez pracownika  rekompensata 24
7. Urlop wypoczynkowy a czas pracy 25
Systemy czasu pracy  porównanie 27
Wymiar czasu pracy w 2010 r. 31
Przykładowe obliczenie wymiaru czasu pracy 31
Przykładowe ustalenie liczby dni wolnych od pracy 32
Wymiar czasu pracy i minimalna liczba dni wolnych
w poszczególnych miesiącach 2010 r. 33
1 www.KadryOnline.pl
SPIS TREÅšCI
SPIS TREÅšCI
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
CZAS PRACY
 7 NAJCZ
STSZYCH PROBLEMÓW
Czy można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego wydłużyć go? Czy w sytuacji, która
wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracownikowi za jego uprzednią zgodą
rozkład czasu pracy? Jak należy rozliczać godziny nadliczbowe i czas pracy przy zatrudnieniu
na niepełny etat? Między innymi na takie pytania znajdziesz odpowiedz
w tej broszurze. Jest
ona poświęcona najczęstszym problemom z zakresu czasu pracy.
Koniecznie przeczytaj:
mð Jak powinieneÅ› ustalić okres rozliczeniowy czasu pracy i pod jakim warunkiem
możesz go zmienić?
mð Jak prawidÅ‚owo wprowadzać zmiany do harmonogramu czasu pracy?
mð Co oznacza i na czym polega  Å‚amanie zmian roboczych ?
mð Jak rozliczać pracÄ™ w dni wolne? Co należy siÄ™ pracownikowi np. za pracÄ™ w sobotÄ™?
mð Kiedy wystÄ™pujÄ… nadgodziny i jak je rozliczać?
mð O czym musisz pamiÄ™tać, rozliczajÄ…c czas pracy niepeÅ‚noetatowca?
mð Jak prawidÅ‚owo przeliczyć urlop wypoczynkowy na godziny pracy?
2 www.KadryOnline.pl
WSTęP
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
1. OKRES ROZLICZENIOWY
 USTALANIE I ZMIANY DA
UGOÅšCI
Czy w danej komórce organizacyjnej firmy, w której zaszły zmiany organizacji cza-
su pracy lub inne zmiany organizacyjne (np. zmiana zakresu zadań, połączenie z inną
komórką itp.), można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego zmienić bieg okresów
rozliczeniowych (np. w trakcie okresu rozliczeniowego trwajÄ…cego od 1 stycznia do
31 marca  zmienić jego bieg poprzez wydłużenie do 30 kwietnia)?
Ustalanie okresów rozliczeniowych
Okresy rozliczeniowe ustala siÄ™ w:
mð ukÅ‚adzie zbiorowym pracy lub
mð regulaminie pracy,
mð obwieszczeniu dla pracowników  jeżeli pracodawca nie jest objÄ™ty ukÅ‚adem zbiorowym
pracy i nie ma obowiÄ…zku stosowania regulaminu pracy
(zgodnie z przepisami art. 150 ż 1 kp).
Obwieszczenie dla pracowników dotyczące długości okresów rozliczeniowych powinno:
mð mieć formÄ™ pisemnÄ… i
mð być podane do wiadomoÅ›ci pracowników w sposób przyjÄ™ty u danego pracodawcy (np.
wywieszone na tablicy ogłoszeń, wyłożone do powszechnego wglądu przy liście obec-
ności, przekazane do wiadomości pracowników drogą elektroniczną  pod warunkiem
że wszyscy pracownicy firmy posługują się komputerami).
Obwieszczenie takie wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wia-
domości pracowników (art. 1043 kp w związku z art. 150 ż 4 kp).
Długość okresu rozliczeniowego  wydłużenie
Czas trwania okresu rozliczeniowego nie może być dowolnie wydłużany, w zależności od
doraz
nych potrzeb. Po upływie okresu rozliczeniowego pracodawca ma bowiem obowiązek:
mð rozliczyć czas pracy pracownika i
mð wypÅ‚acić wynagrodzenie za godziny nadliczbowe z tytuÅ‚u przekroczenia przeciÄ™tnej
tygodniowej normy czasu pracy, jeżeli w tym okresie one wystąpiły.
Przedłużenie okresu rozliczeniowego na dalszy okres byłoby równoznaczne z niewywiązaniem
siÄ™ z tego obowiÄ…zku.
3 www.KadryOnline.pl
WSTęP
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
W razie nadzwyczajnych okoliczności (np. zmiany zakresu obowiązków pra-
cownika, włączenia go do zespołu osób objętych innym okresem rozliczeniowym
czasu pracy) pracodawca ma możliwość zamknięcia biegu dotychczasowego okresu
rozliczeniowego, a następnie wprowadzenia nowego okresu rozliczeniowego.
Jeżeli np. w lutym wystąpiły okoliczności przemawiające za wydłużeniem do końca
kwietnia 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego obejmującego okres od stycznia do
marca, można zamknąć dotychczasowy okres rozliczeniowy z ostatnim dniem lutego,
a następnie wprowadzić okres rozliczeniowy obejmujący marzec i kwiecień.
Długość okresu rozliczeniowego  skrócenie
Ustalony okres rozliczeniowy można  w razie konieczności  zakończyć wcześniej. Nie
można natomiast go wydłużyć: nie można np. z 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego zrobić
nagle okresu 6-miesięcznego. W razie skrócenia okresu rozliczeniowego czas pracy pracow-
ników powinien być rozliczony w sposób analogiczny do uregulowań zawartych w art. 1516
Kodeksu pracy, stosowanych w razie rozwiÄ…zania stosunku pracy w czasie trwania okresu
rozliczeniowego.
PRZYKA
AD
Jeżeli okaże się, że w danym okresie od początku 3-miesięcznego okresu rozli-
czeniowego do dnia jego skrócenia pracownik przepracował więcej godzin, niż by
wynosił nominalny czas pracy w tym okresie (wyliczony zgodnie z art. 130 kp),
pracownikowi należy się  poza wynagrodzeniem za wszystkie przepracowane
godziny  także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (o którym mowa
w art. 1511 ż 2 kp).
Wydłużenie okresu rozliczeniowego w ustawie antykryzysowej
Od 22 sierpnia 2009 r. obowiÄ…zuje tzw. ustawa antykryzysowa, majÄ…ca na celu pomoc
przedsiębiorcom w trudnych czasach kryzysu ekonomicznego. Jednym z rozwiązań propono-
wanych przez ustawę jest możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego nawet do 12 mie-
sięcy. Z udogodnienia tego mogą korzystać wszyscy przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. będący osobami fizycznymi, prawnymi
i jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi, którym ustawy przyznają
4 www.KadryOnline.pl
1. OKRES ROzlICzEnIOWy  uSTalanIE I zmIany długOŚCI
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
zdolność prawną, wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspól-
nicy spółek cywilnych w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przez
działalnością gospodarczą ustawa rozumie natomiast zarobkową działalność wytwórczą,
budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin
ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. To
oznacza, że jednostki, które nie spełniają opisanych warunków (np. urzędy państwowe), nie
podlegajÄ… przepisom nowej ustawy.
Wydłużenie okresu rozliczeniowego na podstawie ustawy antykryzysowej dopuszczalne
jest w przypadkach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub
dotyczącymi organizacji czasu pracy. Udogodnienie to powoduje, że pracodawcy będą mieli
większą elastyczność w planowaniu czasu pracy swoich podwładnych.
Dotychczas tej pory pracodawca zatrudniający pracowników np. w miesięcznym
²ðDo
okresie rozliczeniowym musiał zapewnić pracownikowi pracę na ten czas w odpowiednim
wymiarze, a jeśli tego nie zrobił, np. z powodu braku zleceń, musiał za tę pracę i tak zapłacić.
Zaś gdy w innym miesiącu okazywało się, że zleceń jest więcej, praca wykonywana była
w godzinach nadliczbowych, za które pracodawca musiał wypłacać dodatkowe wynagrodzenie.
Teraz
²ðDziÄ™ki 12-miesiÄ™cznemu okresowi rozliczeniowemu, pracodawca w miesiÄ…cach, w
których jest mało pracy lub nie ma jej w ogóle  może polecać pracownikom pracę w bardzo
małym wymiarze lub wcale, zaś w miesiącach, w których jest jej więcej lub wręcz bardzo
dużo  w podwyższonym wymiarze. Praca zaś w tych wzmożonych okresach nie stanowi pracy
nadliczbowej. Pracodawca oszczędza zatem na dodatkach, które w normalnych warunkach
musiałby wypłacać.
Korzystając z 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego musisz jednak pamiętać o kilku
ważnych zasadach:
mð zaplanowana w 12  stu miesiÄ…cach praca nie może przekraczać Å‚Ä…cznie wymiaru czasu
pracy ustalonego dla tego okresu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 130 kp,
mð wzmożona praca nie może powodować naruszenia maksymalnych dobowych wymia-
rów czasu pracy obowiązujących w poszczególnych systemach czasu pracy (czyli np.
pracownik zatrudniony systemie podstawowym nie może pracować dłużej niż 8 godz.
na dobę, a w systemie równoważnym więcej niż 12 godz. na dobę)  oraz minimalnych
dobowych i tygodniowych odpoczynków.
mð miesiÄ™czne wynagrodzenie pracownika nie może być niższe od wysokoÅ›ci minimalnego
wynagrodzenia za pracÄ™,
mð harmonogramy czasu pracy muszÄ… być tworzone na okresy co najmniej 2-miesiÄ™czne.
5 www.KadryOnline.pl
1. OKRES ROzlICzEnIOWy  uSTalanIE I zmIany długOŚCI
1. OKRES ROzlICzEnIOWy  uSTalanIE I zmIany długOŚCI
7 PROBLEMÓW
ROZLICZANIA CZASU PRACY
Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym
pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli nie działa ona
u pracodawcy  z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u pra-
codawcy. Kopię porozumienia w terminie 3 dni roboczych należy przekazać okręgowemu
inspektorowi pracy.
Możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego obowiązuje nie dłużej niż do 31 grudnia
2011 r.
(art. 3 ust. 1 i 2, art. 9, art. 34 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu
ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców  Dz.U. nr 125, poz. 1035).
2. HARMONOGRAMY PRACY
 USTALANIE I ZMIANY
Czy w sytuacji, która wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracow-
nikowi, za jego uprzednią zgodą, harmonogram czasu pracy? Jeżeli nie, to rozumiem,
że harmonogram jest rzeczą  świętą i można tylko zmienić rozkład czasu pracy, który
powinien być nałożony na harmonogram? W takim przypadku, o ile dobrze rozumiem,
będziemy mieli niestety do czynienia z wypracowanymi nadgodzinami i ich odbiorem,
a co za tym idzie rocznym limitem? Natomiast urlop będziemy musieli nałożyć na obo-
wiązujący go harmonogram, a nie rozkład?
Harmonogram  pojęcie
Wydaje się, że część przedstawionych w powyższym pytaniu wątpliwości wynika z braku
wyraz
nego rozróżnienia pojęć:  rozkład czasu pracy i  harmonogram . W praktyce harmo-
nogram jest graficznym wyrazem przyjętego rozkładu czasu pracy. Słownik języka polskiego
pod red. prof. Szymczaka (PWN Warszawa)  definiuje wyraz  harmonogram jako  wykres
obrazujący kolejność i czas trwania poszczególnych czynności w ogólnym planie pracy .
Rozkład czasu pracy  ustalenie
Rozkład czasu pracy z reguły ustala się na dłuższy okres czasu z odpowiednim wyprzedze-
niem. Czyni się to w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu.
6 www.KadryOnline.pl
2. HaRmOnOgRamy PRaCy  uSTalanIE I zmIany
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym E-ksiazka24.pl.