Psychologia społeczna
Wykład 3
Poznanie społeczne i postrzeganie innych
ludzi
CZ
ŚĆ I  Poznanie społeczne
Postrzeganie rzeczywistości
ð To w jaki sposób postrzegamy rzeczywistość zależy
od naszej wiedzy oraz tego jakie obszary wiedzy sÄ…
w danym momencie aktywne
ð Aby zrozumieć najprostszÄ… wypowiedz
lub
zdarzenie konieczna jest wiedza o rzeczywistości
szerszej niż bezpośrednio obserwowana
ð  lubiÄ™ książki
Schemat  prototyp  egzemplarz
ð Tym co odróżnia schematy od pojęć jest fakt, że
tworzące je elementy (egzemplarze) mogą być
lepszymi lub gorszymi prototypami
ð Lepsze egzemplarze Ä…ðbliższe schematowi
ð Im mniej dany egzemplarz jest podobny do
schematu tym większe wątpliwości czy wiedza,
którą zawiera dany schemat może być użyta w tej
sytuacji
Skrypty
1. WYKSZTAA
CENIE SKRYPTU W UMYÅšLE 
odbywa siÄ™ w trakcie procesu socjalizacji
2. AKTYWIZACJA SKRYPTU  przejście schematu z
pamięci długotrwałej do pamięci operacyjnej
üð Aktywizacja odbodz
cowa  reakcja na sytuacjÄ™
(nauczyciel wchodzÄ…cy do klasy)
üð Aktywizacja przedpercepcyjna  dostÄ™pność
danego schematu jest zwiększona już przed
wejściem w sytuację
3.  WEJÅšCIE W ROL

HEURYSTYKA  uproszczone reguły myślenia
pozwalające formułować sądy bez analizy
większości informacji związanych z sądzeniem
ð HEURYSTYKA DOST
PNOÅšCI  przypisywanie
większego prawdopodobieństwa zdarzeniom,
które łatwiej nam przywołać do świadomości
ØðA
atwiej przywołujemy wydarzenie, które są silnie nacechowane
emocjonalnie oraz ich egzemplarze pojawiały się w naszym
umyśle wielokrotnie
ØðRola mediów
Heurystyki c.d.
ð ZAKOTWICZENIA - ocena pewnej wartoÅ›ci liczbowej
często jest zmodyfikowaną wartością liczby łatwo nam
dostępnej (np. podaną przez innych)
ØðHeurystyka zakotwiczenia jest ważnym elementem dziaÅ‚aÅ„
ekonomicznym i biznesowym
ØðEfekt ceny wywoÅ‚awczej, handlowania siÄ™
ð REPREZENTATYWNOÅšCI - Klasyfikowanie zjawiska na
podstawie jego podobieństwa do typowego przypadku
ð leżący na ziemi czÅ‚owiek (pijak czy chory?)
ð czÅ‚owiek mówiÄ…cy do siebie (sÅ‚uchawka telefoniczna czy
wariat?)
SCHEMATY CECH
ð OkreÅ›lone zachowanie może być lepszym lub
gorszym dowodem cechy
ð Zachowanie może Å›wiadczyć o kilku cechach.
ð Cecha może przejawiać siÄ™ w wielu zachowaniach
Poznawanie innych - atrybucje
W jaki sposób interpretujemy przyczyny zachowania
innych osób i własnego zachowania?
Klasyczne teorie atrybucji
ð Fritz Heider (1958)
ð Zachowanie wypadkowÄ… siÅ‚ zewnÄ™trznych i cech
wewnętrznych
ð DziaÅ‚anie = siÅ‚y zewnÄ™trzne + zdolnoÅ›ci x usiÅ‚owanie
ð Bernard Weiner (1979)  zróżnicowane postrzeganie
przyczyn porażki lub sukcesu
ð Czynniki kontrolowalne vs niekontrolowane
ð StaÅ‚e vs zmienne
ð WewnÄ™trzne i zewnÄ™trzne
ð PrzykÅ‚ad: PaweÅ‚ wypadÅ‚ sÅ‚abo na egzaminie. Dlaczego?
Różne przyczyny sukcesu i porażki
(Wojciszke 2009: 101)
Wewnętrzne Zewnętrzne
Stałe Zmienne Stałe Zmienne
Typowy Czasowy Opinia Nietypowa
wysiłek wysiłek nauczyciela pomoc
zdolności nastrój Trudność Pech/szczęście
zadania
Podstawowy błąd atrybucji
ð WyciÄ…ganie wniosków o cechach aktora nawet
wtedy, gdy jego zachowanie uwarunkowane
sytuacyjnie , przecenianie czynników
wewnętrznych, a niedocenianie zewnętrznych
ð Silnej wnioskujemy o cechach aktora, gdy
ð Jego zachowanie wyróżnia siÄ™
ð Gdy jest sprzeczne z oczekiwaniami
ð Gdy jego zachowanie ma poważne konsekwencje
ð Gdy jego dziaÅ‚ania sÄ… postrzegane ksobnie przez
obserwatora
Asymetria atrybucji aktora i
obserwatora
ð Cudze zachowania wyjaÅ›niamy raczej czynnikami
wewnętrznymi
ð Swoje zachowania wyjaÅ›niamy raczej czynnikami
wewnętrznymi
ð WyjaÅ›nienia:
ð Ukierunkowanie uwagi
ð Zróżnicowana wiedza na temat siebie i aktorów
społecznych
ð Zróżnicowany jÄ™zyk
Egotyzm atrybucyjny
ð Tendencja do wyjaÅ›niania wÅ‚asnych zachowaÅ„ w
przychylny dla siebie sposób
ð WÅ‚asne sukcesy  atrybucja wewnÄ™trzna
ð WÅ‚asne porażki  atrybucja zewnÄ™trzna (obronna)
ð WyjaÅ›nienia:
ð Podtrzymanie wysokiej samooceny
ð Zgodność z oczekiwaniami
ð Egocentryzm atrybucyjny  przecenianie wÅ‚asnego
wkładu, w efekt osiągnięty przez grupę
ð Przecenianie stopnia, w jakim ludzkie dziaÅ‚ania i
wygląd są zauważane przez innych
 Ukryte teorie osobowości
ð Sieć pomiÄ™dzy poszczególnymi cechami (pewne
cechy są przez nas kojarzone z innymi, więc na
podstawie jednej cechy wnioskujemy o innych)
ð  ukryte  bezwiedne, nieÅ›wiadomie stosowane
ð IstniejÄ… pewne cechy  centralne (mocna podstawa
do wnioskowania, np. ciepły  chłodny)
Samospełniająca się przepowiednia
1. Obserwator formułuje błędną hipotezę na temat
obserwowanej osoby lub osób
2. Traktuje tę osobę stosownie do swoich oczekiwań
3. Osoba ta reaguje na to zachowaniem, które
potwierdza hipotezÄ™ obserwatora
ð Rosenthal i Jacobson (1968)  rola oczekiwaÅ„
nauczycieli w wynikach szkolnych uczniów