1

Anna Tyrakowska-Skwira

Dostosuj swój zakład

do obowiązującego

prawa pracy

Warszawa 2006

2

GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY

Departament Informacji i Promocji

www.pip.gov.pl

Projekt okładki

Dorota Zając

Fotografia na okładce

Andrzej Jaworski

Opracowanie redakcyjne

Mirosława Łątkowska

Opracowanie typograficzne i łamanie

Barbara Charewicz

Copyright © Główny Inspektorat Pracy 2006

3

WSTĘP

S

pośród wielu obowiązków pracodawcy do najważniejszych nale-

ży zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków

pracy. Pracodawca jest zobowiązany podjąć działania mające na celu

maksymalne zmniejszenie ryzyka negatywnego oddziaływania środo-

wiska pracy na organizm pracownika. Przetwórstwo zboża to specy-

ficzna branża i trudne warunki pracy, które wymagają od pracodaw-
ców specjalistycznej wiedzy i umiejętności identyfikacji istniejących

zagrożeń.

Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom, przygotowaliśmy

poradnik, którego zadaniem jest pomoc w realizacji obowiązków do-

tyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w identyfikacji zagro-

żeń, a także wskazanie sposobów ich eliminacji.

Układ tematyczny poradnika oraz zamieszczony wykaz obowiązują-

cych aktów prawnych zwracają uwagę na najważniejsze problemy

związane z wypełnieniem obowiązku ochrony zdrowia i życia pracow-

ników poprzez zagwarantowanie bezpiecznych i higienicznych warun-

ków pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Ponieważ realizacja zadań związanych z ochroną pracy to proces

ciągły, wymagający działań systemowych, zachęcamy, aby występują-

ce w zakładzie problemy analizować i rozwiązywać w ramach systemu

zarządzania bezpieczeństwem pracy, którego podstawę stanowi do-

konana na każdym stanowisku pracy ocena ryzyka zawodowego, wią-

żącego się z wykonywaną na tym stanowisku pracą. Poinformowanie
pracownika o związanym z wykonywaną pracą ryzyku zawodowym

jest obowiązkiem pracodawcy.

Proponujemy dokonać oceny warunków pracy według zagadnień

opisanych w poradniku. Każda odpowiedź pozytywna pozwala

przejść do następnego zagadnienia. Jeżeli udzielenie pozytywnej

odpowiedzi na zadane pytanie nie jest możliwe, należy zapoznać się

z towarzyszącym pytaniu komentarzem oraz z podanymi aktami

prawnymi, które szczegółowo określają istniejące w danym zakresie
obowiązki pracodawcy. Każda negatywna odpowiedź wymaga pod-

jęcia działań w celu osiągnięcia stanu zgodnego z obowiązującymi

przepisami prawa pracy.

4

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

1. Czy zostały spełnione wymagania dotyczące szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odbycie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy, oraz przekazać informacje i instrukcje dotyczące zajmowa-
nego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy.

W sytuacji wykonywania pracy na terenie zakładu pracy pracodawcy przez pracownika innego pracodawcy –

pracodawca obowiązany jest do poinformowania pracownika o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas
pracy na tym terenie. Uzyskanie takiej informacji pracownik potwierdza podpisem.

Szkolenie zapewnia uczestnikom:
– zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa

i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi;

– poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w stopniu niezbędnym do wykonywania

pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z tą pracą obowiązków
i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;

– nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania

w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

Szkolenie organizuje i prowadzi pracodawca lub, na jego zlecenie, jednostka organizacyjna uprawniona na

podstawie przepisów o systemie oświaty do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy.

Pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie lub uprawniona jednostka organizacyjna zapewniają:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk;
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu – w przypadku prowadzenia ta-

kiego szkolenia;

3) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dy-

daktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia;

4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej;
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia;
6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie jego dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienni-

ków zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.

5

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca jest obowiązany zapewnić szkolenie wstępne pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny

pracy przed dopuszczeniem ich do pracy oraz szkolenia okresowe w tym zakresie. Obowiązkowi przeszkolenia
podlegają wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy, bez względu na zajmowane stanowisko. Szkolenia wstępne i okre-
sowe odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Szkolenie wstępne powinno być przeprowadzane w formie instruktażu i obejmować: szkolenie wstępne ogólne,

oraz szkolenie wstępne na stanowisku pracy.

Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego

pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem
z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

Programy szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego powinny być dostosowane do rodzajów i warunków

prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Powinny szczegółowo określać tematykę, formy realizacji i czas
trwania szkolenia dla poszczególnych grup stanowisk. Opracowuje je pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą
uprawniona jednostka organizacyjna na podstawie ramowych programów szkolenia. Programy szkolenia, na podstawie
których były prowadzone aktualne szkolenia pracowników, powinny być przez pracodawców przechowywane.

Pracodawco! Pamiętaj, nie wolno dopuścić do pracy pracownika bez wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych

umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy.

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązany jest odbyć również pracodawca, w zakresie

niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane.

INFO: P1, P3

2. Czy spełnione są wymagania dotyczące szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych

w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki?

Æ

Ä

Szkodliwe czynniki biologiczne to drobnoustroje komórkowe, pasożyty wewnętrzne, jednostki bezkomórkowe

zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komór-
kowe, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.

W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych

pracodawca, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, stosuje wszelkie dostępne środki eliminu-
jące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia.

6

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca prowadzi rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicz-

nych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach.

Mając na uwadze zróżnicowane działanie czynników biologicznych na organizm człowieka oraz konieczność

podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami, wynikającymi z wykonywania pracy w wa-
runkach narażenia na działanie tego rodzaju czynników, pracodawca przed wyborem środka zapobiegawczego
dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik. Ocena ta w szczególności
powinna uwzględniać:

1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;
2) wykaz prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych;
3) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki

biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników na-
rażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowa-
nia stanu zdrowia narażonych pracowników;

4) sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników oraz sposób przechowywania i przekazywania tych reje-

strów podmiotom właściwym do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych.

Ocena ryzyka powinna być aktualizowana, szczególnie w odniesieniu do zmian mających znaczenie dla zdrowia

pracowników w miejscu pracy.

W ramach ochrony pracownika przed zagrożeniem spowodowanym przez szkodliwy czynnik biologiczny pra-

codawca jest ponadto obowiązany:

1) zapewnić pracownikowi bezpieczne warunki spożywania posiłków i napojów w wydzielonych pomieszcze-

niach;

2) wyposażyć pracownika w odpowiednie środki ochrony indywidualnej i przechowywać je w wyraźnie ozna-

kowanym miejscu;

3) zapewnić właściwe pomieszczenia, urządzenia higieniczno-sanitarne, a także środki higieny osobistej oraz,

jeżeli to konieczne, środki do odkażania skóry lub błon śluzowych;

4) stworzyć i stosować procedury:

a) pobierania, transportu oraz przetwarzania próbek i materiałów pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego,
b) dezynfekcji,
c) umożliwiające bezpieczne usuwanie i postępowanie ze skażonymi odpadami;

7

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

5) zapewnić bezpieczne warunki odkażania, czyszczenia, a w razie konieczności niszczenia odzieży, środków

ochrony indywidualnej i wyposażenia, które uległy skażeniu szkodliwym czynnikiem biologicznym;

6) dostarczyć pracownikowi aktualną pisemną instrukcję postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicz-

nym;

7) niezwłocznie informować wszystkich pracowników narażonych w wyniku awarii lub wypadku o tym zdarze-

niu, jeżeli mogło ono spowodować uwolnienie się szkodliwego czynnika biologicznego, a także o przyczy-
nach zdarzenia oraz podjętych i proponowanych środkach mających na celu opanowanie sytuacji;

8) podjąć natychmiastowe działania mające na celu likwidację przyczyn i skutków zaistniałej awarii lub wypad-

ku;

9) zgłosić awarię lub wypadek związany z uwolnieniem się szkodliwego czynnika biologicznego, w zależności

od jego rodzaju do właściwych jednostek służby medycyny pracy oraz właściwego inspektora sanitarnego.

Pisemne instrukcje postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym obejmują także procedurę postępo-

wania w razie:

1) awarii lub wypadku związanych z uwolnieniem się szkodliwego czynnika biologicznego;
2) narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny zakwalifikowany do grupy 3 lub 4 zagrożenia.

Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych

Grupa 1 zagrożenia
Czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa 2 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale ich rozprze-

strzenienie w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody
profilaktyki lub leczenia.

Grupa 3 zagrożenia
Czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprze-

strzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne me-
tody profilaktyki lub leczenia.

8

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Grupa 4 zagrożenia
Czynniki, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie tych

czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne
metody profilaktyki lub leczenia.

INFO: P1, P6

3. Czy spełnione są wymagania dotyczące badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia?

Æ

Ä

Nie przeprowadza się badań i pomiarów występującego w środowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdro-

wia, jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyższego dopuszczalnego
stężenia lub natężenia, a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokona-
ła się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia.

W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym badania

i pomiary przeprowadza się:

1) co najmniej raz na trzy miesiące – jeżeli w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czyn-

nika rakotwórczego lub mutagennego stwierdzono powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stę-
żenia;

2) co najmniej raz na sześć miesięcy – jeżeli w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia

czynnika rakotwórczego lub mutagennego stwierdzono powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopusz-
czalnego stężenia;

3) w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika.
W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdrowia, innego niż czynnik rako-

twórczy lub mutagenny, badania i pomiary przeprowadza się:

1) co najmniej raz w roku – jeżeli w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia

czynnika szkodliwego dla zdrowia stwierdzono powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia
lub natężenia określonego;

2) co najmniej raz na dwa lata – jeżeli w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natęże-

nia czynnika szkodliwego dla zdrowia stwierdzono powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalne-
go stężenia lub natężenia;

3) w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika.

9

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego

określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia
tego czynnika.

Pracodawca jest obowiązany do wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środo-

wisku pracy nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności. Przed przystąpieniem do badań
i pomiarów pracodawca dokonuje rozeznania:

1) procesów technologicznych i występujących w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich wytypo-

wania do oznaczenia w środowisku pracy;

2) organizacji i sposobu wykonywania pracy.
Metody badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy określają Polskie Normy

oraz normy międzynarodowe lub równoważne. Laboratoria wykonujące badania i pomiary tych czynników powinny
uzyskać akredytację na podstawie przepisów ustawy o systemie oceny zgodności.

O wynikach przeprowadzonych badań i pomiarów pracodawca jest obowiązany niezwłocznie poinformować

pracowników oraz umieszczać aktualne wyniki badań lub pomiarów na odpowiednim stanowisku pracy.

Pracodawca prowadzi bieżący rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy,

wpisując aktualne wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów.

Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu.
Wyniki badań i pomiarów przechowuje się 3 lata, licząc od daty ostatniego wpisu.

INFO: P1, P7, P17

4. Czy przestrzegane są wymagania dotyczące hałasu?

Æ

Ä

Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na

hałas, w szczególności zapewnić, aby były stosowane:

1) procesy technologiczne niepowodujące nadmiernego hałasu;
2) maszyny i inne urządzenia techniczne powodujące możliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczający dopusz-

czalnych wartości;

3) rozwiązania obniżające poziom hałasu w procesach pracy.

10

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Wartości progów działania – wartości wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy (bez uwzględnia-

nia skutków stosowania środków ochrony indywidualnej) – wynoszą:

1) dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub po-

ziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy – wartość progu działania wynosi 80 dB;

2) dla szczytowego poziomu dźwięku C – jako wartość progu działania przyjmuje się wartość NDN wynoszącą

135 dB.

Na stanowiskach pracy, na których mimo zastosowania możliwych rozwiązań technicznych i organizacyjnych

poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek zapewnić:

1) ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz opracowanie i zastosowanie pro-

gramu działań technicznych i organizacyjnych, mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie narażenia
pracowników na hałas;

2) zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu (dobrane do wielkości charakteryzujących hałas

i do cech indywidualnych pracowników) oraz ich stosowanie;

3) ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy;
4) oznakowanie stref zagrożonych hałasem.

W odniesieniu do poszczególnych stanowisk pracy należy zapewnić pracownikom informację na temat:

– wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla zdrowia wynikającego z narażenia na hałas,
– działań podjętych w związku z przekroczeniem na określonych stanowiskach dopuszczalnych wartości

hałasu,

– właściwego doboru i sposobu używania indywidualnych ochron słuchu.

INFO: P1, P8, P17

5. Czy spełnione są wymagania dotyczące obiektów budowlanych?

Æ

Ä

Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania dotyczące bezpie-

czeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwa użytkowania, bezpieczeństwa pożarowego oraz ochrony środowiska.

Obowiązek utrzymywania obiektów budowlanych i znajdujących się w nich pomieszczeń pracy, a także tere-

nów i urządzeń z nimi związanych w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy spoczywa na
pracodawcy.

11

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewi-

duje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeń-
stwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców:

– rzeczoznawcę do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy,
– rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych,
– rzeczoznawcę do spraw higieniczno-sanitarnych.

Uzyskanie pozwolenia na użytkowanie wybudowanego lub przebudowanego obiektu budowlanego wymaga

zgody między innymi:

– Państwowej Inspekcji Pracy,
– Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
– Państwowej Straży Pożarnej.
Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna uwzględniać poprawę

warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Budynki przeznaczone do produkcji mąki nie mogą być wykonane z materiałów stwarzających dodatkowe za-

grożenie wybuchowe. Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli jest to niemoż-
liwe – właściwie ogrodzone i oznakowane.

INFO: P1, P2, P4, P5

6. Czy spełnione są wymagania dotyczące pomieszczeń pracy?

Æ

Ä

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac

i liczby zatrudnionych pracowników.

Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki

pracy oraz wymaganą wysokość pomieszczeń i powierzchnię, oświetlenie naturalne i sztuczne, wentylację. Wymiana
powietrza powinna być dostosowana do rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii, a także czasu prze-
bywania pracowników.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pomieszczenia, w których wykonywane są prace, powinny spełniać na-

stępujące wymagania:

– co najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni podłogi na jednego pracownika,

– co najmniej 13 m

3

objętości pomieszczenia na jednego pracownika,

12

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

– co najmniej 3 m wysokości w świetle, gdy nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,
– co najmniej 3,3 m wysokości w świetle, gdy wykonywane prace mogą powodować występowanie czynni-

ków uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

W pomieszczeniach pracy zakładów przetwórstwa zboża, w których występują trudne warunki pracy ze względu

na panujące zapylenie, należy stosować rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawanie się czynników
szkodliwych dla zdrowia, tj. pyłu (odciągi miejscowe).

W pomieszczeniach produkcyjnych w trakcie przetwórstwa zbóż niedopuszczalne jest:
1) prowadzenie prac spawalniczych;
2) wykonywanie napraw instalacji elektrycznej;
3) palenie tytoniu lub używanie otwartego ognia.

Prowadzenie prac remontowo-spawalniczych w takich pomieszczeniach jest dopuszczalne przy unieruchomio-

nych maszynach i urządzeniach technicznych po uprzednim ich oczyszczeniu i usunięciu pyłów osiadłych.

Ściany pomieszczeń produkcyjnych, magazynowych i pomieszczeń pomocniczych powinny być gładkie, umoż-

liwiające łatwe oczyszczenie z pyłu. Konstrukcje nośne, wspierające i pomocnicze, powinny również być wykonane
w sposób umożliwiający oczyszczanie ich z pyłu osiadłego.

Ściany w pomieszczeniu płuczek do zboża powinny być pokryte materiałem nienasiąkliwym i łatwo zmywalnym

do wysokości co najmniej 2 m od poziomu podłogi.

W pomieszczeniach pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia (wysoka temperatura, hałas,

drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary itp.), powinny być zastosowane rozwiązania techniczne uniemożliwiające
przedostawanie się tych czynników do innych pomieszczeń pracy oraz do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Ściany i sufity pomieszczeń pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub

pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym, poza przystosowaniem do łatwego czyszczenia lub zmywania
powinny mieć pokrycie ochronne, zabezpieczające przed adsorpcją i gromadzeniem się pyłu.

Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanych robót lub rodzaj stosowanych urządzeń może zachodzić niebezpie-

czeństwo wybuchu – stropy, dachy i ściany pomieszczeń pracy powinny być wykonane zgodnie z wymaganiami
bezpieczeństwa dla tego rodzaju robót lub znajdujących się tam urządzeń oraz zgodnie z przepisami techniczno-
budowlanymi.

13

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Podłogi w pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych powinny być stabilne,

równe, nieśliskie, niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania w czystości. W pomiesz-
czeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, po-
wierzchnie podłóg powinny być wykonane z materiału niepowodującego iskrzenia mechanicznego lub wyładowań
elektrostatycznych.

Drzwi pomiędzy pomieszczeniami produkcyjnymi lub magazynowymi powinny być wykonane z materiału

ognioodpornego i zamykać się samoczynnie.

Temperatura w pomieszczeniach w zakładzie pracy powinna być zrównoważona, tzn. pomieszczenia te powin-

ny być tak wykonane i uszczelnione, aby nie następowało ich zbyt raptowne lub nadmierne oziębienie.

Pomieszczenia pracy w młynie mogą być ogrzewane tylko przy pomocy centralnego ogrzewania.
W zakładach nieposiadających centralnego ogrzewania należy wydzielić przynajmniej jedno pomieszczenie

ogrzewane w porze zimnej do temperatury 18°C, w którym pracownicy mogliby się ogrzać w czasie mrozów.

INFO: P1, P2, P4, P5, P13

7. Czy spełnione są wymagania dotyczące organizowania stanowisk pracy?

Æ

Ä

Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psy-

chofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (niezajętej przez urządzenia) powierzchni po-
winny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do bezpiecznego wykonywania pracy, z uwzględnie-
niem wymagań ergonomii.

Stanowiska pracy, na których występuje ryzyko pożaru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów albo

wydzielenia się substancji szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być zaopatrzone w urządzenia
ochronne zapewniające ochronę pracowników przed skutkami tego ryzyka. Stanowiska pracy związane z występo-
waniem czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby
pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki.

W razie niebezpieczeństwa powinno być możliwe szybkie opuszczenie stanowisk pracy przez pracowników lub,

w razie potrzeby, udzielenie im szybkiej pomocy.

Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny

pracy na poszczególnych stanowiskach pracy.

14

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby

pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami związanymi w szczególności:

1) z warunkami atmosferycznymi, w tym: opadami, niską lub wysoką temperaturą, silnym wiatrem (i spadają-

cymi przedmiotami);

2) ze szkodliwym dla zdrowia hałasem, a także szkodliwymi gazami, parami lub pyłami.
Na stanowiskach pracy należy zapewnić wynikającą z technologii powierzchnię oraz odpowiednie urządzenia

pomocnicze przeznaczone do składowania materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów.

Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i wygodne dojście, przy czym jego wyso-

kość na całej długości nie powinna być mniejsza w świetle niż 2 m. W przypadkach uzasadnionych względami kon-
strukcyjnymi maszyn i innych urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy
jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa.

Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń

powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m; jeżeli w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, ich szero-
kość powinna wynosić co najmniej 1 m.

Drabiny przenośne powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpoślizgowe.
Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:

1) stosowanie drabin uszkodzonych;
2) stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia ciężarów o masie powyżej 10 kg;
3) używanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem;
4) używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej;
5) ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu;
6) opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo o stosy materiałów

niezapewniające stabilności drabiny;

7) stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony ustawianej

drabiny;

8) ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń – w sposób stwarzający zagroże-

nia dla pracowników używających drabiny;

9) wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej;

10) przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.

15

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej 0,75 m, a kąt jej

nachylenia powinien wynosić od 65° do 75°.

Stanowiska pracy usytuowane powyżej 1 m nad poziomem podłogi powinny być obsługiwane z pomostów za-

opatrzonych w barierki ochronne o wysokości co najmniej 1,1 m. Szerokość pomostu służącego do obsługi maszyn
i urządzeń technicznych powinna wynosić co najmniej 0,75 m.

INFO: P1, P2, P13

8. Czy miejsca niebezpieczne są właściwie oznakowane i zabezpieczone?

Æ

Ä

Miejsca, w których mogą wystąpić zagrożenia dla pracowników, powinny być oznakowane widocznymi

barwami lub znakami bezpieczeństwa. Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny
być wykonane i umieszczone jako znaki stałe. Znaki bezpieczeństwa należy umieszczać odpowiednio do linii wzroku
w miejscu lub najbliższym otoczeniu zagrożenia.

Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte właściwymi pokrywami, a jeżeli jest to niemożliwe, ogrodzone

i oznakowane.

Otwory w stropach powinny być zabezpieczone pokrywami lub metalowymi rusztami, a jeżeli warunki technicz-

ne nie pozwalają na zainstalowanie pokryw lub metalowych rusztów, należy zastosować barierki ochronne o wyso-
kości co najmniej 1,1 m.

Na drogach komunikacyjnych w miejscach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wtargnięcia pieszych, w szczegól-

ności: przed bramami, drzwiami i przejściami, należy ustawić barierki lub inne skuteczne środki ochronne.

Należy zapewnić ochronę obiektów budowlanych i urządzeń technicznych przed gromadzeniem się ładunków

i wyładowaniami elektryczności statycznej, stwarzającymi zagrożenia w środowisku pracy, poprzez uziemienie.

Schody lub drabiny prowadzące na pomost powinny być umocowane na stałe i wyposażone w poręcze

ochronne.

INFO: P1, P2, P4, P5, P13, P23

9. Czy w zakładzie pracy spełnione są wymagania dotyczące wentylacji?

Æ

Ä

W pomieszczeniach produkcyjnych należy zapewnić wymianę powietrza odpowiednio do:
– potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń,
– ilości ciepła wydzielanego w procesie technologicznym,

16

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

– wilgotności powietrza,
– kubatury pomieszczenia,
– liczby zatrudnionych osób,
– zanieczyszczeń stałych i gazowych.
Zaleca się, aby wentylacja mechaniczna zainstalowana w pomieszczeniach produkcyjnych posiadała urządze-

nie oczyszczające powietrze. Urządzenia wentylacji mechanicznej powinny być tak instalowane, aby strumień powie-
trza nie był kierowany bezpośrednio na stanowiska pracy.

Wentylacja lub klimatyzacja powinny być wykonana w sposób wykluczający możliwość powstania przeciągów,

przegrzania lub wyziębienia pomieszczenia pracy.

W pomieszczeniach, w których zastosowano wentylację mechaniczną lub klimatyzację, nie można stosować

wentylacji grawitacyjnej.

W pomieszczeniu zagrożonym wydzieleniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji szkodliwej dla zdrowia

bądź substancji palnej, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, należy stosować dodatkową, awaryj-
ną wentylację wywiewną, uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia oraz zapewniającą wymianę powie-
trza dostosowaną do przeznaczenia tego pomieszczenia.

W pomieszczeniu, w którym proces technologiczny jest źródłem miejscowej emisji substancji szkodliwych o

niedopuszczalnym stężeniu lub uciążliwym zapachu, należy stosować odciągi miejscowe współpracujące z wentyla-
cją ogólną, umożliwiające spełnienie w strefie pracy wymagań jakości środowiska wewnętrznego (określonych w
przepisach o bezpieczeństwie i higienie pracy).

Stężenie pyłu zbożowego lub mącznego w powietrzu pomieszczeń pracy nie powinno przekraczać dopuszczal-

nych norm.

INFO: P1, P2, P4, P5, P13

10. Czy w zakładzie pracy spełnione są wymagania dotyczące ogrzewania?

Æ

Ä

Budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instala-

cje lub urządzenia zapewniające ogrzewanie. Dopuszcza się stosowanie pieców i trzonów kuchennych na paliwo
stałe w budynkach o wysokości do 3 kondygnacji nadziemnych wyłącznie wtedy, jeżeli nie jest to sprzeczne z usta-
leniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i pod warunkiem uzyskania zgody właściwego in-
spektora sanitarnego.

17

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pomieszczenia pracy i zorganizowane w nich stanowiska pracy należy zabezpieczyć przed niekontrolowaną

emisją ciepła oraz napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.

W pomieszczeniach tych, jeżeli pozwalają na to względy technologiczne, należy zapewnić temperaturę odpo-

wiednią do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższą niż 14°C. W pomieszczeniach, gdzie jest wykonywana lekka pra-
ca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C.

Temperatura w pomieszczeniach nieprzeznaczonych do stałego przebywania ludzi powinna wynosić 5°C,

a pomieszczenia przeznaczone do stałego przebywania ludzi, ale znajdujących się w okryciach zewnętrznych lub
wykonujących pracę fizyczną, powinny być ogrzewane do temperatury 12°C.

INFO: P1, P2, P4, P5, P13

11. Czy spełnione są wymagania dotyczące oświetlenia w pomieszczeniu pracy?

Æ

Ä

Oświetlenie dzienne pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt pracowników powinno odpowiadać potrze-

bom użytkowników.

Należy zapewnić oświetlenie światłem naturalnym i sztucznym (elektrycznym). W przypadku kiedy względy

technologiczne wykluczają zastosowanie światła naturalnego, dopuszczalne jest zastosowanie wyłącznie oświetlenia
światłem sztucznym, pod warunkiem uzyskania zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitar-
nego, wydanej w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy. Wykonanie oświetlenia sztucznego
powinno zapewnić komfort pracy, wykluczyć zmęczenie wzroku i nie powodować zagrożenia wypadkowego.

Natężenie światła nie powinno powodować odbarwiania produktów. Oświetlenie powinno być adekwatne do

wykonywanych czynności i wynosić np.:

– 200 luksów na stanowiskach pracy,
– 300 luksów na stanowiskach mielenia, mieszania, pakowania.
W pomieszczeniach produkcyjnych oprawy oświetleniowe powinny być wykonane z masy izolującej, np. porce-

lany. Żarówki powinny być osłonięte pyłoszczelnie kloszami ochronnymi. W miejscach, w których zachodzi niebez-
pieczeństwo tłuczenia, klosz należy chronić siatką ochronną. Punkty świetlne powinny być stale utrzymywane
w czystości.

INFO: P1, P2, P4, P5, P13, P27

18

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

12. Czy spełnione są wymagania dotyczące maszyn i urządzeń technicznych?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby:
1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed ura-

zami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym
hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym
działaniem innych czynników środowiska pracy;

2) uwzględniały zasady ergonomii.
Maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają określonych wyżej wymagań, wyposaża się w odpo-

wiednie zabezpieczenia.

W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny

lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają

wymagań dotyczących oceny zgodności.

Pracodawca jest obowiązany wyposażyć stanowiska pracy związane z obsługą maszyn i urządzeń technicznych

w szczegółowe instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawco! Od 1 stycznia 2006 roku obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 grud-

nia 2005 roku w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa.

Wyżej wymienione rozporządzenie określa:
1) zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczące projektowania i wykony-

wania maszyn i elementów bezpieczeństwa wprowadzanych do obrotu oddzielnie;

2) procedury oceny zgodności;
3) rodzaje maszyn i elementów bezpieczeństwa, dla których w trakcie przeprowadzania procedury oceny

zgodności jest wymagany udział jednostki notyfikowanej;

4) sposób oznakowania maszyn i elementów bezpieczeństwa;
5) wzór znaku CE (w załączniku nr 1 ww. rozporządzenia).
Maszyny powinny być oznaczone w sposób czytelny i trwały z podaniem:
1) nazwy i adresu producenta;
2) oznakowania CE;
3) oznaczenia serii lub typu maszyny;

19

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

4) numeru fabrycznego, jeżeli stosuje się numery fabryczne;
5) roku budowy maszyny;
6) odpowiedniego oznaczenia, w przypadku gdy maszyna przeznaczona jest do użytkowania w atmosferze

zagrożonej wybuchem;

7) pełnej informacji niezbędnej do bezpiecznego użytkowania maszyny (najwyższa prędkość elementów obro-

towych, największa średnica stosowanych narzędzi, masa).

Każda maszyna powinna być zaopatrzona w instrukcję zawierającą:
1) informacje zamieszczone w oznaczeniu maszyny;
2) informacje ułatwiające konserwację maszyny;
3) opis przewidywanego zastosowania maszyny;
4) informacje o stanowisku lub stanowiskach roboczych, które może zajmować operator;
5) informacje dotyczące bezpiecznego oddawania do eksploatacji, użytkowania oraz przemieszczania maszy-

ny, z podaniem masy i części, o ile maszyna ma być transportowana osobno, a także montażu, demontażu,
regulacji, konserwacji, obsługi i napraw.

Instrukcja powinna być sporządzona przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela w jednym z ję-

zyków Unii Europejskiej. Maszyny oddawane do eksploatacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powinny być
wyposażone w instrukcję oryginalną producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela oraz – jeżeli ma to zasto-
sowanie – w instrukcję przetłumaczoną na język polski. Tłumaczenie instrukcji powinno być wykonane przez produ-
centa lub przez jego upoważnionego przedstawiciela, albo przez osobę wprowadzającą maszynę na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej.

Instrukcja dołączona do maszyny stosowanej w przemyśle spożywczym powinna wskazywać zalecane środki

i metody czyszczenia, dezynfekcji i płukania nie tylko dla miejsc łatwo dostępnych w maszynie, ale także dla tych
miejsc, do których dostęp jest niemożliwy lub niezalecany, w szczególności do przewodów rurowych, które muszą
być czyszczone w takim położeniu, w jakim zostały zabudowane.

Jeżeli producent przewiduje, że maszyna będzie użytkowana w atmosferze zagrożonej wybuchem, instrukcja

powinna zawierać wszelkie informacje niezbędne do użytkowania maszyny w takich warunkach.

Maszyny przeznaczone do przygotowywania i przetwarzania żywności, w szczególności do: gotowania, zamra-

żania, rozmrażania, mycia, przemieszczania, pakowania, przechowywania, transportu lub dystrybucji – powinny być
zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby uniknąć ryzyka infekcji, choroby lub zarażenia.

20

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Maszyny i urządzenia techniczne stosowane przy magazynowaniu i przetwórstwie zbóż powinny być podłączo-

ne do instalacji odprowadzającej ładunki elektrostatyczne.

Wirujące części maszyn i urządzeń technicznych, mogące stanowić zagrożenie, powinny być osłonięte.
Pasy pędni, znajdujące się na wysokości do 2 m od poziomu podłogi oraz usytuowane przy pomostach dla ob-

sługi, powinny być osłonięte. Jeżeli zastosowanie osłon na pędniach nie jest możliwe ze względów technicznych,
pędnie powinny być zabezpieczone przed dostępem osób w czasie ruchu maszyn.

Stacjonarne maszyny i urządzenia techniczne, przy których eksploatacji może następować wydzielanie się pyłu,

powinny być wyposażone w wentylację odciągową.

W czasie pracy maszyn i urządzeń technicznych niedopuszczalne jest w szczególności:
1) wykonywanie prac konserwacyjno-remontowych;
2) regulowanie długości łańcuchów, pasków klinowych lub płaskich;
3) dokonywanie wymiany zespołów roboczych lub sit;
4) wyjmowanie zanieczyszczeń z sit separatora;
5) czyszczenie stołu selekcyjnego i rynien wylotowych w selektorze;
6) wkładanie ręki do otworów wlotowych i wylotowych śluzy kurzowej;
7) regulowanie działania mechanizmu wstrząsowego lub napędowego ślimaka filtra;
8) otwieranie pokrywek montażowych lub okienek kontrolnych na wlocie wybieraka dwuślimakowego.
Niedopuszczalne jest uruchamianie maszyn do rozdrabniania uzupełniającego ze zdjętą pokrywą, odkręconym

wysypem lub ze zdjętymi pokrywami otworów służących do czyszczenia korpusu maszyny.

Niezależnie od zakazów niedopuszczalne jest w czasie pracy:
1) obłuskiwaczy do jęczmienia i owsa:

– otwieranie skrzyni przekładniowej obłuskiwacza czołowego (perlaka),
– sprawdzanie stanu technicznego sit lub ich czyszczenie;

2) preparatora ziarniaków zbóż:

– dokonywanie regulacji pracy aparatu wyrzutowego,
– udrażnianie przewodów i zaworów gorącej wody;

3) krajalnicy do kaszy:

– czyszczenie i kontrolowanie ostrości segmentu tnącego;

4) odsiewacza:

– dokonywanie wymiany sit lub ich czyszczenie przy użyciu narzędzi do tego celu nie przeznaczonych;

21

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

5) dozownika do zboża:

– pobieranie próbek przetworów zbożowych;

6) mieszarek przetworów zbożowych:

– wykonywanie doraźnych napraw,
– otwieranie okienek kontrolnych.

Przy stanowiskach obsługi młynka młotkowego powinny być zainstalowane urządzenia do awaryjnego wyłą-

czenia napędu.

W czasie pracy preparatora ziarniaków zbóż należy przestrzegać w szczególności następujących zasad bezpie-

czeństwa:

1) otwory kontrolne parownika oraz instalacja grzejno-parowa powinny być szczelne;
2) pobieranie próbek płatków ziarniaków zbóż powinno odbywać się za pomocą drewnianej łopatki;
3) usuwanie zanieczyszczeń z przenośnika ślimakowego aparatu wyrzutowego powinno odbywać się przy

unieruchomionym preparatorze.

Pochylnie workowe powinny być wyposażone w krawężniki o wysokości co najmniej 0,15 m.
W czasie pracy wialni do zboża niedopuszczalne jest usuwanie gołą ręką zanieczyszczeń z sita wstępnego.
W pomieszczeniach, gdzie odbywa się czyszczenie zboża, niedopuszczalne jest gromadzenie odpadów po-

chodzących z procesu technologicznego.

Czyszczenie zapory magnesowej urządzenia do wychwytywania zanieczyszczeń ferromagnetycznych powinno

odbywać się za pomocą drewnianego zgarniacza i przy zamkniętej zasuwie.

Mlewniki walcowe do zboża powinny być wyposażone w urządzenia do zgarniania nalepów. Nad walcami

w mlewniku i w gniotowniku powinny być zainstalowane ruszty lub inne urządzenia ochronne zabezpieczające pra-
cowników przed urazami. Wymiana walców mielących powinna odbywać się za pomocą specjalistycznego oprzy-
rządowania.

Przejścia nad pędnią powinny być wyposażone w mostki z ochronnymi barierkami, a przejścia pod pędnią

osłonięte od góry.

Niedopuszczalne jest:
1) nakładanie lub zdejmowanie pasów w czasie pracy maszyn i urządzeń technicznych;
2) smarowanie pasów płaskich innymi środkami, niż wynika to z instrukcji obsługi;
3) obsługiwanie pędni bez odzieży roboczej i niezbędnych środków ochrony indywidualnej.
Na kanale dopływowym, przed komorą turbinową, powinien być zainstalowany ruszt ochronny.

22

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Przy zastawkach młyńskich powinien być zainstalowany pomost z barierkami ochronnymi, w porze nocnej

oświetlony.

Wchodzenie do komory turbiny młyna wodnego dopuszczalne jest po uprzednim całkowitym opuszczeniu za-

stawki, opróżnieniu komory z wody i zabezpieczeniu dźwigni podnoszącej zastawkę przed przypadkowym jej uru-
chomieniem. Wejście do komory powinno się odbywać za pomocą umieszczonych na stałe metalowych drabin lub
klamer. Otwór włazowy nad komorą turbiny wodnej powinien być przykryty odchylaną pokrywą.

Niedopuszczalne jest wykonywanie prac remontowych w miejscu dopływu wody przy podniesionych rusztach.

INFO: P1, P2, P11, P12, P13, P14, P15, P16, P17

13. Czy spełnione są wymagania podczas prac remontowych wewnątrz komór magazynowych?

Æ

Ä

Prace remontowe wewnątrz komór do magazynowania zbóż i ich przetworów oraz wewnątrz urządzeń tech-

nicznych, do których wchodzi się przez włazy, mogą być wykonywane po uprzednim:

1) poleceniu wydanym przez pracodawcę lub osobę przez niego upoważnioną;
2) opróżnieniu i oczyszczeniu komór i urządzeń z resztek surowcowych lub przetworów zbożowych oraz prze-

wietrzeniu;

3) zablokowaniu lub odłączeniu urządzeń zasypowych i odbiorczych od źródeł zasilania na czas wykonywania

prac remontowych lub konserwacyjnych oraz wywieszeniu tabliczki z napisem „Uwaga nie uruchamiać –
remont”.

Przy pracach wewnątrz komór do magazynowania zbóż i ich przetworów oraz wewnątrz urządzeń technicznych

należy przestrzegać w szczególności następujących zasad bezpieczeństwa:

1) opuszczanie pracownika do wnętrza komory do magazynowania zbóż i ich przetworów oraz do wnętrza

urządzenia technicznego powinno odbywać się za pomocą sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysoko-
ści, wyposażonego w automatyczny hamulec i blokadę ruchu;

2) pracownik znajdujący się wewnątrz komory do magazynowania zbóż i ich przetworów powinien być asekuro-

wany przez dwie osoby i wyposażony w odpowiednie do stopnia zagrożenia środki ochrony indywidualnej;

3) w czasie przebywania pracownika wewnątrz komory do magazynowania zbóż i ich przetworów lub we-

wnątrz urządzenia technicznego wszystkie włazy powinny być otwarte, a jeżeli to nie wystarcza do zapew-
nienia wymaganej jakości i ilości powietrza, należy stosować stały nadmuch.

23

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

W razie konieczności wejścia do komory wypełnionej zbożem otwór górny komory powinien być otwarty, a za-

suwa nad dolnym przenośnikiem zamknięta.

Niedopuszczalne jest:

– opuszczanie pracownika do komory wypełnionej zbożem poniżej nawisu ziarna,
– uwalnianie się pracownika z linki asekuracyjnej i urządzenia chroniącego przed upadkiem z wysokości

w czasie pracy w komorze do magazynowania zbóż oraz ich przetworów.

INFO: P1, P2, P9, P13

14. Czy spełnione są wymagania dotyczące magazynowania?

Æ

Ä

Materiały i inne przedmioty powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczo-

nych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwo-
ści składowanych w nich materiałów.

Przy składowaniu materiałów należy:
1) określić dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składo-

wania;

2) zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń prze-

znaczonych do składowania (regałów, podestów itp.);

3) zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowa-

nia i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się
składowanie;

4) w widocznym miejscu umieścić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg, stropów i urzą-

dzeń przeznaczonych do składowania.

Przy składowaniu materiałów w stosach należy zapewnić:
1) stateczność stosów poprzez składowanie na wysokość uzależnioną od rodzaju materiałów (ich wymiarów,

masy, kształtu) oraz wytrzymałości opakowań;

2) wiązanie między warstwami;
3) układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych pozostawał wewnątrz obrysu

stosów;

4) zachowanie odległości między stosami, umożliwiającej bezpieczne układanie i przemieszczanie materiałów.

24

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Ułożenie materiałów w stosy powinno wykluczyć możliwość ich osunięcia lub przewrócenia, a wysokość ukła-

danych ręcznie stosów nie może przekraczać 1,5 m.

Rozładunek stosów powinien być prowadzony kolejno, począwszy od najwyższych warstw. Niedopuszczalne

jest wyjmowanie materiałów ze środka stosów.

Przy składowaniu materiałów na paletach lub w kontenerach szerokość odstępów między regałami powinna być

odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami
i ładunkami.

Przy składowaniu materiałów sypkich luzem należy zapewnić:
1) powierzchnię składową, która przy zachowaniu kąta zsypu naturalnego umożliwi zachowanie przejść lub

przejazdów wokół hałdy lub zwału;

2) wytrzymałość zapór odpowiednią do parcia składowanego materiału sypkiego;
3) w miarę potrzeby wynikającej z ochrony sąsiednich stref pracy oraz technicznych możliwości – szczelne

obudowanie miejsca przeładunku i urządzeń przeładunkowych oraz połączenie ich z urządzeniami odciąga-
jącymi pył w miejscu jego powstawania;

4) bezpieczne metody pracy, szczególnie przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów.
Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grożących zasypaniem dozwolone jest jedynie w przy-

padkach wyjątkowej konieczności z zastosowaniem pomostów lub innych urządzeń zapewniających bezpieczeń-
stwo, a także przy zapewnieniu asekuracji przez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru.

Przy składowaniu materiałów pylących luzem należy zapewnić szczelne ogrodzenie co najmniej do wysokości

0,5 m ponad wysokość składowanego materiału. Transport takich materiałów może odbywać się wyłącznie specjal-
nymi środkami transportowymi lub w zamkniętych pojemnikach (np. kontenerach).

Przy składowaniu materiałów łatwo palnych należy je zabezpieczyć przed samozapłonem, a w szczególności

ograniczyć wysokość składowania, stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać hałdy
i zwały.

Zaleca się, aby powierzchnia magazynu podzielona była na część przeznaczoną na składowanie, gospodarczo-

-socjalną oraz pomocniczą i komunikacyjną, łącznie z głównymi traktami komunikacyjnymi i klatkami schodowymi.
Powierzchnia składowa przeznaczona jest wyłącznie do składowania towarów. Powierzchnia pomocnicza przezna-
czona jest do wykonywania czynności pomocniczych, wynikających z zasadniczych funkcji, określonych przezna-
czeniem magazynu i branżą. Normy składowania określane są ilością towaru w kilogramach na 1 m² powierzchni
składowanej i są zróżnicowane w zależności od sposobu składowania – ręcznego lub mechanicznego.

25

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Regały, półki, stojaki powinny być:
– umocowane w taki sposób, aby nie mogły ulec wywróceniu,
– wykonane z materiałów zapewniających wytrzymałą konstrukcję,
– oznaczone w sposób trwały i widoczny informacją o maksymalnym dopuszczalnym obciążeniu.
Ręczne układanie i zdejmowanie towarów z regałów, stojaków z wysokości większej niż 1,5 m powinno się od-

bywać za pomocą drabin i pomostów. Używane drabiny nie mogą mieć żadnych uszkodzeń.

Towary o dużej objętości, ciężkie, należy składować bezpośrednio na podłożu (podłodze).
W magazynach podłogowych pryzmy z worków ze zbożem i jego przetworami należy formować z worków o

jednakowej masie, kształcie, rodzaju opakowania i wymiarze, układanych zawiązkami do środka. Po każdych pięciu
warstwach od poziomu podłogi należy stosować wzmocnienia w postaci drewnianych przekładek. Do formowania
pryzm o wysokości powyżej 1,5 m albo sześciu warstw od poziomu podłogi należy używać sprzętu mechanicznego.
Odległość pryzmy od ściany nie powinna być mniejsza niż 0,75 m, a szerokość przejść pomiędzy poszczególnymi
pryzmami powinna wynosić co najmniej 1 m. Formowanie pryzm opartych o ścianę jest dopuszczalne pod warun-
kiem, że konstrukcja ściany magazynu odpowiada wymogom wytrzymałościowym dla tego rodzaju składowania,
a zboże lub jego przetwory nie utracą przy tym swojej jakości.

INFO: P2, P13

15. Czy spełnione są wymagania dotyczące transportu wewnętrznego?

Æ

Ä

W trakcie wykonywania pracy związanej z ręcznym podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów należy prze-

strzegać następujących wymagań:

– mężczyźni mogą podnosić i przenosić ciężary o masie do 30 kg na wysokość nieprzekraczającą 4 m lub

na odległość do 25 m, gdy praca ma charakter stały, a o masie do 50 kg, gdy praca ma charakter dorywczy,

– kobiety mogą podnosić i przenosić ciężary nieprzekraczające 12 kg na odległość do 25 m, gdy praca ma cha-

rakter stały, dorywczo mogą przenosić ciężar o wadze do 20 kg po terenie płaskim na odległość do 25 m.

Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłasz-

cza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów.

Całkowita masa ładunku przemieszczanego za pomocą środków transportowych nie może przekraczać do-

puszczalnej nośności lub udźwigu danego środka transportowego. Przy obsłudze urządzeń transportu zmechanizo-
wanego powinny być zatrudnione osoby posiadające uprawnienia do obsługi określonego urządzenia.

Masa i rozmieszczenie ładunku na środkach transportowych powinny zapewniać bezpieczne warunki przewozu

26

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

i przeładunku. Ładunek powinien być zabezpieczony w szczególności przed przemieszczeniem się i upadkiem ze
środka transportu.

Przy obsłudze urządzeń transportu zmechanizowanego mogą być zatrudnione tylko osoby posiadające odpo-

wiednie kwalifikacje.

Wózki z napędem elektrycznym wykorzystywane do transportu wewnętrznego powinny poruszać się według

zakładowych zasad ruchu ustalonych dla tych pojazdów. W zasadach ruchu należy w szczególności określić mak-
symalne prędkości środków transportu na drogach wewnątrzzakładowych oraz w pomieszczeniach zakładu pracy.
Drogi powinny być oznakowane znakami drogowymi, zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym.

Przenośniki pionowe o wysokości podnoszenia co najmniej 20 m powinny być wyposażone w hamulec bezpie-

czeństwa, a jeśli nie ma takiej technicznej możliwości – należy wyposażyć je w sygnalizator poślizgu taśmy.

W czasie pracy przenośnika pneumatycznego niedopuszczalne jest pobieranie próbek zboża u wylotu wyrzutni.
W czasie pracy przenośnika ślimakowego niedopuszczalne jest wkładanie ręki do wsypu przenośnika.
W razie wystąpienia zatoru na przenośniku – przed usunięciem zatoru należy wyłączyć napęd przenośnika

w sposób uniemożliwiający przypadkowe jego uruchomienie.

W trakcie rozładunku pojazdów ze zbożem przy użyciu wywrotnicy samochodowej w kabinie kierowcy nie mogą

przebywać ludzie, a obok kosza wysypowego nie powinny znajdować się osoby postronne. Powierzchnia kraty ko-
sza wysypowego na rampach wyładowczych powinna wynosić co najmniej 1 m

2

na każde 10 ton zboża rozładowy-

wanego w ciągu godziny.

Szufla mechaniczna stosowana do rozładunku pojazdów lub wagonów ze zbożem powinna być wyposażona

w wyłącznik napędu zainstalowany w bezpośrednim zasięgu ręki obsługującego. Niedopuszczalne jest wchodzenie
pod pomost wywrotnicy samochodowej i przed szuflę mechaniczną w trakcie ich pracy.

W miejscach rozładunku pojazdów i wagonów niedopuszczalne jest palenie tytoniu i używanie ognia otwartego.

INFO: P2, P13, P16

16. Czy spełnione są wymagania dotyczące pakowania?

Æ

Ä

Mieszanie przetworów zbożowych oraz ich pakowanie do toreb i worków powinno być zmechanizowane.
Czyszczenie worków po zbożu i jego przetworach powinno odbywać się mechanicznie w pomieszczeniu od-

dzielonym od pomieszczeń produkcyjnych.

Uwaga! Informacje o pakowaniu przetworów zbożowych nie dotyczą młynów o wydajności do 4 ton na godzinę.

INFO: P13

27

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

17. Czy przestrzegane są wymagania dotyczące profilaktycznych posiłków i napojów?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracownikom, wykonującym czynności wyładunku i załadunku zbóż lub przetworów zbożowych na otwartym te-

renie, należy w okresie jesienno-zimowym zapewnić pomieszczenie do ogrzania się i spożycia ciepłego posiłku.

Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawa-

nia posiłków, można zapewnić pracownikom:

– korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych,
– możliwość przyrządzania posiłków we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

INFO: P2, P20

18. Czy przestrzegane są przepisy dotyczące środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego?

Æ

Ä

Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikom nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpie-

czające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy
oraz informować ich o sposobach posługiwania się tymi środkami. Dostarczone środki ochrony indywidualnej po-
winny spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności.

Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikom nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, jeżeli:
– odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,
– ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy.
W przypadku uzgodnienia z pracownikami stanowisk, na których możliwe jest używanie, za ich zgodą, własnej

odzieży i obuwia spełniających warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, należy wypłacić ekwiwalent pieniężny,
uwzględniający aktualne ceny. Należy ponadto zapewnić pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie środ-
ków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Pranie można zlecić pracownikom, za ich zgodą i pod
warunkiem wypłacenia im ekwiwalentu pieniężnego w wysokości poniesionych kosztów.

Pracodawco! Pamiętaj nie można dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz

odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

28

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca zapewnia pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej wykonane z materiału, który

nie będzie powodował wyładowań elektrostatycznych, w wyniku których mogłoby nastąpić zainicjowanie zapłonu
atmosfery wybuchowej.

INFO: P1, P2, P24

19. Czy przestrzegane są przepisy dotyczące prac wzbronionych kobietom?

Æ

Ä

Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.
W zakładach przetwórstwa zbożowego do prac wzbronionych kobietom oraz kobietom w ciąży i karmiącym

piersią należą:

1) wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energe-

tycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 5000 kJ na zmianę roboczą, a przy pracy dorywczej –
20 kJ/min;

2) ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:

– 12 kg – przy pracy stałej;
– 20 kg – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej);

3) ręczne przenoszenie pod górę – po pochylniach, schodach itp., których maksymalny kąt nachylenia prze-

kracza 30°, a wysokość 5 m – ciężarów o masie przekraczającej:

– 8 kg – przy pracy stałej,
– 15 kg – przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej);

4) przewożenie ciężarów o masie przekraczającej:

– 80 kg przy przewożeniu na wózkach 2-, 3- i 4-kołowych.

Do prac wzbronionych kobietom w ciąży lub karmiącym piersią, zatrudnionych w zakładach przetwórstwa zbo-

ża, należą:

1) wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energe-

tycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2900 kJ na zmianę roboczą;

2) prace związane z ręcznym podnoszeniem i przenoszeniem ciężarów, z ręcznym przenoszeniem pod górę

ciężarów oraz przewożeniem ciężarów, jeżeli występuje przekroczenie 1/4 określonych wcześniej wartości;

29

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

3) prace w pozycji wymuszonej;
4) prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej;
5) prace w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia), określony zgodnie z Polską

Normą, jest większy od 1,5;

6) prace w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia), określony zgodnie z Polską

Normą, jest mniejszy od -1,5;

7) prace w warunkach narażenia na hałas, którego poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego

lub do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przekracza wartość 65 dB, szczytowy poziom
dźwięku C przekracza wartość 130 dB, maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB.

INFO: P2, P19

20. Czy zostały spełnione ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń i urządzeń higieniczno-

-sanitarnych?

Æ

Ä

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne, do których zaliczamy: szatnie, umywalnie, ustępy, pomieszczenia do

spożywania posiłków (jadalnie), muszą być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników i warunków pracy,
w jakich jest ona wykonywana. Pracownikom zatrudnionym przy magazynowaniu i przetwórstwie zbóż należy za-
pewnić pomieszczenia higieniczno-sanitarne wyposażone w natryski oraz szatnię na odzież roboczą i własną pra-
cownika.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, lub w bu-

dynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń
pracy powinno być również ogrzewane. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie utrzymania czystości w ww.
pomieszczeniach.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny posiadać wysokość co najmniej 2,5 m w świetle. W przypadku

usytuowania ich w suterenie, piwnicy lub na poddaszu wysokość powinna wynosić co najmniej 2,2 m. Należy za-
pewnić ogrzewanie i właściwą wentylację pomieszczeń, a ściany do wysokości co najmniej 2,0 m powinny być po-
kryte materiałami gładkimi, odpornymi na działanie wilgoci, pozwalającymi na utrzymanie czystości.

W przypadku zatrudniania na jednej zmianie do 10 pracowników różnej płci pomieszczenia szatni, umywalni,

natrysków i ustępów powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn, chyba że mają oni możliwość osob-
nego korzystania z tych pomieszczeń.

INFO: P1, P2, P5

30

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

21. Czy szatnie spełniają określone w przepisach wymagania?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach – suchych i w miarę możliwości

oświetlonych światłem dziennym. Mogą być urządzone w suterenach lub w piwnicach, pod warunkiem zastosowania
izolacji ścian zewnętrznych i podłóg oraz zapewnienia możliwości ewakuacji pracowników z tych pomieszczeń.

W szatni należy zapewnić:
– co najmniej czterokrotną wymianę powietrza na godzinę lub dwukrotną wymianę powietrza na godzinę,

w przypadku możliwości otwierania okien,

– miejsca siedzące dla co najmniej 50% zatrudnionych na najliczniejszej zmianie,
– szafy na odzież, przy czym szerokość przejść między dwoma rzędami szaf oraz głównymi przejściami ko-

munikacyjnymi powinna być nie mniejsza niż 1,5 m, a szerokość przejść między rzędami szaf a ścianą – nie
mniejsza niż 1,1 m.

Szatnie powinny ponadto posiadać:
– części przeznaczone na odzież własną pracowników oraz na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej,

z zapewnieniem co najmniej 0,3 m² wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika,

– przepustowy zespół sanitarny z natryskami, łączący dwie części (tj. część przeznaczoną na odzież własną

pracowników i na odzież roboczą oraz środki ochrony indywidualnej).

INFO: P1, P2, P5

22. Czy umywalnie spełniają określone w przepisach wymagania?

Æ

Ä

Umywalnie powinny być zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie szatni, łatwo dostępne dla pracowników, wy-

posażone w umywalki, do których doprowadzona jest woda bieżąca – ciepła i zimna. Na każdych 5 pracowników po-
winna przypadać co najmniej 1 umywalka.

Szerokość przejścia pomiędzy umywalkami a ścianą przeciwległą powinna wynosić nie mniej niż 1,3 m, a mię-

dzy dwoma rzędami umywalek – nie mniej niż 2 m.

Pomieszczenie umywalni powinno mieć zapewnioną co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

INFO : P1, P2, P5

31

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

23. Czy w zakładzie dokonano oceny ryzyka zawodowego?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Pracodawca:
– ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną w jego zakładzie pracą,
– stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
– informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną przez nich pracą oraz o zasa-

dach ochrony przed zagrożeniami.

Ocena ryzyka zawodowego powinna zawierać wszystkie charakterystyczne dla danego zakładu zagrożenia

i wskazywać związane z tym obowiązki pracodawcy i pracownika. Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza zespół,
w skład którego wchodzą: pracodawca, pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę lub eksperci spoza zakładu pra-
cy. Osoby te powinny:

– posiadać wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach,
– posiadać umiejętność oceny szkodliwych następstw występujących zagrożeń,
– posiadać umiejętność dokonania oceny ryzyka zawodowego.

Ocena ryzyka zawodowego to proces, na który składają się następujące etapy działania:

Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

Ð

Identyfikacja zagrożeń

Ð

Oszacowanie ryzyka zawodowego

Ð

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego

Ð

Działania korygujące i zapobiegawcze

INFO: P1,P2, P2

32

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

24. Czy przestrzegane są wymagania dotyczące zagrożenia wybuchem?

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Na stanowiskach pracy, na których mogą występować atmosfery wybuchowe, oraz w miejscach, które są lub

mogą być połączone otworami z miejscami, w których występują takie atmosfery, pracodawca dokonuje okresowej,
nie rzadziej niż raz w roku, oceny ryzyka. Ocena ta powinna dotyczyć w szczególności:

1) prawdopodobieństwa i częstotliwości występowania atmosfer wybuchowych;
2) prawdopodobieństwa występowania oraz uaktywniania się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrosta-

tycznych;

3) identyfikacji i oceny zagrożeń wybuchem stwarzanych przez urządzenia techniczne oraz procesy pracy,

a także stosowane surowce i półprodukty;

4) oceny skali przewidywanych niepożądanych skutków.

Pracodawca posiada dokument zabezpieczenia stanowiska pracy przed wybuchem i dokonuje jego okresowej

aktualizacji. Dokument ten powinien zawierać:

1) informacje o identyfikacji atmosfer wybuchowych i ocenę ryzyka wystąpienia wybuchu;
2) informacje o podjętych odpowiednich środkach zapobiegających wystąpieniu zagrożeń wybuchem, spo-

rządzone w formie zestawienia;

3) wykaz miejsc pracy zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją;
4) deklarację, że stanowiska pracy i narzędzia pracy, a także urządzenia zabezpieczające i alarmujące są za-

projektowane, używane i konserwowane z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.

Dokument powinien być sporządzony przed dopuszczeniem stanowiska pracy do eksploatacji. Zawarte w do-

kumencie informacje powinny być przekazane pracownikom zatrudnionym na stanowiskach pracy zagrożonych
wybuchem w sposób przejrzysty i zapewniający właściwe wykorzystanie dróg ewakuacyjnych.

Przy sporządzaniu dokumentu mogą być wykorzystane inne dokumenty dotyczące oceny ryzyka.
Miejsca pracy, w których mogą wystąpić atmosfery wybuchowe, powinny być sklasyfikowane z uwzględnieniem

podziału na strefy zagrożenia wybuchem.

Jeżeli dokument nie przewiduje inaczej, urządzenia i systemy zabezpieczające dla wszystkich stanowisk pracy,

na których mogą wystąpić atmosfery wybuchowe, powinny być dobrane zgodnie z kategoriami właściwymi dla stref
zagrożenia wybuchem.

33

Odpowiedzi

TAK NIE

Pytania dotyczące badanego zagadnienia

Jeśli odpowiedziałeś
„TAK”, przejdź
do następnego
pytania

Æ

Jeśli masz
wątpliwości,
zapoznaj się
z komentarzem

Ä

Maszyny, urządzenia i systemy zabezpieczające oraz towarzyszące im urządzenia mogą być uruchomione tylko

wtedy, gdy dokument określa warunki ich używania w atmosferach wybuchowych w sposób bezpieczny.

Przy wejściach do pomieszczeń, gdzie znajdują się miejsca, w których występują atmosfery wybuchowe, powinno

być umieszczone oznakowanie w kształcie trójkąta z czarnym obramowaniem. Wewnątrz obramowania powinny być
umieszczone czarne litery „Ex” na żółtym tle.

Pracodawca ustala sposób sygnalizowania stanów awaryjnych związanych z wystąpieniem atmosfery wybuchowej

za pomocą urządzeń sygnalizacyjnych akustycznych lub wizualnych, w celu umożliwienia pracownikom wycofania się z
zagrożonych miejsc wyraźnie oznakowanymi drogami ewakuacyjnymi.

INFO: P21, P25, P26

34

AKTY PRAWNE

Stan prawny na 12 maja 2006 r.

1) Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r.

Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

2) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września

1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

3) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r.

w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. z 2004 r. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

4) Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r.

Nr 207, poz. 2016 z późn. zm.).

5) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bu-
dynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

6) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy
oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te
czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716).

7) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie

badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645).

8) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych
z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz.
1318).

9) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r.

w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonane co najmniej
przez dwie osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288).

10) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 czerwca 2003 r.

w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138).

11) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwier-
dzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploata-
cją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 z późn. zm.).

12) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.

w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i hi-
gieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników
podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.).

13) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia

27 czerwca 1997 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
magazynowaniu, przetwórstwie zbóż i produkcji pasz pochodzenia
roślinnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 76, poz. 479).

14) Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst

jedn.: Dz. U. Z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.).

15) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w spra-

wie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
(Dz. U. Nr 259, poz. 2170).

16) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca

2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pra-
cach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.).

17) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listo-

pada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr
217, poz. 1833 z późn. zm.).

35

18) Rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Społecznej oraz Zdrowia

z dnia 19 marca 1954 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy obsłudze przenośników (Dz. U. Nr 13, poz. 51).

19) Rozporządzenie Rady Ministrów a dnia 10 września 1996 r. w spra-

wie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet
(Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.).

20) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie

profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279).

21) Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczą-
cych bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na
stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybucho-
wa (Dz. U. Nr 107, poz. 1004).

22) PN-N-18002. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

23) PN-93/N-01256/03 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona i higiena pracy.
24) PN-EN 1149-1 Odzież ochronna. Właściwości elektrostatyczne.
25) PN-EN 1127-1:2001 Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wy-

buchem.

26) PN-EN 60079-10:2002 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach za-

grożonych wybuchem. Część 10: Klasyfikacja obszarów zagrożo-
nych wybuchem.

27) PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie, oświetlenie miejsc pracy.

Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.