Historia arkusz rozsz

Miejsce na identyfikacj´ szko∏y

LISTOPAD

2011

AR KUSZ PRÓB NEJ MA TU RY

Z OPE RO NEM

HI STO RIA

PO ZIOM ROZSZERZONY

Czas pra cy: 180 mi nut

In struk cja dla zda jà ce go

1. Sprawdê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 16 stro n (za da -

nia 1–19). Ewen tu al ny brak zg∏oÊ prze wod ni czà ce mu ze spo -
∏u nad zo ru jà ce go eg za min.

2. Odpowiedzi zapisz w miej scu na to prze zna czo nym przy

ka˝dym zadaniu.

3. Pisz

czy

tel nie. U˝y waj d∏u go pi su/pió ra tyl ko z czar nym

tuszem/atra men tem.

4. Nie

u˝y

waj ko rek to ra, a b∏´d ne za pi sy wy raê nie prze kreÊl.

5. Pa

mi´ taj, ˝e za pi sy w brud no pi sie nie pod le ga jà oce nie.

˚y czy my po wo dze nia!

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie 50 punktów.

PESEL ZDAJÑCEGO

Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ

przez dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

KOD

ZDAJÑCEGO

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

CZĘŚĆ I (20 pkt)

Za da nie 1. (1 pkt)

Dopasuj właściwe religie do fotograﬁi.
ju da izm, is lam, chrze ści jań stwo, bud dyzm, hin du izm

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 2. (1 pkt)

Uzupełnij tabelę. Do bierz właściwych władców lub wodzów do podanych opisów.
Ju liusz Ce zar, Ga jusz Ma riusz, Le oni das, Che ops, Ech na ton

Za da nie 3. (2 pkt)

Podpisz ry sun ki przed sta wia jące her by trzech za ko nów ry cer skich śre dnio wiecz nej Europy.

Charakterystyka

Władca lub wódz

1. Król Spar ty, brał udział w woj nach z Per sją. Zgi nął, bro niąc

przej ścia przez gó ry.

2. Wódz i po li tyk. Peł nił funk cję kon su la. Prze pro wa dził re for mę

ar mii rzym skiej, któ ra do pro wa dzi ła do jej uza wo do wie nia.

3. Prze pro wa dził re for mę re li gii egip skiej, czy niąc bo ga Ato na

głów nym bó stwem.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 4. (1 pkt)

Pod pisz ma py. Wy bie rz wła ści we ty tuły z po da nych po ni żej przy kła dów.
Rzecz po spo li ta Oboj ga Na ro dów po unii lu bel skiej, Pol ska za Ka zi mie rza Wiel kie go, Pol ska w 1320 r.,
Polska i Li twa po wojnie trzynastoletniej

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Dunaj

Dniestr

Dniepr

Don

Kijów

Miƒsk

Wilno

Gdaƒsk

Poznaƒ

Warszawa

Kraków

Lwów

Warszawa

Gdaƒsk

250 km

Gdaƒsk

Warszawa

granice Korony
granice Litwy

ziemie przy∏àczone

ziemie lenne

cz´Êci terenów Spiszu oddane Polsce w zastaw
przez W´gry

Gdaƒsk

Ryga

Wilno

Kijów

Kraków

Lwów

Warszawa

Gdaƒsk

Ryga

Wilno

Kijów

Kraków

Lwów

Warszawa

isł

rta

Dnie

str

Prypeć

Dnie

Dźwin

100 km

Gdaƒsk

Ryga

Wilno

Kijów

Kraków

Lwów

Warszawa

Korona
polskie ziemie lenne
obszar Wielkiego Ksi´stwa Litewskiego
wspólne ziemie Polski i Litwy (polsko-litewskie)

wspólne ziemie lenne

ziemie w∏àczone do Korony

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Za da nie 5. (2 pkt)

Wy ja śnij po ję cia.

A. artykuły henrykowskie – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B. rejestr kozacki – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 6. (2 pkt)

Połącz ze sobą postaci, które łączyło uczestnictwo w tych samych wydarzeniach epoki nowożytnej.
1. Oliver Crom well

A. Iza be la Ka to lic ka

2. Marcin Lu ter

B. Ka rol I Stu art

3. Krzysztof Ko lumb

C. Francis Dra ke

4. Elż bie ta I

D. Ka rol V Habs burg
E. Gu staw Adolf

1. . . .

2. . . .

3. . . .

4. . . .

Za da nie 7. (3 pkt)

Przyj rzyj się obrazowi i na jego pod sta wie wy ko naj po le ce nia.

A. Po daj nazwę i da tę roczną wy da rze nia z dziejów Polski, do którego nawiązuje obraz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B. Na pisz, kim jest oso ba le żą ca pod drzwia mi sa li. Podaj imię i nazwisko.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C. Po daj imię i na zwi sko ar ty sty, któ ry na ma lo wał ten ob raz.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 8. (3 pkt)

Wy mień i wy ja śnij wszystkie za sa dy, któ ry mi kie ro wał się w swo ich pra cach kon gres wie deń ski.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 9. (3 pkt)

Uporządkuj chronologicznie podane w tabeli wydarzenia. Zacznij od najwcześniejszego – oznacz je 1.

Za da nie 10. (2 pkt)

Uzu peł nij lu ki w tek ście do ty czą cym kon se kwen cji, które nio sła II woj na świa to wa.

W wy ni ku II woj ny świa to wej ZSRR za czął kon tro lo wać du żą część Eu ro py. Zo sta ła ona po dzie lo na

tzw. że la zną kur ty ną. Okre śle nia „że la zna kur ty na” użył (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w ro ku (2)

. . . . . . . . . Tę wy po wiedź uzna je się za po czą tek (3) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ZSRR miał jed -

nak spo ro pro ble mów z pań stwa mi, któ re so bie pod po rząd ko wał. W 1953 ro ku wy buchł bunt w (4)

. . . . . . . . . . . . . . . . , a w 1956 w (5) . . . . . . . . . . . . . . . . i na (6) . . . . . . . . . . . . . . . . Zwro tu „pra ska wio sna” uży -

wa my na okre śle nie wy da rzeń, do któ rych do szło w (7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w ro ku (8)

. . . . . . . . . . . . Ich przy czy ną by ła pró ba re form pod ję ta przez wła dze te go kra ju. W latach 1970 i 1980

od by ły się wy stą pie nia w (9) . . . . . . . . . . . . Próby utrzy ma nia spo ko ju, czę sto przy uży ciu sił zbroj nych,

nie przy nio sły efek tów. W ro ku (10) . . . . . . . . . . . . do szło do wy da rzeń, któ rym nada no na zwę je sie ni lu -

dów, a któ re w efek cie do pro wa dzi ły do roz pa du ZSRR i ca łe go sys te mu państw so cja li stycz nych.

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Wydarzenia

Numer

Wydarzenia

Numer

A. za mach ma jo wy

układ Sikorski–Majski

B. po wsta nie Tym cza so we go

Rzą du Jed no ści Na ro do wej

po wsta nie war szaw skie

C. „cud nad Wi słą”

III po wsta nie ślą skie

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

TE MAT: UNIE POL SKI Z LI TWĄ OD XIV DO XVIII WIEKU

CZĘŚĆ II

Ana li za źró deł wie dzy hi sto rycz nej (10 pkt)

Źró dło A

Jan Dłu gosz, frag ment Kro ni ki ka no ni ka kra kow skie go
Ja gieł ło, wiel ki ksią żę Li tew ski, [...] wy pra wił do Kra ko wa dwóch ksią żąt bra ci swo ich, Skir gieł łę i Bo ry sa, [...],
w po sel stwie do kró lo wej Ja dwi gi, oraz pra ła tów i pa nów Pol skich, z proś bą o jej rę kę. [...] ksią żę Skir gieł ło
te mi sło wy prze mó wił: „Od daw ne go już cza su wiel cy a prze waż ni ksią żę ta i kró lo wie na le ga li na Ja gieł łę, naj -
po tęż niej sze go ksią żę cia na sze go i wład cę Li twy, aże by wy rze kł szy się swo jej i od oj ców prze ka za nej so bie wia -
ry, przy jął wia rę chrze ści jań ską, ni gdy jed nak do te go nie zdo ła ły go skło nić ani ich na mo wy, ani woj ny
wy da wa ne mu ty le kroć przez Krzy ża ków Pru skich, gdy snadź Bóg Naj wyż szy to bie sa mej, chwa leb na i naj -
do stoj niej sza kró lo wo, i kró le stwu Pol skie mu za cho wał on za szczyt, któ ry trwać ma w wie ki po tom ne. Je że li
Wiel moż ność two ja rze czo ne go pa na na sze go, Ja gieł łę, wiel kie go ksią żę cia Li tew skie go, po ślu bić ra czy
za mał żon ka, nie tyl ko to ko rzy ści, któ re w przy ję ciu prze zeń wia ry chrze ści jań skiej in ni kró lo wie i ksią żę ta
zdo być usi ło wa li, ale i in nych wie le i na der waż nych ksią żę ten obie cu je. Ja koż przy rze ka przede wszyst kiem
wia rę ka to lic ką Rzym ską, tę, któ rą ty i two je kró le stwo Pol skie wy zna wa, ze wszyst ki mi bra cią swe mi ksią żę -
ty Li tew ski mi, pa na mi, star szy zną i ca łym na ro dem Li twy i Żmu dzi, przy jąć [...]”.
A po sel stwo to, jak kol wiek Ja dwi dze kró lo wej nie bar dzo wdzięcz ne, pra ła tom jed nak i pa nom Pol skim
dość przy pa da ło do ser cu. [...] Uję ło po sel stwo Li tew skie wie lu Po la ków, oso bli wie pa nów zie mi Kra -
kow skiej, któ rym po do ba ło się tak znacz ne zwięk sze nie po tę gi kró le stwa Pol skie go na byt kiem kra jów
po stron nych, a wo le li pod le gać ob cym ni że li wła snym kró lom. Od rzu ciw szy prze to Zie mo wi ta ksią żę cia
Ma zo wiec kie go i Wła dy sła wa ksią żę cia Opol skie go, że żad nej kra jo wi nie obie cy wa li ko rzy ści, i Wil hel -
ma ksią żę cia Au stryi, od któ re go póź na i zbyt da le ka by ła by po moc, wszy scy w ra dzie zwró ci li oczy i ży -
cze nia ku Ja gieł łę wiel kie mu ksią żę ciu Li tew skie mu.

Źró dło: Jan Dłu gosz, Kro ni ka ka no ni ka kra kow skie go. Dzie jów pol skich ksiąg dwa na ście, t. 3, ks. 10, s. 428.

Źró dło B

Unia w Kre wie 1385 rok
Sko ro zaś to, co przy rze czo no, doj dzie do prze wi dzia ne go koń ca, na ten czas pan Ja gieł ło, Wiel ki Ksią żę
z wszyst ki mi brać mi swy mi jesz cze nie ochrz czo ny mi, krew nia ka mi, szlach ci ca mi, zie mia na mi z wyż szy mi
i naj niż szy mi w swo ich kra jach za miesz ka ły mi, wia rę świę te go rzym skie go Ko ścio ła przy jąć za mie rza,
pra gnie i ży czy so bie. [...] Dla spra wy tej utwier dze nia, dla pew no ści i ubez pie cze nia ten że Ja gieł ło Wiel -
ki Ksią żę przy rze ka wszyst kie skar by swe zło żyć i wy dać na od zy ska nie strat państw oboj ga, tak Pol ski, jak
i Li twy. A tyl ko, je że li taż pa ni Wę gier cór kę swą Ja dwi gę, kró lo wę pol ską przy rze czo ną, od da mu w mał -
żeń stwo. Tak że obie cu jąc ten że Ja gieł ło Wiel ki Ksią żę, że da i go tów ką za ła twi układ pie nięż ny, za war -
ty ty tu łem rę koj mi, po mię dzy tą pa nią kró lo wą Wę gier z jed nej a księ ciem Au strii z dru giej stro ny,
mia no wi cie dwie ście ty się cy ﬂo re nów. Rów nież ten że Ja gieł ło Wiel ki Ksią żę przy rze ka i zo bo wią zu je się
wszel kie zie mie za gra bio ne i stra ty Kró le stwa Pol skie go, ode rwa ne przez czy je bądź rę ce i za ję te, od zy -
skać wła sny mi za cho da mi i kosz ta mi. Rów nież ten że Wiel ki Ksią żę Ja gieł ło obie cu je wszyst kich chrze -
ści jan, a zwłasz cza lu dzi oboj ga płci poj ma nych w kra ju pol skim i zwy cza jem wo jen nym upro wa dzo nych,
przy wró cić do pier wot nej wol no ści, tak iż każ dy z nich bez wzglę du na płeć odej dzie, do kąd mu się spodo -
ba we dług wo li je go. Na stęp nie wy mie nia ny tu ksią żę Ja gieł ło przy rze ka tak że kra je swo je Li twy i Ru si
wie czy ście wcie lić do ko ro ny Kró le stwa Pol skie go. [...]
Dan w Kre wie, we wto rek w wi gi lię Wnie bo wzię cia Naj święt szej Ma rii Pan ny Chwa leb nej, ro ku Pań skie -
go 1385.

Źró dło: J. Dumanowski, Sz. Olszaniec, Hi sto ria. Sta ro żyt ność i śre dnio wie cze w tekstach źródłowych, Gdynia 2003.

Na pod sta wie źró deł A i B oraz wła snej wie dzy wy ko naj po le ce nia.

Za da nie 11. (2 pkt)

Wypisz wszystkie zobowiązania Jagiełły, które znalazły się w unii podpisanej w Krewie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 12. (1 pkt)

Sfor mu łuj, cze go ocze ki wa li pol scy moż ni po związ ku z Li twą.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 13. (1 pkt)

Określ, ja kie by ły, we dług kro ni ka rza, przy czy ny de cy zji Ja gieł ły.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 14. (1 pkt)

Na pod sta wie wła snej wie dzy przed staw dwie in ne przy czy ny de cy zji Ja gieł ły.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Źró dło C

Jan Dłu gosz, frag ment Kro ni ki ka no ni ka kra kow skie go
Na ko niec dnia dru gie go mie sią ca Paź dzier ni ka przy był na za po wie dzia ny od daw na zjazd z bra tem swo -
im Ale xan drem wiel kim ksią żę ciem Li tew skim do mia sta Ho ro dła (Hro dlo) nad Bu giem, do kąd już był
zje chał ten że Ale xan der wiel ki ksią żę Li tew ski z znacz ną licz bą pra ła tów, pa nów i szlach ty kró le stwa Pol -
skie go i wiel kie go księ stwa Li tew skie go. Pra gnąc al bo wiem dwaj rze cze ni, państw swo ich zna ko mi ci i po -
tęż ni wład cy, Wła dy sław król Pol ski i Ale xan der wiel ki ksią żę Li tew ski, zie mie Li tew ską i Żmudz ką,
od daw na już z kró le stwem Pol skiem złą czo ne, spo jo ne i zjed no czo ne, trwal szym jesz cze i nie ro ze rwa -
nym wę złem sko ja rzyć, i Po la ków z Li twi na mi i Żmu dzi na mi wiecz nem zbra tać przy mie rzem, [...] zło żyli
sejm po mie nio ny, na któ rym roz licz ne kró le stwa Pol skie go ro dzi ny i do my, róż nią ce się krwią, her bo we -
mi zna ka mi i za szczy ta mi, z ro dzi na mi i do ma mi cel niej szych pa nów Li tew skich złą czy li, spo ili, zjed no -
czy li, do zwo liw szy Li twi nom uży wać her bów i zna ków szla chec kich, ja kich szlach ta kró le stwa Pol skie go
od naj daw niej szych cza sów po na by wa ła po oj cach i przod kach swo ich za dziel ne czy ny i za słu gi, i udzie -
liw szy za szczy tów szla chec kich tym, któ rzy wprzó dy nie zna li ani szla chec twa ani je go her bów i go deł.
Nada li nad to pa nom Li tew skim pra wa i swo bo dy, po dob ne do tych, ja kie mi szczy ci ło się kró le stwo Pol -
skie, uwol niw szy ich od po dat ków, cię ża rów i słu żeb no ści, któ re ich jak nie wol ni ków i pod dań ców uci ska -
ły, co ob szer niej wy ka zu je przy wi lej tym ce lem wy da ny [...].

Źró dło: Jan Dłu gosz, dz. cyt., t. 4, ks. 11, s. 148.

Na pod sta wie źró dła C oraz własnej wiedzy wy ko naj po le ce nia.

Za da nie 15. (1 pkt)

Po daj da tę rocz ną unii w Ho ro dle.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za da nie 16. (1 pkt)

Na pisz, co uzy ska li bo ja rzy li tew scy w no wej unii.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Źró dło D

Frag ment in struk cji prze ka za nej po słom li tew skim uda ją cym się na ob ra dy sej mu ko ron ne go do War sza -
wy w 1563 ro ku
Wil no, na sej mie, 21 lip ca 1563 r.
3. Mo gą też przy po mnieć z po cząt ku, któ re go cza su od naj ja śniej szych pa nów przod ków J.K. Mci Wła dy -
sła wa Ja gieł ła i sy na je go Ka zi mie rza [...] pań stwo li tew skie Ko ro nie pol skiej złą czo ne i zjed no czo ne jest [...]
i bę dąc pod jed nym pa nem [...] za wsze śmy się ro zu mie li za je den lud i jed no cia ło z na ro dem pol skim [...].
4. [...] Al bo wiem chce my, aby wiecz ny mi cza sy był je den pan, je den król, je den wiel ki ksiądz i je den pan
tak Ko ro nie pol skiej, ja ko i Wiel kie mu Księ stwu [...]. Tym że oby cza jem po zej ściu kró la pol skie go prze -
rze cze ni pra ła ci, pa no wie, ry cer stwo i szlach ta Ko ro ny pol skiej bez wia do mo ści i ra dy pra ła tów, pa nów,
ksią żąt i wsze go ry cer stwa i szlach ty Wiel kie go Księ stwa li tew skie go ku wy bra niu no we go kró la nie przy -
stą pią, ale we spo łek [...] kró la i pa na obio rą [...].

6. [...] Też ma my przy prze rze czo nym Kró le stwie pol skim [...] stać i ni gdy [...] Ko ro ny pol skiej [...] nie
opusz czać [...], wy jąw szy wiel kiej a na głej przy pa dłej od nie przy ja cie la po trze by [...]. Wza jem też ma my
pew ną uf ność, że też sław ne go Kró le stwa pol skie go pra ła ci, pa no wie [...] nam toż uczy nią. [...]
8. Też na spo lne sej my [...] przy zwa la my [...] wsza koż tak, aby [...] nie by li wzy wa ni i zbie ra ni dla ja kich kol -
wiek lek kich przy czyn, a je śli wiel ka a waż na po trze ba przy tra ﬁ się i spo ina obo je mu pań stwu [...]. Ale je -
śli by się przy da ły lżej sze i mniej sze po trze by [...], po sło wie ja ko od nas do Ko ro ny, tak z Ko ro ny tu na nasz
sejm ma ją być po sła ni. [...]
10. A naj wię cej pil nie prze strze gać [...], aby w naj mniej szej czę ści pra wa Wiel kie go Księ stwa li tew skie go,
wol no ści, pre ro ga ty wy [...] po ło żo ne i zni żo ne nie by ły, ale że by te mu pań stwu, Wiel kie mu Księ stwu, zo -
sta ło za wsze je go do sto jeń stwo, waż ność, wła dza i roz ka zo wa nie [...], miej sce tak w za sa dze niu sej mo wym
cza su po ko ju, tak i na woj nie w szy ku, słusz ne i uczci we by ło na zna czo ne. [...]
16. A iże by we wszem Wiel kie Księ stwo li tew skie by ło zrów na ne z pań stwem ko ron nym, słusz na i przy stoj -
na rzecz [...], aby mia sta też i ich oby wa te le w Ko ro nie zrów na ne by ły, a na przód mia sto wi leń skie ja ko
głów niej sze i sto li ca Wiel kie go Księ stwa.

Si gi smun dus Au gu stus rex

Źró dło: Ak ta unii Pol ski z Li twą 1385–1791, Kra ków 1932, s. 158–170.

Źró dło E

Frag ment ak tu unii lu bel skiej z 1569 ro ku
W Imię Pań skie, Amen. Ku wiecz nej pa mię ci spra wy, ni żej opi sa nej. My, pra ła ci i pa no wie ra da, tak du chow -
na, ja ko i świec ka, i po sło wie ziem scy Ko ro ny Pol skiej, na tym wal nym, z pa ny ra da mi i po sły i in sze mi sta -
ny W[iel kie go] Księ stwa Li tew skie go spól nym lu bel skim sej mie bę dą cy [...] oznaj mu je my tym to li stem
na szym, [iż] ta kie ni żej opi sa ne trak ta ty i na mo wy mię dzy so bą uczy ni li śmy. [...]
3. Iż już Ko ro na i Wiel kie Księ stwo Li tew skie jest jed no nie roz dziel ne i nieróż ne cia ło, a tak że nie róż na ale
jed na spól na Rzecz po spo li ta, któ ra się ze dwu państw i na ro dów w je den lud znio sła i spo iła.
4. A te mu [...] na ro do wi, że by już wiecz ny mi cza sy jed na gło wa, je den pan i je den król spól ny roz ka zo wał,
któ ry spól ny mi gło sy od Po la ków i od Li twy ob ran, a miej sce obie ra nia w Pol sz cze, a po tym na Kró le stwo
Pol skie po ma zan i ko ro no wan w Kra ko wie bę dzie, któ re mu obie ra niu [...] nie byt ność któ rej stro ny prze szka -
dzać nie ma [...].
5. A przy ko ro na cjej no we go kró la ma ją być przez kró la ko ro no wa ne go po przy się żo ne i za raz kon ﬁr mo wa -
ne na jed nym li ście i jed ny mi sło wy na wiecz ne cza sy pra wa, przy wi le je i wol no ści pod da nych wszyst kich
oboj ga na ro dów i państw tak złą czo nych.
6. Sej my i ra dy ten oboj na ród ma za wż dy mieć spól ne ko ron ne pod kró lem pol skim pa nem swym i za sia -
dać tak pa no wie mię dzy pa ny oso ba mi swe mi, ja ko po sło wie mię dzy po sły i ra dzić o spól nych po trze bach,
tak na sej mie, ja ko i bez sej mu w Pol sz cze i w Li twie [...].
7. Też, [...] aby J. Kr. Mość pra wa, przy wi le je, tak wszem zie miom i na ro dom tak Ko ro ny Pol skiej, ja ko
i W[iel kie mu] Księ stwu Li tew skie mu i zie miom do nich na le żą cym, wsze la kim pi smem nada ne i wol no ści,
do sto jeń stwa, pre ro ga ty wy, urzę dy wszyt kie oboj ga na ro du ca łe i nie po ru szo ne za cho wał.

Źró dło: Ustrój Pol ski w XVI –XVIII wie ku. Tek sty źró dło we do na uki hi sto rii w szko le, nr 20,

oprac. W. Szczy giel ski, War sza wa 1960, s. 87–91.

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Na pod sta wie źró deł D i E wy ko naj po le ce nie.

Za da nie 17. (2 pkt)

Oceń, czy za le ce nia dla po słów za war te w in struk cji zostały zrealizowane w no wym po ro zu mie niu Pol -
ski i Li twy. Uzasadnij swoje zdanie argumentami z tekstów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Źró dło F

Za rę cze nie wza jem ne oboj ga na ro dów – pol skie go i li tew skie go z 20 X 1791 roku
Ku wiecz nej pa mię ci spra wy ni żej opi sa nej. My Sta ni sław Au gust [...] za zgo dą pa nów rad se na tu [...] oraz
po słów ziem skich Ko ro ny Pol skiej i Wiel kie go Księ stwa Li tew skie go [...] sta no wi my, iż ja ko jed ną po -
wszech ną i nie roz dziel ną usta wę rzą do wą, ca łe mu pań stwu na sze mu, Ko ro nie Pol skiej i Wiel kie mu Księ -
stwu Li tew skie mu słu żą cą, ma my, tak tym że jed nym rzą dem i woj sko na sze wspól ne – skar by, w je den
nie roz łącz ny skarb na ro do wy po łą czo ne, [...] pod na stę pu ją cy mi wa run ka mi:
Ko mi sję woj sko wą i ko mi sję skar bo wą oboj ga na ro dów rów na po ło wa osób z Ko ro ny, a dru ga rów na: po -
ło wa osób z Wiel kie go Księ stwa Li tew skie go skła dać ma ją; [...] wszyst kie ma gi stra tu ry [...] obu na ro dom
wspól ne [...] w tych wszyst kich licz ba rów na osób, tak z Ko ro ny, ja ko i Wiel kie go Księ stwa Li tew skie go.
Wiel kie Księ stwo Li tew skie mieć bę dzie ta kąż sa mą li stę mi ni strów, urzęd ni ków na ro do wych oraz z ty miż
ty tu ły i obo wiąz ka mi, jak Ko ro na kie dy kol wiek mieć bę dzie.
W ko mi sjach woj sko wej i skar bo wej pre zy den cja ko le ją [na zmia nę] bę dzie raz przy Li twie, raz przy Ko -
ro nie [...].
Ka sa skar bo wa z pu blicz nych Rze czy po spo li tej li tew skich do cho dów w Wiel kim Księ stwie Li tew skim zo -
sta wać ma [...].
A te wszyst kie rze czy tu po sta no wio ne i ob wa ro wa ne, my król – za zgo dą skon fe de ro wa nych sta nów [...]
ja ko jed nej wspól nej nie roz dziel nej Rze czy po spo li tej po ży tecz ne, uzna je my być ar ty ku ła mi unii tych że
na ro dów [...].

Źró dło: Wy bór tek stów źró dło wych z hi sto rii pań stwa i pra wa pol skie go, oprac. J. Sa wic ki, t. I, cz. 2, War sza wa 1951, s. 116–117.

Na pod sta wie źró dła F wy ko naj po le ce nie.

Za da nie 18. (1 pkt)

Na pisz, jak zmie niły się wza jem ne zależności obu państw w po rów na niu do de cy zji unii z Lu bli na.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CZĘŚĆ III

Wypracowanie (20 pkt)

Za da nie 19. (20 pkt)

Za da nie za wie ra dwa te ma ty. Wy bierz je den z nich i go opra cuj.

Te mat I

Scha rak te ry zuj i oceń relacje polsko-litewskie w nowej, porozbiorowej rzeczywistości XIX wieku.

Te mat II

Współpraca czy rywalizacja polsko-litewska w XX wieku? Scharakteryzuj i oceń stosunki pomiędzy
krajami tworzącymi w przeszłości wspólne państwo.

Wy bie ram te mat: . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Historia. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

Brudnopis (nie podlega ocenie)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Historia arkusz rozsz
Historia arkusz rozsz
Historia sztuki arkusz rozsz
Historia muzyki arkusz rozsz
Historia sztuki arkusz rozsz id 204268
Historia sztuki arkusz rozsz
Historia sztuki arkusz rozsz
Historia muzyki arkusz rozsz
J rosyjski arkusz rozsz cz I
Historia arkusz IIIb (czasy nowozytne do roku 1915) poziom rozszerzony wypracowanie6
Historia arkusz IIIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony wypracowanie (2)
Historia arkusz II poziom rozszerzony
Historia arkusz IIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony4
Historia arkusz IIc (wiek XIX i XX do roku 1991) poziom rozszerzony (2)
Jęz francuski arkusz rozsz
J francuski arkusz rozsz cz II
Jęz rosyjski arkusz rozsz(1)
Historia arkusz IIa (starozytnosc i sredniowiecze) poziom rozszerzony
Historia arkusz IIa (starozytnosc i sredniowiecze) poziom rozszerzony2

więcej podobnych podstron