JA Morsztyn Do trupa test

background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

Autor: Jolanta Pol

Lament zakochanego

Test dla kl. I liceum

Instrukcja
Test, który masz przed sobą, sprawdza, czy potrafisz zrozumieć tekst literacki oraz posiadasz
podstawowe wiadomości o kontekście kulturowym. Składa się z 24 zadań krótkiej
odpowiedzi. Odpowiadaj zwięźle, cytuj tylko wtedy, kiedy jest takie polecenie.
Zadania związane są z podanym niżej tekstem. Przeczytaj go uważnie, a potem postaraj się
rozwiązać zadania. Za błędną odpowiedź, podobnie jak za brak odpowiedzi, otrzymasz zero
punktów, za odpowiedź poprawną – 1 punkt. Pracuj bez pośpiechu, dbaj o jasne wyrażanie
myśli.

Jan Andrzej Morsztyn Do trupa

Leżysz zabity i ja też zabity,
Ty – strzałą śmierci, ja – strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty.

Tyś na twarz suknem żałobnym nakryty,
Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności;
Ty masz związane ręce, ja wolności
Zbywszy mam rozum łańcuchem powity.

Ty jednak milczysz, a mój język kwili,
Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze;
Ty jak lód, a jam w piekielnej śrzeżodze.

Ty się rozsypiesz prochem w małej chwili;
Ja się nie mogę, stawszy się żywiołem
Wiecznych mych ogniów, rozsypać popiołem.

ZADANIA

1. Podaj przynajmniej dwa gatunki literackie uprawiane przez Jana Andrzeja Morsztyna.

..........................................................................................................

2. Odpowiedz jednym zdaniem, co jest tematem sonetu „Do trupa”.

..........................................................................................................

3. Określ typ liryki ze względu na temat.

..........................................................................................................


background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

2

4. Podaj dwa określenia, które można odnieść do ukazanej w utworze miłości.

..........................................................................................................

5. Kim jest podmiot liryczny? Odpowiedz jednym zdaniem.

..........................................................................................................

6. Uzasadnij krótko, że utwór można określić jako monolog dramatyczny.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................

7. Kto jest adresatem wypowiedzi?

..........................................................................................................

8. Sonet posiada wyraźnie dwudzielną budowę. Wskaż, jaki charakter mają dwie pierwsze

zwrotki, a jaki dwie

ostatnie.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

9. Podaj przynajmniej cztery podobieństwa między trupem a nieszczęśliwie zakochanym, na

które wskazuje podmiot liryczny.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

10. Na jaką

różnicę wskazuje podmiot liryczny między sobą a trupem?

..........................................................................................................

..........................................................................................................

11. Kompozycja oparta na porównaniu znajduje swój finał w zakończeniu utworu. Skomentuj

krótko pointę utworu.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................

12. Zasadą literackiej konstrukcji w utworze Morsztyna jest koncept, czyli niezwykły,

wyszukany pomysł (łac. conceptus – ujęcie), polegający tu na porównaniu sytuacji
zakochanego i trupa. Jaką rolę, według Ciebie, odgrywa zastosowany tutaj koncept?

..........................................................................................................

..........................................................................................................



background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

3

13. Wyrażenie uczuć za pomocą rozbudowanego porównania sprowadza się do wyliczenia

cech trupa (ty) i zakochanego (ja). Wyliczanie jest bardzo często spotykanym w baroku
środkiem stylistycznym. Podaj przynajmniej dwie funkcje, jakie spełnia ten środek
stylistyczny w utworze.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

14. Wyraźny podział między wypowiedzią odnoszącą się do adresata, a słowami

charakteryzującymi podmiot liryczny, widoczny jest między innymi w średniówce. Podaj
jeden przykład, gdy rytm tego podziału zostaje zakłócony przez zastosowanie przerzutni.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

15. Podaj przynajmniej dwa argumenty, które, Twoim zdaniem, uzasadniają zakłócenie rytmu

w utworze.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

16. Podobnie jak w innych utworach barokowych, również tutaj dostrzegamy paralelizm

(powtarzanie analogicznie skonstruowanych układów w obrębie zdania) oraz jego
odmianę: anaforę (powtarzanie słów na początku zdania bądź wersu). Podaj trzy funkcje
anafory w analizowanym tekście.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................

17. Wskaż dwie antytezy w utworze „Do trupa”.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

18. Podaj przynajmniej dwie funkcje, jakie spełnia w utworze kontrast.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

19. Bardzo często źródłem konceptów w utworach barokowych są niezwykłe, odkrywcze

metafory. Niezwykła odkrywczość metaforyki Morsztyna (...) budzi zdumienie i podziw w
epoce Chagalla i Salvadore Dali
. Podaj przykład metafory zastosowanej w wierszu „Do
trupa”.

..........................................................................................................

..........................................................................................................



background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

4

20. Jan Andrzej Morsztyn to natura konceptyczna, natura dowcipnego rachmistrza,

układającego zręczne łamigłówki, architekta, przerzucającego niemożebne na pozór łuki,
rzeźbiarza, wycinającego zgrabne, symetryczne rozety.
Podaj trzy cechy, które mogą
świadczyć o wirtuozerii formalnej sonetu „Do trupa”.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................

21. Wymień przynajmniej pięć typowo barokowych cech tego utworu.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................

22. Cyceron w traktacie „O doskonałych mówcach” pisze, że: Powinnością jest nauczać

[docere], chlubą podobać się [delectare], koniecznością wzruszać [permovere]. Jaka
funkcja literatury dominuje w renesansie, a jaka w baroku?

..........................................................................................................

..........................................................................................................

23. Budzić podziw, wywołać wrażenie, zadziwić, zaskoczyć, olśnić, zaszokować, oszołomić,

prowokować to cele barokowej sztuki. Podaj przynajmniej dwa elementy, dzięki którym
autor osiąga ten cel w analizowanym utworze.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

24. Jana Andrzeja Morsztyna określa się jako polskiego marinistę. Podaj przynajmniej pięć

cech, które charakteryzują marinizm.

..........................................................................................................

..........................................................................................................

..........................................................................................................













background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

5

Kartoteka testu:

Nr

zad.

Sprawdzana

umiejętność.

Uczeń:

Kat.

takson.

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

1.

zna gatunki uprawiane przez
Morsztyna

A

P

sonet, fraszka, epigramat, epitafium, pieśń

2. określa temat utworu

C

P

np. stan psychiczny zakochanego, ukazuje cierpienia
zakochanego

3. określa rodzaj liryki ze

względu na wyrażone treści

C P liryka

miłosna, erotyk (Morsztyn to poeta miłości)

4. określa sposób ukazania

miłości

C PP np.

miłość zmysłowa, namiętna, płomienna (ogień,

piekielna śrzeżoga), miłość jako żywioł, miłość jako
źródło cierpień (ból), okrucieństwo miłości

5.

ustala, kto jest podmiotem
lirycznym

C P człowiek nieszczęśliwie zakochany

6.

odnajduje w tekście cechy
monologu dramatycznego

C

PP

np. jest to bowiem wypowiedź skierowana do
konkretnego rozmówcy, któremu nie udziela się
głosu, monolog zakładający obecność adresata (jego
obecność sygnalizuje powtarzający się zaimek „ty”)
– wprawdzie adresat milczy, ale wpływa na kształt
dialogu; mamy do czynienia z „nieobecnym”
interlokutorem

7. określa adresata wypowiedzi C

P

trup (wyraźne wskazanie w tytule, potem zwraca się
do niego „ty”)

8. określa charakter dwóch

pierwszych i dwóch ostatnich
strof

C

P

dwie pierwsze zwrotki narracyjno-opisowe,
wskazują na podobieństwa między trupem a
nieszczęśliwie zakochanym; dwie ostatnie wskazują
na różnice między nimi (antytezy)

9.

odszukuje w tekście
podobieństwa między
adresatem a podmiotem
lirycznym

C

P

obaj zabici, bladzi, łączy ich płomień (płonące
świece przy zmarłym – płonący ogień namiętności w
sercu zakochanego), skrępowani (pozbawieni
wolności), wtrąceni w ciemność (sukno żałobne,
ciemność zmysłów zakochanego)

10.

odszukuje w tekście różnice
między adresatem a
podmiotem lirycznym

C

P

trup milczy, jest nieczuły, jedynie czuje chłód;
podmiot liryczny cierpi, czuje ból srodze i upał
piekielny

11. wyjaśnia znaczenie

fragmentu dla wymowy
całości, redaguje komentarz

C

PP

np. podsumowaniem tego rozbudowanego
porównania jest właśnie antyteza występująca w
ostatniej strofie: trup nie cierpi i może rozsypać się
w proch (ty się rozsypiesz prochem to parafraza z
prochu powstałeś
...), zakochany cierpi „wieczne”
męki w płomieniach namiętności; to paradoksalna i
szokująca myśl: trup jest w lepszej sytuacji, jest
szczęśliwszy niż zakochany

12.

podaje cel zastosowania
konceptu

C

P

np. szokuje, zaskakuje, zadziwia; nadaje też
utworowi zamierzoną sztuczność; uwydatnia
cierpienia kochanka, jest elementem przesady,
podkreśla pointę utworu, stając się elementem
prowokacji

13. określa funkcje wyliczenia

C

PP

np. jest elementem dekoracyjności, przepychu,
przesady (hiperbolizacji) – zdziwienie bogactwem
środków wyrazu; oszołomienie, amplifikacja
(wielość określeń trupa i zakochanego),
wyeksponowanie pointy

14. dostrzega

przerzutnię

B

P

przerzutnie w 2 i 4 zwrotce

background image

PRZED MATURĄ Z JĘZYKA POLSKIEGO – publikacja internetowa

Jolanta Pol

Copyright © 2004 by Wydawnictwo Szkolne PWN

www.egzaminyszkolne.pl

6

15. uzasadnia

zastosowanie

przerzutni

C

PP

np. urozmaicenie toku rytmicznego, dynamizowanie
wypowiedzi; zapobiega jednostajności wyliczeń; w
ostatniej strofie zostaje w ten sposób podkreślone
„ja”

16. określa funkcje anafory

C

PP

np. anaforyczne „ja”, „ty” zwraca uwagę na
dialogowość, sytuację rozmowy; przypomina
związek między adresatem a podmiotem lirycznym;
eksponuje koncept utworu, potęguje wyrazistość i
ekspresyjność, dramatyzuje i dynamizuje
wypowiedź, podkreśla kontrast, łączy się z
retorycznym charakterem wypowiedzi, wyróżnia
określone elementy utworu

17. dostrzega

antytezy

C

P

życie – śmierć; lód – ogień; spokój – ruch
(oczywiście antytezę współtworzą inne środki
stylistyczne, np. powtórzenie, paralelizm)

18. określa rolę kontrastu

C

PP

np. zaskakuje, uwydatnia słuszność tezy, jest
środkiem hiperbolizacji

19.

odszukuje metafory w tekście C

P

np.

Jam zawarł zmysły w okropnej ciemności [czy]

rozum łańcuchem powity

20. uzasadnia

tezę

D

PP

np. wyrafinowana kompozycja, ilość zastosowanych
językowych środków stylistycznych, wersyfikacja
(sylabizm, 11-zgłoskowiec), rymy żeńskie, też
kunsztowne: kwili – chwili, srodze – śrzeżodze;
średniówka a kontrast; konceptyzm i intelektualizm

21.

wymienia cechy barokowe
widoczne w utworze

A

P

np. typowe dla baroku środki artystyczne –
porównanie, kontrast, metafora, paralelizm
(anafora), antyteza, paradoks, przerzutnia, inwersja,
wyliczanie, elipsa; wirtuozeria formalna (a nie
prawda przeżyć), zaskoczenie, sensualizm,
konceptyzm, odkrywczość; wyrafinowanie; erotyka
powiązana z grozą, miłość ze śmiercią

22. określa cel renesansowej i

barokowej literatury

D PP w

renesansie

docere; w baroku delectare i

permovere

23.

wskazuje, w jaki sposób w
analizowanym utworze
realizowany jest cel
barokowej literatury

C PP np.

tytuł, porównanie zakochanego do trupa,

paradoksalna pointa; można powiedzieć, że właśnie
takiemu oddziaływaniu na odbiorcę
podporządkowane są wszystkie poziomy organizacji
tekstu – od tematu, kompozycji do struktur
składniowych i środków stylistycznych

24.

zna cechy marinizmu

A

PP

np. niezwykłość środków językowych (nowatorska
metafora), oryginalność, śmiałość, wyszukany
pomysł (koncept), intelektualizm i zmysłowość
(poezja „urody życia”, zmysłowej miłości); cel:
poezja ma zadziwić, zaskoczyć niezwykłością, olśnić




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
JA Morsztyn Do trupa test
J Morsztyn Do trupa sonet
jan andrzej morsztyn do trupa ,niestatek
morsztyn do trupa
Zwierzątka i ja OBRAZKI DO WRÓŻB
28(2), - J˙zia, rozpal na kominie i co jest garnk˙w, zbierz, nalej wod˙ i przystaw do ognia, ja pole
Do trupa, Szkoła
Polska od Piastów do Jagiellonów test
Testy do Friszke i najważniejsze informacje do sesji, TEST NA HISTORI Â POLSKI, TEST NA HISTORIĘ POL
Badania psychologiczne do Policji Test Multi Select
Zadania do zestawu 7 - test - Magnusson r 12, Psychometria, zadania i wzory
J Morsztyn Do Heleny
studia administracja Wstęp do prawoznastwa test plus odpowiedzi, st. Administracja ściągi testy mate
Jak doprowadzic ja … do orgazmu
Wytwyczne?D do dissolution test
Do trupa
Wersja do druku Test 5 41 50

więcej podobnych podstron