Czw artek, 14 m aja 2009 r.

Różne twarze depresji

Sekcja:

Postepy w medycynie

Data publikacji: 2008-05-14
Dziedzina:

Psychiatria

Choroby afektywne stanowią tylko niewielki odsetek wszystkich zespołów
depresyjnych, które występują w wieku podeszłym. Znacząco częściej występują
depresje towarzyszące chorobom somatycznym.

Depresja jest szczególnym stanem nastroju i emocji, rozw ija się w tedy, gdy naturalne, psychologiczne mechanizmy
radzenia sobie z trudnymi sytuacjami stają się nieefektyw ne. Objaw y depresji to nie tylko smutek i przygnębienie, ale
także funkcjonow anie w zw olnionym rytmie, spow olnienie ruchow e i spow olnienie myślenia. To rów nież
szczególne przeżyw anie dolegliw ości bólow ych, złe samopoczucie fizyczne, zaburzenia snu i nasilenie różnych
chorób, czyli w szystko to, co w pow szechnym rozumieniu w iąże się ze starością. Z tego pow odu, depresja
w ystępująca w w ieku podeszłym bardzo często pozostaje nierozpoznana.

Trudny polim orfizm

Oprócz pew nego utrw alonego w społeczeństw ie sposobu myślenia o ludziach starych, dużą trudność w
rozpoznaw aniu depresji spraw ia też bardzo częsta w tej grupie w iekow ej tzw . maska somatyczna depresji.
Według WHO, u 75 proc. osób starszych z depresją nie w ystępują typow e objaw y tej choroby, a 69 proc. z nich
skarży się w yłącznie na dolegliw ości somatyczne, takie jak bóle, uczucie ociężałości i zmęczenia, zaburzenia snu i
apetytu.
„Lekarze skupiają uw agę na dolegliw ościach fizycznych, robią w ięc kolejne badania i próbując je leczyć, zapisują
olbrzymie ilości leków . A efektów często nie w idać, bo za dolegliw ościami somatycznymi stoi depresja" - mów i dr n.
med. Dariusz Wasilew ski, przew odniczący zespołu ds. w alki z depresją przy ministrze zdrow ia.
„Gdy pacjent skarży się na liczne dolegliw ości somatyczne, a potw ierdzenia choroby nie udaje się znaleźć w
badaniach, w ielu lekarzy uznaje, że starsza osoba przychodzi do niego tylko po to, żeby sobie ponarzekać.
Zapomina się, że dolegliw ości somatyczne są najczęstszymi objaw ami depresji w ieku podeszłego" - dodaje prof. dr
hab. Tadeusz Parnow ski z II Kliniki Psychiatrii Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszaw ie.
Ryzyko w ystąpienia depresji i stanów depresyjnych w zrasta w raz z w iekiem, a przyczyn tego stanu rzeczy jest
bardzo w iele.
„Depresje w ystępujące w w ieku podeszłym są uw arunkow ane w ieloczynnikow o i mogą przechodzić jedna w
drugą. Są efektem kumulacji chorób somatycznych, samotności (momentem szczególnie dramatycznym jest utrata
partnera), izolacji, nieprzychylnych postaw społeczeństw a, niedożyw ienia, przyjmow ania w nadmiarze różnych
leków . Zazw yczaj mamy do czynienia z mieszanką tego w szystkiego - tłumaczy prof. Parnow ski. - Gdy mów imy o
depresji w ieku podeszłego, musimy uw zględnić szczególny rodzaj pow iązania człow ieka, który cierpi na depresję z
całym jego życiem. W psychice takiej osoby znajduje się zarów no aktualne przeżyw anie, jak i dokonyw anie różnych
bilansów życiow ych, a najczęściej są to bilanse negatyw ne. Człow iek zdaje sobie spraw ę, że niew iele go już
czeka w najbliższych latach, a to, co go czeka, to raczej sytuacje niekorzystne, chociażby choroby".

Mechanizm błędnego koła

Choroby afektyw ne stanow ią tylko niew ielki odsetek w szystkich zespołów depresyjnych, które w ystępują w w ieku
podeszłym. Znacząco częściej w ystępują depresje tow arzyszące chorobom somatycznym, a przecież około 80
proc. osób w tym w ieku cierpi na przynajmniej jedną chorobę somatyczną. Najczęściej w ystępuje tzw . triada
somatyczna, czyli choroba układu sercow o-naczyniow ego, cukrzyca i nadciśnienie. U kobiet często dołącza się do
tego osteoporoza.
Zw iązek pomiędzy chorobami somatycznymi a depresją jest pow szechnie znany. Wiadomo, że depresja
negatyw nie w pływ a na przebieg choroby somatycznej, a choroba somatyczna może pogarszać przebieg depresji.
„Chorzy na depresję nie w idzą sensu regularnego przyjmow ania leków przepisanych im z pow odu choroby
somatycznej, nie chcą podejmow ać rehabilitacji, nie mają chęci do jedzenia. Tw orzy się w ięc błędne koło - w yjaśnia
prof. Tadeusz Parnow ski. - Wykazano np., że depresja w ystępuje kilkakrotnie częściej u osób po zaw ale serca niż
u osób, które zaw ału nie przebyły. Z drugiej strony depresja jest w ażnym czynnikiem ryzyka w ystąpienia
ponow nego zaw ału serca. Podobnie jest z depresją i chorobami przebiegającymi z deficytami pamięci, np. chorobą

2009-05-14

Różne twarze depresji , pulsmedycyn…

pulsmedycyny.com.pl/index/…/9439

1/2

ponow nego zaw ału serca. Podobnie jest z depresją i chorobami przebiegającymi z deficytami pamięci, np. chorobą
Alzheimera. Niespraw ność umysłow a łatw o prow adzi do depresji, a ta jest z kolei czynnikiem spraw czym
pogłębiania się zaburzeń funkcji poznaw czych".
Specjaliści przypominają, że zaburzenia pamięci stw ierdzone u pacjenta w w ieku podeszłym mogą być oznaką
starzenia się, zmian otępiennych, ale także depresji lub w szystkich tych problemów łącznie. Depresja w ystępująca
w tym w ieku może bow iem imitow ać zespół otępienny, a rozpoznanie, czy mamy do czynienia z depresją, czy z
zespołem otępiennym, czy też z jednym i drugim w ymaga w nikliw ej diagnostyki różnicow ej.
W przypadku w szystkich chorób somatycznych szczególnymi czynnikami ryzyka depresji są przew lekłość
choroby, dotkliw ość jej objaw ów i rokow anie. Praw dopodobieństw o w ystąpienia depresji zw iększa zw łaszcza
upośledzenie codziennego funkcjonow ania.

Niebezpieczny nadm iar leków

Na pojaw ienie się depresji może mieć w pływ także nadmiar stosow anych leków i w ystępujące interakcje lekow e.
„Obecnie zapisujemy pacjentom zdecydow anie za dużo leków . Nie potrafimy niestety opierać się chorym w ich
żądaniach przepisyw ana kolejnych leków , nie kontrolujemy w zw iązku z tym, jakie leki chory już przyjmuje i czy
przypadkiem nie są to leki o działaniu depresjogennym. Jest to ogromny problem, do rozw iązania którego potrzebne
są fundamentalne zmiany, głów nie w podejściu do chorych, a także w kształceniu lekarzy" - uw aża prof.
Parnow ski.
Czynnikiem ryzyka w ystąpienia depresji jest też sama fizjologiczna charakterystyka starości, czyli zużyte staw y,
osłabione mięśnie, gorszy w zrok i słuch, problemy z gryzieniem i innymi czynnościami fizjologicznymi. „Nie trzeba
mieć żadnej dużej, pow ażnej choroby. Wystarczy, że są kłopoty z czytaniem, z rozpoznaw aniem ludzi, z
codziennym funkcjonow aniem. A to oznacza, że starszy człow iek, który jest zaniedbany, częściej będzie miał
depresję niż osoba zadbana, która została zaprow adzona do okulisty, ma jasno dośw ietlone mieszkanie, dysponuje
aparatem słuchow ym i innymi urządzeniami w spierającymi jej aktyw ność i fizyczną, i intelektualną" - podkreśla prof.
Parnow ski.

Walka z sam otnością

Problemem w depresjach w ieku podeszłego jest bardzo duża naw rotow ość stanów depresyjnych. Ocenia się, że
w ciągu trzech lat naw roty choroby pojaw iają się u 90 proc. pacjentów będących w tym w ieku, niezależnie od
podjętego leczenia. „śadne leki ani inne sposoby leczenia nie zapobiegną naw rotow i depresji, jeżeli nie zostanie
zbudow ana pew na bezpieczna stabilność człow ieka starego w jego środow isku - mów i prof. Parnow ski. -
Poniew aż uw arunkow ania depresji w ieku podeszłego są bardzo złożone, nie ma co liczyć na to, że jedna pigułka
będzie w stanie uleczyć i ciało, i duszę. Pomóc mogą tylko podejmow ane jednocześnie różne sposoby oddziaływ ań,
indyw idualnie dobrane do chorego. Należy pamiętać, że ludzie są różni, a w w ieku podeszłym stają się jeszcze
bardziej różni".
„Jednym z najw iększych źródeł cierpień człow ieka chorego na depresję jest poczucie samotności. Dlatego żaden
człow iek w depresji nie pow inien być sam. Wsparcie rodziny w procesie leczenia depresji jest w niektórych
przypadkach o w iele w ażniejsze niż inne formy terapii" - dodaje prof. dr hab. Joanna Meder z Kliniki Rehabilitacji
Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszaw ie.

Ostrożnie z farm akoterapią

„Stosow anie leków przeciw depresyjnych i ich daw kow anie u osób cierpiących na choroby somatyczne pow inno
odbyw ać się z najw iększą ostrożnością, gdyż istnieje ryzyko w ystąpienia działań niepożądanych mogących
pogorszyć przebieg choroby, a także zrazić pacjenta do leczenia przeciw depresyjnego. Należy pamiętać, że osoby
schorow ane biorą leki garściami i dlatego trzeba liczyć się z możliw ością w ystąpienia niekorzystnych interakcji
lekow ych. Wobec tego, a także z pow odu w olniejszej przemiany materii u osób starszych, może zaistnieć potrzeba
zmniejszenia daw ki leku przeciw depresyjnego lub zmiany preparatu. Leki przeciw depresyjne now ej generacji są na
szczęście zazw yczaj dobrze tolerow ane przez pacjentów i rzadko w chodzą w niebezpieczne interakcje" - mów i
dr Wasilew ski.

Stopka autorska:

Autor: Marta Koton-Czarnecka

Artykuł opublikow any w numerze: 9 (172)
Data publikacji: 2008-05-14

2009-05-14

Różne twarze depresji , pulsmedycyn…

pulsmedycyny.com.pl/index/…/9439

2/2