Depresja w ujęciu modeli biologicznych i

psychologicznych

Depresja jest stanem chorobowym, który objawia się długotrwałym złym

samopoczuciem, zniechęceniem, brakiem energii życiowej, przygnębieniem, smutkiem,

apatią, a w ciężkich stanach pojawieniem się nawet myśli samobójczych. Definiowana

jest jako zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych. Depresja wg WHO

(Światowej Organizacji Zdrowia) jest czwartym najpoważniejszym problemem

zdrowotnym na świecie. Szacuje się, że o koło 10% populacji cierpi na depresję. 25%

epizodów tej choroby trwa krócej niż jeden miesiąc. 50% ustępuje przed upływem trzech

miesięcy. Depresja ma skłonność do nawrotów. Na depresję częściej chorują kobiety niż

mężczyźni.

Objawy depresji

•

Symptomy emocjonalne: obniżony nastrój - smutek i towarzyszący mu lęk, płacz,

utrata radości życia, czasem dysforia.

•

Symptomy poznawcze: negatywny obraz siebie, obniżona samoocena,

samooskarżenia, samookaleczenie, pesymizm i rezygnacja, a w skrajnych wypadkach

mogą pojawić się także urojenia depresyjne.

•

Symptomy motywacyjne: problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, które

może przyjąć wręcz formę spowolnienia psychoruchowego; trudności z podejmowaniem

decyzji.

•

Symptomy somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych m.in. zaburzenia rytmu snu i

czuwania, utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem,

czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne.

Model biologiczny

Według modelu neurochemicznego przyczyną depresji może być niedobór pewnych amin

biogenicznych (substancji neurochemicznych wspomagających przekazywanie impulsów

nerwowych w synapsach między neuronami w układzie nerwowym). Hipotezy na temat

neurochemicznego podłoża depresji dotyczą głównie spadku poziomu norepinefryny

(hipoteza katecholaminowa) oraz serotoniny (hipoteza serotoninowa). Obniżenie

poziomu tych amin biogenicznych powoduje pojawienie się deficytów motywacyjnych.

Norepinefryna (bądź serotonina) wyprodukowana w jednej komórce nerwowej jest

uwalniana do synapsy, gdzie stymuluje drugą komórkę. Aby powstrzymać tę stymulację

norepinefryna (bądź serotonina) musi zostać zdeaktywowana przez reabsorpcję do

neuronu presynaptycznego, albo przez jej zniszczenie.

Model psychodynamiczny

W modelu psychodynamicznym uważa się, że depresja ma swoje źródła w

nierozwiązanym konflikcie z przeszłości. Freud uważał, że przyczyną depresji jest

skierowanie całej agresji do wewnątrz, w efekcie czego dochodzi do obniżenia

samooceny, samooskarżeń, czy wręcz samobójstwa. Osoba depresyjna w dzieciństwie

skierowała swoją miłość na drugą osobę i doznała rozczarowania. W efekcie identyfikuje

się z utraconym obiektem, „włącza” go w obszar swojego ego. Złość odczuwana

pierwotnie wobec utraconego obiektu zostaje skierowana na samego siebie. Kolejne

doświadczenia tj. straty i odrzucenia reaktywują uczucia związane z utratą pierwotnego

obiektu.

Część psychodynamicznych teorii depresji akcentuje istnienie określonych typów

osobowości depresyjnej, które kształtują się w dzieciństwie. Generalnie typy te

charakteryzują się nadmiernym poleganiem na zewnętrznych źródłach samooceny,

gratyfikacji oraz nadawania znaczenia własnym działaniom.

Society of New Psychology poleca

Za punkt wyjścia teorie psychodynamiczne uznawały utratę ważnego obiektu, więc i

ewoluowały w kierunku spostrzegania ogólnego braku podstaw dobrego funkcjonowania i

samopoczucia - czyli słabości ego, czemu często towarzyszy nadmiernie krytyczne,

niestabilne superego. Terapia psychodynamiczna depresji odwołuje się do typowych dla

psychoanalizy czynników leczniczych, gdzie podstawowym mechanizmem zmiany jest

wgląd.

Model poznawczo-behawioralny

Teorie poznawczo-behawioralne depresji zakładają, że osoba depresyjna przyswoiła

sobie nieadaptacyjny wzór reagowania, który można zmienić w procesie uczenia się

nowych umiejętności. Celem leczenia jest modyfikacja specyficznych zachowań i myśli, w

których upatruje się przyczynę depresji. Zdecydowanie najsłabszym punktem

poznawczych teorii jest wyjaśnianie somatycznych symptomów depresji. Szczególną

popularnością cieszy się model zaproponowany przez Aarona T. Becka. Jego zdaniem

zachowanie jednostki zależy od typu informacji, jakie docierają do niej z zewnątrz oraz

sposobu, w jaki ona te informacje przekształca i interpretuje. U podłoża depresji zdaniem

Becka leżą nieracjonalne schematy poznawcze, które mają źródło w dzieciństwie i są

rezultatem traumatycznych wydarzeń, powtarzanych negatywnych osądów oraz przez

naśladowanie depresyjnych modeli.

Podstawowy schemat poznawczy w depresji to tzw. triada poznawcza: negatywne myśli

o sobie, o świecie i o przyszłości. Takie poglądy są przyczyną niskiej samooceny oraz

emocjonalnych i fizycznych objawów charakterystycznych dla depresji. Drugim

mechanizmem depresji są systematycznie dokonywane błędy logiczne w procesie

wnioskowania, które sprzyjają pogorszeniu się samopoczucia i uniemożliwiają

obiektywną ocenę sytuacji przez jednostkę. Terapia zgodna z ujęciem Becka jest

krótkoterminowa, dyrektywna i ukierunkowana przede wszystkim na przekształcenie

schematów poznawczych. Korzysta się w niej z technik behawioralnych, przede

wszystkim zaś z tzw. eksperymentów behawioralnych. Badania dowodzą, że prawidłowo

stosowana terapia poznawczo-behawioralna prowadzi do korzystnych zmian w

metabolizmie kory mózgowej.

Żaden z powyższych modeli nie wyjaśnia wszystkich zjawisk związanych z depresją.

Depresja jako objaw innych chorób

Zespół depresyjny nazywany depresją prostą lub niektóre z jego objawów, mogą być

objawem innych, organicznych schorzeń w organizmie. Obniżenie nastroju obserwuje się

w przebiegu takich chorób jak: przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby, zespoły

przewlekłego uszkodzenia nerek, zaburzenia hormonalne (zwłaszcza związane z

tarczycą), niektóre choroby nowotworowe, niedożywienie, braki witamin, wybrane

zaburzenia metaboliczne, stany związane z nadmiernym wydzielaniem kortyzolu (np.

Zespół Cushinga), przewlekłe choroby somatyczne powodujące niepełnosprawność i

inwalidztwo jak: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane ,

schizofrenia i wiele innych.

Przed podjęciem właściwego leczenia przeciwdepresyjnego lekarz zazwyczaj zaleca

badania ogólne, aby wstępnie wykluczyć inne przyczyny.

Leczenie depresji

Leczenie depresji powinno odbywać się pod okiem specjalisty psychiatry, czasem może

to być specjalista neurolog. Najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa chorego, w

tym zapobieżenie ewentualnej próbie samobójczej. Niektóre leki, działając silniej

aktywizująco (na napęd) mogą spowodować "odhamowanie" chorego przed

wyrównaniem nastroju i poważne ryzyko targnięcia się chorego na własne życie. Zatem

w wielu przypadkach depresji zalecana jest hospitalizacja, często nie dłuższa niż

kilkanaście dni, która pomaga też w doborze leków i wielkości dawki. Obecnie stosuje

się: leki przeciwdepresyjne (również roślinne), psychoterapia, leki przeciwpadaczkowe,

Society of New Psychology poleca

fototerapia, wybrane leki neuroleptyczne, elektrowstrząsy, deprywacja snu. Wśród roślin

leczniczych szczególne miejsce w terapii depresji zajmuje dziurawiec zwyczajny. W

przypadku bezsenności wynikającej z depresji terapię można wspomóc surowcami

ułatwiającymi zasypianie tj. melisa lekarska, kozłek lekarski czy lawenda lekarska

opisane w artykule „Roślinne surowce o działaniu uspokajającym i ułatwiającym

zasypianie”.

Dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.), dziurawiec pospolity, świętojańskie

ziele, ruta polna to gatunek byliny należący do rodziny dziurawcowatych. Występuje w

Europie, zachodniej Azji i północnej Afryce. Zawleczony do Ameryki Północnej. W Polsce

pospolity. Osiąga wysokość 30-80 cm. Z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy

kwiatonośne i płonne. Łodyga jest prosto wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, u

dołu drewniejąca. Posiada dwie podłużne, wystające listwy. Liście są ułożone

naprzeciwlegle, siedzące, nagie, eliptyczne do równowąskich, długości ok. 3 cm. Blaszka

liściowa jest prześwitująco kropkowana, z gruczołkami na brzegu. W prześwitujących

kropkach znajdują się zbiorniki olejków eterycznych. Kwiaty są szypułkowe, średnicy do

3 cm, liczne, zebrane w gęste baldachogrono, osadzone w kątach naprzeciwległych

przysadek. Działki kielicha są lancetowate. Korona jest pięciopłatkowa, żółta, płatki

czarno kropkowane, a pręciki liczne. Owoc to wielonasienna torebka pokryta

gruczołkami. Nasiona są czarne, drobno kropkowane.

Ma zastosowanie jako roślina lecznicza. Surowcem zielarskim jest ziele dziurawca

(Herba Hyperici). Zawiera czerwony barwnik hyperycynę, pseudohypericynę, flawonoidy

(rutyna, kwercetyna), hiperozyd, bakteriobójcze garbniki, witaminy A i C oraz olejek

eteryczny. Zmniejsza objawy łagodnej formy depresji. Hamuje rozkład

neurotransmiterów w mózgu. Hamuje również monoaminooksydazę (MAO) i działa jako

inhibitor zwrotnego wychwytu serotoniny. Pomaga przy lekkiej bezsenności, a także przy

migrenie. Ma działanie żółciopędne, żółciotwórcze, pobudzające trawienie,

przeciwzapalne i dezynfekcyjne (może być stosowany zewnętrznie na rany i do płukania

gardła). Musi być stosowany ostrożnie, gdyż zwiększa wrażliwość skóry na słońce

(hiperycyna może spowodować reakcje fototoksyczne). Zdecydowanie nie zalecany dla

osób o jasnej karnacji skóry lub ze zmianami skórnymi. Dziurawiec wchodzi w skład

licznych mieszanek ziołowych i preparatów złożonych.

W celu uzyskania pełnego efektu terapeutycznego zaleca się stosowanie preparatów

standaryzowanych dostępnych w aptece. Efekt leczniczy przetworów z dziurawca w

przypadku depresji widoczny jest dopiero po 2-4 tygodniach. Preparaty z dziurawca nie

wykazują działań niepożądanych, a ich skuteczność w leczeniu lekkich i średnio ciężkich

stanów depresyjnych jest porównywalna ze środkami syntetycznymi.

Motywacja bez granic.

Polecam poradnik dla wszystkich, którzy świadomie chcą

sobie pomóc w realizacji celów życiowych. Książka zawiera

techniki, dzięki którym można stymulować umysł i ciało

przed przystąpieniem do zadań. Pomocne są w tym

wypisywanie celów, własne notatki aby się wyłączyć,

wizualizacje, poleganie na podświadomości, itp. Szczegóły

na

stronie książki

.

Literatura psychologiczna.

Society of New Psychology poleca

Copryright Society of New Psychology ©

Society of New Psychology poleca