Peters Ellis

Kroniki Brata Cadfaela 13

Róża w dani

Rozdział pierwszy

Z powodu przewlekłego chłodu, który przeciągnął się aż w głąb kwietnia i nieco tylko

zelżał z początkiem maja, wszystko szło marudnie i niechętnie owej wiosny roku 1142. Ptaki

trzymały się dachów, szukając cieplejszych miejsc. Dłużej uśpione pszczoły wyczerpały swe

zapasy i pragnęły pożywienia, ale nie rozwinęły się jeszcze żadne pąki, żeby zaspokoić tę

potrzebę. W ogrodach niczego nie siano, bo ziarno zgniłoby albo zostało pożarte w ziemi,

zbyt chłodnej, aby zrodzić życie.

Rzeczy i sprawy ludzi, porażone tym samym unieruchamiającym chłodem, zdawały

się pogrążone w zimowym śnie. Stronnictwa wstrzymywały oddech. Król Stefan, po

pierwszym rozradowaniu uwolnieniem z więzienia i po wielkanocnej podróży na północ dla

naprawienia swoich nadszarpniętych wpływów, rozchorował się na południu tak ciężko, że po

Anglii zaczęły krążyć pogłoski o jego śmierci. Jego kuzynka i rywalka, cesarzowa Maud,

roztropnie przeniosła swą kwaterę główną do Oksfordu i osiadła tam, by czekać cierpliwie i

daremnie na potwierdzenie przez niego tych wieści, on zaś uparcie się przed tym wzbraniał.

Miał jeszcze sprawę do załatwienia z tą panią, a jego budowa fizyczna pozwalała mu się

mierzyć nawet ze złośliwą febrą. W końcu maja wracał już mężnie do zdrowia. Na początku

czerwca załamał się ów długotrwały chłód. Ostry wiatr przeszedł w łagodną bryzę, słońce

wyszło nad ziemię niczym ciepła, głaszcząca dłoń, nasiona poruszyły się w glebie i wypuściły

zielone pędy, a kwiaty zapieniły się złotem, purpurą i bielą w ogrodach i na łąkach tym

bujniej, że długo były powstrzymywane. Spóźnione siewy rozpoczęto w radosnym pośpiechu.

A król Stefan, niczym olbrzym uwalniający się z jakiegoś paraliżującego zaklęcia, przeszedł

ze swej rekonwalescencji do ożywionych działań i, ruszywszy na port Wareham, najdalszy na

wschód z dostępnych dla jego nieprzyjaciół, zajął zarówno miasto, jak i zamek prawie bez

żadnych strat.

I kieruje się teraz znów na północ w stronę Cirencester mówił Hugo Beringar,

podniecony tą wiadomością - żeby usunąć jedną po drugiej wysunięte placówki cesarzowej, o

ile tylko zdoła utrzymać ten przypływ energii.

Jedyną fatalną wadą w wizerunku króla jako wojskowego była niezdolność

prowadzenia jakiejś kampanii dłużej, jeśli nie uzyskiwał natychmiastowych rezultatów.

Potrafił przerywać oblężenie po trzech dniach i odchodził, by zacząć gdzie indziej, marnując

bez żadnej korzyści energię poświęconą na jedno i drugie.

Może jednak zobaczymy jeszcze jakiś tego koniec!

Brat Cadfael, pochłonięty mniej ważnymi sprawami, kontynuował badanie grządki

warzywnej za murem swego herbarium, sprawdzając palcem u nogi ziemię, ciemniejszą i

bardziej podatną po porannym deszczyku.

Po prawdzie - powiedział z namysłem - marchew powinna tu być ponad miesiąc temu,

a pierwsze rzodkiewki wyrosną włókniste i pokurczone jak stara skóra, ale możemy coś

uzyskać, jeśli jeszcze trochę popada. Szczęściem drzewa owocowe nie zakwitły przed

obudzeniem się pszczół, ale i tak w tym roku zbiory zapowiadają się liche. Wszystko jest

spóźnione o cztery tygodnie, może jednak pory roku jakoś się ułożą. Wareham, mówiłeś? Co

z Wareham?

Ależ że Stefan zajął je, miasto i zamek, i port, i wszystko. Robert Gloucester wyjechał

przez tamą bramę ledwie przed dziesięcioma dniami, a teraz zatrzaśnięto mu ją przed nosem.

Czy ci nie mówiłem? Ta wiadomość przyszła trzy dni temu. Zdaje się, że w kwietniu

w Devizes doszło do spotkania cesarzowej z jej bratem, i chyba ustalili między sobą, że

najwyższy czas, by mąż tej pani okazał trochę zainteresowania jej sprawie i przybył we

własnej osobie pomóc jej położyć dłoń na koronie Stefana. Wysłali posłów do Normandii do

Godfryda, ale on ich odprawił. Kazał powiedzieć, że jest przychylny, bez wątpienia, ale że nie

zna wysłanych do niego ludzi z imienia ani z reputacji i że byłby w kłopocie, układając się z

kim innym niż z samym hrabią Gloucesterem. „Jeśli Robert nie przybędzie”, powiada

Godfryd, „nie ma sensu wysyłać mi kogo innego”.

Cadfael natychmiast zapomniał o swoich marudnych warzywach.

I Robert dał się przekonać? - spytał zdumiony.

Bardzo niechętnie. Bał się powierzyć siostrę lojalności tych, którzy już byli gotowi

opuścić ją po westminsterskich jatkach, i chyba nie miał wielkiej nadziei uzyskać cokolwiek

od hrabiego Andegawenii. Ale tak, dał się przekonać. I odpłynął z Wareham z niniejszymi

problemami, niż będzie je miał, gdyby wrócił do tego portu, skoro teraz zajął go król. To było

dobre, szybkie posunięcie. Gdyby tylko zdołał go utrzymać!

Odprawiliśmy mszę dziękczynną za jego wyzdrowienie powiedział z roztargnieniem

Cadfael i wyrwał jakiś mlecz spośród mięty. - Jak to jest, że chwasty rosną trzy razy szybciej

niż rośliny, o które się troszczymy? Trzy dni temu nawet go tu nie było. Gdyby kapusta tak

strzelała w górę, mógłbym jutro pikować sadzonki.

Niewątpliwie wasze modlitwy umocnią postanowienie Stefana - rzekł Hugo bez

wielkiego przekonania. - Czemu nie dali ci jeszcze pomocnika do pracy w ogrodzie?

Najwyższy czas, bo roboty jest więcej niż dla jednego.

Tego się dopominałem dziś rano na kapitule. Powiedzieli, że nie wiedzieli. Przeor

Robert ma jednego czy dwóch młodzików, których chętnie wypuściłby ze swoich rąk w moje.

Na szczęście ci, których nie akceptuje, zdają się bystrzejsi i żywsi niż reszta. Może mi się

jeszcze poszczęści z czeladnikiem.

Wyprostował grzbiet i stał, patrząc w dal nad świeżo skopanymi rabatami i

grochowiskami opadającymi do strumienia Meole, w myśli rzucając pobłażliwe spojrzenie na

ostatnich swoich pomocników tu w herbarium. Wielki, wesoły, przystojny brat Jan, który

zabłądził do klasztoru przez pomyłkę i wycofał się z niego, nie bez zachęty przyjaciół w

Walii, by zamienić rolę brata na obowiązki męża i ojca. Brat Marek, wkraczający tu jako

drobny, poniewierany szesnastolatek, cichy i nieśmiały, a dorastający później do czystej,

surowej dojrzałości ducha, która go nieuchronnie prowadzi ku kapłaństwu. Cadfaelowi nadal

brak było brata Marka, przydzielonego teraz do kaplicy pałacowej biskupa Lichfield, i już

diakona. A po Marku był brat Oswin, wesoły, pewny siebie, o pięściach jak bochny, teraz na

rocznej służbie w szpitalu dla trędowatych świętego Egidiusza na skraju miasta. Cadfael

zastanawiał się, co dalej. Można ubrać tuzin młodych ludzi w takie same zrudziałe czarne

habity, ogolić im głowy, wtłoczyć w to samo horarium dzień po dniu i rok po roku, a oni

nadal będą niepoprawnie różni, każdy jedyny w swoim rodzaju. Bogu dzięki!

Kogokolwiek ci przydzielą - powiedział Hugo, dotrzymując mu kroku na szerokiej

zielonej ścieżce, która okrążała stawy rybne - ty go przemienisz, zanim cię opuści. Czemu

mieliby wysyłać do ciebie jakiegoś prostego, słodkiego świętego, takiego jak Rhun? On już

jest gotowy, on przyszedł na świat gotowy. Ty dostaniesz kogoś szorstkiego, upartego,

niezrównoważonego, żeby go ulizać do jakiegoś kształtu. Tyle że nie zawsze ukazuje się

kształt, którego się spodziewano - dodał, błyskając szerokim uśmiechem i spoglądając przez

ramię na przyjaciela.

Rhun podjął się nadzoru nad ołtarzem świętej Winifredy - powiedział Cadfael. -

Interesuje się tą małą panią, jak gdyby był jej właścicielem. Sam odlewa dla niej świece i

pożycza ode mnie wonności, żeby je dla niej rozpylać. Nie, Rhun znajdzie sobie obowiązki i

nikt mu nie stanie na drodze. Oboje tego dopilnują, on i ona.

Przeszli przez mostek dla pieszych nad Młynówką zasilającą stawy i młyn i weszli do

różanego ogrodu. Przycięte krzewy nie urosły jeszcze zbytnio, ale pierwsze pąki wreszcie

nabrzmiały, a zielone okrywy rozchylały się, ukazując płatek czerwieni albo bieli.

Teraz pootwieraj ą się szybko mówił z zadowoleniem Cadfael. - Wszystko, czego im

trzeba, to ciepło. Już się zacząłem zastanawiać, czy wdowa Perle dostanie w tym roku w porę

swoją daninę, ale skoro te nadganiają stracony czas, jej biały krzak też to zrobi. Smutny by to

był rok, gdyby dwudziestego drugiego czerwca zabrakło róż!

Wdowa Perle? Ach tak, Vestierówna! Pamiętam! Więc to wypada w dniu

przeniesienia świętej Winifredy, czyż nie? Ile to już lat od darowizny?

To będzie czwarty raz, jak płacimy jej roczną daninę. Jedna biała róża z krzaka w jej

dawnym ogrodzie doręczana w dniu przeniesienia świętej Winifredy.

Rzekomego przeniesienia - zauważył Hugo z szerokim uśmiechem. - A ty powinieneś

się rumienić, kiedy o tym mówisz.

I tak czynię, ale któż to zauważy przy mojej cerze? - Istotnie, jego skóra miała barwę

różowobrązową, którą długie lata życia pod gołym niebem zarówno na wschodzie, jak i na

zachodzie utrwaliły tak mocno, że zima tylko trochę ją rozjaśniała, a lato przywracało blask.

Miała skromne wymagania - zauważył Hugo, kiedy doszli do drugiego mostku

łączącego brzegi kanału, który prowadził wodę do domu gościnnego. - Większość naszych

porządnych kupców z miasta nie oddałaby majątku za róże.

Ona straciła już to, co miała najcenniejszego - odrzekł

Cadfael. - Męża i dziecko w odstępie dwudziestu dni. On umarł, a ona poroniła. Nie

mogła znieść dalszego życia w samotności w domu, gdzie byli razem szczęśliwi. Dlatego

jednak, że tak go ceniła, chciała go poświęcić Bogu, nie zaś łączyć z resztą majątku. I bez

tego jest wystarczająco bogata, by utrzymać siebie samą i wszystkich swych krewnych i

pracowników. Ten dom opłaca oświetlenie i przystrojenie ołtarza Matki Boskiej przez cały

rok. Tak chciała. Zachowała tylko to jedno wspomnienie - jedną różę co roku. Edred Perle był

bardzo przystojnym mężczyzną - ciągnął Cadfael, kręcąc głową nad kruchością piękna. -

Widziałem go, jak nikł w oczach palony gorączką, i nie umiałem mu pomóc. Takie rzeczy się

pamięta.

Widziałeś wiele podobnych spraw - przypomniał rzeczowo Hugo. - Tutaj i na polach

Syrii, dawno temu.

To prawda! To prawda! Czyś kiedyś słyszał, jak mówię, że coś z tego wymazałem z

pamięci? Ale młody przystojny mężczyzna więdnący w oczach przed czasem, nawet przed

osiągnięciem pełni życia, a jego dziewczyna opuszczona nawet bez dziecka, które by go

przypominało... To dość smutne, musisz przyznać.

Jest młoda - odrzekł Hugo, praktycznie i obojętnie zarazem, myśląc o czym innym. -

Powinna ponownie wyjść za mąż.

Tak myśli wielu kupców w mieście przyznał Cadfael z gorzkim uśmiechem. - Pani tak

bogata jak ona i jedyna dziedziczka sukienników Vestierów. Jednak po tym, co straciła,

wątpię, by chciała spojrzeć na jakiegoś siwego skąpca jak Godfryd Fuller, który pogrzebał

dwie żony, zarobił na obu i rozgląda się za trzecią małżonką i trzecią fortuną. Albo na

jakiegoś młodego przystojniaka szukającego łatwego życia!

Takiego jak? - zachęcał ubawiony Hugo.

Mógłbym wymienić dwóch albo trzech. Młodszy syn Williama Hynde’a, na przykład,

jeśli plotki mówią prawdę. I ten chłopak, który kieruje jej tkaczami; jest bardzo przystojny i

wyobraża sobie, że ma u niej szanse. Nawet jej sąsiad siodlarz szuka żony, jak mi mówiono, i

myśli, że ona się nada.

Hugo wybuchnął szczerym śmiechem i klepnął Cadfaela po ramieniu, kiedy wyszli na

wielki dziedziniec w spokojną i celową krzątaninę przed mszą świętą.

Ileż to oczu i uszu masz na każdej ulicy w Shrewsbury? Chciałbym, żeby moi

wywiadowcy wiedzieli choć połowę tego, co ty. Szkoda, że twoje wpływy nie sięgają

Normandii. Miałbym może jakieś wiadomości co do planów Roberta i Godfryda. Chyba

jednak - powiedział, poważniejąc, kiedy przyszło do jego własnych trosk - Godfryd jest o

wiele bardziej zainteresowany zajmowaniem Normandii niż marnowaniem czasu w Anglii. Z

tych wszystkich doniesień o jego szybkich najazdach i wypadach nie wynika, żeby dał się

stamtąd odciągnąć. Raczej nakłoni Roberta, by go wspierał, niż udzieli mu pomocy.

Z pewnością nie interesuje się zbytnio swoją żoną - przyznał Cadfael sucho - ani jej

ambicjami. No cóż, zobaczymy, czy Robert go przekona. Idziesz dziś rano na mszę?

Nie. Jutro wyjeżdżam na tydzień do Maesbury. Już dawno powinni byli strzyc owce,

ale odkładali to z powodu chłodu. Teraz są chyba zapracowani. Zostawię tam na lato Alinę i

Egidiusza. Sam będę jeździł tam i z powrotem w zależności od potrzeb.

A ja mam w perspektywie lato bez Aliny i mojego chrześniaka - powiedział z

przyganą Cadfael. - Nie wstyd ci?

Ani trochę! Przyszedłem bowiem, żeby zaprosić cię na wieczerzę. Jutro rano

wyjeżdżamy. Opat Radulfus zezwolił i pobłogosławił. Idź i pomódl się o dobrą pogodę i

szczęśliwą drogę dla nas. - Hugo uśmiechnął się i popchnął przyjaciela w narożnik krużganka,

ku południowym drzwiom kościoła.

Albo był to czysty przypadek, albo symbol tego dziwnego przymusu, który sprowadza

przedmiot wspomnienia tuż za samym wspomnieniem. Otóż wśród nielicznych wiernych

obecnych tego dnia na mszy w kościele znalazła się wdowa Perle. Byli tam zawsze jacyś

świeccy klęczący przed parafialnym ołtarzem kilkoro takich, którzy z różnych powodów nie

chodzili na msze w swoich kościołach, paru starych i samotnych, którzy wypełniali czas

pobożnością, kilkoro mających szczególne prośby i szukających okazji do uzyskania łaski.

Niektórzy załatwiali inne sprawy na Podgrodziu i chętnie witali chwilę ciszy i skupienia, jak

było w przypadku wdowy Perle.

Ze swojej stalli w prezbiterium brat Cadfael mógł dostrzec spoza bryły ołtarza

parafialnego jedynie zarys jej głowy i ramion. To dziwne, że tak cicha i skromna kobieta była

natychmiast rozpoznawalna, nawet w przelotnym widoku. Może sprawiała to jej prosta

postawa, a może masa brązowych włosów opadających z pochylonej ze czcią głowy na

złożone dłonie, ukryte przed jego wzrokiem za ołtarzem. Miała zaledwie dwadzieścia pięć lat

i tylko przez trzy lata cieszyła się szczęśliwym małżeństwem, ale prowadziła swe wdowie

życie bez słowa skargi, troszczyła się o przedsiębiorstwo, które nie dawało jej żadnej

osobistej satysfakcji, i przyjmowała perspektywę stałej samotności z chłodną pewnością

siebie i zadziwiającą energią. W szczęściu czy w nieszczęściu życie jest obowiązkiem i musi

być starannie wykonane.

Cadfael pomyślał, że pocieszeniem może być fakt, iż nie jest ona całkiem sama. Ma

ciotkę, która zajmuje się domem nad sklepem, w którym mieszkają, i kuzyna będącego

sumiennym kierownikiem przedsiębiorstwa, co zdejmuje jej ciężar z ramion. I jedną różę

rocznie daniny za dom i ogród na Podgrodziu, gdzie zmarł jej mąż. Jedynym znakiem

namiętności i żalu po stracie było dobrowolne wyrzeczenie się najcenniejszej własności,

domu, w którym czuła się szczęśliwa, a jednak prosiła tylko o to jedno przypomnienie, o nic

więcej.

Judyta Perle, z domu Vestier, jedyna dziedziczka największego przedsiębiorstwa

sukienniczego w mieście, nie była piękną kobietą. Miała jednak w sobie godność, która

przyciągała wzrok nawet w tłumie na targu, wzrost wyższy niż średni dla kobiety, była

wysmukła i wyprostowana, a w jej chodzie i postawie była godna uwagi gracja. Sploty jej

lśniących włosów koloru sezonowanej dębiny wieńczyły bladą twarz, która zwężała się od

szerokiego i wyniosłego czoła do spiczastego podbródka, poprzez mocne kości policzkowe i

zapadnięte policzki, i wymowne, ruchliwe usta, zbyt szerokie dla piękności, ale wytwornie

ukształtowane. Oczy miała ciemnoszare, bardzo bystre i szerokie, ani łatwowierne, ani

niczego nie skrywające. Cadfael spotkał się z nią oko w oko przed czterema laty, przy łożu

śmierci jej męża, ona zaś wtedy nie opuszczała powiek ani nie odwracała wzroku, ale patrzyła

nieulękle, jak szczęście jej życia prześlizguje się jej między palcami. Dwa tygodnie później

poroniła. Edred nie zostawił jej nic.

„Hugo ma rację - pomyślał Cadfael, zmuszając się do skupienia na liturgii. - Jest

młoda, powinna znów wyjść za mąż”.

Światło czerwca, zbliżające się teraz do południowych godzin dnia i pełne

słonecznego blasku, przeszywało prezbiterium długimi złocistymi snopami, padając w szeregi

braci, złocąc połowę twarzy, pogrążając drugą połowę w pogłębionym cieniu i zmuszając do

mrugania oślepione oczy w pobladłych twarzach. Sklepienie ponad nimi przemieniało

rozproszone promienie w łagodną poświatę, uwydatniając rzeźbione liście kamiennych

guzów. Muzyka i światło zdawały się jednoczyć tylko tam, w zenicie. Lato wkroczyło w

końcu do kościoła po przedłużonym zimowym śnie.

Wyglądało na to, że brat Cadfael nie był jedynym, którego myśli wędrowały, podczas

gdy powinny być skupione. Brat Anzelm, kantor, pochłonięty swoim śpiewaniem, podniósł

zachwyconą twarz ku słońcu, znał bowiem każdą nutę i nie musiał się zastanawiać. Obok

niego jednak brat Eluryk, opiekun ołtarza w kaplicy Matki Boskiej, odpowiadał z

roztargnieniem, odwróciwszy głowę ku ołtarzowi parafialnemu i cichemu pomrukowi

odpowiedzi dochodzących spoza niego.

Brat Eluryk był dzieckiem tego klasztoru, od niedawna pełnoprawnym bratem.

Powierzono mu to szczególne zadanie z powodu jego niewątpliwych zasług, choć z rezerwą

zawsze towarzyszącą dopuszczeniu chłopców oblatów do pełnej służby, przynajmniej dopóki

nie osiągnęli odpowiedniego wieku. Cadfael uważał tę powściągliwość za nierozsądną.

Młodych oblatów uznawano za doskonale niewinnych, za odpowiednik aniołów, podczas gdy

konwersi, ci, którzy przychodzili do zakonu dobrowolnie i jako dorośli, byli wojującymi

świętymi, którzy przetrwali i opanowali swoje niedoskonałości. Tak ich sklasyfikował święty

Anzelm, zabraniając im wzajemnych wymówek i przygan, i uczucia zazdrości. Nadal jednak

konwersi byli preferowani przy obsadzaniu odpowiedzialnych stanowisk, być może jako

zaznajomieni z podstępami, pokusami i złożonością otaczającego ich świata. Opiekę nad

ołtarzem, jego oświetleniem, przybraniem i specjalnymi modlitwami przynależnymi do niego

można było jednak doskonale powierzyć komuś niewinnemu.

Brat Eluryk skończył właśnie dwadzieścia lat. Był najuczeń - szy i najgorliwszy

spośród swoich rówieśników. Wysoki, dobrze zbudowany, miał czarne włosy i czarne oczy.

Trafił do klasztoru w wieku trzech lat i nie znał niczego poza nim. Nie stykając się z

grzechem, tym bardziej był przezeń prześladowany, niczym przez jakiegoś nieznanego

potwora. Pilny w spowiedzi, roztrząsał swoje nieskończenie małe słabości ze straszliwą

skruchą należną grzechom śmiertelnym. Dziwna rzecz, że młodzik tak wrażliwy, tak mało

uwagi zwracał na nabożeństwo. Podbródek opierał na ramieniu, a nieruchome wargi nie

pamiętały o słowach psalmu. Prawdę mówiąc, patrzył dokładnie tam, gdzie spoglądał przed

chwilą Cadfael. Ten zaś uświadomił sobie, że ze stalli Eluryka można było jednak zobaczyć

coś więcej - odwróconą twarz, złączone dłonie, sfałdowane płótno na piersi.

Wydawało się, że ta kontemplacja nie dawała tamtemu wiele radości, a tylko kruche,

drżące napięcie, niczym w cięciwie łuku. Kiedy się zreflektował i siłą odwrócił wzrok, ten

wysiłek wstrząsnął nim od stóp do głowy.

„Proszę, proszę! - powiedział sobie Cadfael, nagle oświecony. - A za osiem dni on ma

jej zanieść różę w dani. Powinni powierzyć to zadanie jakiemuś zatwardziałemu

grzesznikowi, jak ja, który napatrzyłby się, nacieszył i wrócił bez kłopotu, a nie temu

wrażliwemu chłopcu, który z pewnością nigdy nie był sam na sam z kobietą, odkąd jego

matka pozwoliła wyjąć go sobie z ramion. Szkoda, że pozwoliła!

I ta biedna dziewczyna, ten żywy obraz najboleśniej ściskający mu serce, poważna,

smutna, z żałosną przeszłością, a jednak spokojna i cicha jak sama Najświętsza Panna. I ón,

podchodzący do niej z białą różą. Ich dłonie pewnie zetkną się, gdy ją przekaże. A teraz

przypominam sobie, że Anzelm mówił onim jak o poecie. Jakież to szaleństwa popełniamy

bez złych zamiarów!”

Było o wiele za późno, by skłonić myśli do należytej modlitwy i wysławiania Boga.

Zadowolił się nadzieją, że zanim bracia wyjdą po mszy z prezbiterium, dama odejdzie.

I, Bogu dzięki, odeszła.

Poszła jednak, jak się okazało, nie dalej niż do pracowni Cadfaela w herbarium, gdzie

zastał ją czekającą cierpliwie przy otwartych drzwiach, kiedy wrócił, by odcedzić wywar

pozostawiony do ostygnięcia przed mszą. Czoło miała pogodne, a głos spokojny i wszystko

wokół niej wydawało się praktyczne i rozsądne. Nie wiedziała o płomieniu, który, spalał

Eluryka. Na zaproszenie Cadfaela weszła do środka, pod łagodnie kołyszące się pod belkami

wiązki ziół.

Przyrządziłeś mi kiedyś maść, bracie Cadfaelu, czy pamiętasz? Na wysypkę na

dłoniach. Jedna z moich gręplarek cierpi na wypryski, kiedy ma do czynienia z nową wełną.

Nie co roku - to też jest dziwne. W tym roku znów ma kłopoty.

Pamiętam - odpowiedział Cadfael. - To było trzy lata temu. Tak, znam przepis. Mogę

przyrządzić ci trochę świeżej mikstury w kilka minut, jeśli masz chwilę czasu.

Okazało się, że miała. Usiadła w kącie chaty na drewnianej ławie pod ścianą z belek,

obciągając swoje ciemne spódnice wokół stóp, wyprostowana i milcząca, podczas gdy

Cadfael sięgał po tłuczek, moździerz i małą wagę z mosiężnymi odważnikami.

Jak ci się powodzi? - spytał, odmierzając smalec i olejki ziołowe. - Tam w mieście?

Dość dobrze - odpowiedziała spokojnie. - Zakład daje mi zajęcie, a strzyża poszła

lepiej, niż myślałam. Nie mogę narzekać. Czy to nie dziwne - ciągnęła - że wełna przyprawia

Branwen o wysypkę, ty zaś używasz owczego tłuszczu do leczenia chorób skórnych?

Takie sprzeczności się zdarzają - powiedział. - Niektórzy nie mogą dotykać pewnych

roślin bez uszczerbku na zdrowiu. Nikt nie zna przyczyny. Uczymy się na błędach. Miałaś

dobre wyniki z tą maścią, jak pamiętam.

O, tak, jej dłonie szybko wyzdrowiały. Chyba jednak powinnam odsunąć ją od

gręplowania i uczyć tkactwa. Kiedy wełnę się upierze, ufarbuje i zrobi z niej przędzę, poradzi

sobie z nią. To dobra dziewczyna, szybko się nauczy.

Obrócony do niej plecami Cadfael miał wrażenie, że mówi ona, by zapełnić ciszę, a

tymczasem myśli o czymś bardzo odległym od tego, o czym rozprawia. Nie był więc

zaskoczony, gdy nagle odezwała się całkiem innym głosem, oschłym i zdecydowanym.

Bracie Cadfaelu, myślę o wstąpieniu do klasztoru. Myślę poważnie! Ten świat nie jest

tak wiele wart, żebym się miała zastanawiać nad porzuceniem go, ani też moja sytuacja nie

daje mi powodu, żeby czekać na lepsze czasy. Zakład może funkcjonować beze mnie. Kuzyn

Miles ceni go sobie bardziej niż ja i kieruje nim z powodzeniem. Och, spełniam swoje

obowiązki, jak mnie nauczono, ale on to robi tak samo dobrze beze mnie. Czemu mam się

wahać?

Cadfael zwrócił się do niej twarzą, balansując moździerzem na dłoni.

Czy mówiłaś to swojej ciotce i kuzynowi?

Wspomniałam im o tym.

I co oni na to?

Nic. Zostawili to mnie. Miles ani mnie nie gani, ani nie doradza. Odsuwa to na bok.

Chyba nie bierze mnie poważnie. Moja ciotka zaś... Znasz ją trochę? Owdowiała tak jak ja i

wciąż to opłakuje, nawet po latach. Prawi o ciszy klasztoru i o uwolnieniu się od trosk tego

świata. Ale ona stale tak mówi, chociaż wiem, że jest zadowolona ze swego wygodnego

życia. Ja zaś, bracie Cadfaelu, żyję, wykonuję swojąpracę, ale nie jestem szczęśliwa. Wybrać

klasztor... to by było coś stałego i pewnego.

I błędnego - oświadczył stanowczo Cadfael. - Przynajmniej jeśli chodzi o ciebie.

Czemu miałoby to być błędem? - sprzeciwiła się. Kaptur zsunął się jej z głowy, a

gruby warkocz jasnobrązowych włosów, posrebrzany niczym żyłkowany dąb, zalśnił w

przyćmionym świetle.

Nikt nie powinien wybierać życia klasztornego jako czegoś gorszego, namiastki. Musi

ono być przyjęte ze szczerego pragnienia. Nie wystarczy chcieć uciec od świata na zewnątrz,

trzeba się palić do tego świata wewnątrz.

Czy tak było z tobą? - spytała i nagle uśmiechnęła się, a jej surowa twarz rozjaśniła się

na chwilę ciepłym blaskiem.

Rozważał to przez krótką chwilę.

Wszedłem w to późno, więc być może mój ogień płonął nieco blado - odpowiedział w

końcu szczerze - ale dawał dość światła, by mi wskazać pożądaną drogę. Biegłem po niej do

celu, nie uciekałem.

Spojrzała mu wprost w twarz onieśmielająco i szczerze i spytała:

Czy nigdy nie myślałeś, bracie Cadfaelu, że kobieta może mieć więcej powodów do

ucieczki, niż ty kiedykolwiek miałeś? Więcej zagrożeń, przed którymi musi się chronić, i

mniej możliwości niż ucieczka?

To prawda - przyznał Cadfael, ożywiając się. - Ale ty jesteś, jak wiem, w lepszym

położeniu niż wiele innych, by zostać przy swoim, i masz więcej odwagi niż większość nas,

mężczyzn. Jesteś sama sobie panią a twoi krewni zależą od ciebie, nie ty od nich. Nie masz

żadnego zwierzchnika, który rościłby sobie prawo układania twojej przyszłości, i nikt nie

może zmusić cię do nowego małżeństwa - tak, słyszałem, że wielu nie posiadałoby się z

radości, gdyby mogli, ale nie mają nad tobą władzy. Nie masz ojca ani żadnego starszego

krewniaka, który wywierałby na ciebie jakiś wpływ. Nie ma znaczenia, jak bardzo mogą cię

drażnić mężczyźni, bo wiesz, że jesteś im więcej niż równa. A co do tego, co straciłaś -

powiedział po chwili wahania, jak postąpić - jest stracone jedynie na tym świecie. Czekanie

nie jest łatwe, ale nie jest trudniejsze, wierz mi, wśród utrapień i rozterek tego świata, niż w

samotności i ciszy klasztoru. Widziałem mężczyzn popełniających tę pomyłkę z równie

uzasadnionych powodów i cierpiących tym bardziej z powodu podwójnej straty. Nie

podejmuj tego ryzyka, dopóki nie jesteś pewna, czego chcesz, i że chcesz tego z całej duszy i

serca.

Tyle ośmielił się powiedzieć i było to zapewne więcej, niż miał prawo powiedzieć.

Wysłuchała go, nie odwracając oczu. Czuł ciężar ich jasnego spojrzenia przez cały czas, gdy

wygładzał maść w słoiczku i mocował wieczko.

Siostra Magdalena od benedyktynek przy Brodzie Godryka - powiedział - przybywa

za dwa dni do Shrewsbury, żeby zabrać siostrzenicę brata Edmunda, która chce tam wstąpić

do klasztoru. Nie wiem nic o motywach tej dziewczyny, ale jeśli siostra Magdalena akceptuje

ją jako nowicjuszkę, musi to być przekonanie, a ponadto to dziecko będzie starannie

obserwowane i nie posunie się poza nowicjat, chyba że siostra Magdalena będzie

przeświadczona o jej powołaniu. Czy chcesz z nią o tym porozmawiać? Chyba już coś o niej

słyszałaś.

Słyszałam. - Głos Judyty był łagodny, a jednak brzmiał w nim cień cichego

rozbawienia. - A jeśli chodzi ojej motywy przybycia do Brodu Godryka, nie należały chyba

wcale do tych, które pochwalasz.

Temu nie mógł zaprzeczyć. Siostra Magdalena była dawniej przez wiele lat stałą

kochanką pewnego dobrze urodzonego, a po jego śmierci rozglądała się za inną dziedziną, w

której mogłaby rozwinąć swe niewątpliwe talenty. Nie było wątpliwości, że klasztor wybrała

na chłodno i ze względów praktycznych. Liczyła się jednak energia i lojalność, którą

okazywała od dnia wstąpienia do zakonu i którą z pewnością zachowa do śmierci.

O ile wiem - przyznał Cadfael - siostra Magdalena jest wyjątkowa. Masz rację, została

zakonnicą nie z powołania, ale dla kariery i robi tę karierę, i to znaczną. Matka Mariana jest

stara i przykuta do łoża. Ciężar prowadzenia klasztoru spada na Magdalenę i nie znam ramion

lepiej nadających się, by go dźwigać. I nie sądzę, żeby ci powiedziała tak jak ja, że jest tylko

jeden dobry powód wstąpienia do zakonu - prawdziwa tęsknota za życiem duchowym. Tym

bardziej powinnaś do niej pójść, posłuchać jej rady i rozważyć ją starannie, zanim

zdecydujesz się na tak poważny krok. I pamiętaj, że jesteś, młoda, a ona pożegnała już wtedy

wiosnę swojego życia.

A ja pożegnałam moją - oświadczyła Judyta bardzo stanowczo i bez litowania się nad

sobą, jak ktoś stwierdzający fakt.

A jeśli chodzi o namiastki - powiedział Cadfael - można je znaleźć równie dobrze w

klasztorze, jak i poza nim. Prowadzenie ojcowskiego przedsiębiorstwa, dającego pracę tylu

ludziom, jest wystarczającym powodem do życia.

Nie poddaje mnie to żadnej poważnej próbie - odpowiedziała obojętnie. - Ach, dobrze,

mówiłam tylko, że myślę porzuceniu świata. Nic się jeszcze nie stało. Tak czy owak, rada

będę pomówić z siostrą Magdaleną, bo cenię jej rozum nie zostawię bez rozpatrzenia niczego,

co może powiedzieć. Daj mi znać, kiedy przyjedzie, a zaproszę ją do mego domu albo pójdę

do niej, gdziekolwiek się zatrzyma.

Wstała, żeby wziąć słoik z maścią. Była od niego wyższa odwa palce, ale szczupła i o

drobnych kościach. Zwoje jej włosów wydawałyby się zbyt ciężkie, gdyby nie trzymała

głowy tak prosto.

Twoje róże mają piękne pąki - powiedziała, kiedy wyszedł wraz z nią z pracowni na

żwirową ścieżkę. - Choćby późno przyszły, zawsze w końcu jednakowo zakwitają.

Pomyślał, że mogłaby to być metafora jakości życia, o jakim dyskutowali. Nie

powiedział jednak tego. Lepiej zostawić ją przenikliwej mądrości siostry Magdaleny.

A twoje? - spytał. - Kiedy nadejdzie dzień świętej Winifredy, będzie w czym

wybierać. Tobie należą się w dani najpiękniejsze i najświeższe.

Najulotniejszy z uśmiechów przemknął po jej twarzy, pozostawiając ją smutną, z

oczami wbitymi w ścieżkę. Powiedziała:

Tak. I nic więcej, chociaż zdawałoby się, że powinno tam być coś jeszcze. Czy to

możliwe, że zauważyła i była nękana przez tę samą dolegliwość, która prześladowała

Eluryka? Trzy razy przedtem przynosił jej różę w dani i przebywał w jej obecności... jak

długo? Dwie minuty w roku? Może trzy. Ale żaden męski cień nie przesłaniał oczu Judyty

Perle, żaden cień żyjącego mężczyzny. Niemniej mogła, pomyślał Cadfael, uświadomić sobie

jakoś nie tyle obecność młodego człowieka w jej domu, ile bliskość bólu.

Muszę już iść - powiedziała, otrząsając się z zamyślenia. - Zgubiłam sprzączkę od

ładnego paska i powinnam zamówić nową, pasującą do rozetek zdobiących skórę i do skuwki.

Emalia na brązie. Edred dał mi go kiedyś w prezencie. Niall Brązownik potrafi odtworzyć

wzór. To zręczny rzemieślnik. Rada jestem, że opactwo ma dobrego najemcę tego domu.

Przyzwoity, spokojny człowiek - zgodził się Cadfael i dba o ogród. Zobaczysz swój

różany krzew w bardzo dobrym stanie.

Na to nie odpowiedziała. Podziękowała mu po prostu za przysługę, kiedy weszli

razem na wielki dziedziniec i tam się rozłączyli. Ona poszła dalej wzdłuż Podgrodzia do

dużego domu przy kuźni opactwa, gdzie spędziła kilka lat swego małżeństwa, on zaś do

lavatorium, żeby umyć ręce przed wieczerzą. Odwrócił się jednak przy narożniku klasztoru,

żeby spojrzeć za nią, i patrzył, dopóki nie przeszła pod łukiem strażnicy i nie znikła mu z

oczu. Miała chód bardzo odpowiedni dla matki przełożonej, ale w jego oczach wyglądała

równie dobrze jako zdolna dziedziczka największego sukiennika w mieście. Poszedł do

refektarza w przekonaniu, że miał rację, odradzając jej życie zakonne. Jeśli teraz patrzyła na

nie jako na schronienie, przyjdzie czas, kiedy wyda się jej ono więzieniem, tym bardziej

dławiącym, że weszła do niego dobrowolnie.

Rozdział drugi

Dom na Podgrodziu stał w pobliżu trawiastego trójkąta końskiego targu, gdzie

gościniec omijał narożnik muru opactwa. Po przeciwnej stronie drogi niższy mur otaczał

podwórze, na którym Niall Brązownik miał swój sklep i warsztat, a w głębi znajdował się

solidny dom z dużym ogrodem i małym pastwiskiem z tyłu. Niall robił dobry interes na

wszystkim, od broszek i guzików, odważników i szpilek, do kociołków, dzbanków i mis.

Pracował też czasami wraz z innymi przy odlewaniu dzwonów, ale to były rzadkie

zamówienia i wymagały raczej podróży na miejsce, niż przewozu ciężkich dzwonów po ich

odlaniu.

Kiedy Judyta weszła do sklepu, brązownik zajmował się w kącie wykuwanym z

arkusza półmiskiem, nanosząc młotkiem i wybijakiem rysunek liści. Okiennice nie były

zamknięte, a światło z okna padało z ukosa na jej twarz i postać. Niall odwrócił się, by

zobaczyć, kto wchodzi, i stał przez chwilę z narzędziami w dłoniach, zanim je odłożył i

podszedł ją powitać.

Twój sługa, pani! Co mogę dla ciebie zrobić?

Prawie się nie znali, jak to rzemieślnik i klientka, a jednak fakt, że pracował w domu,

który ona darowała opactwu, skłaniał ich do przyglądania się sobie ze szczególną uwagą.

Była w jego sklepie może z pięć razy, odkąd go wynajął. Zaopatrywał ją w szpilki, haftki do

staników, drobiazgi kuchenne. Wykonał też matrycę pieczęci Vestierów. Znał jej historię, bo

darowizna domu uczyniła ją głośną. Ona wiedziała o nim niewiele ponad to, że trafił do jej

dawnej posiadłości, najmując ją od opactwa, i że on sam i jego praca byli dobrze widziani w

mieście i na Podgrodziu.

Judyta położyła na ladzie swój pasek z pięknej, miękkiej, doskonale wyprawionej

skóry. Wokół dziurek ozdobiony był serią rozetek z brązu, a na końcu miał brązowe okucie.

Emalia na wypukłościach była jasna i nowa, ale szew na drugim końcu paska przetarł się i

klamra przepadła.

Zgubiłam ją gdzieś w mieście - powiedziała. - Był wieczór i nie zauważyłam pod

płaszczem, że pasek się zsunął. Wróciłam, żeby go szukać, ale znalazłam tylko to, bez

klamry. Były roztopy i woda płynęła rynsztokiem. Moja wina, bo wiedziałam, że szew się

przeciera. Powinnam go poprawić.

Piękna robota - powiedział brązownik, oglądając okuwkę. - Pewnie nie tu kupowany?

Tutaj, ale na jarmarku opactwa, od flamandzkiego kupca. Dawniej często go nosiłam -

odrzekła - ale odłożyłam go w zimie, kiedy zgubiłam tę klamrę. Czy mógłbyś zrobić mi

nową, dobraną do tych kolorów i wzorów? Była podłużna, taka! - nakreśliła kształt na ladzie

końcem palca. - Ale nie musi być taka sama, możesz zrobić ją owalną albo w kształcie, jaki

uznasz za najlepszy.

Ich głowy zbliżyły się nad ladą. Podniosła wzrok na jego twarz, nieco zaskoczona tą

bliskością, ale on był skupiony na szczegółach odlewu i emalii i nieświadomy jej czujności.

Przyzwoity, spokojny człowiek, jak go nazwał Cadfael, a w ustach Cadfaela brzmiało to jak

rekomendacja. Przyzwoici, spokojni ludzie byli kośćcem każdego społeczeństwa, szanowani i

cenieni bardziej od tych, którzy robili większe zamieszanie i więcej hałasu. Niall Brązownik

mógłby być portretem ich wszystkich. Średniego wzrostu i w średnim wieku, nawet kolor

włosów miał pośredni, a głos przyjemnie niski. Pomyślała, że może mieć czterdzieści lat.

Kiedy się wyprostował, stali dosłownie oko w oko, a ruchy jego dużych, zręcznych dłoni były

płynne i pewne.

Wszystko w nim pasowało do wizerunku zwykłego, poczciwego człowieka, prawie

nie do odróżnienia od sąsiadów, a jednak ta suma części była bardzo wprost i stanowczo nim

samym i nikim innym. Miał gęste brunatne brwi, twarz o szerokich kościach policzkowych i

szeroko rozstawione orzechowe oczy. W gęstej brunatnej czuprynie zaznaczało się kilka

siwych włosów, a jego mocny, wystający podbródek był ogolony.

Czy ci się z tym śpieszy, pani? - zapytał. - Chciałbym to zrobić jak należy. Gdybym

miał na to dwa albo trzy dni.

Nie ma pośpiechu - zgodziła się chętnie. - Czekałam długo z naprawą, więc jeszcze

tydzień nie robi różnicy.

Zatem czy przynieść ci go do miasta? Znam adres i mogę oszczędzić ci drogi. - Złożył

tę propozycję grzecznie, lecz z namysłem, obawiając się, czy nie zostanie wzięta za zbytnią

pewność siebie, a nie zwykłą uprzejmość.

Obrzuciła szybkim spojrzeniem jego sklep i ujrzała dość dowodów, że ma mnóstwo

roboty, więcej niż dosyć, by mu zapewnić zajęcie na cały dzień.

Chyba jednak twój czas jest zapełniony. Jeśli masz może chłopca... ale mogę równie

dobrze sama przyjść.

Pracuję sam - odrzekł Niall. - Ale chętnie ci go przyniosę wieczorem, kiedy światło

jest za słabe. Nie mam innych zamówień i mogę bez kłopotu poświęcić na niego cały dzień.

Mieszkasz tu sam? - spytała, umacniając się w swoich przypuszczeniach. - Nie masz

żony? Ani rodziny?

Straciłem żonę pięć lat temu. Przywykłem do samotności. Wystarczy po prostu zadbać

o swoje potrzeby. Mam jednak córeczkę. Jej matka zmarła przy porodzie.

Ujrzał w jej twarzy nagłe napięcie, iskierkę w oczach, gdy podniosła głowę i

rozejrzała się, spodziewając się zobaczyć jakieś dowody obecności dziecka.

Och, nie tutaj! Byłoby mi trudno zadbać o noworodka. Mam siostrę niedaleko stąd, w

Pulley, zamężną z rządcą Morti - merów. Mają dwóch chłopców i dziewczynkę niewiele

starszą od mojej. Moja dzieweczka mieszka tam z nimi. Ma kobiecą opiekę i inne dzieci za

towarzyszy zabaw. Chodzę tam w każdą niedzielę i czasem też wieczorami. Lepiej jej tam z

Cecylią i z Janem, i młodzikami niż tu ze mną samotnym, zwłaszcza że jest jeszcze mała.

Judyta zaczerpnęła tchu długo i głęboko. Jest wdowcem, a jego strata była tak samo

gorzka, ale pozostał mu ten jeden bezcenny zastaw, podczas gdy ona straciła wszystko.

Nie wiesz, jak ci zazdroszczę - powiedziała szorstko.

Ja straciłam dziecko.

Nie zamierzała powiedzieć aż tyle, ale wypadło to prosto i naturalnie i tak samo po

prostu i zwyczajnie on to przyjął.

Słyszałem o twojej trosce, pani. Było mi wtedy strasznie żal, bo niewiele wcześniej

sam to przeżyłem. Ale mnie przynajmniej zostawiono tę maleńką. Dziękuję za to Bogu.

Kiedy człowiek zostaje tak zraniony, uczy się też cenić taką łaskę.

Tak - odwróciła się gwałtownie. - Cóż... Ufam, że twoja córka kwitnie - powiedziała,

dochodząc do siebie - i zawsze będzie dla ciebie radością. Przyjdę po ten pasek za trzy dni,

jeśli wystarczy ci tyle czasu. Nie trzeba mi go przynosić.

Była już w drzwiach, zanim zdążył coś odpowiedzieć, a zresztą nie miał nic

sensownego do powiedzenia. Patrzył jednak, jak przechodzi przez podwórze, i wrócił do

swojej pracy dopiero, gdy znikła mu z oczu.

Było późne popołudnie, ale wciąż jeszcze pozostawała o tej porze roku godzina do

nieszporów, kiedy brat Eluryk, opiekun ołtarza Matki Boskiej, wymknął się ukradkiem ze

swej pracy w skryptorium, przeszedł przez wielki dziedziniec do domu opata w małym

ogrodzie otoczonym murem i poprosił o audiencję. Był tak spięty i roztrzęsiony, że brat

Witalis, kapelan i sekretarz opata Radulfusa, uniósł pytająco brwi i zastanowił się, zanim go

zapowiedział. Radulfus miał jednak zasadę, że każdy syn tego domu będący w kłopocie albo

potrzebujący porady musi mieć do niego dostęp. Witalis wzruszył ramionami i poszedł prosić

o pozwolenie, które z miejsca otrzymał.

W wyłożonej drewnem rozmównicy jasne światło słońca przemieniało się w łagodną

mgiełkę. Eluryk przystanął w wejściu i usłyszał, jak drzwi zamykają się cicho za jego

plecami. Radulfus siedział za swym roboczym stołem przy otwartym oknie z gęsim piórem w

ręku i ani na chwilę nie oderwał wzroku od swego pisania. Pod światło jego orli profil

wydawał się ciemny i spokojny, a złota linia obramiała wysokie czoło i szczupły policzek.

Eluryk wszedł tu w lęku przed opatem, a jednak pociągały go ten spokój i pewność, tak

odległe od stanu, w którym sam się znajdował.

Radulfus postawił kropkę po swoim pięknie ukształtowanym zdaniu i odłożył gęsie

pióro na tackę z brązu.

Tak, mój synu? Jestem. Słucham. - Podniósł wzrok.

Jeśli mogę ci pomóc, proś śmiało.

Ojcze - przemówił Eluryk przez zaciśnięte i wyschnięte gardło, głosem tak cichym, że

ledwie słyszalnym poprzez komnatę. - Jestem w wielkim kłopocie. Nie wiem, jak to

powiedzieć ani jak bardzo musi to wyglądać na moją winę i hańbę. Bóg świadkiem, że z tym

walczyłem i modliłem się stale, by się ustrzec od złego. Jestem zarówno petentem, jak

penitentem, a jednak nie zgrzeszyłem i przy twojej łaskawości i wyrozumiałości mogę się

jeszcze uchronić przed występkiem.

Radulfus przyjrzał mu się uważniej i dostrzegł napięcie przeszywające ciało młodego

człowieka i wprawiające go w drżenie niczym napiętą cięciwę. Przeczulonego młodego

człowieka, zawsze dręczonego żalem za winy wyimaginowane albo tak powszednie, że

zaliczanie ich do grzechów było samo w sobie występkiem jako wypaczenie prawdy.

Dziecko - powiedział wyrozumiale opat. - Z wszystkiego, co o tobie wiem, jesteś

nazbyt skory, żeby obwiniać się ciężkie grzechy w sprawach, które człowiek mądry uznaje za

niegodne wzmianki. Strzeż się fałszywej dumy! Umiarkowanie we wszystkim nie jest

najbardziej efektowną drogą do doskonałości, ale najbezpieczniejszą i najskromniejszą. A

teraz mów otwarcie i pomyślimy, co możemy zrobić, żeby skończyć z twoim kłopotem. - I

dodał z ożywieniem: - Podejdź bliżej! Niech cię zobaczę wyraźniej i usłyszę, że mówisz z

sensem.

Eluryk przysunął się bliżej, trzymając przed sobą dłonie zaciśnięte tak mocno, że

palce pobielały mu w stawach, i zwilżył wyschnięte wargi.

Ojcze, za osiem dni jest dzień przeniesienia świętej Winifredy i trzeba złożyć różę w

dani za posiadłość na Podgrodziu... pani Perle, która oddała ten dom pod tym warunkiem...

Tak - rzekł Radulfus. - Wiem. I cóż?

Ojcze, przychodzę prosić, żebyś mnie zwolnił z tego obowiązku. Trzy razy zanosiłem

jej tę różę zgodnie z umową z każdym rokiem było to dla mnie trudniejsze. Nie posyłaj mnie

tam znowu! Zdejmij ze mnie to brzemię, zanim upadnę! To więcej, niż mogę znieść. - Trząsł

się na całym ciele i miał trudności z ciągłością wypowiedzi, tak więc słowa wypadały w

bolesnych wybuchach, niczym wytryski krwi z rany. - Ojcze, już sam jej widok i dźwięk jej

głosu są dla mnie udręką. Przebywanie z nią w tym samym pokoju sprawia śmiertelny ból.

Modliłem się, czuwałem, błagałem Boga i świętych o wyzwolenie od grzechu, ale wszystkie

moje modlitwy i czuwania nie mogą mnie utrzymać z dala od tej nieproszonej miłości.

Radulfus siedział przez chwilę cicho po wypowiedzeniu tego ostatniego słowa, a jego

twarz nie zmieniła wyrazu, poza pewnym wyostrzeniem uwagi i lśnieniem w głęboko

osadzonych oczach.

Miłość sama w sobie - powiedział w końcu z namysłem - nie jest grzechem, nie może

nim być, chociaż może prowadzić do grzechu. Czy padło jakieś słowo o tym niezwyczajnym

uczuciu między tobą a tą kobietą, jakieś spojrzenie, które mogłoby splamić twoje śluby albo

jej czystość.

Nie! Nie, ojcze, nigdy! Żadne słowo żadnego rodzaju poza grzecznym pozdrowieniem

i pożegnaniem, i błogosławieństwem należnym dobrodziejce. Nic złego nie zostało zrobione

ani powiedziane, to moje serce jest przestępcą. Ona nie wie nic o mojej udręce, ona nigdy nie

pomyślała o mnie inaczej niż jako o wysłanniku tego zakonu. Boże uchowaj, żeby się

dowiedziała, bo ona jest bez winy. To dla jej dobra, tak samo jak dla mojego, proszę, żeby

mnie zwolniono z widzenia się z nią znowu, bo taki ból, jaki czuję, mógłby ją zaniepokoić,

nawet gdyby go nie zrozumiała. Cierpienie to ostatnia rzecz, jakiej bym jej życzył.

Radulfus wstał gwałtownie ze swego siedziska, a Eluryk, wyczerpany wyznaniem i

przekonany o swej winie, osunął się na kolana i skłonił głowę ku dłoniom, oczekując

potępienia. Ale opat po prostu odwrócił się do okna i stał przez chwilę, patrząc na ogród w

słońcu popołudnia, gdzie jego własne róże okryły się bujnymi pąkami.

„Nigdy więcej oblatów - pomyślał opat ponuro - i dzięki Bogu za to. Nie będzie

zabierania niemowląt z kołysek i odcinania ich od widoku i głosu kobiety, pozbawiania ich

połowy stworzonego świata. Jak można oczekiwać od nich radzenia sobie z czymś równie

obcym i onieśmielającym, jak smoki? Prędzej czy później jakaś kobieta musi wejść im w

drogę, straszliwa niczym armia pod sztandarami, a te nieszczęsne dzieci pozbawione broni i

zbroi mają wytrzymać to natarcie! Krzywdzimy kobiety i krzywdzimy tych chłopców,

wysyłając ich nieprzygotowanych w dojrzałość, mężczyzn całkowicie bezbronnych wobec

pierwszego ukłucia cielesności. Broniąc ich przed niebezpieczeństwami, pozbawiamy ich

środków do obrony. Cóż, teraz już nigdy więcej! Ci, którzy odtąd tu wejdą, będą w wieku

męskim, znajdą się tu z własnej woli, będą sami dźwigać swoje brzemię. To jedno brzemię

spada jednak na mnie”.

Odwrócił się z powrotem ku komnacie. Eluryk klęczał zgięty w pół. Jego gładkie,

młode dłonie z boleśnie rozczapierzonymi palcami zakrywały mu twarz, a łzy ciekły wolno

przez te palce.

Spójrz na mnie! - powiedział stanowczo Radulfus, a młoda udręczona twarz zwróciła

się ku niemu z lękiem. - Teraz odpowiedz mi szczerze i bez obawy. Nigdy nie powiedziałeś

tej pani ani słowa o miłości?

Nie, ojcze!

Ani też ona nie obdarzyła cię takim słowem ani takim spojrzeniem, które mogłoby

zapalić albo zachęcić do miłości?

Nie, ojcze! Nigdy, nigdy! Ona jest całkiem nieczuła. Jestem dla niej niczym. - I dodał

ze łzami desperacji: - To ja ją skalałem, wstyd mi za to, kochając ją, chociaż ona nic o tym nie

wie.

Doprawdy? W jaki sposób mogło twoje nieszczęśliwe uczucie skalać tę panią?

Powiedz mi, czy kiedykolwiek pozwalałeś sobie w wyobraźni dotykać ją? Albo obejmować

ją? Albo ją posiadać?

Nie! - wykrzyknął Eluryk z bólem i oburzeniem. - Broń Boże! Jak bym mógł tak ją

sprofanować! Ja jej oddaję cześć, myślę o niej jak o świętych. Kiedy trymuję świece, których

nam dostarcza, widzę jej twarz jako jasność. Jestem zaledwie jej pielgrzymem. Ale, ach, to

boli... - powiedział, pochylając się do kolan opata.

Cicho! - nakazał opat i położył dłoń na pochylonej głowie. - Używasz przesadnych

określeń na to, co jest całkiem ludzkie i naturalne. Przesada jest naganna i na tym polu

rzeczywiście grzeszysz. Jasne jednak, że w kwestii tego nieszczęsnego pokuszenia nie

postąpiłeś źle, ale prawdę mówiąc, raczej dobrze. Nie musisz się też obawiać żadnej przygany

tej pani, której cnotę wychwalasz. Nie wyrządziłeś jej szkody. Wiem, że jesteś prawdomówny

na tyle, jak widzisz i rozumiesz prawdę. Prawda bowiem nie jest sprawą prostą, mój synu, a

umysł ludzki okazuje się omylny i niedoskonały. Wyrzucam sobie, że cię poddałem tej

próbie. Powinienem przewidzieć jej bolesne skutki dla kogoś tak młodego i

niedoświadczonego jak ty. Wstań teraz! Masz to, o co przyszedłeś prosić. Jesteś odtąd

zwolniony z tego obowiązku.

Chwycił Eluryka za przeguby i postawił go stanowczo na nogach, bo wydawał się tak

wyczerpany i drżący, że chyba by nie wstał bez pomocy. Chłopiec zaczął jąkać

podziękowania, a język łamał mu się teraz nawet na zwykłych słowach. Wyraz wyczerpania i

ulgi pojawiał się stopniowo na jego twarzy. Nadal jednak gryzł się czymś, nawet uwolniony

od winy.

Ojcze... ten kontrakt... będzie nieważny, jeśli róża nie zostanie dostarczona, a danina

zapłacona.

Róża będzie dostarczona powiedział z naciskiem Ra - dulfus. - Danina będzie

zapłacona. To zadanie zdejmuję tu i teraz z twoich ramion. Dbaj o swój ołtarz i nie myśl

więcej o tym, jak i przez kogo zostanie wypełnione to zadanie od dziś.

Ojcze, co jeszcze mogę zrobić, żeby oczyścić moją duszę? - spytał Eluryk w ostatnich

uspokajających się drżeniach winy.

Pokuta może ci wyjść na pożytek - przyznał opat z niejakim znużeniem. - Wystrzegaj

się jednak przesady nawet w pokucie. Jesteś daleki od świętości - jak my wszyscy - ale nie

jesteś też jakimś godnym uwagi grzesznikiem i nigdy nie będziesz, mój synu.

Boże broń! - wyszeptał Eluryk.

Bóg rzeczywiście zabrania - rzekł sucho Radulfus - żebyśmy robili z naszych cnót

albo naszych słabości więcej niż należy. Żeby ulżyć swej duszy, idź i wyspowiadaj się, jak ci

poleciłem, z umiarem, ale powiedz swojemu spowiednikowi, że już byłeś u mnie i masz moją

zgodę i błogosławieństwo, i zostałeś przeze mnie zwolniony z obowiązku, który był dla ciebie

zbyt ciężki. Potem wykonaj pokutę, jaką ci on wyznaczy, i wystrzegaj się proszenia o więcej.

Brat Eluryk wyszedł na drżących nogach, wyzbyty wszelkich uczuć i lękający się, że

ta pustka nie potrwa długo. Nie było to przyjemne, ale przynajmniej nie bolało. Potraktowano

go życzliwie. Przyszedł na tę audiencję, spodziewając się sukcesu i uwolnienia od udręki

przebywania w pobliżu tej kobiety jako końca wszystkich swych kłopotów. Teraz jednak

pustka w jego duszy była niczym ten dom z Pisma Świętego, pozamiatany do czysta, gotowy

do zamieszkania i równie odpowiedni dla diabłów, co dla aniołów.

Zrobił, co mu polecono. Aż do końca nowicjatu jego spowiednikiem był brat

Jeremiasz, ucho i cień przeora Roberta, a u Jeremiasza mógł liczyć na wszystkie kary, jakich

pragnęła jego niespokojna dusza. Teraz jednak obowiązki te pełnił sub - przeor Ryszard, a

Ryszard był znany z łagodności i pocieszania penitentów, zarówno z powodu swego lenistwa,

jak i dobro - duszności. Eluryk zrobił, co mógł, żeby wypełnić nakaz opata; nie oszczędzał

siebie, ale i nie oskarżał się o to, czego nie popełnił, nawet w myśli. Kiedy skończył i

otrzymał rozgrzeszenie, nadal klęczał z zamkniętymi oczami i boleśnie zmarszczonymi

brwiami.

Coś jeszcze? - spytał Ryszard.

Nie, ojcze... Nic więcej o tym, co się stało. Obawiam się tylko...

Otępienie ustępowało, jakiś ból zaczął mu skręcać wnętrzności, pusty dom już

wkrótce nie będzie niezamieszkany. - Zrobię wszystko, co mogę, żeby odsunąć nawet

wspomnienie o tym zakazanym uczuciu, ale nie jestem pewien... Nie jestem pewien! A jeśli

zawiodę? Boję się własnego serca...

Mój synu, kiedy cię zawodzi własne serce, musisz udać się do źródła wszelkiej siły i

współczucia i prosić o wsparcie, a łaska cię nie zawiedzie. Służysz u ołtarza Matki Boskiej,

która jest czystością doskonałą. Gdzie znajdziesz lepsze źródło łaski?

Gdzie, rzeczywiście! Ale łaska nie jest rzeką, w której każdy może zanurzać wiadro

do woli, lecz fontanną, która tryska, kiedy jest włączona, a kiedy indziej pozostaje sucha i

cicha. Szeptem zdławionym z bólu Eluryk odprawił swą pokutę przed ołtarzem, który

wcześniej świeżo przystroił, klęcząc na chłodnych płytkach posadzki. Klęczał jeszcze, kiedy

skończył, a każdy nerw i ścięgno w jego ciele błagały o pełnię i pokój.

Z pewnością powinien być szczęśliwy, bo został oczyszczony, uwolniony od ciężaru

grzechu śmiertelnego, wybawiony od oglądania znowu twarzy Judyty Perle, słuchania jej

głosu albo wdychania słodkiej woni płynącej z jej szat, gdy się poruszała. Wolny od tej udręki

i pokusy, wierzył, że jego kłopoty się skończą. Teraz był mądrzejszy.

Zacisnął dłonie aż do bólu i wybuchnął namiętną milczącą modlitwą do Panny, której

wiernie służył, a która mogłaby i musi stanąć teraz przy nim. Kiedy jednak otworzył oczy i

spojrzał w złociste stożki światła świec, ukazała mu się promienna twarz kobiety w nagłej,

oślepiającej jasności.

Nie uciekł przed niczym, wszystko, czego dokonał, zostało odrzucone wraz z

nieznośnym bólem tej transcedentalnej rozkoszy. Pozostał mu tylko jego własny jałowy

honor, ponura konieczność dotrzymania ślubów za wszelką cenę. Był człowiekiem wartym

swego słowa, dotrzyma go więc.

Ale już nigdy jej nie zobaczy.

Cadfael wrócił z miasta w samą porę na kompletę, dobrze nakarmiony i napojony, i

zadowolony z wieczornej wizyty, ale pełen żalu, że nie zobaczy Aliny i swego chrześniaka

Egidiusza przez trzy albo cztery miesiące. Niewątpliwie Hugo sprowadzi ich przed zimą z

powrotem do domu w mieście, a do tego czasu chłopiec wyrośnie i nadejdą jego trzecie

urodziny. Cóż, niech lepiej spędzą gorące miesiące na północy w Maesbury, w zdrowym

klimacie skromnego dworu Hugona niż na zatłoczonych ulicach Shrewsbury, gdzie choroby

mają łatwiejszy dostęp i większą moc. Nie powinien narzekać na ich wyjazd, a jednak będzie

mu ich brak.

Był ciepły wczesny zmierzch, kiedy przekraczał most, godząc nastrój zadowolenia z

łagodną melancholią. Przeszedł obok miejsca, gdzie drzewa i krzewy wydzielały ścieżkę

schodzącą na bujny nadrzeczny poziom Gaye, głównych ogrodów opactwa, a następnie minął

nieruchomą srebrną taflę młyńskiego stawu po prawej stronie i skręcił do wartowni przy

bramie. Odźwierny siedział w wejściu swej stróżówki w łagodnym, wonnym powietrzu,

napawając się chłodem wieczoru, ale nie zaniedbywał swych obowiązków i wypełniał

powierzone mu zadanie.

A więc jesteś! - powiedział pogodnie, gdy Cadfael wchodził przez otwartą furtkę. -

Znowu się wałęsasz. Chciałbym mieć jak ty chrześniaka w mieście.

Dostałem pozwolenie - odrzekł zadowolony z siebie Cadfael.

Pamiętam czasy, kiedy nie powiedziałbyś tego tak gładko! Ale tak, wiem, że miałeś

dziś wieczorem pozwolenie i wróciłeś w samą porę na nabożeństwo. Ale i tak ojciec opat

chce cię widzieć w swojej rozmównicy. Kiedy tylko wrócisz, tak powiedział.

Tak powiedział, naprawdę? - powtórzył Cadfael, unosząc brwi. - O co chodzi o tej

godzinie? Czy się zdarzyło coś niezwykłego?

O niczym nie wiem. Nie było żadnego poruszenia. Wszystko jest tak spokojne, jak ten

wieczór. To tylko zwykłe wezwanie. Brat Anzelm też został poproszony - dodał uspokajająco.

- Nie wspomniano o przyczynie. Lepiej idź się przekonać.

Tak też myślał Cadfael i ruszył żwawo przez wielki dziedziniec do domu opata. Brat

Anzelm już tam był, usadowiony na rzeźbionej ławie pod wyłożoną drewnem ścianą.

Wydawało się, że nie dzieje się nic nienaturalnego, bo obaj z opatem popijali wino z

pucharków. Cadfaelowi zaproponowano to również, gdy tylko się zameldował. Anzelm

posunął się na ławie, robiąc miejsce przyjacielowi. Kantor, a także bibliotekarz, miał dziesięć

lat mniej niż Cadfael. Był niezdecydowany i oderwany od świata, z wyjątkiem spraw, którymi

się entuzjazmował, ale czujny i subtelny we wszystkim, co dotyczyło książek, muzyki albo

instrumentów muzycznych, a zwłaszcza najdoskonalszego z nich - głosu ludzkiego.

Niebieskie oczy, które wyzierały spod krzaczastych brwi i brunatnej czupryny, mogły być

krótkowzroczne, ale niewiele uchodziło ich uwagi i przymykały się pobłażliwie na słabostki

istot ludzkich, szczególnie zaś młodych.

Posłałem po was dwóch - rzekł Radulfus, kiedy drzwi zostały starannie zamknięte i

nikt nie mógł ich podsłuchać - bo wynikła pewna sprawa, której wolałbym nie stawiać jutro

na kapitule. Będzie z pewnością znana jeszcze jednemu, ale poprzez konfesjonał, więc nie

wyjdzie na jaw. Chcę, żeby to zostało między nami trzema. Obaj dobrze poznaliście świat i

jego pułapki, zanim wstąpiliście do klasztoru, więc zrozumiecie moje powody. Na szczęście

byliście także świadkami opactwa podczas podpisywania kontraktu, na mocy którego

uzyskaliśmy dom wdowy Perle tu, na Podgrodziu. Prosiłem brata Anzelma, żeby przyniósł ze

sobą kopię tego dokumentu.

Mam ją tu - powiedział brat Anzelm, rozchylając arkusz welinu na kolanie.

Świetnie! Za chwilę! Teraz o sprawie. Dziś po południu brat Eluryk, który jako

opiekun ołtarza w kaplicy Matki Boskiej wydawał się najodpowiedniejszą osobą do

wypłacania tej pani co roku przewidzianej daniny, przyszedł do mnie i zażądał zwolnienia z

tego obowiązku. Z powodów, które powinienem był przewidzieć. Bo nie da się zaprzeczyć, że

pani Perle to atrakcyjna kobieta, a brat Eluryk jest całkiem niedoświadczony, młody i

wrażliwy. Mówi, i jestem pewien, że to prawda, iż nigdy nie padło między nimi jakiekolwiek

niestosowne słowo ani spojrzenie, ani że nigdy on sam nie zabawiał się żadną pożądliwą

myślą o niej. Pragnął jednak być zwolniony od przyszłych spotkań, albowiem cierpi i jest

kuszony.

Cadfael pomyślał, że usłyszał starannie uładzony opis tego, co nęka brata Eluryka, ale

wygląda na to, iż szczęśliwie udało się w porę zapobiec katastrofie. Chłopiec dostał, o co

prosił, to oczywiste.

- A ty spełniłeś jego pragnienie - rzekł Anzelm i było to raczej stwierdzenie niż

pytanie.

Spełniłem. Jest naszym zadaniem uczyć młodych, jak sobie radzić z pokusami świata i

ciała, ale z pewnością nie należy do naszych obowiązków poddawanie ich takim próbom.

Mam sobie za złe, że nie zwróciłem należytej uwagi na to, co zostało ustalone, i nie

przewidziałem możliwych następstw. Eluryk zachował się emocjonalnie, ale wierzę mu

absolutnie, kiedy mówi, że nie zgrzeszył nawet w myśli. Zwolniłem go zatem z tego zadania.

I nie życzę sobie, żeby pozostali bracia dowiedzieli się czegoś o jego udręce. Dla Eluryka nie

będzie to łatwe, więc niech przynajmniej sprawa pozostanie w sekrecie, wiadoma tylko nam.

On nie musi się nawet dowiedzieć, że się wam zwierzyłem.

Nie dowie się - oświadczył stanowczo Cadfael.

Zatem - rzekł Radulfus - ratując jedno błądzące dziecię od płomieni, jestem tym

bardziej zdecydowany nie narażać drugiego, równie nieprzygotowanego, na to samo

niebezpieczeństwo. Nie mogę wyznaczyć innego chłopca w wieku Eluryka do zaniesienia tej

róży. A jeśli poślę kogoś starszego, takiego jak ja sam, Cadfael czy ten tu Anzelm, będzie

wiadome aż za dobrze, co spowodowało tę zmianę, i kłopot stanie się przedmiotem plotki i

skandalu. Możecie być pewni, że żaden nakaz milczenia nie powstrzyma tej wieści od

szerzenia się niczym powój. Nie, to musi być widziane jako zmiana polityki z dobrych i

kanonicznych powodów. Dlatego właśnie prosiłem oten kontrakt. Znam jego treść, ale nie

pamiętam dokładnych sformułowań. Zobaczmy, jakie są możliwości. Czy możesz go

przeczytać na głos, Anzelmie?

Anzelm rozwinął arkusz i czytał miodopłynnym głosem, radującym słuchaczy liturgii:

„Niech się dowiedzą wszyscy, teraz i w przyszłości, że ja, Judyta, córka Ryszarda

Vestiera i wdowa po Edredzie Perle, będąc w pełni władz umysłowych, daję i nadaję, i

poprzez niniejszy kontrakt powierzam Bogu i ołtarzowi Matki Boskiej w kościele

zakonników ze Shrewsbury mój dom na Zakonnym Podgrodziu między kuźnią opactwa a

nieruchomością mieszkalną Tomasza Kowala wraz z ogrodem i polem należącymi do niego,

za roczną daninę wypłacaną do końca mego życia w postaci jednej białej róży z krzaka

rosnącego pod północnym mu - rem, która ma być przekazana mnie, Judycie, w dniu

przeniesienia świętej Winifredy. Przez tych oto świadków podpisane: za opactwo: brat

Anzelm, kantor, brat Cadfael, za miasto: John Ruddock, Mikołaj z Meole, Henryk Wyle”.

Świetnie! - powiedział opat, odetchnąwszy głęboko i z satysfakcją, gdy Anzelm

opuścił arkusz na podołek. - Nie ma żadnej wzmianki, kto powinien przekazywać tę daninę.

Musi być po prostu wypłacona w określonym dniu na ręce donatora. Możemy zwolnić

Eluryka, nie naruszając warunków, i wyznaczyć kogoś innego do zaniesienia róży. Tu nie ma

ograniczeń. Każdy może działać w tej sprawie w imieniu opactwa.

To pewne - zgodził się chętnie Anzelm. - Ale jeśli zamierzasz ojcze wykluczyć

wszystkich młodych w obawie wystawienia ich na pokusę i wszystkich starszych w obawie o

narażenie brata Eluryka na podejrzenie co najmniej o słabość, a w najgorszym razie o

przewinienie, czy mamy szukać świeckiego sługi? Może któregoś z rządców?

To by było dozwolone - stwierdził Radulfus praktycznie - ale być może ujęłoby nieco

splendoru. Wolałbym nie umniejszać naszej wdzięczności za hojny dar tej pani ani szacunku,

który winniśmy okazywać jej wyborowi daniny. To dla niej wiele znaczy i musi być

traktowane przez nas z równie wielką powagą. Chętnie usłyszę, co o tym myślicie.

Ta róża - powiedział Cadfael powoli i z rozwagą - pochodzi z ogrodu i tego

szczególnego krzewu, którym wdowa cieszyła się w ciągu lat swego małżeństwa i o który

dbała wraz z mężem. Dom ma teraz najemcę, szanownego wdowca i dobrego rzemieślnika,

który troszczy się o ten krzew, przycina go i nawozi, odkąd przejął tę nieruchomość. Czemu

jego nie poprosić o przekazanie tej róży? Nie drogą okrężną, za pośrednictwem osób trzecich

i z polecenia, ale wprost z krzaka do pani? Ten dom jest jego dzierżawą, tak jak jest jej

beneficjum, a błogosławieństwo idzie wraz z tą różą bez zbędnych słów.

Nie miał pewności, co go skłoniło do przedstawienia tej propozycji. Mogło to być

wino wypite tego wieczoru, które połączone z trunkiem zaoferowanym przez opata,

przywołało wspomnienie tej bliskiej i szczęśliwej rodziny, jaką opuścił w mieście, gdzie

ognisko małżeńskie, równie święte na swój sposób jak śluby zakonne, dawało niebu

świadectwo zbożnego celu ludzkości. Cokolwiek to było, z pewnością mieli tu do czynienia z

konfrontacją o szczególnym znaczeniu między kobietą a mężczyzną, jak to pokazał aż nazbyt

wyraźnie Eluryk. Ktoś, kto zostanie wysłany na te zawody, może być równie dobrze

dojrzałym człowiekiem, który już zna kobiety, miłość, małżeństwo i stratę.

To dobra myśl - rzekł Anzelm, rozważywszy to beznamiętnie. - Jeśli to ma być

człowiek świecki, nie ma lepszego niż ten najemca. On także korzysta z tego domu. Ta

posiadłość dobrze mu służy, bo jego poprzednia kwatera była zbyt odległa od miasta i zbyt

ciasna.

I myślicie, że się zgodzi? - spytał opat. Możemy zapytać. Wykonywał już zlecenia dla

tej damy. Znają się. Im lepsze ma kontakty z ludźmi z miasta, tym korzystniej dla handlu.

Chyba nie będzie miał nic przeciwko. Zatem jutro - postanowił opat z zadowoleniem. - Po ślę

Witalisa, żeby mu to powiedział. A nasz problem, choć nie wielki, będzie szczęśliwie

rozwiązany.

Rozdział trzeci

Brat Witalis żył tak długo wśród dokumentów, rachunków i paragrafów, że nic go nie

dziwiło i nic, co nie było zapisane na welinie, nie budziło jego ciekawości. Polecenia, które

mu przypadały, wykonywał skrupulatnie, ale bez osobistego zainteresowania. Przekazał

posłanie opata Niallowi Brązownikowi słowo po słowie, spodziewając się natychmiastowej

zgody i otrzymując ją. Zaniósł tę satysfakcjonującą odpowiedź Opatowi i natychmiast

zapomniał, jak wygląda najemca. Nie wyrzucił natomiast z pamięci ani jednego słowa z

żadnego pergaminu, który kiedykolwiek przeszedł przez jego ręce. Te słowa były niezmienne

i nawet z upływem lat co najwyżej nieco bladły, ale twarze ludzi świeckich, których mógł już

nigdy więcej nie zobaczyć i których nie potrafił sobie przypomnieć, nawet zauważając je

wcześniej, znikały z jego umysłu tak samo bez śladu jak słowa wyskrobane z arkusza welinu,

żeby zrobić miejsce na nowy tekst.

Brązownik jest całkiem chętny - oznajmił po powrocie opatowi Radulfusowi - i

podejmuje się doręczenia.

Nawet się nie zastanawiał, czemu ten obowiązek miałby być przeniesiony z zakonnika

na człowiek świeckiego. W każdym razie wyglądało to właściwiej, skoro donatorką była

kobieta.

To dobrze - powiedział opat i ledwo skończył zdanie, przestał myśleć o tej sprawie.

Kiedy Niall został sam, stał przez kilka minut, patrząc za odchodzącym gościem,

zapomniawszy o prawie ukończonym półmisku, wybijaku i młotku na roboczym stole.

Jeszcze tylko mały fragment krawędzi, a potem będzie mógł się zająć tym paskiem z miękkiej

skóry zwiniętym na półce i czekającym na swoją kolej. Trzeba wykonać odlew klamry, a

potem wykuć precyzyjny wzór i dobrać jaskrawe emalie, żeby wypełnić nimi wgłębienia. Już

trzykrotnie rozwijał go i obracał w palcach, podziwiając subtelność wykonania brązowych

rozetek. Dla niej zrobi coś pięknego, choćby małego i nie rzucającego się w oczy, i nawet

jeśli ona nie spojrzy na to inaczej niż jak na ozdobę stroju, przedmiot użytkowy, będzie to

przynajmniej nosiła. Pasek otoczy jej szczupłe, zbyt szczupłe ciało, a klamra spocznie na jej

łonie, które tylko raz poczęło i poroniło, pozostawiając ją w tak gorzkim żalu.

Nie tego wieczoru, ale następnego, kiedy światło zacznie słabnąć, uniemożliwiając

pracę, zamknie dom i wyruszy przez Brace Meole do osady Pulley, majątku Mortimerów,

gdzie mąż jego siostry, John Stury, gospodarował jako rządca, a hałaśliwa dziatwa Cecylii

dotrzymywała towarzystwa jego dziewuszce i biegała z nią wśród prosiąt i kurczaków. Nie

został całkiem pozbawiony rodziny, tak jak Judyta Perle. Córeczka była mu wielką pociechą.

Żal mu tych, którzy nie mieli potomstwa, a najbardziej tych, którzy doprowadzali dziecko do

połowy długiej i trudnej drogi przez życie po to tylko, by je w końcu stracić, zbyt późno, aby

mieć nowe. Dziecko Judyty poszło szybko za swym ojcem. Ona pozostała, by żyć powoli i

samotnie.

Nie miał co do niej żadnych złudzeń. Znała go słabo, nie pragnęła go i nie myślała o

nim wcale. Jej uprzejmość obejmowała wszystkich, a bliższych względów nie okazywała

nikomu. Przyjmował to bez żalu i bez narzekania. Los jednak i ojciec opat, i niewątpliwie

jakieś mnisie skrupuły co do spotkań z kobietami zdecydowały, że przynajmniej raz w roku

ma ją widzieć, iść do jej domu, stanąć przed nią i złożyć daninę, zamienić z nią kilka

grzecznych słów, ujrzeć jej twarz i być widzianym przez nią, chociażby tylko przez chwilę.

Zostawił swoją pracę i wyszedł z domu do ogrodu. Otoczone wysokim murem rosły w

nim w trawie drzewa owocowe. Był tam zagon warzyw i z tyłu wąski kwietnik, przepełniony

i połyskujący jaskrawymi barwami. Pod północną ścianą rósł krzew białej róży, wysoki jak

człowiek i uczepiony muru tuzinem długich, krętych ramion. Przycinał go zaledwie przed

siedmioma tygodniami, ale szybki i duży przyrost powtarzał się co roku. Krzak był stary i

kilkakrotnie odcinano już martwe drewno z łodygi, tworzył się więc u podstawy gruby węzeł,

a ścięgnisty trzpień zasługiwał już prawie na nazwę pnia. Oprószyły go gęsto śnieżnobiałe,

półotwarte pąki. Kwiaty nigdy nie bywały duże, ale o barwie najczystszej bieli i mocnym

zapachu. Zawsze mieli w czym wybierać, kiedy nadchodził dzień sprowadzenia świętej

Winifredy.

Powinna dostać tę najpiękniejszą na całym krzewie. A on zobaczy ją jeszcze przed

tym dniem, kiedy przyjdzie odebrać swój pasek. Niall wrócił do pracy i kończąc zdobienie

półmiska do kuchni burmistrza, nadawał w myśli kształt sprzączce.

Posiadłość Vestierów zajmowała znaczące miejsce na początku ulicy zwanej Maerdol,

prowadzącej w dół stoku do zachodniego mostu. Był to prostokątny budynek z szerokim

frontem sklepowym od ulicy, długim holem i pokojami biegnącymi z tyłu oraz z rozległym

podwórzem i stajniami. W tym wydłużonym budynku było dość miejsca, by obok pokojów

mieszkalnych rodziny pomieściły się także duże składy w dobrej suchej piwnicy i miejsce dla

dziewcząt, które czesały świeżo ufarbowaną wełnę przy trzech warsztatach tkackich

ustawionych w należącej do nich dobudówce, i mnóstwo miejsca w długim hallu na pół tuzina

kołowrotków. Vestierowie byli największymi i najbardziej znanymi sukiennikami w Shrews -

bury. Jedynie farbowanie runa i spilśnianie sukna przekazywano w doświadczone ręce

Godfryda Folusznika, który miał farbiarnię, foluszarnię i rozciągalnię w dole rzeki, pod

murami zamku. O tej porze roku pierwsza wełna z postrzyżyn została już zakupiona,

posortowana i wysyłana do farbowania, i tego samego dnia Godfiryd osobiście sumiennie ją

przekazywał. Nie, żeby się śpieszył z robotą, chociaż uchodził za człowieka, dla którego czas

to pieniądz, a pieniądz bardzo cenił. To samo z władzą. Cieszyło go, że należy do

najbogatszych członków gildii i był zawsze gotów do poszerzania swojego znaczenia i

wpływów. Plotka głosiła, że ma na oku prawie porównywalny majątek wdowy Perle, i nigdy

nie pominął żadnej okazji do przedstawienia korzyści, jakie dałoby połączenie kapitałów

przez małżeństwo.

Judyta wzdychała, kiedy przychodził, ale sumiennie proponowała poczęstunek i

wysłuchiwała cierpliwie jego wytrwałych perswazji, które przynajmniej nie udawały

miłosnych zalotów. Przedstawiał sprawy rzeczowo, bez żartów, a wszystko, co mówił, było

prawdą. Ich przedsiębiorstwa, złączone razem i prowadzone tak dobrze, jak obecnie, stałyby

się potęgą w hrabstwie, o mieście już nie wspominając. Wygrałaby na tym, przynajmniej jeśli

chodzi o bogactwo, a on także. Nie byłby też zbyt odpychającym mężem, bo choć skończył

pięćdziesiątkę, nadal ma dobrą prezencję, jest wysoki, żywotny, zaradny, z gęstą grzywą

stalowoszarych włosów nad ostrymi rysami, a jeśli ceni sobie pieniądze, zwraca również

uwagę na wygląd i wytworność, i dopilnuje, choćby dla własnego prestiżu, żeby jego żona

była wystrojona tak pięknie, jak żadna inna w hrabstwie.

No cóż - mawiał, widząc, że go odprawiają, i przyjmując to bez urazy. - Wiem, jak

czekać na sposobną chwilę, pani, i nie jestem z tych, co dają za wygraną tuż przed

zwycięstwem, ani z tych, co zmieniają zamiary. Przekonasz się o słuszności tego, co mówię, a

ja nie boję się konkurencji tych młodych niebieskich ptaków, którzy nie mają ci nic do

zaoferowania oprócz swoich ślicznych twarzy. Moja widziała długą służbę, ale w każdej

chwili postawię ją przeciwko nim. Masz zbyt wiele rozumu, dziewczyno, żeby wybierać

chłopaka, bo dobrze siedzi na koniu albo ma różowozłotą urodę. I pomyśl o tym, czego

moglibyśmy dokonać, gdybyśmy mieli w rękach cały ten fach, od grzbietu owcy do sukna na

ladzie i szaty na plecach klienta.

Myślałam o tym - odparła po prostu - ale chodzi oto, panie Foluszniku, że nie mam

zamiaru znów wychodzić za mąż.

Zamiary się zmieniają - oświadczył Godfryd i wstał, żeby się pożegnać. Podała mu z

rezygnacją dłoń, a on podniósł ją do ust.

Twoje także? - spytała ze słabym uśmiechem.

Moje zamiary się nie zmienią, a jeśli twoje ulegną zmianie, jestem i czekam.

I z tymi słowami ją opuścił, równie rześko jak przyszedł. Z pewnością jest cierpliwy i

uparty, ale pięćdziesiątka nie służy zbyt długiemu czekaniu. Wkrótce będzie musiała

zdecydować się na coś w sprawie Godfryda Folusznika, a wobec takiej pewności siebie

trudno powiedzieć, co mogłaby uczynić poza tym, co robiła przez cały czas - odpieraniem go

i odmawianiem z równą stałością, z jaką on nalegał. Nauczono ją troszczyć się o

przedsiębiorstwo i pracowników, a nie byłoby dobrze, gdyby musieli farbować i spilśniać

sukno u innego mistrza.

Ciotka Agata Collier, siedząca z boku przy szyciu, odgryzła nitkę i odezwała się

słodkim, pobłażliwym głosem, jakim zwracała się do siostrzenicy zapewniającej jej wygody:

Nigdy się go nie pozbędziesz, jeśli będziesz zbyt u - przejma. On to bierze za zachętę.

Ma prawo mówić, co myśli - odpowiedziała obojętnie Judyta - on zaś nie ma

wątpliwości, co ja myślę. Ile razy poprosi, tyle razy mogę odmówić.

Ach, moja droga, nie wątpię, że możesz. To nie jest mężczyzna dla ciebie. Ani żaden z

tych młodych, o których mówił. Dobrze wiesz, że nie ma w świecie drugiego dla kogoś, kto

zaznał radości z pierwszym. O wiele lepiej iść przez życie samotnie. Ja wciąż nie

odżałowałam mojego, po tylu latach. Po nim nie mogłabym spojrzeć na innego.

Tak mówiła, wzdychając i kręcąc głową, i ocierając łzy, tysiąc razy, odkąd zajęła się

spiżarnią i bielizną w tym domu wychowała syna, żeby pomagał w prowadzeniu

przedsiębiorstwa.

Gdyby nie mój chłopiec, który wtedy był za młody, żeby się o siebie zatroszczyć,

założyłabym habit w tym samym roku, w którym umarł Will. W klasztorze nie ma łowców

posagów naprzykrzających się kobietom. Tam osiąga się spokój duszy. - To był jej ulubiony

temat, a czasami zdawała się zapominać, że mówi do kogoś poza sobą samą.

Była w młodości ładną kobietą i nadal zachowała krągłą, różową, przyjemną

świeżość, nieco sprzeczną z czujnym ostrym spojrzeniem niebieskich oczu i wymuszonym

uśmiechem często goszczącym na jej ustach wtedy właśnie, kiedy powinny być odprężone w

chwili wytchnienia, jakby jakieś bolesne myśli gryzły ją pod tą powłoką łagodności, która

sprawiała wrażenie przebrania. Judyta nie pamiętała swojej matki często zastanawiała się, na

ile siostry były do siebie podobne. Tych dwoje jednak, matka i syn, byli jedynymi krewnymi,

jakich miała, i przyjęła ich bez wahania. Miles z pewnością zasłużył na swoje utrzymanie, bo

okazał się znakomitym zarządcą podczas długiej choroby Edreda, kiedy Judyta nie była w

stanie myśleć o niczym poza swym mężem i dzieckiem mającym przyjść na świat. Nie miała

też serca, kiedy wróciła do pracy, przejmować z powrotem steru. Chociaż robiła, co do niej

należało, i miała gospodarskie oko na wszystko, pozwoliła mu nadal być majstrem

sukienników. Tak znakomity zakład radził sobie lepiej z mężczyzną na pierwszej linii.

Teraz jednak - westchnęła Agata, kładąc szycie na przestronnym łonie i roniąc łzę na

rąbek - pozostał mi obowiązek do spełnienia w świecie, więc nie ma dla mnie ciszy spokoju.

Ale ty jesteś bezdzietna, moje biedactwo, i nic cię nie wiąże z tym światem, gdyby ci się

spodobało go opuścić. Kiedyś już o tym mówiłaś. Ach, przemyśl to, nie rób niczego w

pośpiechu. Gdyby jednak do tego przyszło, nic cię nie zatrzymuje.

Nie, nic! A czasami świat rzeczywiście wydawał się Judycie marnotrawstwem,

nudziarstwem niegodnym zachodu. A za dzień lub dwa siostra Magdalena przybywa z Brodu

Godryka, z leśnego klasztorku opactwa w Polesworth po siostrzenicę brata Edmunda jako

postulantkę. Może równie dobrze zabrać ze sobą dwie nowicjuszki.

Judyta była z kobietami w przędzalni, kiedy nazajutrz, wczesnym popołudniem,

przybyła siostra Magdalena. Jako dziedziczka zakładu sukienniczego Judyta uczyła się

wszystkiego, od czesania wełny po przędzenie na krosnach i przygotowywanie wykrojów

ubrań, ale teraz przy kądzieli przekonała się, że wyszła z wprawy. Zwój gremplowanej wełny

przed nią był rdzawoczerwony. Nawet barwniki związane były z porami roku, a zeszłoroczny

zbiór urzetu został zużyty do błękitów w kwietniu i maju i trzeba go było zastępować

czerwienią, brązem i żółcią, które Godfryd Folusznik wytwarzał z porostów i marzanny. Znał

swój fach. Sukna, które w końcu dostawał z powrotem do spilśnienia, miały czyste, mocne

kolory osiągały dobrą cenę.

To Miles przyszedł po nią, szukając jej wszędzie.

Masz gościa - powiedział, sięgając nad ramieniem Judyty po wełnę z kądzieli, żeby ją

ścisnąć w palcach. - Jakaś zakonnica z Brodu Godryka siedzi w twojej bawialni i czeka na

ciebie. Podobno w opactwie powiedzieli jej, że chciałaś z nią rozmawiać. Chyba nie

rozważasz nadal możliwości porzucenia świata? Myślałem, że skończyłaś z tym nonsensem.

Mówiłam bratu Cadfaelowi, że chciałabym się z nią widzieć - odparła Judyta,

zatrzymując wrzeciono. - Nic więcej. Ona tu przybyła po nowicjuszkę, siostrę brata

szpitalnika.

Więc nie bądź tak głupia, żeby jej podsuwać drugą. Chociaż ty masz swoje

szaleństwa, przecież wiem - powiedział lekkim tonem i klepnął ją z uczuciem po ramieniu. -

Jak oddanie za płatek róży najlepszej posiadłości na Podgrodziu. Czy zamierzasz to przebić,

oddając siebie?

Był o dwa lata starszy od Judyty i grał rolę doświadczonego, udzielającego dobrych

rad kuzyna, chociaż robił to ze swobodą, która łagodziła ten obraz. Ten młody człowiek był

dobrze zbudowany, silny i zwinny, równie sprawny w jeździe konnej, w zapasach i strzelaniu

do pni nad brzegiem rzeki, co w zarządzaniu przedsiębiorstwem sukienniczym. Po matce

odziedziczył niebieskie, czujne oczy i jasnobrązowe włosy, ale nie miał jej tępego

zadowolenia z siebie. Wszystko, co wydawało się w matce niepewne i powierzchowne, w

synu było jasne i zdecydowane. Judyta miała powody do zadowolenia z niego i polegała na

jego zdrowym rozsądku we wszystkich sprawach dotyczących handlu.

Mogę robić ze sobą, co mi się podoba - odrzekła, wstając i odkładając wrzeciono ze

stożkiem rdzawej przędzy.

Gdybym tylko wiedziała, co mi się podoba najbardziej! Prawdę mówiąc, błądzę w

mroku. Stwierdziłam tylko, że rada bym była z nią porozmawiać. I będę rada. Lubię siostrę

Magdalenę.

Ja też - przyznał szczerze Miles. - Ale nie oddałbym jej ciebie. Ten dom zawaliłby się

bez ciebie.

Nonsens! - odparła Judyta ostro. - Dobrze wiesz, że beze mnie dom działałby tak samo

jak ze mną. To ty podtrzymujesz dach, nie ja.

Gdyby temu przeczył, nie czekałaby, aby tego słuchać, ale obdarzyła go nagłym

krzepiącym uśmiechem i dotknięciem rękawa, gdy go mijała, idąc do swego gościa. Miles był

uczciwy do bólu i wiedział, że mówiła prawdę. Mógł kierować tu wszystkim i bez niej. To

ostre przypomnienie zabolało ją. Nie była rzeczywiście niezastąpiona, stała się kobietą bez

celu na tym świecie i mogła rozważać, czy nie przydałaby się bardziej gdzie indziej.

Odradzając jej to, otworzył na nowo pustkę w jej sercu i znów skierował jej myśli w stronę

klasztoru.

Siostra Magdalena siedziała na wyściełanej ławie pod nie - zasłoniętym okiennicami

oknem w małej prywatnej bawialni Judyty, szeroka, stateczna i spokojna w swoim czarnym

habicie. Agata przyniosła jej owoce i wino i pozostawiła ja samą sobie, bo czemuś się jej bała.

Judyta zajęła miejsce przy gościu.

Cadfael opowiedział mi - oznajmiła po prostu zakonnica - co cię gnębi i co mu

wyjawiłaś. Boże broń, żebym cię nakłaniała do jednego czy drugiego, bo w końcu to ty

musisz podjąć decyzję i nikt tego nie zrobi za ciebie. Biorę pod uwagę, jak bolesne były twoje

straty.

Zazdroszczę ci - odpowiedziała Judyta, patrząc w dół na swe złączone dłonie. - Jesteś

miła i z pewnością mądra silna. Nie uważam, żebym teraz taka była, i oparcie się na kimś

takim jak ty stanowi dla mnie wielką pokusę. Och, żyję, pracuję, nie opuściłam domu ani

krewnych, ani obowiązków. To wszystko jednak może się obejść beze mnie, jak mi to właśnie

wykazał mój kuzyn, zaprzeczając temu. Najmilej widzianym schronieniem byłoby powołanie.

Którego nie masz - oświadczyła zdecydowanie siostra Magdalena - bo byś tego nie

powiedziała. - Jej nagły uśmiech był jak ciepły promień, a dołeczek, który ukazał się na jej

policzku, zalśnił i znikł.

Nie. Tyle powiedział mi brat Cadfael. Mówił, że życie religijne nie powinno być

traktowane jako namiastka, tylko jako główny cel, niejako schronienie, ale jako pasja.

Byłoby trudno zastosować to do mnie - oświadczyła bez ogródek siostra Magdalena. -

Nie zalecam jednak nikomu robienia tego co ja. Prawdę mówiąc, nie jestem przykładem dla

żadnej kobiety. Przyjęłam, co wybrałam, i mam jeszcze kilka lat życia, podczas których będę

za to płacić. A jeśli dług nie zostanie do tej pory oddany, zapłacę potem wyrównanie, bez

narzekania. Ty jednak nie zaciągnęłaś takiej pożyczki i nie sądzę, że powinnaś płacić. Cena

jest za wysoka. Ty, jak myślę, lepiej zrobisz, czekając i wydając swój majątek na coś innego.

Nie wiem o niczym - odrzekła Judyta smutno po długiej chwili milczenia - co byłoby

warte nabycia na tym oto świecie. Ty jednak i brat Cadfael macie rację, gdybym wstąpiła do

zakonu, byłoby to ukrywanie się za kłamstwem. Wszystko, czego pożądam w klasztorze, to

spokój i mury oddzielające mnie od świata.

Pamiętaj zatem - oświadczyła z emfazą zakonnica - że nasze drzwi są zawsze otwarte

dla kobiet w potrzebie, a spokój nie jest zastrzeżony dla tych, które przyjęły śluby. Może

nadejdzie czas, kiedy będziesz pragnęła odosobnienia, czasu na przemyślenia i odpoczynek, a

nawet na odzyskanie utraconej odwagi, chociaż chyba masz jej dosyć. Mówiłam, że nie będę

doradzać, ale to robię. Zaczekaj, przyjmuj rzeczy takimi, jakie są. Gdybyś jednak

potrzebowała schronienia, na krótko czy na długo, przybywaj do Brodu Godryka i przynoś ze

sobą wszystkie swoje zgryzoty, a ja ci znajdę schronienie na taki czas, jaki będzie konieczny,

i bez składania żadnych ślubów, chyba że zapragniesz tego całym sercem. I będę trzymała

drzwi zamknięte przed światem, dopóki nie będziesz gotowa, by znów wyjść.

Tego wieczoru, późno po wieczerzy, w małym dworku na otwartych, pokrytych

zaroślami obrzeżach Długiego Lasu Niall otworzył zewnętrzne drzwi drewnianego hallu

swego szwagra wyjrzał w zmrok, który właśnie przemieniał się w noc.

Miał przed sobą trzy mile do przejścia z powrotem do domu na Podgrodziu, ale była

to znajoma i miła droga przy dobrej pogodzie, on zaś zwykł robić tę wycieczkę dwa albo trzy

razy w tygodniu. Wychodził po pracy, a wracał o zmierzchu, by rano znów być w warsztacie.

Tego wieczoru zobaczył jednak ze zdziwieniem, że pada deszcz, tak cicho i prosto, iż nikt

wewnątrz tego nie zauważył.

Zostań na noc - powiedziała mu zza ramienia siostra.

Nie ma potrzeby moknąć, a to nie potrwa przez całą noc.

Nie dbam o to - odrzekł po prostu Niall. - Nic mi nie będzie.

Po całej tej drodze do przejścia? Miej trochę rozumu - radziła Cecylia - i zostań tu,

gdzie sucho i gdzie jesteś mile widziany. Rano wstaniesz i pójdziesz. Nie zaśpisz, bo

wcześnie świta.

Zamknijże drzwi - nalegał John od stołu - i zjedz jeszcze trochę polewki. Lepiej

zwilżyć gardło, niż zmoknąć. Nieczęsto możemy porozmawiać we troje, kiedy dzieci już leżą

śpią.

Było ich czworo, żwawych jak wiewiórki. Dorośli służyli im na wszystkie sposoby,

naprawiali zabawki, brali udział w grach, opowiadali, śpiewali. Dwaj chłopcy Cecylii i

dziewczynka mieli od dziesięciu do sześciu lat, a córeczka Nialla, najmłodsza, była ulubienicą

wszystkich. Teraz cała czwórka kuliła się na swoich siennikach na wyżce, twardo śpiąc, a

dorośli w hallu mogli rozmawiać, nie budząc dzieci.

Był to dla Nialla dobry dzień. Zrobił odlew, ozdobił i wypolerował nową klamrę do

paska Judyty i nie był niezadowolony ze swej pracy. Jutro Judyta może przyjść po odbiór, a

jeśli on zobaczy przyjemność w jej oczach, kiedy weźmie do rąk klamrę, będzie hojnie

nagrodzony. Tymczasem czemu nie zostać tu wygodnie na noc i wstać o świcie, by ruszyć

przez świeżo umyty świat w miłą zieloną drogę do domu? Spał dobrze, a obudził go o

pierwszym brzasku zwykły dziki hałas budzących się ptaków, zarazem słodki i ostry. Cecylia

wstała już i krzątała się, a na niego czekał chleb i małe ale. Była od niego młodsza, jasna i

życzliwa, szczęśliwa z mężem mająca rękę do dzieci. Nic dziwnego, że pozbawiona matki

dziewczynka rozkwitała w tym domu. Stury nie chciał niczego za jej utrzymanie. „Cóż

znaczy jeden mały ptaszek w pełnym gnieździe?”, mawiał. I rzeczywiście, tej rodzinie dobrze

się tutaj wiodło. Dworek był w przyzwoitym stanie, pola wydajne, las dobrze zarządzany, a

mały zagajnik otaczał rów dla ochrony przed jeleniami. Dobre miejsce dla dzieci. Powrót do

miasta zostawienie córki zawsze jednak wymagało wysiłku. Odwiedzał ją często z obawy, że

ona zacznie zapominać, iż nie jest najmłodszą ze Sturych, żyjącą tu z rodzicami.

Niall wyruszył wczesnym rankiem wilgotnym i pachnącym. Deszcz ustał zdawało się

przed paru godzinami, bo choć trawa skrzyła się, czarna ziemia pochłonęła wodę i zaczynała

obsychać. Pierwsze długie i niskie promienie wschodzącego słońca przebijały się przez

drzewa i rysowały wzory światła oraz cienia na gruncie. Początkowa pasja ptasiej pieśni

stopniowo złagodniała i straciła swą wojowniczość, pojawiły się słodycz i odprężenie. Tutaj

także gniazda pełne były żółtodziobów, a nakarmienie ich wszystkich wymagało pracy jak

dzień długi.

Pierwsza mila biegła skrajem lasu, a teren otwierał się stopniowo na wrzosowiska i

zarośla upstrzone małymi zagajnikami. Potem dotarł do osady Brace Meole, a stąd wiodła już

bita droga poszerzająca się w pobliżu miasta w trakt dla wozów, który przekraczał strumień

Meole po wąskim mostku i doprowadził do Podgrodzia między kamiennym mostem

prowadzącym do miasta, a młynem i stawem młyńskim na skraju okręgu opactwa. Wyruszył

wcześnie i szedł żwawo, więc Podgrodzie dopiero się budziło. Ledwie kilku robotników szło

już do pracy życzyło mu dobrego dnia, gdy ich mijał. Mnisi nie zebrali się jeszcze na prymę i

z kościoła nie dochodził żaden dźwięk, ale z dormitorium dolatywał słaby głos dzwonu.

Gościniec wysechł już po deszczu, ale w ogrodach ziemia lśniła soczystą czernią, obiecując

przyrost.

Doszedł do bramy w ogrodzeniu swej posiadłości i dostał się przez nią na podwórze.

Otworzył drzwi sklepu i zaczął przygotowania do pracy. Pasek Judyty leżał zwinięty na półce.

Powstrzymał się od zdjęcia go i pogłaskania raz jeszcze, bo nie miał do niej żadnych praw i

nigdy mieć nie będzie. Tego j ednak dnia przynajmniej zobaczy ją znowu i usłyszy jej głos, a

za pięć dni spotka ją na pewno i to w jej własnym domu. Ich dłonie mogą się zetknąć na

łodydze róży. Wybierze ją starannie, nie chcąc dawać kolców tej, którą ukłuło już w jej

krótkim życiu zbyt wiele i zbyt ostrych cierni.

Ta myśl skierowała go do ogrodu, który leżał za podwórzem, dostępny przez drzwi z

domu albo przez furtkę w murze od podwórza. Po chłodzie wnętrza pozostałym po nocy jasne

światło słońca objęło go w wejściu niczym smuga ciepła i zaiskrzyło się wilgocią w gałęziach

drzew owocowych i nad przepełnionym kwietnikiem. Postąpił krok za próg i zatrzymał się,

rażony grozą.

Pod północnym murem krzak białej róży opadał na bok, jego cierniste ramiona

oderwane były od kamieni, a gruby pień nadrąbany długim cięciem z góry w dół, które

odłupało jego trzecią część, zwisającą nad trawą. Ziemia pod nim była poruszona i zdeptana,

jakby tam walczyły psy, a obok tego pola bitwy leżał nieruchomy kopczyk rdzawej czerni, na

pół zagrzebany w trawie. Niall zrobił nie więcej niż trzy szybkie kroki ku tym szczątkom, gdy

ujrzał połysk obnażonej kostki u nogi, odrzucone ramię w szerokim czarnym rękawie, dłoń

konwulsyjnie wczepioną w ziemię i krąg tonsury rażąco białej wśród całej tej czerni. Jakiś

mnich ze Shrewsbury, młody szczupły, bo więcej tam było habitu niż ciała. I cóż on, na Boga,

tu robił, martwy czy zraniony pod uszkodzonym krzewem? Niall podszedł bliżej i ukląkł przy

nim, z początku za bardzo się lękając, by go dotknąć. Potem zobaczył nóż leżący przy

wyciągniętej ręce, a jego ostrze pokrywała zasychająca krew. Jakaś ciemna ciecz, która nie

była wodą deszczową, nasączyła ziemię pod ciałem. Widział przedramię wysunięte z

szerokiego czarnego rękawa - gładkie i jasne. To był zaledwie chłopiec. Niall wysunął w

końcu rękę, by go dotknąć, a ciało okazało się chłodne, ale jeszcze nie zimne. Mimo to

rozpoznał śmierć. Ostrożnie i z lękiem wsunął dłoń pod głowę i obrócił do światła poranka

pobrudzoną młodą twarz brata Eluryka.

Rozdział czwarty

Brat Jeremiasz, który liczył głowy i miał baczenie na zachowanie wszystkich braci,

młodszych i starszych, podległych sobie czy nie, odnotował ciszę w jednej celi w

dormitorium, gdy we wszystkich innych wstawano posłusznie na prymę, pozwolił sobie

zajrzeć do środka. Nieco się zdziwił, bo brat Eluryk był zwykle wzorem cnót. Nawet cnotliwy

może się jednak od czasu do czasu zapomnieć, a okazja do strofowania tak przykładnego

brata zdarzała się rzadko, więc nie mogła być przegapiona. Tym razem jednak zapał

Jeremiasza został zmarnowany, a pobożne słowa przygany zgasły niewypowiedziane, bo cela

okazała się pusta, prycza nienagannie zaścielona, a brewiarz otwarty na wąskim stole. Brat

Eluryk z pewnością wstał przed innymi i już był na kolanach gdzieś w kościele pogrążony w

nadprogramowej modlitwie. Jeremiasz poczuł się oszukany i parskał z większą niż zwykle

złośliwością na każdego, kto wyglądał na zaspanego albo wchodził na nocne schody,

ziewając. Jeremiasz miał jednakowo na pieńku z tymi, którzy prześcigali go w dewocji, jak i z

tymi, którzy mu nie dorównywali. Tak czy owak, Eluryk zapłaci mu za to.

Kiedy już byli w swoich stallach w prezbiterium, a brat Anzelm rozpoczął liturgię -

jak mężczyzna po pięćdziesiątce, który mówi głosem niższym niż większość, może śpiewać,

kiedy chce, w tym wyższym rejestrze, niczym najlepszy z chłopców kantorów? I jak on śmie!

Jeremiasz znowu zaczął liczyć głowy i poczuł się jeszcze szczęśliwszy, uzyskawszy

potwierdzenie, bo jednej brakowało i był to brat Eluryk. Ten upadły wzór cnót, który już

znalazł drogę do łask dostojnego i wpływowego przeora Roberta, ku zazdrości Jeremiasza!

Gdzie teraz jego wawrzyny? Przeor nigdy nie poniżał się do liczenia czy wyszukiwania

wykroczeń, ale będzie słuchał, kiedy zostaną mu przedstawione.

Pryma dobiegła końca i bracia zaczęli na powrót zapełniać nocne schody, żeby

dokończyć ablucji i przygotować się do śniadania. Jeremiasz zwlekał, ale w końcu, biorąc

poufale za łokieć przeora Roberta, wyszeptał mu do ucha z należną dezaprobatą:

Ojcze, mamy dziś rano wagarowicza. Brat Eluryk nie był obecny w kościele. Nie ma

go też w jego celi. Wszystko tam jest w porządku, więc myślałem, że na pewno udał się przed

nami do kościoła. Teraz nie mogę się domyślić, gdzie się podział ani dlaczego tak zaniedbał

swoje obowiązki.

Teraz z kolei przeor Robert przystanął i zmarszczył brwi.

Dziwne! Akurat on! Czy zaglądałeś do kaplicy Matki Boskiej? Jeśli wstał wcześnie,

żeby zająć się ołtarzem i potem za długo się modlił, mógł zasnąć. To się zdarza najlepszym

spośród nas.

Brata Eluryka nie było jednak w kaplicy Matki Boskiej. Przeor Robert pośpieszył, by

zatrzymać opata w drodze przez wielki dziedziniec do mieszkania.

Ojcze opacie, mamy jakiś kłopot z bratem Elurykiem.

To imię wywołało nagłe i ostre skupienie. Opat Radulfus odwrócił się z napiętym i

czujnym obliczem.

Brat Eluryk? Ależ co z nim?

Nie brał udziału w prymie i nie można go nigdzie znaleźć. Przynajmniej tam, gdzie

powinien być o tej porze. To do niego niepodobne, żeby opuszczać nabożeństwo - stwierdził

uczciwie przeor.

Niepodobne. To pobożna dusza. - Opat mówił prawie bezwiednie, bo myślą był znów

w zaciszu swojej rozmównicy, patrząc na tego zbyt kruchego młodzieńca, jak wyjawia swą

zakazaną miłość, której dzielnie się opierał. To wspomnienie przyszło aż nazbyt łatwo. A jeśli

spowiedź i rozgrzeszenie, uwolnienie od pokusy nie wystarczyły? Radulfus rzadko się wahał,

ale teraz zastanawiał się, co robić, kiedy przerwał im widok odźwiernego biegnącego od

wartowni w rozwianych szatach i z powiewającymi rękawami.

Ojcze opacie, jest ktoś przy bramie, ten brązownik, który najmuje dawny dom wdowy

Perle, i mówi że ma fatalną wiadomość, która nie może czekać. Chce się widzieć z tobą. Nie

chciał mi zdać sprawy...

Idę - powiedział bez chwili namysłu Radulfus. A do przeora, który chciał iść za nim: -

Robercie, każ szukać dalej w ogrodach, na dziedzińcu gospodarczym... Jeśli go nie

znajdziecie, przyjdź do mnie. - I ruszył wielkimi krokami ku bramie, a autorytet w jego głosie

i pośpiech powstrzymały pogoń. Zbyt wiele tu było splątanych wątków - ta pani od róży, dom

z różą, najemca, który chętnie podjął się zadania Eluryka, a teraz Eluryk zaginiony i fatalna

wiadomość z zewnątrz. Wzór zaczął nabierać kolorów, a te barwy były mroczne.

Niall czekał przy drzwiach stróżówki, a jego szeroka twarz o wydatnych kościach

policzkowych była spokojna, choć pobladła pod letnią opalenizną.

Pytałeś o mnie. Oto jestem. - Radulfus mierzył go wzrokiem. - Jaką przynosisz

wiadomość?

Panie mój odpowiedział Niall. - Pomyślałem, że lepiej będzie, jeśli dowiesz się

pierwszy i sam zadecydujesz wedle woli. Tę noc spędziłem u mojej siostry z powodu

deszczu. Kiedy dziś rano wróciłem, poszedłem do ogrodu. Pani mój, krzak róży pani Perle

jest nadrąbany i poszarpany, a jeden z waszych braci leży pod nim martwy.

Opat przemówił po krótkiej chwili ciszy.

Jeśli go znasz, wymień jego imię.

Znam go. Od trzech lat przychodził do tamtego ogrodu ścinać róże dla pani Perle. To

brat Eluryk, opiekun ołtarza Matki Boskiej.

Tym razem cisza była dłuższa i głębsza. Potem opat spytał wprost:

Kiedy go znalazłeś?

Podczas prymy, panie mój. Przyszedłem tu od razu, ale odźwierny nie chciał ci

przeszkadzać w czasie nabożeństwa.

I zostawiłeś wszystko, jak zastałeś? Nie dotykałeś niczego?

Uniosłem mu głowę, żeby zobaczyć twarz. Nic więcej. Leży, jak go znalazłem.

Dobrze! - powiedział Radulfus i skrzywił się, używając tego słowa, by pochwalić

słuszny postępek, gdy wszystko inne szło na opak. - Zaczekaj chwilę, a ja poślę po paru braci

i wrócimy z tobą do tego ogrodu.

Tymi, których zabrał z sobą, nie mówiąc nic nikomu, nawet przeorowi, byli brat

Anzelm i brat Cadfael, świadkowie zawarcia kontraktu z Judytą Perle. Tylko oni wiedzieli o

kłopocie brata Eluryka. Spowiednik młodego człowieka musiał milczeć z urzędu, a poza tym

subprzeor Ryszard nie był w żadnym razie człowiekiem, u którego Radulus szukałby rady w

tak ciemnych sprawach.

Ci czterej stali w milczeniu wokół ciała brata Eluryka, zapamiętując żałosny kopczyk

czarnych fałd, odrzuconą dłoń, poszarpane drzewo i zakrwawiony nóż. Niall wycofał się o

kilka kroków, zostawiając ich samych, ale stał czujnie niedaleko, gotów odpowiadać na

pytania.

Biedny, udręczony dzieciak - powiedział posępnie Radulfus. - Chyba go nie

zawiodłem, aż tak fatalnie. Jego choroba była cięższa, niż myślałem. Błagał o uwolnienie od

zadania, ale pewnie pozazdrościł go innemu i starał się zniszczyć ten krzak. I siebie wraz z

nim.

Cadfael milczał, a jego oczy lustrowały z namysłem stratowaną ziemię. Wszyscy

powstrzymali się przed podejściem zbyt blisko i nic nie zostało naruszone, odkąd Niall ukląkł

przy ciele, by obrócić bladą twarz do światła.

Czy tak to odczytujesz? - spytał Anzelm. - Mamy go potępić jako samobójcę? Mimo

że go żałujemy?

A któż mógł to zrobić? Z pewnością ta niechciana miłość tak go trawiła, że nie mógł

znieść, by inny zajął jego miejsce przy tej kobiecie. Po cóż innego wykradałby się nocą i

przychodził do tego ogrodu? Po co by rąbał korzenie? A od tego już tylko krok w rozpaczy do

grzesznej pokusy zniszczenia siebie. Co innego mogłoby mocniej i trwalej zapisać jego

wizerunek w jej pamięci niż taka śmierć? Wy dwaj znacie miarę jego desperacji. A oto leży

nóż obok jego dłoni.

Nie był to sztylet, ale dobry nóż o długim ostrzu, ostry i cienki, j aki każdy praktyczny

człowiek może nosić przy sobie dla tuzina dozwolonych celów, od krojenia mięsa przy stole

do odstraszania zbójców w podróży albo dzika w lesie.

Obok dłoni - odparł krótko Cadfael - ale nie w niej.

Obrócili na niego oczy ostrożnie, a nawet z nadzieją.

Widzicie, jak jego dłoń wczepiła się w ziemię - ciągnął powoli - i nie ma na niej krwi,

chociaż nóż jest zakrwawiony po rękojeść. Dotknijcie jego ręki, a chyba przekonacie się, że

zesztywniała tak, jak leży, ściskając ziemię. On nigdy nie trzymał tego noża. A gdyby go

nosił, czy nie miałby pochwy przy pasku? Nikt przy zdrowych zmysłach nie zabierałby

takiego noża bez pochwy.

Ktoś nie przy zdrowych zmysłach mógłby jednak to zrobić powiedział ponuro

Radulfus. - Potrzebował noża do tego, co uczynił z tym krzakiem. To, co zrobiono z tym

krzewem - odparł stanowczo Cadfaelnie zostało uczynione tym nożem. Nie mogło! Trzeba by

piłować pół godziny albo więcej, nawet ostrym nożem, przy tak grubym pniu. To zostało

zrobione jakimś cięższym narzędziem, rydlem albo toporem. Ponadto widzicie, że cięcie

zaczyna się wyżej, gdzie pojedynczy cios, a najwyżej dwa, przepołowiłyby pień, ale ostrze

ześlizgnęło się w dół, w zgrubienie, gdzie przez lata odcinano martwe pędy, pozostawiając

zdrewniałą łodygę.

Obawiam się - powiedział z ironią brat Anzelm - że brat Eluryk nie umiałby się

posłużyć takim narzędziem.

I nie było drugiego ciosu - ciągnął Cadfael, niezmieszany. - Gdyby był, krzak zostałby

całkowicie przerąbany. A pierwszy cios - chyba jedyny - został odbity. Ktoś przeszkodził w

tym czynie. Ktoś chwycił za ramię, które prowadziło topór, i posłał ostrze w dół, w zgrubienie

pnia. Chyba - tak myślę - utknęło tam, a człowiek, który je trzymał, nie miał czasu, żeby

wyszarpnąć je oburącz. Po cóż by wyciągał nóż?

Powiadasz zatem - zauważył Radulfus - że było tu w nocy dwóch ludzi, nie jeden?

Jeden, który chciał niszczyć, i drugi, który starał się temu przeszkodzić?

Tak, tak właśnie to widzę.

I ten drugi, który starał się obronić drzewo, który chwycił za ramię napastnika i

sprawił, że jego broń utknęła, i który został powalony ciosem noża...

To brat Eluryk. Tak. Czy mogło być inaczej? Z pewnością przyszedł tu skrycie w

nocy z własnej woli, ale nie żeby niszczyć, raczej aby pożegnać się na zawsze ze swoim

szalonym marzeniem, żeby spojrzeć na te róże po raz ostatni, a potem już nigdy więcej.

Przyszedł jednak w samą porę, by ujrzeć tu kogoś innego, kogoś, kto miał inne zamiary i

pojawił się tu z innych powodów, kogoś, kto chciał zniszczyć ten krzak róży. Czy Eluryk

mógłby znieść taki widok? Z pewnością skoczył, żeby chronić krzew, chwycił za ramię

machające toporem, ściągnął ostrze w dół, aż utknęło mocno w pniu. Jeśli doszło do walki,

jak to pokazuje ziemia, chyba nie trwała ona długo. Eluryk nie był uzbrojony. Ten drugi, choć

nie mógł użyć swego topora, miał nóż. I wykorzystał go.

Zapadło długie milczenie. Wszyscy patrzyli na Cadfaela i powoli myśleli o

następstwach tego, co powiedział. I stopniowo coś z przekonania pojawiło się na ich

twarzach, nawet coś z ulgi i wdzięczności. Bo jeśli Eluryk nie był samobójcą, ale do końca

wiernie dźwigał swoje brzemię i starał się zapobiec złemu czynowi, miał zapewniony

spoczynek na poświęconej ziemi, a jego przejście przez wrota śmierci, jakkolwiek może

wymagać oczyszczenia z grzechów powszednich, jest równie pewne, jak powrót syna

marnotrawnego do domu ojca.

Gdyby nie było tak, jak mówię - wskazał Cadfael - ten topór byłby nadal w ogrodzie.

Nie ma go. I z pewnością to nie nasz brat go wyniósł. I nigdy go tu nie przynosił, daję na to

słowo.

A jednak, jeżeli to prawda - rozważał Anzelm - ten drugi nie został tu, żeby

dokończyć roboty.

Nie, zabrał swój topór i odszedł, najszybciej jak mógł z miejsca, gdzie zrobił z siebie

mordercę. Chyba nigdy nie miał takiego zamiaru i uczynił to w chwili zaskoczenia i

przerażenia, kiedy ten biedny chłopak rzucił się na niego z oburzeniem. Uciekał od martwego

Eluryka ze znacznie większą zgrozą niż od żywego.

Mimo wszystko - rzekł z mocą opat Radulfus - to jest morderstwo.

Tak.

Muszę zatem zawiadomić zamek. Ściganie morderców należy do władzy świeckiej.

Szkoda - dodał - że Hugo Beingar wyjechał na północ i będziemy musieli czekać na jego

powrót, chociaż Alan Herbard bez wątpienia zaraz po niego pośle i da mu znać, co zaszło.

Czy musimy zrobić coś jeszcze, zanim zaniesiemy Eluryka do domu?

Możemy przynajmniej zobaczyć to, co jest do zobaczenia, ojcze. Mogę ci powiedzieć

jedno, i sam zresztą widzisz, że to, co tu się wydarzyło, stało się po deszczu. Grunt był

miękki, kiedy tu przyszli, i widać, jakie zostawili ślady. A tył i ramiona habitu chłopca są

suche. Czy możemy go teraz przenieść? Jest dość świadków na to, jak został znaleziony.

Pochylili się z całym szacunkiem, podnieśli zastygające, ale jeszcze nie zesztywniałe

ciało, i położyli je na trawie na plecach. Cały przód habitu, od szyi do stóp, pociemniał od

wilgoci z ziemi, a wielka plama krwi barwiła sukno nad lewą piersią. Twarz, jeśli nosiła

wcześniej piętno nagłego gniewu, przerażenia i bólu, teraz straciła to napięcie i rozpogodziła

się gładkością młodości i niewinności. Tylko jego oczy, półotwarte, zachowały wyraz

niepokoju i zgryzoty. Radulfus pochylił się, zamknął je ostrożnie i starł błoto z bladych

policzków.

Zdjąłeś mi ciężar z serca, Cadfaelu. Z pewnością masz słuszność. On nie odebrał sobie

życia. Zostało mu wydarte okrutnie i niesprawiedliwie i ktoś musi za to zapłacić. Ten

chłopiec jest już bezpieczny, ale gdybym wiedział, jak sobie z nim radzić, może by jeszcze

żył. - Przyciągnął dwie gładkie dłonie i skrzyżował je na zakrwawionej piersi.

Zbyt dobrze spałem - powiedział Cadfael z goryczą - i nie słyszałem, kiedy deszcz

ustał. Czy ktoś to zauważył?

Niall już wcześniej podszedł bliżej, czekając cierpliwie, aż ktoś czegoś od niego

będzie chciał.

To było około północy - odezwał się - bo zanim poszliśmy w Pulley spać, moja siostra

otworzyła drzwi, wyjrzała i powiedziała, że niebo się przejaśnia i będzie piękna noc. Ale

zrobiło się już za późno, żeby wracać - dodał, wyjaśniając sobie po swojemu spojrzenia,

jakimi go obdarzyli, bo zapomnieli ojego obecności. - Moja siostra, jej mąż i dzieci powiedzą

wam, że spędziłem tam noc i wyszedłem o świcie. Mówi się, że rodzina trzyma ze sobą, ale

mogę podać imiona dwóch lub trzech innych, którym życzyłem dobrego dnia, wracając rano

na Podgrodzie. Oni to potwierdzą.

Opat popatrzył na niego z zaskoczeniem i troską i zrozumiał.

Takie sprawdzanie i poświadczanie to sprawa ludzi szeryfa - powiedział. - Nie wątpię

jednak, że mówisz prawdę. Zatem deszcz ustał koło północy, powiadasz?

Tak, panie mój. To tylko trzy mile stąd. Tu na pewno było tak samo.

To się zgadza - stwierdził Cadfael klęczący nad ciałem. - On z pewnością musiał

umrzeć sześć albo siedem godzin temu. A skoro przyszedł po deszczu, kiedy ziemia była

wilgotna i podatna na zdeptanie, powinny tu zostać ślady. Tutaj, gdzie stratowali ziemię,

walcząc ze sobą, nic nie jest wyraźnie, ale musieli tu jakoś się dostać, a jeden z nich odszedł.

Wstał z kolan i zatarł wilgotne dłonie.

- Stójcie, gdzie stoicie, i rozglądajcie się dookoła. Mogliśmy sami zadeptać coś

ważnego, ale wszyscy prócz jednego mamy na nogach sandały i Eluryk nosił je również.

Panie brązowniku, jak tu wszedłeś dziś rano, kiedy go znalazłeś?

Przez drzwi domu. Niall skinął głową w stronę wejścia.

A kiedy brat Eluryk przychodził co roku po różę, jak się tu dostawał?

Przez furtkę z frontowego podwórza, jak my wszyscy. I robił to bardzo dyskretnie.

Zatem zeszłej nocy, przybywając tu bez złych zamiarów, chociaż skrycie, z pewnością

wszedł tą drogą, co zawsze mówił Cadfael, podchodząc ostrożnie po trawie do furtki w

murze. - Zobaczmy, czy nie ma tu śladów sandałów.

Gruntowa ścieżka, która rozmiękła w deszczu i znów wyschła, tworząc gładką

plastyczną powierzchnię, nosiła ślady stóp wszystkich wchodzących i ukazywała je wyraźnie

- trzy pary płaskich podeszew, tu i ówdzie zachodzących jedne na drugie. A może były to

cztery pary? W pospolitych sandałach rozmiar nie miał wielkiego znaczenia, ale Cadfael

znalazł wśród tych odcisków, wchodzących i niewychodzących, jeden zagłębiony bardziej od

innych, bo pozostawiony, kiedy grunt był wilgotniejszy niż teraz, i szczęśliwym trafem

niezadeptany podczas ich porannego wtargnięcia. Były też ślady szerokich mocnych

obcasów, które Niall uznał za swoje i wykazał to, wstawiając w jeden stopę.

Kimkolwiek był ten drugi - powiedział Cadfael - wyobrażam sobie, że nie wszedł od

frontu, jak to robią ludzie niewinni. Nie opuścił też tędy ogrodu, zostawiając za sobą trupa.

Rozejrzyjmy się gdzie indziej.

Od wschodniej strony ogród był zamknięty murem domu należącego do Tomasza

Kowala, od zachodniej pracownią i mieszkaniem Nialla, tam więc nie było drogi wyjścia. Z

tyłu jednak, za północnym murem, znajdowało się pastwisko dla koni, łatwo dostępne od pól i

niewidoczne z żadnego z domów. Kilka kroków od okaleczonego krzaka, przy murze, rosła

winorośl, zdziczała, stara i rzadko owocująca. Część jej pokręconego pnia była odciągnięta od

ogrodzenia, a kiedy Niall podszedł bliżej, zobaczył, że w zgięciu konara mogącym dać

oparcie dla stopy czyjaś noga rzeczywiście zostawiła ślad, wspinając się w popłochu.

Tutaj! Tędy się wydostał. Od strony wygonu grunt jest wyżej, ale wychodząc,

potrzebował podparcia.

Podeszli bliżej, przyglądając się z zaciekawieniem. But wspinającego się naruszył

korę i zostawił ziemię w otarciach. A poniżej, na odsłoniętej ziemi kwietnika, druga stopa,

lewa, pozostawiła doskonały, głęboki odcisk przy odbiciu się w górę. Noga w bucie z

wysokim obcasem, nieco niższym na zewnątrz, bo zdeptanym przez właściciela. Sądząc z

kształtu, był to dobry but, ale zużyty. Cienki grzebień ziemi przecinał podeszwę po przekątnej

spod wielkiego palca, a zostawiło go pęknięcie skóry. Naprzeciw zdeptanej pięty także wielki

palec zostawił spłycony odcisk. Kimkolwiek był ten człowiek, stąpał lewą nogą od lewego

skraju pięty do wielkiego palca. Podskakując, zostawił głęboki ślad, a ziemia nie przykleiła

się do podeszwy i, wysychając stopniowo, utworzyła doskonałą formę dla odlewu.

Trochę gorącego wosku - mówił Cadfael na wpół do siebie, wpatrując się w ten ślad. -

Trochę gorącego wosku i pewna ręka, a złapiemy go za piętę!

*

Byli tak skupieni na tym pojedynczym odcisku, ostatniej pozostałości po mordercy

brata Eluryka, że nikt z nich nie usłyszał lekkich kroków zbliżających się do otwartych drzwi

domu ani nie pochwycił kątem oka błysku słońca na szatach, gdy Judyta stanęła w wejściu.

Zastała pustą pracownię i czekała kilka minut na zjawienie się Nialla, ale że drzwi do

mieszkania były szeroko otwarte, tak jak je zostawił, a poprzez pokój widać było ruchliwą

zieleń i złoto poruszających się w słońcu gałęzi, znając dobrze dom, przeszła tamtędy do

ogrodu, gdzie, jak sądziła, musiał znajdować się gospodarz.

Przepraszam - powiedziała, wchodząc - ale drzwi były otwarte. Wołałam...

Urwała, zaskoczona widokiem całej grupy ludzi, odwracających się i patrzących na

nią w konsternacji. Trzy czarne benedyktyńskie habity zgromadzone przy starej, jałowej

winorośli, w tym sam opat. Co ich tu mogło sprowadzić?

Proszę wybaczyć - zaczęła z wahaniem. - Nie wiedziałam...

Niall ocknął się z bezruchu i podbiegł, ustawiając się między nią, a tym, co mogła

zobaczyć, gdyby odwróciła wzrok od opata. Wyciągnął opiekuńczo ramię, by ją skłonić do

powrotu do domu.

Wejdź proszę, pani, i nie przejmuj się niczym. Pasek jest gotowy. Nie spodziewałem

się ciebie tak wcześnie...

Nie miał wprawy w uspokajaniu potokiem słów. Nie ruszyła się z miejsca, a ponad

jego ramieniem omiotła zamkniętą przestrzeń ogrodu rozszerzonymi oczami, teraz w szarym

kolorze zimnego szkła, i znalazła nieruchome ciało leżące na boku w trawie. Zobaczyła biały

owal twarzy, blady krzyż z dłoni na piersiach habitu, porąbany pień krzaku róży i jego

obwisłe gałęzie oderwane od ściany ogrodzenia. Jeszcze nie rozpoznała zabitego młodzieńca

ani nie pojęła w pełni, co się tu mogło wydarzyć. Aż za dobrze jednak zrozumiała, że

cokolwiek stało się w tym miejscu, w tych murach, które kiedyś należały do niej, kładło się

ciężarem na nią, jakby uruchomiła jakiś straszliwy łańcuch zdarzeń, którego nie ma mocy

zatrzymać, jakby jakaś wzbierająca wina zaczęła ją otaczać i szydzić z niej, z czystości jej

intencji i nieczystości ich następstw.

Nie wydała żadnego dźwięku, nie cofnęła się ani nie uległa niezręcznym naleganiom

Nialla.

Wejdź, usiądź spokojnie i zaczekaj na opata. Wejdź!

Objął ją ramieniem, raczej nakłaniając, niż wspierając, bo stała całkiem prosto i

nieruchomo, bez drżenia. Położyła dłonie na jego ramionach, opierając się jego naleganiom ze

zrezygnowaną determinacją.

Nie, zostaw mnie. To ma coś wspólnego ze mną. Ja to wiem.

Tamci zgromadzili się tymczasem przy niej. Opat pogodził się z koniecznością.

Pani, ta sprawa musi cię zmartwić, temu nie możemy zaprzeczyć. Nie będę przed tobą

niczego ukrywał. Ten dom jest twoim darem i należy ci się prawda. Nie możesz jednak brać

sobie tego do serca bardziej, niż przystoi szlachetnej pani litującej się nad młodym życiem

przedwcześnie odebranym. Nie masz żadnego udziału w tym, co się stało, i nie masz żadnego

obowiązku do spełnienia. Wejdź do środka, a wszystko, co wiemy - wszystko, co jest istotne -

zostanie ci powiedziane. Obiecuję.

Wahała się, a wzrok miała utkwiony w martwym młodzieńcu.

Ojcze, nie będę dłużej utrudniała tego, co jest z pewnością bardzo dla ciebie ciężkie -

powiedziała powoli. - Pozwól mi jednak go zobaczyć. Jestem mu to winna. Radulfus spojrzał

jej w oczy i odstąpił. Niall cofnął ramię prawie ukradkiem, bojąc się, że ona uświadomi sobie

jego dotyk. Poszła po trawie pewnym, mocnym krokiem i stanęła, patrząc w dół na brata

Eluryka. Po śmierci wyglądał jeszcze młodziej i bardziej krucho niż za życia, mimo całego

nieruchomego spokoju. Judyta sięgnęła ponad nim do obwisłego, poranionego krzaka,

zerwała jeden półotwarty pąk i wsunęła go ostrożnie w skrzyżowane dłonie.

Za te wszystkie, które mi przyniosłeś - powiedziała. A do pozostałych, unosząc głowę:

- Tak, to on. Wiedziałam, że to musi być on.

Brat Eluryk - rzekł opat.

Nie wiedziałam, jak ma na imię. Czy to nie dziwne? - Rozejrzała się po ich twarzach

ze ściągniętymi brwiami. - Nie spytałam, a on mi tego nigdy nie powiedział. Tak niewiele

słów padło między nami, a teraz za późno na więcej. - Na koniec na długo utkwiła wzrok w

Cadfaelu, którego znała najlepiej, a w jej oczach pojawiła się pierwsza oznaka bólu, gdyż

mijało już odrętwienie. - Jak to się mogło stać? - spytała. Wejdź teraz do środka - powiedział

Cadfael - a dowiesz się wszystkiego.

Rozdział piąty

Opat i brat Anzelm udali się z powrotem do opactwa, żeby wyprawić ludzi z noszami

po ciało brata Eluryka i wysłać posłańca do młodego zastępcy Hugona na zamku, by go

uprzedzić, że ma do czynienia z morderstwem. Zaraz też po Podgrodziu rozeszła się wieść o

tajemniczej śmierci jednego z braci, a letnie wiatry poniosły wiele dziwnych plotek przez

miasto. Opat z pewnością ogłosi jakąś starannie okrojoną wersję tragedii Eluryka, żeby

uciszyć najdziksze plotki, ale rozsądnie przemilczy to, co miało na zawsze pozostać między

nim, dwoma braćmi świadkami i zmarłym. Cadfael odgadywał, co oświadczy opat.

Postanowiono po głębokim namyśle, że bardziej stosowne będzie składanie daniny z róży

wprost przez najemcę, nie zaś przez opiekuna ołtarza Matki Boskiej, a zatem brat Eluryk

został zwolniony z obowiązku, który poprzednio spełniał. To, że poszedł skrycie do ogrodu,

było być może głupie, ale nie naganne. Zapewne chciał po prostu sprawdzić, czy krzak jest

zadbany i czy kwitnie, a przyłapawszy złoczyńcę na gorącym uczynku, starał się naturalnie

mu przeszkodzić i został powalony przez napastnika. Chwalebna śmierć, honorowy grób. Po

cóż wspominać o konflikcie i cierpieniu, które się za tym kryły?

Tymczasem jednak to on, Cadfael, stał twarzą w twarz z kobietą, która z pewnością

ma prawo wiedzieć wszystko. Nie byłoby łatwo w żadnym przypadku kłamać tej kobiecie, a

nawet omijać prawdę. Ona nie zadowoli się niczym innym niż prawdą.

Ponieważ słońce sięgało już kwietnika pod północnym mu - rem ogrodu i krawędź

głębokiego odcisku mogła wyschnąć i skruszyć się jeszcze przed południem, a nawet zmienić

się w pył, Cadfael pożyczył od Nialla kilka ogarków świec, stopił je w jednym z tygielków

brązownika i wypełnił starannie woskiem odcisk buta. Cierpliwie poruszając nim, wydobył

zastygły kształt nietknięty. Należało go umieścić w chłodzie, by zachować ostrość rysunku,

ale na wszelki wypadek Cadfael wziął też niepotrzebny obrzynek cienkiej skóry i zrobił

staranny odrys odcisku, zaznaczając zużycie na obcasie i palcu i poprzeczne pęknięcie

podeszwy. Prędzej czy później buty trafią w ręce szewca, bo są zbyt cenne, by się ich pozbyć,

zanim będą całkiem znoszone i nie do naprawienia. Często są w rodzinie przez trzy

pokolenia, zanim się je w końcu wyrzuci. Cadfael pomyślał więc, że któregoś dnia i ten but

będzie potrzebował opieki mistrza Corvisera albo kogoś z jego cechu. Trudno powiedzieć,

kiedy to nastąpi, ale sprawiedliwość musi nauczyć się czekać i nie zapominać.

Judyta siedziała, oczekując go w pokoju dziennym Nialla, schludnej i surowej izbie

samotnego mężczyzny, porządnej i czystej, ale bez ozdób, które dodałaby kobieca ręka.

Drzwi wciąż stały otworem, a przez dwa okna zieleń listowia i złoto słońca wpadały z

drżeniem i napełniały pokój światłem. Nie bała się promieni, siedziała tam, gdzie tańczyły na

niej, mieniąc się i drżąc, gdy nasilał się wietrzyk. Była sama, gdy Cadfael wrócił z ogrodu.

Mistrz ma klienta - powiedziała z najbledszym z uśmiechów. - Kazałam mu iść.

Mężczyzna musi dbać o swoją pracę.

Kobieta także - zauważył brat Cadfael i położył swój woskowy odlew na kamiennej

posadzce, gdzie przeciąg mógł z nim igrać jak światło słońca z nią.

Tak, i ja także. Nie lękaj się, mam szacunek dla życia. Tym bardziej - powiedziała z

powagą - że widziałam śmierć z bliska, jeszcze raz. Powiedz mi! Obiecałeś, że powiesz.

Usiadł przy niej na niewyściełanej ławie i opowiedział jej o wszystkim, co się

zdarzyło tego rana - o dezercji Eluryka, o przybyciu Nialla z wiadomością o znalezieniu

skulonego ciała i połamanego krzewu, a nawet o pierwszym ponurym podejrzeniu o

rozmyślnym uszkodzeniu i samobójstwie, zanim jeden znak po drugim nie wskazały na inne

rozwiązanie. Słuchała go z niezmąconą uwagą, a jej przykuwające uwagę szare oczy były

zatrważająco szerokie i inteligentne.

Czegoś jednak - powiedziała - jeszcze nie rozumiem. Mówisz o jego wyjściu nocą z

klasztoru, jakby to nie miało znaczenia. Wiesz jednak, że takie zuchwalstwo to coś całkiem

niesłychanego dla tak młodego brata. I to on, taki uległy i obowiązkowy, żaden wichrzyciel.

Dlaczego to zrobił? Czemu było dla niego tak ważne odwiedzenie tego różanego krzewu?

Skrycie, bezprawnie, nocą? Jakie to miało dla niego znaczenie, że odciągnęło go tak daleko z

jego prostej drogi?

Nie było wątpliwości, że pytała szczerze. Nigdy nie pomyślała o sobie jako o

mącicielce spokoju jakiegokolwiek mężczyzny. Chodziło jej o odpowiedź i nie pozostawało

nic innego, jak powiedzieć jej prawdę. Opat mógłby się w tym miejscu zawahać. Cadfael się

nie namyślał.

To było dla niego wspomnienie o tobie - powiedział po prostu. - To nie żadna zmiana

polityki odsunęła go od przynoszenia ci róży. On sam błagał wcześniej o zwolnienie z

zadania, które stało się dla niego męką, i jego życzeniu stało się zadość. Nie mógł dłużej

znieść udręki przebywania w twojej obecności, a tak daleko od ciebie jak od księżyca, bólu

oglądania cię i stania na wyciągnięcie ręki od ciebie, i zakazanego kochania. Kiedy jednak

został już zwolniony, nie potrafił, jak się zdaje, znieść także twej nieobecności. Na swój

sposób chciał się z tobą pożegnać. Wyszedłby z tego - zakończył Cadfael z żalem i

rezygnacją - gdyby żył. Byłaby to jednak długa i smutna choroba.

Jej oczy nie odwróciły się ani wyraz jej twarzy nie uległ zmianie, tylko krew

odpłynęła z jej policzków, pozostawiając ją bladą i przejrzystą jak lód.

O Boże! - powiedziała szeptem. - A ja nie wiedziałam! Nie padło żadne słowo, żadne

spojrzenie... I jestem tyle starsza, i żadna ze mnie piękność! To było jak posyłanie do mnie

jednego z tych chłopców śpiewających w scholi. Nigdy żadnej złej myśli. Jak to się mogło

stać?

Żył w klasztorze od kołyski - tłumaczył cicho Cadfael. - Nigdy nie miał do czynienia z

kobietą, odkąd opuścił matkę. Nie posiadał żadnej obrony przed miłą twarzą, łagodnym

głosem i ruchem pełnym gracji. Nie możesz spojrzeć na siebie jego oczami, bo mogłabyś

zostać oślepiona.

Po chwili milczenia powiedziała:

Czułam w jakiś sposób, że nie był szczęśliwy. Nic więcej. A iluż to ludzi na tym

świecie może się pochwalić tym, że są szczęśliwi? - I spytała, patrząc Cadfaelowi prosto w

twarz:

Kto o tym wie? Czy trzeba o tym mówić?

Nikt poza ojcem opatem, bratem Ryszardem, który był jego spowiednikiem, bratem

Anzelmem i mną. I teraz tobą. Nie, o tym nikt inny się nie dowie. I nikt z nich nigdy nie

pomyśli o tobie nic złego. Jak moglibyśmy?

Ja jednak mogę - powiedziała Judyta.

Nie, jeśli jesteś sprawiedliwa. Nie możesz brać na siebie więcej, niż ci się należy. To

był błąd Eluryka.

Nagle w pracowni dał się słyszeć jakiś męski głos, młody podniecony, a Niall

odpowiadał w pośpiechu i uspokajająco. Przez otwarte drzwi wtargnął Miles. Pod światło

jego sylwetka zdawała się czarna, a przeświecające przez zwichrzone włosy słońce

przemieniało ich jasny brąz w kolor lnu. Był zarumieniony i zdyszany, ale wydał głośne

westchnienie ulgi na widok Judyty siedzącej spokojnie, nie zapłakanej i w godnym

towarzystwie.

Dobry Boże, co się tu dzieje? Po całym Podgrodziu opowiadają o morderstwie i złych

zamiarach! Bracie, czy to prawda? Moja kuzynka... Wiedziałem, że poszła tu dziś rano.

Dzięki Bogu, dziewczyno, że cię znalazłem bezpieczną i wśród czcigodnych osób. Nic ci się

nie stało? Przybiegłem, kiedy tylko usłyszałem, co mówią, żeby cię zabrać do domu.

Jego hałaśliwe wejście rozwiało niczym marcowy wiatr uroczystą powagę, która

przenikała ten pokój, a jego ożywienie przywołało na powrót nieco barw na zmrożoną twarz

Judyty. Wstała, by go powitać, i pozwoliła mu się uściskać i pocałować w chłodny policzek.

Nic mi się nie stało i nie trzeba się o mnie martwić. Brat Cadfael był tak miły, że mi

dotrzymał towarzystwa. Był tu, zanim przyszłam, i ojciec opat także. I nigdy mi nic nie

groziło.

Ale przecież ktoś tu umarł? - Wciąż otaczając ją opiekuńczo ramieniem, przeniósł

wzrok z jej twarzy na Cadfaela, marszcząc niespokojnie brwi. - Czy też to nieprawda? Mówi

się, że przenoszono stąd do opactwa jakiegoś brata z zakrytą twarzą...

To niestety prawda - powiedział Cadfael, wstając ze znużeniem. - Brat Eluryk,

opiekun ołtarza Matki Boskiej, został tu znaleziony dziś rano, zasztyletowany.

Tutaj? W tym domu? - W pytaniu było zrozumiałe niedowierzanie. Co mógł robić brat

z opactwa w domu jakiegoś rzemieślnika?

W ogrodzie. Pod krzakiem róży - odpowiedział z miejsca Cadfael - a krzew był

porąbany i poszarpany. Twoja kuzynka powie ci wszystko. Lepiej słuchać prawdy niż plotek,

przed którymi nikt z nas się nie uchroni. Tę panią trzeba jednak zabrać zaraz do domu i

pozwolić jej odpocząć. Potrzebuje tego.

Podniósł z kamiennego progu woskowy odlew, na którym spoczęły ciekawe oczy

młodego człowieka i zawinął go ostrożnie w kawałek płótna.

Rzeczywiście! - zgodził się Miles, któremu przypomniano o obowiązku, i zarumienił

się jak chłopiec. - I dzięki ci, bracie, za uprzejmość.

Cadfael poszedł za nimi do pracowni. Niall wstał z ławy, by ich pożegnać. Poczucie

przyzwoitości kazało mu przedtem usunąć się z uczestnictwa w rozmowie pocieszyciela z

pocieszaną. Judyta spojrzała na niego z powagą i nagle odnalazła w jakiejś ukrytej rezerwie

nietkniętej niewinności swój blady, lecz uroczy uśmiech. - Panie Niallu, żałuję, że sprawiłam

ci tyle kłopotu i przykrości, i dziękuję za twoją uprzejmość. Mam też coś do odebrania i dług

do spłacenia, czyżbyś zapomniał?

Nie - odparł Niall. - Ale przyniósłbym ci to, pani, w bardziej odpowiednim czasie.

Odwrócił się do półki i podał jej zwinięty pasek. Zapłaciła, ile prosił, równie

zwyczajnie, jak zwyczajnie ją proszono, a potem rozwinęła pasek, trzymając klamrę w

dłoniach i długo wpatrywała się w naprawiony dar swego zmarłego małżonka. Po raz

pierwszy jej oczy zalśniły wilgocią jak perły, chociaż nie popłynęły łzy.

To jest właśnie bardzo odpowiedni czas - powiedziała, podnosząc wzrok na twarz

Nialla - aby jakiś mały klejnot sprawił mi radość.

Była to jedyna przyjemność, jaka ją w tym dniu spotkała, i nawet ta miała w sobie

przenikliwe wspomnienie bólu. Podniecenie i krzątanina Agaty oraz powściągliwa, ale zbyt

uważna troska Milesa były dla niej trudne do zniesienia. Martwa twarz brata Eluryka

towarzyszyła jej przez cały czas. Jak mogła nie odgadnąć jego bólu? Raz, drugi i trzeci

przyjmowała go i rozstawała się z nim bez złych przeczuć, słabo tylko wyczuwając jego

skrępowanie, które mogło być zwykłą nieśmiałością. Wiedziała jedynie, że ten młody

człowiek nie jest zbyt szczęśliwy, co przypisywała brakowi prawdziwego powołania u kogoś

od dziecka zamkniętego w klasztorze. Była równie głęboko pogrążona we własnych

smutkach, jak niewrażliwa na jego troski. Nawet umierając, nie robił jej wyrzutów. Nie

musiał. Sama je sobie robiła.

Mogłaby poszukać jakiejś rozrywki, przynajmniej zajmując czymś ręce, ale nie mogła

stawić czoła wylęknionym szeptom i ciężkiemu milczeniu dziewcząt w przędzalni. Wolała

raczej siedzieć w sklepie. Jeżeli ciekawi przychodzili tam patrzeć i dziwić się, najczęściej

pojawiali się pojedynczo, a niektórzy mogli naprawdę przyjść kupić sukno, nie usłyszawszy

jeszcze nowiny, która obleciała już uliczki Shrewsbury niczym puch ostu i równie beztrosko

wciskała się wszędzie.

Ale nawet to trudno było znieść. Z radością przyjęłaby nadejście wieczoru i

zamykanie okiennic, ale ostatni kupujący, który przyszedł po kupon sukna dla swej matki,

zdecydował się zostać chwilę i wyrazić swe współczucie prywatnie, a przynajmniej na tyle

prywatnie, na ile pozwalały wejścia Agaty nie mogącej zostawić siostrzenicy bez opieki

dłużej niż na parę minut. Wiwian Hynde wiedział jednak, jak wykorzystać te krótkie przerwy.

Był jedynym synem Williama Hynde, właściciela największych stad owiec na

środkowozachodniej wyżynie hrabstwa, który od lat regularnie przysyłał do Vestierów gorszą

wełnę ze strzyży, podczas gdy lepszą rezerwował dla północnej Francji i włókienniczych

miast Flandrii i wysyłał ją ze swych składów i pirsu w dole rzeki, za warsztatami Godfryda

Folusznika. Partnerstwo tych dwóch rodzin w interesach trwało od dwóch pokoleń i czyniło

bliską znajomość możliwą nawet dla tego młodego pędu, o którym mówiono, że się kłóci z

ojcem i nie ma szans okazać się trzecim z rzędu udanym szefem firmy, bo wykazuje znacznie

większy talent do wydawania pieniędzy zarobionych przez ojca.

Chodziły plotki, że starszy pan tupnął nogą i odmówił spłacania dalszych długów

swojego syna i dziedzica, i że nie przyznał mu żadnych więcej funduszów na grę w kości,

dziewczyny i hulaszcze życie. William wyciągał go już dość często z kłopotów, a teraz, bez

jego poparcia, inne źródła finansowania Wiwiana były o wiele mniej skłonne pożyczać mu

znowu albo rozszerzać zaciągnięte kredyty. Przyjaciele opuścili swego idola i patrona, który

nie miał już pieniędzy do wydawania.

Po Wiwianie nie było jednak widać śladu strapienia, kiedy przyszedł z całym swoim

czarem i gracją pocieszać przerażoną wdowę. Był rzeczywiście bardzo przystojnym młodym

człowiekiem, wysokim i silnie zbudowanym, z włosami koloru pszenicy zwijającymi się w

twarzowe kędziory i wesołymi brązowymi oczami, w których w pełnym świetle pojawiały się

niespodzianie złociste błyski. Nosił zawsze eleganckie stroje i dobrze wiedział, jak miły

widok przedstawia dla oczu większości kobiet. A jeśli nie znalazł jeszcze drogi do wdowy

Perle, nie ubiegł go też nikt inny, była więc wciąż nadzieja.

Miał dość rozumu, żeby podchodzić do niej ostrożnie przy tej okazji, z deklaracją

sympatii i troski, która powstrzymywała śmielsze próby. Był mistrzem w chodzeniu po

cienkim lodzie, a rozsądek nakazywał mu oceniać siebie jako człowieka powierzchni, nie

głębi. Zdobywał się jednak również na żarty i przekomarzanie w nadziei wywołania

uśmiechu.

A teraz, kiedy zamykasz się tu i smucisz na osobności po kimś, kogo prawie nie

znałaś, ta twoja ciotka wpędzi cię w jeszcze gorszą melancholię. Już cię prawie namówiła na

klasztor. A tego - mówił Wiwian błagalnym tonem - nie możesz zrobić!

Wiele innych to robi - odrzekła - z nie lepszych powodów. Czemu nie ja?

Ponieważ - odpowiedział rozpromieniony i przysunął się bliżej, ściszając głos w

obawie, że Agata wybierze ten moment, by wtargnąć pod takim czy innym pretekstem - jesteś

młoda i piękna i nie masz naprawdę ochoty zagrzebać się w konwencie. Wiesz o tym! I

ponieważ ja jestem twoim oddanym wielbicielem, dobrze wiesz, że gdybyś znikła z mego

życia, nie przeżyłbym tego.

Przyjęła to jako zręczną, chociaż źle adresowaną figurę retoryczną i była nawet trochę

poruszona, gdy mu nagle zaparło dech, kiedy zdał sobie sprawę, co powiedział i jak to

musiało zabrzmieć w tym właśnie dniu. Złapał ją za rękę, potoczysty i miodopłynny w swej

konsternacji.

Ach, wybacz mi, wybacz! Głupiec ze mnie, nie miałem na myśli... Nikt cię nie może

winić. Pozwól mi zbliżyć się do ciebie, a potrafię cię przekonać. Wyjdź za mnie, a odsunę od

ciebie wszystkie przykrości i wątpliwości...

Później zaczęła się zastanawiać, czy to wszystko nie było wykalkulowane, bo był

subtelnym i przekonywającym młodzieńcem, wtedy jednak czuła się rozbrojona i nie mogła

zmusić się do przypisywania komuś interesowności albo oszustwa. Wiwian dość często

zalecał się do niej, nie robiąc żadnego wrażenia. Dzisiaj widziała w nim chłopca starszego

może o rok od brata Eluryka, który mógłby, mimo całej swej przesady i schlebiania, cierpieć

podobnie do młodego mnicha. Skoro przedtem tak żałośnie zawiodła, nie ofiarowując

tamtemu najmniejszej pomocy, tym bardziej powinna postępować rozważnie z tym drugim.

Tolerowała go więc i odpowiadała stanowczo, lecz grzecznie dłużej, niż by to robiła innym

razem.

Głupio tak mówić - powiedziała. - Ty i ja znamy się od dzieciństwa. Jestem od ciebie

starsza, jestem wdową, w żaden sposób nie stanowię dla ciebie odpowiedniej partii i nie

zamierzam wychodzić znowu za mąż za nikogo. Musisz to przyjąć jako odpowiedź. Nie trać

więcej czasu na mnie.

Gryziesz się teraz - odparł gwałtownie - tym mnichem, martwym, chociaż Bóg wie, że

nie z twojej winy. Ale nie zawsze tak będzie, spojrzysz na to całkiem inaczej za miesiąc czy

dwa. A ten kontrakt, który cię martwi, może być zmieniony. Możesz i powinnaś pozbyć się

tego układu, a z nim wyrzutów. Sama widzisz, że to było szaleństwo.

Tak - zgodziła się z rezygnacją. - To rzeczywiście było szaleństwo, wyznaczać cenę,

choćby symboliczną, za dar. Nie powinnam nigdy tego robić. Nic mi to nie dało oprócz żalu.

Ale tak, można to odwołać.

Wydało jej się, że on czerpie z tej przedłużającej się rozmowy zachętę, a tego z

pewnością nie chciała. Wstała więc i wymówiła się od jego zalotów całkiem rzeczywistym

zmęczeniem tak grzecznie, jak to było możliwe. Wiwian wyszedł niechętnie, ale wciąż z

gracją, oglądając się w drzwiach przez długą chwilę, zanim obrócił się i odszedł, szczupły,

długonogi i wytworny, w dół ulicy zwanej Maerdol, ku mostowi.

Jednak nawet po jego wyjściu wieczór był pełen ech poranka, przypomnień o

katastrofie i wypomnień kaprysu, gdy Agata zamartwiała się przeszłością.

Widzisz teraz, jakim głupstwem było zawieranie układu jak z romansu, jakbyś była

nastolatką. Róża, doprawdy! Nie powinnaś była nigdy oddawać połowy swojej ojcowizny tak

pochopnie. Skąd możesz wiedzieć, czy ty i twoi nie znajdziecie się kiedyś w wielkiej

potrzebie? A teraz sama widzisz, do czego to doprowadziło! Do śmierci, i to z powodu tego

szalonego kontraktu.

Nie musisz się tym więcej martwić - odparła ze znużeniem Judyta. - Odwołam to.

Jeszcze nie jest za późno, żeby zmienić umowę. Zostaw mnie teraz samą. Wszystko, co

mogłabyś mi powiedzieć, sama już sobie dawno wypomniałam.

Poszła wcześnie spać, a dziewczyna, Branwen, zwolniona z gręplowania, które

przyprawiało ją o wysypkę, i przydzielona na jakiś czas do pracy w domu, przyszła jej

usłużyć, złożyć w skrzyni suknię, którą zdjęła jej pani, i zasłonić nie - zamknięte okiennicami

okno. Branwen była oddana Judycie, ale tym razem bez przykrości przyjęła wczesną

odprawę, bo sługa Wiwiana, pozostawiony, żeby zanieść do domu belę sukna dla pani Hynde,

rozsiadł się w kuchni, grając w kości z Bertredem, przodownikiem tkaczy. Obaj byli

przystojnymi chłopami i wpadła im w oko ładna dziewczyna. Branwen nie miała nic

przeciwko byciu pożądaną kością między dwoma nieźle prezentującymi się psami. Czasem

miała wrażenie, że Bertred mierzy wyżej, niż mu przystoi, bo łypał pożądliwym okiem na swą

panią, pyszniąc się silnym, prostym ciałem i do tego wymownym językiem. Ale nic z tego nie

będzie! A kiedy ma naprzeciw siebie Gunnara od pana Hynde, najwyraźniej urzeczonego,

może mu odpowiadać bardziej dostępny kąsek.

Idź już - powiedziała Judyta, rozpuszczając na ramiona wielki węzeł włosów. - Nie

będziesz mi potrzebna dziś wieczorem. Ale obudź mnie bardzo wcześnie rano - dodała z

nagłym zdecydowaniem - bo wybieram się do opactwa. Nie zostawię tej sprawy ani godzinę

dłużej, niż to konieczne. Jutro pójdę do opata i spiszemy nowy kontrakt. Żadnych więcej róż!

Dar, za który żądałam tak głupiej zapłaty, zostawię bezwarunkowo.

Branwen była dumna z dopuszczenia do osobistych posług przy Judycie i naiwnie

wyobrażała sobie, że ma większe zaufanie swojej pani, niż naprawdę miała. A że

zainteresowani nią dwaj młodzi ludzie w kuchni byli gotowi dalej ją adorować, cóż dziwnego,

iż pochwaliła się wiedzą o planach Judyty na rano? Szkoda, że Gunnar zaraz potem

przypomniał sobie, że musi zanieść do domu sukno pani Hynde i może spotkać się z naganą,

jeśli będzie za długo zwlekał. Zostawił ją zalecankom Bertreda, którego w ogóle wolała, lecz

jego wyostrzone poczucie własności dotyczące kobiet w tym domu nagle gwałtownie osłabło,

gdy jego rywal wyszedł. Nie był to mimo wszystko zadowalający wieczór i Branwen poszła

spać rozczarowana i wściekła na wszelkiego rodzaju mężczyzn.

Młody Alan Herbard, zastępca Hugona, choć był sumienny i stanowczy, nie próbował

zmierzyć się z morderstwem bez pomocy i gdy tylko usłyszał nowinę, wysłał gońca w drogę.

W południe następnego dnia, osiemnastego czerwca, Hugo będzie z pewnością z powrotem w

Shrewsbury, nie w domu, gdzie przebywał tylko jeden stary sługa, ale na zamku, gdzie

garnizon, sierżant i wszyscy inni byli do jego dyspozycji.

Tymczasem Cadfael poszedł z błogosławieństwem opata do miasta, by pokazać

woskowy odlew i rysunek buta Godfrydowi Corviserowi, burmistrzowi, i jego synowi

Filipowi, czołowym szewcom i kaletnikom w mieście.

Bo prędzej czy później każdy but trafia do szewca - powiedział po prostu - choćby i za

rok. Nie zaszkodzi zachować kopię takiego dowodu i wypatrywać czegoś podobnego wśród

naprawianych butów.

Filip ostrożnie ujął wosk i pokiwał nad nim głową.

Nie znam tego buta, ale łatwo da się go wypatrzyć, jeśli kiedyś tu się zjawi. Pokażę to

szewcowi za mostem, we Frankwell. Między nami, kto wie, możemy go w końcu dopaść. Ale

wielu naprawia swoje buty własnoręcznie - powiedział dobry rzemieślnik z pogardą

profesjonalisty.

Słaba szansa. Cadfael przyznał to sam przed sobą na moście, podczas drogi powrotnej,

ale nie można jej zaniechać. Cóż innego może nas prowadzić? Niewiele poza tym

nieuniknionym i pozostającym bez odpowiedzi pytaniem: kto chciał zniszczyć ten krzak róży

i z jakiego powodu? To pytanie zadawali sobie wszyscy bez skutku i będzie znowu

postawione, kiedy przybędzie Hugo.

Zamiast skręcić do strażnicy, Cadfael minął jąi poszedł dalej Podgrodziem, po

zapylonym gościńcu, obok piekarni i kuźni, wymieniając pozdrowienia poprzez drzwi i ponad

ogrodzeniami, aż skręcił w bramę podwórza Niałla, by dojść do furtki prowadzącej do

ogrodu. Była zamknięta od wewnątrz, więc zawrócił do sklepu, gdzie Niall pracował,

posługując się kamionkowym tygielkiem i maleńką glinianą formą jakiejś broszy.

Wpadłem zobaczyć, czy nie miałeś kolejnych nocnych gości - powiedział Cadfael -

ale widzę, że zabezpieczyłeś przynajmniej jedną drogę. Szkoda, że wcześniej nie zbudowano

muru dość wysokiego, by powstrzymać kogoś zdeterminowanego. Ale nawet zatkanie jednej

dziury to już coś. Co z krzakiem? Przeżyje?

Wejdź i sam zobacz. Jedna strona może uschnąć, ale to najwyżej dwie albo trzy

gałęzie. To może sprawić, że drzewo się przechyli, ale za rok czy dwa przyrost zrównoważy

wszystko.

W zieleni, w świetle słońca i w splątanych barwach ogrodu krzew różany rozpościerał

swe ramiona na północnym murze. Zwisające pędy zostały przymocowane do kamieni

paskami tkaniny. Niall owinął uszkodzony pień bandażem z mocnego sukna, związując razem

rozłupane drewno, i posmarował opatrunek grubą warstwą wosku i tłuszczu.

Zrobione z miłością - pochwalił Cadfael, ale nie powiedział, czy z miłością do krzaka

czy do kobiety.

Liście na półodciętej części zwiędły i kilka opadło, ale całość krzewu była zielona,

lśniąca i pełna rozwijających się pąków.

Dobrze się spisałeś. Miałbym dla ciebie robotę w enklawie, gdyby cię kiedy zmęczyło

brązownictwo czy świat.

Ten spokojny, przyzwoity człowiek nie otworzył nawet ust, żeby na to odpowiedzieć.

Cokolwiek czuł do kobiety czy do róży, było jego sprawą, niczyją więcej. Cadfael

respektował to i, widząc te szeroko otwarte, a jednak małomówne oczy, pożegnał się i poszedł

spełniać swoje właściwe obowiązki, dziwnie podniesiony na duchu. Przynajmniej jeden

człowiek w całej tej przykrej sprawie trzyma właściwy kurs i nie da się z niego łatwo

zepchnąć. I z pewnością jemu nie chodzi o korzyści. A gdzieś w tym wszystkim kryje się

nadmierna żądza zysku i bardzo mało miłości.

Było już prawie południe i gorące słońce stało wysoko, a dzień był prawdziwie

czerwcowy. Święta Winifreda musiała przymilać się niebiosom, żeby uhonorowały

uroczystości jej przeniesienia. Jak się to często zdarzało w opóźnionych porach roku, lato

dogoniło wiosnę, ociągające się w chłodzie i nieskore kwitnąć kwiaty nagle wystrzeliwały w

gorączkowym pośpiechu, ich pąki w ciągu jednej nocy wybuchały w pełnej krasie. Zboża,

niechętne ryzyku, mogły być jeszcze o miesiąc spóźnione, ale rosły bujne i zdrowe, bo

połowa ich wrogów zamarzała na śmierć w kwietniu i w maju.

W wejściu do stróżówki brat furtian stał pogrążony w rozmowie z jakimś

podnieconym młodym człowiekiem. Cadfael zawsze uczulony na osobliwości, co było jego

grzechem pierworodnym, przystanął, zawahał się i skręcił w bok, rozpoznając Milesa Coliara,

tego porządnego, praktycznego młodego człowieka, znacznie mniej zadbanego niż zwykle, z

rozwianymi i sterczącymi w nieładzie włosami i jasnoniebieskimi oczami wytrzeszczonymi

pod ściągniętymi brwiami barwy miedzi. Miles odwrócił głowę, słysząc zbliżające się kroki i

rozpoznał, choć przez mgłę zatroskania, brata, którego widział zaledwie wczoraj siedzącego

po przyjacielsku z jego kuzynką. Odwrócił się skwapliwie.

Bracie, pamiętam cię - byłeś wczoraj pociechą i podporą dla Judyty. Nie widziałeś jej

dzisiaj? Nie rozmawiała znowu z tobą?

Nie rozmawiała - odrzekł Cadfael ze zdziwieniem. - Czemu? Co się znowu dzieje?

Poszła wczoraj z tobą do domu. Mam nadzieję, że nie spotkała jej jakaś nowa przykrość?

Nie, o ile wiem. Położyła się spać o odpowiedniej porze i miałem nadzieję, że dobrze

wypoczywa. Ale teraz... - Obrzucił otoczenie niepewnym, strapionym spojrzeniem. -

Powiedziano mi w domu, że tu poszła. Ale...

Tu jej nie było - oświadczył stanowczo furtian. Nie zszedłem ze stanowiska i

wiedziałbym, gdyby minęła bramę. Znam tę panią od czasu, kiedy przyszła złożyć dar temu

zakonowi. Nie widziałem jej dziś na oczy. Pan Coliar mówi jednak, że wyszła z domu bardzo

wcześnie...

Bardzo wcześnie - potwierdził gwałtownie Miles. - Zanim ja się obudziłem. Iz

zamiarem przyjścia tu z jakąś sprawą do Opata - zakończył furtian. Tak mi mówiła jej

pokojówka - wyjaśnił Miles, pocąc się. Judyta powiedziała to jej wieczorem, kiedy kładła się

do łóżka. Nie wiedziałem o tym aż do rana. Wygląda na to, że tu jej nie było. Nigdy tu nie

dotarła. I nie wróciła do domu. Jest południe, a ona nie wróciła do domu! Boję się, że stało się

coś złego.

Rozdział szósty

Było ich pięciu, zebranych tego popołudnia w rozmównicy opata na nagłym

konklawe: sam Radulfus, brat Anzelm i Cadfael, świadkowie zawarcia kontraktu, który w

jakiś sposób przyśpieszył te smutne wydarzenia, Miles Coliar, niespokojny i

rozgorączkowany, i Hugo Beringar, który przyjechał w pośpiechu z Maesbury na południe z

myślą o mordercy brata Eluryka, a po przybyciu przekonał się, że drugi kryzys następuje na

pięty pierwszemu. Kazał już swemu zastępcy Alanowi Her - bardowi rozesłać ludzi po

mieście i Podgrodziu w poszukiwaniu śladów albo nowin o zaginionej damie i polecił, by go

zawiadomiono, gdyby przypadkiem wróciła do domu. Mogły być mimo wszystko jakieś

uzasadnione powody jej nieobecności, coś nieprzewidzianego, co ją mogło spotkać po drodze.

Z minuty na minutę jednak wyglądało to mniej prawdopodobnie. Zapłakana Branwen

opowiedziała już wcześniej swoją historię i nie było wątpliwości, że Judyta rzeczywiście

wyszła z domu, żeby odwiedzić opactwo. Bez wątpienia też nigdy tam nie dotarła.

Ta dziewczyna nie powiedziała mi, co mówiła moja kuzynka, aż do dziś rana - mówił

Miles, wykręcając dłonie. - Nie wiedziałem nic o tym, bo bym jej dotrzymał towarzystwa. To

tak niedaleko. Z miasta w dół! A strażnik przy bramie życzył jej dobrego dnia i widział, jak

wchodzi na most, ale potem był zbyt zajęty, a nie miał polecenia, żeby ją obserwować. I od tej

chwili ani śladu po niej.

I mówiła, że chodzi jej o zniesienie daniny z róży i uwolnienie jej daru dla opactwa od

wszelkich zobowiązań - przypomniał czujnie Hugo.

Tak twierdzi jej dziewczyna. Że Judyta jej to powiedziała. Była bardzo poruszona

śmiercią tego młodego brata. Z pewnością wzięła sobie do serca, że jej kaprys stał się

przyczyną morderstwa.

To wymaga jeszcze wyjaśnienia - rzekł opat Radulfus.

Wydaje się, że brat Eluryk przeszkodził w zniszczeniu krzewu i za to został zabity.

Może w panice, ale zabity. Nie rozumiem tylko, czemu ktoś chciał zniszczyć to drzewko.

Gdyby nie ten niewyjaśniony uczynek, nie byłoby próby przeszkodzenia i nie byłoby

zabójstwa. Czy można znaleźć jakieś tego motywy?

Ależ, ojcze, można! - Miles zwrócił się gorączkowo do opata. - Byli przecież ludzie

niezadowoleni z tego, że moja kuzynka podarowała tę cenną posiadłość stanowiącą połowę

jej majątku. Gdyby krzak został ścięty i wszystkie róże zwiędły w dniu przeniesienia świętej

Winifredy, danina nie zostałaby zapłacona i warunki kontraktu zerwane. Cała umowa mogła

zostać unieważniona.

Mogła zauważył przytomnie Hugo - ale nie została. Ta sprawa pozostaje wciąż w

rękach tej damy. Mogłaby znieść tę daninę, gdyby chciała. A chciała.

Mogłaby - powtórzył Miles ostro - gdyby tu była, ale jej nie ma. Za cztery dni wypada

płatność. Zyskać na czasie, zyskać na czasie! Ktoś, kto nie zdołał zniszczyć krzewu,

uprowadził teraz moją kuzynkę i nie ma jej tu, żeby dawać czy odbierać. Czego nie uzyskał w

jeden sposób, chce zdobyć w inny.

Zapadło krótkie milczenie, a potem opat powiedział powoli:

Naprawdę w to wierzysz? Mówisz, jakbyś wierzył.

Tak, panie mój. Nie widzę innej możliwości. Wczoraj ogłosiła zamiar uwolnienia daru

od warunków. Dziś jej w tym przeszkodzono. Ktoś nie traci czasu.

A jednak ty nie miałeś pojęcia, co ona zamierza aż do dziś - rzekł Hugo. - Czy ktoś

inny wiedział?

Jej własna pokojówka powtórzyła to w kuchni. Kto wie, ilu ją słyszało albo

dowiedziało się od tych, co słyszeli? Takie rzeczy przeciskają się przez dziurki od kluczy i

szpary w okiennicach. Ponadto Judyta mogła spotkać się z jakimiś znajomymi na moście albo

na Podgrodziu i powiedzieć, dokąd idzie. Chociaż lekkomyślnie, wpisała jednak ten warunek

do kontraktu i niespełnienie go unieważniałoby transakcję. Ojcze, wiesz, że to prawda.

Ależ wiem - przyznał Radulfus i w końcu postawił nieuniknione pytanie. - Kto zatem

mógłby zyskać na zerwaniu umowy w jakikolwiek sposób?

Ojcze, moja kuzynka jest młodą wdową i stanowi łakomy kąsek dla łowców posagów,

tym bardziej łakomy, gdyby jej darowizna została unieważniona. W mieście jest całe stadko

zalotników uganiających się za nią od roku i dłużej, a każdy z nich wolałby ożenić się z

całością jej majątku niż tylko z połową. Ja sam prowadzę dla niej firmę i jestem bardzo

zadowolony z tego, co mam, i z żony, którą poślubię przed końcem roku, a to dobre

małżeństwo. Nawet jednak gdybyśmy nie byli ciotecznym rodzeństwem, nie byłbym

zainteresowany Judytą, chyba tylko tak, jak powinien być lojalny krewniak i pracownik. Nie

mogę nic poradzić na to, że ją nękają zalotnicy. Nie, żeby ich zachęcała, bo nawet nie daje im

nadziei, ale oni nie ustają w wysiłkach. Myślą sobie, że po trzech latach wdowieństwa jej

postanowienie musiało osłabnąć i może się w końcu zdecydować na wzięcie sobie drugiego

męża. Być może któremuś z nich zabrakło cierpliwości.

Wymienianie imion - powiedział łagodnie Hugo - może być czasem niebezpieczne,

ale nazwanie kogoś zalotnikiem nie oznacza jeszcze oskarżania go o porwanie i morderstwo. I

chyba zaszedłeś tak daleko, panie Coliar, że w tym towarzystwie możesz dobrnąć do końca

drogi.

Miles oblizał wargi i otarł rękawem krople potu z czoła.

Firma szuka związku z firmą, panie mój. W tym mieście jest co najmniej dwóch

mistrzów cechowych, którzy byliby szczęśliwi, mogąc dzierżyć zakład Judyty. Obaj z nami

współpracują i dobrze wiedzą, co ona jest warta. Godfryd Folusznik farbuje naszą wełnę i

spilśnia sukno po jego wytworzeniu, i bardzo by chciał nadzorować także przędzenie i tkanie,

i trzymać wszystko w jednym ręku. Jest też stary William Hynde, który ma jeszcze żonę, ale

mógłby w inny sposób przejąć majątek Vestierów, bo ma syna, który zaleca się do Judyty i

ma do niej dostęp, jako że znają się od dziecka. Ojciec mógłby go użyć jako przynęty, chociaż

ściągnął sznurki sakiewki i nie chce już płacić długów syna. A ten - gdyby udało mu się ją

zdobyć, byłby ustawiony na całe życie, ale nie tańczyłby, jak mu ojciec zagra, raczej śmiałby

mu się w twarz. I to jeszcze nie wszystko, bo nasz sąsiad siodlarz jest właśnie w wieku, kiedy

odczuwa się brak żony, i na swój ociężały sposób zdecydował, że Judyta będzie odpowiednia.

I tak się składa, że nasz najlepszy tkacz to bardzo dobry rzemieślnik i przystojny mężczyzna.

Uważa się za jeszcze ładniejszego, niż jest, i robi do niej ostatnio słodkie oczy, chociaż

wątpię, czy to zauważyła. Już niejeden urodziwy robotnik wpadł w oko swojej pani i dobrze

na tym wyszedł.

Trudno sobie wyobrazić naszych solidnych cechmi - strzów uciekających się do

morderstwa i porwania - zaprotestował opat, niechętny przyjmowaniu bez zastrzeżeń tak

oburzającej sugestii.

Ale to morderstwo - wskazał czujnie Hugo - wydaje się popełnione w panice i

trwodze, i zapewne nigdy nie było zamierzone. Posunąwszy się jednak tak daleko, czemu ktoś

miałby się powstrzymać przed drugą zbrodnią?

Nadal jednak wydaje mi się to ryzykowną sprawą, bo z tego wszystkiego, co

słyszałem o tej pani, niełatwo ulega ona perswazji. Pojmana czy wolna, jak dotąd oparła się

wszystkim przymilaniom i teraz się nie zmieni. Rozumiem - mówił posępnie Radulfus - co

może zdziałać w takim przypadku nacisk opinii. Kobieta może uznać, że lepiej ulec i wyjść za

mąż, niż znosić skandal, podejrzenia i wrogość między rodzinami, co musi nastąpić. Wydaje

mi się jednak, że ta pani może znieść nawet taki ciężar. Zatem jej porywacz niczego nie

osiągnie.

Miles zaczerpnął tchu i przeczesał dłonią swe jasne kędziory, wichrząc je jeszcze

bardziej.

Ojcze, to wszystko prawda, Judyta ma silny charakter i nie da się łatwo złamać. Ale,

ojcze, może być gorzej! Małżeństwo przez gwałt to żadna nowość. Kiedy kobieta jest w mocy

mężczyzny, w ukryciu, bez możliwości ucieczki, jeśli przymilanie się i perswazja nie dają

wyników, pozostaje siła. Widywano to już nieraz. Mój pan Beringar zaświadczy, że to się

zdarza wśród szlachty, a ja wiem, że i pomiędzy pospólstwem. Nawet kupiec z miasta może

się w końcu do tego uciec. A ja znam moją kuzynkę. Gdyby straciła cnotę, pomyśli, że

najlepiej będzie naprawić tę smutną sytuację przez małżeństwo. Chociaż to nędzne remedium.

Nędzne, zaiste! - zgodził się Radulfus z odrazą. - To się nie może stać. Hugonie, nasze

opactwo jest tu bardzo zaangażowane. Ten kontrakt i ten dar wciągnęły nas w tę sprawę i

każda pomoc, jakiej możemy udzielić tej nieszczęsnej pani, jest do twojej dyspozycji, ludzie,

pieniądze, wszystko, czego ci trzeba. Nie musisz prosić - bierz! A co do naszych modlitw,

tych ci nie zabraknie. Jest nadal słaba szansa, że nic złego się jej nie stało i może jeszcze

wrócić z własnej woli i dziwić się całemu temu zamętowi i trwodze. Teraz jednak musimy

brać pod uwagę najgorsze i szukać zagrożonej duszy.

Zatem zróbmy to - rzekł Hugo i wstał, żeby się pożegnać. Miles też zerwał się na nogi,

żwawy i niespokojny, i byłby pierwszy za drzwiami, gdyby Cadfael nie otworzył ust po raz

pierwszy na tej naradzie.

Słyszałem, panie Coliar, a właściwie wiem od samej pani Perle, że czasami myślała o

porzuceniu świata i wstąpieniu do klasztoru. Siostra Magdalena kilka dni temu rozmawiała z

nią o powołaniu, jak sądzę. Czy o tym wiesz?

Wiem o wizycie siostry - odpowiedział Miles, a jego niebieskie oczy rozszerzyły się. -

Nie powiedziano mi, o czym była mowa, a ja nie pytałem. To sprawa Judyty. Czasami o tym

wspominała, ale ostatnio rzadziej.

Czy zachęcałeś j ą do takiego kroku? - spytał Cadfael.

Nigdy się nie wtrącałem, ani za, ani przeciw. To powinna być jej decyzja. Nie

ponaglałbym - odparł Miles stanowczo - ale też nie stanąłbym jej na drodze, gdyby tego sobie

życzyła. Przynajmniej - dodał z nagłą goryczą - byłoby to dobre i spokojne zakończenie.

Teraz jeden Bóg wie, w jakiej ona jest rozpaczy.

Oto najbardziej oddany i kochający kuzyn - powiedział Hugo, gdy Cadfael szedł obok

niego przez wielki dziedziniec. Miles wychodził właśnie spod łuku wartowni z rozwianym

włosem, kierując się ku miastu i domowi u szczytu ulicy Maerdol, gdzie mogły być jakieś

wieści. Słaba szansa, ale wciąż istniała.

Ma dobry powód - zauważył rzeczowo Cadfael. - Gdyby nie firma pani Perle i

Vestierów, on sam i jego matka nie żyliby tak wygodnie jak teraz. On ma wszystko do

stracenia, gdyby kuzynka uległa naciskom i zgodziła się na małżeństwo. Wiele jej zawdzięcza

i z tego, co mówią, bardzo dobrze się jej odwzajemnia, wdzięcznością i dobrym

zarządzaniem. Pracuje ciężko i z dobrym skutkiem, bo interes kwitnie. Ma prawo się o nią

niepokoić. Czyżbym słyszał w twoim głosie nutkę złośliwości, chłopcze? Masz co do niego

wątpliwości?

Nie, żadnych. On tak samo nie ma pojęcia, gdzie jest ta dziewczyna, jak ty i ja, to

jasne. Człowiek może bardzo dobrze udawać, ale nigdy nie widziałem, żeby ktoś się pocił na

życzenie. Nie, Miles mówi prawdę. Będzie teraz przewracał miasto do góry nogami. I ja też to

muszę robić.

Miała tak krótką drogę do przejścia - mówił Cadfael, trapiąc się tym szczegółem,

który pozostawiał tak mało miejsca na wątpliwości, czy rzeczywiście zdarzyło jej się coś

godnego pożałowania. - Strażnik przy bramie mówił z nią, musiała tylko pokonać most i ten

niedługi odcinek trasy na Podgrodziu do naszej strażnicy. Przejście rzeki, krótki spacer po

otwartej drodze i w ciągu tych kilku minut znikła.

Myślałem o rzece - rzekł Hugo. - Nie pomijałbym jej.

Wątpię, czy to konieczne. Chyba naprawdę musiałby to być jakiś nieszczęśliwy

wypadek. Nikt nie starałby się wzbogacić przez małżeństwo ze zmarłą. Tylko jej dziedzic

zyskałby na tym, a on - sądzę, że ten chłopiec jest najbliższym krewnym odchodzi od

zmysłów, martwiąc się o nią, jak to sam widziałeś. Nie ma w tym żadnego udawania. Nie,

jeżeli jakiś zalotnik zdecydował się na tak drastyczny krok, uprowadził ją w jakieś bezpieczne

miejsce, nie robiąc jej krzywdy. Nie musimy opłakiwać tej pani, jeszcze nie, bo będzie

strzeżona niczym złoto jakiegoś skąpca.

Ten problem zajmował myśli Cadfaela aż do nieszporów i dłużej. Między mostem a

strażnicą opactwa zaledwie trzy ścieżki opuszczały Podgrodzie. Dwie odgałęziały się

naprawo, każda po jednej stronie młyńskiego stawu, służąc razem sześciu domom, a trzecia

opadała na lewo, na długi nadrzeczny trakt Gaye, głównych ogrodów opactwa. Na prawie

nieosłoniętym gościńcu każdy akt przemocy byłby ryzykowny, a ścieżki służące domom

opactwa miały z punktu widzenia spiskowców tę wadę, że były widoczne z okien wszystkich

sześciu domów, a podczas gorącego lata nie zamykano okiennic. Starsza pani w jednym z

domków głucha jak pień, nie usłyszałaby najgłośniejszych wrzasków, ale ogólnie starzy

ludzie mają lekki sen, a nie mogąc być tak aktywnymi jak kiedyś, sąbardziej ciekawscy i w

ten sposób wypełniają sobie dnie. Trzeba by jakiegoś śmiałka albo desperata, żeby

zastosować przemoc pod ich oknami.

Po tej, południowej stronie Podgrodzia nie rosły przy drodze żadne drzewa, jedynie

kilka niskich krzaków obrzeżających staw i zarośla na stoku biegnącym ku rzece. Tylko

północna strona obsadzona została drzewami, od końca mostu, gdzie ścieżka zbiegała w dół

do Gaye, do zagajnika nieco przed strażnicą opactwa, gdzie zaczynała się zabudowa

Podgrodzia.

Gdyby zatem kobieta została odciągnięta na bok, choćby tylko na skraj cienia, o tej

wczesnej porze, gdy chodzi tamtędy niewielu ludzi, nie byłoby trudno wykorzystać chwilę,

kiedy droga jest zupełnie pusta, i uprowadzić ją głębiej w zagajnik albo w dół między krzaki,

zarzuciwszy jej płaszcz na głowę i ramiona. W tym przypadku napotkana osoba, mężczyzna

albo kobieta, musiała być jej znana, musiał to być ktoś, kto mógł ją na parę minut zająć

rozmową przy drodze. Pasowało to do sugestii Milesa, że jakiś niepożądany zalotnik, sąsiad z

miasta, został grzecznie potraktowany przy zwyczajnym spotkaniu. Tego wymagało życie w

otoczonym murami i zatłoczonym grodzie.

Mogły istnieć oczywiście inne powody odsunięcia dziewczyny od domu i rodziny,

chociaż musiałyby one mieć coś wspólnego ze sprawą kontraktu i krzakiem róży, bo jego

zniszczenie nie było z pewnością czynem szaleńca i nie pozostawało bez związku ze

zniknięciem Judyty. Mogły istnieć! Ale nawet wysilając umysł, Cadfael nie wymyślił

żadnego. A wdowa po bogatym kupcu, którą wszyscy znają, zazwyczaj jest oblegana przez

zalotników pragnących powiększyć swe fortuny. Jej jedyną pewną obroną było to, nad czym

się zastanawiała, wycofanie się do klasztoru. O ile oczywiście małżeństwo z którymś z

konkurentów nie byłoby jej milsze albo mniej przykre. Ale tego jak dotąd nie rozważała.

Mogło się okazać, że ten, kto uważał, iż ma największe szanse, zaryzykowałby wszystko, aby

zmiękczyć serce damy przez kilka dni sekretnych zalotów.

A przetrzymanie jej w ukryciu aż do dwudziestego drugiego czerwca mogło zerwać

układ z opactwem równie pewnie, jak zniszczenie krzaka róży i wszystkich jej pąków.

Chociaż wiele kwiatów przeżyło, gdyby Judyta nie została w porę odnaleziona, żadnego z

nich nie można by jej ofiarować w dniu płatności. Tak zabezpieczony porywacz zwyciężyłby

w końcu i zmusił ją do ślubu. Jej sprawy stałyby się jego sprawami i mógłby przeciwstawić

się i przeszkodzić jej w odnowieniu zerwanej umowy. I zdobyłby wszystko, nie tylko połowę.

Tak, z którejkolwiek strony nie patrzyłby Cadfael na tę sprawę, wyjaśnienie podsunięte przez

Milesa, który miał wszystko do stracenia, wyglądało coraz bardziej przekonująco.

Poszedł do swej celi, myśląc wciąż o Judycie. Jej pomyślność wydawała mu się

sprawą opactwa, czymś, co nie mogło być pozostawione świeckiemu ramieniu

sprawiedliwości. „Jutro - pomyślał, leżąc bezsennie w mrocznym dormitorium i słuchając

regularnego basowego chrapania brata Ryszarda - przejdę ten kawałek drogi i zobaczę, co się

da znaleźć. Kto wie, czy nie ma tam czegoś cenniejszego niż odcisk znoszonego obcasa”.

Nie prosił o specjalne pozwolenie, bo czyż opat nie obiecał już Hugonowi wszystkich

ludzi, koni i sprzętu, jakich ten potrzebował? Należało tylko przekonać samego siebie, że

nawet jeśli Hugo nie zażądał wyraźnie jego pomocy, Cadfael powinien zrobić to, co

przyjaciel z pewnością miał na myśli. Takie małe ćwiczenia moralnej giętkości wciąż

przychodziły mu bez trudu, kiedy potrzeba zdawała się je usprawiedliwiać.

Wyruszył po kapitule, wychodząc na Podgrodzie, które dzięki długim skośnym

promieniom wznoszącego się słońca w jednych miejscach było jasno oświetlone, a w innych

spowite mrocznym cieniem. Tam, gdzie panował mrok, rosa na trawie pozostawała

nieruchoma, a na liściach połyskiwała, gdy słaby, stały i cichy wietrzyk poruszał nimi

nieprzerwanie. Podgrodzie, do którego odwrócił się plecami, kipiało życiem. Wystawy

wszystkich sklepów i drzwi wszystkich domów były szeroko otwarte, a gospodynie, urwisy,

psy, woźnice i handlarze znajdowali się w nieustannym ruchu albo zbierali się w plotkujące

grupy. Podczas tego spóźnionego, ale uroczego wybuchu lata życie porzucało zamknięcia

ścian i dachów i wychodziło na słońce. Pod zachodnim frontem kościoła i w poprzek bramy

wjazdowej leżał ostry jak nóż cień wieży, który wzdłuż granicy enklawy stawał się krótki i

wąski, skulony u podstawy muru.

Cadfael szedł wolno, wymieniając pozdrowienia z napotkanymi znajomymi, ale

nieskłonny do zbaczania czy zwlekania. Tego pierwszego odcinka drogi ona nie mogła

przejść, a kroki, które stawiał w jej sprawie, były tylko jej pobożnym, lecz niespełnionym

zamiarem. Po lewej wyniosły kamienny mur odgradzał wielki dziedziniec z infirmerią i

szkołą wewnątrz, a potem skręcał pod kątem prostym. To wzdłuż niego biegła pierwsza

ścieżka prowadząca obok trzech domków do młyna po bliższej stronie stawu. Dalej leżał

szeroko rozlany staw obrzeżony niskim szpalerem krzaków. Nie chciał i nie mógł uwierzyć,

że Judyta Perle znikła w tej wodzie albo w falach rzeki. Ktokolwiek ją uprowadził jeżeli w

ogóle ktoś ją upro - wadził - potrzebował jej żywej, nienaruszonej i skłonnej do podboju.

Hugo nie miał innego wyjścia, jak tylko rozciągnąć szeroko sieć i rozważyć wszystkie

możliwości. Cadfael wolał iść tylko za jednym tropem. Hugo prawie na pewno skorzystał do

tej pory z pomocy Madoga z Łodzi Umarłych, żeby sprawdzić najgorszą z możliwości -

utonięcie, podczas gdy królewscy sierżanci przeszukiwali ulice, zaułki i domy Shrewsbury,

szukając żywej i pojmanej damy. Madog znał każdą falę rzeki Sevem, każdą sezonową

sztuczkę, jaką potrafiła spłatać, każdy zakręt i mieliznę, gdzie porwane z jej prądem rzeczy

mogły być wyrzucone z powrotem. Jeśli to rzeka ją zabrała, Madog ją znajdzie. Ale Cadfael

nie wierzył w utonięcie.

A jeśli Hugonowi nie uda się jej odnaleźć w murach Shrews - bury? Wtedy będą

musieli szukać poza nimi. Przewiezienie opornej pani na większą odległość i za dnia nie było

prostą sprawą. Czy to w ogóle wchodziło w rachubę bez użycia wozu? Jeździec obarczony

takim brzemieniem potrzebowałby konia wystarczająco silnego, żeby unieść dodatkowy

ciężar, i co gorsza, na pewno rzucałby się w oczy. Ktoś z pewnością by go zapamiętał, a może

nawet z ciekawości zapytał, co wiezie. Nie, z pewnością nie mogła być daleko.

Cadfael minął staw i doszedł do ścieżki po jego drugiej stronie, która służyła trzem

kolejnym domkom. Dalej, za ich wąskimi ogrodami, leżało otwarte pole, a na jego końcu

skręcający ostro w lewo wąski gościniec, biegnący wzdłuż brzegu rzeki na południe. Na tym

szlaku porywacz mógłby z pewnością skryć się w lesie po przebyciu mili, ale wzdłuż rzeki,

po drugiej stronie, nie było żadnej osłony, więc każdy atak przypuszczony tam byłby

widziany nawet z murów miasta.

Na prawo jednak od Podgrodzia, w miejscu, gdzie kończyły się domy, rozciągał się

gęsty zagajnik, a potem ścieżka spadała ukosem w dół na brzeg rzeki wśród krzaków i drzew,

dając dostęp do długiego i żyznego poziomu Gaye. Jeszcze dalej był otwarty most, na którym

ją widziano, z pewnością w dobrym zdrowiu. To tu, jeśli gdziekolwiek, napastnik uderzył i

wycofał się z ofiarą. Chciał zapobiec jej dotarciu do opactwa i zrobieniu tego, co zamierzała.

Nie było drugiej okazji. A dom z różą stanowił zaiste majętność wartą odzyskania.

Z każdą chwilą zaczynało to wyglądać coraz bardziej wiarygodnie. Zapewne trudno

wyobrazić sobie, że zrobił to zwyczajny kupiec, poważany przez wszystkich i przestrzegający

prawa jak jego sąsiedzi, ale ktoś, kto wcześniej próbował względnie nieszkodliwego fortelu i

mimowolnie zabił przy tym człowieka, nie pozostaje już dłużej zwyczajny.

Cadfael przeszedł na drugą stronę Podgrodzia i zagłębił się w zagajnik, stąpając

ostrożnie, żeby uniknąć dodawania nowych śladów do tych, których było tam aż za wiele.

Bawili się tu chłopcy z Podgrodzia w towarzystwie swoich hałaśliwych psów, w płaczliwej

asyście maluchów, za małych, by ich brać serio i dopuszczać do zabaw starszych, i zbyt

wolnych, by mogli dotrzymać kroku. Na bardziej zacisznych polankach spotykali się o

zmroku kochankowie, wijąc sobie gniazda w ugniecionych trawach. Słaba nadzieja, że

znajdzie tu cokolwiek.

Zawrócił na drogę i poszedł dalej ku ścieżce, która opadała do Gaye. Przed nim

rozciągał się kamienny most, za którym wznosił się wysoki mur miejski i wieża nad bramą.

Światło słońca zalewało drogę i mury, wybielając kamienie do kremowej bladości. Sevem,

płynąca nieco powyżej swego zwykłego letniego poziomu, migotała i przesuwała się myląco

spokojna i ospała z wyglądu, ale Cadfael wiedział, jak szybkie są te gładkie nurty i jakie

gwałtowne prądy biegną pod tą błękitną, odbijającą niebo powierzchnią. Większość chłopców

uczyła się tu pływać niemal równocześnie z nauką chodzenia i znajdowały się miejsca, gdzie

Sevem okazywała się tak łagodna i bezpieczna, jak jej uśmiechnięta maska, ale tu, gdzie wiła

się wokół miasta, pozostawiając tylko jeden dostęp do niego od strony lądowej, tę wąską

szyję dławioną przez zamek, była to niebezpieczna woda. Czy Judyta Perle potrafiła pływać?

Dziewczynkom nie było łatwo rozbierać się i skakać z trawiastych brzegów do wody, jak to

robili chłopcy, i wśród nich ta umiejętność nie należała do powszechnych.

Miejski koniec mostu Judyta pokonała samotnie bez przeszkód, strażnik widział ją

wchodzącą. Trudno uwierzyć, że ktoś ośmielił się molestować ją tu, na otwartej przestrzeni,

gdzie wystarczyłby jeden jej krzyk, aby wartownik usłyszał ją i spojrzał zaalarmowany.

Dotarła zatem do punktu, w którym stał Cadfael. A potem? Z tego, co dotąd wiadomo, nikt jej

już później nie widział.

Cadfael zaczął schodzić ku Gaye. Ta ścieżka była regularnie uczęszczana i

nieporośnięta trawą, a krzaki obrzeżające ją od strony lądowej cofały się stopniowo,

odsłaniając płaski grunt uprawny. Po stronie rzeki rosły one gęsto w dół stoku ku wodzie i

pod pierwszym łukiem mostu, gdzie kiedyś cumował pływający młyn, wykorzystujący siłę

prądu. Ścieżka prowadziła nad wodą w dół rzeki, a wzdłuż niej leżały ogrody opactwa,

rozciągające się na żyznej równinie. Trzej czy czterej bracia przepikowywali tam sadzonki

kapusty. Dalej ciągnęły się sady - jabłonie, grusze i śliwy, słodkie wiśnie, dwa wielkie

orzechy i niskie krzaki drobnego kwaśnego agrestu, który dopiero zaczynał się barwić.

Znajdował się tam jeszcze na końcu sadów jeden nieczynny młyn, a ostatnim gruntem

opactwa było pole pszenicy. Potem skraj lasu schodził w dół, drzewa pochylały się nad wodą,

a wiry podcinały brzeg pod ich korzeniami.

Za tą szeroką rzeką wznosiło się rozległą przestrzenią zieleni wzgórze Shrewsbury

uwieńczone niczym koroną murami miasta. Dwie czy trzy furtki w murach dawały dostęp do

ogrodów i łąk rozciągających się pod nimi. Przejścia te można było bez trudu zamknąć i

zablokować w razie napaści, a rozległy widok, jakim dysponowała tak wyniesiona w górę

twierdza, ułatwiał dostrzeżenie wroga. Zamek wypełniał newralgiczny pas ziemi, którego nie

chroniła woda, zamykając pierścień murów. Było to miejsce zarówno mocne, jak piękne, a

jednak król Stefan zdobył je szturmem przed czterema laty i od tego czasu dzierżył je rękami

swoich szeryfów.

„Cały ten szmat naszej ziemi - myślał Cadfael zadumany nad jego bujną zieleniąjest

jednak obserwowany z setek domów i gospodarstw spoza murów. Ileż może być chwil w

ciągu dnia, kiedy ktoś nie wygląda z okna przy tej pogodzie albo nie łowi ryb w rzece, albo

nie pierze, albo dzieci nie bawią się czy kąpią? Niewiele, nawet o tak wczesnej porze. I nikt

nie wspomniał o walce ani o ucieczce, ani o noszeniu czegoś ciężkiego o ludzkich kształtach.

Nie, nie tędy. Tu nasz krajobraz jest otwarty i niewinny. Ukryć się można jedynie przy

moście albo pod nim, gdzie drzewa i krzewy dają osłonę”.

Brnął przez krzaki ku łukowi mostu, a resztki rosy przyciemniły mu sandały i skraj

habitu, ale przetrwała ona tylko tu, w głębokim zielonym cieniu. Pod kamiennym łukiem

woda cofnęła się jedynie o stopę od najwyższego poziomu, pozostawiając bielejący pas trawy

i wodorostów. Można by przejść tędy suchą stopą, gdyby nie rosa. Poziom wody nawet w

czasie zimowej odwilży albo wiosennych roztopów nigdy nie zbliżał się bardziej niż na sześć

stóp do zwornika łuku. Tu zieleń była soczysta, bujna i splątana, sycąca się żyzną, wilgotną

ziemią.

Ktoś był tu przed nim, bo trawa została rozdzielona i odsunięta na boki po przejściu co

najmniej jednej osoby. Nic w tym niezwykłego, bo chłopcy włóczyli się wszędzie podczas

swoich zabaw i psot. Bardziej zastanawiające było wgłębienie wyciśnięte w wilgotnej ziemi

odsłoniętej po ostatnim obniżeniu się poziomu wody i przedłużające się w trawie powyżej.

Jakaś łódź została tu wyciągnięta na brzeg i to niedawno. Przy miejskim końcu mostu zawsze

znajdowały się łodzie, wyjęte na brzeg albo przycumowane dla wygody właścicieli. Ale

rzadko tutaj.

Cadfael przykucnął, żeby przyjrzeć się ziemi. Trawa ukryła wszelkie odciski stóp poza

najniższym skrawkiem brzegu, a tam z pewnością co najmniej jeden człowiek zdeptał

wilgotny grunt, ale na śliskim mule ślady były pozacierane. Jedna lub dwie osoby, bo lepki

muł ukazywał wgłębienia po obu stronach dziobu łodzi. Gdyby nie siedział na własnych

piętach, nigdy by nie dostrzegł tej jedynej obcej rzeczy, gdyż pod łukiem mostu nie było

światła słońca, które mogło ją zdradzić. Ale znajdowała się tam, wdeptana w muł, metaliczna

żyłka, niczym czerwo - nozłota słomka, nie dłuższa niż górna część kciuka. Wydobył ją i oto

na jego dłoni leżał grot strzały, nieco odkształcony na skutek zdeptania. Pochylił się, by go

opłukać, i wyniósł na słońce. I wtedy zobaczył, co to jest skuwka z brązu, zakończenie

skórzanego paska, z precyzyjnym rysunkiem naniesionym po zaklepaniu na skórze, z

pewnością zdarta nie bez użycia siły. Cadfael odwrócił się na pięcie, wspiął się stromą

ścieżką na drogę i ruszył przez Podgrodzie najszybciej, jak umiał.

Rozdział siódmy

To należy do niej - powiedział Niall, podnosząc wzrok znad kawałka brązu ze

skupioną i groźną miną. - Poznaję to, chociaż tego nie robiłem. To część tego paska, który

zabrała w dniu, gdy znalazłem tu martwego Eluryka. Zrobiłem jej wtedy nową klamrę

pasującą do tego i do rozetek wokół dziurek. Poznałbym to wszędzie. To należy do niej.

Gdzie to znalazłeś?

Pod pierwszym łukiem mostu, gdzie wcześniej ktoś ukrył łódź.

Żeby ją wywieźć! A to było wdeptane w muł, powiadasz? Spójrz, kiedy to osadzano,

mocowano to do skóry poprzez wybicie wzoru. To nie mogło się samo zsunąć, nawet po

latach, gdyby skóra się wytarła. Ktoś źle się obchodził z tym paskiem, skoro to oderwał.

Iz tą panią również - zgodził się posępnie Cadfael. - Nie miałem pewności, bo

widziałem ten pasek przelotnie, kiedy go miała w ręku. Ale ty nie możesz się mylić. Teraz

wiem, że zrobiliśmy krok we właściwym kierunku. A łódź, łódź była najprostszym sposobem

wywiezienia jej. Żaden sąsiad nie przechodził w pobliżu, żeby się dziwić tak dużemu

ładunkowi. Nikogo na brzegu nie zastanawiała przepływająca wiosłówka, bo na tej rzece jest

ich mnóstwo. Pasek, z którego pochodzi ta skuwka, mógł być użyty do związania jej.

Ją zaś mogli wykorzystać! - Niall wytarł swe duże sprawne dłonie szmatą wziętą z

ławki, po czym zaczął rozwiązywać i składać swój skórzany fartuch. - Co teraz robimy?

Mów, jak najlepiej mogę pomóc? Gdzie jej szukać, gdzie szukać najpierw? Zamknę

sklep...

Nie - rzekł Cadafael. - Nie rób nic. Pilnuj tylko krzaka róży, bo coś mi się zdaje, że

życie jednego jest związane z życiem drugiego. Czy istnieje coś, czego nie może zrobić Hugo

Beringar? Ma on dosyć ludzi, którzy dołożą wszelkich starań, wierz mi. Już on tego

dopilnuje. Zostań tu i bądź cierpliwy, a powiadomię cię o wszystkim, czego się dowiem.

Twoja specjalność to brązy, nie łodzie. Zrobiłeś już, co należało.

A ty co teraz zrobisz? - Niall wahał się, marszcząc brwi, niechętny pozostawaniu w

bezczynności.

Idę znaleźć jak najprędzej Hugona Beringara, a potem Madoga, który wie wszystko o

łodziach, od jego własnych budowanych z trzciny i brezentu do towarowych barek z wełną.

Madog potrafi być może określić, jaka łódź zostawiła ten ślad w mule. Zostań tu i bądź dobrej

myśli. Z Bożą pomocą znajdziemy ją.

Obejrzał się w drzwiach zaskoczony milczeniem, które zapadło za plecami. Ten cichy

człowiek znieruchomiał wpatrzony w jakieś niewidzialne miejsce, gdzie Judyta Perle stała w

obliczu wroga samotna, uwięziona przez żądzę i brutalność. Nawet jej dobre uczynki

zwracały się przeciw niej, nawet jej szczodrość kryła w sobie jad zatruwający jej życie. Jego

opanowana i niewyrażająca uczuć twarz była w tej chwili dość wymowna. Cadfael pomyślał,

że gdyby te duże dłonie, tak zręcznie obchodzące się z tygielkami i formami, mogły zacisnąć

się na gardle porywacza Judyty Perle, królewska sprawiedliwość nie potrzebowałaby kata, a

hrabstwo nie wydałoby pieniędzy na proces.

Odźwierny z miejskiej bramy posłał biegiem chłopca do zamku, gdy nieco zdyszany

Cadfael dotarł z wieścią, że szeryf jest potrzebny nad rzeką. Trzeba jednak było czasu, żeby

go znaleźć, a Cadfael wykorzystał te chwile na szukanie Madoga z Łodzi Zmarłych.

Wiedział, gdzie go można zastać, o ile nie przebywał na wodzie, załatwiając jakąś ze swoich

spraw. Miał chatę przy zachodnim moście, otwierającym drogę do jego ojczystej Walii. Tam

budował łodzie z drewna lub innego materiału, wedle życzenia, łowił ryby w sezonie,

przewoził na żądanie pasażerów i towary za opłatą i w ogóle robił wszystko, co się wiązało z

transportem wodnym. Minęło już południe, więc Madog korzystał z chwili odpoczynku i

posilał się samotnie, gdy Cadfael dotarł do mostu. Ten krępy, muskularny, włochaty

Walijczyk, nie mający krewnych i znajomych i nie potrzebujący ich wcale, był od dziecka

samowystarczalny, a jednak chętnie witał przyjaciół. On radził sobie sam, ale jeżeli inni

potrzebowali jego, był do ich dyspozycji. Na wezwanie wstał i poszedł z Cadfaelem.

Hugo przybył do bramy przed nimi. Przeszli razem przez most i udali się nad wodę, w

chłodny cień kamiennego łuku.

Tutaj w mule - powiedział Cadfael - znalazłem tę skuwkę, z pewnością zerwaną w

walce. Pochodzi z paska pani Perle, bo Niall Brązownik kilka dni temu robił nową klamrę,

dopasowując ją do ozdób paska i kopiował ten wzór. To pewne, bo on zna swoją robotę. A

tutaj ktoś trzymał w pogotowiu łódź.

Chyba kradzioną - powiedział Madog autorytatywnie, wpatrując się w głęboki odcisk

w gruncie. - Po co brać własną na taki wypad? Gdyby ktoś ją zauważył i zwąchał, że coś jest

nie tak, ślad nie zaprowadzi do porywacza. I to było wczoraj rano? Ciekaw jestem, czy

jakiemuś rybakowi albo wioślarzowi z miasta nie zapodziała się gdzieś łódź? Znam z tuzin,

które zostawią taki ślad. A kiedy skończysz z łodzią, musisz tylko puścić ją z prądem, żeby

gdzieś przybiła.

Gdzieś w dole rzeki - Hugo podniósł wzrok znad małej skuwki z brązu.

Otóż to! Popłynął na pewno z prądem w dół, jeśli ruszył stąd z ładunkiem. To dużo

łatwiej i bezpieczniej, niż pchać się pod prąd. Nawet jeśli wydarzyło się to wcześnie rano i

niewiele osób kręciło się w okolicy, zanim wioślarz, albo i paru, przepłynąłby dokoła murów

miejskich pod prąd, już by było dosyć ludzi na brzegu i na wodzie. Nawet po odpłynięciu od

miasta mieli przed sobą Frankwell - i dobrą godzinę wiosłowania, zanim by się uwolnili od

uwagi ciekawskich. Płynąc zaś w dół rzeki, gdy już minęli odcinek muru i zostawili za sobą

zamek, mogli odetchnąć swobodnie, bo wokół nich rozciągały się tylko pola i lasy.

To ma sens rzekł Hugo. Nie mówię, że podróż pod prąd jest niemożliwa, ale zajmijmy

się najpierw bardziej prawdopodobną wersją. Bóg świadkiem, że przeczesaliśmy każdą

uliczkę wewnątrz murów i przeszukaliśmy większość domów, nadal to robimy, chociaż nie

zostało już ich wiele do sprawdzenia. Żywa dusza nie widziała ani nie słyszała nic o niej od

czasu, jak rozmawiała ze strażnikiem w bramie i weszła potem na ten most. A jeśli

kiedykolwiek wróciła do miasta, to nie przez tę bramę. Odźwierny nie wpuścił żadnego wozu

ani ładunku, który mógł ją skrywać, tak przysięga. Są jeszcze furtki tu i tam, chociaż

większość prowadzi do ogrodów kamienic niełatwo wydostać się na ulicę bez wiedzy

domowników. Zaczynam wierzyć, że nie ma jej wewnątrz murów, ale postawiłem ludzi przy

każdej furtce dającej dostęp do ulicy i kazałem im wchodzić do wszystkich domów w imieniu

króla. Na to, co dotyczy wszystkich, nikt się może uskarżać.

I nikt się nie skarżył? - zdziwił się Cadfael. - Ani razu?

Zrzędzili, ale pod nosem. Nie, nikt nie miał nic przeciw ani nie starał się niczego

ukryć. A wczoraj aż do zmierzchu jej kuzyn deptał mi po piętach, węsząc tu i tam niczym pies

na wątpliwym tropie. Przysłał dwóch czy trzech tkaczy do pomocy. Ich kierownik - zwą go

Bertred - był z nami przez cały dzień. Teraz poszedł z grupą moich ludzi na Podzamcze,

przeszukując ogrody i podwórka aż do rzeki. Jej domownicy gryzą paznokcie i nic dziwnego,

bo to ona zapewnia utrzymanie całej gromadzie - od niej zależy los ponad dwudziestu rodzin.

I ani śladu po niej, i jak dotąd ani cienia podejrzenia wobec kogokolwiek.

Jak ci poszło z Godfrydem Folusznikiem? - spytał Cadfael, przypominając sobie

plotki o zalotnikach Judyty.

Hugo zaśmiał się przelotnie.

Pamiętam! Co prawda to prawda, on się wydaje równie zatroskany o nią, jak jej

kuzyn. Od razu wręczył mi klucze i dał mi wolną rękę. I skorzystałem z tego.

Klucze do farbiami i foluszami także?

Wszystkie, chociaż nie potrzebowałem żadnego, bo jego ludzie byli przy pracy, a

wszystkie kąty dostępne i czyste jak łza. Chyba pożyczyłby mi nawet robotników do

poszukiwań, ale za bardzo lubi pieniądze, żeby pozwalać na opóźnienia w pracy.

A William Hynde?

Stary owczarz? Nie było go tu, bo nocował z pasterzami przy stadach, jak mówili

domownicy, i wrócił dopiero dziś rano. Do tego czasu nie wiedział o zaginięciu dziewczyny.

Alan był tam wczoraj, a żona Hynde’a nie robiła żadnych trudności i pozwoliła mu wszędzie

zajrzeć, ale dziś rano poszedłem tam znowu i rozmawiałem z samym Hyndem. Wieczorem z

powrotem udaje się na wzgórza. Majątam jagnięta z chorymi kopytami, więc wraca z

lekarstwem dla nich. I bardziej się martwi onie niż o panią Perle, chociaż mówił, że przykro

mu słyszeć złe wieści o niej. Do wieczora będę miał pewność, że jej nie ma w mieście.

Możemy zatem szukać gdzie indziej - zakończył Hugo. - Zgadzamy się, że najlepiej w dole

rzeki. Madog pójdzie z nami do bramy i weźmie łódź. Zobaczymy, co się kryje w dole rzeki.

Płynęli z prądem środkiem nurtu, tylko od czasu do czasu kierowani na właściwy kurs

ruchem wioseł Madoga. Rozciągał się przed nimi krajobraz wschodniej strony Shrewsbury,

pochyły zielony brzeg pod murem, tu i ówdzie kępy niskich krzaków przy linii wody i

pochyłe wierzby, ale głównie długie łany sypiącej nasionami letniej trawy, a nad nimi

wyniosłe szare kamienie muru. Tylko z rzadka pokazywał się nad nim skraj pojedynczego

dachu, szczyt wieży i iglica kościoła Marii Panny oraz odleglejszy szczyt kościoła świętego

Alkmunda. Minęli trzy furty w murze, zanim dotarli do wylotu schodzącej ku wodzie uliczki

Marii Panny, dającej dostęp do rzeki z miasta zamku oraz miejsc, gdzie właściciele domów

rozszerzali ogrody na drugą stronę muru, albo wykorzystywali dość równy teren na składy

drewna i innych materiałów. Pochyłość utrudniała uprawę ziemi, a najlepsze ogrody były na

południowym zachodzie, w wielkim zakolu rzeki.

Minęli wąską, stromą, obmurowaną uliczkę i za nią kolejny pochyły trawiasty stok,

gęściej porośnięty krzakami, zanim miejski mur nie zbliżył się do rzeki, odgradzając płaski

szmat murawy, gdzie młodzi ludzie ustawiali tarcze i doskonalili swą sztukę łuczniczą w

święta i dni targowe. Na końcu tego obszaru znajdowała się ostatnia furtka, tuż pod pierwszą

wieżą zamku, a za nią grunt się wyrównywał. Spod bram zamku, między wodą a gościńcem,

wyłaniał się fragment otwartego pola. Tutaj, po walijskiej stronie, miasto wylewało się poza

obwarowania, a skupione po obu stronach drogi domki kuliły się w cieniu kamiennych wież i

muru zagradzającego jedyny lądowy dostęp do Shrewsbury.

Otwarte łąki rozciągały się i rozszerzały w falującą przestrzeń pól i lasów, spokojną i

pogodną. Jedyną pozostałością przypominającą o mieście były tutaj szopy i kozły foluszami

Godfryda Folusznika oraz suszarnia, a nieco dalej pokaźny skład, gdzie najlepsza wełna

Williama Hynde’a leżała gotowa do wysyłki, czekając na barki pośredników, które podczas

załadunku cumowały do wąskiego mocnego pomostu.

Ludzie uwijali się, wchodząc i wychodząc z foluszami, a dwa pasma rdzawego sukna

suszyły się naciągnięte na ramach. To był sezon na czerwienie, brązy i żółcie. Cadfael

spojrzał za siebie wzdłuż muru zaniku na ostatnią furtkę dającą dostęp do miasta i

przypomniał sobie, że dom Fullera leży w pobliżu zamku. Podobnie zresztą jak dom Williama

Hynde’a, chociaż tamten znajdował się nieco dalej, w pobliżu skrzyżowania na szczycie

wzgórza. Furta służyła im obu. Fuller zatrudniał tu nocnego stróża, mieszkającego w

warsztacie.

Mała szansa na ukrycie tu porwanej damy - stwierdził Hugo z rezygnacją. - W dzień

byłoby to niemożliwe przy tylu kręcących się ludziach, a w nocy ten chłop, który tu sypia, ma

oko także na posiadłość Hynde’a, który mu płaci i do tego trzyma mastyfa. Nie przypominam

sobie, żeby poza tym było coś więcej niż łąka i las, ale popłyńmy jeszcze kawałek dalej.

Zielone brzegi przesuwały się po obu stronach, a drzewa zwieszały się nad nimi, ale

nie był to gęsto zalesiony teren, choć pozbawiony budynków, nawet chat, przez pół mili albo

więcej. Już mieli zaniechać poszukiwań i zawracać, a Cadfael przygotowywał się do

zakasania rękawów i wzięcia wiosła, żeby pomóc Madogowi płynąć po prąd, kiedy Madog

wskazał coś ręką.

A nie mówiłem? Nie musimy szukać dalej. Oto znak końca łowów.

Przy lewym brzegu prąd zakręcał i podmył grunt, odsłaniając korzenie niewielkiego

głogu, który pochylił się nad wodą a jego gałęzie schwytały swoją rybę. Pusta łódź leżała tam

niepewnie, z dziobem między dwoma gałęziami i wciągniętymi wiosłami, kołysząc się lekko

na płyciznach.

Znam ją - powiedział Madog, podpływając i kładąc dłoń na ławce wioślarza, żeby

utrzymać łodzie razem. - Należy do Amalda, handlarza ryb spod Wyle. Cumuje przy

miejskim końcu mostu. Złodziej nie musiał zrobić nic więcej, jak przepłynąć w poprzek i

ukryć ją. Amald będzie biegał po Shrewsbury i szturchał wszystkich podejrzanych chłopców.

Zrobię mu przysługę i oddam mu łódź, zanim oberwie komuś ucho. Już ją przedtem raz ktoś

pożyczał, ale wtedy została oddana. Cóż, panie mój, oto koniec. Czyś zadowolony?

Nie całkiem - odrzekł posępnie Hugo - ale rozumiem, co masz na myśli. W dole rzeki,

jak uzgodniliśmy! Gdzieś między mostem a tym miejscem wysadzono panią Perle na brzeg i

ukryto w bezpiecznym miejscu. Aż nazbyt bezpiecznym! Wciąż nie mam pojęcia gdzie.

Za pomocą liny cumowniczej, która była postrzępiona, aby upozorować zerwanie,

wzięli skradzioną łódź na hol i skierowali się w górę rzeki. Cadfael chwycił za wiosła i,

zasiadłszy na ławie wioślarza, spróbował dotrzymać tempa doświadczonemu Madogowi.

Kiedy jednak zrównali się z warsztatem folusznika, zostali zawołani z brzegu i podeszło do

nich dwóch ludzi Hugona, zmęczonych i zakurzonych, z trzema czy czterema ochotnikami z

miastowych, trzymającymi się z szacunkiem w pewnej odległości. Cadfael spostrzegł, że

znajdował się wśród nich tkacz Bertred, osiłek i fanfaron, jak mówił o nim Hugo, kroczący po

murawie z pewnością siebie człowieka, który ma o sobie dobre zdanie. Sądząc z miny,

Bertred wcale nie był przybity brakiem sukcesów pod koniec poszukiwań.

Cadfael spotykał go czasami w towarzystwie Milesa Coliara, ale znał go tylko z

widzenia. A prezentował się doskonale. Świeża cera, zdrowie, piękna budowa ciała i ten

rodzaj otwartej twarzy, który może być tym, czym się wydaje, ale może też ukrywać jakąś

wewnętrzną komnatę bardzo starannie zamkniętą. Tkwiła jakaś przebiegłość w tych pozornie

szczerych oczach i nieco zbyt skorym uśmiechu. Bo czy istniały powody do uśmiechu, kiedy

kończył się drugi dzień bezowocnych poszukiwań Judyty Perle?

Panie mój - mówił starszy z sierżantów, przytrzymując dłonią łódź. - Zaglądaliśmy

niemal w każdą kępę trawy po obu stronach rzeki i nie znaleźliśmy nic ani nikogo, kto by coś

wiedział.

Mnie nie poszło lepiej - odpowiedział z rezygnacją Hugo - tyle że to musi być łódź,

którą ją uwieziono. Zaplątała się w kolczaste gałęzie, kawałek drogi w dół rzeki, ale należy do

mostu. Nie ma potrzeby szukać gdzieś dalej, chyba że biedaczkę przenoszono z miejsca na

miejsce, a na to nie wygląda.

Przeszukaliśmy wszystkie domy i ogrody po drodze. Widzieliśmy, że płyniesz w dół

rzeki, panie mój, więc rzuciliśmy jeszcze raz okiem tutaj, ale wszystko tu stoi otworem. Pan

Folusznik dał nam wolną rękę na terenie swej posiadłości.

Hugo rozejrzał się wokoło długim spojrzeniem, w którym nie było wiary w

powodzenie.

Nie, tu by się nie dało nic zrobić niespostrzeżenie, przynajmniej w dzień, a ona znikła

wcześnie rano. Czy ktoś zaglądał do składu pana Hynde’a?

Wczoraj, panie mój. Jego żona dała nam klucze. Ja sam tam byłem i mój pan Herbard

także. Wewnątrz nie znaleźliśmy nic poza belami wełny aż po sam dach. Miał widocznie

dobrą strzyżę tego roku.

Lepszą niż ja - stwierdził Hugo. - Ale ja posiadam nie więcej niż trzysta owiec, nie

mogę się z nim porównywać. Cóż, strawiliście na tym cały dzień, więc czas odpocząć. Idźcie

do domu. - Stanął na ławce wioślarza i zrobił krok na brzeg. Łódź zakołysała się lekko przy

tym ruchu. - Nic więcej nie możemy zrobić. Wracam do zamku, żeby zobaczyć, czy

przypadkiem ktoś inny nie miał więcej szczęścia. Wejdę przez wschodnią bramę, Madogu, ale

jeśli chcesz, użyczymy ci dwóch wioślarzy, którzy pomogą ci odprowadzić obie łodzie. Kilku

z tych chłopaków poradzi sobie z podróżą z powrotem do mostu. - Spojrzał na grupę ludzi

trzymających się z szacunkiem z boku.

To lepsze niż chodzenie, chłopcy, po całym dniu na nogach. Kto chętny?

Dwaj z nich wystąpili ochoczo naprzód, rozłączyli łodzie zasiedli na miejscach

wioślarzy. Odepchnęli łódź od brzegu przed Madogiem i przyjęli równe tempo. Cadfael

spostrzegł, że tkacz Bertred nie był skory do użyczenia swych silnych ramion. Brat pomyślał,

że droga Bertreda od pobliskiej bramy zamkowej do domu nie byłaby dłuższa niż od bramy

mostowej, więc nie widział on korzyści w zgłoszeniu się. Być może nie miał nawet wprawy w

wiosłowaniu. To jednak nie całkiem tłumaczyło ironiczny uśmieszek i wyraz zadowolenia na

jego przystojnej młodej twarzy, gdy wycofywał się dyskretnie za plecy swoich towarzyszy. I

z pewnością nie wyjaśniało tego, co spostrzegł Cadfael, gdy obejrzał się przez ramię ze

środka rzeki. Bo Bertred pozostał w tyle za Hugonem i jego giermkami, a gdy tamci

wyruszyli żwawo ku drodze i wschodniej bramie zaniku, przystanął na chwilę, patrząc, jak się

wspinają, a potem odwrócił się i podążył zdecydowanym, lecz niespiesznym krokiem w

przeciwną stronę, ku najbliższemu zagajnikowi, jakby miał tam jakąś ważną sprawę.

Bertred pojawił się na wieczerzy dopiero o zmierzchu. Wrócił do domu i

domowników, którzy zaniedbali swoje zajęcia i zmarnowali cały dzień, nie pamiętając o

pracy, porach posiłków i innych rzeczach, które odmierzały upływ godzin w zwyczajny,

codzienny sposób. Miles odrywał się od warsztatu dziesięć razy na godzinę i wybiegał na

ulicę pytać każdego przechodzącego żołnierza z garnizonu o nowiny, których nie było. Przez

dwa dni stał się tak spięty i wybuchowy, że nawet jego matka pogrążyła się we względnym

milczeniu i starała się schodzić mu z drogi. Dziewczęta w przędzalni więcej czasu poświęcały

szeptom niż pracy i plotkowały z tkaczkami, kiedy tylko Miles się odwrócił.

Kto by pomyślał, że się tak bardzo martwi o kuzynkę! dziwił się Bertred, unikając

niespokojnej i napiętej twarzy Milesa. - Oczywiście, krewni to krewni, ale można by

pomyśleć, że zginęła mu narzeczona, a nie kuzynka.

O Izabelę kłopotałby się znacznie mniej - powiedziała jakaś cyniczna tkaczka. -

Wniesie mu odpowiedni posag, ale są inne ryby w morzu, gdyby ta zerwała się z haczyka.

Pani Judyta jest jego ostoją i przyszłością, i wszystkim. Poza tym tych dwoje dobrze się ze

sobą dogaduje, z tego, co widzę. Ma wszelkie powody do zmartwienia. martwił się, gryząc

paznokcie i marszcząc brwi z niepokoju przez cały dzień, a nocą, gdy trzeba było przerwać

poszukiwania, popadł w milczące, zrezygnowane przygnębienie, czekając świtu, by podjąć

łowy. Wydawało się jednak, że wszystkie kąty w mieście już zostały przeszukane, a każdym

dom, ogród i pastwisko na przedmieściach co najmniej odwiedzone, więc gdzie mieli dalej

sprawdzać?

Ona nie może być daleko - upierała się pani Agata. - Na pewno ją znajdą.

Daleko czy blisko - odrzekł z żałosną miną Miles - jest zbyt dobrze ukryta. I jakiś

łajdak ją trzyma, to pewne. A jeśli zostanie zmuszona i wyjdzie za niego? Co będzie z tobą ze

mną, jeśli ona wprowadzi do tego domu pana?

Nigdy by tego nie uczyniła, bo jest przeciwna małżeństwu. Nie, ona tego nie chce. A

gdyby mężczyzna ją wykorzystał, kiedy się od niego uwolni, a uwolni się, zrobi to, co od

dawna zamierzała, i pójdzie do klasztoru. I tylko dwa dni do zapłaty daniny! - przypomniała

Agata. - Co będzie potem, jeśli Judyta się nie znajdzie?

Umowa zostanie zerwana i będzie czas, żeby ją przemyśleć, ale tylko ona może to

zrobić. Dopóki nie przekona się, że nic nie może zrobić. Jutro pójdę sam jej szukać -

przyrzekł Miles, kręcąc głową nad porażką królewskiego szeryfa i jego ludzi.

Ale gdzie? Co jeszcze pozostało nie przeszukane? Trudne pytanie pozostało bez

odpowiedzi. I do tego domu, czekającego i rozczarowanego, przybył Bertred, wchodząc

bokiem o zmierzchu, dyskretnie milczący i poważny, skoro wciąż nie znaleziono ani śladu

jego pani, a jednak z wyglądu tak promienny i ożywiony, że Miles potraktował go szorstko,

nie ze zwykłym spokojem, i odprowadził go długim wściekłym spojrzeniem, kiedy Bertred

przezornie poszedł do kuchni. W upalne letnie wieczory przyjemniej było na dworze niż w

tym ciemnym zadymionym pomieszczeniu, gorącym nawet wtedy, gdy ogień był przykryty

torfem na noc albo wygaszony do rana, a domownicy rozchodzili się do swoich zajęć. Tylko

Alison, matka Bertreda, która gotowała dla rodziny i jej pracowników, czekała tam niezbyt

cierpliwie na swego nieobecnego syna, wciąż trzymając garnek na ogniu.

Gdzie byłeś do tej pory? - Ruszyła na niego z chochlą w ręku, gdy wkroczył żwawo w

drzwi i szedł do swego miejsca przy długim stole na kozłach. Obdarzył ją przelotnym

pocałunkiem w okrągły rumiany policzek. Była pulchną, spokojną kobietą, noszącą jeszcze

ślady urody, którą przekazała synowi.

To nie w porządku - stwierdziła, stawiając przed nim z trzaskiem drewnianą miskę -

kiedy mi każesz czekać do późna. Może mi teraz powiesz, że ją przyprowadziłeś do domu,

pyszniąc się z tego jak paw. Inni wrócili z górą dwie godziny temu. Gdzieś się włóczył od

tego czasu?

W ciemnej kuchni ledwie było widać jego zadowolony z siebie uśmieszek, ale ton

jego głosu zdradzał to samo starannie skrywane podniecenie. Chwycił ją za ramię i posadził

na ławie przy sobie.

Mniejsza o to gdzie i dlaczego, zostaw to mnie! Jest jedna rzecz, na którą czekałem i

warto było. Matko... - pochylił się i ściszył głos do szeptu - jakbyś się czuła jako ktoś więcej

niż służąca w tym domu? Jako jakaś pani, majętna wdowa! Poczekaj jeszcze trochę, a

zamierzam zmienić swoją fortunę twoją także. Co na to powiesz?

Zawsze miałeś wielkie plany - odrzekła, niespecjalnie poruszona, ale zbyt mu oddana,

żeby go wyśmiewać. - I jak zamierzasz tego dokonać?

Niczego na razie nie powiem, zanim tego nie dokonam. Nikt z tych gończych psów

polujących przez cały ten dzień nie dowiedział się tego, co ja. Mówię to tylko tobie i tylko

tyle. I... matko, muszę wyjść znowu dziś w nocy, kiedy będzie ciemno. Nie martw się, bo

wiem, co robię, zaczekaj tylko, a będziesz z tego zadowolona. Ale dziś wieczorem ani słowa

o tym, nikomu.

Odsunęła go, żeby przyjrzeć się jego uśmiechniętej twarzy.

O co chodzi? Mogę dotrzymać sekretu jak każdy, kiedy trzeba. Ale ty nie pchaj głowy

w kłopoty. Jeśli coś wiesz, czemu nie powiesz?

Żeby stracić zasługę? Nie, zostaw to mnie, matko, wiem co robię. Jutro sama

zobaczysz, ale dziś wieczorem ani słowa. Obiecaj!

Twój ojciec był taki sam - powiedziała, odprężając się w uśmiechu. - Zawsze pełen

wielkich planów. Cóż, jeśli mam spędzić noc bezsennie z czystej ciekawości, niech tak

będzie. Czy ci kiedy stawałam na drodze? Ani słowa, obiecuję. - I natychmiast dodała w

przebłysku niepewności i złego przeczucia: - Tylko uważaj! Nocne wyprawy są ryzykowne.

Zaśmiał się, uścisnął ją długimi ramionami i wyszedł, pogwizdując, na mroczne

podwórze.

Jego łóżko stało w tkalni przy krosnach i nie miał tam żadnego towarzysza, który

usłyszałby, jak wstaje i ubiera się jakąś godzinę po północy. Potrafił też bez trudu wymknąć

się z podwórka na ulicę, niezauważony przez nikogo z domowników. Porę wybrał starannie.

Nie mogła być zbyt wczesna, bo ludzie jeszcze się kręcili, ani zbyt późna, bo wtedy

wschodził księżyc, a jego zamiarom sprzyjała ciemność. I rzeczywiście było ciemno w

wąskich zaułkach pod nachylającymi się domami, gdy przemykał ulicami między

Maerdolhead a zamkiem. Bramę miejską po wschodniej stronie zamku, jako część jego

umocnień, na noc zamykano i stawiano straże. Przez kilka ostatnich lat Shrewsbury nie

groziło niebezpieczeństwo od wschodu i tylko jeden walijski najazd od zachodu zmącił

spokój hrabstwa, ale Hugo utrzymywał rutynową czujność. Można było jednak swobodnie

korzystać z wysuniętej najdalej na wschód furtki prowadzącej do rzeki pod samymi wieżami

zamku. Tylko podczas zagrożenia ryglowano furtki i stawiano warty na murach. Wozy i

jeźdźcy musieli czekać na otwarcie bram, ale samotny człowiek mógł przejść o każdej porze.

Bertred znał drogę po ciemku tak samo jak za dnia, poruszał się cicho i lekko jak kot.

Wyszedł przez furtkę na trawiasty stok i zamknął ją za sobą. Płynąca pod nim Sevem dawała

ulotne błyski migotliwego światła odbierane w ciemności jako drżenie. Niebo było zasnute

mgłą i bezgwiezdne, tylko nieco jaśniejsze od ciężkiej masy murów i drzew. Kiedy za

godzinę wzejdzie księżyc, zapewne się przejaśni. Miał czas, by przystanąć na chwilę i

zastanowić się, co robić. Wiało dość słabo, ale musiał pamiętać, żeby nie zachodzić mastyfa

należącego do nocnego stróża z wiatrem. Poślinił palec i sprawdził. Wietrzyk dmuchał z

południowego zachodu. Trzeba było zatoczyć koło pod wiatr i obejść zamek skrajem

ogrodów przy gościńcu, by znaleźć się na tyłach składu wełny.

Przyjrzał mu się dokładnie po południu. Jak wszyscy - szeryf, jego sierżanci i

miastowi, którzy pomagali w poszukiwaniu. Tamci nie bywali jednak dotąd w tym składzie,

nie przychodzili i wychodzili kilkakrotnie, niosąc wełnę dla pani Perle. Nie siedzieli też w

kuchni pani Perle wieczorem przed jej zniknięciem, gdy Branwen ogłaszała zamiar swojej

pani pójścia rano do opactwa i spisania nowej umowy darowizny bez żadnych warunków. Nie

widzieli więc, jak zaraz potem Gunnar, człowiek Hynde’a, dopił swoje piwo, schował kości

do kieszeni i wyszedł w pośpiechu, choć wydawało się, że rozgościł się na dłużej. Była zatem

jeszcze jedna osoba oprócz Bertreda, która wiedziała o zamiarze pani Perle, i wymknęła się

szybko, by wyjawić to jeszcze komuś. Kto to był, stary czy młody, nie miało znaczenia.

Dziwne, że Bertred potrzebował tyle czasu, by to zrozumieć. Widok włazu starego kantoru,

zamkniętego i zaryglowanego od zewnątrz, a zapewne i od wewnątrz, wystarczył, żeby go

oświecić. Jeśli czekał cierpliwie pod osłoną drzew aż do zmroku, aby zobaczyć, kto się

wymyka przez furtkę w murze miejskim i dokąd się kieruje, niosąc kosz, to tylko z

ostrożności i chęci ostatecznego upewnienia się.

Wewnętrzną kieszeń płaszcza obciążało mu długie dłuto i młotek, chociaż nie

zamierzał robić więcej hałasu, niż to konieczne. Zewnętrzna sztaba wymagała tylko

wyciągnięcia z obejmy, podejrzewał jednak, że skrzydła okiennic są przybite do ościeżnicy.

Przed rokiem doszło do kradzieży wełny w belach przez ten właz, a że kantorek nie był

używany, więc stary Hynde kazał go zamknąć i zabezpieczyć przed złodziejami. Tego szeryf

nie wiedział.

Bertred przekradł się cicho przez łąkę na tyły składu, czując wietrzyk wiejący mu w

twarz. Do tego czasu kształty przedmiotów zarysowały się wyraźnie, czarne na tle przyblakłej

ciemności. Ten budynek leżał przed warsztatem folusznika, a rzeka słabo migotała po lewej.

Nad głową, na wysokości dwóch dorosłych ludzi, rysował się kwadrat zamkniętego włazu,

rozpoznawalny dla wyczulonych oczu.

Wspinaczka nie przedstawiała trudności, o czym się upewnił wcześniej. Budynek był

stary, a tylna ściana została wkopana w stok. Dół tej ściany z pionowych desek przegnił, a

stary Hynde, oszczędny we wszystkim, wzmocnił ją przeciętymi na pół balami mocowanymi

poziomo nad masywną podwaliną. Zapewniały one oparcie dla stóp, dzięki czemu można

było dosięgnąć parapetu pod włazem, dość szerokiego, by na nim bezpiecznie usiąść z uchem

przy okiennicach.

Podciągnął się ostrożnie, chwycił dłonią sztabę ryglującą właz i oparł udo na

podokienniku. Nabrał powietrza i ostrożnie wstrzymał oddech, widząc coś dziwnego i

nieoczekiwanego. Okiennice pasowały, ale nie całkiem dokładnie. Na długości dłoni w dół od

środka, gdzie stykały się dwa skrzydła, widniała cienka linia światła, zbyt cienka, by dojrzeć

coś w środku.

Może to zresztą nie było nic dziwnego. Może przynajmniej okazali się na tyle

uprzejmi, by zostawić jej świecę albo lampę w więzieniu. Z pewnością opłaciło się

obłaskawiać ją na wszelkie możliwe sposoby, starając się złamać jej opór. Siły należy

próbować tylko, gdy wszystko inne zawiedzie. Ale dwa dni bez sukcesu zaczynały wyglądać

na porażkę.

Dłuto ukłuło go boleśnie w żebra. Wyciągnął ostrożnie narzędzia z kieszeni i położył

za sobą na parapecie, żeby przysunąć się nieco bliżej do światła i przyłożyć ucho do

szczeliny.

Drgnął nagle i omal nie spadł ze swej grzędy, jakiś głos przemówił bowiem,

stanowczo i wyraźnie, tuż przy wewnętrznej stronie okiennic:

Nie, nie zmienisz mnie. Powinieneś to wiedzieć. Masz ze mną problem. Wciągnąłeś

mnie tu, więc teraz mnie stąd wydostań najlepiej, jak potrafisz.

Głos, który odpowiedział, był odleglejszy, dochodził może z drugiej strony

pomieszczenia, z pozycji odwrotu, a słowa nie brzmiały wyraźnie, wymówione tonem

desperackiej skargi i prośby. Mówił mężczyzna, ale tak nierozpoznawalnie, że Bertrand nie

umiał powiedzieć, czy był młody czy stary, pan czy sługa. Jego plan już wziął w łeb. Musiał

czekać, a jeśli potrwa to za długo, wzejdzie księżyc i ryzyko się podwoi. Miejsce okazało się

właściwe, domysły się potwierdziły, tę kobietę tu uwięziono. Czas jednak był niewłaściwy,

bo jej porywacz przebywał tu z nią.

Rozdział ósmy

Wciągnąłeś mnie tu - powiedziała - więc teraz mnie stąd wydostań najlepiej, jak

potrafisz.

W wąskim pustym pomieszczeniu, które było kiedyś kantorem Hynde’a, ledwie się

widzieli w słabym płomieniu lampki. Odsunął się od niej i stał w drugim końcu, odwrócony

plecami, z głową opuszczoną na przedramię oparte o ścianę, drugą pięścią uderzając w

drewno - niepotrzebnie i boleśnie. Głos miał zdławiony, a jego bezsilna wściekłość zmalała

do słabego lamentu:

Jak mogłem? Jak mogłem? Teraz nie mam wyjścia!

Możesz otworzyć drzwi i dać mi odejść - powiedziała z prostotą. - Nic łatwiejszego.

Dla ciebie! - sprzeciwił się z furią i odwrócił się, by spojrzeć na nią z całym jadem,

który w nim wezbrał. Było to raczej rozczulanie się nad sobą. Nie był człowiekiem

jadowitym, tylko próżnym i głupim. Męczył ją, ale się go nie bała. - Dla ciebie wszystko

skończy się dobrze! A dla mnie to koniec, zgniję w lochu, kiedy wyjdziesz, wydasz mnie i

będziesz miała swoją zemstę.

Trzeba było o tym pomyśleć - odparła - zanim mnie porwaliście, ty i twój łajdacki

sługa. Wciągnąłeś mnie do tej brudnej nory, zamknąłeś za swoimi belami wełny, bez wygód,

bez szacunku, narażoną na grubiaństwa twojego człowieka i twoje bezczelne nalegania i

oczekujesz wdzięczności? Czy choćby litości? Czemu miałabym cię nie wydać? Lepiej byś

się zastanowił. Musisz mnie w końcu uwolnić albo zabić, a im dłużej zwlekasz, tym gorsze

będzie twoje położenie. Moje - powiedziała gorzko - jest już dość złe. Co z moim dobrym

imieniem? Jaka będzie moja sytuacja, kiedy wrócę do swego domu i rodziny?

Wiwian rzucił się na kolana przed szorstką ławą, na której przedtem odpoczywała, o

ile mogła, a teraz siedziała blada i wyprostowana, z dłońmi splecionymi na łonie,

podwinąwszy suknie blisko siebie, jakby chciała uniknąć nie tylko jego dotyku, ale i kurzu

oraz brudu swego więzienia. W pomieszczeniu nie było nic więcej, tylko krzywy stół, przy

którym kiedyś rachmistrz pracował nad liczbami, kamienny dzban z wyszczerbionym

obrzeżem i stos śmieci w kącie. Lampa stała na ławie przy niej, a światło padało teraz na

zmierzwione włosy Wiwia - na i jego przygnębioną twarz. Przypadł błagalnie do jej rąk, ale

wyszarpnęła je tak ostro, że przysiadł na piętach, tłumiąc jęk rozpaczy.

Nie chciałem ci zaszkodzić, przysięgam! Myślałem, że masz do mnie słabość, że

muszę tylko być chwilę z tobą, a wszystko się między nami ułoży... Och, Boże, chciałbym się

w to nie wdawać! Ale naprawdę, naprawdę wierzyłem, że mogłabyś mnie pokochać...

Nie! Nigdy! - Mówiła to wiele razy w ciągu tych dwu dni i zawsze z tym samym

nieodwołalnym chłodem. Powinien poznać od pierwszego wejrzenia, że jego sprawa jest

beznadziejna. Nigdy nawet nie oszukiwał sam siebie, że ją kocha. Chodziło mu o

bezpieczeństwo i wygody, jakie mogła mu zapewnić, spłatę długów i perspektywę łatwego

życia. Może nawet o satysfakcję zagrania na nosie skąpemu ojcu - skąpemu w oczach

Wiwiana, bo w końcu zmęczyło go wyciąganie swego dziedzica z długów i kłopotów. Och,

młody człowiek niewątpliwie znalazłby w tym małżeństwie przyjemność, to jednak nie było

powodem, dla którego wybrał akurat tamten poranek. Czemu miałby wypuścić z rąk połowę

fortuny, kiedy jedno śmiałe posunięcie mogło mu dać całą?

Jak przyjęli moje zniknięcie? - spytała. - Czy się już mówi o najgorszym? Czy mnie w

ogóle szukali? Może myślą, że nie żyję.

Przelotny wyraz przekory i złośliwości przemknął po twarzy Wiwiana.

Czy szukali? Przewrócili całe miasto do góry nogami, szeryf i wszyscy jego ludzie,

twój kuzyn i połowa twoich robotników. Nie pominęli żadnego domu, przeszukali wszystkie

stodoły i stajnie. Byli tu wczoraj pod wieczór, Alan Herbard i trzej z garnizonu.

Otworzyliśmy drzwi i pokazali bele wełny, a oni odeszli zadowoleni. Czemu wtedy nie

krzyczałaś, jeśli chciałaś uwolnić się ode mnie?

Przyszli tu? - Judyta zesztywniała, zmrożona tym wybuchem złości. Ten był jednak

ostatni, najgorsze już się stało i to nie potrwa długo. - Nie słyszałam ich! - stwierdziła z

goryczą i rezygnacją.

Tak - teraz powiedział to całkiem zwyczajnie, cała jego złość wyparowała - ale łatwo

dali się przekonać! Ten pokój jest całkiem zapomniany, a wszystkie te bale tłumią dźwięk.

Nie mieli żadnych wątpliwości. Dziś po południu przyszli tu znowu, ale nie prosili o klucze.

Znaleźli łódź... Nie, mogłaś ich nie słyszeć. Czy dałabyś im znać, gdybyś wiedziała?

To pytanie nie miało znaczenia i nie odpowiedziała na nie, ale poświęciła mu chwilę

namysłu. Czy chciałaby być usłyszaną, wyciągniętą z tego nędznego więzienia,

nieprzygotowaną, zakurzoną i poplamioną, godną pożałowania i z nadszarpniętą reputacją?

Czy nie lepiej siedzieć cicho i w inny sposób wydostać się z tego kłopotliwego położenia? Bo

prawdą było, że po pierwszej konfuzji, oburzeniu i trwodze nigdy nie bała się Wiwiana, a

teraz równie chętnie jak on powitałaby jakieś rozwiązanie, które wygładziłoby to wszystko,

co się stało, i pozostawiło jej godność i niezależność od nikogo. W końcu będzie musiał ją

uwolnić. Była z nich dwojga silniejsza.

Zdobył się na uchwycenie fałdy jej spódnicy. Twarz, którą podniósł ku niej, widziana

wyraźnie z bliska, w żółtym płomieniu lampki, była dziwnie bezbronna i młoda, niczym

oblicze chłopca proszącego o usprawiedliwienie jakiegoś haniebnego błędu, ale jeszcze

niepogodzonego z karą. Czoło, które opierał ościanę, miał umazane kurzem, a ocierając

grzbietem dłoni łzy czy pot, albo jedno i drugie, usmarował sobie policzek. W jasnych

splątanych włosach była pajęczyna. Szeroko otwarte brązowe oczy, wytrzeszczone w

napięciu, połyskiwały złotem od iskry lampy i wpatrywały się w rozpaczliwym apelu w jej

twarz.

Judyto, Judyto, bądź sprawiedliwa! Mogłem cię wykorzystać... Mógłbym cię wziąć

siłą...

Zaprzeczyła wzgardliwym ruchem głowy.

Nie, nie mógłbyś. Nie masz dość hartu. Jesteś zbyt ostrożny... albo może zbyt

przyzwoity... a może jedno i drugie! Nic by ci to zresztą nie dało, gdybyś mógł - oświadczyła

z mocą i odwróciła się, by uniknąć widoku desperacji i troski na jego twarzy, tak podobnej do

oblicza brata Eluryka, cierpiącego w milczeniu, bez nadziei ani ucieczki. - A teraz jesteśmy tu

razem, ty i ja, i wiesz tak samo jak ja, że to się musi skończyć. Nie masz innego wyjścia, jak

dać mi odejść.

A ty mnie wtedy zniszczysz! - wyszeptał i pogrążył swą złotą jak zboże głowę w

dłoniach.

Nie życzę ci źle - powiedziała ze znużeniem - ale to ty nas w to wpędziłeś, nie ja.

Wiem o tym, przyznaję. Bóg wie, że chciałbym to cofnąć! Och, Judyto, pomóż mi!

Do tego więc doszło, do smutnego przyznania, że to on jest zagubiony, że to on stał

się teraz jej więźniem, a nie ona jego, nawet jeśli od niego zależy uwolnienie jej z pułapki,

którą zastawił. Położył głowę na jej łonie, trzęsąc się jakby z zimna. Ona zaś czuła się tak

zmęczona i zagubiona, że uniosła zrezygnowaną dłoń, by ją złożyć na jego głowie i uspokoić

go, gdy nagle jakiś odgłos kazał im poderwać się i znieruchomieć. Nie był to głośny dźwięk,

po prostu jakiś niezbyt wielki ciężar zsunął się po ścianie i zwalił w trawę. Wiwian zerwał się

na nogi, dygocąc.

Na litość boską, co to było?

Wstrzymali oddech, zamierając w milczeniu równie nagłym jak ten dźwięk i równie

krótkim. Zaraz potem od strony foluszami nad rzeką dobiegło głośne szczekanie uwiązanego

mastyfa, które po paru minutach zmieniło się w niższy i celowy ton pościgu, gdy zwolniono

psa z łańcucha.

Bertred nadmiernie zaufał staremu drewnu zbyt długo wystawionemu na łaskę

pogody. Parapet, na którym przysiadł, umocowany był długimi gwoździami, ale na jego

odsłoniętych końcach gwoździe zardzewiały pod wpływem deszczy, a drewno wokół nich

przegniło. Kiedy przesunął swój ciężar bardziej ku przodowi, by złagodzić jakiś przykry

skurcz i przyłożyć chciwie ucho do szczeliny, drewno rozszczepiło się, a podokiennik runął w

dół, szorując po deskach ściany, i posłał go, ślizgającego się i czepiającego palcami, na

ziemię. Nie był to groźny upadek ani bardzo głośny, ale narobił dość hałasu w tej nocnej

ciszy, by zaalarmować strażnika w foluszami.

Bertred wylądował na nogach. Oparł się na chwilę o ścianę, by nabrać tchu i dojść do

siebie po wstrząsie. W następnym momencie usłyszał mastyfa.

Bertred instynktownie chciał biec pod górę ku domom przy gościńcu i już ruszył w

tym kierunku, ale w chwilę potem zrozumiał z rozpaczą, że pies jest dużo szybszy niż on i

doścignie go, zanim uda mu się dotrzeć do jakiegoś schronienia. Rzeka była bliżej. Lepiej

skierować się do niej i przepłynąć na lesistą ostrogę na końcu Gaye. W wodzie miał przewagę

nad mastyfem, a stróż z pewnością raczej odwoła zwierzę, niż pozwoli mu na dalszy pościg.

Zawrócił i zaczął biec wielkimi skokami w dół stoku przez kępy trawy, na oślep, ku

brzegowi rzeki. Pies i człowiek ścigali go jednak, zapaleni do łowów na złodzieja po północy,

gdy wszyscy uczciwi ludzie powinni być w łóżkach, a tylko złoczyńcy włóczyli się po

dworze. Wiedzieli, że ktoś próbował dostać się do składu wełny, z pewnością nie w dobrych

zamiarach. Jakaś część umysłu Bertreda znalazła czas na zdziwienie, nawet gdy nogi i płuca

napinały się w wysiłku, jak młody Hynde zdołał wchodzić i wychodzić nocą bez podnoszenia

takiego samego alarmu. Ale mastyf znał go oczywiście, on był sprzymierzeńcem w ochronie

własności, a nie wrogiem i zagrożeniem.

Ucieczka i pościg zrobiły dziwnie mało hałasu w ciszy nocy, a ruch nie zakłócał

ciemności, ale Bertred wyczuł raczej, niż zobaczył człowieka i psa na drodze zbiegającej się z

jego trasą, zbliżających się z prawego boku. Stróż machnął ku niemu długą laską i musnął nią

z boku jego głowę, a ten cios nieco go ogłuszył i posłał go pochylonego w przód na sam skraj

brzegu rzeki. Minął już jednak człowieka i zostawił go z tyłu. Teraz przerażał go pies,

depczący mu po piętach. To mu dodało sił do ostatniego wielkiego skoku, który przeniósł go

nad kępą traw zwisających na wodą.

Brzeg był wyżej, niż Bertred sobie wyobrażał, a woda płynęła nieco niżej, odsłaniając

półki skalne. Zamiast w głęboki nurt, runął z łomotem między kamienie, chociaż odrzucone w

bok ramię upadło z pluskiem w płytką wodę. Głowa, już hucząca od ciosu stróża, uderzyła o

ostrą krawędź kamienia. Leżał tam, gdzie upadł, oszołomiony, na wpół ukryty pod

krzaczastym nawisem, całkowicie pogrążony w ciemności. Mastyf, który nie był miłośnikiem

kąpieli, kręcił się niepewnie na trawiastej półce i skowyczał, ale nie posuwał się dalej.

Stróż, który został z tyłu i stracił dech, usłyszał plusk i nawet dojrzał przelotne drżenie

na bladej powierzchni wody. Zatrzymał się przed samym brzegiem, żeby gwizdnąć i odwołać

psa. Niedoszły złodziej musiał już znajdować się w połowie rzeki, więc nie było sensu się nim

dłużej zajmować. Miał u - zasadnioną pewność, że temu łajdakowi nie udało się nigdzie

wejść, bo wtedy pies podniósłby alarm wcześniej. Obszedł jednak skład wełny i szopy

farbiarskie, żeby się upewnić, że wszystko w porządku. Zerwany parapet pod ciemnymi

okiennicami zwisał pionowo, podobnie jak deski, na których się opierał, więc stróż go nie

zauważył. Rano rozejrzy się dokładnie, ale chyba nie stała się żadna szkoda. Wrócił

zadowolony do swej chaty z psem idącym przy nodze.

Wiwian stał sztywno, nasłuchując, póki szczekanie psa nie oddaliło się i w końcu

ustało. Poruszył się, wyrywając się z o - drętwienia nieomal z bólem.

Ktoś tu czegoś szukał! Ktoś zgaduje albo wie! - Otarł pot z czoła brudną dłonią,

rozmazując wcześniejsze plamy. - Boże, co mam robić? Nie mogę cię puścić wolno i nie

mogę cię trzymać ani dnia dłużej. Jeśli ktoś podejrzewa...

Judyta siedziała w milczeniu i przyglądała mu się z powagą. Jego usmarowana i

rozczarowana twarz poruszała ją wbrew jej woli, jak nigdy przedtem, gdy był wystrojony i

wesół, najpiękniejszy kogut na śmietniku. Bojąc się postępować według zbyt śmiałego planu,

niezdolny z niego zrezygnować, marzący o cofnięciu się do początku, był niczym mucha w

pajęczynie, która zaplątuje się coraz bardziej.

Judyto... - Znów na kolanach znalazł się u jej nóg, lgnąc do jej rąk, błagając,

przymilając się, żarliwie niczym dziecko niepomne swego czaru i odarte z próżności. -

Judyto, pomóż mi! Pomóż mi z tego wybrnąć! Jeśli jest jakiś sposób, pomóż mi go odkryć.

Jeśli przyjdą i znajdą cię, jestem skończony, w niesławie... Jeśli pozwolę ci odejść, zniszczysz

mnie również...

Cicho! - powiedziała ze znużeniem. - Nie życzę ci źle, nie chcę zemsty, pragnę tylko

uwolnić się od ciebie na możliwie najlepszych warunkach.

A czy mi to pomoże? Myślisz, że gdy się pojawisz, nie będą stawiali pytań? Nawet

jeśli zachowasz spokój, co mi z tego przyjdzie? Oni nie spoczną, dopóki im nie powiesz

wszystkiego, a to mnie zgubi. Ach, gdybym, wiedział, co robić!

Zależy mi nie mniej niż tobie - odrzekła Judyta - na uniknięciu skandalu, ale trzeba by

cudu, żeby wytłumaczyć się z tych dwóch dni. I ja muszę chronić siebie, jeśli to możliwe. Ty

zadbaj o siebie, ale rada bym była, gdybyś wyszedł z tego bez szwanku. Co takiego? Co cię

trapi?

Poderwał się, znieruchomiał i nadsłuchiwał w napięciu. - Ktoś na zewnątrz -

powiedział szeptem. - Znowu, czy słyszysz? Ktoś szpieguje... Słuchaj!

Ucichła, ale nie miała pewności. Był teraz tak spięty i przerażony, że bał się własnego

cienia. Przez długą chwilę ciszy nie usłyszała żadnego dźwięku, uspokoił się nawet lekki

wietrzyk za okiennicami.

Nikogo nie ma, zdawało ci się. Nikogo! - Chwyciła nagle jego dłonie, okazując

opanowanie, bo dotąd ledwie znosiła jego dotyk. - Słuchaj! Może jest jakieś wyjście! Kiedy

była u mnie z wizytą siostra Magdalena, proponowała mi schronienie u siebie, przy Brodzie

Godryka, gdybym kiedyś znalazła się u kresu sił i potrzebowała wytchnienia. I Bóg wie, że

potrzebowałam go i potrzebuję. Gdybyś mnie tam zabrał skrycie nocą, mogłabym później

wrócić i powiedzieć, gdzie byłam i dlaczego. I że nic tam nie słyszałyśmy o tym całym

zamieszaniu i poszukiwaniach. Powiem, że uciekłam na chwilę od życia, żeby nabrać odwagi

do podjęcia go na nowo w lepszym celu. I w Bogu nadzieja, że okaże się to prawdą. Nie

wspomnę o tobie i nie zdradzę, co ze mną zrobiłeś.

Wpatrywał się w nią szeroko otwartymi oczami, niezdolny się oprzeć nadziei,

rozpromieniony i w następnej chwili wątpiący.

Będą naciskać, spytają, czemu nic nie powiedziałaś, czemu zostawiłaś wszystkich w

strachu. I ta łódź, wiedzą ołodzi, muszą wiedzieć...

Kiedy spytają - odparła - odpowiem albo odmówię odpowiedzi. Musisz to wszystko

zostawić mnie. Proponuję ci wyjście. Decydujesz się albo nie.

Nie odważę się być z tobą przez całą drogę - wykręcał się. - Jeśli mnie zobaczą,

wszystko się wyda, wbrew tobie.

Nie musisz. Możesz mnie zostawić, żebym przeszła ostatni odcinek sama. Nie boję

się. Nikt cię nie musi widzieć.

Z każdym słowem nabierał nadziei.

Mój ojciec wraca dziś do swoich stad i zostanie tam z pasterzami przez dwie noce, a w

stajni jest dobry koń, zdolny unieść nas oboje, jeśli usiądziesz z tyłu za mną. Wyprowadzę go

z miasta, zanim zamkną bramy. Lepiej nie jechać razem przez gród, ale inną drogą. Jest tu

przeprawa w dole rzeki. Ruszymy drugim brzegiem na południe i do drogi na Beistan.

zmierzchu - jeśli zaczniemy jutro o zmierzchu... Och, Judyto, ja cię tak skrzywdziłem, a ty mi

wybaczasz? Nie zasłużyłem na to!

Pomyślała gorzko, że to coś nowego dla Wiwiana Hynde’a, przyznanie, że na coś nie

zasłużył albo że coś mu się nie należy. Może mu jeszcze wyjść na zdrowie ten zbawienny

strach, który w sobie wzbudził. Nie był przecież złoczyńcą, tylko słabym pobłażającym sobie

chłopcem. Nie odpowiedziała jednak na jego pytanie. Co najmniej jedno trudno jej było mu

wybaczyć: że ją naraził na szorstkie traktowanie przez Gunnara, który czerpał oczywistą

przyjemność z obejmowania jej i użycia siły, która ją obezwładniała. Nie lękała się Wiwiana,

ale gdyby spotkała kiedyś Gunnara bez Wiwiana, mogłaby się go bardzo bać.

Robię to tak samo dla siebie, jak i dla ciebie - powiedziała. - Dałam słowo i

dotrzymam go. Jutro o zmierzchu. Zgadzam się, że jest za późno, żeby wyruszać dziś.

Pogrążył się znowu w zwątpieniu i strachu, przypominając sobie odgłosy z zewnątrz i

szczekanie mastyfa.

A jeśli ktoś to miejsce obserwuje? Jeśli przyjdą jutro znów i zażądąjąkluczy? Judyto,

chodź teraz ze mną do naszego domu, to niedaleko od furtki, nikt nas nie zobaczy. Moja

matka ukryje cię i pomoże nam, i będzie wdzięczna, że mnie oszczędziłaś. Mój ojciec

wyjechał na wzgórza, więc się nie dowie. A ty będziesz tam miała odpoczynek i łóżko, i wodę

do kąpieli, i wszystko, czego ci trzeba...

Twoja matka wie o tym, co zrobiłeś? - spytała zdumiona.

Nie, nie, nic nie wie! Ale pomoże nam, dla mego dobra.

Stanął przy wąskich drzwiach ukrytych za belami wełny, obrócił klucz w zamku i

pociągnął ją za sobą w gorączkowym pośpiechu, chcąc się stąd wydostać i ukryć w

bezpiecznym domu.

Przyślę Gunnara, żeby tu wszystko uładził. Jeśli przyjdą, muszą zastać to miejsce

opuszczone.

Zdmuchnęła knot lampy i udała się z nim po drabiniastych schodach z poddasza, a

potem wyszła przez dolne drzwi w noc. Księżyc właśnie wschodził i stok był skąpany w

bladozielonym świetle. Powietrze wydawało się wonne i chłodne po zamknięciu, zapachu

kurzu i dymiącej lampy w ciasnym pomieszczeniu. Nie musieli iść daleko, by znaleźć się w

cieniu zamkowych wież, przy furtce w murze.

Jakiś ciemniejszy cień umknął przed poszerzającą się plamą księżycowego światła

najkrótszą drogą zza składu wełny pod osłonę drzew, a potem ruszył ku brzegowi rzeki.

Szybki i cichy. Nawis, z którego Bertred skoczył, uciekając przed mastyfem, nadal był w

cieniu. On sam leżał wciąż, jak upadł, bez przytomności, chociaż zaczynał się poruszać i

jęczeć, i z wysiłkiem nabrał tchu, uświadamiając sobie ból. Ten głębszy cień, który padł na

niego właśnie wtedy, gdy skraj księżycowego światła dotarł do rzeki, nie przenikał do

zamglonego umysłu ani nie nękał zamkniętych oczu. Czyjaś dłoń sięgnęła i chwyciła go za

włosy, odwracając twarz, by się jej przyjrzeć. Żył, oddychał, wystarczy go połatać i dać kilka

godzin na dojście do siebie, a będzie mógł się tłumaczyć i wyznać wszystko, co wie.

Pochylony nad nim cień wyprostował się i stał przez chwilę, patrząc na niego

beznamiętnie. Potem uderzył czubkiem buta w bok Bertreda, przesuwając go na skraj

kamiennej półki, na której leżał, i spychając na głębię, gdzie wirujący szybko prąd zabrał

ciało przez środek nurtu ku drugiemu brzegowi.

Dwudziesty czerwca zaświtał w serii połyskliwych deszczów, zmieniając się przed

południem w piękny ciepły dzień. W sadach Gaye czekało mnóstwo roboty, ale z powodu

porannych deszczów trzeba było wstrzymać się z jej podjęciem aż do południowego upału.

Słodkie czereśnie dojrzały już do zerwania, powinny jednak być zbierane suche. Pojawiły się

też pierwsze truskawki i należało pozwolić słońcu osuszyć je z wilgoci. Na otwartej, zalanej

światłem przestrzeni warzywników grunt wysechł wcześniej i dyżurni bracia siali pracowicie

sałatę na kolejny plon, gracując i pieląc przed południem, ale po posiłku ta grupa podjęła

pracę w najdalszym zakątku ogrodów opactwa.

Nie istniała szczególna potrzeba, by brat Cadfael szedł z nimi, ale też nie miał nic

pilnego do roboty w herbarium, a rosnąca niepewność po trzech dniach daremnych

poszukiwań Judyty Perle nie pozwalała mu odpoczywać ani oddawać się jakiemuś

rutynowemu zajęciu. Nie było nowin od Hugona ani nic do powiedzenia Niallowi, kiedy

przyszedł zaniepokojony z pytaniami. Cała sprawa znieruchomiała, godziny dnia wstrzymały

oddech, a czas dłużył się nieskończenie.

Żeby go wypełnić jakimś fizycznym ruchem, Cadfael poszedł z pozostałymi do

sadów. Jak często bywa ze spóźnionymi porami roku, natura nadrobiła tygodnie stracone

zimną wiosną i zdołała przynieść prawie o zwykłej porze zarówno truskawki, jak i pierwszy

twardy agrest na ciernistych krzewach. Cadfael nie myślał jednak o zbieraniu owoców. Sady

leżały naprzeciw terenów, na których młodzi łucznicy strzelali do celu w dni targowe pod

murem miejskim i pod osłoną wież zamku. Nieco dalej, za pierwszym pasmem lasu, mógłby

patrzeć przez wodę na foluszarnię, a trochę niżej na pomost Williama Hynde’a.

Cadfael pracował przez chwilę z takim roztargnieniem, że zebrał więcej zadrapań, niż

mu się należało. Potem jednak wyprostował grzbiet, wyssał z palca ostatni z licznych cierni i

poszedł wzdłuż brzegu w stronę kępy drzew. Przez ich zwisające gałęzie widział przed sobą,

za wodą i za stromym zielonym stokiem, szeroki wieniec miejskich murów. Potem pierwszy

wysunięty bastion zamku z węższym poziomem łąki pod nim. Cadfael minął drzewa i znalazł

się na szerokim pasie murawy upstrzonym przy brzegu krzakami, a tu i ówdzie kępami

trzciny na płyciznach, gdzie szybki prąd odbijał na środek rzeki. Był teraz naprzeciw

rozciągalni, w której pracowali ludzie Godfry - da Folusznika i na ramach do suszenia

napinali sztuki brunatnego sukna.

Dotarł do miejsca dokładnie naprzeciw zwisających krzaków, gdzie znaleźli

porzuconą kradzioną łódź. Na brzegu za tymi zaroślami jakiś chłopczyk pasł kozy. Słoneczny

i spokojny widok Sevem wydawał się senny w świetle popołudnia i przeczył istnieniu

morderstw, złych zamiarów i uprowadzeń w tak uroczym świecie.

Cadfael przeszedł jeszcze ze sto kroków i już miał zawracać, gdy dotarł do zakrętu,

gdzie przeciwległy brzeg był podcięty, a woda pod nim głęboka, podczas gdy po jego stronie

spłycała się w piaszczystą mieliznę i uspokajała w łagodnych niewinnych zmarszczkach

ledwie się poruszających. Jedno z takich miejsc dobrze znał Madog. Cokolwiek wpadło do

wody w górze rzeki, mogło tu znów trafić na ląd. I coś rzeczywiście trafiło tu zeszłej nocy.

Leżało w piasku prawie zatopione, ale nieco wystając nad powierzchnię wody, masa

ciemniejszej barwy, obmywana srebrzystym lśnieniem fal i złożona w matowym złocie

mielizny. Jakaś ospała bladość drżąca lekko wraz z wodą, ale nie ryba, przykuła wzrok

Cadfaela. Ludzka dłoń na końcu ciemnego rękawa, który podtrzymywał ją na tyle, by mogła

się poruszać. I ciemna męska głowa, której potylica prawie dosięgała powierzchni wody, a

kędzierzawe włosy unosiły się na falach niczym jakieś senne żywe stworzenia.

Cadfael zsunął się pośpiesznie z brzegu i brodził w płytkiej wodzie, by chwycić

oburącz namoknięte sukno pod bezwładnymi ramionami i wyciągnąć ciało na brzeg. Martwy

ponad wszelką wątpliwość i chyba od kilku godzin. Leżał twarzą w piasku, tuż obok wody, a

strumyczki wypływały z fałd stroju i z kędziorów. Młody człowiek, bardzo dobrze

zbudowany i zgrabny. Za późno, by coś dla niego zrobić, poza zaniesieniem do domu i

wyprawieniem pogrzebu. Trzeba więcej niż jednego człowieka, by go przetransportować na

brzeg i ponieść wzdłuż Gaye, więc Cadfael powinien postarać się jak najszybciej o pomoc.

Ta budowa, pospolity ciemnobrązowy kubrak i nogawice mogły wskazywać na stu

młodych ludzi ze Shrewsbury, było to bowiem zwykłe ubranie robocze, a Cadfael nie

rozpoznał natychmiast ciała. Pochylił się, by powtórzyć ostrożny chwyt pod bezwładnymi

ramionami i obrócił umarłego na plecy, odsłaniając obojętnemu światłu słońca umorusaną,

bladą, lecz wciąż przystojną twarz Bertreda, przodownika tkaczy Judyty Perle.

Rozdział dziewiąty

Przybyli w pośpiechu na jego wołanie, poruszeni i przerażeni, chociaż topielec

wyrzucony przez Sevem na brzeg nie był wielką rzadkością, a ci młodzi bracia nie wiedzieli

nic więcej o tej sprawie. Szepty o kryzysie w świecie na zewnątrz szerzyły się niewątpliwie

wśród starszych, ale większość nowicjuszy żyła w nieświadomości. Cadfael wybrał

najsilniejszych i najmniej narażonych na wstrząs w obliczu śmierci, a pozostałych odesłał do

pracy. Z motyk, sznurów od habitów i z kapturów sporządzili prowizoryczne nosze i ponieśli

je nadrzeczną ścieżką tam, gdzie leżał zmarły.

W zalęknionym milczeniu złożyli na nich swe mokre brzemię i ruszyli z nim w

ociekającej wodą procesji przez pasmo drzew i wzdłuż żyznej płaszczyzny Gaye do ścieżki

wspinającej się na Podgrodzie.

Najlepiej wziąć go do opactwa - powiedział Cadfael, przystanąwszy dla zastanowienia

się. - To najszybszy sposób usunięcia go z widoku, a stamtąd możemy posłać po jego

zwierzchnika albo po krewnych.

Były też inne powody tej decyzji, ale nie uważał za stosowne wspominać o nich w tej

chwili. Zmarły był domownikiem Judyty Perle i cokolwiek go spotkało, z pewnością musiało

mieć związek z wszystkimi innymi klęskami, które zdawały się prześladować ten dom i

dziedziczkę fortuny Vestierów. W tym przypadku zaś opat Radulfus był bezpośrednio

zainteresowany i należało go powiadomić, tak jak Hugona Beringara. To było konieczne.

Dwie śmierci i porwanie, a wszystko to związane z tą samą panią i jej układami z opactwem,

wymagały bardzo dokładnego zbadania. Nawet młodzi, silni ludzie o najlepszym zdrowiu

mogą utonąć. Ale Cadfael już wcześniej zauważył rozcięcie i siniec na prawej skroni

zmarłego, wybielone i obmyte z krwi przez wodę.

Biegnij przodem, chłopcze - polecił bratu Rhunowi, najmłodszemu z nowicjuszy - i

powiedz ojcu przeorowi, jakiego mu niesiemy gościa.

Chłopiec pochylił płową głowę w geście szacunku, z jakim przyjmował wszelkie

polecenia starszych, i już był w drodze, skory i chętny. Każąc mu biec, sprawiało mu się

przyjemność, bo niczego nie lubił bardziej, niż robić użytek ze sprawności i gracji, które

posiadał dopiero od roku, odkąd przybył tu na uroczystości ku czci świętej Winifredy jako

kaleka nękany bólami. Jego roczny nowicjat był prawie zakończony i wkrótce zostanie

pełnoprawnym bratem. Żadna siła ani perswazja nie skłoniłyby go do odejścia ze służby tej

świętej, która go uzdrowiła. Co dla Cadfaela wciąż było brzemieniem i wymagało wysiłku,

Rhun przyjmował jako przywilej, tak radośnie jak światło słońca padające na twarz.

Cadfael oderwał się od patrzenia, jak jasna głowa i migające pięty wspinają się na

ścieżkę, i zakrył twarz zmarłego rogiem kaptura. Woda kapała z przemoczonego sukna, kiedy

wnosili Bertreda na drogę i szli ku strażnicy opactwa. Nie sposób było uniknąć ludzi

zatrzymujących się na widok tej żałobnej procesji, trącających się łokciami, szepczących i

wytrzeszczających oczy, kiedy przechodziła. Jak zawsze tajemnicą pozostawało, skąd się

biorą, skąd wyskakują urwisy z Podgrodzia, kiedy tylko jest na co popatrzeć, i jak ich liczba

podwaja się z każdym krokiem. Ich psy, nierozłączni towarzysze zabaw, także przystawały i

snuły się przy nich z tym samym wyrazem czujności i podniecenia. Wkrótce różne domysły

zaczęły obiegać ulice, ale nikt nie umiał jeszcze nazwać topielca. Ten krótki czas, zanim

wszyscy się dowiedzą, kim on jest, może się przydać Hugonowi Beringarowi, a dla matki

zmarłego będzie zmiłowaniem. „Jeszcze jedna wdowa”, pomyślał Cadfael, kiedy skręcali do

strażnicy, zostawiając tłum zgromadzonych widzów na zewnątrz.

Przeor Robert pośpieszył na spotkanie procesji, z bratem Jeremiaszem następującym

mu na pięty. Brat Edmund z infirmerii i brat Dionizy z domu gościnnego zeszli się

jednocześnie przy niosących mary. Pół tuzina braci przechodzących przez wielki dziedziniec

do swoich zajęć zwolniło i podeszło bliżej, by lepiej słyszeć i widzieć.

Posłałem brata Rhuna, by zawiadomił opata - powiedział Robert, pochylając wyniosłą

siwą głowę nad nieruchomym ciałem na prowizorycznych noszach. - To bardzo smutna

sprawa. Gdzie go znalazłeś? Czy to na nasz grunt wyciągnięto go z wody?

Nie, trochę dalej - odpowiedział Cadfael. - Wyrzuconego na brzeg. Martwego od kilku

godzin, jak sądzę. Nic się nie dało dla niego zrobić.

Czy zatem było konieczne sprowadzanie go tutaj. Jeśli jest znany i ma rodzinę w

mieście albo na Podgrodziu, sami zajmą się jego pogrzebem.

Choćby nawet niekonieczne - odparł Cadfael uznałem to za stosowne. Sądzę, że opat

też tak pomyśli, bo są powody. Szeryf może być zainteresowany tym przypadkiem.

Doprawdy? Dlaczego miałby być, skoro to utonięcie? To z pewnością wypadek tu

nierzadki.

Sięgnął szczupłą dłonią, by ściągnąć kaptur z pobladłej i posiniałej twarzy, która za

życia jaśniała takim świadomym siebie zdrowiem. Te rysy nic mu jednak nie mówiły. Jeżeli

kiedyś widział tego człowieka, to tylko przelotnie, mijającego bramę. Dom na Maerdolhead

leżał w miejskiej parafii świętego Chada, więc ani pobożność, ani sprawy handlowe nie

skłaniały Bertreda do częstych kontaktów z Podgrodziem.

Czy go znasz?

Z widzenia, chociaż nie wiem o nim zbyt wiele. To jeden z tkaczy pani Perle i jej

domownik.

Nawet przeor Robert, który trzymał się z dala od tych niemiłych światowych trosk,

jakie czasami przenikały do strzeżonej enklawy opactwa i siały tam zniszczenie, otworzył

szeroko oczy. Nie mógł uniknąć wiedzy o wypadkach, które zaszły wcześniej w związku z

owym domem, ani oprzeć się przekonaniu, że to nowe nieszczęście, także z nim związane,

stanowi jakąś część tego godnego ubolewania splotu wydarzeń. Przypadkowe zbieżności się

zdarzają, rzadko jednak kłębią się tuzinami wokół jednego nazwiska i siedziby.

Cóż - powiedział z długim, starannie zaaranżowanym westchnieniem. - Tak, opat

powinien się o tym dowiedzieć.

I dodał z należną ulgą: - Właśnie nadchodzi.

Opat Radulfus wyłonił się ze swego ogrodu i zbliżał się szybko z Rhunem u boku. Nie

powiedział nic, póki nie ściągnął przykrycia z głowy i ramion Bertreda i nie przyjrzał mu się

przez długą chwilę w posępnym milczeniu. Potem znów zakrył martwą twarz i zwrócił się do

Cadfaela.

Brat Rhun powiedział mi, gdzie go znaleziono i jak, ale nie wie, kto to jest. Czy ty

wiesz?

Tak, ojcze. Nazywa się Bertred i jest przodownikiem tkaczy pani Perle. Widziałem go

wczoraj z ludźmi szeryfa, jak pomagał w poszukiwaniu tej pani.

Której nie znaleziono - rzekł Radulfus.

Nie. To już trzeci dzień od jej zaginięcia, ale nadal nic oniej nie wiadomo.

A jej człowiek został znaleziony martwy. - Nie było potrzeby wskazywania

oczywistych związków. - Czy jesteś przekonany, że utonął?

Ojcze, muszę to rozważyć. Chyba tak, ale dostał też cios w głowę. Chciałbym jeszcze

raz obejrzeć ciało.

Sądzę, że pan szeryf także - powiedział zdecydowanie opat. - Poślijcie zaraz po niego

i trzymajcie tu na razie ciało. Czy wiadomo, że umiał pływać?

Nie, ojcze, ale tylko nieliczni tu urodzeni nie umieją. Jego krewni i matka nam to

powiedzą.

Tak, musimy też posłać po nich, ale może później, kiedy Hugo go obejrzy i zrobicie,

ty i on, co się da w tej sprawie.

A do niosących nosze, którzy położyli je i stali na uboczu, rzekł: - Weźcie go do

kaplicy pogrzebowej. Rozbierzcie i ułóżcie przyzwoicie. Zapalcie świece. To nasz brat,

jakkolwiek umarł i z czyjejkolwiek winy. Poślę koniuszego, żeby odszukał Hugona

Beringara. Zaczekaj ze mną, Cadfaelu, dopóki on nie przyjdzie. Chcę wiedzieć wszystko,

czego się dowiedzieliście o tej biednej zaginionej dziewczynie.

Ułożyli w kaplicy nagie ciało Bertreda na kamiennych marach i przykryli płótnem.

Jego mokra odzież leżała zwinięta na boku razem z butami, które ściągnęli mu z nóg.

Panował tu półmrok, więc przynieśli świece w wysokich świecznikach i ustawili je tak, by

zapewnić dobre oświetlenie. Stali blisko kamiennej płyty, opat Radulfus, brat Cadfael i Hugo

Beringar. To opat ściągnął płótno i odsłonił zmarłego, leżącego z rękami skrzyżowanymi jak

należało na piersi w pozie wyprostowanej i godnej. Ktoś z szacunkiem zamknął mu oczy,

które Cadfael zapamiętał jako półotwarte, jak u kogoś, kto się zaczął budzić, zbyt późno

jednak, by się ocknąć na dobre. Ciało było młode i kształtne, nieco może nazbyt umięśnione

jak na doskonałość. Zmarły miał nieco ponad dwudziestkę i obdarzony był regularnymi,

ładnymi rysami, może znów z odrobiną nadmiaru ciała albo niedoboru kości. Walijczycy

przywykli do oglądania solidnych, kościstych twarzy i odczuwają jakiś brak, widząc oblicze

wygładzone i nazbyt miękkie. Mimo to był to bardzo przystojny młody człowiek. Twarz,

szyja, ramiona i ręce od łokci w dół były opalone przez słońce, choć ten brąz wydawał się

teraz matowy i smutny. Żadnych śladów na nim - powiedział Hugo, obejrzawszy go od głowy

do stóp - poza tym sińcem na czole. A to mogło go przyprawić najwyżej o ból głowy.

Wysoko przy linii włosów skóra była rozcięta, ale wyglądało to zaledwie na

muśnięcie. Cadfael ujął w dłonie głowę z gęstą czupryną przylepioną do szerokiego czoła i

obmacał palcami czaszkę. - Ma jeszcze jeden ślad tutaj, po lewej, we włosach nad uchem. Coś

długiego z ostrą krawędzią, co przez te wszystkie włosy rozcięło mu skórę. To go mogło na

jakiś czas oszołomić, ale nie zabiło. Nie, z pewnością utonął.

Co ten człowiek mógł robić - spytał z zastanowieniem opat w tym miejscu na brzegu,

w nocy? Tam nic nie ma, żadnej ścieżki, która by dokądś wiodła, żadnego domu do

odwiedzenia. Trudno zgadnąć, jaką sprawę mógł tam ktoś mieć po ciemku.

Sprawą, którą zajmował się przez cały dzień - odrzekł Hugo - było poszukiwanie jego

pani. Pracował u pani Perle, był jej domownikiem, ofiarował pomoc i udzielał jej, jak

widziałem, nie szczędząc trudu i w dobrej wierze. A jeśli jej nadal szukał?

Nocą? Nad rzeką? Tam nie ma nic oprócz łąki i paru kęp drzew - odparł Radulfus - i

żadnej chaty za naszą granicą. Nigdzie nie da się ukryć porwanej kobiety. Gdyby go znaleźli

na drugim brzegu, byłoby to bardziej wiarygodne, bo stamtąd jest przynajmniej dostęp do

miasta i domów na Podzamczu. Ale nawet wtedy, późną nocą, po ciemku...

A jeśli nawet, jak dostał te dwa ciosy w głowę i jak skończył w wodzie? Człowiek

może podejść za blisko brzegu i źle stąpnąć w ciemności - Hugo pokręcił głową - ale nie

chłopak ze Shrewsbury. Oni znają swoją rzekę. Musimy się dowiedzieć, czy umiał pływać,

ale tu wszyscy wcześnie się tego uczą. Cadfaelu, wiemy, gdzie go wyrzuciło. Czy to możliwe,

że wpadł do wody po drugiej stronie? Jeśli próbował przepłynąć ogłuszony tymi ciosami, czy

mógł wylądować tam, gdzie go znalazłeś?

O to musimy spytać Madoga - odrzekł Cadfael. - On będzie wiedział. Prądy są bardzo

silne i miejscami przeciwne, więc chyba to możliwe. - Przygładził bezwiednie mokre włosy

na czole umarłego i naciągnął płótno na twarz. - On nam nic więcej nie powie. Trzeba

zawiadomić krewnych. Przynajmniej nam powiedzą, kiedy go ostatnio widzieli i czy miał

jakieś plany na tę noc.

Posłałem po Milesa Coliara, ale nic mu jeszcze nie przekazałem. Lepiej, żeby to on

powiadomił matkę. Tak będzie dla niej lepiej, w jej własnym domu bo mi mówiono, że należy

do domowników i prowadzi kuchnię. Coliar musi tam zabrać ciało, żeby przygotować je do

pogrzebu, jeśli nie widzisz potrzeby trzymania go tu dłużej.

Nie ma potrzeby. - Cadfael odwrócił się od mar z westchnieniem. - Skończyłem. - Ale

przy wyjściu, opuszczając kaplicę ostatni, rzucił długie spojrzenie na nieruchomy biały kształt

na kamiennej płycie. Jeszcze jeden młody człowiek zmarły przed czasem, jeszcze jedno

zmarnowane życie. - Biedak! - powiedział Cadfael i zamknął cicho drzwi za sobą.

Miles Coliar przybył z miasta w pośpiechu i sam, niepowiadomiony o przyczynie

wezwania, ale na pewno świadom, że powód musi być ważny, a sądząc z jego miny,

zastanawiał się niespokojnie jaki. Czekali na niego w sieni strażnicy. Miles skłonił się przed

opatem i szeryfem i podniósł zmartwione oblicze, by przyjrzeć się szybko i badawczo ich

twarzom pełnym powagi.

Jakieś nowiny, moi panowie? Moja kuzynka? Czy macie wieści o niej, że mnie

wzywacie? - Pobladł jeszcze bardziej, a twarz zastygła mu w wyrazie grozy, źle odczytując,

jak się zdawało, ich niemy i posępny wygląd. - O Boże, nie! Nie... nie, ona nie może być...

Nie znaleźliście jej... - głos go zawiódł na słowie „martwej”, ale usta złożyły się do tego

wyrazu.

Nie, nie! - powiedział śpiesznie Hugo. - Nie to! Nie, nic nowego, ani słowa dotąd o

niej, nie trzeba myśleć o najgorszym. To całkiem inna sprawa, chociaż dość ponura.

Poszukiwanie twojej kuzynki trwa i nie skończy się, aż ją znajdziemy.

Miles powiedział ledwie słyszalnie:

Dzięki Bogu - i zaczerpnął tchu, a napięte mięśnie jego twarzy odprężyły się. -

Przepraszam, jeśli wolno myślę, mówię i pojmuję, i za bardzo się lękam najgorszego. Przez

kilka dni prawie nie spałem i nie zaznałem odpoczynku.

Przykro mi dodawać coś do twych kłopotów - rzekł Hugo - ale to konieczne. Nie o

panią Perle chodzi. Czy nie brakuje ci dziś jakiegoś tkacza?

Miles zrobił wielkie oczy i podrapał się w głowę, zarazem z ulgą i zdziwieniem.

Żaden tkacz dziś nie pracuje, wszyscy od wczoraj rana są na poszukiwaniach.

Trzymam kobiety przy kołowrotkach, bo to nie dla nich robota chodzenie z sierżantami i

ludźmi z garnizonu. Czemu pytasz, panie mój?

Czy zatem od zeszłej nocy widziałeś swojego człowieka Bertreda? Mieszka w twoim

domu, jak mi mówiono.

Mieszka - przyznał Miles, marszcząc brwi. - Nie, dziś go nie widziałem, bo kiedy

krosna stoją, nie było powodu. On jada w kuchni. Chyba znów ruszył na poszukiwania,

chociaż Bóg wie, żeśmy stukali do wszystkich drzwi i sprawdzili wszystkie podwórza w

mieście. I nie ma gospodyni ani gospodarza, którym byśmy nie kazali wypatrywać wszelkich

śladów, co by do niej prowadziły. Ale co innego można robić, niż rozglądać się dalej i pytać?

Ludzie są już na drogach i rozpytują w osadach oddalonych o milę od miasta, panie mój.

Bertred szuka z nimi, bez wątpienia. Jest niezmordowany, to mu trzeba przyznać.

A jego matka? Czy się nie niepokoi? Nie. - Miles znowu spoglądał z zaskoczeniem po

ich twarzach. - W naszym domu nie znajdziecie nikogo, kto by nie był niespokojny, i to

widać, ale u niej nie zauważyłem niczego więcej niż u reszty. O co chodzi, panie mój? Czy

wiesz coś o Bertredzie, o czym ja nie wiem? On nie jest winny! To niemożliwe. Przebiegał

całe miasto, szukając mojej kuzynki... to uczciwy człowiek. Nie możesz go posądzać o nic

złego...

To było całkiem rozsądne przypuszczenie, kiedy wielmożny szeryf zaczynał się o

kogoś dopytywać. Hugo przerwał tamtemu obronę Bertreda, ale bez nadmiernego pośpiechu.

Nie podejrzewam twojego człowieka o nic złego. On jest ofiarą, nie sprawcą. Mamy

dla ciebie złą nowinę, panie Coliar. - Jej treść była zawarta już w jego tonie, ale ujął ją w

słowach smutnych i prostych. - Godzinę temu bracia pracujący w Gaye wyłowili Bertreda z

rzeki i przynieśli go tu martwego. Utonął.

W głuchym milczeniu, które nastąpiło, Miles stał nieruchomo, dopóki w końcu nie

poruszył się, oblizując wargi.

Gdzie on jest?

Leży w kaplicy pogrzebowej - powiedział opat. - Pan szeryf zaprowadzi cię do niego.

W ciemnej kaplicy Miles patrzył w dół na znaną sobie twarz, tak dziwnie teraz

nieznajomą, i raz po raz kręcił głową z wigorem, jakby nie mógł z niej wytrząść jeśli nie faktu

śmierci, to co najmniej swego wstrząsu wobec jej nagłości. Odzyskał już swój przygnębiony

spokój i pogodził się z losem. Jeden z jego tkaczy nie żył, a zadanie zabrania go stąd i

złożenia w grobie przypadło Milesowi jako jego zwierzchnikowi. Zrobi, co do niego należy.

Jak to się mogło stać? - spytał. - Wczoraj wieczorem przyszedł późno na posiłek, ale

nic dziwnego, bo cały dzień był z twoimi ludźmi, panie mój. Poszedł spać zaraz potem,

powiedział mi dobranoc i było to godzinę po komplecie. W domu panowała już cisza, ale

niektórzy jeszcze się nie położyli. Potem już go nie widziałem.

Więc nie wiesz, czy wyszedł znów w nocy?

Miles podniósł szybko wzrok, a błękit jego rozszerzonych oczu był porażająco jasny.

Chyba musiał to zrobić. Ale, na Boga, po co? Był zmęczony po całym długim dniu.

Nie widzę powodu, żeby się miał zrywać przed świtem. Mówiłeś, że dopiero przed godziną

wydobyłeś go z Sevem?

Ja go wyciągnąłem - powiedział Cadfael z ciemnego kąta kaplicy. - Ale leżał tam

dłużej niż godzinę. Według mnie od przedświtu. Trudno powiedzieć, jak długo.

I zauważcie, że ma rozbitą głowę! - Szerokie niskie czoło było już suche poza

mokrymi włosami. Skóra podwinęła się, odsłaniając wilgotną ranę. - Jesteś pewien, bracie, że

utonął?

Całkiem pewien. Nie wiadomo, jak go trafił ten cios, ale na pewno stało się to, zanim

wpadł do wody. Ty więc nam nie powiesz nic, co by mogło pomóc?

Chciałbym - odrzekł Miles z powagą. - Nie dostrzegłem w nim żadnej zmiany i nie

powiedział mi nic, co by mogło rzucić jakieś światło. To dla mnie niejasna sprawa. - Spojrzał

niepewnie ponad ciałem na Hugona. - Czy mogę go zabrać do domu? Muszę najpierw

pomówić z jego matką, ale chciałaby mieć go w domu.

Naturalnie - zgodził się Hugo z rezygnacją. - Tak, możesz go zabrać, kiedy chcesz.

Trzeba ci pomocy?

Nie, panie mój, zrobimy wszystko sami. Sprowadzę wózek i przyzwoite przykrycie. I

dziękuję, tobie i temu domowi, że zatroszczyliście się o niego.

Wrócił po godzinie i wyglądał na zmęczonego po ciężkiej próbie, jaką było

przekazanie złej nowiny wdowie, teraz także bezdzietnej. Dwóch jego ludzi od krosien

przyszło za nim z prostym ręcznym wózkiem do przewozu towarów i czekało milczących i

posępnych na wielkim dziedzińcu, dopóki brat Cadfael nie przyszedł, by ich zaprowadzić do

kaplicy pogrzebowej. Wynieśli ciało Bertreda w świetle wczesnego wieczoru, położyli na

wozie na rozścielonej paproci i przykryli starannie, zasłaniając od spojrzeń. Jeszcze się tym

zajmowali, gdy Miles zwrócił się do Cadfaela i zapytał po prostu:

A jego ubranie? Powinna dostać wszystkie jego rzeczy. Słaba to pociecha, ale ona

chyba chciałaby je mieć. I będzie jej trzeba wszystkiego, biedaczce, chociaż dopilnuję, żeby o

nią zadbano, i Judyta także... kiedy się znajdzie. Jeśli... - Jego myśli zdawały się krążyć wokół

najgorszego.

Zapomniałem - przyznał Cadfael, któremu wcześniej nie przekazano ubrania zdjętego

z ciała Bertreda. - Zaczekajcie, przyniosę je.

Zapomniane mokre ubrania odłożone na bok w kaplicy były zwinięte na tyle

porządnie, na ile pozwalał pośpiech i ich żałosny stan, i ociekały stopniowo tam, gdzie leżały.

Fałdy płaszcza, koszuli i spodni z samodziału zaczynały już wysychać. Cadfael wziął ubranie

w jedną rękę, a stojące Obok buty w drugą i wyniósł na dziedziniec, gdzie Miles owijał derką

stopy Bertreda. Młody człowiek odwrócił się, by przyjąć zawiniątko, a podczas

przekazywania go, gdy Miles chował ubranie pod derką, wózek przechylił się i stojące z tyłu

buty spadły na bruk.

Cadfael schylił się, by je podnieść i postawić na miejscu. To był pierwszy raz, kiedy

naprawdę na nie spojrzał, a dziedziniec zalewało jasne światło. Zamarł w połowie ruchu z

butem w każdej dłoni i powoli odwrócił lewy, by przyjrzeć się podeszwie. Patrzył tak długo,

że gdy wreszcie podniósł wzrok, ujrzał Milesa wpatrującego się weń z otwartymi ustami i

głową przechyloną jak u psa gończego, który stracił ślad.

Chyba lepiej będzie - powiedział Cadfael z zastanowieniem - jeśli opuszczę opata i

pójdę z tobą do miasta. Muszę jeszcze raz pomówić z szeryfem.

Z zamku do domu na Maerdolhead nie było daleko i chłopiec posłany po Hugona

sprowadził go po kwadransie, klnącego po cichu na odciąganie go od zajęć, ale pogodzonego

z tym i zaciekawionego, bo Cadfael nie wzywałby go tak pilnie bez ważnego powodu.

W hallu pani Agata w asyście zapłakanej Branwen lamentowała potoczyście nad

lawiną nieszczęść, która spadła na dom Vestierów. W kuchni rozpaczała po stracie syna

pogrążona w smutku Alison, a prządki tworzyły chór do jej żałobnej pieśni. W tkalni jednak,

gdzie na roboczym stole złożono przystrojone ciało Bertreda czekające na wizytę Marcina

Bellecota, stolarza z Wyle, panowała cisza, mimo że trzech obecnych rozmawiało półgłosem.

Nie ma cienia wątpliwości - mówił Cadfael, unosząc odwrócony but do lampki, którą

jedna z dziewcząt postawiła u szczytu stołu. Światło na zewnątrz było niewiele słabsze niż po

południu, ale połowa okien warsztatu została zasłonięta okiennicami, skoro krosna nie

pracowały. - To jest but, który zostawił ślad pod winoroślą Nialla, a nosił go człowiek, który

chciał zrąbać krzak róży i zabił brata Eluryka. Sam robiłem odlew odcisku i wiem, że się nie

mylę, ale przyniosłem go ze sobą. Zobaczycie, że pasuje doskonale.

Wierzę ci na słowo - rzekł Hugo, ale jako ktoś, kto musi sprawdzić każdy dowód,

wziął but i woskowy odlew i poszedł z nimi do wejścia, żeby je porównać. - Nie ma

wątpliwości. - Pasowały do siebie jak pieczęć i matryca. Był tam ślad zużycia obcasa od

zewnątrz i wielkiego palca od wewnątrz, i poprzeczne pęknięcie podeszwy. - Wygląda na to

powiedział Hugo że Sevem oszczędziła nam kosztów procesu, a jemu gorszego losu niż

utonięcie.

Miles stał nieco z boku i teraz spoglądał po twarzach z tym samym tłumionym

zdziwieniem, z którym pochylał się nad ciałem Bertreda w kaplicy pogrzebowej. Nie

rozumiem - powiedział w końcu niepewnie. - Powiadacie, że to Bertred wszedł do ogrodu

brązownika, żeby zniszczyć krzak róży Judyty? I zabił... - I znów to kręcenie głową,

energicznie, a nawet gwałtownie próbujące odrzucić niemiłe myśli. Tak byk stara się

strząsnąć psa, który go trzyma za czułe nozdrza. I z niewielkim powodzeniem, bo powoli to

przekonanie zaczynało penetrować jego umysł, sądząc po złagodnieniu rysów twarzy,

końcowym zrezygnowanym spokoju i błysku budzącej się ciekawości. Miles miał bardzo

wyraziste oblicze; Cadfael mógł śledzić każdą zmianę jego nastroju. - Dlaczego właśnie on

miałby zrobić coś takiego? - Mówił powoli, ale tak, jakby własny rozum już mu podpowiadał

odpowiedzi.

Nie planował zabójstwa, najpewniej - odpowiedział rozsądnie Hugo. - Ale co do

rąbania krzaka, to ty sam podałeś nam powód, dla którego ktoś mógłby się na to poważyć.

Ale co by to dało Bertredowi? Wszystko to zostało zrobione, żeby przeszkodzić mojej

kuzynce w odbiorze daniny. Co mu z tego? On nie miał żadnych praw. - Ale tu Miles znowu

się zastanowił. - Nie wiem, to się zdaje daleko sięgać. Tak, mówiłem, że to on sobie

wyobrażał, iż ma u niej jakieś szanse. Za dużo sobie pozwalał, czasami, miał o sobie dobre

mniemanie. Mógł nawet wierzyć, że może zdobyć jej względy, takie rzeczy się zdarzały.

Cóż... nie da się zaprzeczyć, jeśli miał takie ambitne plany, a dom na Podgrodziu był połową

jej majątku, wartą próby odzyskania.

Jak mogli pomyśleć wszyscy jej zalotnicy - zauważył Hugo - nie tylko Bertred. Czy

tutaj sypiał?

Tak, tu.

Zatem mógł wchodzić i wychodzić wedle woli, w nocy czy w dzień, nie niepokojąc

nikogo.

No cóż, mógł. Wygląda na to, że tak zrobił zeszłej nocy, bo nikt z nas nic nie słyszał.

Przyjmując, że mamy teraz dowód łączący go ze śmiercią brata Eluryka - mówił

Hugo, marszcząc brwi - nadal plączemy się, kiedy przychodzi do zniknięcia pani Perle. Nie

ma nic, co by wskazywało na jego związek z tą sprawą, więc trzeba znaleźć drugiego

złoczyńcę. Bertred należał do naszych najgorliwszych pomocników w jej poszukiwaniu.

Chyba by nie trwonił tyle energii, gdyby wiedział, gdzie ona jest, chociaż pokaz gorliwości

mógł być pożądany.

Panie mój - powiedział Miles powoli. - Nigdy bym nie uwierzył w taką nieszczerość

Bertreda, ale daliście mi poznać jego winę na tyle, że muszę pójść dalej. To dziwne, bo jego

własna matka wyznała nam wszystkim, kiedy go przynieśliśmy do domu, co jej powiedział

zeszłego wieczoru. Możesz sam ją spytać, panie mój, a na pewno ci to przekaże tak, jak

powtórzyła nam. Wolałbym nie być pośrednikiem, żeby niczego nie przeinaczyć. Jeśli to ma

jakieś znaczenie, niech ona to powie, nie ja.

Wdowa, opuchnięta od łez i otoczona pocieszycielkami, istotnie nie szczędziła słów

między wybuchami płaczu i nie miała nic przeciw ciągnięciu dalej swej żałobnej pieśni na

użytek szeryfa, kiedy odesłał na krótką chwilę jej towarzyszki, żeby mieć tę pogrążoną w żalu

kobietę dla siebie.

Dobrym synem był zawsze dla mnie, dobrym pracownikiem dla swej pani i dobrze się

jej zasłużył, a ona źle o nim nie myślała. Ale miał wielkie plany, jak jego ojciec przed nim, i

dokąd go zaprowadziły? Jak bym się czuła, mówi do mnie wczoraj wieczór, jak bym się czuła

jako ktoś więcej niż sługa w tym domu, jako pani, której miejsce jest w sali, nie w kuchni?

Poczekaj tylko dzień, dwa, mówi, a zobaczysz. Zamierzam zmienić swoją fortunę i twoją.

Nikt nie wie, mówi, tego, oczym ja się dowiedziałem. Jeśli wiesz, jak to zrobić,

powiedziałam, czemu nie zdradzisz? Żeby stracić zasługę?, mówi. Nie, zostaw to mnie.

A czy coś wspominał o tym, co chce robić w nocy? - spytał Hugo, wstawiając płynnie

swe pytanie w pierwszą część jej wyznań, kiedy nabierała tchu. Że musi wyjść, jak znowu

będzie ciemno, ale nie chciał powiedzieć, gdzie ani czemu, ani w czym rzecz. Czekaj do jutra,

mówi, a dziś wieczór ani słowa nikomu. Ale to teraz już nic nie znaczy. Mówić czy milczeć,

nic mu już z tego nie przyjdzie. A ty nie pchaj głowy w kłopoty, mówiłam mu. Nocne

wyprawy są ryzykowne. Potok jej słów bynajmniej się nie skończył, ale ich treść zaczęła się

powtarzać, bo powiedziała wszystko, co było jej wiadome. Pozostawili ją opiece kobiet z

malejącą goryczą jej żalu, który rozpływał się w wyczerpaniu. Miles zapewniał ich z powagą,

gdy opuszczali posiadłość, że dom Vestierów nie zostawia nikogo ze swoich starych

służących bez środków do godnego życia. Alison była zabezpieczona.

Rozdział dziesiąty

Chodź ze mną - powiedział Hugo, ruszając szybkim krokiem ku wysokiemu krzyżowi

na wzgórzu i odwracając się z pewną ulgą od strapionego domu przy sklepie sukiennika. -

Skoro masz pozwolenie na wyjście, możesz równie dobrze towarzyszyć mi w wyprawie,

którą niedawno opóźniłeś. Już wychodziłem z miejskiej bramy, kiedy przybył twój posłaniec,

a Will wybiegł za mną z krzykiem, że jestem potrzebny u Vestierów. Posłałem go przodem z

paroma ludźmi. Jest tam na miejscu, na dole, ale rad bym tego dopilnować.

Dokąd idziemy? - spytał Cadfael, dołączając chętnie do przyjaciela w drodze w górę

ulicy.

Pogadać ze stróżem folusznika. To jedyne miejsce poza murami, gdzie mógł być

nawet w nocy czuwający świadek i pies, by mu dać znać, że ktoś się skrada w pobliżu. Gdyby

ten robotnik jakimś sposobem wpadł do wody po tej stronie rzeki, warsztaty i magazyn są

tylko mały kawałek w górę od miejsca, gdzie go znalazłeś. Stróż mógł coś słyszeć. A po

drodze powiedz mi, co myślisz o tym wszystkim, o nocnych sprawach Bertreda i fortunie,

którą zamierzał zrobić.

Bo wiedział o czymś, o czym nikt inny nie miał pojęcia, hmmm! Jeśli o to chodzi,

zauważyłem, że został z tyłu, kiedy twoi ludzie odeszli z pomostu wczoraj po południu.

Pozwolił wam się oddalić, a potem zniknął między drzewami. Przyszedł późno na wieczerzę,

oświadczył matce, że powinna być w domu panią, nie kucharką, i wyszedł znowu, żeby

zrobić, jak powiedział. A według Milesa on nie tylko czuł sympatię do swej pani, ale był

pewny, że nie ma powodu, żeby nie czuła sympatii do niego.

A jak ją przekonać? - spytał Hugo z krzywym uśmiechem. - Poprzez porwanie, siłą?

Czy przez rycerskie przyjście na ratunek?

Albo przez jedno i drugie - rzekł Cadfael.

Teraz mnie naprawdę zaciekawiasz! Ten, kto ukrył, może i znaleźć! Gdyby ta pani nie

wiedziała, kto ją porwał - bo Bertred mógł łatwo znaleźć łajdaków chętnych do zrobienia tej

roboty dla kogoś bogatego - któż lepiej by się nadawał do jej ratowania? Nawet jeśli

wdzięczność nie okazałaby się tak wielka, by skłonić ją do małżeństwa z nim, z pewnością

nie byłby stratny.

To może być wyjaśnienie - przyznał Cadfael. - I przemawia za nim to, że dziewczyna,

Branwen, wypaplała w kuchni, co jej pani zamierza, jak nam powiedziano. A Bertred jadł w

kuchni, więc pewnie to słyszał. Kuchnia miała wiadomości o tym, o czym sala przyjęć

dowiedziała się dopiero po jej zaginięciu nazajutrz. Ale są inne możliwości. Że ktoś inny ją

porwał, a Bertred wykrył, gdzie ona jest. I nie pisnął słowa tobie ani twoim, ale postanowił

wyratować ją sam. To się wydaje prostsze i mniej nikczemne, jeśli ktoś nie jest tak subtelny,

by wymyślać zawiłe plany.

Zapominasz - zauważył posępnie Hugo - że według wszelkich oznak, on już popełnił

morderstwo, zamierzone czy nie, ale jednak morderstwo. Mógł potem zostać zmuszony do

knucia, aby zatrzeć ślady i osiągnąć przynajmniej niektóre ze swoich celów.

Nie zapominam o niczym - oświadczył stanowczo Cadfael. - Przyznałem punkt na

korzyść twojej wersji. A oto punkt przeciw niej: jeżeli trzymał ją gdzieś ukrytą dość

bezpiecznie, by udaremnić wszystkie twoje wysiłki, czemu jej uratowanie nie miałoby dla

niego być łatwe i proste, bez żadnych potknięć? A przecież ten człowiek nie żyje! Znacznie

bardziej prawdopodobne jest, że wbrew własnej woli pokrzyżował plany kogoś innego.

To prawda! Chociaż z tego, cę wiemy, mógł ponieść śmierć w wyniku zwykłego

nieszczęśliwego wypadku. Prawda, że mogło być tak albo tak. Jeśli on był zarówno

porywaczem, jak i mordercą, nie musimy szukać drugiego złoczyńcy, ale niestety wciąż nam

brak tej pani, a jedyny człowiek mogący nas do niej doprowadzić nie żyje. Jeśli morderca i

porywacz to dwaj różni ludzie, musimy jeszcze znaleźć zarówno porywacza, jak i porwaną. A

skoro najpewniejszym motywem uprowadzenia wydaje się przymuszenie jej do małżeństwa,

trzeba mieć nadzieję i wierzyć, że ona żyje i że w końcu on ją musi zwolnić. Chociaż

wolałbym raczej ubiec go i samemu ją wyrwać z jego rąk.

Pokonali grzbiet wzgórza przy wysokim krzyżu i kroczyli teraz w dół, obok nasypu

prowadzącego do zamkowej bramy, pod wysokimi obwarowaniami, dopóki mury miejski po

lewej i zamkowy po prawej nie spotkały się przy niskiej wieży, pod którą przechodził

gościniec. Kiedy minęli tę bramę, otworzyła się przed nimi droga, obrzeżona tylko na krótkim

odcinku przez domki i ogrody. Hugo skręcił w prawo zaraz za głęboką suchą fosą zamku,

zanim zaczęły się zabudowania, i ruszył w dół ku rzece, a Cadfael statecznie podążył za nim.

Rozciągalnia Godfryda Folusznika stała pusta, bo tkaniny właśnie zdjęto z ram i

zwinięto do wykończenia. Większość jego robotników już zakończyła pracę, a kilku ostatnich

zwlekało z pójściem do domu, by przyjrzeć się ludziom szeryfa i przysłuchać ich rozmowom.

Grupka osób zebrała się na skraju rozciągalni, między farbiarnią a składem wełny. Był wśród

nich sam Godfryd Folusznik, przebrany w robocze ubranie, bo bynajmniej nie unikał

brudzenia sobie rąk wraz ze swymi ludźmi, a nawet szczycił się tym, że potrafi zrobić

wszystko, czego żąda od nich, równie dobrze albo i lepiej. Był też stróż, krępy i krzepki chłop

po pięćdziesiątce, ze swoim mastyfem na smyczy, Will Warden, najstarszy sierżant Hugona,

brodaty i tęgi, i dwaj ludzie z garnizonu czuwający o kilka kroków dalej. Na widok Hugona

schodzącego długimi krokami po pochyłej łące Warden przerwał rozmowę, aby go powitać.

Panie mój, ten oto stróż mówi, że był dziś w nocy alarm, a pies szczekał.

Stróż sam zabrał głos, świadomy wypełnienia obowiązku jak należy.

Panie mój, jakiś złodziej, kanalia, pojawił się tu dziś, dobrze po północy, wspinając się

do włazu za składem pana Hynde’a. Nie, żebym wtedy wiedział, że zaszedł tak daleko, bo

kiedy ten tu pies dał głos i wyszliśmy, usłyszałem go, jak ucieka do rzeki. Zabiegłem mu

drogę, ale był szybszy i tylko raz go zdzieliłem, kiedy mnie mijał. Pewnie mu nie zrobiłem

szkody, bo szybko był na brzegu i w wodzie. Słyszałem plusk, kiedy wskoczył, odwołałem

psa i poszedłem zobaczyć, czy dostał się do składu. Ale nie było widać żadnych śladów w

nocy i pomyślałem, że on musi być już daleko i nie warto robić zamieszania. Nie wiedziałem

do teraz, że to jego wyrzuciło martwego na drugi brzeg. Tego nigdy nie chciałem.

To nie twoje dzieło - rzekł Hugo. - Twój cios nie wyrządził mu wielkiej szkody.

Utonął, próbując przepłynąć rzekę.

Ale, panie mój, jest coś więcej. Kiedy rozejrzałem się wkoło składu przy świetle dnia

dziś rano, znalazłem te rzeczy leżące w trawie pod włazem. Dałem je twojemu sierżantowi.

Will Warden trzymał je, pokazując w wymownym milczeniu długie dłuto i

zakrzywiony młotek. - A podokiennik pod włazem zerwał się na jednym końcu z gwoździ i

zwisa w dół. Na pewno usiadł na nim, żeby wyłamać okiennice i dostać się do wełny. Rok

temu, kiedy strzyża była w środku, złodzieje weszli i ukradli parę bali. Stary William Hynde o

mało się nie wściekł. Chodź i zobacz, panie mój.

Cadfael szedł za nimi powoli, zamyślony, kiedy obchodzili wielki skład od tyłu, gdzie

okiennice włazu wciąż były solidnie zamocowane, chociaż tęga belka pod nimi zwisała

pionowo ze ściany, a w miejscach, gdzie została wyrwana z mocujących ją gwoździ, drewno

było spróchniałe i ustępowało przy dotknięciu.

Zerwało się pod jego ciężarem - powiedział stróż, zerkając w górę. - To jego upadek

słyszał pies. A te narzędzia spadły z nim razem, ale nie miał czasu ich podnieść, bo gdyby

zwlekał chwilę, już byśmy go mieli. Ale to dobry dowód, że chciał się włamać i kraść. A

najlepsze jest - mówił stróż, kręcąc głową nad głupotą złodzieja - że gdyby się przedostał

przez ten właz, nie wyniósłby żadnej wełny.

Nie? - spytał szybko Hugo, spoglądając na tamtego z zaskoczeniem. - Czemu? Co by

go powstrzymało?

Tam są drugie zamknięte drzwi, panie mój, między nim a tym, po co przyszedł.

Możesz nie wiedzieć o tym, bo i skąd. Pisarz Williama Hynde’a miał w tym pokoiku na górze

swój kantor, dopóki tamci złodzieje nie włamali się tamtędy. Wtedy jeszcze handlarz wełną

kupował tutaj towar, żeby go wywieźć za morze, ale stary Hynde uznał, że lepiej będzie

zaprosić go do domu i zyskać na tym. A kiedy przeniósł wszystkie interesy, stary kantor był

niepotrzebny. Kazał zamknąć i zaryglować drzwi przed złodziejami. Gdyby ten łajdak tam

wszedł, nic by mu z tego nie przyszło.

Hugo patrzył i zastanawiał się, i gryzł wargę z powątpiewaniem.

Ten łajdak, mój przyjacielu, sam był z wełnianej branży i znał to miejsce bardzo

dobrze. Zabierał stąd wełnę dla Vestie - rów i nieraz tu wchodził i wychodził. Jak mógłby nie

wiedzieć o zamkniętym kantorze? A mój zastępca kazał otworzyć górę dwa dni temu i

widział piętro pełne bel aż do samych schodów. Jeśli tam są drzwi, to przywalone wełną.

Tak jest, panie mój. Czemu nie? Chyba żywa dusza nie przeszła przez te drzwi, od

kiedy je zamknięto. Tam nic nie ma.

„Teraz nie ma”, pomyślał Cadfael. „Może jednak było tam coś - ktoś! - nie dawniej

niż wczoraj? Zdaje się, że Bertred tak myślał, chociaż mógł się oczywiście mylić. Musiał

wiedzieć o tym opuszczonym pokoju, mógł pomyśleć, że warto sprawdzić na wszelki

wypadek, bez specjalnego powodu. Jeśli tak, drogo go to kosztowało. Wszystkie te marzenia

o poprawie fortuny, o rycerskim przyjściu na pomoc, o skorzystaniu z kobiecej wdzięczności,

o postępowaniu krok po kroku z ujmującą troską, wszystko to zdruzgotane, porwane z prądem

Sevem. Czy naprawdę wiedział coś, o czym nie miał pojęcia nikt inny, czy tylko mówił o tym

ukrytym pokoju jako o możliwości?”

Will - rzekł Hugo - poślij kogoś do domu Hynde’a poproś go, albo jego syna, żeby tu

zszedł i przyniósł klucze. Wszystkie klucze! Czas, bym sam się rozejrzał. Powinienem to

zrobić wcześniej.

To jednak nie William Hynde ani jego syn Wiwian schodził w dół z sierżantem po

jakichś dziesięciu lub piętnastu minutach oczekiwania. Był to któryś z zaufanych sług,

odziany w samodział i skórę, wysoki, z zuchwałą twarzą, muskularny chłop po trzydziestce z

krótko przystrzyżoną brodą okalającą szerokie usta i wystający podbródek, noszący się z

wyszukaną elegancją jakiegoś normańskiego panicza, choć budowę miał saksońską, a włosy

jasnorude. Skłonił się grzecznie przed Hugonem i wyprostował, żeby się z nim zmierzyć

wzrokiem. Oczy miał jasne jak lód z połyskującym w nich nordyckim odcieniem błękitu.

Panie mój, moja pani przysyła ci to i poleca moje usługi.

Miał w ręku pokaźny pęk kluczy na wielkim pierścieniu. Mówił głośno, z zuchwałą

nutą w głosie, chociaż zachowywał się grzecznie. - Mój pan jest od wczoraj przy swoich

stadach w Forton, a młody pan wyjechał tam dziś do pomocy, ale wróci jutro, gdybyś go

potrzebował. Zechciej mną rozporządzać. Jestem do usług.

Widziałem cię w mieście - powiedział Hugo, przyglądając mu się z niedbałym

zainteresowaniem. - Jesteś więc w służbie Hynde’a. Jak cię zwą?

Gunnar, panie mój.

I powierza ci swoje klucze. Cóż, Gunnarze, otwórz nam te drzwi. Chcę zobaczyć, co

jest w środku. - A gdy tamten odwrócił się ochoczo, dodał: - Kiedy spodziewacie się

przybycia barki, skoro pan Hynde znajduje czas, by jechać osobiście do stada?

Przed końcem miesiąca, panie mój, ale kupiec daje znać z Worcester. Wiozą strzyżę

wodą do Bristolu, a stamtąd lądem do Southampton na statek, bo to skraca długą drogę

dookoła. Mówią, że to trudna przeprawa, dookoła południowozachodniego krańca wyspy. -

Rozprawiając tak, zdejmował dwie masywne kłódki z rygla na drzwiach składu i otwierał

szeroko oba ich skrzydła, by wpuścić światło na pozamiataną, nieco podniesioną podłogę z

desek, na której składowano wełnę niższej jakości. Ten poziom był teraz pusty. Po lewej

stronie za drzwiami drabiniaste schody prowadziły przez szeroką, otwartą klapę na piętro.

Jesteś dobrze poinformowany o interesach pana Hyn - de’a, Gunnarze - zauważył

uprzejmie Hugo, przekraczając próg.

Ufa mi. Raz odbyłem podróż barką do Bristolu, kiedy mieli rannego i brakowało im

ludzi. Zechcesz wejść na górę, panie? Czy mogę poprowadzić?

Cadfael pomyślał, że ten Gunnar to bardzo pewna siebie wymowna osobistość, wzór

inteligentnego i zaufanego sługi domu handlowego, dającego sobie radę w podróży i

doświadczonego. Jego postawa, zachowanie i wygląd świadczyły o nordyckich przodkach.

Duńczycy nie dotarli w tym hrabstwie dalej na południe niż do Brigge, ale pozostawili kilku

swoich, kiedy się wycofywali. Cadfael szedł za nimi bez pośpiechu, kiedy wchodzili po

drabiniastych schodach na piętro. Tu światło było przyćmione, dochodziło z szerokich drzwi

na dole, ale wystarczało, by ukazać ułożone w stosach bele zapełniające całą szerokość

składu.

Przydałoby się więcej światła - rzekł Hugo.

Zaczekaj, panie mój, a otworzę. - I Gunnar bez ceremonii chwycił jedną belę ze

środka, wyciągnął ją i odłożył, a potem jeszcze kilka, aż odsłonił mocne deski wąskich drzwi.

Potrząsnął z brzękiem swym pękiem kluczy, wybrał jeden i wsunął go w zamek. Dwie

żelazne sztaby umacniające dodatkowo drzwi zgrzytnęły rdzą, gdy je wyciągał z obejm.

Klucz skrzypnął przy obracaniu. - Nie były jakiś czas używane - powiedział wesoło Gunnar. -

Nie zaszkodzi wpuścić trochę powietrza.

Drzwi otwierały się do wewnątrz. Popchnął je i ruszył wprost do zamkniętego

okiennicami włazu. Łomocąc zasuwami, zluzował okiennice i pchnął je, otwierając na oścież,

by wpuścić ukośne światło słońca. - Uwaga na kurz, panie mój - ostrzegł usłużnie i odsunął

się na bok, by dać im obejrzeć wąski pokój. Podnoszący się wietrzyk poruszał pasmami

pajęczyn na ościeżnicy włazu.

Mała, pusta przestrzeń, jakaś stara ława pod ścianą, stosik szmat, wełny, kawałków

pergaminu, drewna i jakichś nierozpoznawalnych śmieci zepchniętych w kąt, duży dzban z

wyszczerbionym brzegiem, starożytny krzywy stół, a wszystko w smutku i pyle opuszczenia,

jak to w miejscu nieużywanym od dwóch lat, a od roku zamkniętym i zapomnianym.

Kiedyś wszedł tędy złodziej - powiedział beztrosko Gunnar. - Drugi raz mu się to nie

uda. Muszę jednak wszystko zabezpieczyć, zanim odejdę, bo mój pan uszy mi urwie, gdybym

zapomniał zasunąć wszystkie rygle i zamknąć wszystkie zaniki.

Był tu zeszłej nocy złodziej, co chciał tędy wejść - rzucił niedbale Hugo. - Nie

mówiono ci?

Gunnar odwrócił się do niego z twarzą pełną szczerego zdziwienia.

Złodziej? Zeszłej nocy? Nic o tym nie słyszałem i pani także. Kto tak mówi?

Spytaj stróża na dole, on ci powie. Niejaki Bertred, tkacz od pani Perle. Popatrz na

parapet, Gunnarze, a zobaczysz, że się pod nim zarwał. Pies pogonił go do rzeki mówił Hugo,

rozglądając się w zadumie, ale świadomy wyrazu twarzy Gunnara. - Utonął.

Milczenie, które zapadło, było krótkie, ale głębokie. Gunnar stał niemy, z

wytrzeszczonymi oczami, a cała jego beztroska pewność siebie zastygła w kamiennej

powadze.

Nic nie słyszałeś? - dziwił się Hugo, utkwiwszy wzrok w zakurzonej podłodze, na

której żwawe przejście Gunnara pozostawiło jedyny dostrzegalny ślad stóp między drzwiami

a włazem.

Nie, panie mój, nic. - Donośny, pewny siebie głos stał się napięty, czujny i cichy. -

Znałem tego człowieka. Po cóż by miał kraść wełnę? Dobrze mu się powodzi, powodziło...

Nie żyje?

Utonął, Gunnarze. Tak.

Słodki Jezu, przyjmij jego duszę! - mówił Gunnar powoli i cicho, raczej do siebie niż

do nich. - Znałem go. Grałem z nim w kości. Bóg wie, że ani ja, ani nikt, kogo znam, nie miał

nic Bertredowi za złe i nie życzył mu źle.

Znowu zapadło milczenie. Było tak, jakby Gunnar opuścił ich i przeniósł się gdzie

indziej. Błękitne jak lód oczy stały się nieprzejrzyste, jakby zasłonił je okiennicami albo

zwrócił ich spojrzenie raczej do wewnątrz niż na zewnątrz. Po kilku chwilach poruszył się i

spytał spokojnym tonem:

Czy już skończyłeś, panie mój? Mogę zamykać?

Możesz - odrzekł Hugo równie krótko. - Skończyłem.

*

W drodze powrotnej do miasta przez zamkową bramę obaj byli milczący i zamyśleni,

dopóki Hugo nie powiedział nagle:

Jeśli ona była kiedyś w tej zakurzonej dziurze, ktoś zrobił świetną robotę, zacierając

wszelkie ślady.

Bertred myślał, że była - odrzekł Cadfael. - Chociaż Bertred mógł się mylić. Z

pewnością przyszedł tu, by ją uwolnić, chociaż mógł zgadywać i nie mieć racji. Znał ten

pokój wiedział, że mało kto zdaje sobie sprawę z jego istnienia, można go więc było użyć w

takim celu. I wiedział, że młody Hynde to bardzo prawdopodobny porywacz, próżny,

natarczywy i potrzebujący pieniędzy na swoje lekkie życie. Czy jednak nie było to tylko

przypuszczenie? Czy naprawdę odkrył coś, co dawało pewność?

Choćby ten kurz! - mówił Hugo. - Ani śladu niczyjej stopy prócz Gunnara. I ten

młodzik, ten syn, ten Wiwian, wyjechał rano z miasta, to już wiem, bo Will mi to przekazał.

Nie ma tam więc teraz nikogo prócz matki. A czy ona by kłamała? Jeśli zabrał gdzieś

dziewczynę po nocnym alarmie, to chyba nie do matki. Odwiedzę jeszcze raz ten dom, mimo

wszystko. Myślę, że Bertred liczył na swój dobry los - ale nie dopisał biedakowi! Nie miał

szczęścia z różami ani z przyjściem na pomoc. Ni powiódł mu się żaden z jego planów.

Znowu zapadło długie milczenie, gdy wspinali się na tar sowy stok do bramy i

podchodzili ku zamkowi.

A on nie wiedział! - odezwał się Hugo. - Naprawdę nie wiedział!

On? O czym?

Ten Gunnar. Miałem co do niego wątpliwości. Taki pewny siebie i lekki jak wiatr,

dopóki nie wspomniałem o śmierci. Jestem pewien, że to była dla niego nowina. Nie

zauważyłem tam żadnego udawania. Co powiesz, Cadfaelu?

Powiem, że to człowiek, który potrafi kłamać w razie potrzeby. Ale wtedy nie kłamał.

Nawet głos mu się zmienił, nie tylko twarz. Nie, on nie wiedział. Był wstrząśnięty do głębi

serca. Jeśli miał udział w jakiejś psocie, nie brał pod uwagę śmierci. A tym bardziej śmierci

Bertreda!

Dotarli do podjazdu i przystanęli.

Muszę wracać - powiedział Cadfael, patrząc w niebo już zamglone z powodu

zbliżającego się zmierzchu. - Co więcej możemy dziś zrobić? A co uczynisz jutro?

Jutro - odrzekł Hugo z namysłem - każę sobie przyprowadzić Wiwiana Hynde’a,

kiedy tylko pokaże się w bramie, zobaczymy, co się da z niego wyciągnąć w sprawie starego

kantoru jego ojca. Z tego, co o nim słyszałem, łatwiej będzie go nastraszyć niż jego

człowieka. Jeśli nawet jest niewinny i biały jak śnieg, odrobina trwogi mu nie zaszkodzi.

A czy ogłosisz publicznie - spytał Cadfael - że przynajmniej morderca brata Eluryka

jest znany? I że nie żyje?

Nie, jeszcze nie. Może wcale, ale przynajmniej niech ta biedna kobieta ma trochę

spokoju, dopóki nie pochowa syna. Jaki sens ma rozgłaszanie winy, kiedy nie może być

procesu?

Hugo, zmarszczywszy brwi, przypomniał sobie z pewnym żalem, że Miles był obecny

przy demonstracji buta w tkalni. – O ile znam czujne uszy i długie języki ze Shrewsbury, to

nowiny mogą się rozejść do rana bez żadnego działania z mojej strony. Być może nie, być

może Coliar powstrzyma swój język ze względu na matkę Bertreda. W każdym razie nie

wygłoszę żadnego oficjalnego oświadczenia, dopóki nie znajdziemy Judyty Perle. A

znajdziemy, bo musimy. Niech plotkują i snują domysły. Ktoś może się wystraszyć i popełnić

błąd, na który liczę.

Opat dowie się o wszystkim, co wiem rzekł Cadfael.

Więc się dowie, ale on to co innego. On ma prawo, a ty masz obowiązek. Wracaj więc

do niego - powiedział Hugo z westchnieniem - a ja zobaczę, czy któremuś z moich ludzi w

okolicy nie powiodło się lepiej niż mnie. z tą świadczącą o sumienności, choć niezbyt

optymistyczną uwagą się rozstali. Cadfael wrócił do strażnicy spóźniony na nieszpory. Bracia

byli w prezbiterium, a nabożeństwo prawie się kończyło. Wiele się wydarzyło przez jedno

krótkie popołudnie.

Ktoś tu na ciebie czeka - powiedział furtian, wyglądając ze swej stróżówki, gdy

Cadfael przekraczał bramę. - Pan Niall Brązownik. Zajdź tu do niego. Spędziliśmy razem

wieczór, ale śpieszno mu w drogę.

Niall usłyszał, kto przyszedł, i wyłonił się ze strażnicy z workiem pod pachą.

Wystarczył mu rzut oka na twarz Cadfaela, by wiedzieć, że nie ma on nic do powiedzenia, ale

mimo wszystko spytał:

Nic o niej nie wiadomo?

Nic nowego. Nie, przykro mi to mówić. Wracam właśnie od samego szeryfa, ale bez

żadnej pociechy.

Czekałem - rzekł Niall - na jakieś wiadomości. Każdy trop byłby mile widziany. I nic

nie mogę zrobić! Cóż, na mnie już czas.

Dokąd idziesz na wieczór?

Do siostry i jej męża w Pulley, odwiedzić moją małą. Mam zanieść ozdoby rzędu dla

konia Mortimera, chociaż to nic pilnego. Ale mała będzie na mnie czekać. To jest ten

wieczór, kiedy zawsze do niej przychodzę, chyba że nie mogę się ruszyć. Ale nie zostanę na

noc. Wrócę po ciemku. Przynajmniej przypilnuję róż, skoro nie mogę dla niej zrobić nic

więcej.

Już zrobiłeś więcej niż my wszyscy - powiedział ponuro Cadfael - bo utrzymałeś ten

krzew przy życiu. Ona zaś wróci, żeby pojutrze przyjąć wybrany kwiat z twojej dłoni.

Czy mam tó uważać za obietnicę? - spytał Niall z gorzkim uśmiechem.

Nie, za modlitwę - odparł Cadfael. - To najlepsze, co można zrobić. Przy trzech

milach marszu do Pulley i trzech milach z powrotem masz dość czasu na całą litanię. I

pamiętaj, czyje to święto mamy pojutrze! Święta Winifreda będzie słuchać, któż jak nie ona?

Ona sama odepchnęła niemiłego zalotnika i zachowała cnotę, więc nie zapomni o siostrze w

niedoli.

Cóż... lepiej już pójdę. Bóg z tobą, bracie. - Niall zarzucił na ramię worek z

ozdobnymi rozetami i sprzączkami uprzęży konia Mortimera i odszedł przez Podgrodzie ku

drodze wiodącej od mostu na południowy zachód. Barczysta, wyprostowana sylwetka

krocząca w aksamitnym powietrzu wieczoru, ochładzającym się, bo zbliżał się zmierzch.

Cadfael stał, patrząc za nim, póki tamten nie skręcił w bok za młyńskim stawem i nie znikł z

oczu. Niall nie był człowiekiem wielkich gestów ani wielu słów, ale Cadfael miał bolesną

świadomość rozczarowania, które gryzie serce, kiedy nic nie można zrobić w jedynej sprawie,

jaka ma znaczenie na tym świecie.

Rozdział jedenasty

Niall wyruszył z Pulley w drogę powrotną do Shrewsbury nieco przed północą.

Cecylia chciała go zatrzymać, wskazując nie bez racji, że jego powrót niczego nie zmieni.

Dopóki Judyta pozostaje nieosiągalna, nie nastąpi nowy atak na krzew róży, bo nie jest

potrzebny. Nikt nie wręczy kwiatu kobiecie, która zaginęła. Jeśli ktoś planował zerwanie

kontraktu i odzyskanie domu na Podgrodziu, to dokonał już porwania i nie musi dalej

ryzykować.

Niall niewiele powiedział siostrze o tej sprawie i o swoich uczuciach, ale ona zdawała

się to wiedzieć instynktownie. Opowieści o Shrewsbury docierały tu złagodzone oddaleniem

jako rodzaj baśni mało związanej z prawdziwym życiem. Realny był majątek, jego pola,

robotnicy, okopany zagajnik, z którego dzieci wyganiały kozy na pastwisko, pług, woły i

otaczający ich las. Dwie małe dziewczynki, słuchające z okrągłymi oczami rozmów

dorosłych, musiały myśleć o Judycie Perle jako o jednej z tych zaczarowanych dam z bajek.

Dwaj chłopcy Cecylii, biegli we wszystkich leśnych umiejętnościach, ledwie dwa czy trzy

razy w życiu widzieli z dala wieże zamku w Shrewsbury. Trzy mile to niedużo, ale dość

daleko, zwłaszcza jeśli nie musi się ich pokonywać. John Stury chodził do miasta i roże dwa

razy do roku na zakupy, a przez resztę czasu dworek był samowystarczalny. Niall miewał

czasem wrażenie, że musi szybko zabrać córkę do miasta, bo straci ją na zawsze.

Poszła spać do swego gniazdka na poddaszu z trojgiem innych dzieci na długo przed

jego odejściem. Sam ją tam ułożył, już drzemiącą. Śliczne stworzenie, z jasnym połyskiem

złota w chmurze włosów, jak u jej matki. Cerę miała kremową, jaśniejącą w słońcu tym

samym złocistym blaskiem. Potomstwo Cecylii było ciemnorude po ojcu, o szczupłych

ciałach i ciemnych oczach. A ona była krągła, gładka i miła. Prawie od urodzenia żyła ze

swymi kuzynami i trudno ją będzie zabrać.

Pójdziesz po ciemku - rzekł John, wyglądając na dwór. Zapach lasu był w letnie noce

korzenny i mocny, ciężki w bezwietrznej ciemności. - Księżyc nie wzejdzie jeszcze przez

parę godzin.

Nie szkodzi. Poznałem już nieźle trasę.

Odprowadzę cię do traktu i wyprawię w drogę - powiedziała Cecylia. - Jest ciepło i

cicho, a nie chce mi się spać.

Szła obok niego w milczeniu do bramy w palisadzie, a potem przez trawiastą polanę

aż do skraju drzew, gdzie przystanęli.

Któregoś dnia - powiedziała, jakby słuchała przedtem jego myśli - zabierzesz od nas

swoją małą. Powinieneś to zrobić, chociaż będzie nam jej brak. Nie mieszkamy przecież tak

daleko, żebyś nam jej nie pożyczył od czasu do czasu. Nie powinna tu być zbyt długo, Niallu.

Miałam ją w darze i jestem za to wdzięczna, ale ona jest twoja. Twoja i Awoty i powinna

dorastać, wiedząc o tym i będąc z tego rada.

Jest jeszcze mała - tłumaczył się Niall. - Nie chciałbym jej kłopotać zbyt wcześnie.

Jest mała, ale swoje wie. Zaczyna pytać, czemu zawsze ją zostawiasz, i zastanawia się, jak

sobie radzisz sam, kto ci gotuje i pierze. Sądzę, że mógłbyś zabrać ją w odwiedziny i pokazać

jej, jak żyjesz i co robisz. Jest spragniona tej wiedzy, sam się przekonasz. I chociaż cieszą ją

zabawy z moimi dziećmi, nigdy nie dzieli się z nimi tobą. Zobaczysz, że to prawdziwa

kobieta - mówiła Cecylia z przekonaniem. - A najlepsze z wszystkiego, co mógłbyś dla niej

zrobić, Niallu, to dać jej nową matkę. Jej własną, bez rywalizujących o nią dzieci. Bo jest

dość bystra, by wiedzieć, mój drogi, że nie jestem jej matką, chociaż ją kocham.

Niall życzył jej dobrej nocy, nie komentując tego, i ruszył szybkim krokiem między

drzewa. Znała go na tyle dobrze, by nie oczekiwać niczego więcej, i zawróciła do domu,

kiedy jej zniknął z oczu, ze świadomością, że słuchał i że to go gryzie. Przyjdzie czas, że

pomyśli o tym. Życie córki szanowanego rzemieślnika w mieście, z majątkiem do

odziedziczenia i umiejętnościami towarzyskimi do nabycia, musi się różnić od losu dziecka

wiejskiego rządcy. Tutaj jej małżeńskich szans trzeba szukać w odmiennej grupie ludzi, a jej

wychowanie należy nakierować na prowadzenie nieco innego domu, z innym zakresem

obowiązków. Bystra ponad wiek dziewczynka może pomyśleć, że ojciec, który opuszcza ją na

zbyt długi czas, nie chce jej naprawdę, a odwiedza tylko z konieczności. Ale jest jeszcze

bardzo mała, za mała, by ją zabierać, jeśli nie zatroszczy się o nią jakaś kobieta. Gdyby tylko

mogła być jakaś nadzieja w tej wdowie, o której nic nie mówił! Albo w innej porządnej

kobiecie z gorącym sercem i chłodną głową, i cierpliwością za dwoje!

Niall szedł wąską ścieżką między drzewami, w zielono - czamej nocy pełnej woni, a

głos siostry rozbrzmiewał mu w uszach. Drzewa rosły gęsto i były tak rozwinięte, że choć

poszycie było rzadkie, grunt pozostawał ocieniony, bo splecione gałęzie nad głową

przesłaniały niebo. Czasem ścieżka wychodziła na krótko na bardziej otwartą wysoczyznę,

gdzie drzewa rzedły i ukazywały się wrzosowiska. Cały ten rozległy obszar był północnym

skrajem Długiego Lasu, gdzie ludzie wdzierali się, karczując go, legalnie czy nielegalnie

ścinając drzewa, karmiąc świnie żołędziami i buczyną. Ale nawet tu ludzkich siedzib było

bardzo niewiele. Dopatrzył się ledwie paru małych, chwiejących się chat, zanim dotarł do

osady Brace Meole w połowie drogi do domu.

Doszedłszy tu, Niall zaczął rozważać, czy nie byłoby szybciej skierować się na

wschód jeszcze przed wioską, na znaną ścieżkę wiodącą do gościńca, jeśli ten trakt przez las

można nazwać gościńcem, nie zaś iść tą leśną dróżką. Znał obie te trasy. Ścieżka, o której

myślał, przecinała ukośnie tę, na której się znajdował, kierując się na południowy zachód, a

tam, gdzie drogi się spotykały, była polanka, jedyne takie miejsce w paśmie gęstszego lasu.

Zatrzymał się na chwilę, nadal niezdecydowany, i stanął, by się delektować budzącym lęk

spokojem nocy właśnie wtedy, gdy ten spokój został tajemniczo zakłócony przez jakieś słabe,

uporczywe dźwięki. W takiej bezwietrznej ciszy każdy dźwięk, choćby słaby, wpadał w ucho.

Niall wycofał się instynktownie z otwartej przestrzeni głębiej pod osłonę drzew i stał z

podniesioną głową i natężonym słuchem, starając się rozpoznać ten hałas.

Nocne stworzenia zawsze mają jakieś swoje sprawy w ciemnościach, ale ich

krzątanina jest przyziemna i ukradkowa, i zamiera, kiedy wyczują człowieka, bo każdy

człowiek jest nieprzyjacielem. Te dźwięki rozlegały się miarowo, choć cicho, i stopniowo

stawały się coraz bliższe. Od strony drogi zbliżał się dziarsko głuchy i mocny, chociaż

stłumiony, tętent kopyt w darni i lekki szelest gałązek ocierających się o ruchomą masę. Letni

przyrost był u szczytu, a drzewa wyciągały swe młode i czułe pędy dość daleko, by wdzierać

się na ścieżkę.

Co robił jeździec podążający tą drogą o tej porze i ciężko obładowany, sądząc po

kroku i po dźwiękach? Niall pozostał tam, gdzie przystanął, ukryty wśród drzew, ale wyglądał

na polankę, na której przez kontrast było dość światła, by rozróżnić kształty oraz odcienie

szarości i czerni. Bez księżyca, z wysokim lekkim woalem chmur między ziemią a

gwiazdami, była to noc stworzona do ciemnych przedsięwzięć. A choć ludzie bezpańscy

rzadko ważyli się pojawiać bliżej niż dziesięć mil od Shrewsbury i co najwyżej można było

trafić na kłusownika, zawsze jednak istniała możliwość napotkania złoczyńcy. I odkąd to

kłusownicy jeżdżą konno?

Między ciemnymi ścianami lasu przy ścieżce po prawej pojawiła się jakaś słaba

bladość. Młode liście szeleściły na szyi konia i ramieniu jeźdźca. Koń był biały albo

jabłkowity, albo deresz, bo jego boki wniosły na polankę własny migotliwy blask. Kształt

jeźdźca na jego grzbiecie wydał się zrazu monstrualnie krępy, dopóki jakaś nierówność

gruntu nie wprawiła go w ruch, który zdradził, że wierzchowiec niesie nie jedną osobę, ale

dwie. Z przodu mężczyznę, a za nim kobietę. Jeden ciemny zarys pozbawiony szczegółów

stał się wyraźnie dwoma, choć nadal nie do rozpoznania, gdy koń i jadący na nim przecinali

ścieżkę i podążali swą ukrytą drogą na południowy zachód. Ukazał się tren długiej sukni, a

nawet jaśniejsze punkty tajemniczej bladości w poruszającym się kształcie, dłoń trzymająca

się pasa jeźdźca, owal twarzy spoglądającej ku niebu, bez kaptura, który opadł na ramiona

kobiety.

Nie zobaczył nic więcej, a jednak ją poznał. Może sprawiło to uniesienie głowy z

wielkim zwojem włosów, poruszającej się na tle nieba prawie tak samo czarnego, albo

wyprostowana postawa i ruch jej ciała, albo też jakaś napięta struna w nim samym, która nie

mogła nie zadźwięczeć w jej obecności. Ta jedna spośród wszystkich kobiet nie mogła

przejść obok, nawet po ciemku i nieświadoma jego bliskości, żeby on tego nie wyczuł.

A co tu robiła Judyta Perle w nocy, trzy dni po zniknięciu, siedząc z tyłu za jeźdźcem

dążącym na południowy zachód, bez przymusu, ale z własnej woli?

Stał tak długo znieruchomiały i milczący, że nocne stworzonka przestały się go bać

albo o nim zapomniały. Gdzieś za polaną, na ścieżce, którą miał iść, coś szeleściło

pośpiesznie między jedną kępą poszycia a drugą i poszło na zachód w ciszę bezpieczeństwo.

Niall ocknął się z odrętwienia i ruszył za stłumionym odgłosem kopyt stąpających po trawie.

Nie wierzył w to, co zobaczył, ani nie rozumiał. To nie mogło być tym, czym się

wydawało. Dokąd dążyła, kim był jej towarzysz, co zamierzała? To jej tajemnice, ale Niall

ufał jej tak mocno i ślepo, że żadna nocna wyprawa nie mogła tym zaufaniem wstrząsnąć.

Jedyne, co było pewne, to że znalazł ją, dzięki Bogu, i teraz nie może jej znowu zgubić, i to

wystarczało. Gdyby go nie potrzebowała, jeśli nie groziłoby jej niebezpieczeństwo, niech tak

będzie, a on jej nie sprawi kłopotu. Musi jednak iść za nią i trzymać się blisko, żeby wiedzieć,

że nic złego jej nie spotka, dopóki całe to nocne interludium się nie skończy, a ona nie

zostanie oczyszczona i przywrócona światłu. Czuł przekraczające granice wytrzymałości

przekonanie, że jeśli znów ją straci z oczu, będzie stracona na zawsze.

Wyszedł z ukrycia i przeciął polanę, idąc do ścieżki, którą pojechali. Nie było ryzyka,

że ich zgubi, bo gęsty las zmuszał ich do trzymania się ścieżki, zwłaszcza nocą, a w tej

ciemności nie daliby rady poruszać się szybciej niż on. Pieszy mógł ich wyprzedzić,

zakładając, że zna te lasy tak jak Niall. Ale jemu wystarczyło, że słyszy odgłosy, które służyły

mu za przewodnika, i w miarę możliwości trzyma się dość blisko, żeby znaleźć się przy niej

w chwili zagrożenia. Droga była mu mniej znana niż w okolicy Pulley, a osada pozostała z

boku na lewo, ale teren wyglądał podobnie i mógł wybierać drogę między drzewami w bok

od ścieżki, aby posuwać się szybciej niż jeździec. Wkrótce znowu doszły do niego miarowe

uderzenia kopyt i lekki pobrzęk uzdy, gdy koń podrzucał głową, słysząc może jakiś ruch w

poszyciu po drugiej stronie szlaku. Dwukrotnie pochwycił krótki nagły dźwięk dzwonków,

niczym wezwanie do modlitwy, upewniający go, że jest blisko i że podejdzie szybko w razie

potrzeby.

Podążali stale na południowy zachód, w zakamarki Długiego Lasu, gdzie było mniej

miejsc niezalesionych z kępami wrzosu i odsłoniętymi skałami. Przebyli już więcej niż milę,

ale jeździec wciąż parł naprzód tym samym ostrożnym krokiem. Zamglone niebo pociemniało

wraz z gęstniejącą pokrywą chmur. Patrząc w górę, Niall z trudem odróżniał zarysy gałęzi na

jego tle. Szedł z rozłożonymi rękami, dotykając drzew, ale wciąż słyszał posuwającego się

konia, a raz przekonał się, że go wyprzedził, raczej wyczuwając, niż widząc ruch na ścieżce

po prawej. Przystanął, by dać się znów minąć bladej plamie, a potem podjął marsz z większą

ostrożnością.

Zatracił świadomość, jak długo już trwa to ich nocne pielgrzymowanie po lesie, ale

musiała minąć godzina, a jeśli jadący przybywali z miasta, wyruszyli jeszcze godzinę

wcześniej. Nie miał pojęcia, dokąd zmierzają. Nie znał tej części lasów. Musieli być blisko

źródła potoku Meole i posuwali się w górę nurtu. Z wyższego terenu po lewej spływały w

poprzek ścieżki dwa lub trzy potoczki, nie stanowiąc żadnej przeszkody, bo każdy można

było przejść suchą nogą, przynajmniej w lecie. Strumyczki dodawały jeszcze jeden cichy

odgłos, pluskając sennie po kamieniach. Niall uznał, że przeszedł już trzy mile, odkąd ruszył

śladem jeźdźca.

Gdzieś niedaleko po prawej las zaszeleścił i ucichł. Rytm chodu konia zmienił się,

kopyta sprawdzały twardsze podłoże, gdzie kamień wychodził na powierzchnię, a potem

cofnęły się na murawę i stanęły. Niall przesunął się bliżej, przekradając się od drzewa do

drzewa. Wydawało się przy lekkim zelżeniu ciemności, że ścieżka rozszerza się w trawiastą

aleję, gdzie można dostrzec niebo, choćby zachmurzone. Potem zauważył bladość wśród liści.

Był to koń stojący nieruchomo. Następnie usłyszał po raz pierwszy czyjś głos, męski, syczący

szept wyraźnie słyszalny w ciszy:

Powinienem cię dowieźć do bramy.

Jeździec zsiadł już z siodła. W tej leśnej nawie, gdzie ciemność stawała się nieco

mniej nieprzenikniona, widać było ruch na ziemi, ciemniejszy kształt przesuwający się na tle

bladości konia niczym pasma chmur po księżycu.

Nie - powiedział głos Judyty, chłodny i wyraźny. - Tego nie było w umowie. Nie

życzę sobie tego.

Po poruszeniu się konia Niall poznał, kiedy mężczyzna podtrzymał ją przy zsiadaniu.

Sprzeciwiał się jeszcze, ale bez przekonania.

Nie mogę cię puścić samej.

To niedaleko - rzekła. - Nie boję się.

Pogodził się z odprawą, bo koń znów poruszył się i tupnął w darń, a uprząż

zadzwoniła. Jeździec dosiadł wierzchowca. Powiedział coś jeszcze, ale zagłuszył to ruch

konia, który obrócił się w lewo ku innemu szlakowi, prowadzącemu poprzez wyżynę na

skróty do drogi. Teraz ważna była szybkość, nie sekret. Ale po przejechaniu kilku kroków

zawahał się i zawrócił, żeby ponownie ofiarować to, co już odrzuciła, wiedząc że ona

odmówi.

Trudno mi cię tak zostawić...

Znam drogę - odrzekła po prostu. - Jedź, wróć do domu przed świtem.

Wtedy zawrócił, potrząsając uzdą, i ruszył wznoszącym się traktem, który chyba

zapewniał większą szybkość, bardziej otwartą i gładszą drogę, bo po małej chwili oddalający

się odgłos kopyt stał się ostrożnym kłusem pozwalającym z dobrą prędkością powrócić z tej

tajemniczej wyprawy. Judyta stała jeszcze tam, gdzie ją zostawił, całkiem niewidoczna na tle

drzew, ale Niall poznałby, że się porusza. Przysunął się bliżej, gotów iść za nią. Znała drogę,

nie było daleko, a ona się nie bała. On jednak pójdzie za nią aż do wybranej przez nią

przystani, cokolwiek to mogło być.

Jeździec odjechał, ostatni stłumiony dźwięk zgasł w ciszy, zanim się poruszyła, a

potem usłyszał, że kieruje się w prawo, z półmroku otwartej drogi z powrotem w ciemność

gęstego lasu, bo jakaś gałązka trzasnęła pod jej stopą. Przeciął dróżkę i ruszył za nią. Była

tam wąska, lecz ubita ścieżka schodząca ku jakiemuś większemu dopływowi Meole, bo

usłyszał z dołu odległy szum wody.

Przeszedł nie więcej niż dwadzieścia kroków tą ścieżką, a ona była ze dwadzieścia

kroków przed nim, kiedy rozległ się nagły gwałtowny trzask gałęzi z prawej, z gęstego

poszycia, a potem Judyta krzyknęła, raz, z zaskoczeniem i przerażeniem. Niall rzucił się na

ślepo naprzód, biegiem ku temu krzykowi, i wyczuł raczej, niż zobaczył, że noc kłębi się

przed nim w jakiejś prawie bezgłośnej walce. Jego rozłożone ręce objęły po omacku i

niepewnie dwa ciała, które starał się rozdzielić. Długie włosy Judyty wydarte ze swego węzła

przesunęły mu się po twarzy, on zaś chwycił ją w pasie, by mieć ją za sobą, bezpieczną.

Wyczuł wznoszący się ruch długiego ramienia wymierzony obok niego w nią, a jakiś dziwny

figiel migotliwego światła błysnął przez chwilkę błękitem na ostrzu noża.

Niall chwycił opadające ramię, wykręcił je w bok i z instynktem zapaśnika podciął

kolanem kolano agresora. Zwalili się obaj na ziemię. Przetoczyli się, zmagając, a gałązki

trzaskały pod nimi. W szarpaninie obijali sobie ramiona o pnie. Jeden walczył o uwolnienie

ręki z nożem, a drugi starał się odepchnąć ostrze od siebie albo nim zawładnąć. Ich oddechy

mieszały się, gdy z wysiłku dyszeli sobie w twarz, wciąż nie widząc się wzajemnie. Napastnik

był silny, muskularny i zdeterminowany, i miał w zanadrzu nieczyste zagrania - używał

głowy, zębów i kolan, ale nie mógł się uwolnić ani znów stanąć na nogach. Niall ściskał go za

prawy przegub, a drugą ręką obejmował ciało tamtego, przytrzymując ramię, tak że

przeciwnik mógł go tylko drapać do krwi po szyi i twarzy. Stękając z wysiłku, tamten

poderwał się i przetoczył ich obu w bok, by rzucić Nialla na drzewo z zamiarem ogłuszenia

go i wyrwania noża z jego uchwytu, ale powiodło mu się zbyt dobrze i to jego własne ramię z

nożem, już osłabione skurczem po ucisku w przegubie, uderzyło z rozmachem w pień, od

łokcia do palców. Dłoń rozwarła się, nóż poszybował szerokim łukiem i znikł w trawie.

Oszołomiony Niall podniósł się na kolana, słysząc, że przeciwnik łapie oddech i jęczy,

grzebie w trawie i w liściach w poszukiwaniu noża i klnie, że go nie może znaleźć. Przy

pierwszym ruchu, jaki zrobił Niall, żeby znowu się z nim zetrzeć, tamten dźwignął się na nogi

i pobiegł, przedzierając się przez krzaki drogą, którą przyszedł. Smagające go gałęzie i szelest

liści znaczyły jego trasę przez las, dopóki ostatni odgłos nie ucichł w oddali.

Niall podniósł się na nogi, kręcąc głową, w której mu dzwoniło, i szukając drzewa, by

się go przytrzymać. Nie był już pewien, z której strony jest ścieżka i gdzie znajdzie Judytę,

dopóki jej spokojny głos nie powiedział powoli i ze zdziwieniem:

Tutaj jestem - i ledwie dostrzegalna bladość wyciągniętej ręki ukazała mu się i

zaniknęła na jego dłoni wyciągniętej na spotkanie. Jej ręka była chłodna, lecz pewna.

Nie wiedział, czy go poznała, czy nie, ale nie bała go się.

Jesteś ranny? - spytała. Przysunęli się ku sobie lekko, raczej z wzajemnego szacunku

niż z ostrożności, a ciepło ich dłoni spotkało się i zmieszało.

A ty? Uderzył cię, zanim go dopadłem. Czy cię zranił?

Rozciął mi rękaw - powiedziała, obmacując lewe ramię. - To chyba zadrapanie, nic

więcej. Nie jestem ranna, mogę iść. Ale ty...

Położyła mu dłonie na piersi, przesunęła badawczo od ramion do przedramion i

natrafiła na krew.

Zranił cię, to lewa ręka...

To nic takiegor zekł Niall. - Łatwo się go pozbyliśmy.

Chciał zabić - oświadczyła Judyta z powagą. - Nie wiedziałam, że banici podchodzą

tak blisko miasta. Podróżując nocą, można stracić życie dla ubrania, które się nosi, a tym

bardziej dla pieniędzy.

Zaczęła drżeć w opóźnionym wstrząsie, on zaś otoczył ją ramionami, by ją ogrzać.

Wtedy go rozpoznała. Jego głos zbudził już wcześniej jakieś echa, ale jego dotknięcie dało

pewność.

Pan Brązownik? Skąd się tu wziąłeś? Na moje szczęście, ale skąd?

Mniejsza teraz o to - odrzekł Niall. - Najpierw pozwól, że cię zaprowadzę tam, dokąd

zmierzasz. Tutaj w lesie, po którym chodzą takie męty, nie jesteśmy bezpieczni. A ty możesz

się zaziębić. Czy to daleko?

Niedaleko. W dół tego strumienia, ledwie pół mili. Tym dziwniejsze, że grasują tu

zbóje. Idę do benedyktynek u Brodu Godryka.

Nie pytał o nic więcej. Jej plany były jej sprawą. Nie pozostało mu nic poza

dopilnowaniem, by jej nie przeszkodzono. Obejmował ją ramieniem, kiedy szli w dół ścieżką,

która wkrótce rozszerzyła się w trawiastą aleję, gdzie jakieś słabe światło pojawiło się niczym

mgła. Schowany za drzewami księżyc wreszcie wschodził. Gdzieś z przodu widać było ulotny

połysk płynącej wody, tajemnicze wibrujące błyski, które pojawiały się i znikały w

okamgnieniu. Z mgiełki wyłoniły się czarne ostre krawędzie dachów i ogrodzenia, i mała

dzwonnica, jedyna linia pionowa.

Czy to tutaj? - spytał Niall. Słyszał o tym klasztor - ku, ale nigdy nie dowiadywał się,

gdzie on leży, ani nie bywał w pobliżu.

Tak.

Odprowadzę cię do bramy i dopilnuję, byś znalazła się w środku.

Nie, musisz wejść ze mną. Nie możesz teraz wracać sam. Jutro, za dnia, będziemy

bezpieczni.

To nie miejsce dla mnie - powiedział z powątpiewaniem.

Siostra Magdalena znajdzie ci jakiś kąt. - I dodała z nagłym namiętnym błaganiem: -

Nie zostawiaj mnie teraz!

Podeszli razem do wysokiego drewnianego ogrodzenia otaczającego klasztorek i jego

ogrody. Choć księżyc był jeszcze ukryty za lesistą wysoczyzną, jego odbite światło rosło z

każdą chwilą. Budynki, drzewa, krzaki, krzywizna strumienia i pasy zarośli na łąkach wzdłuż

jego brzegów, wszystko to wyłaniało się powoli z czerni nocy w subtelnych odcieniach

szarości, które miały się wkrótce posrebrzyć, gdy księżyc wzejdzie wyżej. Niall z dłonią na

sznurze dzwonka przy zamkniętej bramie zawahał się przed pogwałceniem ciszy. Kiedy

zdobył się na pociągnięcie sznura, dzwonienie przeleciało nad wodą i odbiło się echem od

drzew na przeciwnym brzegu. Czekali jednak krótko. Furtianka podeszła, zrzędząc i ziewając,

by otworzyć kratę i zerknąć na nich.

Kto tam? Noc was zaskoczyła? - Zobaczyła mężczyznę i kobietę nie znanych jej i

zagubionych w lesie, w mroku, i wzięła ich za to, czym się wydawali, za uczciwych

podróżnych, którzy pobłądzili i znaleźli się na tym pustkowiu, gdzie każde schronienie było

bardziej niż pożądane. - Potrzebujecie noclegu?

Jestem Judyta Perle. Siostra Magdalena zna mnie i kiedyś proponowała mi

schronienie, gdybym go potrzebowała. Siostro, teraz go potrzebuję. I jest ze mną mój dobry

przyjaciel, który zasłonił mnie przed niebezpieczeństwem i doprowadził tu całą i zdrową.

Proszę o miejsce także dla niego.

Zawołam siostrę Magdalenę - powiedziała furtianka z mądrą ostrożnością i odeszła,

pozostawiając kratę otwartą. Po niewielu minutach wróciły we dwie i bystre brązowe oczy

siostry Magdaleny wyjrzały przez okienko z żywym zainteresowaniem, czujne nawet o tej

nocnej godzinie.

Możesz otwierać - powiedziała wesoło. - To przyjaciółka, a przyjaciel przyjaciółki jest

tak samo mile widziany.

W małej rozmównicy, bez zbędnego zamieszania i bez pytań, siostra Magdalena

zrobiła przede wszystkim najważniejsze, zagrzała mocne wino, żeby wypędzić z nich ostatnie

dreszcze wstrząsu i strachu, podwinęła zakrwawiony rękaw Nialla, przemyła długie cięcie na

jego przedramieniu i założyła opatrunek, namaściła zadrapanie na ramieniu Judyty oraz

szybko zaszyła długie rozdarcie jej stanika i rękawa.

Załatałam tylko - powiedziała. - Nigdy nie miałam ręki do igły, ale wytrzyma do

powrotu do domu. - I wyniosła misę z wodą, zostawiając ich po raz pierwszy samych w

świetle świecy, patrzących na siebie z powagą i dziwiących się sobie nawzajem.

A ty nie pytałeś mnie o nic powiedziała powoli Judyta. - Ani gdzie byłam przez te dni,

ani jak się znalazłam w tym miejscu nocą, jadąc konno z mężczyzną. Ani jak zaginęłam, ani

jak odzyskałam wolność. I tak wiele ci zawdzięczam, a nawet ci nie podziękowałam. Ale

dziękuję, z całego serca! Gdyby nie ty, leżałabym martwa w tym lesie. On chciał mnie zabić!

Wiem dobrze - odpowiedział spokojnie Niall - że nigdy z własnej woli nie

zostawiłabyś nas na trzy dni w niepokoju i zamęcie. I myślę, że jeśli chcesz teraz oszczędzić

tego człowieka, który wpędził cię w takie kłopoty, robisz to w dobrych zamiarach i z dobroci

serca. Czy muszę wiedzieć więcej?

Chcę to pogrzebać i dla siebie samej - powiedziała z żalem. - Co mam do zyskania,

wydając go? A wiele do stracenia. On nie jest zbrodniarzem, tylko aroganckim, próżnym i

głupim młodzieńcem. Nie użył przemocy ani nie wyrządził mi żadnej trwałej krzywdy. Lepiej

będzie o tym zapomnieć. Nie rozpoznałeś go? - spytała, patrząc na niego z powagą swymi

przenikliwymi szarymi oczami, nieco podkrążonymi ze zmęczenia.

Czy to on jechał z tobą? Nie, nie mógłbym powiedzieć, kto to był. A gdybym mógł,

postąpiłbym zgodnie z twoim życzeniem. O ile to nie on - dodał Niall ostro - wrócił potem

pieszo, żeby sobie zapewnić twoje milczenie. Bo tak, ten chciał cię zabić.

Nie, to nie był on. Słyszałam, jak odjeżdża. Poza tym, on by nie mógł. Zawarliśmy

układ i wiedział, że dotrzymam słowa. Nie, ten drugi to jakiś nędznik żyjący z napadów na

drogach. Musimy ostrzec Hugona Beringara, kiedy wrócimy. To miejsce jest bardzo odludne.

Powinien wiedzieć, że krążą tu jakieś wyrzutki.

Wielki węzeł włosów pozostawiła nieupięty, gotowa do snu, którego bardzo

potrzebowała. Jej ogromne wysokie powieki, żyłkowane jak irysy i przejrzyste, nadawały jej

wygląd postaci wykonanej w macicy perłowej. Popatrzył na nią i serce go zabolało.

Jak to się stało - spytała zadziwiona - że byłeś tam, kiedy tak bardzo cię

potrzebowałam? Wystarczyło tylko krzyknąć, a przyszedłeś. To było jak łaska boska,

natychmiastowe zmiłowanie.

Wracałem do domu z Pulley - odpowiedział Niall, wstrząśnięty nagłą słodką

intensywnością jej głosu i na chwilę oniemiały - i zobaczyłem... zobaczyłem, usłyszałem, nie,

wyczułem we krwi, kiedy przejeżdżałaś. Nie chciałem ci sprawiać kłopotu, tylko dopilnować,

żebyś dotarła bezpiecznie tam, gdzie chciałaś.

Poznałeś mnie? - spytała ze zdumieniem.

Tak. Tak, poznałem cię.

Ale nie tego mężczyznę?

Nie, jego nie.

Myślę - oświadczyła z nagłym zdecydowaniem - że ty możesz, że ty jeden spośród

wszystkich ludzi powinieneś wiedzieć. Myślę, że chcę wam opowiedzieć wszystko, tobie i

siostrze Magdalenie, nawet to, czego świat nie może się dowiedzieć, nawet to, co obiecałam

zachować w tajemnicy. Widzicie więc - powiedziała surowo, dochodząc do końca swej

historii, którą streściła w kilka zaledwie minut - jak bezwstydnie wykorzystuję cię, siostro,

przychodząc tutaj. Zaginęłam i byłam poszukiwana przez trzy dni, a jutro muszę wracać i

stanąć twarzą w twarz z tymi, którzy trudzili się i dręczyli z mojego powodu, i powiedzieć im,

że byłam tu z tobą, że uciekłam od swoich kłopotów, bo były dla mnie za ciężkie, i że

znalazłam schronienie, nie zawiadamiając nikogo, tutaj, w tej pustelni, gdzie już kiedyś

proponowałaś mi azyl. Cóż, to nie całkiem będzie kłamstwo, bo przecież jestem tutaj, chociaż

tylko przez połowę tej nocy. Wstyd mi tak cię wykorzystywać. Muszę jednak jutro wracać. -

Właściwie było to już dziś, jak sobie uświadomiła przez mgłę zmęczenia i ulgi. - Nie mogę

ich zostawiać dłużej niż to konieczne w niepewności i niepokoju, teraz, kiedy mogę wrócić.

Bóg wie, że pragnęłabym tu zostać, i to chętnie!

Nie widzę potrzeby, byś się gryzła takimi skrupułami odparła rozsądnie siostra

Magdalena. - Jeżeli to oszczędzi ciebie i tego młodego durnia, któremu wybaczyłaś, i

zamknie usta plotkarzom, widzę to jako przysługę tak samo dobrą, jak każda inna. A potrzebę

spokoju i porady możesz rozgłaszać bez rumieńca, bo to nie żadne kłamstwo. Do tej sprawy

możemy wrócić później, kiedy zechcesz, i zostaniesz tu, jak długo zapragniesz, jak ci kiedyś

obiecałam. Ale masz rację, słusznie będzie dać odpocząć ich umysłom i odwołać

poszukiwania. Później, kiedy odetchniesz nieco, wrócisz i stawisz im czoło, i powiesz, że

przyszłaś do mnie, kiedy świat i głupota mężczyzn - z wyjątkiem tu obecnego, rozumie się -

znużyły cię do rozpaczy. Ale wlec się stąd pieszo? Nie, tego mi nie zrobisz. Czy

kiedykolwiek pozwoliłam kobiecie odejść stąd tak mamie zaopatrzonej? Dostaniesz muła

matki Mariany - biedaczka jest przykuta do łoża i już nigdy nie będzie jeździć konno - a ja

udam się z tobą, żeby dodać wagi temu wszystkiemu. Mam sprawę do opata i mogę ją przy

okazji załatwić.

A jeśli spytają, jak długo tu byłam?

Kiedy będę przy tobie? Nie spytają. A jeśli spytają, nie odpowiemy. Pytania są jak

wierzbowe gałązki - powiedziała siostra Magdalena, wstając, by zaprowadzić ich do

przygotowanych łóżek. - Łatwo je odsunąć na bok.

Rozdział dwunasty

Bracia właśnie wyłaniali się z kościoła po sumie, a słońce wspinało się wysoko na

bladobłękitne niebo, kiedy mała karawana siostry Magdaleny zajechała do strażnicy opactwa.

Była to wigilia przeniesienia świętej Winifredy i nawet nagłe zgony, zaginięcia i katastrofy

nie mogły zakłócić utartego kościelnego porządku. Tym razem nie planowano uroczystej

procesji od świętego Idziego na skraju miasta na pamiątkę przeniesienia relikwii do ich

miejsca spoczynku w ołtarzu świętej Winifredy, ale będą celebrowane msze, a pielgrzymom,

którzy mieliby jakieś szczególne prośby do przedstawienia, zostanie zapewniony całodzienny

dostęp do jej sanktuarium. W tym roku nie przybyło zbyt wielu pątników, ale dom gościnny

był prawie zapełniony, a brat Dionizy krzątał się, zaopatrując przybyszów, jako że brat

Anzelm przygotowywał nowe utwory na cześć świętej. Nowicjusze i dzieci prawie nie

zdawali sobie sprawy, jakie straszliwe troski wstrząsały w ostatnich dniach miastem i

Podgrodziem. Młodsi bracia, nawet ci, którzy znali się bliżej z bratem Elurykiem i głęboko

przeżyli jego śmierć, prawie zapomnieli o nim teraz, w obliczu radosnej perspektywy święta,

które przynosiło im dodatkowe dania przy posiłkach i rozmaite przywileje.

Co innego brat Cadfael. Chociaż starał się, jak mógł, aby skupić myśli na służbie

Bożej, rozbiegały się one przy każdej okazji, żeby zamartwiać go pytaniami, gdzie jest ukryta

Judyta Perle albo czy po tylu złowrogich wydarzeniach śmierć Bertre - da może być uznana

za przypadkową, czy też ma ona znamiona morderstwa. A jeśli tak, kto go zabił i dlaczego?

Wydawało się pewne, że to Bertred zamordował brata Eluryka, ale wszystko wskazywało na

to, że choć sam był daleki od porywania swojej pani, przejrzał czyjeś niecne plany i zamierzał

ją wyzwolić, a później to wykorzystać. Nie było wątpliwości, że stróż mówił prawdę, na ile ją

znał. Bertred spadł z włazu, zaalarmował mastyfa i uciekał aż do brzegu rzeki, a cios w głowę

dodał mu skrzydeł. Tak, ale jeden cios, a na ciele wyciągniętym z wody znalazł drugą, gorszą

ranę, chociaż żadna nie była śmiertelna. A jeśli ktoś pomógł mu wpaść do rzeki, zadając ten

drugi cios, kiedy stróż odwołał już psa?

Jeżeli było to możliwe, któż inny mógł to zrobić, jak nie porywacz zaalarmowany

wkroczeniem Bertreda i zdecydowany ukryć swoją zbrodnię?

A Wiwian Hynde wyjechał, by pomóc ojcu przy stadach w Forton. Być może! Nie na

długo! Jeśli sam nie wpadnie w ramiona straży przy bramach do południa, Hugo pośle po

niego uzbrojonych ludzi.

Cadfael dotarł do tego właśnie punktu rozmyślań, gdy orszak wynurzył się w

porannym słońcu i mnisi zobaczyli siostrę Magdalenę wjeżdżającą w bramę na swym starym

brunatnym mule idącym zwykłym, równym i zdecydowanym krokiem. Jechała z tą samą

nieśpieszną znajomością rzeczy, z jaką robiła wszystko inne, bezpretensjonalnie, bez

zbędnego zamieszania, rozglądając się uważnie. Przy jej strzemieniu szedł młynarz z Brodu,

jej zaufany sprzymierzeniec. Siostrze Magdalenie nigdy nie brakowało mężczyzn gotowych

zrobić wszystko, czego zażądała.

Za nim podążał jednak jeszcze inny muł, wyższy i biały. Kiedy wjechał w łuk bramy,

ujrzeli, że i na nim jechała kobieta, nie w benedyktyńskim habicie, ale w ciemnozielonych

szatach i w szalu na włosach. Wysoka, szczupła niewiasta, wyprostowana, zgrabnie siedziała

w siodle, a jej postawa i sposób trzymania głowy były porażająco szlachetne i zaskakująco

znajome.

Cadfael przystanął tak nagle, że brat idący za nim zderzył się z nim i potknął. Opat na

czele pochodu też zatrzymał się gwałtownie, wytrzeszczając oczy w zadziwieniu.

Wróciła zatem, z własnej woli, w wybranym przez siebie czasie, wolna, spokojna i

prawie niezmieniona, żeby skonfudować ich wszystkich. Judyta Perle prowadziła swego muła

obok muła Magdaleny i zatrzymała się przy niej. Była bledsza, niż ją pamiętał Cadfael. Miała

z natury czystą i prześwitującą jak perła cerę, ale teraz bladość zdawała się nieco matowa, a

powieki obrzmiałe, ciężkie z braku snu i bladoniebieskie jak śnieg. Były w niej jednak spokój

i pogoda, chociaż pozbawione wesołości. Panowała nad sobą, odpowiadała spojrzeniem na

zdumiony i pytający wzrok ludzi i nie spuszczała oczu. John Młynarz podszedł, by pomóc jej

zejść z muła, a ona z dłońmi na jego ramionach stanęła na kamieniach wielkiego dziedzińca z

lekkością, która jednak niezupełnie skrywała zmęczenie.

Opat Radulfus odzyskał oddech i ruszył ją witać. Gdy podeszła, zgięła nisko kolano i

pochyliła się, by pocałować rękę, którą do niej wyciągnął.

Córko - powiedział wzruszony i uradowany - jakże się cieszę, widząc cię przywróconą

nam całą i zdrową. Bardzo się wszyscy martwiliśmy o ciebie.

Dowiedziałam się o tym, ojcze - powiedziała półgłosem - i zawstydziłam się. Bóg wie,

że nigdy nie chciałam, by ktoś się o mnie niepokoił, i przykro mi, że sprawiłam kłopot tobie i

panu szeryfowi, i tylu zacnym ludziom, i naraziłam na koszta. Naprawię szkody najlepiej, jak

potrafię.

Ależ dziecko, trud poniesiony dobrowolnie nie wymaga zapłaty. Skoro wróciłaś cała i

zdrowa, reszta nie ma znaczenia. Ale jak do tego doszło? Gdzie byłaś cały ten czas?

Ojcze - odpowiedziała, nabierając tchu po chwilowym wahaniu. - Widzisz, że nie

odniosłam żadnej szkody.

Można by rzec, że uciekłam od brzemienia zbyt ciężkiego, aby je znieść samotnie.

Musisz mi wybaczyć, że nie powiedziałam nikomu ani słowa, ale byłam w nagłej i pilnej

potrzebie. Pragnęłam jakiegoś spokojnego i cichego miejsca, i czasu na myślenie. Wszystko

to obiecywała mi kiedyś siostra Magdalena, gdybym musiała odciąć się na jakiś czas od

świata. Uciekłam do niej, a ona mnie nie zawiodła.

I przyjeżdżasz wprost z Brodu Godryka? - dziwił się Radulfus. - I przez cały ten czas,

kiedy uważaliśmy cię za zaginioną, byłaś bezpieczna? Cóż, dzięki Bogu za to! I żadne wieści

o tym zamieszaniu, które się tu rozpętało, nie doszły was u Brodu?

Ani słowa, ojcze opacie - odpowiedziała natychmiast siostra Magdalena. Zsiadła i

podeszła bez pośpiechu, wygładzając zmarszczki habitu pulchną, kształtną, dojrzałą dłonią.

Żyjemy z dala od świata i rzadko odczuwamy jego brak. Nowiny wolno do nas

docierają. Od mojego ostatniego pobytu w Shrewsbury nie dotarła stąd do nas żywa dusza aż

do wczoraj, kiedy już nocą przybył pewien człowiek z Podgrodzia. Odwożę więc Judytę do

domu, żeby położyć kres wątpliwościom i dać odetchnąć umysłom.

Mam nadzieję - powiedział opat, badając wzrokiem spokojną twarz Judyty, że i jej

umysł odpoczął po tych napięciach, które zawiodły ją w ukrycie. Trzy dni to nie za wiele, by

ukoić serce.

Spojrzała na niego szarymi, szeroko rozstawionymi oczami i słabo się uśmiechnęła.

Dziękuję ci, ojcze opacie, i dziękuję Bogu. Odzyskałam odwagę.

Jestem zupełnie pewny - powiedział serdecznie opat że nie mogłabyś oddać się w

lepsze ręce. I ja też dziękuję Bogu, że wszystkie nasze lęki o ciebie szczęśliwie się

rozwiewają. Bracia zatrzymani z konieczności w długim rzędzie za plecami opata

nadsłuchiwali, zapuszczali żurawia i zerkali na tę kobietę, poszukiwaną i zaginioną - szeptano

nawet o niej, napomykając o skandalu - a teraz wracającą w nienagannym towarzystwie

subprzeoryszy klasztorku benedyktynek, skutecznie uciszając komentarze i spekulacje, stając

przed światem z godnością i spokojem. Nawet przeor Robert zapomniał się aż tak, że zamiast

zaganiać braci do ich właściwych obowiązków, zamarł w bezruchu i wytrzeszczał oczy.

Może chcesz dać wytchnąć zwierzętom i trochę odpocząć? - pytał opat. - Zaraz poślę

do zamku, do pana szeryfa wiadomość, że wróciłaś cała i zdrowa. Powinnaś bowiem

zobaczyć się z nim jak najszybciej i wyjaśnić mu swoją nieobecność tak jak mnie.

Mam ten zamiar, ojcze - odpowiedziała Judyta - ale chcę teraz wracać do domu. Moja

ciotka, kuzyn i wszyscy moi ludzie wciąż jeszcze się o mnie martwią, więc muszę zaraz

pokazać się im i położyć kres ich niepokojom. Poślę natychmiast do zamku wiadomość dla

Hugona Beringara, on zaś może przybyć do mnie albo wezwać mnie, kiedy zechce. Nie

mogłyśmy jednak przejechać obok, nie powiadamiając ciebie.

To ładnie z waszej strony i jestem wdzięczny. Mam jednak nadzieję, że ty, siostro,

będziesz moim gościem w czasie pobytu w mieście?

Myślę, że dzisiaj - odparła siostra Magdalena - muszę jechać z Judytą i dopilnować jej

bezpiecznego powrotu do rodziny, i być jej adwokatem przed szeryfem, gdyby potrzebowała

obrońcy. Władza może okazać się mniej pobłażliwa niż ty, ojcze, w kwestii zmarnowanego

czasu i trudu. Powinnam z nią zostać przynajmniej przez tę noc, ale mam nadzieję na

rozmowę z tobą jutro. Przywiozłam obrus na ołtarz, nad którym matka Mariana pracowała,

odkąd została przykuta do łoża. Zachowała całą zręczność dłoni i chyba będziesz z jej dzieła

zadowolony, jest jednak starannie spakowany i wolałabym go dziś nie wyjmować. Gdybym

mogła pożyczyć brata Cadfaela, żeby poszedł z nami do miasta, przyniesie ci ten obrus,

wracając. Hugo Beringar byłby zadowolony, mając Cadfaela przy sobie.

Opat Radulfus poznał już ją na tyle, żeby wiedzieć, iż żadna jej prośba nie jest bez

przyczyny. Rozejrzał się za Cadfaelem, który już wystąpił z rzędu braci.

Tak, idź z naszą siostrą. Masz wolne na tak długo, jak będziesz potrzebny.

Za twoją zgodą, ojcze - powiedział ochoczo Cadfael a jeśli siostra Magdalena się

zgodzi, mógłbym po odprowadzeniu pani Perle pójść wprost do zaniku i zawiadomić Hugona

Beringara. On wciąż ma ludzi w okolicy, im prędzej ich odwoła, tym lepiej.

Tak, zgoda. Idź zatem! - Poprowadził ich z powrotem tam, gdzie John Młynarz czekał

ze zwierzętami. Kolumna braci uwolnionych spod kruchty poszła swoją drogą, nie bez

oglądania się na kobiety wsiadające na muły. Kiedy się tym zajmowały, Radulfus odciągnął

na bok Cadfaela i powiedział cicho:

Jeżeli wieści tak powoli dochodzą do Brodu Godryka, ona może nie wiedzieć o

pewnych sprawach, które wcale jej nie ucieszą. Ten jej człowiek, martwy, a co gorsza

winny...

Myślałem o tym - odrzekł równie cicho Cadfael. - Powinna się o tym dowiedzieć,

zanim dotrze do domu.

Kiedy byli na otwartej przestrzeni przed mostem, a muły szły nieśpiesznym krokiem,

Cadfael podszedł do Judyty i spytał:

Byłaś nieobecna przez trzy dni. Czy mam ci zdać sprawę z tego, co się wydarzyło?

Nie ma potrzeby - odparła po prostu. - Już mi sporo powiedziano. Może nie wszystko,

bo nie wszystko jest powszechnie znane. Zdarzył się kolejny zgon. Wczoraj koło południa

znaleźliśmy ciało topielca wyrzucone na nasz brzeg rzeki poniżej końca Gaye. To jeden z

twoich ludzi, młody Bertreda. Mówię ci to teraz - rzekł z łagodnością, słysząc jak ona

gwałtownie łapie oddech - bo w domu zobaczysz go w trumnie, gotowego do pogrzebu. Nie

mogłem cię nie uprzedzić.

Bertred utonął - wyszeptała. - Ale jak to się mogło stać? On pływał jak ryba. Jak mógł

się utopić?

Zadano mu cios w głowę, chociaż to go mogło co najwyżej na chwilę oszołomić. I

jakimś sposobem otrzymał drugie uderzenie, zanim wpadł do wody. Stało się to w nocy. Stróż

folusznika miał coś na ten temat do powiedzenia - mówił Cadfael z namysłem i przeszedł do

powtórzenia słów dozorcy. Ona podczas tej opowieści siedziała na swym mule w lodowatym

milczeniu. Prawie czuł, jak zastyga na myśl o tej nocnej godzinie, o tym miejscu i o tym

wąskim, zakurzonym, zapomnianym pokoju za belami wełny. Trudno jej będzie zachować

milczenie. Oto drugi młody człowiek ucierpiał na skutek jakiegoś jej błędu, a jest jeszcze i

trzeci, którego chyba nie da się oszczędzić, teraz, kiedy są tak blisko prawdy.

Dotarli do bramy i wjechali pod jej łuk. Na stromej pochyłości ulicy Wyle muły

zwolniły jeszcze bardziej i nikt nie próbował ich poganiać.

Jest jeszcze coś - powiedział Cadfael. - Czy pamiętasz ten poranek, gdy znaleźliśmy

brata Eluryka? Zrobiłem wówczas odlew śladu buta. Te właśnie buty zdjęliśmy z ciała

Bertreda, kiedy go przyniesiono do opactwa. Lewy pasuje do odcisku.

Nie! - powiedziała z rozpaczą i niedowierzaniem. - To niemożliwe, to jakaś straszna

pomyłka.

Nie ma tu żadnej pomyłki, żadnej możliwości pomyłki. Pasuje doskonale. Ale

dlaczego? Dlaczego? Po co Bertred miałby ścinać mój krzew róży? Dlaczego miałby godzić

w tamtego braciszka? - I jakimś zagubionym oddalonym głosem, jakby do siebie samej,

dodała: - Nic mi o tym nie mówił! Cadfael nie powiedział nic, ale wiedziała, że słyszał. I po

chwili milczenia powiedziała:

Usłyszysz o tym. Dowiesz się. Lepiej się pośpieszmy. Muszę mówić z Hugonem

Beringarem. - Uderzyła uzdą i pogoniła muła ulicą Wysoką. Z otwartych kramów i z wejść do

sklepów zaczęły wychylać się głowy podniecone jej widokiem, sąsiad trącał łokciem sąsiada i

nagle, gdy zbliżała się do domu, podniosły się powitalne okrzyki, które ledwie zauważała.

Wkrótce rozeszła się wieść, że Judyta Perle powróciła, przybyła konno i w towarzystwie

czcigodnej sługi Bożej, po całej tej gadaninie o jej uprowadzeniu przez jakiegoś złoczyńcę z

zamiarem małżeństwa przez zniewolenie.

Siostra Magdalena trzymała się tuż za nią, więc nie było wątpliwości, że podróżują

razem. Nie mówiła nic podczas tej jazdy z opactwa, choć miała dobry słuch i lotny umysł, i z

pewnością słyszała większość z tego, o czym rozprawiano. Młynarz pozwolił im znacznie się

wyprzedzić, być może celowo. Troszczył się wyłącznie o to, by nikt i nic nie pokrzyżowało

dobrych i mądrych planów siostry Magdaleny. Nie grzeszył ciekawością. Ona sama mu powie

wszystko, co musi wiedzieć, by być jej użytecznym. Służył u niej od tak dawna, że w wielu

sprawach rozumieli się bez słów.

Dotarli do Maerdol Head i zatrzymali się przed domem Vestierów. Cadfael pomógł

Judycie zsiąść, bo przejście na podwórze, chociaż szerokie, było za niskie dla jeźdźca. Ledwie

postawiła nogi na ziemi, gdy siodlarz z sąsiedniego sklepu wyjrzał ze swoich drzwi z oczami

okrągłymi ze zdumienia i znikł równie nagle, by przekazać nowinę jakiemuś kupującemu

wewnątrz. Cadfael ujął uzdę białego muła i podążył za Judytą przez ciemne przejście na

podwórze. Z szopy po prawej doleciał ich rytmiczny klekot krosien, a z hallu jakieś słabe

głosy. Przygnębione prządki mówiły półgłosem i tego rana nie śpiewano w domu żałoby.

Branwen przechodziła właśnie przez podwórze do hallu i odwróciła się, słysząc tupot

małych kopyt na ubitej ziemi w przejściu. Wydała ostry wysoki krzyk i już zrywała się do

swojej pani z twarzą rozjaśnioną podziwem i radością, ale zmieniła zdanie i zawróciła

biegiem do domu, wołając panią Agatę i Milesa, i wszystkich domowników, żeby przyszli

szybko zobaczyć, kto się zjawił.

Miles wypadł z hallu z błędnym wzrokiem, rozpromieniony niczym lampa i ruszył z

otwartymi ramionami ściskać kuzynkę.

Judyto... Judyto, to ty! Ach, moja droga, gdzie byłaś cały ten czas? Gdzie byłaś?

Kiedy my wszyscy pociliśmy się, martwili i przeszukiwali każdy rów i każdą uliczkę. Gdzie

byłaś? Co się z tobą działo?

Zanim skończył wykrzykiwać, pojawiła się jego matka, przepełniona łzawymi

czułościami i podziękowaniami Bogu za oglądanie siostrzenicy całej i zdrowej. Judyta

poddawała się cierpliwie temu wszystkiemu i unikała szczęśliwie odpowiedzi, póki nie

wyczerpały im się pytania, a do tego czasu wszystkie prządki i tkacze od krosien byli już na

podwórzu i tuzin głosów naraz budował wieżę Babel, w której nie mogła być słyszana, nawet

gdyby coś mówiła. Powiew radości przeleciał przez dom żałoby i nie dał się stłumić nawet,

gdy matka Bertreda wyszła patrzeć wraz z innymi.

Przykro mi - powiedziała Judyta, korzystając z chwili ciszy w tej zawierusze - że

martwiliście się o mnie, czego bynajmniej nie chciałam. Teraz jednak widzicie, że jestem cała

i zdrowa, i nie ma potrzeby kłopotać się nadal. Nie zaginęłam. Zatrzymałam się przy Brodzie

Godryka u siostry Magdaleny, która była uprzejma mnie tu odwieźć. Ciociu Agato, czy

zechcesz przygotować łoże dla mojego gościa? Siostra Magdalena zostaje tu na noc. Agata

przeniosła wzrok z siostrzenicy na zakonnicę i z powrotem, z uśmiechem na ustach i pełnym

nadziei domysłem w niebieskich oczach. Dziewczyna przyjechała do domu ze swoją patronką

z klasztoru. Z pewnością powróciła do tamtej dawnej tęsknoty za spokojem zakonu, bo po cóż

innego uciekałaby do benedyktynek?

Z całego serca! - odpowiedziała gorąco. - Siostro, jesteś serdecznie witana. Wejdź

proszę do domu, a ja podam ci wino i ciasteczka, bo musisz być zmęczona i głodna po

podróży. Ten dom i my wszyscy jesteśmy na twoje usługi, bo wszyscy zostaliśmy twoimi

dłużnikami.

I poprowadziła siostrę Magdalenę ze świadomą siebie gracją właścicielki domu.

Patrzący na to z boku Cadfael pomyślał, że wystarczyły trzy dni, żeby przyzwyczaiła się

myśleć o sobie jak o pani tej posesji, i że tego nawyku nie można się od razu pozbyć.

Judyta ruszyła za nimi, ale Miles położył jej dłoń na ramieniu, by ją na chwilę

zatrzymać.

Judyto - powiedział jej do ucha z niespokojną troskliwością - czyjej coś obiecywałaś?

Tej zakonnicy? Nie dałaś się jej namówić na wstąpienie do klasztoru?

Jesteś aż tak przeciwny przywdzianiu przeze mnie mniszego habitu? - spytała,

przyglądając się pobłażliwie jego twarzy.

Nie, jeżeli tego właśnie pragniesz, ale... czemu do niej uciekałaś, jeśli...? Chyba jej

siebie nie obiecałaś?

Nie - odrzekła. - Nie robiłam żadnych obietnic.

Ale pojechałaś do niej, dobrze! - powiedział i wzruszył ramionami nad własną

powagą. - Jeżeli to jest to, czego naprawdę chcesz. Chodź, wejdźmy do środka!

Odwrócił się od niej żwawo, wołając jednego z tkaczy, żeby zajął się młynarzem oraz

mułami i dopilnował, by im niczego nie brakło. Pogonił też prządki do wrzecion, ale wesoło i

z humorem. - Bracie, wejdź z nami, witamy najserdeczniej. W opactwie wiedzą zatem, że

Judyta znów jest w domu?

Tak - potwierdził Cadfael. - Wiedzą. Przyszedłem tu, żeby zabrać pewien dar, który

siostra Magdalena przywiozła dla naszej kaplicy Matki Boskiej. Mam też być na zamku w

sprawie pani Perle.

Miles strzelił palcami, nagle znów poważny.

Na Boga, tak! Szeryf może już odwołać pogoń, poszukiwania zakończone. Ale,

Judyto, zapomniałem! O pewnych rzeczach jeszcze nie wiesz. Marcin Bellecote jest tutaj z

synem do pomocy. Nie wchodź do małej komnaty, bo składają tam w trumnie Bertreda.

Utonął w Sevem dwie noce temu. Wolałbym nie psuć tego dnia tak złą nowiną!

Już mi powiedziano odrzekła ze spokojem Judyta. - Brat Cadfael nie pozwolił mi

wrócić tu nieuprzedzonej. Wypadek, jak słyszałam.

Było coś w jej skąpych słowach i ponurym głosie, co kazało Cadfaelowi spojrzeć na

nią z uwagą. Dzieliła z nim jego niepokój. Nie mogła uwierzyć, że wszystko, co się

wydarzyło w związku z jej osobą i jej sprawami podczas tych czerwcowych dni, było

zwykłym przypadkiem.

Pójdę teraz poszukać Hugona Beringara - powiedział i cofnął się od progu, wracając

na ulicę.

W komnacie Judyty zasiedli razem w ponurym zgromadzeniu Hugo, siostra

Magdalena, Judyta i Cadfael, zakończywszy powitania nieco powściągliwie i formalnie.

Miles, wpatrzony w Hugona, nie mając ochoty na rozłączenie z odzyskaną kuzynką, ale

spodziewając się odprawy, opierał dłoń na ramieniu Judyty, jak gdyby potrzebowała ona

obrony. Ale to Judyta go odesłała.

Nie, Miles, zostaw nas, później będziemy mieli na rozmowy tyle czasu, ile sobie

będziesz życzył, i dowiesz się wszystkiego, o co spytasz, ale teraz nie mogę się rozpraszać.

Czas pana szeryfa jest cenny, ja zaś powinnam całą swoją uwagę poświęcić jemu po tym

wielkim kłopocie, który mu sprawiłam.

Nawet wtedy wahał się, marszcząc brwi, ale potem ścisnął ciepło jej dłonie w swoich.

Tylko nie znikaj znowu! - powiedział i wyszedł lekkim krokiem z pokoju, zamykając

starannie drzwi za sobą.

O pierwszym i najpilniejszym, co muszę ci powiedzieć rzekła wtedy Judyta, patrząc

Hugonowi w twarz - nie chciałam mówić ani jemu, ani ciotce. Dosyć się o mnie niepokoili i

nie trzeba im wiedzieć, że moje życie było zagrożone. Panie mój, tam są rozbójnicy, w lesie,

niecałą milę od Brodu Godryka, rabujący w nocy wędrowców. Zostałam tam napadnięta

przez co najmniej jednego człowieka, nie wiem, czy było ich więcej, chociaż zwykle polują

parami, jak sądzę. Miał nóż. Mogę pokazać tylko zadraśnięcie na ramieniu, ale on chciał mnie

zabić. Następny wędrowiec może nie mieć tyle szczęścia. To musiałam powiedzieć ci

najpierw.

Hugo przyglądał się jej z beznamiętną twarzą, lecz ze skupionym wzrokiem. Słychać

było, jak Miles przechodzi przez hall, pogwizdując.

I to wydarzyło się w pobliżu Brodu Godryka? - spytał Hugo.

Tak.

Byłaś sama? Nocą w lesie? Był wczesny ranek, kiedy znikłaś ze Shrewsbury w drodze

do opactwa. - Zwrócił się do siostry Magdaleny. - Czy o tym wiesz?

Wiem od Judyty - odpowiedziała pogodnie Magdalena. - Skądinąd nie, nie było

żadnych śladów złoczyńców wyjętych spod prawa w pobliżu klasztoru. Gdyby któryś z

leśnych ludzi o nich słyszał, powinien mnie zawiadomić. Ale jeśli pytasz, czy wierzę w tę

opowieść, tak, wierzę. Opatrywałam jej rękę i ramię tego mężczyzny, który przyszedł jej z

pomocą i przegnał bandytę. Wiem, że to, co ona ci mówi, jest prawdą.

Mamy czwarty dzień od twego zniknięcia - powiedział Hugo, zwracając znowu na

Judytę niewinne spojrzenie czarnych oczu. - Czy było mądre tak długie zwlekanie z

zawiadomieniem mnie o tych groźnych ludziach w pobliżu? I że siostry są narażone na

niebezpieczeństwo? Któryś z mieszkających w lesie sąsiadów siostry Magdaleny mógł

przynieść wiadomość. I wtedy wiedzielibyśmy, że jesteś bezpieczna i nie musimy się o ciebie

bać. Mógłbym zaraz wysłać ludzi, żeby oczyścili te lasy.

Judyta zawahała się tylko na chwilę, i to raczej zbierając myśli, niż rozważając

podstęp. Udzieliło jej się coś z pewnego siebie spokoju siostry Magdaleny. Odpowiedziała

powoli, starannie dobierając słowa:

Panie mój, moją historią dla świata jest, że uciekłam od brzemienia trosk, by schronić

się u siostry Magdaleny, że byłam z nią przez cały ten czas i żaden mężczyzna nie miał nic

wspólnego z moim odejściem czy powrotem. Ale moja historia dla ciebie, jeśli się zgodzisz,

może być całkiem inna. Są pewne rzeczy prawdziwe, o których ci nie powiem, i pytania, na

które nie udzielę odpowiedzi, ale wszystko, co ci wyjaśnię, i każda odpowiedź, którą

usłyszysz ode mnie, będą prawdą.

Ja bym to nazwała uczciwą propozycją - powiedziała z aprobatą siostra Magdalena - i

gdybym była tobą, Hugonie, przyjęłabym ją. Sprawiedliwość jest bardzo piękną rzeczą, kiedy

nie wyrządza większej szkody ofierze niż złoczyńcy. Dziewczyna wyszła z tego cała i

zdrowa, i niech tak zostanie.

A której nocy - spytał Hugo jeszcze nieprzekonany - zostałaś napadnięta w lesie?

Minionej. Musiało być po północy, chyba godzinę później.

Dobrą godzinę - potwierdziła siostra Magdalena. - Poszłyśmy właśnie do łóżek po

laudach.

Dobrze, wyślę tam patrol, aby przetrząsnął lasy na milę dookoła. Ale w tych stronach

nie słyszy się o innych kłopotach niż wywołanych przez chłopców z Powys, a kiedy ci się

ruszają, jesteśmy uprzedzeni. To musiał być jakiś samotnik. A teraz - powiedział Hugo i

uśmiechnął się nagle do Judyty - opowiedz mi, ile zechcesz, o tym, co się z tobą działo od

czasu, gdy cię wciągnięto do łodzi pod mostem, do zeszłej nocy, gdy dotarłaś do Brodu. Co

do tego, co ja z tym zrobię, musisz mi zaufać.

Ja ci ufam. - Judyta przyglądała mu się długo. - Wierzę, że mnie oszczędzisz i nie

zmusisz do złamania słowa. Tak, wciągnięto mnie. Tak, trzymano mnie aż do przedwczoraj i

byłam nakłaniana do zgody na małżeństwo. Nie zdradzę ci, gdzie i przez kogo.

Czy mam ci to powiedzieć? - zaproponował Hugo.

Nie! - odparła ostro. - Jeżeli wiesz, pozwól mi mieć przynajmniej pewność, że nie

dowiedziałeś się ode mnie. Przez te dwa dni żałował tego, co zrobił, gorzko, rozpaczliwie, nie

widząc drogi wyjścia, nie widząc ucieczki od kary. To mu nic nie dało i nie da, i wiedział o

tym. Pragnął z całego serca bezpiecznie się mnie pozbyć, ale bał się mnie wypuścić, bo

znalezienie mnie oznaczałoby katastrofę. W końcu zrobiło mi się go żal - powiedziała wprost.

- Nie zrobił mi nic złego poza tym pierwszym pochwyceniem. Starał się mnie zdobyć, ale był

zbyt wystraszony, tak, i zbyt dobrze ułożony, żeby brać mnie siłą. Czuł się bezsilny i błagał

mnie o pomoc. Poza tym - oświadczyła z mocą - chciałam zakończenia tej sprawy bez

skandalu, chciałam tego o wiele bardziej niż jakiegoś odwetu na nim. W końcu w ogóle nie

chciałam zemsty. Miałam swój odwet. Panowałam nad nim. Mogłam mu kazać zrobić, co

chciałam. To ja obmyśliłam ten plan. Miał mnie zawieźć nocą do Brodu Godryka lub w jego

pobliże, bo bał się, że go zobaczą albo poznają, a ja miałam wrócić stamtąd do domu, jakbym

tam była cały czas. Zrobiło się za późno, by wyruszać od razu, ale następnej nocy, zeszłej

nocy, pojechaliśmy razem. Zostawił mnie pół mili od Brodu. I właśnie potem, kiedy odjechał,

zostałam napadnięta.

Nie mogłabyś określić, jaki to był rodzaj człowieka? Nie przypomnisz go sobie albo

nie rozpoznasz z widoku, dotyku, zapachu, czegokolwiek?

Tam w lasach przed wschodem księżyca było ciemno jak w grobie. I wszystko szybko

się skończyło. Nie powiedziałam ci jeszcze, kim jest ten, który mi przyszedł na pomoc.

Siostra Magdalena to wie, bo wracał z nami dziś rano. Zostawiłyśmy go przy jego domu na

Podgrodziu. Niall Brązownik, który mieszka teraz w moim dawnym domu. Wszystko, co

posiadam i znam, i co czuję, i każdy, kto się do mnie zbliży - powiedziała z nagłą pasją - ma

związek z tamtym domem i tamtymi różami. Chciałabym ich nigdy nie opuszczać. Mogłam je

oddać opactwu i nadal tam mieszkać. Nie należało porzucać miejsca, gdzie żyła miłość.

„Gdzie żyje miłość”, pomyślał Cadfael, słuchając tego opanowanego głosu, tak nagle

wibrującego i pełnego ognia, i przypatrując się tej bladej, zmęczonej twarzy płonącej niczym

latarnia. I to właśnie Niall był przy niej, kiedy szło o życie lub śmierć!

Płomień opadł nieco i ustalił się, ale nie przygasał.

Co teraz zrobisz z tym, co ci powiedziałam? Obiecałam, że nie wniosę skargi przeciw

niemu, temu, który mnie uprowadził. Nie życzę mu źle. Jeśli go zatrzymasz i oskarżysz, nie

będę świadczyć przeciw niemu.

Czy mam ci powiedzieć - spytał Hugo - gdzie on teraz jest? Siedzi w zamkowej celi.

Wjechał we wschodnią bramę niecałe pół godziny przed przyjściem Cadfaela, a my

zwinęliśmy go, zanim zrozumiał, o co nam chodzi. Nie był jeszcze przesłuchiwany ani o nic

go nie oskarżono i nikt w mieście nie wie, że go mamy. Mogę go wypuścić albo pozwolić mu

gnić tam aż do przyjazdu sądu. Rozumiem twoje pragnienie pogrzebania tej afery i szanuję

twoją chęć dotrzymania słowa. Pozostaje jednak sprawa Bertreda. Był na zewnątrz tej nocy,

kiedy układaliście plany...

Cadfael mówił mi o tym powiedziała, wyprostowana i znowu czujna. To noc jego

śmierci, która mogła być zwykłym wypadkiem albo i nie. Poszedł tam z zamiarem włamania

i... wykradzenia ciebie, bo jak to nazwać? I jest możliwe, że ktoś mu pomógł umrzeć w rzece.

Judyta zaprzeczyła zdecydowanie ruchem głowy.

Nie ten, kogo trzymasz, jak mówisz. Wiem, bo z nim byłam. - Zagryzła wargi i przez

chwilę się zastanawiała. Prawie wszystko już zostało powiedziane, ale nie mogła wymienić

nazwiska. - Oboje znajdowaliśmy się wewnątrz, słyszeliśmy jego upadek, chociaż nie

wiedzieliśmy, co się stało, słyszeliśmy jakieś słabe odgłosy na zewnątrz albo tak nam się

zdawało. Potem znowu coś słyszeliśmy, czy raczej on słyszał. Ale był już wtedy tak spięty, że

każdy szept go drażnił. Nie opuścił mnie jednak. Cokolwiek stało się z Bertredem, nie miał w

tym udziału.

To wystarczający dowód - zgodził się Hugo z satysfakcją. - Bardzo dobrze, niech

będzie po twojemu. Nikt nie musi wiedzieć więcej, niż zechcesz powiedzieć. Ale, na Boga, on

powinien się dowiedzieć, jaki z niego gad, zanim go wyrzucę spod klucza i poślę do domu. O

to nie powinnaś się gniewać, on zaś może uważać się za szczęściarza, bo łatwo się wywinął.

On nie ma wielkiego znaczenia - odrzekła obojętnie.

To tylko niemądry chłopiec. Nie można nazwać go złoczyńcą i jest młody, więc się

poprawi. Ale pozostaje jeszcze Bertred. Brat Cadfael powiedział mi, że to on zabił tego

młodego mnicha. Nie rozumiem tego tak, jak nie rozumiem, dlaczego sam Bertred miałby

umrzeć. Niall mówił mi w nocy, jak wyglądają sprawy w mieście po moim zniknięciu, ale nie

wspominał nic o Bertredzie.

Chyba nie wiedział - powiedział Cadfael. - Znaleźliśmy go po południu, i chociaż

wiadomość naturalnie obiegła miasto, kiedy go przynieśliśmy, wątpię, czy dotarła na koniec

Podgrodzia. Ja na pewno mu tego nie mówiłem. A jak on się znalazł w pobliżu Brodu

Godryka, kiedy go potrzebowałaś?

Widział nas - odpowiedziała - zanim wjechaliśmy w las. Wracał wtedy do domu, ale

poznał mnie i poszedł za mną. Na moje szczęście! Ale Niall Brązownik był zawsze dobry dla

mnie, kiedy się spotykaliśmy tych kilka razy.

Hugo wstał, żeby odejść.

Cóż, każę Alanowi wziąć patrol do lasu i przejechać go wzdłuż i wszerz. Jeśli mamy

w tych stronach gniazdo jakichś dzikich ludzi, wykurzymy ich. Pani, nic z tego, o czym tu

mówiliśmy, nie wyjdzie na jaw. Ta sprawa jest zakończona, jak sobie życzyłaś. I dzięki Bogu,

że się nie skończyła gorzej. Teraz mam nadzieję, że będziesz miała spokój.

Bertred nie daje mi spokoju - odparła gwałtownie Judyta. - Ani jego wina, ani jego

śmierć. Taki dobry pływak, urodzony i wychowany nad rzeką. Czemu jego umiejętność

pływania miała go zawieść tej akurat nocy?

Hugo odszedł z powrotem do zamku, by odwołać swoich ludzi, kiedy tylko zgłoszą się

do raportu, i albo obejść się uprzejmie z nieszczęsnym Wiwianem Hynde, albo, co bardziej

prawdopodobne, pozostawić go pocącego się i strapionego przez noc lub dłużej w zimnej celi.

Cadfael wziął zapakowany starannie obrus na ołtarz, który siostra Magdalena wydobyła z

juków, i wyruszył do opactwa. Wpierw jednak zajrzał do małego pustego pokoju, gdzie ciało

Bertreda leżało w trumnie na kozłach, a stolarz i jego syn dopasowywali wieko, i odmówił

modlitwę za duszę młodego człowieka. Siostra Magdalena wyszła z nim aż na ulicę i tam

przystanęła milcząca i pogrążona w myślach.

Wszystko dobrze? - spytał Cadfael, widząc ją tak małomówną. Nie, niedobrze. Bardzo

źle. - Pokręciła głową z powątpiewaniem. - Nie rozumiem całej tej łamigłówki. Dość jasne

jest, co się działo z Judytą, ale reszty nie mogę zgłębić. Słyszałeś, co powiedziała o śmierci

Bertreda? Te same wątpliwości czuję, kiedy myślę, jak łatwo mogła sama zginąć, gdyby nie

ten brązownik. Czy jest w tym splocie coś, co się wydarzyło przypadkiem? Wątpię.

Zastanawiał się nad tym, kiedy ruszył w górę ku ulicy Wysokiej, a gdy się zbliżał do zakrętu,

zwolnił z jakiegoś powodu i obejrzał się. Ona wciąż tam stała w wejściu, patrząc za nim, z

silnymi dłońmi złożonymi przy pasku. Nic się nie działo przypadkiem, to pewne, nawet to, co

się takie zdawało, miało w sobie jakiś fałsz. Była to raczej sekwencja wydarzeń, w której

każde działanie wynikało z poprzedniego i przywoływało motywy i interesy dotąd

nieujawnione, a sprowadzające nieszczęsne dusze w nie zamieszane tam, gdzie nigdy się nie

wybierały. Cadfael ruszył z powrotem ku siostrze Magdalenie, nieco szybciej i bardziej

celowo, niż kiedy ją opuszczał.

Zastanawiałam się - powiedziała, nie okazując zdziwienia - co się dzieje w twojej

głowie. Rzadko się zdarzało, żebyś tak mało mówił i tak groźnie spoglądał na takiej naradzie.

O czym teraz myślisz?

Jest coś, co chciałbym, żebyś dla mnie zrobiła, skoro nocujesz w tym domu - odrzekł.

- W dniu pogrzebu tego młodzika i powrotu Judyty nie powinno to być trudne. Pożycz dla

mnie dwie rzeczy i przyślij do opactwa. Przez Edwiego, syna Marcina, jeśli jeszcze tu są, ale

ani słowa nikomu innemu. Pożyczasz, nie kradniesz. Bóg wie, że nie na długo, tak czy owak.

Zaciekawiasz mnie - powiedziała Magdalena. - Co to za dwie rzeczy?

Dwa lewe buty - rzekł Cadfael.

Rozdział trzynasty

Teraz, gdy jego myśli biegły tropem odrażającego układu szczegółów, które dotąd

zdawały się nie mieć żadnego sensu, nie był w stanie myśleć o niczym innym. Przez całe

nieszpory starał się skupić na nabożeństwie, ale godna pożałowania seria nieszczęść

związanych z daniną z róży maszerowała nieubłaganie przez jego umysł, układając się

stopniowo w logiczny porządek. Najpierw Judyta, wciąż nieszczęśliwa po trzech latach

samotności, myśląca, a niekiedy także mówiąca, o wycofaniu się do klasztoru, nękana przez

licznych zalotników, zarówno starych, jak i młodych, którzy przez cały ten czas mieli na oku

jej osobę i jej majątek i zalecali się do niej bez powodzenia, a teraz zaczęli wpadać w

desperację, gdy jej plan poświęcenia się służbie Bożej stawał się coraz bardziej realny. Potem

ten zamach na krzew róży będący próbą odzyskania darowizny w postaci domu i wynikająca

z tego śmierć brata Eluryka, prawdopodobnie, a właściwie prawie na pewno nieplanowana i

zadana w afekcie. Po niej, choć gorzko odżałowanej, przynajmniej jeden człowiek popełnił

już morderstwo i można oczekiwać, że później będzie miał mniej skrupułów. Ale potem,

gmatwając wszystko i komplikując, przyszło uprowadzenie Judyty, druga rozpaczliwa próba

powstrzymania jej tym razem przed bezwarunkowym oddaniem domu, i usiłowania

nakłonienia jej lub zmuszenia do małżeństwa. Chociaż niewymieniony z imienia, sprawca tej

okropności był znany. I ta śmierć Bertreda w nocy mogła okazać się dość logiczna, gdyby

spowodował ją porywacz, ale najwyraźniej to nie on. Judyta ręczyła za to i mogłaby zapewne

poręczyć matka Wiwiana Hynde’a, bo wydawało się oczywiste, że gdy porwana i porywacz

zawarli układ, Judyta została przeniesiona w miejsce, gdzie miała większe wygody, do domu,

który został już wcześniej przeszukany. Tymczasem w tym zapomnianym pokoju w składzie

pośpiesznie i pomysłowo zatarto wszelkie ślady jej obecności. Jak dotąd, dobrze! Byli tam

jednak podsłuchujący w nocy za oknem, najpierw Bertred, a później być może ktoś inny,

chyba że Wiwian doprowadził się do stanu, w którym każde poruszenie pająka albo myszy na

dachu wywoływało u niego panikę. Plan mógł zostać podsłuchany, a za koniem z podwójnym

obciążeniem mógł podążać jeszcze ktoś oprócz Nialla Brązownika. I to mogło zamknąć cały

ten nieszczęsny krąg, tym pewniej, jeśli ten, kto go rozpoczął, był także tym, kto go chciał

zakończyć.

„Bo zważmy”, myślał Cadfael, podczas gdy powinien zająć umysł rzeczami

spokojniejszymi i ponadczasowymi” jak świetnym kozłem ofiarnym jest Wiwian Hynde dla

tego kogoś, kto napadł na Judytę w lesie. Człowiek, który ją uprowadził i starał się na próżno

zmusić do małżeństwa, wjeżdża z nią oto do lasu i być może nie ufa obietnicy, że ona go nie

wyda. Woli zatem, kiedy już ją zostawił w pobliżu klasztoru, wrócić, żeby z nią skończyć.

Prawda, że Judyta poręczyła za niego. Była całkiem pewna, że nie zawrócił, ale popędził do

domu albo do Forton, do stad swego ojca. Gdyby jednak zamach się powiódł i Judyta została

martwa w lesie, i nie byłoby żadnego świadka, by go wydać”.

„Kozioł ofiarny wybrany przed morderstwem”, ciągnął rozważania Cadfael. „A jeżeli

był jeszcze inny, upatrzony przy pierwszym zabójstwie, nie przed faktem, bo ta śmierć nie

była planowana, ale po nim? Ktoś, kto nagle okazuje się bezradny i słaby, już związany do

zarżnięcia, przydatny i dający pewność, że nie przeżyje. To znów nie przypadek, ale gorzkie

następstwo tego co się stało wcześniej”.

I wszystkie te zawiłe sprawy i winy zależały od dwóch lewych butów, których dotąd

nie widział. „Im starsze, tym lepsze”, powiedział, kiedy Magdalena, inteligentna i nie

dziwiąca się niczemu, pytała go o szczegóły. „Chcę, żeby były znoszone”. Tylko bogaci mają

wiele par butów, ale jeden z noszących te, o które mu chodziło, nie potrzebował już swoich, a

ten drugi musiał mieć z pewnością więcej niż jedną parę. „Nie nowe”, powiedział stanowczo

Cadfael, „bo on na pewno ma jakieś nowe. Braku najstarszych nie zauważy”.

Nieszpory się skończyły i Cadfaelowi zostało dość czasu, żeby odwiedzić przed

wieczerzą swoją pracownię w herbarium na wypadek, gdyby chłopiec czekał tam na niego.

Syn stolarza z pewnością do niego trafi, bo znali się z Cadfaelem od lat i właśnie tam będzie

go szukał. W środku było jednak cicho i pusto. Samotna butla z winem bulgotała z

zadowoleniem na ławie w powolnym, sennym rytmie, pęki suszonych ziół szeleściły cicho

nad głową pod okapem i belkami stropowymi, piecyk wygasł i wystygł. Były to najdłuższe

dni roku, światło na zewnątrz prawie nie osłabło od popołudnia, ale za godzinę przygaśnie do

poziomych promieni zachodu i zielonkawej poświaty zmierzchu.

Jak dotąd nic. Zamknął drzwi do swego małego królestwa, poszedł z powrotem na

wieczerzę w refektarzu i zniósł bez słowa skargi obłudną naganę brata Jeremiasza za

spóźnienie. Właściwie nie zwrócił na nią uwagi, chociaż instynktownie udzielił zadowalającej

odpowiedzi. Dom na Maerdolhead musiał być zbyt ożywiony, by siostra Magdalena mogła

dokonać swej kradzieży tak łatwo i szybko, jak miał nadzieję. Mniejsza z tym. Jej zawsze

sprzyjał los, czegokolwiek się podjęła.

Po kolacji poszedł sumiennie na kompletę, ale nadal nie było ani znaku. Potem znów

wycofał się do swej pracowni, która stanowiła zawsze wygodną wymówkę, nawet tak

późnym wieczorem. Zrobiło się już całkiem ciemno i bracia udali się już do swoich cel w

dormitorium, kiedy przyszedł Edwy Bellecote, w pośpiechu i z przeprosinami.

Ojciec posłał mnie na robotę do Frankwell, a że nie miałem pozwolenia mówić mu o

tobie, bracie Cadfaelu, pomyślałem, że najlepiej trzymać język za zębami. Trwało to dłużej,

niż myślałem i musiałem udawać, że zostawiłem narzędzia, aby się wytłumaczyć, dlaczego

wracam do domu tak późno. Ale siostra miała mnie na oku. Szybka jest. I zdobyła, o co

prosiłeś.

Wyciągnął zawiniątko spod kubraka i usiadł na ławie, nieproszony, ale pewny

serdecznego przyjęcia.

Po co ci te dwa buty nie do pary?

Cadfael znał go, odkąd chłopiec, który teraz miał osiemnaście lat, był czternastoletnim

urwisem, wysokim na swoje lata, szczupłym i śmiałym, z grzywą kasztanowych włosów i

piwnymi oczami, które zauważały wszystko, co się działo dookoła. Teraz przypatrywał się,

gdy Cadfael rozwijał zawiniątko i stawiał buty na klepisku.

Do zbadania dwóch stóp nie do pary - odpowiedział i oglądał je przez chwilę, nie

dotykając ich. - Który należy do Bertreda?

Ten. Porwałem go dla siostry z miejsca, gdzie leżały jego rzeczy, ale ona musiała

czekać na okazję, żeby zdobyć ten drugi, bo inaczej już bym tu był, zanim mnie wysłali do

Frankwell. Nie szkodzi - powiedział z roztargnieniem Cadfael i odwrócił but podeszwą do

góry. Był mocno znoszony, starty przy wielkim palcu i naprawiany, a podeszwa wzmocniona

klinem grubej skóry na pięcie. Była to zwykła ciżma, której się nie sznuruje, a po prostu

wciąga na stopę. Rzemyk mocujący podbicie od zewnątrz był prawie przetarty. Mimo jednak

paru lat noszenia, podeszwa była zdeptana całkiem prosto, od pięty do wielkiego palca. Nie

zaznaczył się żaden nacisk na którąś ze stron ani na piętę, ani skośne starcie przy wielkim

palcu. Powinienem wiedzieć - powiedział. - Nie widziałem go chodzącego więcej niż sześć

razy, ale powinienem wiedzieć. Prosty jak włócznia! Chyba nigdy w życiu nie stąpnął ani nie

wbił obcasa na skos.

Ten drugi but był płytko skrojoną ciżmą z takim samym jednoczęściowym podbiciem

i z nieco zaostrzonym szpicem, ze skórzaną podkładką pod piętą i z rzemieniem opasującym

kostkę, zapinanym klamrą z brązu. Zewnętrzna strona pięty była głęboko zdeptana i takie

samo zużycie było widać po wewnętrznej stronie wielkiego palca. Światło z lampki Cadfaela,

padając z bliska, ale ukośnie, uwydatniało światła i cienie. Tu pęknięcie pod wielkim palcem

dopiero się zaczynało, ale pojawiło się w tym samym miejscu co w bucie zdjętym z nogi

Bertreda, a to wystarczyło.

Czego to dowodzi? - dziwił się Edwy, pochylając jasną czuprynę nad butem.

To dowodzi, że jestem głupcem - odrzekł ponuro Cadfael - chociaż sam to czasami

podejrzewałem. To dowodzi, że człowiek, który nosi jakiś but w tym tygodniu, nie musi być

tym samym człowiekiem, który go miał na nogach tydzień temu. Cicho teraz, daj mi

pomyśleć!

Zastanawiał się, czy potrzeba natychmiastowego działania, ale przypomniawszy sobie

wszystko, co powiedziano tego popołudnia, uznał, że to może poczekać do rana. Cóż mogło

być bardziej uspakajającego niż opinia Judyty, że napaść na nią wiązała się z ryzykiem

podróży przez las i była zamachem na kobietę zaskoczoną przez noc, na jakąkolwiek kobietę,

po prostu dla jej szat, jeśli nie miała nic wartościowego. Nie, nie trzeba podnosić alarmu i

znów wzywać Hugona przed świtem, morderca ma wszelkie powody, żeby się czuć

bezpiecznie.

Synu - powiedział Cadfael, wzdychając. - Starzeję się, potrzebuję łóżka. A ty lepiej

idź do swojego, bo inaczej twoja matka oskarży mnie o sprowadzanie cię na złą drogę.

*

Kiedy chłopiec odszedł z ciekawością wciąż nie zaspokojoną, Cadfael siedział cichy i

milczący, w końcu uświadomiwszy sobie, z czym jego umysł dotąd bojaźliwie walczył.

Morderca przekonany teraz o własnej zręczności, czując się niezagrożony, nie da za wygraną.

Zaszedłszy tak daleko, nie zawróci. Cóż, jego czas się kończył. Została mu tylko ta jedna noc,

chociaż o tym nie wiedział, a nie mógł niczego zdziałać przeciw Judycie w jej własnym

domu, z siostrą Magdaleną dotrzymującą jej towarzystwa. Będzie czekał na stosowną chwilę

nieświadomy, że jutro wszystko się skończy.

Cadfael poderwał się, wprawiając lampę w migotanie. Nie, nie przeciw Judycie! Jeżeli

tamten był tak pewny siebie, ma jeszcze tę jedną noc, żeby spróbować zachować dom na

Podgrodziu, bo jutro zostanie złożona danina z róży i prawa opactwa na kolejny rok

pozostaną nienaruszalne. Jeśli Judyta mogła spać bezpiecznie, krzew róży nadal był

zagrożony.

Mówił sobie, że jest przesądnym głupcem, że nikt, nawet zbrodniarz zarazem uśpiony,

jak i podniecony powodzeniem, nie ośmieli się zadziałać znowu tak szybko, ale zanim

dokończył tę myśl, już był w połowie drogi przez ogród, na wielki dziedziniec i ku strażnicy.

Tu, na znajomym terenie ciemność nie stanowiła przeszkody, a niebo było dziś jasne i usiane

gwiazdami, drobnymi do ukłuć szpilek w tej północnej ciemności. Na Podgrodziu panowała

cisza, nic się nie poruszało poza jakimś kotem włóczęgą w bocznej uliczce. Ale gdzieś tam z

przodu, za rogiem muru opactwa, przy targu końskim jakaś drgająca łuna stała na niebie nisko

za dachami domów, podświetlając ich czarne sylwetki i znowu pogrążając je w ciemności.

Cadfael zaczął biec. Wtedy usłyszał oddalony i stłumiony gwar wielu głosów wołających coś

z niedowierzaniem i nagle łuna została pochłonięta przez wielki wybuch ognia, który

wytrysnął ku niebu z trzaskaniem drewna i cierni. Gwar stał się wrzawą krzyków mężczyzn i

pisków kobiet, a echo szczekania wszystkich psów Podgrodzia odbijało się od ściany do

ściany wzdłuż gościńca.

Drzwi otwierały się, ludzie wybiegali na drogę, wciągając w biegu spodnie i kubraki, i

podążali, potykając się i plącząc, w kierunku ognia. Pytania krzyżowały się i nie znajdowały

odpowiedzi, bo nikt nie wiedział, co się dzieje. Cadfael przybył wraz z innymi do bramy na

podwórze Nialla, która już stała otworem. Za furtką do ogrodu jarzyła się jaskrawoczerwona

łuna. Ponad murem wznosiła się ognista kolumna płonącego powietrza dwa razy wyższa od

postawnego mężczyzny, która wciągała w górę wirujące płatki popiołu i roztapiała się w

ciemności. „Dzięki Bogu”, pomyślał Cadfael na jej widok, „że nie ma wiatru i nie dosięgnie

domu ani gospodarstwa kowala z drugiej strony”. Sądząc z furii i hałasu, wypali się szybko.

Wiedział już jednak, co zobaczy, kiedy wkraczał przez furtkę.

Pośrodku tylnego muru ogrodu krzak róży był wielkim słupem ognia, ryczącym

niczym palenisko i trzaskającym jak łamane kości, gdy ciernie pękały i wiły się w ogniu.

Płomień doszedł do starej pokurczonej winorośli, ale poza nią nie było już nic do spalenia,

tylko kamienny mur. Drzewa owocowe znajdowały się dosyć daleko, by przetrwać, chociaż

ich wyciągnięte w tę stronę gałęzie mogły zostać osmalone. Z krzaka róży nie pozostało

jednak nic oprócz poczerniałych rozpostartych ramion i białego popiołu. Na tle oślepiająco

jasnych płomieni kilka bezsilnych postaci krążyło i uskakiwało, nie będąc w stanie podejść

bliżej. Woda wylewana z bezpiecznej odległości zamieniała się w parę i znikała z wściekłym

sykiem, ale nic nie pomagała. Zrezygnowali z usiłowań zwalczenia pożaru i odstąpili z

kołyszącymi się wiadrami, patrząc, jak stary pokręcony pień, przez tyle lat urodzajny, wił się,

pękał i jęczał w agonii.

Niall oddalił się pod przeciwległą ścianę i stał, przyglądając się z pobrudzoną,

rozczarowaną twarzą i zmarszczonymi brwiami. Cadfael podszedł do niego, a tamten zwrócił

głowę i skinął, potwierdzając, że go poznaje, zanim znów podjął swoją nieprzerwaną

obserwację.

Jak on urządził takie palenisko? - spytał Cadfael. - Tu nie wystarczą hubka i krzesiwo,

to pewne, a ty byłeś w domu. Zajęłoby mu z kwadrans rozpalenie ognia.

Przyszedł tą samą drogą - odrzekł Niall, nie odwracając wzroku od wieży dymu i

popiołu wznoszącej się ku niebu. - Przez pastwisko z tyłu, gdzie grunt jest wyższy. Tym

razem nawet nie wchodził do ogrodu. Musiał wylać jakiś olej przez mur na krzak i winorośl,

skąpał je w nim. A potem wrzucił pochodnię. Dobre oświetlenie... A sam uszedł w ciemność.

I nic nie możemy zrobić, nic.

Nikt nie mógłby zrobić nic innego, niż stać z dala od żaru i patrzeć, jak bardzo powoli

pierwsza furia zaczęła słabnąć, a poczerniałe gałęzie obwisająze ścian i zapadają się w

płonące ognisko, wysyłając w górę lotny szary popiół unoszący się niczym chmary moli. Nic

poza odczuwaniem wdzięczności, że mur z tyłu jest z solidnego kamienia i nie przepuści tego

ognia ku innym ludzkim siedzibom.

To było jej drogie - powiedział z goryczą Niall.

Było. Ale ona przynajmniej wciąż cieszy się życiem - odrzekł Cadfael - i na nowo

odkryła jego wartość. I wie, komu zawdzięcza ten dar, zaraz po Bogu.

Niall nic na to nie powiedział, ale posępnie przypatrywał się, jak ogień opada

uspokojony w łoże szkarłatu, a popielne mole polatają po ogrodzie, nie wzbijając się już nad

głowy. Sąsiedzi odstępowali, zadowoleni, że najgorsze już minęło, i stopniowo zaczęli

odchodzić z powrotem do swych łóżek. Niall nabrał tchu i otrząsnął się z oszołomienia.

Myślałem - powiedział - o sprowadzeniu mojej dzieweczki dziś do domu.

Rozmawialiśmy dopiero co, tamtej nocy, że dobrze by było, gdyby została u mnie, skoro już

nie jest małym dzieckiem. Teraz jednak się zastanawiam. Kiedy jakiś szaleniec nawiedza ten

dom, ona pozostaje bezpieczniejsza tam, gdzie jest. Tak - rzekł Cadfael, ożywiając się. - Tak,

zrób to, sprowadź ją do domu! Bez obawy! Od jutra, Niallu, ten szaleniec nie będzie cię już

nękał. To ci obiecuję!

Dzień przeniesienia świętej Winifredy zaświtał słoneczny i piękny. Wietrzyk

podrywający się wraz ze światłem dnia poniósł zapach spalenizny przez dachy Podgrodzia

równie nieuchronnie, jak robotnicy przekraczający most zanieśli do miasta wiadomość o

pożarze. Dotarła ona do Vestierów, kiedy tylko otwarto okiennice i pierwszy klient wszedł do

sklepu. Miles wpadł do saloniku z konsternacją na twarzy, jak ktoś zobowiązany do

przekazania złej wiadomości i niepewny, jak to zrobić delikatnie.

Judyto, zdaje się, że jeszcze nie skończył się pech związany z krzakiem róży. Zdarzyło

się coś dziwnego, właśnie tym usłyszałem. Nie ma powodu do niepokoju, nikt nie zginął tym

razem ani nie ucierpiał i nic poważnego się nie stało. Wiem jednak, że będziesz przejęta,

mimo wszystko.

Tak długi i deprymujący wstęp nie był obliczony na uspokojenie jej, mimo kojącego

tonu. Wstała z ławki przy oknie, gdzie siedziała z siostrą Magdaleną.

Co tym razem? Co jeszcze mogło się tam stać?

Był pożar w nocy, ktoś podpalił krzak róży. Spłonął do ostatniego listka, do korzeni,

jak mówią. Nie został żaden pączek ani gałązka, a tym bardziej kwiat, żeby ci złożyć daninę.

A dom? - spytała przerażona. - Zapalił się? Były szkody? Niall nie ucierpiał? Tylko

krzak?

Nie, nie, nic się nikomu nie stało, nie martw się o tego kowala ani o dom, bo są

bezpieczni. Nie wspominano, że ktokolwiek ucierpiał. Gdyby tak było, mówiliby o tym.

Teraz bądź spokojna, to już koniec! - Ujął jąza ramiona, bardzo łagodnie po bratersku,

uśmiechając się do niej. - To już skończone i nie będzie gorzej. Przepadł tylko ten

nawiedzony krzak i tym lepiej, moim zdaniem, zważywszy, ile zła spowodował. Zawarłaś

dziwny układ, ale już się go pozbyłaś.

To nie musiało przynieść nikomu szkody - powiedziała żałośnie i usiadła na powrót,

uwalniając się łagodnie z jego rąk. - Ten dom należał do mnie. Byłam w nim szczęśliwa.

Chciałam dać go Bogu, chciałam go pobłogosławić.

Znowu jest twój i możesz go dać albo zatrzymać - odrzekł Miles - bo w tym roku nie

dostaniesz róży w dani, moja droga. Masz prawo go odebrać z tego powodu. Możesz go

przekazać jako wiano, jeśli zechcesz jednak wstąpić do benedyktynek. - Spojrzał w bok na

siostrę Magdalenę niebieskimi jasnymi oczami i uśmiechnął się. - Albo znowu sama w nim

zamieszkać, jeśli ci to po myśli, albo pozwolić Izabeli i mnie się tam przenieść, kiedy się

pobierzemy. Cokolwiek postanowisz, stary układ jest zerwany. Gdybym był tobą, nie

śpieszyłbym się z zawieraniem drugiego takiego po tym wszystkim, co się zdarzyło w jego

następstwie.

Nie odbieram darów, zwłaszcza danych Bogu - odrzekła. Miles zostawił za sobą

otwarte drzwi saloniku - usłyszała szmer kobiecych rozmów z drugiego końca długiej

komnaty za drzwiami, nagle zagłuszonych przez inne głosy z hallu, najpierw męski, grzeczny

i niski, potem należący do jej ciotki, w którym brzmiała nuta słodyczy dodawana w

rozmowach towarzyskich. Można było spodziewać się licznych odwiedzin sąsiadów, skoro

był to dzień pogrzebu Bertreda. Przed południem zostanie przeniesiony na cmentarz u

świętego Chada. - Niech tak zostanie - powiedziała Judyta, odwracając się do okna. - Po co o

tym teraz mówić? Jeżeli krzak spłonął... - To miało jakiś złowieszczy biblijny wydźwięk,

płonący krzak objawienia. Ale tamten oczywiście nie został spalony.

Judyto, kochanie - powiedziała Agata, pojawiając się w drzwiach. - Jest tu pan szeryf,

żeby cię znów odwiedzić, i przyszedł z nim brat Cadfael.

Weszli spokojnie i nie było w nich nic złowieszczego poza faktem, że wraz z nimi

pojawili się dwaj sierżanci, którzy stanęli wyprostowani po obu stronach wejścia. Judyta

odwróciła się, by powitać gości, w oczekiwaniu znanej już nowiny.

Panie mój, ja i moje sprawy nadal sprawiają ci kłopot. Mój kuzyn już mi powiedział,

co się stało w nocy. Mam szczerą nadzieję, że to już ostatni krąg tego wiru. Przykro mi, że cię

weń wciągnęłam. Na tym się musi skończyć.

Tego właśnie pragnę - odpowiedział Hugo, składając formalny ukłon Magdalenie,

która siedziała przy oknie we władczej pozie, milcząc z godnością. - Mam dziś sprawę raczej

do pana Coliara. Bardzo proste pytanie, jeśli nam możesz pomóc. - Obrócił się do Milesa z

najuprzejmiejszą miną i spytał gładko i szybko, bez uprzedzenia: - Te buty zdjęte Bertredowi,

gdy go wydobyto z rzeki, kiedy mu je dałeś?

Miles myślał szybko, ale nie dość szybko. Na chwilę zaparło mu dech, a zanim go

odzyskał, jego matka przemówiła ze swą zwykłą chętną gadatliwością i dumą ze wszystkiego,

co dotyczyło jej syna.

To było w dniu, kiedy znaleziono martwego tego młodego biedaka z opactwa.

Pamiętasz, Milesie, jak poszedłeś po Judytę natychmiast, kiedy się dowiedzieliśmy. Chciała

wtedy odebrać swój pasek...

Wziął się już w garść, ale niełatwo było powstrzymać Agatę, gdy już raz zaczęła.

Mylisz się, matko - powiedział i nawet zaśmiał się jak pobłażliwy syn, który zwykł

tolerować mglisty sposób myślenia rodzicielki. - To było dwa tygodnie temu, kiedy

zobaczyłem, że ma buty zdarte na wylot. Dawałem mu moje znoszone - powiedział,

odwracając się do Hugona, by śmiało spojrzeć w czarne oczy szeryfa. - Buty to kosztowna

rzecz. Nie, mój drogi - Agata kontynuowała z nieustępliwą pewnością. - Pamiętam bardzo

dobrze, jak bym mogła zapomnieć taki dzień? Tego samego wieczoru wspomniałeś, że

Bertred chodzi prawie boso i że wysyłanie go w naszych sprawach w takich butach źle

świadczy o tym domu...Ciągnęła dalej, jak to robiła zawsze, prawie nie zwracając uwagi na

innych, ale stopniowo uświadomiła sobie, że jej syn stoi jak zmrożony, a twarz mu pobladła

prawie do palącej chłodem niebieskości jego oczu, które były w niej utkwione bez miłości,

bez ciepła, z zimnym, okrutnym pragnieniem uśmiercenia. Jej głupio uprzejmy głos osłabł w

cienkich urywanych dźwiękach i zamilkł. Nie zrobiła nic, by mu pomóc, i wygadała się w

swej ślepej, egocentrycznej naiwności.

Może, mimo wszystko - wyjąkała drżącymi ustami, szukając słów, by go zadowolić i

zetrzeć ten wyraz z jego twarzy. - Teraz nie jestem pewna, mogę się mylić...

Było o wiele za późno, by przekreślić to, co zrobiła. Łzy napłynęły jej do oczu, nie

dając jej widzieć tego akwamaryno - wego spojrzenia pełnego nienawiści, które w niej utkwił

Miles. Judyta wyrwała się ze znieruchomienia i zaskoczenia i podeszła szybko do ciotki,

obejmując jej drżące ramiona.

Panie mój, czy to aż tak ważne? Jakie to ma znaczenie? Nic z tego wszystkiego nie

rozumiem. Proszę o wyjaśnienie!

I rzeczywiście wszystko zdarzyło się tak nagle, że nie nadążała dotąd za słowami ani

nie pojmowała ich znaczenia, ale gdy tylko to powiedziała, przyszło olśnienie, ostre jak

pchnięcie sztyletem. Pobladła i zesztywniała, przenosząc wzrok z Milesa, zastygłego w

gorzkim bezużytecznym milczeniu, na stojącego z boku brata Cadfaela, z Cadfaela na siostrę

Magdalenę, z Magdaleny na Hugona. Jej wargi poruszały się, wymawiając bezgłośnie: „Nie!

Nie! Nie...”, ale żaden dźwięk się nie dobył.

Byli w jej domu i miała tutaj swoją władzę. Spojrzała na Hugona, bez uśmiechu, ale z

opanowaniem.

Myślę, panie mój, że nie ma potrzeby, by moja ciotka się trapiła, bo możemy tę

sprawę omówić spokojnie i ułożyć między sobą. Ciociu, idź lepiej i pomóż biednej Alison w

kuchni. Cała robota spada na nią, a to dla niej najnieszczęśliwszy dzień i nie powinnaś jej

zostawiać samej. Powiem ci później wszystko, co musisz wiedzieć - obiecała i jeśli te słowa

zapowiadały coś złego, Agata tego nie dosłyszała. Wyszła posłusznie z komnaty w ramionach

Judyty, na wpół uspokojona, na wpół przestraszona, a Judyta wróciła i zaniknęła za nią drzwi.

Teraz możemy rozmawiać swobodnie. Już zrozumiałam aż za dobrze, o co chodzi.

Wiem, że dwoje ludzi może przypominać sobie inaczej wydarzenia sprzed zaledwie tygodnia.

I wiem, bo brat Cadfael mi powiedział, że buty, które nosił Bertred, kiedy utonął, zostawiły

ów ślad, który odcisnął morderca brata Eluryka w ziemi pod winoroślą, gdy się wspinał na

mur. To rzeczywiście ma znaczenie, fatalne znaczenie, Milesie, kto nosił te buty tamtej nocy,

ty czy Bertred?

Miles zaczął się obficie pocić, jego własne ciało go zdradzało. Na woskowobiałym,

lodowatym czole tworzyły się wielkie krople i drżały w miejscu.

Mówiłem wam, że dałem je Bertredowi dawno temu...

Nie dość dawno - rzekł brat Cadfael - żeby wycisnął na nich swój znak. Noszą ślad

twego chodu, nie jego. Powinieneś pamiętać odlew, który zrobiłem w wosku. Widziałeś go,

kiedy przyszedłeś zabrać panią Perle do domu od brązownika. Domyśliłeś się wtedy, co to

jest i co oznacza. I tego samego wieczoru, jak poświadcza twoja matka, przekazałeś te buty

Bertredowi, który nie miał nic wspólnego z tą sprawą i nie byłby nigdy przesłuchiwany, a

jego rzeczy przeglądane.

Nie! - wykrzyknął Miles, kręcąc gwałtownie głową. Ciężkie krople spadały mu z

czoła. - To nie było wtedy! Nie! Dużo wcześniej! Nie tej nocy!

Twoja matka twierdzi co innego - powiedział dość łagodnie Hugo. - Jego matka zrobi

to samo. Gdybyś się przyznał do wszystkiego, przemawiałoby to na twoją korzyść podczas

procesu. Bo czeka cię proces, Milesie! Za zamordowanie brata Eluryka...

Miles załamał się wtedy, zapadając się w sobie i ściskając głowę rozłożonymi rękami,

zarazem kryjąc ją i utrzymując w całości.

Nie! - protestował ochryple poprzez sztywne palce. - Nie morderstwo... nie... Wpadł

na mnie jak szaleniec, nie chciałem go skrzywdzić, tylko przegonić...

I tak się to dokonało, tak prosto i tak małym kosztem w końcu. Po tym przyznaniu się

nie miał żadnej obrony; cokolwiek jeszcze wiedział, wyzna w końcu dobrowolnie w nadziei

na złagodzenie wyroku. Wpędził się w sytuację bez wyjścia. A wszystko z ambicji i

chciwości!

...być może także za morderstwo Bertreda - ciągnął Hugo bezlitośnie, lecz tym samym

beznamiętnym tonem.

Tym razem nie było okrzyku. Wstrzymał oddech w mrożącym krew w żyłach i

otrzeźwiającym zaskoczeniu, bo tego nie przewidywał.

...i po trzecie za usiłowanie zamordowania twojej kuzynki w lesie blisko Brodu

Godryka. Odegrałeś swoją rolę całkiem zmyślnie, Milesie Coliarze, zważywszy na to, co się

wydarzyło. Wykorzystałeś fakt, że wielu zalotników nękało panią Perle, i mieli oni motyw,

pragnąc małżeństwa, i to małżeństwa z całym jej majątkiem, a nie jedynie z połową. Kiedy

jednak przyszło do zabójstwa, była tylko jedna osoba, która na tym coś zyskiwała, i to byłeś

ty, jej najbliższy krewniak. Judyta odwróciła się od swego kuzyna i znowu usiadła przy

siostrze Magdalenie, obejmując się rękami, jakby czuła chłód, ale nie wydając żadnego

dźwięku, nie zdradzając odrazy, strachu czy gniewu. Twarz miała ściągniętą i spokojną,

mięśnie napięte i zapadnięte pod białymi kośćmi policzkowymi, a spojrzenie jej wielkich

szarych oczu skierowane było raczej do wewnątrz niż na zewnątrz. I tak siedziała milcząca i

oddalona, podczas gdy Miles stał z opuszczonymi rękami, które odjął od twarzy, obwisłej

teraz i tępej, powtarzając wciąż na nowo z wysiłkiem: Nie morderstwo! Nie morderstwo!

Wpadł na mnie jak szaleniec, nie chciałem zabijać. A Bertred utonął, utonął! To nie moje

dzieło. Nie morderstwo...

Nie powiedział jednak ani słowa o Judycie i do końca odwracał od niej twarz w

przerażeniu, aż Hugo poruszył się i otrząsnął ze zdziwieniem i wstrętem, i skinął dłonią na

sierżantów przy drzwiach. Zabrać go!

Rozdział czternasty

Kiedy odszedł i ostatnie oddalające się kroki wsiąkły w ciszę, poruszyła się i

powiedziała, raczej do siebie niż do innych:

Nigdy bym nie pomyślała, że to zobaczę. - A do wszystkich: - Czy to prawda?

Co do Bertreda - odpowiedział Cadfael - nie mam pewności i nigdy nie będziemy

całkiem pewni, póki on sam nam nie powie, a wierzę, że będzie mógł. Co do Eluryka, tak, to

prawda. Słyszałaś swoją ciotkę - kiedy tylko zdał sobie sprawę, jakie świadectwo zostawił

przeciw sobie, pozbył się tych butów. Wtedy jeszcze chyba nie myślał o zrzuceniu winy na

Bertreda. Pewnie doszedł do przekonania, że naprawdę wstąpisz do klasztoru i zostawisz

sklep i firmę w jego rękach, warto zatem spróbować zerwać układ z opactwem dotyczący

domu na Podgrodziu i mieć wszystko.

Nigdy mnie nie namawiał do przyjęcia ślubów - powiedziała ze zdziwieniem - raczej

był przeciwny. Ale od czasu do czasu wspominał o tym, podsuwał myśl.

Ale tamta noc zrobiła z niego mordercę, co nigdy nie było jego zamiarem. Jestem

pewien, że to prawda. Ale co się stało, to się nie odstanie i potem nie było już odwrotu. Co by

zrobił, gdyby usłyszał w porę o twojej decyzji pójścia do opata i uczynienia daru

bezwarunkowym, tego nie wiemy, ale nie dowiedział się, póki nie było za późno i ktoś inny

zaczął działać, by temu zapobiec. Nie ma wątpliwości, że jego desperacja była wtedy

prawdziwa, że chciał cię odnaleźć, bojąc się, że możesz ulec i oddać swoją osobę i posiadłość

porywaczowi, a on zostanie na lodzie, z nowym panem i bez żadnej nadziei na bogactwo i

władzę, dla których zdobycia już zabił.

A Bertred? - spytała. Jak się w to wplątał Bertred?

Dołączył do moich ludzi podczas poszukiwania ciebie - odpowiedział Hugo - i

wygląda na to, że cię znalazł albo domyślił się, gdzie byłaś ukryta, ale nie powiedział ani

słowa mnie ani nikomu. Wyruszył nocą, żeby cię uwolnić i zagarnąć całą zasługę. Spadł

jednak i zaalarmował psa, jak słyszałaś. Potem wiemy tylko, że go wyłowiono z Sevem na

przeciwległym brzegu, na drugi dzień. Co się stało w międzyczasie i jak doszło do jego

śmierci, pozostaje domysłem. Ale wspominałaś, że słyszałaś albo myślałaś, że słyszysz jakieś

odgłosy, jakby ktoś jeszcze był tam w nocy na dworze, już po odejściu Bertreda. Układaliście

wtedy plan udania się do Brodu Godryka wieczorem.

A ty myślisz, że to musiał być Miles. - Wymówiła to imię z dziwnym żalem. Nigdy

nie myślała, że człowiek będący jej prawą ręką mógłby na nią napaść z zamiarem zabójstwa.

To wszystko wyjaśnia - powiedział ze smutkiem Cadfael. - Kto inny miałby możliwość

dostrzec podejrzane zadowolenie z siebie u Bertreda? Kto inny mógłby tak łatwo śledzić go i

pójść za nim, kiedy się wymknął w nocy? A jeśli twój kuzyn podkradł się wtedy, kiedy

przegoniono Bertreda, i podsłuchał, co zamierzacie, wszystko samo szło mu w ręce. W lesie,

z dala od miasta, kiedy ten drugi cię opuścił, łatwo można było zostawić cię martwą i

ograbioną. Winą obciążono by najpierw banitów, a potem tego, kto cię więził, a później

wywiózł w głuchy las - miałby pewność, że go nie wydasz. Nie sądzę dodał z zastanowieniem

- żeby przedtem rozważał morderstwo, ale kiedy przypadek podsunął taką okazję, musiało mu

się to wydać rozwiązaniem doskonałym. Lepszym niż namówienie cię do klasztoru, bo to on

byłby twoim spadkobiercą. Wszystko wpadło by mu w ręce. A jeśli wtedy, już z tym

zamiarem w myślach, natknął się na Bertreda, oszołomionego ciosem, i jeśli nawiedził go

jeszcze jeden straszliwy pomysł - bo żywy Bertred mógłby mu pokrzyżować plany, ale

martwy nic nie mógł powiedzieć, a w dodatku zostałby znaleziony w butach mordercy

Elureda. Tak więc znalazł kozła ofiarnego.

To jest jednak przypuszczenie - rzekła Judyta z niedowierzaniem. - Nic, nic zupełnie

za tym nie świadczy.

Obawiam się, że jednak tak - odparł ponuro Cadfael. - Bo tak się zdarzyło, że kiedy

twój kuzyn przybył do opactwa z wozem, żeby zabrać ciało Bertreda do domu, przekonał się,

że ci, którzy zdejmowali z chłopca mokre ubranie, nie zwrócili uwagi na jego buty. Ja także o

nich nie pomyślałem, kiedy przyniosłem zwinięte ubranie do wozu. Miles musiał potrząsnąć

wozem i zrzucić mi te buty pod nogi, żebym je podniósł, przyjrzał im się i rozpoznał. Nie

chciał zmarnować takiego dowodu.

To nie było zbyt sprytne - powiedziała z powątpiewaniem - bo Alison mogłaby wam

powiedzieć, że jej syn ma te buty od Milesa.

To prawda, ale tylko gdyby ją spytano. Weź jednak pod uwagę, że mordercę

znaleziono martwego - nie ma więc procesu, nie ma żadnej tajemnicy, żadnego stawiania

pytań, nękania umarłego, a tym bardziej wzbudzającej litość, osieroconej kobiety. Nawet

gdybym miał wątpliwości - mówił Hugo - a zawsze jest ich jakiś cień, nie powinienem

zakłócać pogrzebu ani przysparzać jej smutku. Niemniej, ryzyko istniało. Mógł być zmuszony

do nadrabiania bezczelnością. Ale nawet najsprytniejszy nie może przewidzieć wszystkiego, a

dla niego takie łajdactwo było nowością.

Musiał cierpieć katusze - powiedziała Judyta - przez całą noc, odkąd mu uciekłam,

wiedząc, że wrócę, a nie mając pojęcia, co mogę powiedzieć. A potem, gdy wyjaśniłam, że

nie potrafię rozpoznać złoczyńcy, poczuł się bezpieczny... To dziwne! - mówiła, martwiąc się

rzeczami, na które nic już nie można poradzić. - Kiedy wychodził, nie wydawał mi się zły ani

świadomy winy. Był tylko oszołomiony! Jakby znalazł się gdzieś, gdzie nigdy nie zamierzał

być, w jakimś miejscu, którego nie mógł rozpoznać, i nie wiedział, skąd się tam wziął.

W pewnym sensie - odrzekł trzeźwo Cadfael - to chyba prawda. On był jak ktoś, kto

zrobił fałszywy krok na bagnie i nie może się wydostać, bo z każdym ruchem wpada głębiej.

Od próby zniszczenia krzaku róży po zamach na twoje życie szedł tam, dokąd był popychany.

Nic dziwnego, że miejsce, gdzie dotarł, było mu całkiem obce, a twarz czekająca na niego w

zwierciadle okazała się nieznaną mu twarzą jakiegoś straszliwca.

Wszyscy odeszli. Hugo Beringar z powrotem do zamku, by przesłuchiwać swego

więźnia, dopóki trwał wstrząs samopoznania, a chłodna przebiegłość korzyści własnej nie

zamknęła jeszcze umysłu i sumienia na chwilę otwartych dla prawdy. Siostra Magdalena i

brat Cadfael udali się do opactwa, ona na obiad z Radulfusem, upewniwszy się, że sprawy

tego domu nie wymagają jej obecności przez kilka godzin, on zaś do swoich obowiązków,

skoro wszystko, co musiało być zrobione i powiedziane, zostało zrobione i powiedziane, a

resztę trzeba było pozostawić swemu biegowi. Wszyscy odeszli, nawet ciało biednego

Bertreda złożono już w grobie na cmentarzu świętego Chada. Dom był bardziej opustoszały

niż zwykle, do połowy wyludniony przez śmierć i winę, a brzemię, które spadło na powrót na

ramiona Judyty, było cięższe o dwie pozbawione dzieci wdowy, którym musi zapewnić byt.

Musi i zapewni. Obiecała, że powie ciotce wszystko, co tamta musi wiedzieć, i dotrzymała

obietnicy. Pierwszy lament się skończył, a po nim nadszedł spokój wyczerpania. Nawet

prządki opuściły dom na dziś. Krosna stały nieruchome. Nie słychać było żadnych głosów.

Judyta zamknęła się w saloniku i usiadła, by przypatrywać się gruzowisku, ale

wydawało się raczej, że to, na co patrzy, jest jakąś pustką, terenem oczyszczonym dla

zrobienia miejsca czemuś nowemu. Nie miała nikogo, na kim mogłaby polegać w

sukiennictwie, znowu było ono w jej rękach i musiała nim zarządzać. Potrzebowała nowego

przodownika tkaczy, któremu mogłaby ufać, i urzędnika od rachunków zdolnego zająć

miejsce Milesa. Nigdy nie uchylała się od obowiązków, ale też nigdy nie robiła z nich udręki.

Nie zrobi tego i teraz.

Zapomniała prawie, jaki to dzień. Pewne jest, że nie będzie ani nie może być daniny z

róży. Krzak spłonął aż do gruntu i nigdy więcej nie wyda tych małych, słodko pachnących

białych róż, które przypominały jej lata małżeństwa. To już nie miało znaczenia. Była wolna i

bezpieczna, i była panią tego, co dawała i co zachowywała. Mogła pójść do opata Radulfusa i

zawrzeć nowy kontrakt, spisany i poświadczony, oddający ten dom i ziemię bez żadnych

warunków. Wszystkie żądze i kalkulacje, które ją otaczały, minęły, ona jednak chciała

położyć im kres raz na zawsze. Strata róż pozostawiła jej gorzką słodycz żalu po kilku

krótkich latach szczęścia, których przypomnieniem był co roku jeden kwiat. Teraz nie będzie

żadnego, nigdy więcej.

W środku popołudnia Branwen wsunęła lękliwie głowę w drzwi, żeby powiedzieć, że

jakiś gość czeka w hallu. Judyta obojętnie pozwoliła go wprowadzić.

Niall wszedł z wahaniem, z różą w jednej ręce, w drugiej trzymał dłoń dziewczynki, i

stał przez chwilę w wejściu, żeby zorientować się w komnacie, w której nigdy dotąd nie był.

Padająca z otwartego okna szeroka wstęga jasnego światła przecinała pokój między nimi,

zostawiając Judytę w cieniu po jednej stronie, a gości po drugiej. Judyta wstała, zdumiona

jego przybyciem, i stała z rozchylonymi ustami i szeroko otwartymi oczami, i z sercem nagle

lżejszym, jakby świeży wietrzyk z ogrodu powiał w tym ciemnym i ponurym miejscu,

napełniając je latem i błogosławieństwem dnia świętej. Oto bez wezwania, bez uprzedzenia

stał tu jedyny człowiek z jej otoczenia, który nigdy o nic nie prosił, niczego nie żądał, nie

szukał korzyści, był całkowicie pozbawiony chciwości i próżności i któremu zawdzięczała

coś więcej niż po prostu życie. Przyniósł jej różę, ostatnią ze starego pnia, mały cud.

Niall... - wymówiła powolnym wahającym się głosem, i był to pierwszy raz, kiedy go

nazwała po imieniu.

Przyniosłem ci twoją daninę - powiedział po prostu, zrobił kilka kroków ku niej i

wyciągnął różę, na wpół otwartą, świeżą i nieskazitelnie białą.

Mówiono mi, że nic nie zostało, że wszystko spłonęło. Jak to możliwe? - Iz kolei ona

podeszła ku niemu, ostrożnie, jakby pod wpływem dotyku róża mogła się skruszyć na popiół.

Niall wyjął łagodnie dłoń z uścisku dziewczynki, ona zaś odsunęła się nieśmiało.

Zerwałem ją wczoraj, dla siebie, kiedy wróciliśmy do domu.

Wyciągnięte dłonie sięgnęły i spotkały się na wstędze jasności, a otwarte płatki

przemieniły się w różane lśnienie macicy perłowej. Ich palce zetknęły się i zacisnęły na

łodydze, gładkiej, oczyszczonej z cierni.

Nic ci się nie stało? - spytała. - Jak się goi rana?

To tylko draśnięcie. Boję się - odrzekł Niall - że przeszłaś coś gorszego.

To już skończone. Jakoś sobie poradzę. - Czuła jednak, że wydaje mu się niezmiernie

samotna i opuszczona. Patrzyli sobie w oczy z napięciem, które trudno było znieść, a jeszcze

trudniej przełamać. Dziewczynka zrobiła nieśmiały krok czy dwa i znów zawahała się przed

podejściem bliżej.

Twoja córeczka? - spytała Judyta.

Tak. - Obrócił się, by wyciągnąć rękę do dziecka. - Nie miałem jej z kim zostawić.

Rada jestem. Czemu miałbyś ją zostawiać, kiedy przychodzisz do mnie? Nikt nie

byłby milej widziany. Dziewczynka podeszła do ojca w nagłym przypływie pewności siebie,

widząc, że ta obca, lecz o łagodnym głosie kobieta uśmiecha się do niej. Pięcioletnia i wysoka

jak na swój wiek, o poważnej, owalnej twarzyczce i kremowej cerze muśniętej słońcem,

wstąpiła w słup jasności i zapaliła się niczym płomień świecy, bo jej włosy zebrane przy

skroniach i zwisające na ramiona były szczerozłote, a długie złote rzęsy obrzeżały

ciemnoniebieskie oczy. Zgięła kolano w szybkim ukłonie, nie spuszczając tych oczu

płonących ciekawością z twarzy Judyty. I w jednej chwili, po namyśle, uśmiechnęła się i

wyraźnie uniosła twarzyczkę do mile widzianego pocałunku przez mile widzianego

dorosłego.

Mogłaby równie dobrze wsunąć swą małą dłoń w pierś Judyty i ścisnąć to serce

spragnione przez tyle lat takiego właśnie owocu. Judyta pochyliła się do uścisku ze łzami

napływającymi do oczu. Usta dziecka były miękkie, chłodne i słodkie. W drodze przez miasto

to ona niosła różę i zapach jeszcze się jej trzymał. Nie miała nic do powiedzenia, jeszcze nie

teraz, bo była zbyt zajęta oswajaniem się z tym pokojem i z tą kobietą. Będzie dość wymowna

później, kiedy obie staną się mniej obce.

To ksiądz Adam nadał jej imię - rzekł Niall, patrząc na niąw dół z poważnym

uśmiechem. - Niezwykłe imię, nazywa się Rozalba.

Zazdroszczę ci! - powiedziała Judyta, jak już kiedyś przedtem.

Znów poczuli się nieco skrępowani i trudno im było coś powiedzieć. Tak niewiele

słów i tak skąpych padło tu dotąd. Ujął znów rękę córki i cofnął się ze słupa światła ku

drzwiom, pozostawiając Judytę z białą różą przy piersi, wciąż w świetle słońca. Ta druga

biała róża zrobiła skoczny krok wstecz, gotowa odejść, ale obejrzała się przez ramię z

uśmiechem. Cóż, pisklątko, idziemy do domu. Wykonaliśmy zadanie. odejdą, oboje, i nie

będzie więcej róż do złożenia w dani w dniu przeniesienia świętej Winifredy. A jeżeli tak

odejdą, nie będzie już może nigdy takiej chwili, nie znajdą się nigdy razem we troje w jednym

pokoju.

Dotarł do drzwi, kiedy powiedziała nagle:

Niallu...

Odwrócił się, nagle rozpromieniony, by ją ujrzeć stojącą w pełnym słońcu, z twarzą

białą i otwartą jak ta róża. Niallu, nie odchodź! - Znalazła wreszcie słowa, właściwe słowa i

porę. Rzekła mu to, co powiedziała przedtem głuchą nocą przy bramie u Brodu Godryka: -

Nie zostawiaj mnie teraz!