T. ZASADY DZIAŁANIA NAWODNIEŃ GRAWITACYJNYCH (PODSIĄKOWYCH,

ZALEWOWYCH I NASIĄKOWYCH)

Nawodnienia wpływają na glebę, mikroklimat oraz na roślinność.

Skutki te mogą być natychmiastowe lub tez mogą być przesunięte

w czasie, jako działania następcze. Zależy to od ilości i ja-
kości wód używanych do nawodnień oraz od systemu i sposobu

prowadzenia nawodnień.
W glebie przeschniętej – zwiększenie wilgotności wpływa dodat-

nio na jej właściwości fizyczne i mechaniczne.
Gleby ciężkie – woda rozluźnia spoistość cząstek.
Gleby lekkie – woda powoduje pewien wzrost zwięzłości.
Gleba staje się bardziej napowietrzona i przewiewna (uwilgot-
nienie sprzyja łączeniu się cząstek gleby w agregaty). Uła-

twiona jest jej uprawa przez zmniejszenie oporów, wzrasta ja-

kość pracy poszczególnych narzędzi uprawowych.
Nawodnienia, podczas których osadzają się namuły – mogą

kształtować procesy glebotwórcze bądź stabilizować i odświeżać

dawne procesy. Jest to szczególnie ważne w przypadku gleb hy-

drogenicznych dolinowych.
Stosowanie zbyt częstych i dużych dawek nawodnienia, przy nie-

dostatecznie sprawnym odwodnieniu może powodować niekorzystne

z punktu widzenia rolniczego długotrwałe nadmierne uwilgotnie-

nie gleby, a nawet jej zabagnianie. Za duże dawki nawodnienia

mogą także nadmiernie przemywać i zubożać wierzchnie warstwy

gleby, w głębszych warstwach gleby mogą tworzyć się wówczas

niekorzystne, słabo przepuszczalne warstwy wmycia.
Nawodnienia pozwalają w dużym stopniu uniezależnić się od wa-
hań plonowania wywołanych niekorzystnymi warunkami atmosfe-

rycznymi.
Nawodnienie podsiąkowe
Polega ono na regulowaniu położenia zwierciadła wód gruntowych

w dostosowaniu do wilgotnościowych wymagań danej roślinności.

parowanie

Może ono być realizowane w dwóch systemach:

a) ze stałym zwierciadłem wody gruntowej (stały podsiąk),

b) ze zmiennym zwierciadłem wody gruntowej (podsiąk okreso-

wy).

Każdy z tych systemów może być rozwiązywany w:

‒

układzie zależnym (wspólna sieć nawadniająco-

odwadniająca),

‒

układzie niezależnym (odrębna sieć nawadniająca i odwad-

niająca).

układ zależny

układ niezależny

Nawodnienie zalewowe
Polega ono na zalaniu powierzchni terenu wodą, skąd przenika
ona do profilu glebowego i nasyca go od góry do pełnej pojem-

ności wodnej.
Zależnie od czasu trwania zalewu, a więc od zastosowanej dawki

nawodnienia, woda może wysycać tylko pewną część lub cały pro-

fil glebowy, a nawet odpływać i zasilać wody gruntowe.
Po zakończeniu nawodnienia sieć odwadniająca odprowadza nad-

miar wody z powierzchni terenu oraz z profilu glebowego.
W czasie nawodnienia warstwa wody na powierzchni terenu nie

powinna przekraczać średnio 25-30 cm.
Tak więc teren powinien być dostatecznie płaski i wyrównany,
o spadkach nie przekraczających 4-5‰.

Schemat zalewu regulowanego wodą stojącą w układzie zależnym

Schemat zalewu regulowanego w układzie niezależnym

Układ zależny – rolę głównego doprowadzalnika i głównego rowu

odpływowego spełnia jeden kanał, biegnący zazwyczaj środkiem
szeregu kwater uformowanych przez prostopadłe do osi doliny

groble. Rozwiązanie to jest oszczędne z punktu widzenia inwe-

stycyjnego, jest mało elastyczne w eksploatacji – nie pozwala

na zróżnicowanie użytkowania w obrębie grupy kwater zależnych

jedna od drugiej.
Układ niezależny – zapewnia osobne doprowadzenie i odprowadze-

nia wody z każdej kwatery, umożliwia zróżnicowanie użytkowania

oraz jest sprawniejszy w eksploatacji, ale kosztowniejszy jako
inwestycja.
Nawodnienia nasiąkowe
Mogą być stokowe i bruzdowe.

Schemat nawodnień stokowych