WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W GDAŃSKU

Wydział Stosunków Międzynarodowych

Patryk Serkowski

Chrystianizacja Polski

Praca zaliczeniowa

Na: Geopolityka – Polityka mocarstw

Praca napisana pod kierunkiem

dr Artura Rolanda Kozłowskiego

Mieszko I przyjął chrzest Polski w 966r. Tak podają prawie wszystkie zapiski w różnych

kronikach. Chrzest Polski łączył się z małżeństwem księcia z czeską księżniczką Dobrawą, córką
Bolesława Srogiego.

Od Kronikarza Galla Anonima wiemy, że Mieszko był synem władcy Ziemomysła, a prawnukiem
Siemowita i miał dwóch braci. Kronikarz Gal Anonim opowiada, także małą legendę, która opowiada,
że Mieszko przez siedem lat był niewidomy i kiedy jego rodzice wydali małą uroczystość na część
jego siódmych urodzin on odzyskał wzrok. Rodzina jego była zdania, że ślepota oznaczała, że Polska
kiedyś była niewidoma, a teraz przez zasługę Mieszka ma być wywyższona i oświecona po pobliskie
narody.

Dzięki przyjęciu chrztu przez księcia Mieszka I, Polska dowiedziała się o czci Boga, o zasadach

wiary i została odpędzona od pogaństwa. Zazwyczaj opowiadano legendy o władcach i ich
przyjmowaniu wiary, którzy żyli w pogaństwie. Nawet w kronice ruskiej jest również historia o
Włodzimierzu Kijowskim, który miał oślepnąć i dopiero po chrzcie miał odzyskać wzrok.

Mieszko I chciał zdobyć Pomorze nadodrzańskie, które należało do Słowian. Niestety się to nie

udało przez co wpadł w kłopoty i zmusiło go to do walki z Wieletami z którymi na początku
prowadziło do klęski.

Mieszkowi potrzebni byli sojusznicy, dlatego też zbliżył się do Czech. Z czego wynikło

małżeństwo z księżniczką Dobrawą. Oby dwaj kronikarze jeden niemiecki Thietmar, oraz Polski Gall
Anonim uważają, że to dzięki niej chrześcijaństwo dotarło do Polski. Kronikarz niemiecki sprawdził
nieco informacji o Dobrawie i twierdzi, że same jej imię znaczy po niemiecku Dobro co świadczy też i
o samej kobiecie.

Kanonik praski dostarcza dużo informacji o księżnej Dobrawie. Wychodząc za mąż, nie była ona w

kwiecie wieku, a jej zachowania były podważane przez środowisko praskie. Dobrawa nie była kobietą
przykuwającą wzrok mężczyzn. Natomiast też dziwiono się dlaczego Mieszko wziął sobie ją za żonę.
Także, wielkim pytaniem było dlaczego nie chciano, żeby Mieszko najpierw przyjął chrzest, a potem
poślubił księżną. Ślub Mieszka i Dobrawy odbył się w 965 r. Z wehikułu czasu według Thietmara
wychodzi na to, że między ślubem, a chrztem były 2 lata. Za wybór porzucenia pogaństwa przez
Mieszka, doceniamy księżną Dobrawę.

Kronikarz Thietmar i Gall Anonim mieli zupełnie inne relacje co do ich małżeństwa.
Pierwszy był twierdzenia, że :



Dobrawa konspirowała jak przyczynić się do tego, aby Mieszko I wstąpił do jej wiary,



Próbowała zjednać sobie Mieszka na różne sposoby aby przyjął wiarę dla lepszego życia
Dobrawy,



Postępowała prawidłowo, aby w przyszłości potrafić odpowiednio funkcjonować,



Pościła, ale skusiła się za złamaniem swoich postanowień przez męża, po to, aby on
informował ją o swoich czynach.

Drugi natomiast uważał, że :



Mieszko zagłębiony w swym pogaństwie, miał siedem żon,



Dobrawa postawiła mu warunek, żeby on porzucił swoje dotychczasowe życie, a on zatem
zrobił tak jak i jego przyszła małżonka będzie chciała,



Dobrawa przyjechała do Polski, aby on zjednoczył się z kościołem i wtedy ona mogłaby
dzielić łoże małżeńskie z Mieszkiem.

Kronikarze łączą fakty, że do chrztu doszło między innymi za sprawą łóżkową. Tylko, że

Thietmar pisze, że Dobrawa pomimo postu, wybrała inną drogę po to, aby Mieszko zrzekł się
pogaństwa i połączył z chrześcijaństwem. Polski kronikarz nie posiada najważniejszych informacji o
życiu rodzinnym Dobrawy.

Każdy jest ciekawy co dało początek, aby Mieszko I przyjął chrzest?

Główną przyczyną było zapotrzebowanie chrześcijaństwa ogólnopaństwowego, a także inne

przyczyny wiążące się z innymi krajami. Niestety nie jest to odpowiedź na pytanie dlaczego Książęta
musieli przyjąć ogół chrześcijan, akurat w tym czasie.

Do zmiany religii nakłoniły Księcia:



Dobrawa, która była przedstawicielką Czech,



Małżeństwo polsko-czeskie, które nie zapowiadało od razu dobrego rokowania politycznego,
natomiast było to pierwszym krokiem, aby to zmienić,



Dalsze negocjacje z Czechami , które sprzyjały sprawie chrześcijaństwa i nawiązaniu
przyjaźni,



Przybliżenie się do Niemiec, relacje, które zbliżyły do sojuszu bądź wasalnej podległości,



Według podejrzeń profesora Gerarda Labudy połączenia się Polski z Wieletami było dla
Polski i państwa Mieszka atakiem nie tylko zewnętrznym jak i wewnętrznym,



Związek Wielecki, który z innymi był mocno powiązany z religią, ogólnopaństwowym
kultem Swarożyc, które stanowiło dla Mieszka zagrożenia zniszczenie ustroju, spowolnienie
działań politycznych dynastii do Wielkopolski



Sprawa polityczna oczekiwała od Mieszka I związania się z katolicyzmem

Według książki „Chrzest Polski” Jerzego Dowiata, wpływ na czynniki decydujące o przyjęciu

chrztu miały relacje z zachodnią częścią państwa Polan, którym zagrażał dwór gnieźnieński. Otto I
niemiecki król w 962r. został koronowany przez papieża i mianowany na cesarza. Jego głównym
zadaniem było rozprzestrzenianie wiary na ludność pogańską. Otton chciał znaleźć pieniądze dla
arcybiskupstwa w Magdeburgu. W 963r. Polska spotkała się z Niemcami w okolicach granicy. Gdyby
Mieszko nie zdecydował się na chrześcijaństwo to jego obszar mógłby ulec papieżowi i cesarzowi.
W latach 963-964 Mieszko przybliżył relacje z państwem czeskim. W 965r. poselstwo polskie
wyruszyli do Rzymu, a wraz z nimi siostra Dobrawy, która apelowała do papieża po to ,aby biskup
przybył nad Wartę i Wisłę. A wszystko po to, żeby biskup był przy ważnym wydarzeniu dla naszego
kraju. Niestety nie przybył, ponieważ w tamtym czasie trwały we Włoszech zamieszki. Król Niemiec,
który przybywał poza granicami kraju postanowił zatwierdzić linie polityki cesarstwa.

W końcu nadeszło ważne wydarzenie i Mieszko I przyjął chrzest i my uznajemy tą datę 966r.

Dobrawa zabrała ze sobą jakiegoś duchownego, który udzielał Mieszkowi nauk i różnych informacji o
wierze. Miejsce uroczystości jest nam nie znane. Chrzest był ważnym wydarzeniem dla Polski jak i
dla polityki, więc wymagał większego rozgłosu w Polsce oraz obszarach jej przyległych. Stanowisko
Księcia wymagało, żeby chrztu udzielił mu chociażby jeden biskup i żeby jego Tatą chrzestnym był
ktoś znany w polityce. Wszystko wskazuje na to, że chrzest nie odbył się w Polsce, ale
prawdopodobnie były to Niemcy lub Czechy. Niektórzy wykreślają Czechy ponieważ, ten kraj nie
posiadał własnego Biskupa i podlegał pod niemiecką diecezję w Ratyzbonie. A więc zatem możemy
sobie wyobrazić, że Mieszko I wraz ze swoimi najbliższymi, a także dworem wyruszył na początku
wiosny do biskupiej stolicy. Pytaniem jest kto mógłby zostać jego ojcem chrzestnym, może Czeski
Książe poprzez, którego odniósł się do biskupa, że Mieszko jest osoba kwalifikująca się przyjąć
wiarę, a biskup się zgodził przyjąć go jako kolejnego kandydata do ochrzczenia. Po czym zaczął się
czas w którym Mieszko musiał uczestniczyć w mszach i zasadach godnego zachowania się w kościele.
Ostatnią swoją mszę odbył w Wielką Środę, po czym w Wielką Sobotę odbył się chrzest.

Wielki dzień 14 kwietnia Mieszko I wraz z innymi kandydatami stawił się w kościele, a wraz z

nimi chrzestni. Zgromadzeni kandydaci musieli się wyrzec dotychczasowej wiary pogańskiej. Udali
się do chrzcielnicy, tam biskup poświęcił wodę i przeszedł do odpowiedniego chrztu. Kandydaci
musieli zdjąć swoje nakrycia i wejść do poświęconej wody i zanurzyć się trzykrotnie, pierwszym
ochrzczonym był Mieszko.

Biskup odmówił swoją liturgiczną formułkę. I tak samo działo się z innymi. Po zakończeniu
chrztu musieli się odziać w inne ubrania. Tego dnia dostąpili oni, także sakramentu bierzmowania.
Każdy ochrzczony dostawał nowe imię od Kościoła, lecz go nie znamy. Przyjęcie chrztu przez
Mieszka nie było czymś powszechnym(zwykłym), ani nadanym przez kogoś. W postanowieniach
Mieszka I była to ogromna akcja, która pozwoliłaby chrystianizacji Polski i nakłonieniu do
chrześcijaństwa. Ochrzczony władca, który był samodzielny, nie chciał, aby jego krajem rządzili
biskupi, którzy byli przedstawicielami Niemiec. Jedynie co chciał mieć związane z Niemcami to to,
żeby postawić organizację kościelną, która podlegała by papieżowi w sprawie wiary, a politycznie
tylko jemu. Mieszko, żeby doszło do takiej sprawy, poprosił swą żonę o pomoc. Siostra Dobrawy,
Mlada, która była obecna w Rzymie, a później została opatką klasztoru w Pradze, mogła być ona
orędowniczką polskiej sprawy. W 968r. do Polski zawitali duchowni, a wraz z nimi biskup misyjny
czyli Jordan. Głównym celem Mieszka, były jego relacje z papiestwem, które musiały być dobre po
to, aby Polska dostała własną diecezję po czym nastąpiła fundacja biskupstwa dla ziem polskich, którą
zajmował się Jordan. Posiadłość ta mieściła zapewne się w Gnieźnie. Dzięki osiągnieciom Mieszka I
w Polsce udało się uniknąć przynależności do diecezji Niemieckich, które pozostały na ziemiach
zachodniosłowiańskich. Biskupstwo nie ratowało nas od opresji przed organizacją Niemiecką.

W etapie końcowym panowania Mieszka I wiemy, że jego pozycja polityczna była silna. Inni

cesarze liczyli się ze słowem polskiego Księcia, ponieważ od tego zależały ich relacje z Polską.
Synowi Mieszka I, który był jego dziedzicem, podczas swojego władania, udało mu się przyczynić do
tego, aby papież i cesarz Otton III wyraził zgodę na usamodzielnienie polskiego kościoła. A zatem
zostało stworzone dla Polski arcybiskupstwo w Gnieźnie, które miało łączyć się z czteroma
biskupstwami. W 1000 r. cesarz Otto III wyniósł uroczyście Gaudentego na nową stolicę arcybiskupią.
Od wyrzeknięcia się przez Mieszka I pogaństwa, które było wielkim wydarzeniem minęło 34 lata. Zaś
ustanowienie biskupstwa kujawskiego przypisuje się Mieszkowi II czyli synowi Chrobrego. W
połowie XII w. Polska posiadała dużą ilość sieci biskupstw. Chrobry był założycielem dwóch
klasztorów w Międzyrzeczu i w Trzemesznie. Pierwszymi zakonnikami w polskich klasztorach byli
Włosi.

Przyjmowanie chrześcijaństwa przez książąt polskich dawało korzyści w polityce zewnętrznej, a

to przede wszystkim było z jednym głównych celów Mieszka I. Tamtejszy świat był podzielony na
kilka stref, które miały wspólną teorię polityczną, prawną, religijną. Żaden kraj nie wyznawał
łacińskiego chrześcijaństwa. Posiadały one inne zasady życia społecznego, które zapoczątkowały się
na Zachodzie i były obecne wśród władców, a traciły swoją siłę wśród pogan. Uznawali, że pogan
można było zabijać i nie było to przez nich spostrzegane jako zło, lecz odwrotnie dla nich to był
powód do dumy. Poganinie byli porównywani do zwierząt.

Chrzest pomógł w zawieraniu relacji i w zależnościach z rządzącymi wiarami. Wiemy także, że

Europa utrzymywała kontakty z pogańską Rosją. Nawet sam Mieszko I zawierał porozumienia z
Czechami przed samym wstąpieniem do wiary chrześcijańskiej. Gdyby nie chrzest książę nie mógłby
kontaktować się z papieżem i cesarzem, a poprzez dwór czeski, który należał do chrześcijaństwa
umożliwił mu dostęp do Rzymu. Chrzest zwalczył jego problem i gdy tylko Mieszko był już w wierze
katolicyzmu od razu zaczął działać po to, aby jego kontakty z Rzymem i papieżem były dobre. W
kolejnych czasach jego panowania dowiadujemy się, że Mieszko ciągle utrzymywał kontakty z
papiestwem i nadal miał układy z Rzymem. Mieszko zainteresowany był także wewnętrznymi
zagadnieniami Niemiec. Przed chrztem był nawet powiązany z książętami Bawarskimi, dla których
był zawsze uczciwy, natomiast gdy cesarska dynastia Sasów stała się po jakimś czasie rywalem,
Mieszko był po stronie dynastii bawarskiej.

Zaczynając chrystianizację Polski nie było wiadomo nic na temat sprzeciwów społeczeństwa.

Trudno określić czy nie jest to wina braku informacji w tej sprawie czy wiadomości te zostały nie
zostały celowo ujawnione.

Główną częścią ludu byli wolni właściciele drobnych gospodarstw rolnych, poddający się powoli

władzy możnowładztwa.

Ich głównym dobrem były wielkie połacie ziem. Możnowładztwo wykształciło się w okresie
przedpiastowskim. Misje w Polsce dzieliły się dwie części. Jedna nie była odpowiednia do misji
masowych, a druga główna, miała na celu promocję wiary chrześcijańskiej wśród wyższej warstwy
ludu.

Przebieg chrystianizacji był przewlekły, trwał przez około dwa stulecia. Jego początkiem był

chrzest Polski przez Mieszka I oraz innych. Między 968-1000 r. budowana była polska organizacja
kościelna. Wszystko zainicjowały zapotrzebowania wewnętrzne młodego Państwa, oraz kryteriów
polityki. Jednak wielką rolę odgrywały względy wewnątrzpolityczne, różne tradycje i organizacja
kultowa połączona z monarchią, która była jej poddana. Graniczące kraje pokazywały, że katolicyzm
podległy władzy państwowej, może pomóc w ugruntowywaniu zwartej monarchii.
Powiększająca się Polska Mieszkowa zaczęła zbliżać się do chrześcijańskiego Zachodu. Dlatego
najlepszym wtedy działaniem było przyjęcie chrztu, który zapobiegł późniejszym naciskom z wrogiej
strony niemieckiej. Chrzest Mieszka różnił się od jego rywali zachodniosłowiańskich przyjmujących
pierwszy z sakramentów, ponieważ miał on wolną ręką do podejmowania takiego kroku, inni
natomiast byli zmuszani do podjęcia decyzji. Mieszko w łatwy sposób zdołał zespolić relacje z
papiestwem rzymskim. Zabezpieczył się przed włączeniem wroga do swojego kraju. Duże zasługi ,
także miał syn Mieszka, Bolesław Chrobry, dzięki, któremu Polska dostała aktywny środek misyjny.
Kolejni rządzący Polską dużo zmienili, jeśli chodzi o rozwój polityki zagranicznej. Rozprzestrzenianie
się chrześcijaństwa spowodowało, że szybko zmniejszało się pogaństwo. Najprawdopodobniejszą data
definitywnej chrystianizacji to XIII w.
Gdy koronowany został Bolesław Chrobry, a także jego następcy , katolicyzm zabraniał zadać
jakikolwiek ból wyznawcom pogaństwa, gdyż wiązano to z grzechem.

Podsumowując chrzest Polski dodatnio wpływał od X-XII w. w utrwaleniu państwa polskiego na
zewnątrz i wewnątrz, lecz nie było to związane z religią. Nadrzędny cel wynikał z sprzyjających
sytuacji, wraz z polityką władców Polski.

Bibliografia:

1) Dowiat J., Chrzest Polski, Wiedza Powszechna, Warszawa, 1966
2) Kaczorkowski B., Historia Encyklopedia szkolna PWN, wyd. PWN, Warszawa, 2003