Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub
fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za
ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka
Projekt okładki: ULABUKA

Fotografia na okładce pochodzi ze zbiorów autora.

Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail:

[e-mail]

WWW:

http://sensus.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://sensus.pl/user/opinie/relboo
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 978-83-283-1100-8

Copyright © Helion 2016

Printed in Poland.

•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treĂci

WstÚp

9

¥wiadome relacje

13

Role w zwiÈzkach

17

Ego Management System

19

Modele rodzinno-kulturowe

24

Partnerzy

29

Kochankowie

37

Ty jako dziecko

44

Ty dla siebie

52

Rodzice

60

Zasady komunikacji w zwiÈzku

61

Zasady generalne

72

Zamykaj sekwencje

76

Gdy rozmawiasz przez e-mail

78

Gdy rozmawiasz przez telefon

78

Gdy rozmawiasz na ĝywo

79

Poziomy wiÚzi

85

Etapy zwiÈzku

105

10 etapów zwiÈzku

107

Rozstanie

111

Poleć książkę

Kup książkę

8

S

PIS TRE¥CI

Zasady trwaïoĂci zwiÈzków

115

Wychowywanie dzieci

119

BïÚdy rodzicielskie

122

Zasady komunikacji

135

NajczÚstsze bïÚdy

138

Negatywne przekazy rodziców

144

Równowaga

156

Konflikty

159

PieniÈdze

161

Brak seksu

166

Brak równowagi miÚdzy pracÈ

a ĝyciem rodzinnym

168

Ingerencja osób trzecich

170

Brak równowagi miÚdzy ja, ty, my

171

Dzieci

172

Bïahostki

172

Czas wolny

173

mwiczenie: Lista potencjalnych konfliktów

174

Mechanizmy obronne w zwiÈzkach

191

Podstawowe bïÚdy w przekonaniach Polaków

o zwiÈzkach

223

Pytania i odpowiedzi

231

mwiczenia

247

mwiczenia na radzenie sobie z konfliktami

249

Inne Êwiczenia

275

Epilog

283

MÚĝem byÊ

285

Ojcem byÊ

286

¿onÈ byÊ

288

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji

w zwiÈzku

Poleć książkę

Kup książkę

62

P

SYCHOLOGIA RELACJI

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji w zwiÈzku

63

Jeden z rozdziaïów tej ksiÈĝki, poĂwiÚcony mechanizmom obron-
nym, dotyczyï zasad, które moĝna by streĂciÊ

sïowami: jak nie

rozmawiaÊ. W tym rozdziale bÚdzie inaczej —

bÚdzie mowa

o zasadach komunikacji w zwiÈzku, czyli o tym, jak rozmawiaÊ.
¥wiadoma komunikacja jest umiejÚtnoĂciÈ, która ze wzglÚdu na
swojÈ

istotnoĂÊ powinna byÊ obowiÈzkowo ksztaïcona w szko-

ïach, od poczÈtku edukacji. Niestety, na razie nie przewiduje siÚ
ujÚcia jej w programach szkolnych jako osobnego przedmiotu,
a odsetek wyposaĝonych w tÚ

umiejÚtnoĂÊ ludzi jest marginalny.

Ludzie nie wiedzÈ, co znaczy to, co mówiÈ, dlaczego tak mó-
wiÈ, jakie skutki to powoduje, czym siÚ

kierujÈ, mówiÈc coĂ,

ani jaki ma to wpïyw na sïuchacza, ich samych i otoczenie.
Krótko: nie majÈ

pojÚcia, czym jest Ăwiadome komunikowanie

siÚ, stÈd teĝ

caïy rozdziaïw tej ksiÈĝce zostanie mu poĂwiÚcony.

Zacznijmy od definicji: komunikacja skïada siÚ

z czÚĂci werbal-

nej —

sïów i gïosu— oraz niewerbalnej —zachowañi emocji.

To dwa jedyne znane nauce sposoby, w jakie moĝesz przeka-
zywaÊ ludziom informacje —

mówiÈc i robiÈc. Komunikacja Ăwia-

doma tym róĝni siÚ

od nieĂwiadomej, ĝe wiesz, co dokïadnie

Twoja komunikacja oznacza. Nie jesteĂ strzelajÈcym sïowami
i gestami pistoletem, który bezmyĂlnie produkuje przekazy komu-
nikacyjne, a obserwujesz to, co mówisz i robisz, i zastanawiasz
siÚ

nad tym, jaki efekt wywoïuje to w Tobie i sïuchaczu. Dlaczego

uĝywasz akurat tego, a nie innego sïowa? Jak jest ono przez
Ciebie wypowiadane i dlaczego akurat w ten sposób? Czy trafia
do sïuchacza tak, jak sobie tego ĝyczysz? Czy Twoje polecenia sÈ
rozumiane zgodnie z intencjÈ

i wykonywane? Czy jesteĂĂwia-

domy tego, co czujesz, i potrafisz to opisaÊ

sïowami, zamiast mieÊ

pretensje,

ĝe druga strona siÚnie domyĂla, o co Ci chodzi (choÊ

Ty sam do koñca nie wiesz)? By Ăwiadomie siÚ

komunikowaÊ,

potrzebujesz technik i zasad, które CiÚ

poprowadzÈ. Oto one.

Poleć książkę

Kup książkę

64

P

SYCHOLOGIA RELACJI

Czy to, co mówisz, jest jednoznaczne?

Kiedy chcesz coĂ

powiedzieÊ, najpierw sprawdě, czy przekaz jest

jednoznaczny. JeĂli powiesz do kogoĂ: „Waĝna jest miïoĂÊ”, spo-
wodujesz, ĝe tak ogólnÈ i wieloznacznÈ wypowiedě odbiorca
przekazu zrozumie zupeïnie inaczej, niĝ

zaïoĝyïeĂw swojej

intencji. Istnieje przecieĝ

miïoĂÊfizyczna, matczyna, do zwierzÈt,

do ojczyzny, do jedzenia, do obiektu hobby i wiele innych rodza-
jów tego uczucia. Zatem Twoja wypowiedě

o miïoĂci nie speïnia

kryteriów precyzyjnoĂci, nie brzmi jednoznacznie. Najpierw wiÚc
zastanów siÚ, jak wyraziÊ

to, co chcesz powiedzieÊo miïoĂci,

w sposób jednoznaczny. WieloznacznoĂÊ

jest zarzewiem wielu

konfliktów. ¿ona mówi do mÚĝa: „Wakacje!”. I spodziewa siÚ,
ĝe on zrozumie, ĝe ma przygotowaÊ

walizki i paszporty, bo ona

wïaĂnie o tym pomyĂlaïa. Frustruje siÚ, ĝe nie robi tego, czego
ona oczekuje, a on wtóruje jej, bo przecieĝ

siedzi w internecie

i wyszukuje najlepsze hotele. Konflikt bierze siÚ

stÈd, ĝe komuni-

kat jest wieloznaczny —

kryje siÚw nim wiele moĝliwoĂci i im

wiÚcej ich jest, tym trudniej sïuchaczowi trafiÊ

w to, co byïo

intencjÈ

nadawcy. Dlatego takie zdania jak: „Ty mnie nie

kochasz”, „Ty siÚ

mnie czepiasz”, „Musimy zaplanowaÊnasze

ĝycie”, „Wszystko bÚdzie dobrze”, „Wszystko jest do bani” itp.
sÈ

nic niewnoszÈcymi, zgeneralizowanymi strzaïami emocji, które

konfudujÈ

ludzi i skïócajÈich ze sobÈ. Nie mów: „Nie kochasz

mnie”, ale powiedz: „Przytulaj mnie czÚĂciej”. Nie mów: „Ty siÚ
mnie czepiasz”, powiedz: „ZadaïeĂ

mi to pytanie kilka razy

w ciÈgu ostatnich dziesiÚciu minut, pamiÚtam o nim”. Nie mów:
„Musimy zaplanowaÊ

nasze ĝycie”, powiedz: „ChcÚ, byĂmy zapla-

nowali domowy budĝet na ten rok”. Nie mów: „Wszystko bÚdzie
dobrze”, powiedz: „Zagoi siÚ

w ciÈgu kilku dni”. Nie mów:

„Wszystko jest do bani”, powiedz: „Jestem smutny, ĝe juĝ

trzeci

raz w tym tygodniu siÚ

pokïóciliĂmy”. To jest konkretny, jedno-

znaczny przekaz.

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji w zwiÈzku

65

Czy to, co mówisz, jest fizycznie wykonalne?

Kolejnym problemem zwiÈzanym z precyzyjnÈ

komunikacjÈ

jest brak fizycznej moĝliwoĂci wykonania tego, o czym mówisz.
Zastanów siÚ, czy ktoĂ

jest w stanie fizycznie wykonaÊTwojÈ

proĂbÚ

sformuïowanÈw taki sposób: „Kochaj mnie”. Otóĝnie,

bo nie wiadomo, jak ma tego dokonaÊ

w sferze fizycznej. Nie

wie, o co konkretnie Ci chodzi i w jaki sposób ma siÚ

wywiÈzaÊ

z tego, czego od niego oczekujesz. CzÚsto po drugiej stronie
nastÚpuje rezygnacja z wykonania zbyt ogólnej (nieprecyzyjnej)
proĂby, poniewaĝ

jest praktycznie niewykonalna. Gdyby Twoja

proĂba brzmiaïa „Przytul mnie”, to jej wykonanie staïoby siÚ
ïatwe i oczywiste. Bardzo czÚsto nie uĂwiadamiamy sobie, jak
mocno przywykliĂmy do formuïowania poleceñ

lub próĂb, któ-

rych nie da siÚ

wykonaÊ. Co ma zrobiÊdziecko, kiedy mówisz

do niego: „BÈdě

grzeczne”? W jaki sposób ma zrealizowaÊpole-

cenie „bÈdě”? Nie da siÚ

wykonaÊ czasownika „byÊ” — jest

nieegzekwowalny. WïaĂnie z tego powodu rady w stylu „BÈdě
pewny siebie”

nic nie dajÈ. Bo cóĝkonkretnie oznacza powiedze-

nie komuĂ, ĝe ma byÊ

pewny siebie? Co konkretnie ma zrobiÊ?

Jak konkretnie ma siÚ

zachowywaÊ? Nie bÚdzie wiedzieÊ, o co

chodzi, wiÚc taka rada, zamiast zadziaïaÊ, wywoïa jedynie kon-
flikt poznawczy. Zamiast powiedzieÊ

komuĂ, ĝe ma byÊpewny

siebie, powiedz mu,

ĝeby siÚwyprostowaï, kiedy siedzi, podniósï

podbródek, wykonywaï

gesty demonstrujÈce to, o czym mówi

w danej chwili, i za kaĝdym razem wracaï

do pozycji wyjĂciowej.

To jest konkretny zestaw poleceñ, które w danej sytuacji spo-
wodujÈ, ĝe ten czïowiek stanie siÚ

bardziej pewny siebie. Te pole-

cenia moĝna fizycznie wykonaÊ. W przeciwnym razie nie bÚdzie
wiedziaï, co ma zrobiÊ

i czego konkretnie od niego oczekujesz.

Tak samo siÚ

dzieje, kiedy zwracasz siÚdo pracownika ze sïo-

wami: „Zmotywuj siÚ”. A jak ma to zrobiÊ? Co to znaczy?

Poleć książkę

Kup książkę

66

P

SYCHOLOGIA RELACJI

Podobnie jest z dawaniem sobie nieegzekwowalnych komend,

istniejÈcych jedynie w Ăwiecie wirtualnym. JeĂli CiÚ

teraz popro-

szÚ, byĂ

zapomniaïo liczbie cztery…ZapomniaïeĂ? No wïaĂnie —

pewnych komend nie da siÚ

fizycznie w ogóle wyegzekwowaÊ.

Zapominanie nie istnieje, bo nie zaleĝy od Ciebie. To tak, jak-
byĂ

coĂzjadïi przyznaï, ĝe to, co zjadïeĂ, leĝy Ci na ĝoïÈdku.

W takiej sytuacji proĂba o zapomnienie czegoĂ

jest jednoznaczna

z komendÈ: „Leĝy ci na ĝoïÈdku? To szybciej to przetraw!”. Nie-
wykonalne, prawda? Tak jest za kaĝdym razem, kiedy w komu-
nikacie zostaje uĝyty czasownik „byÊ”. Tego nie moĝna wykonaÊ.
Zamiast wiÚc mówiÊ

do dziecka „BÈděgrzeczne”, powiedz:

„Oddaj tamtemu dziecku zabawkÚ, którÈ

na chwilÚ poĝyczy-

ïeĂ”. To bowiem moĝna zrobiÊ.

Czy to, co mówisz, moĝesz pokazaü?

Ludzie uczÈ

siÚprzede wszystkim poprzez naĂladownictwo —

obserwujÈ

osobÚwzorcowÈi kopiujÈjej zachowania. To szybka

forma nauki, bo eliminuje od razu problemy zwiÈzane z nieade-
kwatnÈ

komunikacjÈ. JeĂli uczysz dziecko jeědziÊna rowerze

czy pïywaÊ, na poczÈtku wcale nie oczekujesz jego kreatywno-
Ăci —

chcesz, by wykonywaïo precyzyjnie te same ruchy co Ty,

aby nauczyÊ

siÚszybko i skutecznie omijaÊbïÚdy.

To dlatego kolejnym aspektem precyzyjnej komunikacji jest

zadanie sobie pytania: czy to, co mówiÚ, mogÚ

zademonstro-

waÊ? JeĂli nie, zmieñ

swoje komunikaty na takie, które moĝesz

drugiej osobie pokazaÊ. To, czego nie moĝesz pokazaÊ, nie ist-
nieje, a zatem nie moĝesz ĝadnej z tych nieistniejÈcych rzeczy
wymagaÊ

od drugiej strony w zwiÈzku. Inaczej mówiÈc, moĝesz

oczekiwaÊ

od niej jedynie tego, co jesteĂsam w stanie zrobiÊ

(albo ktoĂ

inny moĝe to pokazaÊ, jeĂli Ty sam nie umiesz). Nie

powiesz wiÚc do dziecka: „Zachowuj siÚ”, bo nie wiadomo, o co
chodzi. Ale moĝesz zaproponowaÊ, by jadïo widelcem w lewej

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji w zwiÈzku

67

rÚce, a noĝem w prawej, i to pokazaÊ. Podobnie gdy chcesz byÊ
w ïóĝku dotykany w okreĂlony sposób, zademonstrowanie tego
poprzez dotyk znacznie uïatwi partnerowi dziaïanie. Z pewnoĂciÈ
nie pomoĝe milczenie ani nieprecyzyjne opowiadanie o tym.

Czy to, co mówisz, jest konstruktywne
i skutkuje pozytywnymi zmianami?

Zwaĝaj teĝ, by to, co mówisz, byïo konstruktywne i skutkowaïo
pozytywnymi zmianami. JeĂli tak nie jest, zamieñ to na takie
komunikaty, które bÚdÈ

pozytywnie rozwijaÊWaszÈrelacjÚ. Zwrot

„Ty mnie nie kochasz”

nie jest konstruktywny. Nie rozwija

Waszej relacji, wrÚcz odwrotnie

— zatrzymuje jÈw miejscu,

a w wielu wypadkach cofa, burzÈc to, co udaïo Wam siÚ

zbu-

dowaÊ

do tej pory. Kaĝdy zarzut moĝna sformuïowaÊw sposób

konstruktywny: „Kochanie, uwielbiam, jak co trzeci dzieñ

siÚ

kochamy. A poniewaĝ

wczoraj tego nie robiliĂmy, czy mogliby-

Ămy to dzisiaj nadrobiÊ

z podwójnym impetem, bym mógïsiÚ

czuÊ jeszcze bardziej kochany?”. Duĝo lepszy efekt niĝ po wypo-
wiedzeniu:

„Ty mnie w ogóle nie kochasz”. Ten konstrukt wyko-

rzystuje prostÈ

zasadÚ: jedyna rzecz, którÈmoĝna zmieniÊ, to

przyszïoĂÊ. Zatem, mówiÈc cokolwiek, sugeruj zmiany tam, gdzie
moĝna je wprowadziÊ

—czyli wïaĂnie w przyszïoĂci. OdwoïujÈc

siÚ

do przeszïoĂci, sami czynimy sobie krzywdÚ. RoztrzÈsanie

przeszïoĂci samej w sobie koñczy siÚ

szukaniem winnych zamiast

rozwiÈzania sytuacji. Co z tego, ĝe nazwiesz problem, skoro
nie przedstawiasz alternatywnego zachowania? Co po tym, ĝe
lekarz postawi diagnozÚ, jeĂli nie przepisze tabletek? Podobny
bïÈd popeïnia siÚ

w komunikatach zamkniÚtych w teraěniej-

szoĂci, takich jak

„Nie krzycz na mnie”. SÈsformuïowane nega-

tywnie i mówiÈ, czego nie robiÊ, zamiast wskazywaÊ, co zrobiÊ.
Mózg nie zmieni zachowania, jeĂli nie ma nowej alternatywy,
wiÚc musisz zaproponowaÊ

nowy model w miejsce tego, który

Poleć książkę

Kup książkę

68

P

SYCHOLOGIA RELACJI

chcesz wyeliminowaÊ. Dlatego zaproponuj coĂ, co bÚdzie rozwiÈ-
zaniem problemu na przyszïoĂÊ, zamiast waïkowaÊ

to, co siÚ

wïaĂnie wydarza. Zamiast „Nie krzycz na mnie”

moĝesz powie-

dzieÊ:

„Czy moĝesz mówiÊtrochÚciszej?”. Ten komunikat

zamienia teraěniejszoĂÊ

w przyszïoĂÊ, wskazujÈc, co ma siÚ

zmieniÊ, jaka zmiana ma zajĂÊ, aby problem ïatwiej byïo roz-
wiÈzaÊ. Takie wyraĝenia jak „On jest gïupi”, „Ona nic nie wnosi”
itp. nie powodujÈ

ĝadnych pozytywnych zmian, zatem komuni-

kacyjnie sÈ nieskuteczne.

Czy to, co mówisz, moĝna sobie wyobraziÊ?

Precyzja komunikacji dotyczy równieĝ

tego, by mówiÊrzeczy,

które moĝna sobie wyobraziÊ. JeĂli tak nie jest, postaraj siÚ

zmie-

niÊ

komunikaty na takie, które moĝna zobaczyÊ. Czy jesteĂsobie

w stanie wyobraziÊ

cokolwiek po usïyszeniu zdania: „Ludzie spo-

tykajÈ

siÚw okreĂlonych miejscach, by deliberowaÊnad kon-

struktywnymi ideami zmieniajÈcymi okreĂlonego rodzaju kon-
cepty sytuacyjne”? Takie i podobne mu zdania od lat sïuĝÈ

róĝnej

maĂci politykom do demagogicznego zwracania siÚ

do narodu,

jednak w przypadku Twojego zwiÈzku sÈ

bezuĝyteczne. Nie

moĝna tych rzeczy sobie wyobraziÊ, a wiÚc nie ma adekwatnej
stymulacji mózgu; tego typu komunikaty natychmiast siÚ

zapo-

mina, nie da siÚ

z nich w jakikolwiek sposób skorzystaÊani

odtworzyÊ

(zrobiÊ) tego, czego dotyczÈ. Zamiast zatem mówiÊ:

„Musimy zbudowaÊ

Ăwiadomy zwiÈzek”, powiedz:„UsiÈděmy

i porozmawiajmy, patrzÈc sobie w oczy!”. JeĂli ludzie nie potrafiÈ
sobie wyobraziÊ

tego, co im przekazujesz, najprawdopodobniej

tego równieĝ

nie zapamiÚtajÈ. Jeĝeli ktoĂnie potrafi powtórzyÊ

tego, co powiedziaïeĂ, moĝe to oznaczaÊ

dwie rzeczy: albo opo-

wiadaïeĂ

nudno i ten ktoĂnie chciaïtego zapamiÚtaÊ, albo powie-

dziaïeĂ

to w taki sposób, ĝe ten ktoĂtego nie zrozumiaï. JednÈ

z podstawowych strategii komunikacyjnych (np. w rozmowie

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji w zwiÈzku

69

z pracownikiem lub z dzieckiem) jest sprawdzenie skutecznoĂci
komunikatu za pomocÈ

proĂby: „A teraz powiedz, proszÚ, jak

zrozumiaïeĂ

to, co ci powiedziaïem”. Wówczas moĝe siÚokazaÊ,

ĝe z godzinnej rozmowy pracownik zapamiÚtaï

tylko dowcip,

który opowiedziaïeĂ, a dziecko —

komunikat o sïodyczach, bo

wïaĂnie te historie byïy najlepiej zobrazowane. Dobrym przy-
kïadem dziaïania tych mechanizmów jest rozmowa przez tele-
fon, gdy nastÚpuje zjawisko synestezji komunikacyjnej, na któ-
rej skutek mózg odbiorcy przekïada Twój gïos na obrazy. JeĂli
uĂwiadomisz sobie to zjawisko, nabÚdziesz umiejÚtnoĂÊ prowa-
dzenia takiej rozmowy telefonicznej, by w jej trakcie przeka-
zywaÊ

do gïowy sïuchacza dokïadnie te same obrazy, które

tworzysz w swojej gïowie. JeĂli przepracujesz to narzÚdzie i zdo-
bÚdziesz takÈ

umiejÚtnoĂÊ, bÚdziesz odnosiÊolbrzymie sukcesy

w telemarketingu —

w sprzedawaniu dowolnej rzeczy w trakcie

rozmowy telefonicznej, dlatego ĝe sïuchajÈcy CiÚ

ludzie caïy

czas bÚdÈ

wyobraĝaÊ sobie, co mówisz. W innym przykïadzie,

jeĂli mówisz dziecku:

„Uwaga! Niebezpieczeñstwo”, tworzysz

w nim kategoriÚ

poznawczÈ, na której skutek prÚdzej czy póě-

niej do worka o nazwie „niebezpieczeñstwo”

powkïada ono mnó-

stwo niepotrzebnych rzeczy. Zamiast tego powiedz konkretnie:
„Uwaĝaj, zbliĝa siÚ

do nas szybko samochód”. To zamiana tego,

co niewyobraĝalne, na to, co wyobraĝalne. Dziecko nauczy siÚ,
ĝe niebezpieczny jest szybko jadÈcy w jego kierunku samochód
(a nie foliowy worek podskakujÈcy na ulicy przez podmuchy
wiatru, który akurat wtedy siÚ

zerwaï —wiÚc mózg tak zapa-

miÚtaï

Twoje sïowa). W przeciwnym razie jedynie zbudujesz

w dziecku potÚĝne koïo zamachowe strachu, które moĝe ruszyÊ
w sytuacjach kompletnie nieadekwatnych. Niebezpieczeñstwo nie
doĂÊ, ĝe jest potÚĝnÈ

kategoriÈ, zdolnÈpomieĂciÊniewiarygodnie

duĝo zjawisk, to jeszcze jest nieprzekïadalne na wyobraĝenie. Nie
moĝna sobie przecieĝ wyobraziÊ niebezpieczeñstwa, bo ono jest
efektem konkretnej sytuacji. To zresztÈ

niebezpieczne sïowo.

Poleć książkę

Kup książkę

70

P

SYCHOLOGIA RELACJI

Nie da siÚ

go —i jemu podobnych— usunÈÊz jÚzyka, ale moĝna

sobie z nimi poradziÊ, zdajÈc sobie sprawÚ

z sytuacji, która za

nimi stoi, kiedy jÈ

komunikujemy innej osobie.

Ludzie generalnie zapamiÚtujÈ

historie, dlatego teĝstory-

telling stanowi dziĂ

fundament marketingu. ¿eby skutecznie

sprzedawaÊ, musisz byÊ

dobrym opowiadaczem historii. Bo dobra

historia, czy teĝ

dobra metafora, zostaje ludziom w gïowach.

Dlatego m.in. w komunikacji tak waĝne jest, aby to, co mówisz,
byïo historiÈ

z przykïadami, a nie samÈteoriÈ. JeĂli zorientu-

jesz siÚ, ĝe komunikujesz jedynie teoriÚ, zmieñ

swojÈkomuni-

kacjÚ

w taki sposób, by pojawiïy siÚw niej przykïady adekwatne

do odbiorcy. Teoria bez przykïadów jest bezwartoĂciowa, ponie-
waĝ

ludzie nie potrafiÈsobie tego przetïumaczyÊ, nie sÈw sta-

nie tego zapamiÚtaÊ, bo bez przykïadu nie majÈ

w czym tego

zakotwiczyÊ. Dlatego teĝ

tak niewiele zapamiÚtujemy ze szkoïy,

bo tam wïaĂnie gïówny przekaz opiera siÚ

na teorii i jedynie

w minimalnym stopniu (a czÚsto wcale) na przykïadach zaczerp-
niÚtych z ĝycia. By precyzyjnie siÚ

porozumiewaÊ, staraj siÚuni-

kaÊ

nominalizacji, czyli takich sïów jak „miïoĂÊ”, „piÚkno”,

„patriotyzm”, „masakra”. Wystarczy zrobiÊ

prosty test: jeĂli

danego sïowa nie moĝna przewieěÊ

na taczce, to go nie uĝywaj.

OczywiĂcie musisz zdawaÊ

sobie sprawÚz tego, ĝe stosowanie

wszystkich powyĝszych zaleceñ

precyzyjnej komunikacji stanowi

pewien ideaï, do którego dÈĝymy. Warto je ÊwiczyÊ

—by zdecy-

dowanie poprawiÊ

komunikacjÚz partnerem, dzieckiem, pracow-

nikami. WiÚkszoĂÊ

konfliktów miÚdzyludzkich powstaje wïaĂnie ze

wzglÚdu na brak precyzyjnej komunikacji i niestosowanie powyĝ-
szych zasad.

Czy uĝywasz przykïadów adekwatnych do odbiorcy?

Bez przykïadów ludzie siÚ nudzÈ, a przekazywana wiedza nie
znajduje zastosowania w praktyce. Zanim cokolwiek zakomu-
nikujesz, zwróÊ

uwagÚ, czy Twój przekaz zawiera odpowiednie

Poleć książkę

Kup książkę

Zasady komunikacji w zwiÈzku

71

przykïady, z którymi Twój odbiorca bÚdzie siÚ

identyfikowaÊ.

JeĂli masz maïe dziecko, najbardziej adekwatne bÚdzie odwoïy-
wanie siÚ

do przykïadów innych maïych dzieci. JeĂli zarzÈdzasz

zespoïem mïodych sprzedawców, najlepsze bÚdÈ

przykïady

odwoïujÈce siÚ

do rywalizacji sportowej. Im Twój przykïad bÚdzie

bliĝszy ĝycia czïowieka, do którego mówisz, tym bardziej zidenty-
fikuje siÚ

on z TwojÈhistoriÈ. JeĂli przemawiasz do dwudzie-

stolatków, to uĝycie przykïadu „To jest tak, jakbyĂ

zabraïswojÈ

dziewczynÚ

na herbatÚ”raczej ich rozbawi, niĝsprawi, ĝe zapa-

miÚtajÈ

to, co masz do powiedzenia. DziĂprzecieĝna herbatÚ

siÚ

nie chodzi, tak byïo w pokoleniu naszych rodziców!

Czy mówisz w sposób odpowiedni do sïuchacza?

Kolejnym aspektem adekwatnoĂci przekazu jest uĝywanie jÚzyka
(w tym wyrazów i dïugoĂci zdañ), który bÚdzie zrozumiaïy dla
rozmówcy. Zasada jest taka: przekaz powinien byÊ

prosty, ale nie

zbyt prosty. JeĂli mówisz do ludzi o okreĂlonym poziomie roz-
woju i wyksztaïcenia, musisz oczywiĂcie uĝywaÊ

odpowiedniego

jÚzyka, ale nie powinieneĂ

go niepotrzebnie komplikowaÊ. JeĂli

uĝyjesz zbyt skomplikowanego jÚzyka, odbiorcy stracÈ

zaintere-

sowanie, nie rozumiejÈc tego, co do nich mówisz. JeĂli Twój jÚzyk
bÚdzie dla nich zbyt prosty, przestanÈ

CiÚsïuchaÊjako kogoĂ

niebÚdÈcego na ich poziomie. Przekaz zawsze musi byÊ

tak

dostosowany do odbiorcy, ĝeby nie byï

ani zbyt prosty, ani teĝ

nazbyt skomplikowany. Ma budziÊ

zaciekawienie intelektualne,

ale pozostawaÊ

wciÈĝna poziomie, w którym nie przekracza siÚ

bariery zrozumienia. Dlatego uwaĝaj, by nie uĝywaÊ

zdañwie-

lokrotnie zïoĝonych. Sïuchacz nie bÚdzie wówczas w stanie
zapamiÚtaÊ, jaki jest rzeczywisty kontekst budowanych zïoĝo-
noĂci, i szybko straci zainteresowanie tym, co mówisz. Stosuj
krótkie, pojedyncze przekazy, dajÈc sobie szansÚ

zweryfikowania,

czy sïuchacze za TobÈ

nadÈĝajÈ. JeĂli nie, masz sposobnoĂÊ,

Poleć książkę

Kup książkę

72

P

SYCHOLOGIA RELACJI

aby wróciÊ

i jeszcze raz przedstawiÊto, co chcesz powiedzieÊ,

uĝywajÈc np. innego sformuïowania lub innej perspektywy.
WypowiadajÈc zdanie wielokrotnie zïoĝone, nie masz takiej
szansy; czÚsto sam siÚ

pogubisz w tym, co chciaïeĂpowiedzieÊ.

Co wiÚcej, o wiele ïatwiej Ci bÚdzie wróciÊ

do pojedynczego, krót-

kiego przekazu niĝ

do jakiegoĂfragmentu fabuïy, którÈzbudu-

jesz w zdaniu wielokrotnie zïoĝonym.

ZASADY GENERALNE

Nie staraj siÚ

byÊmÈdry, ale bÈdě klarowny, co oznacza, ĝe

musisz uwaĝaÊ

na takie przekazy komunikacyjne, które zawie-

rajÈ

ukryte dno. SpotkaïeĂsiÚpewnie wielokrotnie z sytuacjÈ,

w której ktoĂ

Ci coĂopowiadaï i czuïeĂ, ĝe pod spodem kryje siÚ

cynizm. PokaĝÚ Ci ten mechanizm na przykïadzie rozmawia-
jÈcej ze sobÈ

pary. On mówi do niej: „WidzÚ, ĝe juĝdawno nie

ÊwiczyïaĂ”. Co ona odczyta na jako drugie dno? Otóĝ

najpraw-

dopodobniej znajdujÈcy siÚ

tam komunikat „PrzytyïaĂ”. Albo taki

przykïad: „Ten fryzjer, u którego dziĂ

byïaĂ, chyba nie jest drogi”.

Wszystkie te przykïady pokazujÈ, ĝe przekaz ze struktury
powierzchniowej komunikatów dotyczy czegoĂ

zupeïnie innego

niĝ

ukryta pod nim intencja. Problem w tym, ĝe odbiorca ma

trochÚ

z detektywa i lubi sprawdzaÊwszystkie ukryte znaczenia.

I oczywiste jest, ĝe wybierze to znaczenie, które mu najbardziej
nie pasuje. A ukryte znaczenie zawsze nie bÚdzie mu pasowaïo,
poniewaĝ

bÚdzie siÚkierowaÊkonstruktem: co ten, co do mnie

mówi, naprawdÚ miaï na myĂli? Wówczas nastÚpuje interpre-
tacja, w której efekcie do ukrytego przekazu zostajÈ dopisane
znaczenia. Takiej reakcji u swojego partnera moĝesz uniknÈÊ
wïaĂnie poprzez to, ĝe jesteĂ

klarowny, a nie starasz siÚbyÊ

mÈdry. Zapytaj, czy ktoĂ

przytyï, jeĂli chcesz siÚtego naprawdÚ

dowiedzieÊ, ale nie kombinuj z podwójnym dnem w komunikacji,

Poleć książkę

Kup książkę