Prof. dr hab. Ryszard Stachowski

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Instytut Psychologii Wydział Zamiejscowy w Sopocie

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Psychologia, V rok

w Poznaniu

Zagadnienia do egzaminu z przedmiotu

Historia psychologii

Rok akademicki 2009/2010

1. Proces dziejowy w metaforze procesu abrazji i sedymentacji (Krzysztof Pomian).
2. Czym dla autorów wydanego w roku 1590 pod redakcją Rodolphusa Gocleniusa dzieła, w którego
tytule pojawia się po raz pierwszy nazwa psychologia, była psychologia?
3. Pytanie o to, kto jest twórcą nazwy psychologia, jest otwarte. Co to znaczy?
4. Główne różnice między Wilhelma Wundta programem heidelberskim a programem lipskim.
5. Wundtowska zasada przyczynowości psychicznej jako podstawa wyjaśniania zjawisk psychicznych.
6. Wprowadzenie eksperymentu laboratoryjnego do psychologii jako jeden z dwóch elementów
dokonanego przez Wilhelma Wundta przełomu w metodzie badania psychologicznego.
7. Co to znaczy, że wczesny Wundt wprowadził do psychologii zasadę eksperymentu laboratoryjnego po
to, żeby badać naturę procesów nieświadomych, stanowiących początek życia psychicznego? Miejsce
nieświadomości w psychologii świadomościowej Wilhelma Wundta.
8. Metoda eksperymentu laboratoryjnego jako sposób wspomagania samoobserwacji (introspekcji).
9. Neutralny holizm metodologiczny jako podstawa wypracowania przez Wilhelma Wundta programu
dwóch psychologii.
10. Co według Wilhelma Wundta było zadaniem jego psychologii historyczno–kulturowej?
11. Kontrowersje wokół powtarzalności faktu psychicznego jako charakterystycznej cechy
introspekcyjnego eksperymentu psychologicznego.
12. Intencjonalna inegzystencja przedmiotu jako pozytywne kryterium odróżniania fenomenów
psychicznych od fizycznych.
13. Negatywne i pozytywne kryterium psychiczności.
14. Wewnętrzne spostrzeżenie a wewnętrzna obserwacja w psychologii aktów Franza Brentana.
15. Jak William James charakteryzuje antytezę „strukturalizm–funkcjonalizm”?
16. Jak Kazimierz Twardowski uzasadnia stwierdzenie, że „nie każda nauka empiryczna jest
eksperymentalna”?
17. W jakim sensie watsonowski behawioryzm jest, a w jakim nie jest psychologią?
18. Behawioryzm metafizyczny (logiczny, radykalny) i behawioryzm metodologiczny (empiryczny).
19. Błąd idem per idem w analizie treści terminów mentalnych w języku zachowania.
20. Historyczne znaczenie eksperymentu Rosalie Rayner i Johna Watsona nad warunkowaniem reakcji
emocjonalnej.
21. Stosunek Johna Watsona do psychoanalizy.
22. Klimat intelektualny wystąpienia Johna Watsona w 1913 roku z „manifestem behawiorystycznym”.
23. Przed rokiem 1913 psychologia znajdowała się w okresie przedparadygmatycznym. Co to znaczy?
24. Determinizm i redukcjonistyczne złudzenie. Jak na trzy pytania Karla Poppera wiążące się z
redukcjonizmem ontologicznym odpowiada behawioryzm Johna Watsona?
25. Franza Galla pierwszy systematyczny program badań behawioralnych.
26. Przed czym miał chronić kanon Morgana? Przykład błędnej jego interpretacji.
27. Jaką rolę w wyjaśnianiu zachowania człowieka odgrywa według Frederica B. Skinnera postulowanie
stanów psychicznych oraz układu nerwowego?
28. Operacjonizm etapem historycznie koniecznym w rozwoju psychologii jako nauki empirycznej.
29. Dwojakie znaczenie terminu „nieświadome” w psychoanalizie Sigmunda Freuda. Co to znaczy, że
„świadomość jest nieświadoma”?

2

30. Co dla Sigmunda Freuda jest wystarczającym dowodem istnienia nieświadomych stanów
psychicznych?
31. Co to znaczy, że freudowska psychiczna nieświadomość istnieje na mocy założenia?
32. Freudowska doktryna nieświadomej świadomości a doktryna neurofizjologicznej (fizycznej,
somatycznej) ontologii nieświadomości.
33. Błąd idem per idem w wyjaśniania przez Sigmunda Freuda roli dziedzictwa archaicznego w przebiegu
życia jednostki.
34. Co to znaczy, że freudowska teoria marzeń sennych nie dysponuje bilingue czyli dwujęzyczną
wersją tego samego tekstu i jakie to ma znaczenie w objaśnianiu marzeń sennych?
35. Podstawowe twierdzenie Sigmunda Freuda uwiedzeniowej teorii histerii (UTH) jako caput Nili.
36. Związek „afery nosowej” (Emma Eckstein) z genezą freudowskiej myśli psychoanalitycznej.
37. W jakich okolicznościach Sigmund Freud odwołuje swoją UTH i jakie podaje tego powody?
38. Prawda historyczna i prawda narracyjna w psychoanalizie freudowskiej.
39. Ruch feministyczny w Stanach Zjednoczonych a powstanie Terapii Odzyskanej Pamięci w ostatnim
dziesięcioleciu XX wieku w Stanach Zjednoczonych.
40. Na czym polega biegunowa odmienność poglądów zwolenników Terapii Odzyskanej Pamięci i
zwolenników Ruchu Fałszywych Wspomnień?
41. Wątek gnostycki w psychologii Carla Gustava Junga.
42. Czy stawiając sobie za cel badanie ludzkiej świadomości psychologia transpersonalna powraca do
wundtowskiej koncepcji psychologii jako nauki o świadomości?
43. Dlaczego do badania historii psychologii w Polsce nie można stosować tych samych kryteriów,
które stosuje się do historii psychologii w krajach Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych?
44. Co przesądziło o osobliwym charakterze Psychologicznej Szkoły Lwowskiej?
45. Władysława Witwickiego teoria kratyzmu jako jedyna rodzima oryginalna teoria psychologiczna
w okresie zaborów.
46. W jakim sensie Władysława Heinricha można uznać za prekursora behawioryzmu?
47. Co to znaczy, że psychologia poznawcza jest umiarkowanym behawioryzmem?
48. Paradygmat eksperymentalny psychologii poznawczej a pogląd wczesnego Wundta na proces
psychiczny jako nieświadome logiczne wnioskowanie.
49. Struktura procesu badawczego w psychologii (na podstawie pięciu diagramów: psychologia
introspekcyjna, psychologia behawiorystyczna, autoanaliza, terapia psychoanalityczna oraz
psychologia jako nauka o zachowaniu i leżących u jego podłoża procesach psychicznych).
50. Świadomość historyczna jako założenie przedwstępne współczesnego myślenia (Carl Becker).

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 75–76; 2–3: 1.1.1; 4: 1.5–1.8; 5: 1.2.1; 6: 1.5–1.5.1; 7: 1.5.1; 1.7;
6.1; 8: 1.5.1; 9–10: 1.8; 11: 2.3.2.1; 12–13: 2.4.2; 14: 2.4.1; 15: 3.6.2; 16: 3–3.1.1; 17: 4.3;
18–19: 4.8; 20–21: 4.6; 22: 4.4 (s. 165–166); 23: (s. 185–188); 24: 5.3.1; 25: 4.3.1; 26: 4. 3.2; 27: 5.4;
28: s. 208-210; 29–30: 6.2; 31: 6.2.1; 32: 6.3; 33: 6.4; 34: s. 230–231; 35–40: Stachowski, R. i B.
Dobroczyński (2008), s. 97–103 oraz dostępny w internecie tekst „Freud przed Freudem, czyli dwa oblicza myśli
psychoanalitycznej”;

41: 7.4–7.6; 42: 7.3; 43: 8.4; 44: 8.6; 45–46: 8.8; 47–48: 9.4; 49: Diagramy

prezentowane na wykładach; 50: Stachowski, R. i B. Dobroczyński (2008), s. 76.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Literatura podstawowa:

Stachowski, R., Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych. Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR: Warszawa 2007. [Zagadnienia do egzaminu od 2 do 34 oraz od 41 do 48].
Stachowski, R. i B. Dobroczyński, Historia psychologii – od Wundta do czasów najnowszych (s. 73 – 136). W: Strelau, J. i D.
Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.

3

Literatura uzupełniająca:

* Benjamin, L. T., Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2008.
* Lück, H. E., Historia psychologii. Orientacje, szkoły, kierunki rozwoju. Wydawnictwo Vizja Press & IT: Warszawa 2008.
* Schultz, D. P. i S. E. Schultz, Historia współczesnej psychologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: Kraków 2007.
* Stachowski, R., Prawda ma strukturę fikcji. Breuerowska metoda katartyczna prekursorską metodą psychoterapeutyczną? (s.
493 – 517). W: Brzeziński, J. M. i L. Cierpiałkowska (red.), Zdrowie i choroba. Problemy teorii, diagnozy i praktyki.
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2008.