Zeydler-Zborowski Zygmunt

ZACZĘŁO SIĘ W SOBOTĘ

ROZDZIAŁ I

- Więc we wtorek...?

- Tak. Niech pan do mnie zadzwoni we wtorek.

- Czy pan mecenas nie mógłby się zdecydować zaraz... teraz? Ja mam pieniądze. Ja

mogę...ja mogę dobrze zapłacić.

Sięgnął do kieszeni. Natorski powstrzymał go ruchem ręki.

- Nie, nie. Tu nie chodzi o pieniądze. O honorarium pomówimy później. Muszę się

nad tym zastanowić. Nie przyjmuję spraw, co do których nie mam pewności, że je wygram,

bo przecież... - urwał. Dałby bardzo wiele, żeby cofnąć te chełpliwe słowa. - Jeżeli facet był

dzisiaj w sądzie, to... - poczuł, jak gorąca fala krwi uderza mu do głowy. Wydało mu się, że w

tych małych, świńskich oczkach dojrzał drwinę.

- No dobrze. Zadzwonię do pana we wtorek. Do widzenia, panie mecenasie.

Uścisnęli sobie dłonie. Natorski spojrzał w zamyśleniu na drzwi, za którymi zniknął

jego klient. Poczuł się nagle bardzo zmęczony.

Rozprostował ramiona, ziewnął i otworzył okno. W pokoju było szaro od dymu.

- Czy mogę już iść, panie mecenasie? Drgnął i odwrócił się.

- Nie, to znaczy... tak. Oczywiście. Może pani iść do domu. Przepraszam, ale jestem

trochę roztargniony.

Spojrzała na niego ze współczuciem.

- Niechże się pan tak nie przejmuje, panie mecenasie.

Przecież nie można zawsze wygrywać. Czasem trzeba przegrać. Doprawdy

niezmiernie mi przykro, ale... no cóż... stało się...

Natorski zapalił papierosa. Całą siłą woli panował nad sobą, aby nie wybuchnąć.

- Więc pani się wydaje, że tutaj w grę wchodzi tylko i wyłącznie moja ambicja

zawodowa? Czyż pani nie może tego zrozumieć, że ten człowiek oddał w me ręce swój los, a

teraz... a teraz go powieszą. Dostał wyrok śmierci! Słyszy pani?! Dostał wyrok śmierci.

Ostatnie słowa wyrzucił z siebie, prawie krzycząc. Zmieszała się. Nie chciała zrobić

mu przykrości. Nigdy nie widziała go w stanie takiego podniecenia nerwowego.

- Przepraszam - szepnęła. - Nie powinnam była poruszać tego tematu. Ale przecież... -

zawahała się - ale przecież nie możemy mieć pewności, że on jest niewinny.

- Jajestem pewien - powiedział twardo Natorski. - Niestety jestem całkowicie pewien

jego niewinności. I to jest najgorsze - dodał ciszej.

Stała niezdecydowana, onieśmielona. Nie wiedziała co powiedzieć. Była zła na siebie,

że w ogóle zaczęła całą tę rozmowę.

- Bardzo mi przykro. Nie chciałam pana urazić. Zapalił papierosa.

- Więc w poniedziałek przyjdzie pani jak zwykle - powiedział już spokojnym,

urzędowym głosem.

- Tak. O czwartej. Do widzenia, panie mecenasie.

- Do widzenia, panno Ewo.

Bardzo lubił te dziewczynę. Dobrze pracowała, miała duże poczucie obowiązku.

Czasami tylko nie mogła zrozumieć pewnych rzeczy. Była także bardzo młoda,

nieprzyzwoicie młoda.

Wyszła. Pozostał po niej leciutki zapach lawendowej wody.

Znowu odwrócił się do okna. Odetchnął głęboko, patrząc na mury Starego Miasta

oświetlone łagodnym blaskiem zachodzącego słońca. Dwa zakochane gołębie usiadły na

gzymsie sąsiedniej kamienicy. Od strony rynku dochodziły pokrzykiwania bawiących się

chłopców.

Zadzwonił telefon. Nietrudno było się domyśleć, że to Elżbieta. Mówiła szybko,

nerwowo:

- Co się z tobą właściwie dzieje? Co to znaczy? Umówiliśmy się przecież na szóstą.

Od trzech kwadransów czekamy na ciebie w Bristolu. Wanda obraziła się i poszła. Dzidka

oświadczyła, że zachowujesz się jak skończony cham. Ja także nie mam zamiaru dłużej

czekać. Co ty wyprawiasz? Przecież to sobota. Wszyscy wcześniej kończą pracę i...

- Dajże mi wreszcie dojść do słowa - zniecierpliwił się Natorski. - Bardzo cię

przepraszam, ale miałem klienta, którego nie mogłem wyrzucić za drzwi. Już właśnie jestem

wolny i zaraz do was przyjeżdżam. Za parę minut będę.

Odłożył słuchawkę i wsunął akta do szuflady biurka. Był zły na siebie. Prawdę

mówiąc, zupełnie zapomniał o tym dzisiejszym spotkaniu z Elżbietą.

Zamknął okno, poszedł do łazienki, umył się i przyczesał siwiejącą już na skroniach

czuprynę. Wtedy zadźwięczał dzwonek u drzwi wejściowych.

Natorski spojrzał zdziwiony. O tej porze? Kto to mógł być? Nie spodziewał się

absolutnie nikogo. Chyba jakaś pomyłka. Wybiegł do przedpokoju i przekręcił zatrzask.

W progu stał starszy elegancki mężczyzna. Świetnie skrojony płaszcz z zagranicznej

gabardyny, miękki, filcowy kapelusz, kremowe rękawiczki i bambusowa laseczka z ozdobną

gałką. Brązowe półbuty błyszczały jak lustro. Duże ciemne oczy patrzały badawczo zza

okularów w złotej oprawie. Podłużna, pokryta nienaturalną bladością twarz zakończona była

małą szpakowatą bródką. Człowiek ten robił wrażenie jakiegoś naukowca czy też lekarza

starej daty.

Natorski był zaskoczony tą niespodziewaną wizytą. Cofnął się i wpuścił gościa do

przedpokoju.

- Czym mogę panu służyć? - spytał.

Tamten dyszał ciężko. Najwidoczniej pędem wbiegł na drugie piętro.

- Muszę z panem natychmiast pomówić w bardzo ważnej sprawie. Czy sam pan jest w

mieszkaniu?

- Przepraszam, ale to chyba jakaś pomyłka - powiedział Natorski. - Nie przypominam

sobie...

Właściciel szpakowatej bródki spojrzał na niego niepewnie. W dużych, czarnych

oczach malowało się przerażenie.

- Chyba mam przyjemność z panem Natorskim? - spytał, a w głosie jego zabrzmiała

błagalna prośba o potwierdzenie tego pytania.

- Tak, ale...

- Gdzie możemy spokojnie porozmawiać?

Przeszli do gabinetu. Natorski wskazał krzesło stojące przed biurkiem.

- Proszę, niech pan siada. Czym mogę panu służyć? Patrzył wyczekująco na dziwnego

klienta, który ciągle jeszcze z trudem chwytał powietrze. Wyjął dużą, kolorową chustkę i

wytarł nią bladą, spoconą twarz.

- Za prędko biegłem po tych przeklętych schodach - położył dłoń na piersi. - Serce,

moje biedne serce odmawia mi coraz częściej posłuszeństwa.

- W czym mogę być panu pomocnym? - spytał znowu Natorski, spoglądając

niecierpliwie na zegarek.

- Mój serdeczny przyjaciel znajduje się w niebezpieczeństwie, w bardzo poważnym

niebezpieczeństwie, dlatego właśnie... dlatego właśnie pozwoliłem sobie pana niepokoić,

panie mecenasie. Bo... bo wszystkiemu są winne te pańskie przeklęte okulary.

- Moje okulary? - zdumiał się Natorski.

- Tak, tak. Pańskie okulary, pańskie okulary są przyczyną moich kłopotów.

- Ależ ja nie noszę okularów.

Twarz człowieka z brodą pobladła jeszcze bardziej, jeżeli to w ogóle było możliwe.

Głos miał zdyszany, błagalny:

- Niech pan nie kłamie. Przecież ja wiem, że pan nosi okulary. Pan ma astygmatyzm.

Natorski poruszył się niecierpliwie.

- Ależ zaręczam panu... - urwał, widząc, że jego klient chwyta się za serce i oddycha z

trudnością. - Źle się pan czuje? - spytał niespokojnie. - Może dać panu szklankę wody?

- Och, bardzo proszę, jeśli pan taki łaskaw... Natorski wstał i poszedł do kuchni.

Popłukał szklankę, znalazł w szafie rozkrojoną cytrynę, wcisnął kilka kropli i nalał wody.

Następnie wrócił do swego gabinetu. Stłumił okrzyk przerażenia. Szklanka z brzękiem

wypadła mu z ręki.

Oparte o biurko zwisało bezwładnie ciało człowieka z bródką. W wątłych plecach

tkwił wbity po rękojeść nóż.

Przez chwilę stał jak sparaliżowany. Nie trzeba było być fachowcem, żeby zdać sobie

sprawę z tego, iż wszelki ratunekjest tu zbędny. Nóż przebił serce. Sądząc po rękojeści,

musiał być długi. Ale kto? Kto to zrobił?

Natorski bezradnie rozejrzał się dokoła. Przecież byli sami w mieszkaniu. Wybiegł i

sprawdził drzwi wejściowe. Zamknięte. Zajrzał do drugiego pokoju, do kuchni i do łazienki.

Nie znalazł nikogo. Czuł zamęt w głowie. Poruszał się jak automat. Grube krople potu

wystąpiły mu na czoło.

Trzeba natychmiast zawiadomić policję. Podniósł słuchawkę, nie posłyszałjednak

sygnału. Niecierpliwie uderzył o widełki. Aparat milczał. Dlaczego nie działa ten przeklęty

telefon? Co robić? Trzeba biec gdzieś do automatu. Każda chwila jest droga. Co to się

właściwie stało? Na miłość boską, co to się stało? Kto zabił człowieka? W jaki sposób?

Nagle pojawiła się refleksja. Zawiadomi milicję i co? Co będzie dalej? Przyjdą i

zastanąjego z trupem. Któż mu uwierzy, że to nie on zabił? Jak zdoła im to wytłumaczyć?

Przecież sam nie ma pojęcia, jak to się stało. Nie ulega wątpliwości, żejego i tylkojego będą

podejrzewać o tę zbrodnię. Znany adwokat morduje swego klienta, Krwawa zbrodnia w

kancelarii adwokackiej. Piękne tytuły dla „Expressu” czy „Kuriera”. A później sąd. Sprawa

wprawdzie poszlakowa, ale wszystkie, absolutnie wszystkie okoliczności przemawiają

przeciwko niemu. Właściwie nic nie potrafi powiedzieć na swoją obronę poza gołosłownym

oświadczeniem, że to nie on zabił.

Przeciągnął dłonią po wilgotnym czole. Nie mógł oderwać oczu od nieruchomego

kształtu ludzkiego, który swym bezwładem przypominał śmieszną gałganianą lalkę. Głowa

oparta o biurko, ręce jakimś bezradnym ruchem zwisały wzdłuż tułowia. Miało się wrażenie,

że są wypchane trocinami. Krew prawie nie płynęła z zadanej rany. Zaledwie parę kropel

zakrzepło na gabardynowym płaszczu rdzawymi plamami. Ostry nóż wszedł szczelnie w

ciało.

A może wsadzić go do jakiegoś worka, znieść na dół do samochodu i wywieźć gdzieś

za miasto? Co za nonsens! Wtedyjuż nieodwołalnie podpisałby wyrok na siebie. Mógłby go

przecież ktoś zobaczyć. Mógłby go zatrzymać patrol milicyjny. Nie, nie, to nie miało żadnego

sensu. Przecież jest niewinny. Po cóż pogarszać jeszcze sytuację? Nawet gdyby mu się udało

wywieźć niepostrzeżenie trupa za miasto i zostawić gdzieś w lesie, to przecież nie ulega

wątpliwości, że zniknięcie tego człowieka nie minie bez echa. Zaczną go szukać. Znajdą

zwłoki. Nigdy nie wiadomo, jakimi drogami śledztwo może doprowadzić do jego osoby.

Wtedyjuż nie byłoby dla niego żadnego ratunku. Nie, nie, trzeba natychmiast zawiadomić

milicję. Znowu podniósł słuchawkę i tym razem jednak nie było sygnału.

Przeskakując po trzy stopnie, zbiegł po schodach. Żeby już prędzej przyjechali, żeby

skończyła się ta makabryczna sytuacja.

Na rynku w oszklonej budce siedział milicjant i patrzył na spacerujące obok gołębie.

Bez najmniejszego wzruszenia spojrzał swymi jasnymi, niebieskimi oczami na

zdenerwowanego Natorskiego.

- Że co? Morderstwo? Spokojnie, obywatelu, spokojnie, tylko bez nerwów. Kogo

właściwie zamordowano? Gdzie?

- Tutaj niedaleko. W moim mieszkaniu.

- Dobra jest. Zaraz sprawdzimy.

Poprawił na sobie pas, obciągnął bluzę i wyszedł z budki. Posiadał usposobienie

flegmatyczne i niełatwo było go czymś zadziwić czy wyprowadzić z równowagi.

Natorski zaprowadził przedstawiciela władzy do swego mieszkania i nieco teatralnym

ruchem wskazał trupa.

- Proszę, niech pan spojrzy.

Milicjant przyjrzał się uważnie, chwilę milczał, jakby zastanawiał się nad tym, co mu

wypada w takiej sytuacji przedsięwziąć, wreszcie odchrząknął urzędowo i powiedział:

- No cóż... faktycznie nieboszczyk. To wyście, obywatelu, tak zadziabali tego z

bródką?

- Ale skądże znowu. Nie dotknąłem go nawet

- Hm. No to w takim razie któż go dźgnął?

- Nie mam pojęcia. Nikogo nie widziałem. W mieszkaniu byliśmy tylko my dwaj. Nie

potrafię sobie tego wytłumaczyć.

Milicjant podrapał się za uchem.

- Cudów nie ma, proszę obywatela. O ile facet leży nieżywy z nożem w plecach, to

znaczy, że ktoś go dźgnął. Innego wytłumaczenia być nie może. No cóż... trzeba zawiadomić

komendę. Macie klucze od tego mieszkania?

- Mam.

- No to dobra. Dajcie mi kluczyki. Lokal się zabezpieczy, a wy pozwolicie ze mną.

Zeszli na dół. Milicjant ze swej budki połączył się z komendą.

- Tylko nie próbujcie uciekać, bo daleko nie uciekniecie - znacząco uderzył się po

kaburze, w której tkwił pistolet.

- Nie mam zamiaru uciekać - mruknął Natorski.

Nie czekali długo. Niebawem rozległ się ryk syreny milicyjnej i dwie granatowe

warszawy zajechały na Rynek Starego Miasta. Z jednej z nich wyskoczył krępy blondyn w

szarym garniturze.

- Co się tu u was dzieje? Gdzie zwłoki?

- Na Krzywym Kole, obywatelu poruczniku - zameldował służbiście milicjant. - A ten

obywatel, którego zatrzymałem, to prawdopodobnie morderca.

- Kłamstwo! - krzyknął Natorski. - Przede wszystkim nikt mnie nie zatrzymywał,

tylko ja sam zawiadomiłem milicję, a po drugie nie mam z tą sprawą nic wspólnego. Jeżeli

pan sobie życzy, mogę natychmiast wyjaśnić całą sytuację.

Blondyn powstrzymał go ruchem ręki.

- Nie teraz. Później. Idziemy, sierżancie.

Wsiedli do wozu i podjechali przed dom, w którym mieszkał Natorski.

I zaczęło się normalne urzędowanie. Fotograf raz po raz błyskał lampą, zdejmowano

odciski palców, przeszukiwano mieszkanie. Wszyscy czekali na lekarza. Blondyn w szarym

garniturze zadawał krótkie, szybkie pytania.

- Pan jest właścicielem tego mieszkania? - Tak.

- Pański zawód?

- Adwokat.

Wskazał na trupa, którego dotychczas nikt nie ruszył.

- Kim był ten człowiek?

- Nie wiem. Nie znałem go.

- To dlaczego go pan zamordował?

- Ależ na miłość boską, ja go nie zamordowałem! - krzyknął Natorski. - Tłumaczę

wam przecież, że nie mam nic wspólnego z tą sprawą.

- Więc kto go zamordował?

- Nie wiem. Wyszedłem do kuchni po wodę, a kiedy wróciłem...

- Kto, oprócz was, był w mieszkaniu?

- Nie było nikogo. Blondyn gwizdnął przez zęby.

- Nie było nikogo. A więc usiłuje pan we mnie wmówić, że ten człowiek sam sobie

wbił nóż w plecy. Słyszał pan o takim samobójstwie, boja nie?

- Ależ ja wcale nie twierdzę, że to było samobójstwo.

- No więc co? Cud? Zemsta z zaświatów? Nie bądźmy dziećmi, panie mecenasie.

- Ależ zapewniam pana, że...

- No dobra, dobra. Zobaczymy.

Nareszcie przyjechał lekarz. Na jego widok Natorski krzyknął radośnie.

- Andrzej!

Ziemba serdecznie uścisnął przyjaciela.

- Jak się masz, Eustachy? Kopę lat. Nie widziałem cię od wieków. Co się z tobą

dzieje? Nietęgo wyglądasz. Nie wiedziałem, że pracujesz teraz w milicji.

- Wcale nie pracuję w milicji.

- Więc co ty tu robisz?

- To moje mieszkanie.

- W twoim mieszkaniu...? Jakżeż to się stało? Kto to zrobił?

- Ba, żebym to ja wiedział. Na razie wszyscy przypuszczają, że ja zamordowałem tego

człowieka.

Ziemba potarł źle ogolony podbródek, na którym wyraźnie już rysował się ciemny

cień zarostu.

- Do licha - powiedział w zamyśleniu. - Do licha. No, poczekaj, muszę zabrać się do

roboty. Potem pogadamy.

Przez dłuższą chwilę pracował w zupełnym milczeniu. Badał trupa bardzo uważnie,

zapisywał coś w notesie. Wreszcie wyprostował się i spytał:

- Czy ktoś przed moim przybyciem ruszał zwłoki?

- Nie, nikt - zapewnił go blondyn. Ziemba zwrócił się do Natorskiego.

- Najlepiej chyba będzie, jeżeli zadzwonię do Downara. To dobry fachowiec. Cała ta

sprawa wydaje mi się trochę dziwna. Trzeba zrobić sekcję - wyciągnął rękę w kierunku

telefonu.

- Nieczynny - powiedział Natorski. Ziemba podniósł słuchawkę.

- Dlaczego mówisz, że nieczynny?

- Bo nie było sygnału. Kiedy chciałem dzwonić po milicję, nie było sygnału.

- Ale teraz jest sygnał.

Ziemba nakręcił numer i przez chwilę czekał.

- Halo. Kapitan Downar? Tu mówi Ziemba... Słuchajcie, kapitanie, na Starym

Mieście, na Krzywym Kole dokonano morderstwa... Właśnie jestem na miejscu wypadku.

Zamordowano człowieka w mieszkaniu mego przyjaciela, adwokata Natorskiego...

Słyszeliście zapewne o nim... No tak, tak, ten sam. To morderstwo na Krzywym Kole

powinno was zainteresować... Przyjedziecie? Doskonale. Bardzo wam dziękuję. Czekamy.

Ziemba odłożył słuchawkę i spojrzał na blondyna.

- Za chwilę będzie tu kapitan Downar z Komendy Głównej, wydaje mi się, że jego

pomoc przyda się wam.

- No cóż, pewnie, co dwie głowy, to niejedna. Chociaż ta sprawa nie jest dla mnie tak

bardzo tajemnicza. Sądzę, że sam też dałbym sobie radę.

Był wyraźnie urażony, iż wobec podwładnych deprecjonowano jego kwalifikacje

fachowe.

Ziemba wyjął papierośnicę i powiedział pojednawczo:

- Nie mam co do tego wątpliwości. Wiem przecież, że umiecie zabrać się do rzeczy.

Wydaje mi się jednak, że ten przypadek jest o wiele bardziej skomplikowany, aniżeli sądzicie.

Tutaj potrzebne jest konsylium śledcze, tak jak czasem wzywa się konsylium lekarskie do

ciężko chorego.

Nie upłynęło pół godziny, gdy drzwi się otworzyły i do pokoju wszedł Downar. Był

jak zwykle gładko ogolony i pachniał dobrą wodą kolońską. Jasnobrązowa, dwurzędowa

marynarka leżała na nim znakomicie. Zdjął kapelusz i przywitał się z obecnymi. Przyjacielsko

poklepał porucznika po plecach.

- No i cóż tam, towarzyszu Konecki? Macie, jak widzę, kłopoty.

- Ano, jak to zwykle. W zeszłym tygodniu mieliśmy tu włamanie, a teraz znowu to

morderstwo. Dla mnie sprawa jest dosyć prosta. W mieszkaniu był obecny obywatel Natorski

oraz zamordowany. Ponieważ trzeciej osoby nie było, więc, logicznie rozumując, obywatel

Natorski dopuścił się tej zbrodni.

- To nieprawda! - krzyknął Natorski. - Ja przecież... Ziemba powstrzymał go ruchem

ręki.

- Spokojnie, spokojnie. Nie denerwuj się.

- Chwileczkę - powiedział Downar, przejmując inicjatywę w swoje ręce. - Chciałbym

przede wszystkim posłyszeć, jak to było od początku. Na razie niech pan nie przerywa, panie

mecenasie. Później sobie spokojnie porozmawiamy. Kto pierwszy przyszedł na miejsce

wypadku.

- Sierżant Kociuba - poinformował porucznik. - Jak to było Kociuba? - spytał Downar.

- Ano tak, towarzyszu kapitanie. Ten tu obecny obywatel przybiegł do mnie na Rynek,

mówiąc, że w jego mieszkaniu zamordowano człowieka. No więc, ma się rozumieć,

poszedłem z nim i zobaczyłem, że faktycznie ktoś dźgnął nożem tego obywatela z bródką. No

to ja, ma się rozumieć, zaalarmowałem dzielnicę, no i przyjechali, i zrobili co do nich

należało.

- Fotografie zrobione?

- Zrobione.

- Odciski palców?

- Zdjęte.

- Znaleziono coś specjalnego w mieszkaniu?

- Nie.

- Na którą mniej więcej godzinę określa pan zgon tego człowieka, panie doktorze?

- Mniej więcej musiało to nastąpić około siódmej - odparł Ziemba. - Trzeba dokonać

sekcji zwłok.

- Oczywiście. Niech się pan tym natychmiast zajmie.

- Można już zabrać zwłoki? Downar spojrzał na trupa.

- Tak. Można go zabrać. To dziwne, ale nie mogę się pozbyć wrażenia, że gdzieś już

widziałem tę twarz. Czy znaleźliście przy nim jakieś dokumenty.

Porucznik wskazał biurko.

- Tak. Tam leży jego paszport. To zagraniczny gość. Downar gwizdnął.

- Zagraniczny gość? Pokażcie no ten paszport. Omar Ribas Nogueira. Do licha, cóż to

za cholerne nazwisko. Paszport brazylijski. Po jakiemu pan z nim rozmawiał, panie

mecenasie?

- Po polsku.

- Mówił po polsku?

- Znakomicie. Bez najmniejszego akcentu cudzoziemskiego. Przez myśl mi nie

przeszło, że to nie jest Polak.

Downar przeszedł się po pokoju. Spojrzał na okno.

- Czy okno przez cały czas było zamknięte?

- Jak przyjechaliśmy było zamknięte - powiedział porucznik Konecki.

- A wy, sierżancie, zastaliście okno zamknięte? - Takjest, towarzyszu kapitanie. Nawet

zwróciłem na to uwagę, bo straszny zaduch był w pokoju. Pełno dymu. Ale oczywiście okna

nie ruszałem. Znam regulamin.

- Dobrze żeście zrobili. A pan, panie mecenasie, nie przypomina sobie, czy okno było

otwarte podczas wizyty tego pańskiego klienta?

Natorski pomyślał chwilę.

- Pamiętam dokładnie, że na parę minut przedtem otwierałem okno, żeby trochę

przewietrzyć. Musiałem jednakje następnie zamknąć.

- Hm. Więc przez cały czas rozmowy z tym człowiekiem okno było zamknięte?

- Sądzę, że tak. Przecież po tym, co się stało, nie myślałem o zamykaniu okna.

Downar był coraz bardziej zamyślony.

- Panie mecenasie, niech mi pan jeszcze łaskawie powie, czy... czy wizyty tego

cudzoziemca nie kojarzy pan sobie w jakiś sposób ze sprawą Warysa, w której pan dzisiaj

występował w sądzie?

- Absolutnie nie. Był pan dzisiaj w sądzie, kapitanie? Downar uśmiechnął się.

- Przypadkiem. Zapomniał pan, zdaje się o tym, że to właśnie ja prowadziłem

śledztwo w sprawie Warysa.

- Ach tak, prawda.

Downar odwrócił się nagle od Natorskiego i spojrzał na porucznika.

- Chciałbym obejrzeć narzędzie zbrodni - powiedział. Blondyn podał mu nóż. Był to

rodzaj sztyletu o długim, ciężkim ostrzu. Metalowa ozdobna rękojeść błyszczała, jakby była

zrobiona ze srebra.

- Oryginalna broń - mruknął Downar.

Dokładnie obejrzał nóż i położył go na biurku. Następnie zaś zwrócił się do obecnych:

- Może przejdziecie, panowie, do sąsiedniego pokoju. Chciałbym chwilę porozmawiać

z panem mecenasem Natorskim.

- To ja już nie jestem potrzebny - powiedział Ziemba.

- Nie. Na razie dziękuję. Niech pan będzie uprzejmy zająć się sekcją.

Ziemba zamknął swą walizeczkę i poklepał Natorskiego po plecach.

- Trzymaj się, stary. Zadzwoń potem do mnie. Zabrano zwłoki. Natorski i Downar

zostali sami. Przez chwilę panowało milczenie. Downar wolno zapalił papierosa. Natorski

bezmyślnie patrzał w okno. Był już bardzo zmęczony.

Przed południem ciężka sprawa w sądzie, potem klienci, a teraz znowu ta idiotyczna

historia.

Głos Downara zabrzmiał ostro, energicznie.

- Skąd pan znał tego człowieka?

- Kogo?

- No jak to kogo? Zamordowanego.

- Ja go nie znałem. Zobaczyłem go dzisiaj tutaj po raz pierwszy w życiu.

- Może pan zechce, panie mecenasie, spokojnie opowiedzieć wszystko od początku.

Przykro mi, że pana trudzę, ale jest to niezbędne.

Natorski odchrząknął i zaczął opowiadać. Gdy skończył, Downar przyjrzał mu się z

niedowierzaniem. Wstał i długimi, posuwistymi krokami przeszedł się po pokoju. Mogło się

zdawać, że chce się zorientować w jego rozmiarach. Następnie znowu usiadł, wyjął

papierośnicę i poczęstował Natorskiego.

- Więc w mieszkaniu nie było nikogo? - Nie.

- I drzwi były zamknięte.

- Tak, sprawdzałem to natychmiast po morderstwie. Doskonale pamiętam.

- I okno także było zamknięte?

- Tak... Chyba tak... Wszyscy to stwierdzili.

- Hm. Przyznam się panu, że jednego tylko nie mogę zrozumieć. Dlaczego, u diabła,

zamordował pan tego faceta we własnym mieszkaniu.

Natorski zerwał się gwałtownie. Krzesło z hałasem upadło na podłogę.

- Aleja go nie zamordowałem! Ja go nie zamordowałem! Nie mam z tym nic

wspólnego!

Downar westchnął jak człowiek śmiertelnie znudzony.

- Niech pan siada, panie mecenasie - powiedział pojednawczo. - Chciałbym panu

zaproponować, żebyśmy sobie tak szczerze o wszystkim pogadali i żeby pan zrezygnował ze

swej taktyki, która nie doprowadzi nas do niczego. Jest pan przecież człowiekiem

wykształconym, prawnikiem i chyba pan sobie nie wyobraża, że ja uwierzę w tę bajeczkę, iż

podczas gdy pan poszedł do kuchni po szklankę wody, morderca przedostał się przez dziurkę

od klucza albo przez wentylator, a następnie zbiegł tą samą drogą. No przecież nie jesteśmy

małymi dziećmi. Po co pan właściwie traci czas na te wszystkie głupstwa. Niech mi pan

szczerze powie, dlaczego zamordował pan tego człowieka. Nie wątpię, że musiał pan mieć

bardzo poważne powody. Zastanowimy się wspólnie nad okolicznościami łagodzącymi. Jest

pan przyjacielem doktora Ziemby, znanym i cenionym adwokatem... Dołożę wszelkich starań,

aby panu dopomóc. Muszę jednak poznać prawdę.

- Ja go nie zabiłem - powiedział zdecydowanie Natorski.

Downar bezradnym ruchem rozłożył ręce.

- Ano cóż... trudno. Nie ułatwia mi pan zadania, ale muszę pana zapewnić, że pański

upór na nic się tutaj nie przyda. Przedłuży tylko trochę to wszystko i, nie muszę dodawać,

pogorszy pańską sytuację.

- Ja go nie zabiłem - powtórzył Natorski.

Downar zgasił papierosa, wstał, podszedł do biblioteki i spośród książek wyjął długi

nóż w metalowej pochwie. Przez chwilę obracał go w palcach, oglądając uważnie. Obnażył

ostrze i ostrożnie dotknął go palcem.

- To pański sztylet? - spytał. Natorski skinął głową.

- Tak.

Downar nie patrzał na niego. Zbliżył się do biurka i wziął nóż, który wyjęto z pleców

zamordowanego.

- Czy nie uważa pan, panie mecenasie, że te dwa groźne narzędzia są niezwykle do

siebie podobne. Ten, który znalazłem w pańskiej bibliotece jest tylko trochę krótszy, ale do

serca dosięgnąłby z łatwością. Poza tym naprawdę są bardzo podobne, nieomal identyczne.

Jaka ładna jest ta rękojeść rzeźbiona w metalu. Coś w rodzaju tureckiego kindżału. Skąd pan

ma ten sztylet, panie mecenasie, bo to przecież nie jest nasz krajowy wyrób?

Natorski odchrząknął. W gardle mu tak zaschło, że z trudnością mógł mówić.

- Przywiozłem go z Brazylii. Downar podniósł brwi do góry.

- Z Brazylii? Kiedy pan był w Brazylii?

- W zeszłym roku. - Jeździł pan służbowo?

- Nie. Odwiedzałem rodzinę. Brat mój mieszka stale w Sao Paulo.

- I pojechał pan do Brazylii na zaproszenie brata? - Tak.

- Długo pan tam przebywał?

- Prawie pięć miesięcy.

Downar w zamyśleniu bawił się nożami.

- To kosztowna podróż.

- Brat mi ją sfinansował.

- Dobrze mu się powodzi.

- Nie najgorzej.

- Tak. To bardzo ciekawa wyprawa. I z Brazylii na pamiątkę przywiózł pan sobie te

sztylety?

- Przywiozłem tylko jeden sztylet! - krzyknął Natorski. - Ten, który pan znalazł w

bibliotece.

- Trzeba go gdzieś było dobrze schować albo w ogóle wyrzucić, panie mecenasie -

głos Downara zabrzmiał nagle twardo, nieprzyjemnie.

- O co mnie pan oskarża?

- Ja? O nic. Prokurator będzie pana oskarżał. Natorski zaśmiał się krótkim,

niewesołym śmiechem.

- Pan jest znakomity, panie kapitanie. Więc jednak uparcie obstaje pan przy tym, że to

ja zamordowałem tego człowieka. Słyszałem zawsze o panu jako o pierwszorzędnym

fachowcu. W tym jednak wypadku... No niechże się pan przez chwilę zastanowi. Po pierwsze

nie znałem go, gdyby jednak tak było, to czyż mordowałbym kogoś w swoim własnym

mieszkaniu? Dlaczego? Małoż to jest innych miejsc i okazji, o wiele bardziej nadających się

do tego, żeby kogoś zlikwidować. Więc według pana morduję tu tego człowieka brazylijskim

sztyletem, a następnie biegnę zawiadomić o tym fakcie milicję. No gdzież tu logika?

Downar patrzał na niego uważnie.

- Panie mecenasie - powiedział wolno, cedząc słowa przez zęby. - Czy nigdy pan nie

słyszał o takiej taktyce, że morderca zawiadamia policję o zbrodni? To przecież bardzo

zręczne posunięcie. Bo każdy normalnie rozumuje właśnie tak, jak mi pan to przed chwilą

przedstawił.

Natorski poderwał się. Był już u kresu wytrzymałości.

W tej chwili zadzwonił telefon.

Downar pospiesznie podniósł słuchawkę.

- Tak, tak, to ja. Słucham, doktorze, słucham... Co pan mówi...? Niesłychane. Zupełnie

tego nie zauważyłem. Dziękuję panu. Do widzenia.

- Ziemba telefonował? - spytał Natorski. Downar spojrzał na niego z roztargnieniem.

- Tak. Wie pan, to dziwne. Okazało się, że ten człowiek, który tu został zamordowany,

nie miał brody. To była charakteryzacja. Świetna charakteryzacja. Do diabła!

ROZDZIAŁ II

- No więc doczekaliście się nareszcie czegoś interesującego.

Downar wyczuł drwinę w głosie majora. Niecierpliwie zmarszczył brwi.

- Tak. Sprawajest niewątpliwie interesująca. Jeżeli jednak chcecie, żebyją prowadził

kto inny, to bardzo proszę. Nie mam, oczywiście, nic przeciwko temu.

Leśniewski przygryzał nerwowo dolną wargę, co nie wróżyło nic dobrego. Cenił

Downara jako zdolnego oficera, ale nie znosił tej jego nieustannej pogoni za niezwykłymi

sprawami.

- Słuchajcie, towarzyszu - powiedział po chwili. - Chciałbym zwrócić waszą uwagę, iż

nikt was do tej sprawy nie delegował. Sami, z własnej inicjatywy, przystąpiliście do

prowadzenia śledztwa.

Downar skinął głową.

- To prawda, ale nie miałem możności porozumieć się z wami. Zadzwonił do mnie

doktor Ziemba, zawiadamiając o interesującym przypadku morderstwa. Prosił, żebym

przyjechał na miejsce zbrodni, i dlatego...

- Tak, tak - przerwał mu Leśniewski. - Wiem, że wy lubicie takie „ciekawe” sprawy.

Nie zapominajcie jednak o tym, że w naszej pracy trzeba się też zajmować i nieciekawymi

sprawami. I nieraz te nieciekawe sprawy są ważniejsze. Bardzo to pięknie, że chcecie sobie

zdobyć sławę polskiego Sherlocka Holmesa, ale...

- Komu mam przekazać wyniki dotychczasowego śledztwa? - spytał Downar.

Leśniewski wyjął papierośnicę.

- Zapalcie i nie denerwujcie się. Nie mam zamiaru zdejmować was z tej sprawy, ale

chciałbym, żeby na przyszłość wszystko to było załatwiane formalnie. A teraz trzeba uzyskać

w prokuraturze nakaz aresztowania Natorskiego.

- Nie mam zamiaru go aresztować. Leśniewski spojrzał na niego zdziwiony.

- Sądziłem, że...

- Tak, tak - przerwał Downar. - W pierwszym momencie byłem przekonany, że

Natorski jest mordercą. Po przemyśleniu jednak tej całej historii, straciłem tę pewność.

Wyczuwam, że tu coś nie klapuje, że coś się za tym kryje.

- Więc chcecie zostawić go na wolności?

- Na razie tak. Jeżeli nawet on jest mordercą, to zrobił to w porozumieniu z kimś.

Pozostawienie go na wolności pozwoli nam na łatwiejsze rozszyfrowanie sprawy.

- Zgadzam się z wami - powiedział Leśniewski. - Musicie go tylko dobrze

przypilnować, żeby się nie ulotnił. Zajmijcie się też od razu odnalezieniem tego

Brazylijczyka. Nie wrócił na noc do hotelu. To bardzo nieprzyjemna historia. Facet przyjechał

na konkurs chopinowski i nie wiadomo, czy w ogóle jeszcze żyje.

- Dzisiaj miał odlecieć do Paryża. Mało brakowało, a ten z przyprawioną bródką

siedziałby teraz zamiast niego w samolocie, najprawdopodobniej byłoby mu się udało.

Leśniewski pokiwał głową.

- Tak. Mógł przejść ten numer. Tym bardziej że to był indywidualny turysta, jakiś

impresario. Niekoniecznie musiał mieć znajomych wśród pasażerów. No cóż, towarzyszu.

Zadanie macie przed sobą niełatwe, ale wy przecież to lubicie. Życzę wam powodzenia i

sławy Sherlocka Holmesa.

Downar wyszedł z komendy. Czuł, że wrobił się w paskudną kabałę, a właściwie to

Ziemba go tak urządził. Sprawa była niewątpliwie bardzo ciekawa, ale też i piekielnie trudna.

Jeżeli bowiem nie Natorski, to kto u licha mógł być mordercą?

Tak był pogrążony w swych rozmyślaniach, że o mało nie wpadł pod ciężarówkę.

Kierowca posłał mu kwiecistą „wiązankę”.

W Grand Hotelu szef recepcji, siwy elegancki pan, zaprosił niespodziewanego gościa

do swego biura. Uważnie obejrzał służbową legitymację i spytał:

- Co się stało, panie kapitanie? Czym mogę służyć?

- Mieszka u pana Brazylijczyk, niejaki Omar Ribas Nogueira?

- Tak. Mieszka. Już się ktoś o niego dzisiaj pytał. O ile wiem, nie wrócił na noc.

Zapewne wyjechał na jakąś wycieczkę.

- Czy pamięta pan, jak wyglądał ten człowiek?

- Tak, przypominam sobie. Rozmawiałem z nim. Taki nieduży, szczupły, z bródką.

Downar wyjął z kieszeni paszport i pokazał fotografię.

- Czy to ten?

- Tak. To jego paszport. Ale skąd...? Czy... czy został aresztowany?

- Nie, nie, nie o to chodzi. Facet zniknął i nie jest wykluczone, że ktoś go zamordował.

- Zamordował?

Downar wyjął papierośnicę.

- Nic jeszcze nie wiadomo, ale nie można tego wykluczać. Mam prośbę do pana, panie

dyrektorze. Nikt nie powinien się dowiedzieć o naszej rozmowie ani o zniknięciu tego

człowieka. Gdyby się ktoś o niego pytał, powie pan, że wyjechał do Krakowa czy

Zakopanego. To obojętne. Żadnych rozmów na ten temat. Rozumie pan?

- Rozumiem doskonale. Może pan na mnie polegać.

- To mnie cieszy. Pójdziemy teraz na górę, do jego numeru. Chciałbym się trochę

rozejrzeć w sytuacji. Musimy jednak tak jakoś to zrobić, żeby nie wzbudzić podejrzeń służby.

Pokój Nogueiry znajdował się na drugim piętrze. Gdy weszli, Downar starannie

zamknął drzwi na klucz.

- Żeby nam nikt nie przeszkadzał - powiedział.

Przez chwilę stali w milczeniu, przyglądając się panującemu tu nieporządkowi. Robiło

to takie wrażenie, jakby ktoś czegoś szukał albo jakby się pospiesznie pakował.

Na podłodze dwie skórzane walizy, których zawartość częściowo była rozrzucona po

pobliskich meblach. Bielizna, garnitury, barwne krawaty, pliki jakichś papierów, książki,

notatki, aparat fotograficzny. Moc najróżnorodniejszych drobiazgów walało się po dywanie.

Szafa otwarta. Na półkach kilka koszul, chustek do nosa, szalików i skarpetek. Na

niezasłanym łóżku pościel była rozrzucona i pomięta. Kołdra leżała na podłodze.

- Jeszcze tu dzisiaj nie sprzątano - powiedział tonem usprawiedliwienia szef recepcji. -

Pokojówki są przeciążone pracą i...

Downar zdawał się być zadowolony z tego, że pokojówki są przeciążone pracą.

- To dobrze, to bardzo dobrze - mruknął. Przyklęknął i ostrożnie począł przeglądać

rozrzucone rzeczy.

Po pewnym czasie ze stosu tych drobiazgów wyłowił nylonową damską pończochę

oraz szminkę.

- Zdaje się, że nasz Brazylijczyk przyjmował tu gości.

- Owszem - przytaknął szef recepcji. - Odwiedzały go kobiety, ale tylko w godzinach

popołudniowych - dodał pospiesznie.

Downar wsunął do kieszeni znalezione przedmioty, podniósł się, otrzepał spodnie i

powiedział:

- W tej chwili nie mam czasu na przeprowadzenie dokładnej rewizji. Zabieram aparat.

Do tego pokoju nikt nie ma prawa wejść ani nic nie wolno tu ruszać. Czynię pana osobiście za

to odpowiedzialnym, panie kierowniku. Szef recepcji skinął głową.

- Może pan być spokojny. Wolałbym jednak, żeby pan opieczętował pokój.

- Nie chcę tego robić. Zwróciłoby to uwagę służby, a zapewne także i gości. Zależy mi

na zachowaniu jak najdalej posuniętej dyskrecji w tej całej sprawie.

Downar razjeszcze rozejrzał się po pokoju, podniósł z podłogi małą kartkę papieru

zapisaną po portugalsku i powiedział:

- Idziemy.

Zeszli na dół. W hallu kręciło się parę osób. Kierownik recepcji spytał:

- Czy mogę jeszcze być panu w czymś pomocnym? - uprzejmym ruchem wskazał

drzwi swego gabinetu.

Downar zapalił papierosa. Chwilę siedział w milczeniu, śledząc wzrokiem smugę

dymu. Spytał:

- Czy przynajmniej orientuje się pan, kto odwiedzał tego człowieka.

- Trudno mi na to odpowiedzieć. Nie kontrolujemy tak ściśle naszych gości. Wiem, że

odwiedzały go kobiety. O ile sobie przypominam, widziałem z nim ładną blondynę, wysoka,

efektowna.

- Czy to jedna z tych, które tu się stale kręcą.

- Nie. Nigdy jej przedtem nie zauważyłem. Te tutejsze mniej więcej znamy.

- Nie pytali o niego jacyś mężczyźni?

Kierownik recepcji bezradnym ruchem rozłożył ręce.

- Żałuję bardzo, ale nic nie wiem na ten temat.

- Czy rozmawiał pan z tym brazylijskim gościem?

- Tak. Parokrotnie.

- Wjakim języku pan z nim mówił?

- Po francusku. Niestety nie znam portugalskiego. Światło żarówki padło na jakiś

błyszczący przedmiot.

Downar wyciągnął rękę i spośród papierów leżących na biurku wyjął ozdobną pochwę

na sztylet. Była nieomal identyczna z tą, którą znalazł w mieszkaniu Natorskiego.

- Skąd pan to ma?

Szef recepcji uśmiechnął się.

- Parę dni temu znalazłem w windzie.

- Czy nóż też pan znalazł? - Nie.

Downar wstał.

- Dziękuję panu. Na razie to wszystko. Będę z panem w kontakcie. Gdyby coś zaszło

takiego, co zwróciłoby pańską uwagę, proszę natychmiast zawiadomić Komendę Główną, a

najlepiej mnie osobiście. Do widzenia.

Wyszedłszy z Grand Hotelu, Downar pojechał na Krzywe Koło. Natorski powitał go

bez entuzjazmu.

- Przyszedł mnie pan aresztować? - spytał.

- Ależ skądże, panie mecenasie. Chciałem tylko pana uprzejmie prosić jeszcze o

chwilę rozmowy. Przecież to leży w naszym wspólnym interesie, żeby wyjaśnić tę

fantastyczną historię.

- Oczywiście. Proszę, niech pan wejdzie.

Downar zauważył, że adwokat bardzo zmizerniał od wczorajszego dnia. Trudno się

było zresztą temu dziwić. Usiedli w głębokich, wygodnych fotelach.

- Napije się pan wermutu? - spytał Natorski. Nie czekając na odpowiedź, wyjął z

małej szafki butelkę i kieliszki. - No i cóż, panie kapitanie, nie obstaje już pan przy tym, żeby

mnie oskarżać o to morderstwo?

Downar umoczył wargi w brunatnym płynie i uśmiechnął się niewyraźnie.

- Prawdę mówiąc, wszystkie okoliczności przemawiają przeciwko panu, no ale... To

przecież nie miałoby żadnego sensu. Niech mi pan powie, panie mecenasie, czy ma pan może

jakąś koncepcję co do tej tajemniczej historii.

- Absolutnie żadnej. Nie mogę tego pojąć. Nie spałem całą noc. Nic jednak wymyśleć

nie byłem w stanie.

- Czy nie możemy przyjąć takiej ewentualności, że ktoś był przez cały czas w

mieszkaniu i kiedy pan wyszedł do kuchni po wodę...

Natorski potrząsnął głową.

- Wykluczone. Niechże pan weźmie pod uwagę, kapitanie, że to nie jest pałac, tylko

dwupokojowe mieszkanie. Przez całe popołudnie była tutaj u mnie moja sekretarka. Wyszła

dosłownie na parę minut przed przyjściem tego człowieka. Gdzież tu mógłby się ukryć

morderca. Zresztą ja natychmiast po zabójstwie szukałem wszędzie, sprawdzałem drzwi

wejściowe... Nie, nie, to nie wchodzi w rachubę.

- No więc co wchodzi w rachubę? - spytał trochę niecierpliwie Downar. - Przecież nie

samobójstwo.

- Oczywiście, że nie.

- Wszedł ktoś oknem? Drugie piętro. Nie ma nawet balkonu. Zresztą okno było

zamknięte.

- Tak - przytaknął Natorski. - Właśnie dzisiaj w nocy dokładnie sobie przypomniałem,

że zamknąłem okno. Kolejność faktów była następująca: skończyłem rozmowę z moim

ostatnim klientem, otworzyłem okno, ponieważ pokój był straszliwie zadymiony,

odetchnąłem trochę świeżym powietrzem, następnie weszła sekretarka, pytając, czy już jej nie

potrzebuję, chwilę porozmawialiśmy, poszła. Zaraz potem zadzwoniła z Bristolu moja

narzeczona z pretensją, że się spóźniam na spotkanie. Po tej rozmowie telefonicznej

poszedłem do łazienki umyć się i trochę przyczesać. Wtedy posłyszałem dzwonek u drzwi

wejściowych. Otworzyłem i zobaczyłem tego człowieka z bródką. Nie mam wątpliwości co

do tego, że przez cały czas naszej rozmowy okno było zamknięte.

- Nie pozostaje nam nic innego, jak uwierzyć w duchy - powiedział Downar.

Natorski bezradnie rozłożył ręce.

- Przyznaję, że nie potrafię stworzyć najbardziej nawet fantastycznej teorii. Właściwie

nie mam do pana pretensji, że pan mnie posądza o tę zbrodnię. Prawdę mówiąc, jest to jedyne

możliwe wytłumaczenie tego, co się stało. Tylko że ja rzeczywiście nie zadźgałem tego

faceta. No bo niechże się pan zastanowi, panie kapitanie. Po cóż miałbym to zrobić u siebie,

w mieszkaniu. Przecieżjest tyle innych możliwości i miejsc, żeby kogoś wykończyć. Jestem

jako tako obeznany z tymi rzeczami, choćby z racji swego zawodu. Gdybym rzeczywiście

planował morderstwo, to zorganizowałbym je trochę inteligentniej. Jak pan myśli?

- No faktycznie - przyznał Downar. - Nie byłby to najlepszy pomysł zarzynać kogoś u

siebie w mieszkaniu. A niech mi pan powie, co z tym sztyletem. Przecież znalazłem u pana

identyczny sztylet.

- Och, to niczego nie dowodzi, panie kapitanie. A raczej, owszem, dowodzi tego, że

użyto noża pochodzącego najprawdopodobniej z Ameryki Południowej. Takie noże w

Brazylii, Argentynie czy Urugwaju są niezwykle popularne. Co drugi peon używa tam ten typ

noża.

- Z lekką rączką metalową i w ozdobnej pochwie?

- Tak. Na wsi używają ich do ściągania skór ze zdechłych krów i owiec. Nierzadko

taki sztylet służyjako broń. Znałem półkrwi Indianina, który fenomenalnie rzucał takimi

właśnie nożami. Na dwadzieścia metrów trafiał bez pudła w talerzyk o średnicy dziesięciu

czy piętnastu centymetrów.

- Zwiedził pan także i wieś brazylijską? - spytał Downar.

- Tak. Przez kilka tygodni przebywałem na dużej stancji, w pobliżu granicy

urugwajskiej.

Downar wypił wermut i wyjął papierośnicę.

- Niech mi pan jeszcze łaskawie powie, panie mecenasie, dlaczego pan nie zawiadomił

milicji ze swego aparatu, tylko pobiegł pan aż na Rynek Starego Miasta.

- Bardzo proste. Ponieważ mój aparat nie działał. Nie miałem sygnału wywoławczego.

- A jednak doktor Ziemba dzwonił do mnie z tego aparatu, tak?

- Tak.

- Czyli, że sygnał się pojawił.

- Oczywiście.

- Czy nie sądzi pan, że może ktoś celowo uszkodził pański aparat?

- Przyznam się panu, że nie zastanawiałem się nad podobną ewentualnością. Przecież

to nie jest takie proste. Trzeba chyba mieć dostęp do szafki rozdzielczej. Komuż zresztą

mogłoby zależeć na tym, żeby mi zepsuć telefon, a potem zaraz naprawić? Nie, nie, to chyba

było po prostu jakieś chwilowe uszkodzenie.

Downar w zamyśleniu strzepywał popiół z papierosa.

- Hm. Dziwny zbieg okoliczności. Akurat w tym momencie popsuł się aparat. To jest

jednak fakt, który chyba musimy wziąć pod uwagę. Nie sądzi pan, panie mecenasie?

- Nie widzę tu właściwie żadnego związku - powiedział Natorski. - Co pan ma na

myśli?

- Sam jeszcze nie wiem, jaki to mogłoby mieć związek z całą sprawą. Po prostu

szukam, próbuję znaleźć jakiś punkt zaczepienia. No przecież musimy od czegoś wyjść. A na

razie nie posunęliśmy się ani o krok naprzód. Jeżeli wyeliminujemy pańską osobę, to... to

rzeczywiście pozostają nam tylko jakieś siły nadprzyrodzone.

Natorski wzruszył ramionami.

- Ja przecież nie zabraniam panu mnie podejrzewać, panie kapitanie. Sądzęjednak, że

ta teoria nie zaprowadzi pana daleko.

- Jak się nazywa pańska sekretarka? - spytał nagle Downar.

- Ewa Falińska.

- Gdzie mieszka?

- Na Żoliborzu, na Słowackiego. Czy podać panu dokładny adres?

- Tak. Bardzo proszę.

Downar wyjął notes i starannie zapisał adres. Następnie przyjrzał się Natorskiemu,

chrząknął i powiedział:

- Bardzo przepraszam, panie mecenasie, ale chciałbym panu zadać trochę może

niedyskretne pytanie.

- Proszę, niech pan pyta.

- Chciałbym wiedzieć, czy z panią Ewą Falińską łączą pana jakieś bliższe... no

rozumie pan... czy pana łączy coś więcej poza urzędowym stosunkiem.Natorski zmarszczył

brwi.

- Mam wrażenie, panie kapitanie, że to pytanie przekracza nieco kompetencje oficera

śledczego. Mógłbym też odmówić odpowiedzi. Jeżeli jednakjest to panu tak bardzo

potrzebne, to proszę przyjąć do wiadomości, że z panną Ewą nie łączą mnie żadne bliższe

stosunki. Panna Falińska jest moją sekretarką i tylko sekretarką. Czy panu to wystarcza?

Downar skinął głową.

- Najzupełniej i raz jeszcze przepraszam pana za to pytanie. Zadałem je dlatego, iż

lubię mieć pełny obraz sytuacji. I jeszcze chciałbym pana spytać o jedną rzecz. Z pańskich

wczorajszych zeznań wynika, że pański niedoszły klient mówił o jakichś okularach. Nie

rozumiem tego. O co to właściwie chodziło?

- Wymaga pan ode mnie zbyt wiele - odparł Natorski. - Ja także nie wiem, o jakie

okulary chodziło facetowi. Pamiętam tylko, iż była mowa o jakichś moich okularach, które

jakoby były przyczyną jego kłopotów. Ale o jakich mówił okularach i ojakich kłopotach, nie

mam zielonego pojęcia.

- Pan nie nosi okularów?

- Nie. No wie pan... czasami w lecie włożę słoneczne okulary. Ale to jest

zdumiewające, że ten facet pragnął we mnie wmówić, że ja mam astygmatyzm.

Downar zgasił papierosa, wstał i przeszedł się po pokoju.

- A czy nie wydało się panu, że on był trochę tego... trochę kopnięty?

- Trudno mi na to odpowiedzieć. Za krótko z nim rozmawiałem. Zrobił na mnie

wrażenie człowieka najzupełniej normalnego.

- Niech się pan na mnie nie gniewa, panie mecenasie, że tak pana przy niedzieli

męczę, ale chciałbym panu jeszcze zadać jedno i na razie chyba już ostatnie pytanie.

- Proszę.

- Czy pan ma jakichś wrogów? Natorski pomyślał chwilę.

- Wrogów? Wie pan... chyba nie. Istnieją oczywiście pewne zawiści natury

zawodowej. Ale trudno by mi było tych ludzi nazwać mymi wrogami. To może byłoby zbyt

mocne określenie. Na ogół cieszę się ludzką sympatią, mam wielu przyjaciół, ale wrogów

jakoś nie bardzo mogę sobie przypomnieć.

- A czy wczoraj na sali sądowej, kiedy pan stawał w sprawie Warysa, nie zauważył

pan wśród publiczności tego człowieka, który tutaj został zamordowany?

- Nie. Zobaczyłem go po raz pierwszy w życiu tutaj, u siebie w mieszkaniu.

Downar wyciągnął rękę.

- Dziękuję, panie mecenasie i przepraszam, że zabrałem panu tyle cennego czasu.

Gdyby panu przyszła jakaś genialna myśl do głowy albo gdyby zaistniały jakieś nowe

okoliczności, niech pan łaskawie zadzwoni do mnie, do komendy albo do mieszkania. Do

widzenia.

Nuda niedzielnego przedpołudnia rozsiadła się na Rynku Starego Miasta. Milicjant w

szklanej budce z miną pełną rezygnacji obserwował spacerujące opodal gołębie. Świąteczni

przechodnie prezentowali swe nowe płaszcze, garnitury i starannie wyczyszczone buty z

„Galluxu”.

Zmęczeni życiem ojcowie ciągnęli uparte dzieci lub z tępym wyrazem twarzy

popychali przed sobą wózki z najmłodszym potomstwem. Było ciepło, słonecznie i bardzo

wiosennie.

Downar nie mógł jednak cieszyć się urokami pogodnego dnia. Wszystkie jego myśli

skupiły się wokół jednego zagadnienia. Z nerwowym wysiłkiem szukał odpowiedzi na

pytania: Jeżeli nie Natorski, to kto? Kto mógł popełnić tę zbrodnię i wjaki sposób? Im dłużej

zastanawiał się i analizował to wszystko, tym bardziej gęstniały przed nim mroki, które

zdawały się być nie do pokonania. Najmniejszego śladu, najdrobniejszego nawet punktu

zaczepienia. Trzeba przecież od czegoś zacząć, stworzyć sobie jakąś koncepcję. Ale jaką, do

wszystkich diabłów, jaką?! Dwupokojowe, małe mieszkanko, drzwi i okna pozamykane.

Dwóch facetów ze sobą rozmawia i nagle jeden z nich dostaje nożem w plecy. Jeżeli nie

Nagórski jest mordercą, no to kto? Nie chodzi nawet o to kto, bo do mordercy prędzej czy

później zawsze jakoś można dojść. Chodzi o to, wjaki sposób to się mogło stać. Gdyby to

było jakieś średniowieczne zamczysko, to można by było podejrzewać tajemnicze przejścia,

zamaskowane drzwi, ale na Krzywym Kole...? Przecież takiej ewentualności nie można było

poważnie brać pod uwagę. Wprawdzie Leśniewski wyklucza Natorskiego z tej historii, ale...

Właśnie dlatego, że logiczne rozumowanie nakazuje go wykluczyć, nasuwa się

przypuszczenie, czy to jednak nie on, czy to nie jest sprytnie obmyślana taktyka, bo przecież

pozorne nonsensy mogą być genialną strategię.

Dochodziła druga. Trzeba było pójść na obiad. Downar postanowił zjeść coś w

Rycerskiej. Zamówił zupę pomidorową i rumsztyk. Właściwie nie był głodny. Nie czuł smaku

spożywanych potraw. Kazał sobie podać kieliszek wódki, ale i to nie pomogło. Zostawił

niedokończony rumsztyk, zapłacił i wyszedł. Ciągle miał przed oczami ironicznie

uśmiechniętą twarz majora i słyszał drwiące słowa: „Życzę wam powodzenia i sławy

Sherlocka Holmesa”. Sława Sherlocka Holmesa...? Śmiechu warte. Jeżeli tak dalej pójdzie, to

nie tylko nie ma mowy o żadnej sławie, ale kto wie, czy nie będzie musiał zrezygnować z tej

sprawy i przyznać się do tego, że nie może dać sobie rady. Leśniewski dopiero by triumfował.

Nie, nie, do tego nie można dopuścić. Ostatecznie od morderstwa nie upłynęły nawet

dwadzieścia cztery godziny. Sprawajest trudna i skomplikowana. Nie możnajej tak na

poczekaniu rozszyfrować. Spokojnie, spokojnie, nie trzeba się denerwować. To się wszystko

przecież jakoś wyjaśni, musi się wyjaśnić.

Pojechał do siebie na Koszykową, rzucił się na tapczan i paląc papierosy, obserwował

w zamyśleniu kółka z dymu. Po paru godzinach rozmyślań doszedł do przekonania, że

ponieważ nie potrafił na razie rozwiązać zagadki samego morderstwa, przeto musi podejść do

sprawy trochę z innej strony. Postanowił zacząć od ustalenia, kim był fałszywy Brazylijczyk,

oraz odnaleźć żywego czy umarłego prawdziwego Nogueirę. Należało też trochę zorientować

się w środowisku Natorskiego, pogadać z tą jego sekretarką...

Piętnaście po szóstej podniósł się z tapczanu, wykonał kilka ćwiczeń gimnastycznych,

wziął zimny prysznic, ubrał się starannie i z mocnym postanowieniem dokazania czegoś

wielkiego wyszedł na miasto. Miał ochotę się przejść. Zresztą do Grand Hotelu nie było

daleko.

Zasnuta dymem kawiarniana sala połyskiwała matowymi światłami. Orkiestra

grałajakiegoś melancholijnego slowfoxa. Zmęczone kelnerki krążyły ospale pomiędzy

stolikami.

Downar stanął w drzwiach i zmrużywszy oczy, rozglądał się. Po chwili wrócił do

szatni, wyjął notes, wyrwał kartkę, napisał parę słów i zwracając się do szatniarza,

powiedział:

- Trzeci stolik od orkiestry, pod ścianą. Ładna blondynka w granatowej sukience.

Odda pan jej tę kartkę.

- Nie mogę zostawić szatni?

- Może pan. Ja popilnuję. Niech się pan nie boi. Downar wyjął legitymację służbową i

pokazał ją szatniarzowi, który bez słowa poszedł spełnić polecenie.

Była rzeczywiście bardzo ładna. Wysoka, zgrabna. Miała długie blond loki o

jedwabistym połysku i delikatną twarz renesansowej madonny. Spojrzała niespokojnie na

Downara.

- Czego chcesz ode mnie? Nic nie mam na sumieniu. O co chodzi?

- Nie bój się - powiedział uspakajająco Downar. - Nie mam do ciebie żadnej pretensji.

Chcę z tobą po prostu chwilę pogadać. Chodźmy stąd. Tu za duży tłok.

- Zabierasz mnie do komendy?

- Ale skądże znowu. Mówię ci przecież, że to nie o ciebie dzisiaj chodzi.

Odetchnęła z widoczną ulgą i odebrała płaszcz z szatni.

- Dokąd pójdziemy?

- To obojętnie. Gdzieś niedaleko. Chociażby tu do tej nory na rogu Wspólnej i

Marszałkowskiej.

Downar spojrzał z uznaniem na elegancką sylwetkę dziewczyny.

- Wiesz co, Ziuta... Jesteś taka wytworna, że mogłabyś z powodzeniem uwieść

jakiegoś meksykańskiego milionera.

Roześmiała się mile połechtana.

- Nie bujaj.

- Słowo daję, a może nawet jakiegoś brazylijskiego naukowca.

Zatrzymała się gwałtownie.

- Czego ty chcesz ode mnie? Ja nie mam nic wspólnego z tą sprawą.

- Z jaką sprawą, kochanie? - spytał naiwnie Downar, biorąc ją pod rękę.

- Ja nic o tym nie wiem.

- Ale o czym ty właściwie mówisz? Spojrzała na niego ze złością.

- Słuchaj no, Stefan, przestań robić ze mnie wariatkę.

- Nie mam najmniejszego zamiaru. Chciałem cię po prostu zaprosić na kawę,

pogawędzić...

- Nie wygłupiaj się. Wiem przecież, że coś węszysz. Chodzi ci o tego Brazylijczyka.

Słyszałam, że go ktoś rąbnął. Ale co ja mam z tym wspólnego?

Downar pomyślał, że nie tak łatwo jest utrzymać coś w Warszawie w „ścisłej”

tajemnicy. Pchnął drzwi i weszli do kawiarni.

- Stawiam ci dzisiaj tyle ciastek, ile tylko zdołasz zjeść. Wzruszyła ramionami.

- Wolałabym kieliszek gorzały i sałatkę śledziową. Ale niech będą ciastka. Szarlotka i

dwa ptysie.

- Dwie szarlotki, dwa ptysie i dwie kawy - powiedział Downar, uśmiechając się do

smutnej kelnerki. Następnie przyjrzał się Ziucie. - Więc znałaś tego Brazylijczyka?

- A cóż to nie wolno mieć znajomych?

- Ale oczywiście, że wolno. Nie denerwuj się, złotko. Jak nie będziesz ze mną

grzecznie rozmawiać w kawiarni, to pojedziemy na Mokotów. Jak wolisz.

Spokorniała.

- No nie gniewaj się, Stefan, ale jestem trochę dzisiaj zdenerwowana. Daję ci słowo,

że ja nie mam nic wspólnego z tą historią, absolutnie nic.

Downar łagodnie pogładził ją po dłoni.

- Zupełnie niepotrzebnie się denerwujesz. Przecież ja cię o nic nie oskarżam. Jak już

wiesz, zginął cudzoziemiec. Paskudna sprawa. Ja się tym zajmuję, więc nie dziw się, że

staram się czegoś dowiedzieć. Wcale nie twierdzę, że ty masz z tym coś wspólnego.

Zapaliła papierosa i spytała:

- Co właściwie chcesz wiedzieć?

- Ile razy byłaś u niego?

- Dwa.

- No i co...?

- No i nic. Miły, starszy facet, forsiasty. Płacił dolarami.

- W jakim języku z nim rozmawiałaś?

- Właściwie nie mówiliśmy dużo. Parę słów po niemiecku parę słów po francusku.

Wiesz, że nie jestem znowu taka wykształcona w obcych językach.

- Czy zauważyłaś coś specjalnego, coś zaskakującego w jego pokoju?

Zastanowiła się przez chwilę.

- Nie wiem. Chyba nie.

- Czy widziałaś u niego taki długi nóż w metalowej pochwie?

- To faktycznie widziałam. Majcher jak jasna cholera. Nawet go pytałam, na co mu

taka kosa. Powiedział, że do przecinania kartek. Takim czymś można byki zarzynać, a nie

przecinać kartki.

Downar zjadł szarlotkę i wypił duży łyk kawy.

- Powiedz mi, kochanie, czy inne twoje koleżanki też go odwiedzały?

- Ma się rozumieć. I Stefa, i Hela, i Danka. Starszy facet był, ale pieroński kozak na te

rzeczy. Tylko że ostatnio to się tu do niego jakaś ździra przyplątała, no i ma się rozumieć już

nas nie zapraszał.

- Co to była za babka?

- A cholera ją wie. Blondyna.

- Ładna?

- Nie powiem, żeby była brzydka, ale cholernie wredna. Przyznać tylko trzeba, że

szykowna. To fakt.

- Nie znasz jej?

- Nie. Nigdyjej nie widziałam.

- Poznałabyś ją?

- No pewnie.

- Słuchaj no, Ziuta, jakbyś ją gdzieś przyuważyła, to zaraz daj mi znać. Bardzo

chciałbym porozmawiać z tą cizią.

- To ci mogę obiecać.

- A faceci jacyś przychodzili do niego? Nie wiesz?

- Tego nie wiem. Raz tylko jak byłam u niego, to rozmawiał z kimś przez telefon. O

ile mogłam zrozumieć, to chyba z jakimś gościem.

- W jakim języku z nim mówił?

- Po niemiecku.

Downar skinął na kelnerkę i zapłacił. Następnie zwrócił się do swej towarzyszki:

- Bardzo ci dziękuję, kochanie, za te wszystkie informacje. Wracasz do Grandu?

- Tak. Muszę się im pokazać, bo będą myślały, żeś mnie przymknął.

Rozstali się na rogu Hożej. Downar zaczekał na przystanku i wsiadł do piętnastki.

Stojąc na przedniej platformie drugiego wozu, rozmyślał nad tym, co posłyszał od

Ziuty. Pokrywało się to właściwie z informacjami otrzymanymi od szefa recepcji. Elegancka,

efektowna blondynka. Wysoka, zgrabna. Downar wyczuwał instynktownie, że odnalezienie

tej kobiety mogłoby się poważnie przyczynić do rozwiązania zagadki. Było bowiem bardzo

prawdopodobne, że właśnie ona miała coś wspólnego ze zniknięciem brazylijskiego

muzykologa. Ba, ale jak tu znaleźć w Warszawie blondynę, wiedząc o niej tylko tyle, że jest

efektowna i zgrabna. Nie miał przecież nawet jej fotografii. A może w ogóle już dawno

wyjechała z Warszawy.

Na Słowackiego bez trudu znalazł dom, którego szukał. Na liście lokatorów

przeczytał: Ewa Falińska - urzędniczka.

Na trzecie piętro wbiegł, przeskakując po dwa stopnie na raz. Spieszył się. Ogarnęło

go nerwowe działanie. Przed drzwiami pojawiły się wątpliwości. Skąd pewność, że ją

zastanie? Dlaczegóż miałaby w niedzielę, w taki piękny wieczór siedzieć w domu? Nacisnął

dzwonek.

W przedpokoju zastukały obcasy. Zgrzytnęła odsuwana zasuwa.

Do licha! Ten Natorski mówił prawdę. Była rzeczywiście bardzo ładna. Wysoka,

efektowna blondyna. Patrzyła pytająco.

- Czego pan sobie życzy?

Downar był trochę zmieszany jej urodą. Ukłonił się.

- Czy mam przyjemność z panią Ewą Falińską?

- To właśnie jajestem. A pan wjakiej sprawie?

- W służbowej. Pani pozwoli, że się przedstawię. Nazywam się Downar. Jestem z

milicji. Oto moja legitymacja. - Ach tak. Proszę. Wpuściła go do przedpokoju.

Powiesił płaszcz, wytarł starannie buty i wszedł za dziewczyną do pokoju.

Dwa tapczany, stół, małe biureczko, rzeźbiony kredens zastawiony porcelanowymi

figurkami, szafka na książki, etażerka załadowana teczkami i papierami. Mebli stanowczo za

dużo. Z trudnością można się było poruszać. Okno zasłonięte ciemnobrązową zasłoną w złoty

deseń.

Downar szybkim spojrzeniem obrzucił wnętrze. Spytał:

- Czy pani tu mieszka samotnie?

- Nie. Mieszkam z matką. Niestety od dwóch tygodni przebywa w szpitalu. Nerki.

Proszę, niech pan siada. Pan zapewne w sprawie tego morderstwa.

- Zgadła pani. Właśnie prowadzę tę sprawę i dlatego... Skinęła głową.

- Rozumiem. Jeśli tylko mogę być w czymś panu pomocna... Jestem do pańskiej

dyspozycji.

„Śliczna dziewczyna - pomyślał Downar - prześliczna dziewczyna.”

Zdawał sobie sprawę z tego, że zaczyna myśleć zupełnie o czym innym, a nie o

morderstwie popełnionym w kancelarii adwokackiej. Opanował się całym wysiłkiem woli.

„Do wszystkich diabłów, przecież nie przyszedłem tutaj na flirty” - próbował sobie wybić z

głowy te niebezpieczne myśli.

- Pozwoli pani, że zapalę - powiedział, wyjmując papierośnicę.

- Proszę bardzo. Zaraz panu podam popielniczkę.

- A może pani zapali...?

- Dziękuję, ja nie palę.

Odwróciła się i wyszła do kuchni po popielniczkę. Obserwował ją. Wysoka, postawna,

efektowna. Prześliczna dziewczyna. Co za włosy, co za oczy...

Postawiła przed nim kryształową popielniczkę i spytała:

- Może napije się pan herbaty?

- Och, nie, nie. Dziękuję bardzo - zaprotestował gwałtownie. - Ja przecież tylko na

chwileczkę. Nie chcę pani zabierać czasu. Jest już dość późno.

Przyjrzała mu się bardzo uważnie i uśmiechnęła się.

- Dlaczego mi się pani tak przygląda?

- Bo, prawdę mówiąc, nigdy jeszcze nie rozmawiałam z oficerem śledczym.

- No i jakież wrażenie? Bardzo jestem przerażający? - Właśnie, że nie. Właściwie jest

pan bardzo sympatyczny. Tym razem Downar się roześmiał.

- Miło mi to posłyszeć. Więc wobec tego, że nie wzbudzam w pani lęku, może mi pani

odpowie spokojnie i rzeczowo na parę pytań.

Westchnęła.

- Ach, prawda, przecież pan służbowo. Na chwilę o tym zapomniałam. Słucham.

Niech pan pyta.

- Jak dawno pracuje pani u mecenasa Natorskiego? - Już drugi rok.

- I zadowolona pani z tej pracy?

- Och tak, bardzo. To uroczy człowiek. „Dziewuszka jest zakochana w szefie” -

pomyślał Downar i pytał dalej:

- Jak pani sądzi, czy mecenas Natorski ma wrogów?

Spojrzała na niego swymi ogromnymi niebieskimi oczami, które w tej chwili

pociemniały z wrażenia.

- Wrogów? Mecenas Natorski? Nie. Skądże. Skądże taki wspaniały, szlachetny

człowiek mógłby mieć wrogów? Myślę, że wszyscy go bardzo, ale to bardzo lubią.

Downar opanował drżenie warg. Nie chciał się uśmiechnąć.

- Czy nie poznała pani przypadkowo pewnego impresaria brazylijskiego, który

przyjechał na konkurs chopinowski i zamieszkał w Grand Hotelu? Nazywa się Omar Ribas

Nogueira.

Potrząsnęła głową.

- Nie, nie znam nikogo takiego. Skądżeż miałabym znać jakichś cudzoziemców

impresariów?

- No cóż, może się zdarzyć. Czy bywa pani w Grand Hotelu?

- Czasem. Rzadko. To drogi lokal.

„Wysoka, postawna, efektowna blondyna - myślał Downar. - Wysoka, postawna. Nie,

nie, nonsens. Przecież ta dziewczyna nie może mieć nic wspólnego z tą sprawą. Wysoka,

postawna, efektowna... nawet bardzo efektowna.”

Zgasił papierosa i przeciągnął dłonią po wilgotnym czole. W pokoju było duszno.

- Czy pani widziała u mecenasa Natorskiego taki brazylijski sztylet w ozdobnej

pochwie?

- Widziałam. Pokazywał mi go.

- Czy mecenas Natorski miał takie dwa sztylety czyjeden? Nie od razu odpowiedziała.

Wydało mu się, że nagle wjej oczach dojrzał niepokój.

- Nie wiem... Nie pamiętam. Chyba jeden. A może... może dwa. Doprawdy nie

pamiętam.

Była wyraźnie zafrasowana. Usiłowała sobie przypomnieć, a robiła to z takim

wdziękiem, że Downar nie mógł od niej oderwać oczu. Czuł, że uroda tej dziewczyny

zupełnie paraliżuje w nim zdolność spokojnego, logicznego rozumowania. Był zły na siebie.

Postanowił jak najprędzej zakończyć tę rozmowę.

- Czy zna pani sprawę Warysa?

- Oczywiście. Przecież prowadziłją pan mecenas Natorski.

- Pani wie, że Warys dostał karę śmierci?

- Tak. Wiem.

- Czy podczas trwania tej sprawy nie zaistniał jakiś fakt, który by panią zastanowił,

zaskoczył?

- Nie bardzo rozumiem pytanie. No wszystko to było wjakiś sposób zaskakujące.

Bardzo skomplikowana sprawa poszlakowa. Nie bardzo wiem, o co panu chodzi.

- Chodzi mi o to, czy podczas trwania tego procesu nie zdarzyło się coś, że się tak

wyrażę, poza programem, coś tajemniczego? No, czy na przykład ktoś nie próbował

zniechęcić mecenasa Natorskiego do prowadzenia tej sprawy?

- O tak. Wiem, że większość jego znajomych odradzała mu zajmowanie się tą sprawą.

Byłam nawet świadkiem dość przykrej sceny pomiędzy mecenasem a jego narzeczoną, która

stanowczo nie chciała, żeby on bronił Warysa. Uważała, że to paskudna, brudna sprawa.

- Jak się nazywa narzeczona mecenasa Natorskiego? - spytał bez większego

zainteresowania Downar. Od pewnego czasu obserwował nogi Ewy. Były długie i bardzo

zgrabne.

- Elżbieta Goterdowa.

- Pani ją zna?

Przez twarz Ewy przesunął się cień.

- Bardzo mało. Widziałam ją parę razy.

- A czy w czasie trwania procesu Warysa mecenas Natorski nie otrzymywał jakichś

anonimów? Poruszyła się z ożywieniem.

- A wie pan, że tak. Rzeczywiście. Zupełnie o tym zapomniałam.

- Co to było takiego?

- Kartka, zwyczajna pocztowa kartka zapisana maszynowym pismem.

- I cóż było w tej kartce?

- Ktoś groził mecenasowi, żądając, aby się zrzekł prowadzenia sprawy Warysa. Kartka

była utrzymana w tonie ordynarnym i napastliwym.

Downar zamyślił się. Już nie patrzył na nogi Ewy.

- I cóż na to mecenas Natorski?

- Ano nic. Śmiał się. Zbagatelizował tę sprawę zupełnie.

- Czy mogłaby pani odnaleźć tę kartkę?

- Nie wiem. Spróbuję. Chociaż nie jestem pewna, czy jej nie wyrzuciłam do kosza.

- Niech pani poszuka. To dla mnie bardzo ważne.

- Dobrze. Postaram się. Zaraz jutro tym się zajmę. Downar wstał.

- Bardzo mi się przyjemnie tu z panią gawędzi, ale trzeba już iść. Późno. Dziękuję

pani za rozmowę i do zobaczenia. Mam nadzieję, że będziemy się czasem widywać.

Uśmiechnęła się.

- Oczywiście. Jeżeli tylko śledztwo będzie tego wymagało. Downar spojrzał jej w

oczy.

- Przyznaję, że chętnie zobaczyłbym się z panią niezależnie od śledztwa. Nie zawsze

przecież musimy rozmawiać o morderstwach. Sądzę, że moglibyśmy sobie znaleźćjakiś

weselszy temat.

Był już w drzwiach, kiedy powiedziała:

- Panie kapitanie...

- Słucham?

- Niech mi pan powie... czy... czy mecenas Natorski może być oskarżony o tę

zbrodnię... Przecież to niemożliwe. Prawda?

- To jest bardzo skomplikowana sprawa - powiedział wymijająco Downar. - Dobranoc

pani.

Noc była ciepła i pogodna. Od Wisły szedł łagodny powiew. Ulice o tej porze były już

prawie puste. Na rogu, koło kiosku dwóch pijaków całowało się serdecznie.

Downar poczuł zmęczenie. Miał za sobą pracowity dzień. Nie zwlekając, pojechał do

siebie na Koszykową. Wypił szklankę zsiadłego mleka i od razu się rozebrał.

Leżąc na tapczanie, myślał o Ewie. Wspaniała dziewczyna. Wysoka, postawna,

efektowna. Nie mógł pozbyć się wrażenia, że nie wszystko mu powiedziała, że było coś,

czego nie chciała przed nim zdradzić. Kochała się w Natorskim, to jasne. Natorski, Natorski.

Trzeba mieć na oku pana mecenasa. Czy Ewa rzeczywiście nie jest jego kochanką? Czy ma

coś wspólnego z tą całą sprawą? Dlaczego właśnie ciągle ją sobie kojarzy z tą blondyną, o

której mu mówiła Ziuta i szef recepcji w Grandzie? Mało to efektownych blondynek w

Warszawie?

Zasnął, mając przed oczami obraz złotowłosej dziewczyny.

Dochodziła druga, kiedy obudził go telefon.

- Kto, do jasnej cholery, dzwoni po nocy?

Aparat stał na podłodze koło tapczanu. Niechętnym ruchem podniósł słuchawkę.

- Czy to kapitan Downar?

- Przy aparacie. Słucham? Kto mówi?

- To nieważne, kto mówi. Niech pan słucha, panie kapitanie. Pragnę pana ostrzec.

Niech się pan zrzeknie prowadzenia tego śledztwa. To nie dla pana. Już i tak dosyć trupów w

tej sprawie. Byłabym niepocieszona gdyby i pan... Szczerze panu radzę, niech się pan

przestanie tym zajmować. Tej efektownej blondyny i tak pan nie znajdzie, a może pan bardzo

łatwo stracić życie.

- Serdecznie pani dziękuję za troskliwość - powiedział Downar. - Byłbym bardzo

zobowiązany, gdyby pani w przyszłości zechciała telefonować do mnie wjakiejś innej porze.

O drugiej w nocy najchętniej śpię. Dobranoc.

Odłożył słuchawkę i przewrócił się na drugi bok.

ROZDZIAŁ III

Leżał nieruchomo wyciągnięty na pryczy z głową odchyloną do tyłu. Blada, ziemista

twarz robiła wrażenie gipsowej maski. To nie była twarz żywego człowieka. Trudno było

uwierzyć, że jeszcze przed kilkoma miesiącami był to czterdziestoletni mężczyzna, pełen

życia i energii.

Kiedy skrzypnęły drzwi celi, nie poruszył się ani nie otworzył oczu. Po chwili spytał

drewnianym, apatycznym głosem:

- Czego pan chce?

Natorski przyjrzał się temu dogorywającemu człowiekowi, który stracił nadzieję.

Zrozumiał, że jeżeli nie uda mu się wskrzesić w nim pragnienia walki, walki o życie, to

wszystko na nic. Sam jeszcze nie wiedział, jak ma wyglądać ta walka, ale nie miał zamiaru z

niej zrezygnować. Usiadł obok, na taborecie.

- Chce pan papierosa? - spytał. Warys poruszył się niecierpliwie.

- Nic nie chcę! Nic nie chcę! Niech mnie pan zostawi w spokoju. Zostawcie mnie już

raz w spokoju! Pozwólcie mi umrzeć!

Odwrócił się twarzą do ściany i znowu leżał milczący i nieruchomy.

Natorski dotknął jego ramienia.

- Przyszedłem z panem porozmawiać. Sądzę, że może mi pan poświęcić dziesięć

minut.

Warys zerwał się gwałtownie i usiadł na pryczy.

- Po co to wszystko? Po co pan mnie jeszcze męczy?

Przecież i tak to nic nie pomoże. Przecież i tak mnie powieszą. Niech się już raz

stanie. Mam dosyć. Natorski podał mu papierośnicę.

- Niech pan mimo wszystko zapali. To panu dobrze zrobi. I niech pan się postara

trochę opanować. Porozmawiajmy spokojnie.

Warys zaczął się śmiać.

- Ha, ha, ha! Porozmawiajmy spokojnie? To dobre. To znakomite. Panu łatwo jest

rozmawiać spokojnie, bo to nie pana skazano na śmierć. Zostawmy to, panie mecenasie.

Niech pan wymaże z pamięci swojego klienta, który się nazywał Robert Warys. Ten człowiek

już właściwie przestał żyć. Nie ma sensu wracać ciągle do spraw, których naprawić nie

można.

Natorski był zadowolony. Warys krzyczał, a to już było bardzo dużo. Najgorsza to ta

ponura, milcząca rezygnacja.

- Przyszedłem, żeby panu zakomunikować, iż wnoszę o rewizję procesu.

- Czy to warto? Przecież i tak nikt nie uwierzy, że ja jej nie zabiłem.

- Niechże pan wreszcie otrząśnie się z tej apatii - zniecierpliwił się Natorski. - Przez

cały czas trwania procesu był pan tak załamany, że rzeczywiście robił pan wrażenie

pokutującego grzesznika. Tyle razy tłumaczyłem panu, że taka postawa robi fatalne wrażenie

na sędziach. Tak nie można. Trzeba walczyć. Trzeba, żeby wszyscy wokół pana byli

przeświadczeni o pańskiej niewinności. Nie mogę pojąć, dlaczego panu tak się śpieszy na

szubienicę. Niechże pan pomyśli o swojej żonie.

Ciemne oczy Warysa zapłonęły. Blade policzki pokryły się ceglastymi rumieńcami.

- Pytała się o mnie?

- Oczywiście. Widuję ją codziennie. Jest w rozpaczy.

- Dlaczego tu do mnie nie przyjdzie?

- Bo ja jej na to nie pozwalam. - Pan?

- Oczywiście. Cóż pan sobie wyobraża, że dopuszczę do tego, żeby żona oglądała

pana w takim stanie? Chudy, wymizerowany, wygłodzony, brudny, nieogolony. Nie, nie,

widzenie z żoną zorganizuję panu nie wcześniej, aż się pan podźwignie z tej apatii, aż pan

odnajdzie w sobie pragnienie życia i pragnienie walki o życie. Niechże pan zrozumie, że ja

cały czas opowiadam pańskiej żonie o bohaterskiej postawie jej męża. Ona wierzy w pana i

nie można jej zawieść, pokazując jej człowieka, który niczego już nie pragnie poza

szubienicą.

Warys wstał i ściskając sobie oburącz głowę rękami, zaczął chodzić po celi.

- Czego pan chce ode mnie? Czego mnie pan męczy? Co ja mam robić? Co ja mam

robić?

- Przede wszystkim musi się pan ogolić - powiedział Natorski. - Następnie trzeba,

żeby się pan umył i przyzwoicie ubrał. Otrzyma pan z domu zmianę bielizny i garnitur.

Wszystko już załatwione. W dalszym ciągu programu zje pan dobry obiad, który przyślę panu

z Rarytasu. Kieliszek czerwonego wina dobrze panu zrobi. I od dziś koniec z tą głodówką i z

tą ogólną abnegacją. Będzie się pan solidnie odżywiał, będzie się pan golił i będzie pan dbał o

swoją powierzchowność. Dopiero po kilku dniach, jak już pan mniej więcej wróci do formy,

przyprowadzę pańską żonę.

Warys przestał chodzić i odjął ręce od głowy.

- Dziękuję, mecenasie. Jest pan porządny chłop. Ale... ale przecież to wszystko na nic

się już nie zda. Po co się łudzić? Pan sam wie, że...

- Chwileczkę - przerwał mu Natorski - chwileczkę, jeszcze nie skończyłem. Kiedy pan

już doprowadzi się trochę do psychofizycznego porządku, kiedy pan będzie ogolony, umyty i

najedzony, wtedy zaczniemy się zastanawiać nad tym, jakie wynaleźć nowe okoliczności,

które pozwoliłyby nam na wznowienie procesu. Oczywiście zawsze można wznowić proces,

powołując się na jakieś nieścisłości proceduralne czy też na wadliwie prowadzone śledztwo.

Aczkolwiek w danym wypadku śledztwo prowadził kapitan Downar, a tojest niezły

fachowiec. Zawsze jednak do czegoś można się przyczepić. Nie o to jednak chodzi. Musimy

wspólnie zastanowić się nad takimi okolicznościami, które mogłyby rzeczywiście rzucić

nowe światło na całą sprawę. Rozumie pan? Musimy znaleźć nowe okoliczności.

Warys usiadł na pryczy i wyciągnął rękę po papierosa.

- Dajmy temu spokój, panie mecenasie. Jakież tu mogą być nowe okoliczności?

Przecież to wszystko już było wertowane po sto razy. Co tu można wymyślić. Ja wiem, że pan

chce mnie pocieszyć i bardzo jestem za to panu wdzięczny, ale, doprawdy, nie ma sensu już

tym się zajmować.

Natorski potrząsnął głową.

- Nie, nie, jest pan w błędzie. Absolutnie nie ma pan racji. Każda tego rodzaju sprawa

posiada w sobie tyle drobnych szczegółów, że właściwie początkowo nie podobna tego

wszystkiego dokładnie przeanalizować. Bierze się całokształt sprawy w aspekcie bardzo

ogólnym. A niech pan nie zapomina o tym, że w podobnych wypadkach pozornie błahy, nic

nieznaczący fakt, który w pierwszej fazie śledztwa uszedł uwadze wszystkich, może mieć

zasadnicze znaczenie. I o to mi właśnie teraz chodzi. Musimy każdy, najdrobniejszy nawet

szczegół wziąć pod mikroskop, przeanalizować go i stworzyć nowe, logiczne podstawy

rozumowania, które mogłyby być przekonywające dla sądu.

Warys wzruszył ramionami.

- Ha, no cóż... jeżeli uda się panu coś jeszcze z tego wykrzesać, to niech pan próbuje.

Nie muszę pana przekonywać, że na szubienicę mi nie pilno.

- Więc jak? Umowa stoi? - spytał Natorski.

- To znaczy?

- To znaczy, że się pan wyelegantuje i że będzie się pan solidnie odżywiał. Obiady

będą panu przysyłać z miasta. Już to załatwiłem. Poza tym dostarczę panu wszystkich

możliwych witamin.

- Widzę, że chce mnie pan rzeczywiście porządnie wzmocnić przed egzekucją.

Natorski zmarszczył brwi i spojrzał gniewnie.

- Może pan przestanie mówić o egzekucji, dobrze? Chcę pana przygotować do

nowego etapu walki, ale jeżeli będzie mi pan utrudniał...

- Przepraszam, mecenasie. Nie chciałem pana urazić. No dobrze, będę już jadł te

obiady, jeżeli tak panu na tym zależy. Ale zastrzegam sobie wykwintne menu.

- O to niech się pan nie martwi. Będzie panu smakować. Natorski wstał.

- Niestety na mnie już czas. Bardzo się cieszę, żeśmy się porozumieli. Niech pan

będzie dobrej myśli. Daję panu słowo, że wszystko dobrze się skończy. W tej chwili

najważniejsza jest pańska postawa psychiczna. Jeżeli pan się nie podda i jeżeli się pan

całkowicie nie załamie, wygramy. Ma pan na to moje słowo.

- Cieszyłbym się, gdyby się pan okazał słownym człowiekiem - uśmiechnął się Warys

i mocno uścisnął wyciągniętą dłoń. - Dziękuję, mecenasie. Jest pan naprawdę bardzo fajny

facet.

Strażnik zatrzasnął więzienną bramę. Natorski stał przez chwilę bez ruchu, patrząc na

słoneczną, ruchliwą ulicę. Nie mógł się tak od razu otrząsnąć z tamtej atmosfery. Ciągle

jeszcze tkwił myślami w mrocznej celi. Odsłonił przed tym człowiekiem nowe możliwości,

stworzył mu nowe nadzieje. Czyż miał prawo to zrobić? Czy miał prawo zapewniać go o

zwycięstwie, w które sam już nie bardzo wierzy? Czy nie lepiej było zostawić go w tej apatii?

Poderwał go znowu do walki, ale co będzie, jeśli i tym razem przegrają? Jakież tu można

znaleźć nowe okoliczności? Warys był sam w mieszkaniu z tą kobietą. Nikt nie wszedł ani

nikt nie wyszedł, a ona została zamordowana. Wszystko wskazywało na to, że to on był

mordercą. Nie potrafił wytłumaczyć tego, jak to się stało. Do diabła. Przecież on sam znalazł

się w sobotę w identycznej sytuacji, ale jednak były w niej pewne dość zasadnicze różnice.

Warys znał tę kobietę. Łączyły ich jakieś niezbyt czyste interesy. Teoretycznie mógł istnieć

konkretny powód morderstwa. Podczas gdy on nigdy w życiu nie widział tego faceta z brodą

czy bez brody. Ciekawe, czy milicja zdoła rozwikłać tę zagadkę? Ziemba ma bardzo dobre

wyobrażenie o Downarze. Ano, zobaczymy.

Natorski przypomniał sobie, że obiecał zadzwonić do Ziemby. Wszedł do pobliskiej

budki z automatem telefonicznym i nakręcił numer. Po chwili posłyszał głos Andrzeja.

- Tu doktor Ziemba. Słucham?

- Mówi Eustachy. Cześć. Kiedy można się z tobą zobaczyć?

- Dobrze, że dzwonisz - powiedział Ziemba. - Chciałbym z tobą pogadać, i to

możliwie jak najszybciej. Czy możesz do mnie zaraz przyjechać?

- Oczywiście. A co się stało?

- Nie będę ci tego opowiadał przez telefon. Przyjeżdżaj.

Trzasnęła słuchawka. Natorski wyszedł z budki i kiwnął na taksówkę. Był

zaintrygowany słowami Andrzeja.

Ziemba mieszkał na Ochocie. Niedawno dostał trzypokojowe mieszkanie, z którego

był bardzo dumny.

- Chodź, chodź. Albo wiesz co? Może lepiej wjedź na tych suknach. Bo rozumiesz.,

teściowa...

- Rozumiem - powiedział Natorski i począł się ostrożnie posuwać po lśniącej jak

lustro posadzce.

Ziemba usadowił przyjaciela na niewielkiej kanapce i spytał:

- Napijesz się czegoś? Wermut? Kieliszek ratafii?

Natorski potrząsnął głową.

- Nie, nie. Dziękuję ci bardzo. Nie mam ochoty na alkohol.

- To może kawy albo herbaty?

- Daj spokój z herbatą. Siadaj i mów, co się właściwie stało. Tak żeś to powiedział

przez telefon, że...

Ziemba zamknął starannie drzwi i przysunął sobie wyściełane krzesełko do kanapy.

- Słuchaj no, Eustachy, muszę z tobą szczerze pogadać, ale to tak zupełnie szczerze.

Natorski poruszył się niecierpliwie.

- No dobra, dobra. Mówże wreszcie, o co chodzi.

- Widzisz - Ziemba zniżył głos - widzisz, chciałem cię prosić, żebyś mi tak zupełnie

szczerze powiedział, czyś ty rzeczywiście nie zabił tego faceta.

Natorski zerwał się.

- Zwariowałeś? Dlaczegóż u diabła miałbym mordować faceta, którego w ogóle nie

znałem? Chyba nie dla celów rabunkowych. Jak ci się zdaje?

- Siadaj - powiedział Ziemba. - Siadaj i nie denerwuj się. Musimy pogadać spokojnie.

Bo widzisz... to jest bardzo dziwna sprawa, bardzo dziwna. I teraz znowu doszły dodatkowe

okoliczności, więc...

- Jakie okoliczności?

- Porównano dokładnie odciski palców. I z tego wynika, że...

- Że co?

- Że z tą wodą coś się nie zgadza.

- Z jaką wodą?

- Mówię o tej szklance wody, którą przyniosłeś z kuchni swemu klientowi.

- No i co z tego?

- Z twoich zeznań wynika, że poszedłeś do kuchni po wodę, przyniosłeś ją do

gabinetu, a zobaczywszy, że facet nie żyje, z wrażenia upuściłeś szklankę na ziemię. To

znaczy, że ten człowiek nie wypił tej wody. Natorski wzruszył ramionami.

- Powiedz mi, mój drogi, czyś ty kiedy słyszał, żeby nieboszczyk pił wodę.

- Raczej nie. W tym jednak wypadku jest coś zastanawiającego. Wyobraź sobie, że na

resztkach tej szklanki znaleziono odciski palców zamordowanego.

- Zwariowałeś?! - krzyknął Natorski.

- Cicho - uspokoił go Ziemba. - Nie podawaj tak głośno w wątpliwość mych władz

umysłowych. Mogłyby dzieci posłyszeć.

Natorski żachnął się niecierpliwie.

- Przestań żartować. Chyba nie powiedziałeś tego poważnie o tych odciskach palców?

- Niestety, najzupełniej poważnie. Sam sprawdzałem zdjęcia. Nie ma co do tego

wątpliwości. Poza tymjestjeszcze jedna bardzo poważna sprawa.

- Co takiego?

- W resztkach wody, którą znaleziono w stłuczonej szklance, wykryto arszenik.

Natorski pobladł.

- Arszenik?

- Tak. I w związku z tym Downar, który prowadzi śledztwo, wysuwa nową koncepcję,

a mianowicie, że chciałeś otruć tego faceta, który się jednak zorientował w sytuacji i cisnął

szklankę na ziemię. Wtedy ty pchnąłeś go nożem.

- Ten twój Downar to skończony idiota - powiedział Natorski. Widaćjednak było, że

to, co posłyszał, zrobiło na nim silne wrażenie. Chwycił przyjaciela za rękę. - Słuchaj,

Andrzej, tu dzieje się coś strasznego, coś zupełnie niezrozumiałego. Ty mi wierzysz, prawda?

Ty mi musisz wierzyć.

Ziemba popatrzył na niego uważnie.

- Chciałbym ci wierzyć, bardzo chciałbym ci wierzyć.

Ale... posłuchaj mnie, Eustachy, jestem twoim przyjacielem, pragnę ci pomóc. Muszę

jednak znać całą prawdę. Rozumiesz? Całą prawdę.

Natorski zrezygnowany machnął ręką.

- Jeżeli i ty mi nie wierzysz, to już nie ma o czym gadać.

- Ależ wierzę ci, tylko że... tylko że trzeba te fakty jakoś wytłumaczyć. No przecież

nie dodawałeś arszeniku do wody.

- Oczywiście, że nie. Poza tym ten facet nie dotykał szklanki. Gdy wszedłem, już nie

żył. Mogę przysięgnąć, że tak było.

Ziemba wyjął papierośnicę i poczęstował przyjaciela. Natorski nawet tego nie

zauważył. Siedział zamyślony. Zmarszczył brwi, jakby usiłował sobie coś przypomnieć.

- Słuchaj, Andrzej - powiedział po chwili. - Czy... czy ja bym mógł zobaczyć tę

potłuczoną szklankę?

- Boja wiem. Sądzę, że tak.

- Bo widzisz. O ile sobie przypominam, to szklanka rozleciała się w kawałki, upadając

na podłogę. Nie mogę oczywiście być tego pewny, bo w takiej chwili nie zwracałem uwagi na

szklankę, tylko patrzałem na tego faceta z nożem w plecach, ale...

Ziemba z powątpiewaniem potrząsnął głową.

- Takiego szczegółu w żaden sposób nie możesz pamiętać. Zresztą znaleziono resztki

tej szklanki u ciebie na podłodze. No więc właściwie nie ma o czym mówić.

- Czy sądzisz, że mnie zaaresztują?

- Na razie chyba jeszcze nie. Chociaż nie można wykluczyć tej ewentualności.

- Ja nie mogę teraz iść do więzienia. Muszę ratować Warysa! Ziemba w zamyśleniu

zaczął pocierać sobie dłonią czubek nosa.

- Czy cię to nie zastanowiło, że ten facet przyszedł do ciebie akurat tego dnia, zaraz po

ogłoszeniu wyroku na Warysa? Czy nie kojarzysz sobie jakoś tych dwóch spraw?

Natorski potrząsnął głową.

- Nie jestem w stanie znaleźć tu jakiegoś związku przyczynowego. Niestety nie zdążył

mi nic powiedzieć poza tym, że ma do mnie jakąś bardzo ważną sprawę. Bredził coś jeszcze o

jakichś okularach.

- A właśnie. Co to właściwie było z tymi okularami?

- Nie mam pojęcia. Powiedział, że wszystkiemu winne są moje okulary.

- A ty przecież nie nosisz okularów.

- Nie. Nigdy nie nosiłem. Mam doskonały wzrok.

- Same zagadki - mruknął Ziemba - same zagadki. Obawiam się, mój drogi, że jeżeli

milicja nie wpadnie na jakiś trop, to możesz mieć poważne przykrości. Nie chcę cię straszyć,

ale musisz być na to przygotowany. Komplikuje jeszcze cholernie sprawę ten arszenik.

Natorski ze zdenerwowania wyłamywał sobie palce.

- Daję ci najświętsze słowo honoru, że ja do tej wody niczego nie dodałem. Chociaż

nie, owszem, wcisnąłem kilka kropel cytryny, którą znalazłem w kredensie.

- Wcisnąłeś kilka kropel cytryny? - ożywił się Ziemba. - Czekaj, czekaj, to może być

interesujące.

- Nie sądzisz chyba, że cytryna była zatruta arszenikiem?

- A dlaczegóż by nie?

- Przypuszczasz, że ktoś mnie chciał otruć?

- Nie wykluczam takiej ewentualności. No słuchaj, w tej sytuacji wszystko musimy

brać pod uwagę.

- Ależ na miłość boską! Któż by pragnął mojej śmierci? Zresztą, do kuchni ma tylko

dostęp dozorczyni, która sprząta mieszkanie, no i Ewa, moja sekretarka. Nie sądzisz chyba, że

to ona...?

Ziemba wzruszył ramionami.

- Ja nic nie sądzę. Na razie usiłuję znaleźć jakąkolwiek, najbardziej nawet

fantastyczną koncepcję, która by pozwoliła przypuszczać, żeś to jednak nie ty ukatrupił tego

jegomościa. Ale jak dotąd nie jestem w stanie nic prawdopodobnego wymyślić. No bo jeżeli

nawet cytrynę ktoś zatruł, to pozostają jeszcze niewytłumaczone odciski palców na szklance.

Przypomnij sobie dobrze, czy on rzeczywiście nie dotykał tej szklanki.

- Nie męcz mnie - jęknął Natorski. - Przecież już ci dziesięć razy tłumaczyłem, że nie

mógł dotykać szklanki, ponieważ nie żył.

- A może ci się pomyliła kolejność faktów?

- Nic mi się nie pomyliło. Daj mi spokój.

- Nie denerwuj się, Eustachy. Przecież chcę ci pomóc.

- Wiem, wiem. Przepraszam cię. Ale już mnie diabli biorą. Nie dosyć, że mam kłopot

z Warysem, to teraz znowu mnie chcą zapakować do kryminału. Tego jeszcze brakowało.

Natorski wstał i energicznym krokiem przeszedł się po pokoju. Zapomniał o suknach i

o świeżo wyfroterowanej posadzce.

- Milicja przede wszystkim powinna zidentyfikować tego faceta. Kto to był? Dlaczego

się charakteryzował? Skąd miał ten zagraniczny paszport? Co się stało z prawowitym

właścicielem tego paszportu? Przecież to się musi jakoś wyjaśnić. No naprawdę, nie miałoby

najmniejszego sensu, żeby mnie podejrzewać o to, że chciałem otruć czy zasztyletować

jakiegoś człowieka, którego nigdy w życiu nie widziałem.

- Mój drogi - powiedział Ziemba - trzeba dowieść tego, że go nie znałeś. Ja ci mogę

ewentualnie uwierzyć na słowo, ale milicja, sąd...

Natorski zrobił niecierpliwy ruch ręką.

- No dobrze, dobrze. Rozumiem doskonale. Przyjmijmy więc, że go znałem i że dla

jakichś tam tajemniczych powodów postanowiłem go zamordować. Po jakiegoż diabła

miałbym truć faceta w swoim własnym mieszkaniu? Po cóż miałbym mieć kłopot z trupem?

Czyż nie lepiej taką rzecz załatwić gdzieś na neutralnym gruncie. No, bo ja wiem, w kawiarni,

restauracji, u niego w mieszkaniu. Ziemba pokiwał głową.

- Tak, tak, niewątpliwie. Rozumowanie twoje byłoby słuszne, gdyby w grę wchodziła

gwałtowna trucizna, na przykład cyjanek potasu. Natomiast z arszenikiem sprawa przedstawia

się nieco inaczej. Objawy zatrucia mogą wystąpić po godzinie, po dwóch, a nawet po trzech

godzinach... W tych warunkach zbrodniarz może liczyć na to, że jego ofiara zdąży udać się do

swego mieszkania i dopiero tam dokończyć żywota. Sądzę, że jestem bardzo bliski prawdy,

jeżeli zaryzykuję twierdzenie, że tok rozumowania kapitana Downara jest właśnie taki.

- Do diabła z Downarem! - zaklął Natorski. - Z tego wszystkiego widzę, że będę

musiał sam się zająć śledztwem, jeżeli nie chcę dostać się do więzienia.

Ziemba rozłożył ręce.

- No cóż. Możesz spróbować zabawić się w detektywa. Uważaj tylko, żebyś nie

utrudniał pracy milicji. Nie ma nic gorszego jak tacy detektywi amatorzy.

- Nie wmówisz mi chyba, że jakiś tam milicjant jest inteligentniejszy i sprytniejszy

ode mnie. A zresztą mam przecież pewne kwalifikacje.

- Radziłbym ci jednak skoordynować swą działalność z akcją prowadzoną przez

Downara.

Za drzwiami rozległ się kobiecy głos:

- Andrzeju, Andrzeju!

- Przepraszam cię na chwilę - powiedział Ziemba i wyszedł. Po chwili wrócił. Miał

rozweseloną minę. - Wiesz co, że moja teściowa jest kapitalna. Wywołała mnie z pokoju,

żeby się zapytać, czy dobrze wytarłeś nogi. Widocznie posłyszała, jak tu nerwowo biegasz i

przeraziła się o swoją posadzkę.

Natorski uśmiechnął się.

- Wobec tego to chyba już pójdę. Muszę jeszcze odbyć wizytę u Elżbiety. Nie

widziałemjużjej prawie dwa tygodnie.

- Kiedy zaprosisz mnie na ślub?

- Czyja wiem. Jak tak się to wszystko będzie rozwijać, to prędzej zaproszę cię na mój

pogrzeb.

Ziemba poklepał go po plecach.

- No, no, tylko bardzo cię proszę bez pesymizmu. Trzymaj się. Jakoś przecież to

wszystko musi się w końcu wyjaśnić.

Pożegnali się serdecznie.

- Koniecznie do mnie jutro zadzwoń - powiedział Ziemba.

Słońce już nie świeciło. Gęste chmury zakryły niebo. Zbierało się na deszcz.

Natorski nawet nie zauważył zmiany pogody. Szedł wolno w kierunku placu

Narutowicza i myślał, a myśli miał niewesołe. Nowe fakty, o których mu powiedział Andrzej,

fatalnie komplikowały sprawę. Nie ulegało wątpliwości, że ktoś chciał go pogrążyć. Ale

komu mogło zależeć na jego zgubie i wjaki sposób działo się to wszystko? Jakaś szatańska

zmowa. Ale kto, jak i dlaczego? Nie mógł przypomnieć sobie nikogo takiego, kto by pragnął

wysłać go na szubienicę.

Zaczął padać drobny, gęsty deszcz. Natorski stanął pod ścianą pobliskiego kiosku i

podniósł kołnierz marynarki. Na szczęście nieomal w tym samym momencie nadjechała

czternastka.

Inżynier Rajski z żoną i córką mieszkał na Racławickiej. Natorski wysiadł przy

Szustra i pędem pobiegł do postoju taksówek. Deszcz lał jak z cebra.

- Pada - stwierdził z flegmatycznym spojrzeniem szofer.

- Ano pada - zgodził się Natorski. - Niech pan jedzie na Racławicką.

Drzwi otworzyła mu Elżbieta. Była wysoka, zgrabna, bardzo efektowna. Ciemne,

kasztanowate włosy, zielone oczy, delikatna, drobne rysy, jasna, porcelanowa cera. Robiła

wrażenie bardzo młodej dziewczyny i trudno się było domyśleć, że już przekroczyła

trzydziestkę. Wyszła za mąż, mając lat dziewiętnaście, ale nie była szczęśliwa w tym

małżeństwie. Obecnie postanowiła wydać się za Natorskiego, który przeprowadzał jej

rozwód.

- Jak ty wyglądasz?! - wykrzyknęła. - Cały jesteś mokry. Nie mogłeś wziąć płaszcza?

- Mogłem, ale nie wziąłem - powiedział Natorski, otrzepując się z deszczowych

kropel. - Wydawało się, że pogoda ładna.

Zarzuciła mu ręce na szyję i pocałowała go w usta.

- Kochany, nie masz pojęcia, jak ja się za tobą stęskniłam. Nie widziałam cię przecież

całe wieki. Dlaczego nie przyjdziesz, nie zadzwonisz?

- Mam kłopoty.

- Wiem, wiem. Słyszałam. Podobno u ciebie zamordowano jakiegoś człowieka. Ale

przecież ty nie masz z tym nic wspólnego?

- Skąd wiesz o tym morderstwie?

- Mówiła mi twoja dozorczyni.

- Byłaś u mnie?

- Tak. Nie mogłam się dodzwonić, więc poszłam, ale cię nie zastałam.

- Bardzo mi przykro, że się niepotrzebnie fatygowałaś. Ale wiesz co? Lepiej teraz

zrezygnuj z odwiedzania mnie. Gotowi i ciebie zaplątać w tą sprawę.

Spojrzała na niego szeroko otwartymi oczami.

- Chyba to nic poważnego?

- No wiesz, morderstwo to zawsze sprawa dość poważna.

- Ale przecież nikt ciebie o to nie oskarża? Opowiedz mi dokładnie, jak to się stało.

Bardzo cię proszę. Takajestem ciekawa. Wanda nie daje mi spokoju. Opowiedz.

Natorski potrząsnął głową.

- Nie, nie. Błagam cię. Nie mam najmniejszej ochoty mówić na ten temat. Może

innym razem. W tej chwili naprawdę nie mogę.

Nadąsana wydęła wargi. Lubiła odgrywać rolę małej, kapryśnej dziewczynki.

- Jesteś niedobry. Jesteś niesympatyczny.

- Nigdy nie twierdziłem, że jest inaczej. To przecież ty zawsze usiłowałaś wmówić we

mnie, że jestem ogromnie sympatyczny.

- Tak, ale to było bardzo dawno.

Do pokoju wszedł inżynier Rajski. Był to mężczyzna wysoki, szczupły, dobrze

zbudowany. Mimo swych pięćdziesięciu kilku lat poruszał się żwawo i zwinnie. Łatwo było

się domyśleć, iż uprawiał sporty. Rysy miał dość ostre, regularne. Twarz suchą, pociągłą,

duże ciemne oczy i gęstą szpakowatą czuprynę. Ubrany był z wyszukaną, a nawet trochę

przesadną elegancją. Robił wrażenie człowieka pewnego siebie, świadomego swych zalet i

wartości posiadanych pieniędzy. Należał do tych nielicznych ludzi, którzy nie narzekają na

ciężkie czasy i na trudności materialne.

- A, witamy, witamy. Jakże się pan miewa, kochany panie Eustachy? Bardzo dawno

nie widzieliśmyjuż pana. Co u pana słychać? Mówiła mi Elżunia, że ma pan podobno jakieś

przykrości.

- Przykrości nigdy nie brakuje - powiedział Natorski. - Dokonano morderstwa w moim

mieszkaniu. Rozumie pan, że to nie jest zbyt miłe.

- Rozumiem, doskonale rozumiem. Wyobrażam sobie, że już tak pana milicja

wymęczyła, że nie ma pan ochoty rozmawiać na ten temat.

- To się zgadza. Nie mam najmniejszej ochoty. Rajski wyjął złotą papierośnicę.

- Proszę, może pan zapali. Tureckie papierosy. Wcale niezłe. Elu - zwrócił się do córki

- może byś się zainteresowała obiadem?

- To państwo jeszcze nie jedli obiadu? - zdziwił się Natorski.

- Nie. My teraz jadamy późno. A dzisiaj czekaliśmy na pana. Żałuję tylko bardzo, że

moja żona musiała wyjść. Ma dzisiaj jakieś swoje kobiece zebranie, z którego nie mogła

zrezygnować. Zechce więc pan wybaczyć.

- Ale cóż znowu - uśmiechnął się Natorski. - Nie jestem przecież jakimś oficjalnym

gościem. - Śmieszył go trochę ceremonialny ton przyszłego teścia.

- Czy ten Warys był pańskim klientem? - spytał Rajski. - Tak.

- Czytałem właśnie niedawno, że go skazano na karę śmierci.

- Tak. Wyrok jest niesłuszny. Wnoszę o rewizję procesu. Jestem przekonany, że on nie

popełnił tej zbrodni.

- A czy może pan przedstawić jakieś nowe okoliczności w tej sprawie?

- Nowe okoliczności się znajdą - odpowiedział wymijająco Natorski, który nie miał

ochoty podtrzymywać tego tematu.

Weszła Elżbieta.

- Proszę panów do stołu.

Obiad był wystawny. Znakomite przekąski, ryba w galarecie, móżdżek zapiekany w

muszelkach, pasztet domowej roboty, kawior, łosoś. Do tego kilka gatunków zagranicznych

wódek. Następnie pieczona indyczka z borówkami, wino burgundzkie, a na deser tort

orzechowy, doskonała kawa i likiery.

Natorski nie miał pojęcia, czemu zawdzięcza taką ucztę. Jadł z apetytem i na chwilę

zapomniał o swoich kłopotach.

Rozmowa toczyła się na tematy ogólne. Mówiono trochę o polityce, trochę o życiu

kulturalnym stolicy i trochę o podróżach międzyplanetarnych. Kiedy podano kawę, Rajski

znowu wrócił do sprawy Warysa.

- Z ogromnym zainteresowaniem śledziłem ten proces. Ciekaw jestem, czy uda się ta

rewizja. Trzeba oczywiście zdobyć jakieś nowe okoliczności. Czy ma panjuż obmyślony plan

działania?

- Tak. Mniej więcej - odparł bez zapału Natorski, który nie miał jeszcze właściwie

żadnego planu i nie chciał o tym mówić.

Rajski zorientował się i zmienił temat rozmowy.

- Gdzie się pan wybiera na lato? Natorski uśmiechnął się.

- Przyznaję, że jeszcze o tym nie myślałem. Lubię jeździć nad morze. Nie wiem

jednak, czy w tym roku będzie to możliwe ze względu na nawał pracy.

- Przecież w okresie letnim nie ma spraw sądowych.

- No tak, ale jajeszcze mam inne zajęcia. Nie wiem też, jak ułoży się sprawa Warysa.

Nie jest wykluczone, że sam będę musiał zabawić się w detektywa.

- Och, to wspaniale! - ożywiła się Elżbieta. - Szalenie lubię takie historie. Ja ci

pomogę.

Rajski dyskretnie spojrzał na zegarek.

- Bardzo was, moi drodzy, przepraszam, ale mam ważne spotkanie na mieście.

Poflirtujcie tu sobie trochę. Do widzenia, panie Eustachy. Niechże nas pan częściej odwiedza.

Praca pracą, ale przecież można sobie zawsze znaleźć chwilę czasu dla przyjaciół.

Elżbieta odprowadziła ojca do drzwi. Później wróciła i powiedziała:

- Chodź do mojego pokoju. Pokażę ci mój nowy kapelusz. Kapelusza oczywiście nie

pokazała. Całowali się.

- Jesteś niedobry, jesteś bardzo niedobry. Dlaczego zostawiasz mnie samą? Dlaczego

nie przychodzisz, nie dzwonisz? Dlaczego pozwalasz mi tak bardzo tęsknić?

Tuliła się do niego spragniona pieszczot.

Natorski nie był w nastroju romantycznym. Jakaś nowa, uparta myśl poczęła

świdrować mu mózg. Całował ją więc raczej przez uprzejmość.

Musiała to wyczuć, bo odsunęła się od niego.

- Jesteś dzisiaj jakiś dziwny, jakiś zupełnie inny. Ja tak nie chcę. A może znalazłeś

sobie inną? Powiedz! Może masz inną? Może ja ci się już nie podobam? Łagodnie ujął ją za

rękę.

- Ależ uspokój się, kochanie. Nie mam żadnej innej i ty mi się podobasz tak samo jak

dawniej. Musisz tylko zrozumieć, że jestem zmęczony i wyczerpany nerwowo tym

wszystkim. To nie są miłe rzeczy. Przegrałem proces Warysa, a teraz znowu to morderstwo w

mojej kancelarii, śledztwo, ciągłe rozmowy z milicją. Nie gniewaj się, ale naprawdę nie

jestem w nastroju.

Siedziała nadąsana, patrząc w podłogę. Ona była w nastroju.

Natorski, pragnąc zatrzeć trochę niemiłe wrażenie, zaczął mówić o projektach na

najbliższą przyszłość. Jak to oni wyjadą razem w lecie nad morze, a we wrześniu w góry, do

Zakopanego albo do Krynicy, a może na Dolny Śląsk. Roztoczył przed nią barwną wizję

wesołych wycieczek, dansingów i brydżów. Wreszcie udało mu się trochę udobruchać

Elżbietę i kiedy wychodził, już nie była na niego tak bardzo rozżalona.

Deszcz przestał padać. Światło latarni odbijało się w dużej kałuży.

Natorski przebrnął przez błotnistą ulicę i wydostał się na aleję Niepodległości. Na

przystanku spostrzegł znajomą twarz.

- Dobry wieczór, kapitanie. Co pan tu robi?

- Jak to, co robię? - uśmiechnął się Downar. - Śledzę pana.

- No i co pan wyśledził?

- Że odwiedził pan swą narzeczoną. Prawdę mówiąc i ja również miałbym ochotę

pogawędzić kiedyś z panią Elżbietą Rajską, a raczej z panią Elżbietą Goterd, bo zdaje się, że

tak nazywał się jej pierwszy małżonek.

- Widzę, że pan jest świetnie poinformowany - powiedział Natorski. - Ale bardzo pana

proszę, niech pan zostawi w spokoju moją narzeczoną. Ona przecież nie ma nic wspólnego z

tą całą sprawą.

- Niech pan się nie obawia - zapewnił Downar. - Nie mam zamiaru niepokoić ludzi,

którzy nie są wjakiś sposób związani ze sprawą. Ale wsiadajmy. Mamy trolejbus. Zdaje się,

że i panu odpowiada pięćdziesiąt sześć.

Downar wyskoczył przy Koszykowej. Natorski pojechał dalej. Był zamyślony. Krótka

rozmowa z tym milicjantem bardzo go zastanowiła.

Na schodach spotkał Warysową.

- Pani do mnie?

- Tak, panie mecenasie. Jak to dobrze, że akurat pan wraca. Przepraszam, że tak późno

do pana przychodzę, ale muszę z panem koniecznie pomówić.

- Bardzo proszę.

Odnalazł klucze i otworzył drzwi, wpuszczając ją przodem i zapalając światło w

przedpokoju. Po raz setny chyba stwierdził, że to bardzo zgrabna i szykowna kobieta.

Przeszli do gabinetu.

Usiadła w fotelu, założyła nogę na nogę i zapaliła papierosa.

- Widział się pan dzisiaj z Robertem?

- Tak. Byłem u niego. - Jak on się czuje?

- Był bardzo załamany, ale udało mi się trochę podtrzymać go na duchu.

- Przecież pan go tak nie zostawi, panie mecenasie, prawda? Pan coś obmyśli? Pan

będzie prowadził dalej tę walkę? - w jej dużych brązowych oczach zabłysły łzy. Od razu się

jednak opanowała.

- Nie mam zamiaru rezygnować z walki - powiedział Natorski. - Co do tego może być

pani zupełnie pewna.

- Będzie pan wznawiał proces?

- Oczywiście.

- Czy to się panu uda?

- Mam nadzieję, że tak.

- Ale przecież, o ile się orientuję, żeby wznowić proces, to trzeba podaćjakieś nowe

ważne dla sprawy okoliczności.

- To się zgadza.

- No a pan ma coś takiego? Zdobył pan jakieś nowe okoliczności, które mogłyby

udowodnić niewinność Roberta?

- Oczywiście, że mam.

Na twarzy Warysowej odmalowało się podniecenie.

- Niech mi pan powie, panie mecenasie. Niech mi pan powie, co to takiego. Jestem

szalenie zaintrygowana.

Natorski potrząsnął głową.

- Bardzo żałuję, ale istnieje wiele powodów, dla których nie chciałbym w tej chwili

mówić na ten temat.

Spuściła oczy i powiedziała cicho:

- Czy pan nie usiłuje mnie tylko pocieszyć? Czy to w ogóle ma wszystko jakiś sens?

Czy możliwy jest ratunek?

Natorski przyjrzał się jej uważnie. Była bardzo piękna z tym melancholijnym

wyrazem twarzy. Za każdym razem podziwiał jej urodę, ale było w niej coś, co go niepokoiło,

a czego nie potrafił sobie właściwie uświadomić. Intuicyjnie wyczuwał jakiś chłód, który krył

się za jej słowami. Chłód i obojętność wobec całego otaczającego ją świata. Chwilami nawet

nie miał pewności, czy ona rzeczywiście kocha męża, o którego życie walczyła.

- Chciałbym, żeby pani uwierzyła w to, że ja wygram tę sprawę.

- Ja panu wierzę, panie mecenasie. Tylko, tylko że czasem tracę nadzieję. I gdyby pan

mógł mi coś powiedzieć, coś takiego, czego mogłabym się uchwycić. No boja wiem... Może

rzeczywiście pan natrafił na jakieś nowe, ważne okoliczności, które...

Natorski wstał i przeszedł się po pokoju.

- Na razie nie mogę nic konkretnego pani powiedzieć. Po prostu nie chcę z panią o

tym mówić, z panią ani z nikim innym. Muszę pewne sprawy sobie uporządkować,

sprecyzować. Muszę sprawdzić moje domysły, przypuszczenia. Niech pani będzie dobrej

myśli. My wygramy tę sprawę. Mąż pani będzie wolny.

Wstała.

- Dziękuję panu, panie mecenasie, i dobranoc. Odprowadził ją do przedpokoju. Kiedy

zamykał drzwi na łańcuch, przyszło mu na myśl, że dzisiaj wszyscy bardzo się interesowali

nowymi okolicznościami w sprawie Warysa.

ROZDZIAŁ IV

Downar był w fatalnym humorze. Kilkudniowe śledztwo nie posunęło go właściwie o

krok naprzód. Zebrał wiele szczegółowych informacji dotyczących Natorskiego i jego

najbliższego otoczenia, ale do tej pory nie wiedział, co się stało z zaginionym

Brazylijczykiem ani kto właściwie został zamordowany. Do żadnego z warszawskich

komisariatów nie wpłynął meldunek o zaginięciu jakiegoś człowieka. Można więc było

przypuszczać, że ofiarą zbrodni padł ktoś z prowincji. Zawiadomił komendy wojewódzkie i

czekał.

Tymczasem dzień za dniem upływał, a żadna wiadomość nie nadchodziła ani z terenu

Warszawy, ani z prowincji. Rozesłanie fotografii zamordowanego również nie dało żadnych

rezultatów.

Wreszcie Downar postanowił zrzucić zawodową pychę z serca i pogadać z Karolem.

Walczak od pewnego czasu korzystał z urlopu okolicznościowego, przygotowywał się

bowiem do egzaminu. Nie bywał w komendzie, z nikim się nie kontaktował, siedział u siebie

na Muranowie i wkuwał.

Downar wiedział, że nie należy przerywać tej naukowej ekstazy, po głębokim jednak

namyśle doszedł do przekonania, że za wszelką cenę musi pomówić z przyjacielem.

Drzwi otworzyła mu Helena. Przyłożyła palec do warg, nakazując milczenie, i

szepnęła.

- Cicho. Przerabia prawo międzynarodowe.

- Muszę z nim pogadać chwilę - powiedział Downar, również zniżając głos do szeptu.

- Czy to coś bardzo ważnego?

- Bardzo. Nie zajmę mu dużo czasu.

- No to wejdź, tylko ostrożnie i, bój się Boga, nie zdenerwuj go.

Downar cicho otworzył drzwi i stanął jak wryty. O mało nie parsknął głośnym

śmiechem.

Spoza grubych tomów widać było tylko czubki zjeżonych włosów Walczaka, który

wydawał jakieś dziwne pomruki, powtarzając zapewne paragrafy wiedzy prawniczej.

- Jak się masz, Karol? Cześć.

W luce pomiędzy książkami ukazała się pobladła twarz. Patrząc na szkliste, zamglone

oczy, trudno było odgadnąć, czy ofiara wyższych studiów poznała wchodzącego.

Downar zbliżył się i poklepał przyjaciela po plecach.

- Uważaj, żebyś kręćka nie dostał od tej nauki.

- Łatwo ci mówić - westchnął Walczak.

- Wiesz chyba, że mi zagrozili, iż wyleją mnie ze stanowiska, jak nie będę miał

wyższego wykształcenia. A po czterdziestce to już, bracie, nie tak łatwo wiedza do głowy

wchodzi. Tobie to dobrze, bo masz dyplom, aleja ciemny kmiot.

- Czy możesz się na chwilę wydobyć z oparów wiedzy? - spytał Downar.

Walczak ochoczo zamknął książkę.

- Właśnie miałem otworzyć okno i wykonać kilka głębokich oddechów, bo

rzeczywiście jużjestem trochę przemęczony.

- Coś ci zaproponuję. Zamiast oddechów chodź się trochę przejść. Połazimy po

Saskim Ogrodzie.

- To jest genialna myśl - ucieszył się Walczak, który z wolna zaczął nabierać

normalnego wyglądu. - Helenko, Helenko! - zawołał, otwierając drzwi.

- Co się stało?

- Moja kochana żono, wybieram się z tym oto tu obecnym Stefanem Downarem na

maleńki spacerek.

- No dobrze, a nauka?

- Muszę się trochę przewietrzyć, odświeżyć umysł.

- No to idź, tylko nie siedź długo. Pamiętaj o egzaminie.

- Pamiętam, pamiętam.

Walczak z takim impetem zbiegł po schodach, że Downar nie mógł za nim nadążyć.

- Wspaniale mi zrobi trochę ruchu na świeżym powietrzu. Przyszedłeś w samą porę.

Kiedy znaleźli się w Saskim Ogrodzie, Walczak powiedział:

- Mam wrażenie, Stefuś, żeś ty mnie odwiedził wiedziony nie tylko troską o moją

kondycję fizyczną.

Downar uśmiechnął się.

- Podziwiam twoją przenikliwość.

- Więc o cóż to chodzi? Potrzebujesz forsy?

- Nie, nie, nic podobnego. A tamte dwieście złotych oddam ci po pierwszym.

- Nieważne. Jakież więc masz kłopoty?

- Prowadzę sprawę, której ani rusz nie mogę rozgryźć. Walczak stanął na palcach i

głęboko wciągnął w płuca ożywcze powietrze.

- No cóż, Stefuś, żałuję bardzo, ale widzisz przecież, że ja teraz nic ci nie mogę

pomóc. Jestem niewolnikiem upowszechniania wiedzy prawniczej.

- Wiem, wiem, oczywiście. Ale zrozum, że ty jesteś jedynym człowiekiem, do którego

mogę się zwrócić o pomoc.

Walczak zagwizdał cicho kilka taktówjakiegoś kujawiaka i powiedział:

- No to usiądźmy sobie trochę tu na tej ławeczce i może mi w krótkich słowach

objaśnisz, o co to właściwie chodzi.

Downar opowiedział wszystko, nie omijając żadnego szczegółu. Kiedy doszedł do

momentu wizyty u Ewy, z takim zapałem zaczął się rozwodzić nad niezwykłą urodą

sekretarki Natorskiego, że Walczak popatrzył na niego badawczo i spytał:

- Czy ty chcesz, żebym ci pomógł w prowadzeniu śledztwa, czy też żebym cię

wyswatał?

Downar trochę się zmieszał.

- Kiedy to jest rzeczywiście fantastyczna dziewczyna. Walczak pokiwał głową.

- Wiem, wiem, każda jest dla ciebie „fantastyczna”. Oj, Stefuś, Stefuś, co ja z tobą

mam? Jak tylko się zrobi wiosna, koniec, przepadłeś. Powiedz, kiedy ty się wreszcie

ustatkujesz? Powinieneś się ożenić.

- Tak mi źle życzysz?

- To wszystko zależy, jak się trafi. Ja tam jestem bardzo zadowolony z mojego

małżeństwa.

- Ba, ale gdzie znajdziesz taki drugi skarb jak twoja Helenka?

- Znajdzie się, znajdzie, trzeba tylko umieć szukać. No, ale do rzeczy. Sprawa

rzeczywiście niewąsko zagmatwana. Ciekawe, bardzo ciekawe.

- Jajednak myślę, że mordercąjest Natorski - powiedział Downar. - Absolutnie

wszystko na to wskazuje. Walczak skrzywił się niechętnie.

- Tyle razy ci przecież tłumaczyłem, że największą przeszkodą w pracy śledczej jest

myślenie. Nie wolno od tego zaczynać. Najprzód musisz sobie zgromadzić obiektywny

materiał, a myślenie zostaw na później. Jak na samym początku coś wykombinujesz,

stworzysz sobie jakąś koncepcję, to potem automatycznie już wszystkie fakty zaczynasz

dopasowywać do tej koncepcji. Trudno ci się rozstać z tym, co sobie wymyśliłeś. Przede

wszystkim suchy, obiektywny materiał.

- Czego ty chcesz ode mnie. Wszystko zebrałem, co tylko mogłem.

- Bardzo niewiele, bardzo niewiele. A może byśmy się tak przejechali do komendy.

Chciałbym rzucić okiem na akta sprawy.

- Doskonale - ucieszył się Downar. - Zaraz tu gdzieś złapiemy taksówkę.

Walczak żwawo zerwał się z ławki. Zupełnie zapomniał o prawie międzynarodowym.

To tajemnicze morderstwo zaczynało go fascynować.

W komendzie poszli do pokoju Downara. Walczak, bez straty czasu, zaczął wertować

protokoły.

- Ciekawe, bardzo ciekawe - mruczał co chwilę, wichrząc sobie i tak już sterczącą we

wszystkich kierunkach czuprynę.

- Słuchaj no, Stefuś, co byś powiedział na to, gdybyśmy tak odwiedzili mecenasa

Natorskiego?

- Zaraz do niego zadzwonię. Upewnię się, czy jest w domu.

Natorski powiedział, że na razie nigdzie nie wychodzi i że oczekuje ich przyjazdu.

W samochodzie Walczak klepnął przyjaciela po kolanie.

- Dawno już nie było takiej sprawy. Ale nic się nie martw, jakoś sobie pomalutku

poradzimy.

Natorski przyjął ich bardzo uprzejmie. Przedstawił się Walczakowi i zaprosił gości do

gabinetu.

- Cieszę się, że mnie panowie odwiedzili. Mam nadzieję, że wreszcie wyjaśni się ta

tajemnicza sprawa. Jak tam śledztwo, panie kapitanie?

- Posuwa się planowo - odpowiedział wymijająco Downar. Walczak ciekawie

rozejrzał się po pokoju.

- Tutaj się to stało?

- Tak, właśnie pan siedzi na tym krześle, na którym został zamordowany ten człowiek.

Walczak wstał.

- Czy pan pamięta, panie mecenasie, dokładnie pozycję tego krzesła. Niech pan

spróbuje sobie przypomnieć i tak go ustawić, jak stało owego wieczora.

Natorski uśmiechnął się bezradnie.

- To trudne zadanie. Dokładnie nie mogę tego zrekonstruować. Wydaje mi się, że

mniej więcej właśnie tak stało.

- W każdym razie tyłem do okna.

- Oczywiście. Biurkojest ciężkie i raczej go się nie przesuwa. Normalnie ja siedzę tu,

za biurkiem, a klient naprzeciwko mnie, po drugiej stronie, to znaczy tyłem do okna.

- Świadkowie stwierdzają, że okno zastali zamknięte. Czy podczas pańskiej rozmowy

z tym człowiekiem okno także było zamknięte? Nie przypomina pan sobie?

- Było zamknięte. Dokładnie sobie przypominam, że je zamknąłem, a następnie

poszedłem do łazienki. Kiedy skończyłem się myć, zadźwięczał dzwonek i wszedł ten

nieznajomy.

- Hm. I powiedział panu tylko tyle, że ma dla pana jakąś bardzo ważną wiadomość i

że wszystkiemu są winne pańskie okulary.

- Tak.

- Ponieważ źle się czuł, przeto pan poszedł po szklankę wody do kuchni, a kiedy pan

wrócił, już zastał go pan zasztyletowanego z nożem w plecach.

- Tak było w istocie.

- Czy jak pan wrócił z wodą, nie zauważył pan jakichś zmian w pokoju, oprócz trupa

oczywiście. Na przykład czy okno wtedy także było zamknięte?

Natorski wykonał jakiś nieokreślony ruch ręką.

- Przyznam się panu, że wtedy nie patrzyłem na okno. Tak byłem zaskoczony tym, co

się stało. Ale myślę, że okno było zamknięte. Któż mógłby je otworzyć?

- Tak, tak, oczywiście.

Walczak wyjął grzebień i usiłował doprowadzić do porządku swą rozwichrzoną

czuprynę. Niebawem jednak zrezygnował z tej czynności. Począł chodzić po pokoju,

przyglądając się uważnie posadzce.

- A jaka była ta szklanka, panie mecenasie?

- Jaka szklanka?

- No ta, w której pan przyniósł wodę temu biedakowi. Natorski spojrzał zdumiony.

- Nie rozumiem. No zwyczajna szklanka ze szkła.

- Na tyle jestem domyślny - uśmiechnął się Walczak.

- Ale chodzi mi o to, jak wyglądała. Są przecież różne szklanki. Ja, na przykład, lubię

gładkie, a znowu moja żona woli w deseń, kwiateczki czy listeczki.

- No wie pan - zaśmiał się Natorski - nigdy mi nie przyszło do głowy przyglądać się

szklance, a do tego w podobnych okolicznościach.

- Czy pan zawsze sam przygotowuje sobie herbatę?

- Nie. Bardzo często zajmuje się tym moja sekretarka.

- Zdaje się, że w tej chwili jest tu obecna pańska sekretarka. Mam wrażenie, że

słyszałem maszynę w drugim pokoju.

Natorski skinął głową.

- Tak. Czy mam ją poprosić? - Jeśli pan taki uprzejmy...

Po chwili weszła Ewa. Była chyba jeszcze ładniejsza niż zwykle. Z uśmiechem

wyciągnęła rękę do Downara.

- My się już znamy. Dobry wieczór.

- Przedstawiam pani mego przyjaciela, kapitana Walczaka

- powiedział Downar. Nie mógł oderwać oczu od ślicznej dziewczyny.

Walczak niechętnie obserwował przyjaciela. Spytał:

- Czy pani czasem przygotowuje herbatę dla siebie i dla pana mecenasa?

- Oczywiście. Prawie codziennie.

- I pani zarządza cukrem, szklankami, herbatą.

- W pewnym sensie tak.

- A czy może mi pani łaskawie powiedzieć, czy szklanki tutaj, u państwa, są gładkie,

czy też w deseń?

Spojrzała na niego zdziwiona.

- Nie bardzo rozumiem, dlaczego pan o to pyta, ale obecnie wszystkie szklanki, które

tu mamy, są rzeczywiście w taki drobny deseń, coś w rodzaju listków wyrytych na szkle.

- Powiedziała pani, że obecnie macie państwo takie szklanki, to znaczy, że przedtem...

Roześmiała się.

- Ach, bo widzi pan, ja nie jestem zbyt uważna. Często zdarza mi się stłuc to i owo.

Właśnie w zeszłym tygodniu stłukłam ostatnią gładką szklankę. Na drugi dzień pobiegłam

więc do „Cedetu”, gdzie kupiłam sześć nowych szklanek i wszystkie sześć w deseń, innych

nie było.

- Więc pani jest zupełnie pewna, że gładkiej szklanki w ogóle nie było w mieszkaniu?

- Najzupełniej. Nawet się mecenas skarżył, że wieczorem musiał pić herbatę w

kubeczku, czego bardzo nie lubi.

Walczak nerwowo zaczął przygładzać niesforną czuprynę.

- Tak, tak. To ciekawe, to bardzo ciekawe. A pan, panie mecenasie, skąd wziął

szklankę, żeby nalać wody dla swego klienta?

- Jak to skąd? - zdumiał się Natorski. - Z kredensu oczywiście.

- Tak, tak. Słusznie, bardzo słusznie. Bo i właściwie skądże by pan miał brać szklankę

jak nie z kredensu?

Obecni popatrzeli na niego jakoś dziwnie.

- Może już pójdziemy? - zaproponował Downar. Walczak uśmiechnął się, rozumiejąc

szlachetne intencje przyjaciela.

- Zaraz, zaraz, chwileczkę. Jeszcze parę minut i już uciekamy. Nie będziemy państwu

zabierać czasu.

- Ale cóż znowu - zaoponował Natorski. - Jesteśmy całkowicie do dyspozycji panów.

- Dziękuję. Bardzo pan uprzejmy. A kiedy pani mniej więcej kupowała te szklanki? -

spytał, zwracając się do Ewy.

- Dokładnie nie pamiętam. W zeszłym tygodniu, w czwartek czy w piątek.

- W każdym razie to było przed morderstwem?

- Oczywiście. Na dwa, trzy dni przed tym.

- Dziękuję pani serdecznie. To byłoby na razie wszystko.

Po wyjściu Ewy Walczak wyjął z kieszeni duże szkło powiększające, ukląkł na

parapecie i począł uważnie oglądać szybę.

- Zdaje się, że to okno dość dawno nie było myte.

- Dość dawno - potwierdził Natorski. - Dozorczyni, która u mnie sprząta, nie jest zbyt

staranna.

- To chwała Bogu - ucieszył się Walczak. - Bywają takie sytuacje, w których lenistwo

ludzkie okazuje się zbawienne w skutkach. Słuchaj no, Stefuś, czy z tych szyb były

zdejmowane odciski palców? Bo o ile się nie mylę, to nie. W każdym razie nie znalazłem ich

w aktach.

- Nie, z szyby nie zdejmowano odcisków - powiedział Downar.

- To źle, to nawet bardzo źle. Całe szczęście, że ta dozorczyni nie jest pracowita.

Trzeba to załatwić bez straty czasu. Natychmiast zadzwoń do komendy. Niech kogoś tu

skierują.

- Już późno - zauważył Downar. Walczak niecierpliwie strzepnął palcami.

- To mnie nic nie obchodzi. Późno czy wcześnie, muszą to natychmiast załatwić. Nie

ruszę się stąd, dopóki nie będę miał tego w ręku. Dzwoń. Albo czekaj, ja sam zadzwonię.

Pobiegł do telefonu i nakręcił prywatny numer Leśniewskiego. Rozmowa trwała

krótko. Major za pół godziny obiecał przysłać fachowców.

- Proszę mi wybaczyć, panie mecenasie - powiedział usprawiedliwiająco Walczak - że

zabierzemy panu jeszcze trochę czasu, ale to jest bardzo ważna sprawa.

- Ależ, panie kapitanie,jestem panom szalenie zobowiązany. Przecież to leży w moim

interesie, żebyjak najprędzej wyjaśnić tę fantastyczną historię.

- No właśnie, no właśnie. I ja też tak sądzę. To jest rzeczywiście fantastyczna historia.

Bardzo ciekawa, bardzo.

Walczak biegał po pokoju, raz po raz przegarniał palcami czuprynę i zaczął nawet

pogwizdywać cicho arię Nadira z Poławiaczy pereł, co świadczyło o tym, że jest w

najwyższym stopniu zafrasowany.

Downar był nieco zaskoczony dziwnym zachowaniem się i podnieceniem przyjaciela.

„Czy mu czasem ta intensywna praca naukowa nie zaszkodziła” - pomyślał.

O oznaczonej godzinie przyjechał Godziszewski ze swym pomocnikiem Walentym

Raczkiem. Przywitali się z obecnymi i bez zwłoki przystąpili do pracy.

- Chodzi mi przede wszystkim o drobiazgowe zbadanie szyb okiennych - powiedział

Walczak. - Musi to być zrobione na medal. Znam was, kolego Godziszewski, nie od dziś i

wiem, że jesteście pierwszorzędnym fachowcem, jeśli chodzi o daktyloskopię.

Godziszewski był zadowolony z pochwały.

- Postaramy się.

Pracowali czas dłuższy. Wreszcie Godziszewski powiedział:

- Gotowe - i zapakował swe przybory do teczki. Walczak poklepał go po ramieniu.

- Dziękuję. Chciałbym mieć powiększone fotografie na jutro.

- To takie pilne?

- Bardzo. Bardziej niż wam się może wydawać.

- Jak zawsze wierzy pan w daktyloskopię, kapitanie - uśmiechnął się Godziszewski.

- Dopóki się nie okaże, że dwie osoby mogą posiadać identyczne linie papilarne,

daktyloskopia zawsze będzie dla mnie podstawą w prowadzeniu śledztwa.

Godziszewski i Raczek wyszli, pozostawiając po sobie apteczny zapach chemikaliów.

Walczak w zamyśleniu patrzał na Natorskiego. Powiedział:

- Czy nie zechciałby pan, panie mecenasie, raz jeszcze dokładnie opisać nam tego

człowieka, który został tu zamordowany

Natorski westchnął. Był zmęczony.

- No cóż. Dobrze. Był to mężczyzna niedużego wzrostu, szczupły. Ubrany elegancko,

ale trochę po staroświecku.

- Dlaczego pan mówi, że po staroświecku?

- Takie robił wrażenie. Boja wiem... Może dlatego, że nosiłjasne, zamszowe

rękawiczki i laskę z gałką. A może...

Walczak spojrzał pytająco na Downara.

- Widziałeś tę laskę?

- Nie. Żadnej laski nie widziałem. Czy pan jest pewien, panie mecenasie, że ten

człowiek miał laskę.

- Nie mam co do tego wątpliwości. Ta laska zwróciła moją uwagę.

- Gdzież więc mogła się podziać?

- Nie mam pojęcia.

Walczak wyszedł do przedpokoju i rozejrzał się.

- Tu jej nie widać. Słuchaj no, Stefan, ty jesteś krzepki chłopak. Pchnij trochę tę szafę.

Downar z Natorskim odsunęli szafę z aktami od ściany. Natorski pochylił się.

- Jest. Piekielnie to ciężkie jak na bambus. Niech pan zobaczy.

- Rzeczywiście - przyznał Walczak. - Zupełnie jakby była napełniona ołowiem.

Chwileczkę, proszę panów, chwileczkę - uważnie obejrzał bambusowy kijek i zręcznym

ruchem zaczął odkręcać kościaną gałkę. - Tak, jest napełniona, tylko... tylko że nie ołowiem -

przechylił laskę nad biurkiem i wysypał z niej kilkadziesiąt dziesięciorublówek.

- Do licha! - wykrzyknął Downar. - Toż to kopalnia złota! Natorski wziął do ręki

jedną monetę i uważnie ją obejrzał.

- Mam wrażenie, że to rzeczywiście złoto. Te „świnki” wyglądają na prawdziwe.

Walczak oglądał dziesięciorublówki przez lupę.

- Złoto, nie ulega wątpliwości, że to złoto. Wydaje mi się nawet, że trzymają

przepisową wagę. To chyba są autentyczne carskie monety. Chyba... chyba, żeby ktoś

znakomicie podrobił.

- A komuż by się chciało podrabiać ruble ze złota? - zdumiał się Natorski.

Walczak popatrzał na niego zamyślony.

- W tego rodzaju historiach, panie mecenasie, nie ma rzeczy niemożliwych. Są tylko

interesy opłacalne albo nieopłacalne.

- To chyba byłby interes nieopłacalny.

- Nie wiadomo.

Downar począł z powrotem napełniać laskę rublami.

- Facet zabrał na wszelki wypadek trochę złota i chciał prysnąć na cudzy paszport -

mruknął. - No co, Karol, chyba już pójdziemy?

Walczak skinął głową.

- Tak, tak. Trzeba iść. Bardzo dziękujemy, panie mecenasie, złotodajną laseczkę

zabieramy ze sobą i idziemy gdzieś na kielicha. Mam nadzieję, że będziemy z panem w

stałym kontakcie. I jedna prośba. Gdyby się coś działo niezwykłego, to niech pan nic nie

przedsiębierze bez porozumienia się z nami. Trzeba to wszystko tak synchronizować, żeby

grało. Do widzenia.

Gdy znaleźli się na ulicy, Walczak wziął Downara pod rękę i powiedział:

- Wiesz, Stefuś, że jestem głodny. Krokodyl niedaleko. Chodźmy rzeczywiście na

maleńką przekąskę. Przy okazji trochę pogadamy. Muszę tylko przed tym zadzwonić do

Helenki, bo gotowa zaalarmować pogotowie milicyjne.

W Krokodylu zajęli zaciszny stolik w bocznej sali i Walczak zamówił kolację.

- Czy faktycznie masz zamiar płacić tymi rublami? - spytał Downar. - Boja forsy nie

mam.

- Bądź spokojny. Jakoś sobie poradzimy.

Napili się po kieliszku wódki i zjedli przekąski. Kiedy kelner podał bryzole cielęce z

pieczarkami, Walczak nalał piwa do szklanek i pochyliwszy się nad stolikiem, powiedział,

zniżając głos:

- Nie chciałem cię, Stefuś, sztorcować przy obcych ludziach, ale z przykrością muszę

stwierdzić, że to śledztwo poprowadziłeś jak noga.

- Przyznaję, że nie pomyślałem o tej lasce - mruknął Downar.

- To nie tylko chodzi o laskę. Całe szczęście, że jej nikt w międzyczasie nie gwizdnął.

Aleś ty od początku wszystko sknocił. Nie sprawdziłeś nawet, czy zdjęli odciski palców z

szyby okiennej. Diabli wiedzą, czy teraz coś z tego odczytamy. To już przecież ładnych parę

dni od zbrodni.

Downar niechętnie wzruszył ramionami.

- Coś ty się tego okna tak uczepił? Co ci to może dać? Walczak wypił duży łyk piwa i

ze współczuciem spojrzał na przyjaciela.

- Oj, Stefuś, Stefuś, w tym roku to wiosna i na ciebie tak fatalnie wpłynęła jak jeszcze

chyba nigdy. Ty powinieneś pracować w służbie śledczej najesieni i w zimie, ale nigdy na

wiosnę. No co tu gadać. Widziałem przecież, jak żeś oczami wodził za tą dziewuszką.

- Przestań, Karol, nie wygłupiaj się.

- Ja się wcale nie wygłupiam. Wszystko, co mówię, to szczera prawda. No bo

posłuchaj. Laski ze złotymi rublami nie znalazłeś. O tej rozbitej szklance niczego się nie

dowiedziałeś, uparłeś się, żeby z tego adwokata zrobić mordercę, a teraz się pytasz, dlaczego

ja się interesuję śladami na szybie. Ależ zastanów się, chłopie, przecież to okno prowadzi do

rozwiązania zagadki. Rozumiesz?

- Nie, nie rozumiem. Jestem za tępy. Może mnie oświecisz. Walczak poklepał

przyjaciela po ramieniu.

- Czyś ty zwariował? Obraziłeś się, czy co? No gniewaj się, ale musiałem cię trochę

sztorcnąć, bo pracujesz bez głowy. To się zdarza najlepszym fachowcom. A teraz posłuchaj,

co ci powiem: moim zdaniem Natorski rzeczywiście nie ma nic wspólnego z tą sprawą. Na

mój nos ten facet tego nie zrobił.

- No to kto i którędy?

- Kto - nie wiem. A którędy, to ci powiem: przez okno.

- Przez okno? Ależ okno cały czas było zamknięte. Walczak uśmiechnął się chytrze.

- Może nie cały czas. Powiedz mi mój drogi, co byś zrobił, gdybyś się znalazł w

zadymionym pokoju i gdybyś doznał uczucia duszności spowodowanego, na przykład,

niedotlenieniem mięśnia sercowego.

- Otworzyłbym okno.

- Bardzo słusznie. Przede wszystkim otworzyłbyś okno. Downar był zaskoczony.

- Więc sądzisz, że ten facet otworzył...

- Przekonamy się o tym jutro, kiedy będziemy mieli w ręku wynik badań

daktyloskopijnych.

- No dobrze. Ale jeżeli nawet przyjmiemy twoją teorię, to przecież wszyscy

stwierdzają, że okno zastali zamknięte. Ktoś je musiał zamknąć.

- Niewątpliwie. Zamknął je albo Natorski i zrobił to zupełnie odruchowo, albo też... -

Walczak przestał jeść uderzonyjakąś nową myślą. Odsunął od siebie talerz z resztkami

bryzolu i spojrzał na Downara.

- A może ty byś się jutro wybrał do cyrku?

- Zwariowałeś?! Nie mam teraz czasu na rozrywki.

- A ja ci, Stefuś, radzę: idź do cyrku. Downar zaczynał coś niecoś rozumieć.

- Poważnie mówisz?

- Jak najbardziej. Jest tam podobno taki jeden numer, który może cię bardzo

zainteresować.

- Więc przypuszczasz, że...

- Na razie nic nie przypuszczam. Przejdź się do cyrku. Co ci to szkodzi?

- No dobra. Pójdę do cyrku. Ale powiedz mi jeszcze jedną rzecz. Coś ty

wykombinował z tą szklanką?

Walczak poprawił się na krześle i wyjął papierosy.

- Jak to można bez trudu wywnioskować z fotografii, którą widziałem w aktach,

stłuczona szklanka była zupełnie bez żadnego deseniu ani szlaczku. Sekretarka Natorskiego

twierdzi, że u niego w domu nie było ani jednej szklanki gładkiej. Z tego wynika, że...

- Że ktoś zamienił tę stłuczoną szklankę - dokończył Downar.

- Otóż to. Ktoś podrzucił inną szklankę, a tamtą z tymi listeczkami zabrał. Trzeba

oczywiście założyć, że ta dziewczyna się nie myli i że mówi prawdę.

- Nie sądzisz chyba, że Ewa miałaby jakiś cel w tym, żeby kłamać?

Walczak pokręcił z powątpiewaniem głową.

- Nie wiem, nie wiem. Ja tam w czasie prowadzenia śledztwa nie wierzę nikomu, a

najmniej młodym i ładnym dziewczynom. Pamiętasz możejeszcze tę twoją Haneczkę?

Downar skrzywił się i nalał piwa.

- Pamiętam. Ale dajmy temu spokój. To było zupełnie co innego.

- Całe nieszczęście w tym, że u ciebie za każdym razem jest „co innego”.

- Widzę, Karolu, że po tych studiach prawniczych nabierasz straszliwie mentorskiego

tonu. Uważaj, bo to niebezpieczne. Prędko się zestarzejesz.

- Nie wcześniej od ciebie. Ale żarty na bok. Nie będę ukrywał, że jestem o ciebie

niespokojny.

- O mnie?

- Tak. Sprawa jest poważna. Ktoś tu jedzie na całego i nie cofnie się przed niczym.

Przyznam ci się, że absolutnie nie życzyłbym sobie, żeby taki brazylijski nożyk...

- Wylądował w moich plecach - dokończył Downar. - Powiem ci, że myślałem już o

tym, a szczególniej po tym tajemniczym nocnym telefonie.

- Tak, tak - pokiwał głową Walczak. - Musisz być bardzo ostrożny. A i Natorskiemu

także grozi niebezpieczeństwo.

- Tak sądzisz?

- Nie ulega żadnej wątpliwości. Przecież to widoczne, że ktoś chciał z niego zrobić

mordercę. Jeżeli zaś ten numer nie przeszedł, to...

Downar zamyślił się i dopiero po dłuższej chwili milczenia powiedział:

- Wiesz co, Karolu? Coraz bardziej byłbym skłonny kojarzyć sobie tę historię ze

sprawą Warysa.

- Tego nie można wykluczyć, ale w takim razie Warys został niewinnie skazany.

- Tak, to by znaczyło, że Warys został niewinnie skazany - powtórzył w zamyśleniu

Downar. - Ten facet stanowczo za mało zdążył powiedzieć, cholernie mało. Jak wynika z

zeznań Natorskiego, bredził coś o jakichś okularach i usiłował wmówić w Natorskiego, że ma

astygmatyzm. Czytałeś o tym, prawda?

- Tak, czytałem.

Downar sięgnął po wykałaczki.

- Jest to właściwie wszystko, co on powiedział. Zastanawiałem się nad tym i dochodzę

do wniosku, że to musiał być albo okulista, albo optyk. W każdym razie ktoś z tej branży. No

bo wiesz, przeciętny człowiek nie będzie mówił o astygmatyzmie, a przypuszczam, że jest

bardzo wielu ludzi, którzy w ogóle nie wiedzą, co to jest astygmatyzm.

Walczak z uznaniem spojrzał na przyjaciela.

- Nie wiem, czy to piwo, czy też bryzol, ale coś ci tu wyraźnie posłużyło na

zaktywizowanie szarych komórek.

Zupełnie słuszna uwaga. Możemy wyjść z założenia, że to był albo okulista, albo

optyk. Sporo jest w Warszawie i okulistów, i optyków, ale sprawdzenie tej sprawy nie jest

rzeczą niemożliwą. Trzeba się dowiedzieć, czy nie zaginął niespodziewanie jakiś fachowiec z

branży optycznej. Downar zapalił się do tej koncepcji.

- Tak, tak, zaraz się do tego zabiorę. Gdyby nam się udało zdobyć taką informację, to

byłby poważny krok naprzód, bardzo poważny. Chyba że facet przyjechał z prowincji. Wtedy

sprawa się skomplikuje.

- Wiesz co, Stefan? Mnie się zdaje, że czeka cię jeszcze jedno bardzo ważne zadanie.

- Mianowicie?

- Mianowicie musisz się dokładnie zorientować, kto mieszka naprzeciwko

Natorskiego, to znaczy po drugiej stronie ulicy. Trzeba wiedzieć, z którego okna można

swobodnie zajrzeć do kancelarii Natorskiego. Wchodziłoby w grę drugie piętro.

- Tak, trzeba to będzie załatwić - powiedział Downar. Walczak spojrzał na zegarek.

- Do licha, zrobiło się piekielnie późno. Chodźmy - kiwnął na kelnera. - Proszę

rachunek. Oj, Stefuś, Stefuś, aleś mnie urządził. Dostanę ja teraz od Helenki. Chyba mnie

odprowadzisz do domu. We dwóch łatwiej ją może udobruchamy.

- Odprowadzę cię. A co zrobimy z tą laseczką nafaszerowaną złotem?

- Ano cóż, zabiorę ją na razie do siebie, a jutro dam ją do ekspertyzy. Trzeba ustalić,

czy to prawdziwe złoto, ajeżeli tak, czy to prawdziwe ruble. Jak ci zapewne wiadomo, nie

wszystko złoto, co się świeci.

Walczak zapłacił. Downar z podziwem patrzył na nowiutką pięćsetkę.

- Wzbogaciłeś się, jak widzę.

- Eee, taki tam stary zaskórniak. No, chodź, chodź, nie traćmy czasu.

Kiedy jednak znaleźli się na Rynku, Walczak nagle przestał się śpieszyć, jak gdyby

tknięty nagle jakąś nową myślą. Chwycił Downara za guzik.

- Słuchaj no, Stefan. Jak to właściwie było z tym Warysem? Słyszałem coś piąte przez

dziesiąte, ale dokładnie nie śledziłem tego procesu.

- Ano cóż, sprawa na pozór dość prosta. Warysowie mają willę z ogrodem w

Konstancinie. Otóż w tej willi znaleziono pewnego wieczora trupa znajomej czy też

przyjaciółki Warysa, niejakiej Danieli Parnowskiej. Śledztwo wykazało, że tego popołudnia w

willi byli tylko Warys i Parnowska. Zresztą Warys tego nie zaprzeczał. Zdecydowanie jednak

twierdził, że to nie on ją otruł.

- Więc to było otrucie?

- Tak. Analiza niedopitego wina w jednym z dwóch kieliszków wykryła ślady

arszeniku.

- Arszeniku? - powtórzył w zamyśleniu Walczak. - Przecież w tej rozbitej szklance u

Natorskiego także znaleziono arszenik. Co za ciekawy zbieg okoliczności.

- Zaczynasz mnie wyraźnie sugerować - powiedział Downar. - Arszenikjest dość

pospolitą trucizną i to niczego nie dowodzi.

- Oczywiście, że to niczego nie dowodzi. Dlatego też powiedziałem tylko, że to jest

ciekawy zbieg okoliczności. Bo jasne, że może to być tylko zbieg okoliczności, ale może i nie

być. No, chodźmy, chodźmy. Muszę pędzić do Helenki i do prawa międzynarodowego. Ale

przyznam ci się, że piekielnie chce mi się spać. Chyba z tej nauki to już nic dzisiaj nie będzie.

Helena nie najlepiej ich przywitała.

- Czy żeście poszaleli? Gdzież wy się włóczycie tyle czasu? Wyszliście na mały

spacer, a już przeszło cztery godziny was nie ma. Bez przerwy dzwonią z komendy. Szukają

Stefana. Leśniewski się wścieka.

- Nie mówili, o co chodzi? - spytał Downar.

- Mówili, że się znalazł jakiś tam Brazylijczyk.

ROZDZIAŁ V

Omar Ribas Nogueira był rzeczywiście fantastycznie podobny do zamordowanego.

Figura, wzrost, rysy twarzy, bródka, okulary, a nawet bambusowa laseczka z gałką. Tylko że

gałka nie była na gwincie, a laska nie spełniała roli kopalni złota. Downar, patrząc na tego

człowieka,

doznawał

co

chwilę

niezbyt

miłego

wrażenia,

że

rozmawia

z

nieboszczykiem.Brazylijczyk w kwiecistych słowach rozwodził się nad temperamentem i

przedsiębiorczością Polek. Z jego odpowiadania wynikało, że poznał w Grand Hotelu jakąś

panią mówiącą po portugalsku, która zaprosiła go do swej willi poza Warszawą. Ponieważ

miała atrakcyjną urodę, przeto zgodził się na tę romantyczną eskapadę, sądząc, iż wróci w

sobotę i w niedzielę będzie mógł odlecieć do Paryża, tak jak to sobie zaprojektował. Piękna

pani okazała się jednak tak gościnna, że przesiedział u niej cały tydzień. Nie żałował jednak

tego i nie przejmował się stratą biletu na samolot.

Rozmawiali po francusku. Downar spytał:

- Czy zna pan nazwisko tej pani?

- Nie, nie chciała mi podać swojego nazwiska ani adresu. Ekscentryczna kobieta.

- A czy pan się orientuje, gdzie mniej więcej znajduje się willa, w której pan

przebywał?

- Zupełnie się nie orientuję. Nie znam waszego kraju. Jestem tu po raz pierwszy w

życiu.

- I nie trafiłby pan tam?

- Nie. To wykluczone.

- A może mi pan chociaż powiedzieć, ile czasu, mniej więcej, jechał pan do tej willi?

Brazylijczyk pogładził się po szpakowatej bródce.

- Ile czasu? Hm. Mam wrażenie, że chyba około dwóch godzin, a może trochę krócej.

Dokładnie panu nie umiem powiedzieć.

Downar przyglądał mu się uważnie. Cała ta historia bardzo mu się nie podobała.

- Czy ma pan przy sobie paszport i bilet na samolot, z którego pan nie skorzystał?

- A wie pan, że nie. Musiałem zostawić paszport w pokoju hotelowym.

Downar otworzył szufladę biurka, wyjął paszport i podał go Brazylijczykowi.

- Proszę.

- O, bardzo dziękuję. Gdzie go pan znalazł?

- W hotelu, w pańskim pokoju. Niestety byłem zmuszony przeprowadzić u pana

rewizję. Tak pan nagle zniknął, że kierownik recepcji zaalarmował milicję. Obawialiśmy się,

że przytrafiło się panu coś złego.

- Przytrafiło mi się coś bardzo miłego.

- Kiedy zamierza pan opuścić Warszawę? - Jak tylko dostanę miejsce w samolocie.

Downar znowu sięgnął do szuflady i wyjął aparat fotograficzny.

- Pragnę panu zwrócić pańską własność. Ten aparat jest bardzo kosztowny. Nie

chciałem go zostawiać w hotelu. Niestety przez nieostrożność prześwietliłem film, który był

w aparacie. Bardzo pana przepraszam.

W oczach Brazylijczyka pojawił się jakiś dziwny błysk, ale trwało to ułamek sekundy.

Powiedział uprzejmie:

- Ależ to drobiazg bez żadnego znaczenia. Było tam zapewne kilka zdjęć z Warszawy.

Już dobrze nawet nie pamiętam. Dziękuję panu, że się pan zaopiekował moim aparatem.

Bardzo pan uprzejmy. To rzeczywiście moja wina. Powinienem był poinformować recepcję o

tym, że wyjeżdżam na parę dni. Nie przypuszczałem jednak, że to tak długo potrwa. Miałem

przecież zamiar spędzić u tej uroczej pani tylko jeden dzień.

- Czy pan rozumie po polsku? - spytał Downar.

- Ani słowa.

Zadzwonił telefon. Downar podniósł słuchawkę.

- Tak jest, towarzyszu majorze, właśnie z nim rozmawiam. Jeżeli mam być szczery to

nie podoba mi się facet. Najchętniej bym go przymknął.

Przez cały czas obserwował bacznie twarz Brazylijczyka. Nie mógł oprzeć się

wrażeniu, że ten człowiek doskonale rozumie po polsku.

- Czyjeszcze jestem panu potrzebny? - spytał Nogueira. Downar wstał.

- Dziękuję panu. Na razie to chyba byłoby wszystko. Kiedy Downar pozostał sam,

wyjął z szuflady biurka powiększone odbitki i począł im się uważnie przyglądać.

Rzeczywiście zdjęcia z Warszawy. Łazienki, Aleje Ujazdowskie, Stare Miasto,

Krakowskie Przedmieście, Saski Ogród, Pałac Kultury. A poza tym trzy zdjęcia owej pięknej,

efektownej blondynki, o której mówiła Ziuta i o której opowiadał mu także szef recepcji w

Grandzie. Nie, nie, to oczywiście nie była Ewa, ale... jakaś znajoma twarz. Ta kobieta kogoś

mu przypominała. Kto to mógł być? Nagle uderzył się dłonią w czoło. Oczywiście, to

przecież Warysowa. Podobna do niej jak rodzona siostra. Tylko te włosy. Warysowa była

brunetką, a z fotografii śmiała się do niego jasna, platynowa blondynka. No cóż... zmienić

kolor włosów to ostatecznie nie jest taka skomplikowana sprawa. Ale czy to rzeczywiście

Warysowa? A może tylko takie uderzające podobieństwo? Trzeba to było koniecznie

sprawdzić. Zaraz jutro z samego rana.

Tak był podniecony swoim odkryciem, że zadzwonił do Walczaka.

- Halo? - posłyszał rozespany głos Karola.

- Słuchaj, wyobraź sobie, że to Warysowa dotrzymywała towarzystwa temu

Brazylijczykowi. Przynajmniej tak mi się wydaje. Wprawdzie na fotografii jest blondynką, a

w rzeczywistości brunetką, ale...

- Brunetki, blondynki ja wszystkie was dziewczynki... - zanucił Walczak. - Przestań

mi zawracać głowę swoimi przygodami romantycznymi. Pozwól mi się wyspać - ziewnął i

odłożył słuchawkę.

Downar spojrzał na zegarek. Rzeczywiście dochodziła pierwsza w nocy:

- Ten Karol tylko by spał - mruknął zniechęcony i wyszedł z komendy.

Godziszewski wziął sobie do serca oświadczenie Walczaka, że sprawa jest pilna.

Następnego dnia już około południa zjawił się w komendzie z całym materiałem

daktyloskopijnym. Na szybie okiennej, niedaleko klamki znaleziono odciski palców

Natorskiego, Ewy, dozorczyni oraz człowieka, który padł ofiarą zbrodni. Poza tym odciski

palców lewej ręki osobnika, którego nie można było zidentyfikować.

Downar z niezwykłym zainteresowaniem przyglądał się powiększonym odbitkom. A

więc Walczak miał rację. Fakt, że na szybie pozostawił odciski swych palców sobowtór

Brazylijczyka, świadczył o tym, że najprawdopodobniej otworzył on okno. I wtedy właśnie

dosięgnął go morderca. Do licha, to było prawdopodobne, bardzo prawdopodobne.

Facetowi zrobiło się duszno, wstał więc, otworzył okno, a następnie usiadł na swoim

miejscu, odwrócony plecami do otwartego okna, i wtedy... Ale kto następnie zamknął okno?

Mało było prawdopodobne, żeby Natorski, zobaczywszy trupa swego klienta, najspokojniej

zabrał się do zamykania okna. A przecież wszyscy świadkowie stwierdzili, że okno było

zamknięte.

Downar podziękował serdecznie Godziszewskiemu i połączył się z Walczakiem.

- Słuchaj, Karol. Wyobraź sobie, że miałeś rację. Na szybie znaleziono odciski palców

tego faceta z bródką.

- Z przyprawioną bródką - skorygował Walczak.

- Z przyprawioną czy z naturalną, to nie ma znaczenia. Grunt, że twoja hipoteza się

potwierdza. To niewątpliwie on otworzył okno. Karolku, a może byśmy się spotkali?

- Nie zawracaj głowy. Widziałeś chyba te knigi, które leżą na moim biurku. Nie mam

czasu na żadne spotkania. Rozruszałem ci coś niecoś mózgownicę, a teraz radź sobie sam.

Aha, może cię zainteresuje wiadomość, że te rubelki, które znaleźliśmy w laseczce

bambusowej, są fałszywe.

- Fałszywe? To znaczy, że złoto jest lipne?

- Nie. Złoto jest prawdziwe. Wszystko się zgadza. Nawet próba identyczna jak w

carskich rublach. Tylko że te monety są wyprodukowane teraz.

- Ale po co to było komu potrzebne? - zdziwił się Downar.

- Tego to ja już ci nie powiem. Rozpracowując jednak tę sprawę, weź pod uwagę fakt,

że w Związku Radzieckim złoto jest stosunkowo tanie, a natomiast carskie ruble mają wysoki

kurs.

- Myślisz, że to afera szmuglerska?

- Nie wiem. Może. A teraz zostaw mnie w spokoju. Muszę skończyć to prawo

międzynarodowe. Powodzenia, Stefuś.

Downar odłożył słuchawkę, przeklinając w duchu studia Karola.

- Najlepiej wszystkich oficerów śledczych zapisać na uniwersytet, a komendę

przekształcić na wyższą uczelnię - mruczał zły.

Zamknął biurko i poszedł do majora.

- No i cóż tam? - spytał Leśniewski. - Znalazł się ten brazylijski impresario?

Rozmawialiście z nim.

Downar powtórzył rozmowę z Brazylijczykiem i powiedział:

- Nie podoba mi sie ten facet, towarzyszu majorze. To jest jakiś mętny typ. Nie wierzę

w tę całą historyjkę. Najchętniej zatrzymałbym go jeszcze w Warszawie przez jakiś czas.

Leśniewski potrząsnął głową.

- To niemożliwe. Nie mamy żadnych podstaw, żeby go zatrzymywać.

- Dobrze byłoby się porozumieć z Interpolem.

- To nigdy nie zawadzi. Chociaż zanim nadejdzie jakaś odpowiedź od Interpolu, facet

wyjedzie. Nie sądzę, żeby miał zamiar zwiedzać zbyt długo Warszawę.

- Mam do was prośbę, towarzyszu majorze.

- Słucham?

- Chodzi mi o to, żebyście mi przydzielili do tej sprawy Kobiele. Już parokrotnie z

nim pracowałem i jesteśmy zżyci.

- Dobra. Załatwione. Możecie powiedzieć Kobieli, że ja się zgadzam.

Downar podziękował majorowi i poszedł do siebie. Zaraz też zadzwonił po Kobiele.

Różowa i optymistycznie uśmiechnięta twarz porucznika mogła rozwiać najbardziej

nawet ponury nastrój.

- Klei się jakaś nowa robótka, towarzyszu kapitanie?

- Macie chęć ze mną pracować?

- To się wie. Wy zawsze macie wdechowe sprawy. A ja lubię coś ciekawego.

- No to dobra. Będziecie mieli trochę zajęcia. - Ja się roboty nie boję - uśmiechnął się

Kobiela. Downar w krótkich słowach naszkicował sytuację i na zakończenie powiedział:

- Teraz musimy się dowiedzieć, czy nie zaginął na terenie Warszawy jakiś okulista lub

optyk. Na mój nos, to chyba będzie optyk. Chociaż nie mogę ręczyć. I raczej ktoś z prywatnej

inicjatywy. Ten facet stanowczo nie wyglądał na optyka z państwowego sklepu.

Kobiela ze zrozumieniem pokiwał głową.

- Dobrajest. To się tym zajmę. Optyk czy okulista, wsio rawno. Za dwa dni będziecie

mieli ode mnie wiadomość w tej sprawie. Czy to byłobyjuż wszystko?

- Na razie chyba tak. Aha, i jeszcze jedno. Trzeba będzie wziąć pod ścisły obserwację

tego Brazylijczyka. Pomówcie na ten temat z majorem. Zapomniałem mu o tym przypomnieć.

- Dobra, dobra, towarzyszu kapitanie. Przypilnujemy go. Spokojna czaszka.

Po wyjściu Kobieli. Downar wziął kartkę papieru i zanotował, co ma do załatwienia.

1. Zbadać, kto mieszka naprzeciwko kancelarii Natorskiego.

2. Porozmawiać z panią Warysową.

3. Pójść do cyrku.

4. Zadzwonić do Ewy.

Ten ostatni punkt programu nastręczał mu najwięcej trudności. Właściwie nie miał do

niej żadnego interesu, a tak bardzo pragnął ją znowu zobaczyć.

Pojechał na Stare Miasto.

Schody były wąskie i dosyć strome. Pachniało tu wilgocią i kapuśniakiem. Za

drzwiami na pierwszym piętrze słychać było skwierczenie smażonych kotletów.

Dotarłszy na drugie piętro, Downar zatrzymał się chwilę, poprawił krawat i przywołał

na twarz głupawy uśmiech. Zastukał.

- Kto tam? - rozległ się kobiecy głos. - Ja z polecenia pana Leona. - Jakiego pana

Leona? Nie znam.

- Jak to nie zna pani pana Leona? To niemożliwe. No

- niechże się pani nie boi. Niech pani otworzy. Nie skrzywdzę pani.

Szczęknął zatrzask, ale łańcuch jeszcze bronił wejścia do mieszkania. Przez szparę

obrzuciła nieznajomego badawczym spojrzeniem. Elegancka sylwetka Downara wzbudziła

jednak widocznie jej zaufanie, bo po chwili otworzyła całe drzwi.

Była średniego wzrostu i miała widoczne skłonności do tycia. Znajdowała się w tym

trudnym okresie życia, kiedy kobieta jeszcze pragnie się podobać, ale wszelkie zabiegi w tym

kierunku okazują się już bezowocne. Kokieteryjna, utleniona czuprynka, spora ilość pudru na

sfatygowanej twarzy i przesadnie ukarminowane wargi.

- Czego pan sobie życzy?

Downar postanowił zaryzykować. Zrobił nieco zażenowaną minę i powiedział:

- Czy mam przyjemność z panią Julią Wiśniewską?

- Tak. To właśnie ja jestem. Czym mogę panu służyć?

- Widzi pani, bo to tego, bo to taka trochę dyskretna sprawa. Mówił mi jeden kolega,

że u pani czasami można wynająć mieszkanie. No bo to widzi pani... teraz takie człowiek ma

trudności z tymi hotelami, pani rozumie...? Czasami tak się złoży, że potrzebnyjestjakiś cichy,

niekrępujący zakątek.

Pani Wiśniewska życzliwiej spojrzała na swego gościa.

- Proszę, niechże pan wejdzie do pokoju. Nie będziemy przecież tak stali w kuchni.

Szeroki tapczan zarzucony wyszywanymi poduszkami, toaletka z całym arsenałem

kosmetyków, szafa z lustrem, trzy foteliki, a na podłodze barwny dywan. Ściany

przyozdobione były straszliwymi oleodrukami i podobiznami wschodzących i dawno już

zgasłych gwiazd filmowych.

Downar czuł, że go tym razem węch nie zawiódł i że śmiało może dalej odgrywać swą

rolę.

- Ładnie tu u pani - powiedział. - Przytulnie.

- Podoba się panu?

- Bardzo. Gustownie urządzony pokoik. Ale mnie przede wszystkim chodzi o

całkowitą dyskrecję.

- Może pań być zupełnie spokojny.

- Bo to widzi pani... Czasami można niepotrzebnie skompromitować kobietę, a ja jako

gentelman...

- Rozumiem, doskonale pana rozumiem. Czy pana interesowałoby wynajęcie pokoju

na kilka godzin czy na dłużej, na przykład na całą noc?

- Nie wiem, jakie tu u pani panują zwyczaje. Jeżeli na całą noc, to gdzież pani się

wtedy podzieje. Zdaje się, że jest tylko jeden pokój.

- Ach, o to niech pana głowa nie boli. Zawsze mogę się przenocować u przyjaciółki.

- A jeżeli chodzi o sprawę finansową? Pani Wiśniewska westchnęła.

- Sam pan wie najlepiej, ile teraz kosztuje pranie bielizny pościelowej. Wszystko

szalenie podrożało. No cóż... Pan jest taki sympatyczny, że dla pana zrobiłabym cenę

specjalną. Dwieście złotych za noc i czterdzieści złotych za godzinę.

- Czy już dzisiaj można by skorzystać?

- Pewnie, że można - nagle zaczęła się badawczo przyglądać swemu nowemu

klientowi. - Ale kto właściwie pana do mnie przysłał? Boja tak nie mogę przecież

nieznajomemu powierzyć mieszkania. Rozumie pan chyba?

- No mówiłem już pani, że mnie przysłał Leon. Taki wysoki brunet.

- Wysoki brunet i nazywa się Leon? Nie przypominam sobie. Nie, nie, mój panie, z

tego nic nie będzie. Musi pan mieć jakieś referencje. Ja tak nie mogę.

- Czyż nie wzbudziłem w pani zaufania? - spytał z przymilnym uśmiechem Downar.

Wzruszyła ramionami.

- Zaufanie zaufaniem, aja muszę konkretnie wiedzieć, z kim mam do czynienia.

Downar westchnął.

- Ha, trudno. Przyniosę pani list polecający. Pożegnał wytwornym ukłonem panią

Julię i zszedł na ulicę.

Był wściekły. Cała sprawa niepotrzebnie się przedłużała. Nie było innej rady tylko

trzeba się było zwrócić o pomoc do dzielnicowego komisariatu.

- Wiśniewska? Julia? Ta z Krzywego Koła? - uśmiechnął się porucznik Banaś. -

Znamy, znamy.

- I wiecie, że ona odnajmuje swoje mieszkanie zakochanym parkom?

- Pewnie, że wiemy, ale robi to spokojnie i bez szumu. Do tej pory żadnej rozróbki

tam u niej nie było.

- Tolerujecie to?

- No cóż, towarzyszu kapitanie. Ostatecznie każdy może w swoim mieszkaniu

zostawić przyjaciół czy znajomych i wyjść. A czy ona bierze za to forsę, to kto ją tam

sprawdzi. Jakiś czas mieliśmyją na oku, bo myśleliśmy, że stara stręczy dziewczęta, ale

okazało się, że nie.

Downar pochylił się ku swemu rozmówcy.

- Słuchajcie. Jest taka sprawa, że ja potrzebuję mieszkania tej Wiśniewskiej na jedną

noc. Nie, nie, nic z tych rzeczy - dodał pospiesznie, widząc dwuznaczny uśmiech na twarzy

porucznika. - To sprawa związana ze śledztwem, które prowadzę.

- To morderstwo?

- Właśnie. Chciałbym w tym mieszkaniu popracować jedną noc, ale stara nie ma do

mnie zaufania. Może wy mi coś pomożecie. Przecież musicie znać tutejszy teren.

Porucznik pomyślał chwilę, gryząc z zapałem koniec ołówka.

- Chyba będzie najlepiej zrobić tak. Pójdziecie do

Rycerskiej i tam szatniarza spytacie o pana Feliksa. Jak go nie będzie w Rycerskiej, to

na pewno siedzi w Krokodylu. To taki mętny typ od lewych interesów. W zeszłym roku

siedział pięć miesięcy, ale nie widać, żeby to na niego umoralniająco podziałało. W dalszym

ciągu kombinuje. Musicie z nim nawiązać kontakt, obgadaćjakiś interes. On was może

zaprotegować do Julci. Wiem, że się dobrze znają.

Downar podziękował porucznikowi i zaraz poszedł do Rycerskiej.

Szatniarz przyjrzał mu się nieufnie, ale pięciozłotówka rozwiała wszelkie wątpliwości.

- Pan Feliks? A siedzi tam, pod oknem i pije piwo. Był wysoki, dobrze zbudowany.

Twarz miał szarą, płaską, jakby po niej przejechał traktor. Wargi grube, mięsiste. Małe czarne

oczka biegały niespokojnie.

- Pan Feliks?

- Tak. A bo co?

- Przysłał mnie do pana jeden kumpel.

- Co za kumpel?

- Mniejsza o to. Mam interes do zrobienia.

- No to siadaj pan.

Downar usiadł i zamówił butelkę piwa.

- Partia zegarków.

Feliks pogardliwie wydął wargi.

- To już dzisiaj nie interes.

- Zależy jakie zegarki i jaka cena.

- Pewnie, że tak. Ano można pogadać. Kiedy to będzie aktualne?

- Jutro na noc jadę w tej sprawie do Gdyni. Za dwa trzy dni powinienem być z

powrotem. Ale muszę sobie zaraz tu zapewnić zbyt, żeby później nie leżeć z towarem.

- Rozumie się. O to niech pana głowa nie boli. Ja panu załatwię, jeżeli oczywiście

interes będzie opłacalny. Zawsze mnie pan tu znajdzie.

- Napijemy się po kieliszku - zaproponował Downar. - Stawiam ćwiartkę.

Feliks pokazał w uśmiechu rzadkie poczerniałe zęby.

- Nigdy nie odmawiam.

Zamówili wódkę i schabowe kotlety. Nastrój stawał się coraz bardziej familijny.

Po drugim kieliszku Downar powiedział:

- Wiesz pan, panie Feliksie, że mam kłopot. - Jaki znowu kłopot?

- Powiadam panu, przygadałem sobie pierwsza klasa babkę i nie mam gdzie z nią

pójść. Rozumie pan? W hotelu mi, cholera, nie chcą dać pokoju, bo jestem zameldowany w

Warszawie. Byłem tu nawet u jednej takiej na Krzywym Kole, ale nie chciała ze mną gadać,

bo mnie nie zna. Powiada, że się boi nieznajomych.

- Julcia?

- Może i Julcia.

- Na Krzywym Kole? Wiśniewska?

- Zdaje się, że tak się nazywa.

- Nie martw się pan, panie tego... Boja nawet nie wiem, jak się pan nazywasz.

- O, pardon. Zapomniałem się przedstawić - zawołał Downar. - Wacław Kalinowski.

- No więc, panie Wacku, nie martw się pan. Ja to panu z Julcią załatwię. Będziesz pan

miał pokoik cacy na całą noc. Zabawisz się pan z tym kociakiem.

- Bardzo byłbym panu wdzięczny. Skończyli ćwiartkę.

- Jak masz pan chęć, to możemy zaraz się przejść na Krzywe Koło - powiedział Feliks.

- Słyszałem, że tam gdzieś niedaleko zamordowali jakiegoś adwokata.

- Co pan mówi? Nic o tym nie wiem. Gazety nie pisały.

- Bo to pan nie wiesz, że gazety piszą tylko o tym, co im na rękę. No, chodź pan.

Idziemy.

Pani Wiśniewska przyjęła ich z niejakim zdziwieniem.

- A, to znowu pan? Proszę, proszę. Dzień dobry, panie Feliksie.

Dowiedziawszy się, że Downar jest przyjacielem Feliksa, nie stawiała już żadnego

sprzeciwu.

Umówili się, że o ósmej wieczorem Downar zajdzie do niej po klucze od mieszkania i

od razu załatwi sprawy finansowe.

- Widzisz pan, panie Waciu - powiedział zadowolony Feliks. - Mówiłem panu, że ze

mną wszystko pan u cioci Julci załatwi.

- Jaka ciocia?! Jaka ciocia?! - oburzyła się pani Wiśniewska, poprawiając sobie

fryzurę.

Ze Starego Miasta Downar pojechał wprost do Instytutu Kryminalistyki i stamtąd

zadzwonił do Kobieli.

- Słuchajcie, poruczniku, mam dla was bojowe zadanie. Przebierzecie się za żebraka.

Pojedziecie na Krzywe Koło i dokładnie przeszukacie wszystkie śmietniki w domu, w którym

mieszka niejaka Julia Wiśniewska. Zaraz wam podam numer. Chodzi mi o stłuczoną

szklankę. Odciski palców. Rozumiecie. Jak znajdziecie resztki tej szklanki, zabezpieczycie je

tak, żeby nie zetrzeć śladów i zaraz z tym do Godziszewskiego. Sądząc po wyglądzie

śmietników na Krzywym Kole, nie były one czyszczone co najmniej dwa tygodnie, a może i

dłużej. Zakład Oczyszczania Miasta idzie nam wyraźnie na rękę. Mam nadzieję, że

znajdziecie resztki tej szklanki.

- Załatwi się, towarzyszu kapitanie.

- Chodzi mi o to, żeby nie robić szumu i nie zwracać uwagi mieszkańców Starówki.

Dlatego też was proszę, abyście wystąpili w roli włóczęgi przeszukującego śmietniki.

- Rozumiem. Dobra jest.

Downar odłożył słuchawkę i poszedł szukać Grażyny Kulickiej, która pracowała z

Godziszewskim i specjalizowała się w daktyloskopii.

Przywitali się bardzo serdecznie. Grażyna lubiła Downara.

- Co cię do nas sprowadza, Stefan? Znowujakieś tajemnicze morderstwo?

Downar uścisnął mocno dłoń dziewczyny.

- Powiem ci coś w zaufaniu. Wynająłem przytulny pokoik na Starym Mieście. Chcę,

żebyśmy razem spędzili w nim dzisiejszą noc.

Grażyna zmieszała się i zaczerwieniła.

- Co to za głupie żarty? Nie lubię tego.

- Nie obrażaj się - zaśmiał się Downar. - To wcale nie o to chodzi. Przecież ja mam

kawalerskie mieszkanie i nie potrzebuję wynajmować pokoju na mieście.

- No więc o czym ty mówisz?

- O twoich kwalifikacjach zawodowych. Musimy zbadać dokładnie pewien pokoik na

Krzywym Kole.

- Ach, to to morderstwo w kancelarii jakiegoś adwokata. Słyszałam coś o tym.

- Właśnie ja prowadzę tę sprawę. Czy chcesz mi pomóc?

- Oczywiście. Zakradniemy się tam w nocy?

- Nie. Nie będziemy się zakradać. Wynająłem ten pokój na całą noc, pozornie w

celach romantycznych. Zabierzesz cały swój arsenał i trochę popracujemy. Ja ci pomogę.

Znam się przecież coś niecoś na tym.

- Będę musiała uzgodnić z szefem.

- Ależ oczywiście, wszystko pięknie uzgodnimy. O to bądź spokojna.

Grażyna popatrzyła na niego z wahaniem.

- Słuchaj no, Stefan, ale ty mnie nie nabierasz na żaden kawał?

- Oszalałaś? To jest bardzo poważna sprawa. Nie, nie, no nie bądź dziecinna. Czy

sądzisz, że trzymają mnie się takie żarty? Trochę jestem na to za stary.

- No, nie wyglądasz na dziadziusia. Umówili się w Krokodylu o wpół do dziewiątej.

Następnym punktem programu była rozmowa z panią Warysową.

Downar zatelefonował ze Świtezianki. Posłyszał niski, zmysłowy głos.

- Halo? Kto mówi?

- Tu kapitan Downar. Dobry wieczór pani. Chciałbym się z panią jak najprędzej

zobaczyć. Tak, tak, w wiadomej sprawie - spojrzał na zegarek. - Teraz dochodzi czwarta.

Powiedzmy, że przyjechałbym do pani o szóstej. Dogadza to pani? No to doskonale. Będę

punktualnie o szóstej. Do widzenia.

Zapłacił za telefon i przeszedł na drugą stronę ulicy. Postanowił coś zjeść w Cristalu.

Nie był jednak w stanie zastanawiać się nad zagadnieniami natury gastronomicznej i

żeby od tego zależało jego życie, nie potrafiłby powiedzieć, co zjadł na obiad. Przez cały czas

myślał o niezbyt łatwiej rozmowie, jaką miał przeprowadzić z Warysową. Rozpoznanie jej na

zdjęciu zrobionym przez Brazylijczyka było swego rodzaju sensacją. Co mogło ją łączyć z

tym podejrzanym muzykologiem? Czy w ogóle przyzna się do znajomości z nim? Czy to o

niej mówiła Ziuta i szef recepcji w Grandzie? Czy to ona była tą piękną panią, u której jakoby

spędził wesoły tydzień Brazylijczyk? Na te wszystkie pytania należało otrzymać odpowiedzi,

z jednoczesnym zachowaniem jak najdalej posuniętej ostrożności. Jeden fałszywy krok, jedno

niewłaściwie czy zbyt natarczywie sformułowane pytanie, a cała sprawa mogła się poważnie

skomplikować.

Downar o tym wiedział i postanowił starannie przygotować się do rozmowy z kobietą,

która mogła okazać się trudnym przeciwnikiem. Tymczasem wszystko ułożyło się zupełnie

inaczej, niż to sobie wyobrażał.

Drzwi otworzyła mu Warysowa. Miała na sobie ciemną, bardzo obcisłą suknię,

podkreślającą jej kształty. Zaczynała trochę tyć, ale była jeszcze doskonale zbudowana.

Gęste, ciemne włosy upięła w wysoki kok, przyozdobiony zbyt ekscentrycznym grzebieniem.

Tę hiszpańską fryzurę podkreślałyjeszcze duże, ciężkie kolczyki czy klipsy. Usta

miała mocno ukarminowane. Patrząc na nią, miało się wrażenie, że za chwilę zacznie uderzać

w kastaniety i odśpiewa habanerę z Carmen.

- Proszę, panie kapitanie. Czekam na pana. Głos miała niski, melodyjny, bardzo

sugestywny. Weszli do niewielkiego, gustownie urządzonego pokoju.

Na niskim stoliku stała maszynka czarnej kawy i butelka chińskiego koniaku.

Usiadła naprzeciw swego gościa i sięgnęła po papierosa. Downar skwapliwie podał jej

zapaloną zapałkę.

Przez chwilę przyglądała mu się z ledwo dostrzegalnym, nieco drwiącym uśmiechem.

Powiedziała:

- Mam wrażenie, że wiem, w jakiej sprawie pan mnie odwiedził.

- Doprawdy?

- Chyba tak. Chciał się pan dowiedzieć, czy znam niejakiego pana Nogueirę. Otóż,

żeby panu oszczędzić trudu i żeby pan nie musiał się wysilać na podchwytliwe pytania, mogę

panu powiedzieć, że znam profesora i że przez jakiś czas dotrzymywałam mu towarzystwa.

Robiłam to na zlecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki. No cóż... po aresztowaniu Roberta

muszę szukać źródeł zarobku, a ponieważ znam parę języków, więc od czasu do czasu

pilotuję jakiegoś cudzoziemca. Omar Ribas Nogueirajest niezwykle czarującym człowiekiem.

Pokazałam mu Warszawę. Zrobił szereg zdjęć. Nawet i mnie sfotografował w paru pozach.

Niestety, jak się dowiaduję, pan przez nieuwagę prześwietlił ten film. Bardzo żałuję, bo na

tych zdjęciach występowałam w charakterze platynowej blondynki, a do tej barwy nieprędko

chyba powrócę. Napije się pan kawy, panie kapitanie?

Downar tak był zaskoczony tą przemową, że nie odpowiedział. Dopiero gdy

Warysowa powtórzyła pytanie, mruknął:

- Tak, tak, bardzo proszę.

- A może kieliszeczek koniaku?

- Nie, za koniak dziękuję.

Śmiech miała w oczach. Umoczyła wargi w gorącej kawie.

- Więc o to chciał mnie pan zapytać, panie kapitanie?

Downarjuż odzyskał pewność siebie. Razjeszcze przekonał się o tym, że nie można

sobie z góry układać żadnych rozmów.

- Tak. Między innymi i ten temat chciałem poruszyć. Udała zdziwienie.

- To nie był główny powód pańskiej wizyty?

- Niezupełnie.

- A czy można wobec tego dowiedzieć się, co było tym głównym powodem?

- Przecież pani wie, że to ja prowadziłem śledztwo w sprawie pani męża.

- Tak. I na skutek tak nieudolnie prowadzonego śledztwa...

- Nie do pani należy ocena tych spraw - przerwał ostro Downar. Zaczynał tracić

panowanie nad sobą.

Warysowa także podniosła głos.

- Posłał pan na szubienicę mego męża. Czego pan jeszcze chce ode mnie? Czego?

Rozmowa zaczynała przybierać bardzo niepożądany ton. Downar powiedział

pojednawczo:

- Niechże się pani uspokoi. Jeżeli były jakieś niedokładności w śledztwie, to właśnie

teraz pragnąłbym to naprawić. Zapewne pani wiadomo, że adwokat Natorski wniósł o rewizję

procesu. Jeżeli prokuratura uzna podane przez niego nowe okoliczności, to zapewne wyda

nakaz powtórnego przeprowadzenia śledztwa i wtedy ja...

- Co pan chce wiedzieć? - spytała cicho.

- Chciałbym, żebyśmy wspólnie raz jeszcze spokojnie i z rozwagą zrekonstruowali

fakty. Ale jeżeli dzisiaj pani nie jest dysponowana do tego rodzaju rozmowy, to przyjdę

któregoś innego dnia.

Patrzyła na niego szeroko otwartymi oczami. Zdawało mu się, że myśli już o czym

innym.

- Innego dnia. Innego dnia.

Właściwie dopiero w tej chwili uświadomił sobie, jak bardzo działa na niego fizycznie

ta kobieta. Odstawił filiżankę z niedopitą kawą.

Nagle zgasło światło.

- Co to się stało? Korki?

- Nie. To pewnie znowu kabel. W naszej dzielnicy od pewnego czasu to się zdarza.

Tak, tak, to na pewno kabel. Widzi pan? W tamtych domach naprzeciwko też nie ma światła.

- Czy to długo może potrwać?

- Czasami nawet kilka godzin. Downar skierował się ku drzwiom.

- To jajuż chyba pójdę. Zadzwonię do pani. Umówimy się na inny dzień.

Podeszła do niego bardzo blisko.

- Niech pan jeszcze nie odchodzi.

- Tak po ciemku? Jakoś nie wypada.

- Wypada. Zresztą w mieszkaniu nie ma nikogo. Wspięła się na palce, żeby dosięgnąć

jego warg. - Jesteś bardzo wysoki. Chodź.

Pociągnęła go w kierunku tapczanu.

W sąsiednim pokoju zgrzytnął zegar i począł wybijać godzinę wolno i głośno, nazbyt

głośno.

Downar zerwał się na wpół przytomny. Nie, nie. Grażyna, pani Wiśniewska. Musi iść,

musi biec.

- Co ci się stało? - spytała zaskoczona.

- Muszę już iść.

- Zwariowałeś? Teraz?

- Nie mogę zostać. Czekają na mnie. Muszę iść.

Nie pożegnał się i wybiegł na ulicę. Padał drobny deszcz. To go trochę otrzeźwiło. Na

placu Unii wskoczył do taksówki.

- Stare Miasto! - krzyknął i wyjął chustkę. Starannie począł sobie wycierać z twarzy

szminkę.

Pani Wiśniewska czekała na niego

- O, jaki pan punktualny.

Spojrzał na zegarek. Było trzy minuty po ósmej. A więc tamten zegar wybijał trzy

kwadranse.

Otarł spocone czoło. Ciągle jeszcze huczało mu w głowie od pocałunków Warysowej.

Pani Wiśniewska podała mu klucze i włożyła fantazyjny kapelusik przyozdobiony

piórkiem i woalką.

- Możemyjuż iść. Tylko jeszcze drobniutka formalność natury materialnej.

Downar pospiesznie sięgnął do kieszeni.

- Ach tak. Oczywiście. Proszę - wyjął z portfelu sto siedemdziesiąt złotych. - A jak

pani zwrócę klucze od mieszkania?

- Najlepiej niech pan zostawi u dozorcy. Tylko niech mi pan zbytnio nie sfatyguje

mojego tapczanika - zachichotała, mrużąc oczy.

Na ulicy Downar pożegnał panią Wiśniewską i poszedł do Krokodyla.

Przez zasłonę z dymu tytoniowego przedzierały się leniwie tony starego szlagieru.

Zmęczony pianista apatycznie przebierał palcami po klawiaturze.

Grażyny jeszcze nie było. Usiadł więc przy małym stoliku pod ścianą i czekał. Zapalił

papierosa. Przeszło mu już podniecenie wywołane przygodą na Chocimskiej. Zastanawiał się

teraz nad tym, co oznaczało dziwne zachowanie się Warysowej. Czy to była jakaś gra? Czy

też może po prostu poniósł ją temperament? Wydawało mu się to dosyć mało

prawdopodobne. Stykał się z nią kilkakrotnie w czasie prowadzenia śledztwa, ale nigdy nie

zauważył, żeby mógł liczyć na tego rodzaju względy. Prawda, że wówczas okoliczności nie

były zbyt sprzyjające do romantycznych nastrojów.

Nie zdążył dojść w tej sprawie do jakiegoś konkretnego wniosku, bo weszła Grażyna.

Była bardzo drobniutka i czarna. Taka Japoneczka. Koledzy i przyjaciele nazywali ją

„Pchełka”. Miała żywy temperament i przepadała za niezwykłymi przygodami. Marzyła o

tym, żeby zostać Sherlockiem Holmesem w spódnicy. Podkpiwano też sobie z niej na ten

temat, a najbardziej dokuczał jej Godziszewski.

- Nie wystarczy palić fajkę i robić mądre miny, żeby być dobrym detektywem -

mawiał. - Już dawno minęły czasy conandoylowskich bohaterów.

„Pchełka” wprawdzie nie paliła fajki, ale za to paliła się do pracy śledczej.

Przywitała się z Downarem i odetchnęła głęboko.

- Uf, trochę się zmachałam. Nie chciałam się spóźnić. - Jesteś wzorem punktualności -

pochwalił ją Downar.

- Idziemy?

- Nie chcesz się czegoś napić?

- Nie, dziękuję ci. Dopiero co zjadłam kolację. Zresztą na wszelki wypadek zabrałam

termos z herbatą i kanapki.

- Gdzież masz to wszystko?

- Zostawiłam w szatni. Nie będę się przecież targać z taką walizą. Chodź, chodź.

Szkoda czasu.

Gdy wyszli z Krokodyla, Grażyna spytała cicho:

- Czy nikt nas nie śledzi? Downar uśmiechnął się.

- Nie wiem. Może.

- Masz pistolet?

- Mam.

- To dobrze. Zawsze to bezpieczniej.

Downar wziął ją pod rękę.

- Nie obiecuj sobie jakichś fantastycznych przygód, „Pchełko”. Ot, po prostu będziesz

miała trochę daktyloskopijnej robótki. Czy masz wszystkie przybory?

- Oczywiście.

Weszli do mieszkania pani Wiśniewskiej.

- Nie zapalaj światła - powiedział Downar i szczelnie zasłonił okno. Dopiero potem

przekręcił wyłącznik.

Grażyna rozejrzała się ciekawie.

- Gniazdo dla zakochanej parki - powiedziała.

- W tych też celach stara odnajmuje ten pokój. Ale nie traćmy czasu.

Zdjął marynarkę i pomógł jej wypakować z walizy wszystkie przybory.

- Co cię tu najbardziej interesuje? - spytała.

- Przede wszystkim okno. Ale musimy uwzględnić i inne części mieszkania.

- Sądzisz, że to da jakieś wyniki?

- Nie wiem. Musimy spróbować. Ta baba nie wygląda na przesadnie czystą. Mam

nadzieję, że coś niecoś pozostało po jej sprzątaniu.

Pracowali intensywnie przez trzy godziny. Zmęczona Grażyna usiadła na brzegu

tapczanu i wierzchem dłoni odgarnęła spadającą jej na oczy czuprynę.

- Wiesz, o czym sobie teraz pomyślałam?

- O czym?

- Że właściwie mógłbyś mnie tutaj zgwałcić. Downar wzruszył ramionami.

- Też masz pomysły. Co ci do głowy przychodzi?

- No, ale sam przyznaj, przecież mógłbyś mnie zgwałcić. Głucha noc. Jesteśmy tu

sami. No tak czy nie?

- Oczywiście, gdybym chciał... - mruknął niechętnie Downar.

- Ale ty nie chcesz?

- Grażynko, co się z tobą dzieje? Czyżby jakieś fluidy tego podejrzanego pokoiku?

- Jeść mi się zachciało - powiedziała. Rozwinęła kanapki i odkorkowała termos. -

Wiesz co? To dziwne. Jestem taka malutka, a zawsze podobają mi się wysocy mężczyźni,

tacy olbrzymi jak ty. Zjesz kanapkę?

W tej chwili zabłysło światło naprzeciwko, w mieszkaniu Natorskiego. Downar

błyskawicznie przekręcił kontakt i skoczył do okna.

- To jest to mieszkanie, w którym popełnione zostało morderstwo. Widzisz?

Oparła głowę o jego ramię.

- Widzę. W jaki sposób go zamordowano?

- Nóż w plecy.

- I sądzisz, że z tego pokoju ktoś rzucił w niego nożem?

- To jest bardzo prawdopodobne.

- Czy nie za duża odległość?

- Myślę, że nie. Jeszcze to sprawdzę. Oczywiście musiał to zrobić dobry fachowiec.

Ani ja, ani ty nie potrafilibyśmy dokazać takiej sztuki.

- Czy ten zamordowany facet siedział na tym krześle, które stoi przed biurkiem?

- Tak.

- Przyjrzyj się temu krzesłu. Zobacz, jaką ma wysoką poręcz. Ten człowiek, którego

zamordowano, musiał być olbrzymem.

- Ten człowiek nie był olbrzymem - powiedział w zamyśleniu Downar. Objął

ramieniem Grażynę i po chwili dodał: - A wiesz, że ty jesteś wcale nie głupia dziewczyna.

- A wiesz, że ty masz zwyczaj mówienia wątpliwych komplementów - odcięła się.

- Gniewasz się, „Pchełko”?

- Cóż mi to da, jeżeli się będę na ciebie gniewać? Natorski zasłonił okno. Mieli teraz

przed sobą tylko pustą, źle oświetloną ulicę.

- Pan mecenas poszedł spać - powiedział Downar. - Czy uważasz naszą działalność za

skończoną?

- Nie wiem. To zależy od ciebie.

- Chciałbym, żebyś się jeszcze zajęła oknem w kuchni i szklankami w kredensie.

Szczególnie interesują mnie niezbyt czyste i stłuczone, jeżeli takie znajdziemy.

Szklanki jednak okazały się czyste i całe. Dochodziła druga, kiedy Downar

powiedział:

- No, dosyć. Nie mamy tu już nic więcej do roboty. Warto się trochę przespać. Myślę,

że najlepiej będzie, jeżeli ja pojadę do siebie, a ty się tu położysz. Pościel czysta, tapczan

wygodny. Po co się masz ruszać?

- O nie, nie - powiedziała stanowczo. - Ja tu sama nie zostanę.

- Boisz się?

- Bać się nie boję, ale mi jakoś nieprzyjemnie w tym obcym mieszkaniu.

- No to w takim razie chodź. Odwiozę cię do domu. Spojrzała na niego chmurnie.

- Dobrze. Odwieź mnie do domu.

Kiedy pakowała walizkę, mruknęła niby do siebie:

- Takie już moje parszywe szczęście. Nigdy się nie podobam wysokim mężczyznom.

Downar udał, że tego nie dosłyszał.

ROZDZIAŁ VI

Poszukiwania przeprowadzone w mieszkaniu pani Wiśniewskiej nie dały,

przynajmniej na razie, żadnego wyniku. Materiał daktyloskopijny był wprawdzie dość bogaty,

nie znaleziono jednak odcisków palców owego niezidentyfikowanego a tajemniczego

osobnika, który pozostawił ślady na szybie okiennej w gabinecie Natorskiego.

Śmietnikowa akcja Kobieli również okazała się bezowocna. Znalazł parę stłuczonych

szklanek i przetransportował je z zachowaniem wszelkich ostrożności do laboratorium. Ale

ślady na tych kawałkach szkła były przeważnie zupełnie zamazane i nieczytelne. Te

natomiast, które udało się odcyfrować i utrwalić, nie wskazywały na to, że którąś ze

stłuczonych szklanek miał w ręku domniemany morderca.

Godziszewski, który zaczął żywiej interesować się tą sprawą, spytał:

- Jak właściwie wyobrażacie sobie tę całą historię?

Downar odsunął odbitki daktyloskopijne i zapalił papierosa.

- To jest przypadek bardzo skomplikowany. Parę dni temu prosiłem o konsultację

Walczaka. Obaj doszliśmy do wniosku, że morderca rzucił nożem z mieszkania znajdującego

się po drugiej stronie ulicy.

- Słyszałem przecież, że okno w mieszkaniu adwokata Natorskiego znaleziono

zamknięte, więc...

- To się zgadza - przytaknął Downar. - Kiedy Natorski wrócił z milicjantem, okno

zastali zamknięte. Ale badania, które pan przeprowadził, wykazały odciski palców

zamordowanego na szybie. Według więc teorii Walczaka, do której i ja się w tej chwili

przychylam, sytuacja wyglądała następująco: Natorski, widząc, że jego klient źle się czuje,

poszedł do kuchni po wodę. Popłukał szklankę, wcisnął kilka kropel cytryny, co mu zabrało

trochę czasu. Natychmiast po jego wyjściu z pokoju, tamten facet wstał i otworzył okno.

- I wtedy ten z naprzeciwka rzucił nożem - uzupełnił Godziszewski.

Downar skinął głową.

- Tak. Jest to o tyle prawdopodobne, że Krzywe Koło nie ma więcej jak osiem,

dziewięć metrów szerokości. Nawet jeżeli dodamy trzy czy cztery metry, uwzględniając

wnętrza obu mieszkań, to otrzymamy odległość nieprzekraczającą piętnastu metrów. Nie

jestem specem w rzucaniu nożem, ale wydaje mi się, że to jest w granicach

prawdopodobieństwa. Jeszcze sprawdzę dokładnie tę sprawę. Niepokoił mnie trochę fakt, że

zamordowany siedział na krześle z wysoką poręczą, która musiała zasłaniać jego plecy.

Rozmawiałem nawet w tej sprawie z doktorem Ziembą. Twierdzi on, że morderca

mógł rzucić nożem w chwili, gdy tamten facet otworzył okno i odwrócił się plecami do ulicy.

Ale w takim wypadku musiałby przejść od okna do krzesła z nożem tkwiącym w sercu.

Doktor Ziemba uważa, że jest to zupełnie prawdopodobne.

- Oczywiście - powiedział Godziszewski.

- Ziemba ma najzupełniejszą rację. To jest prawdopodobne. Słyszał pan zapewne o

tym, że indyk bez głowy może przebiec nawet kilkanaście metrów. Gdyby morderca wbił nóż

i zaraz go wyjął, wtedy śmierć nastąpiłaby natychmiast. Z nożem zaś tkwiącym w ciele

człowiek ten mógł doskonale zrobić te dwa czy trzy kroki i usiąść na krześle. Tak, tak, to

zupełnie prawdopodobne. A więc wynikałoby z tego, że kiedy Natorski wrócił z kuchni, okno

było otwarte?

- Tak. Ale że oczywiście nie zwrócił na to uwagi. Zbyt był przejęty nagłą śmiercią

swego klienta. Wybiegł na ulicę, aby zaalarmować milicję. Wtedy morderca dostał się do jego

mieszkania, zamknął okno, postawił stłuczoną szklankę z arszenikiem na podłodze i uciekł.

Nie ulega wątpliwości, że miał na to dosyć czasu - Godziszewski w zamyśleniu drapał się w

tył głowy.

- Wobec tego musicie przyjąć, że Natorski nie zamknął za sobą drzwi albo że

zbrodniarz posiadał klucz od jego mieszkania.

- Obie hipotezy są prawdopodobne. Drzwi wejściowe w mieszkaniu Natorskiego

zaopatrzone są w zatrzask typu yale, który nie zawsze się zatrzaskuje. Wiem z własnego

doświadczenia, że nieraz trzeba pokręcić gałką, aby go uruchomić. Natorski w podnieceniu

nerwowym mógł po prostu nie zauważyć, że nie zamknął drzwi. Musimy jednak także wziąć

pod uwagę ewentualność, że morderca miał dorobiony klucz. Jeżeli wynajmował mieszkanie

naprzeciwko i obserwował kancelarię Natorskiego, to dlaczegóż nie miałby sobie dorobić

klucza do jego drzwi. To przecież żadna sztuka.

Godziszewski był coraz bardziej zaintrygowany tą całą historią.

- Na stłuczonej szklance mamy ślady palców zamordowanego oraz tego człowieka,

który dotykał szyby, zamykając okno?

- Tak.

- To znaczy, że morderca widział, jak Natorski upuścił szklankę i pragnąc go jeszcze

bardziej obciążyć, przyniósł ze sobą stłuczoną szklankę, do której nalał arszeniku. Następnie

przyłożył do niej palce swej ofiary. W ten sposób chciał dać do zrozumienia milicji, że

Natorski miał zamiar otruć tego człowieka i dopiero wtedy, gdy ten odmówił wypicia

trucizny, zasztyletował go.

- Taka jest nasza teoria.

Godziszewski z powątpiewaniem pokręcił głową.

- Czy to aby nie jest przypadkiem zbyt skomplikowane? Jak się panu zdaje, kapitanie?

- Mnie się zdaje, że to jest bardzo skomplikowane - zgodził się Downar.

- Bo skąd na przykład facet mógł przewidzieć, że Natorski pójdzie po wodę. A po

drugie, dlaczego miał przy sobie arszenik?

- Dlaczego miał przy sobie arszenik? - powtórzył w zamyśleniu Downar. Nagle zerwał

się. - Chwileczkę, panie magistrze, chwileczkę. Coś mi zaczyna świtać. A jeżeli

przyjęlibyśmy na przykład taką ewentualność, że ten facet przyszedł do Natorskiego otruty.

- Otruty?

- Tak. Wie pan przecież, że arszenik nie jest trucizną działającą natychmiastowo.

Powiedzmy, że morderca otruł swą ofiarę arszenikiem, ale widząc, że trucizna działa zbyt

wolno i że tamten zdąży porozumieć się z Natorskim, użył noża. Musiał przewidywać, iż ta

rozmowa odbędzie się w mieszkaniu Natorskiego i dlatego wynajął na ten czas pokój

naprzeciwko.

- To jest prawdopodobne - zgodził się Godziszewski. - I to tłumaczyłoby fakt, że

zbrodniarz posiadał przy sobie arszenik. A co wykazała sekcja zwłok?

Downar lekko wzruszył ramionami.

- No cóż. Doktor Ziemba zajął się głównie raną zadaną sztyletem. To była właściwie

widoma przyczyna śmierci. Nie było mowy o możliwości otrucia. A poza tym, jak panu

wiadomo, arszenik jest trucizną dość trudno wykrywalną.

- Tak, tak, to wszystko prawda - przytaknął Godziszewski - ale może warto by jednak

było spróbować jeszcze dziś zbadać tę sprawę.

- Porozumiem się z doktorem Ziembą - powiedział Downar. - Chociaż ewentualne

stwierdzenie faktu, że facet najprzód został otruty, a potem zasztyletowany, niewiele mi da.

Nie ulega przecież wątpliwości, że truciciel i miotacz noży jest jedną i tą samą osobą.

Wystarczy więc, jeżeli znajdę miotacza noży.

- Wie pan, kapitanie, że jeszcze nasuwa mi się jedna refleksja. Z pańskiej teorii

wynika, że mordercajest niezłym fachowcem, obznajmionym z daktyloskopią. Musiał

przecież zdawać sobie sprawę z tego, że zostawia ślady swych palców na szybie okiennej i na

tej stłuczonej szklance.

- No cóż, panie magistrze, gdyby przestępcy nie popełniali błędów, nasza praca w

ogóle nie miałaby racji bytu.

- To też racja - zaśmiał się Godziszewski. Downar spojrzał na zegarek.

- Na mnie już czas. Bardzo dziękuję za pomoc. Nie jest wykluczone, że jeszcze będę

zawracał panu głowę w tej sprawie.

- Zawsze jestem do dyspozycji. Pożegnali się serdecznie.

W komendzie czekał niecierpliwie Kobiela.

- Mam go, towarzyszu kapitanie.

- Kogo macie?

- No tego optyka. To znaczyjego mieszkanie. Downar ożywił się.

- Mówicie poważnie?

- No chyba. Przecież to dzisiaj nie prima aprilis.

- Chodźcie do mnie. Musicie mi wszystko dokładnie opowiedzieć.

Na korytarzu zatrzymał ich major Leśniewski. - Jak tam, towarzyszu? Posuwa się

sprawa naprzód?

- Powoli, ale się posuwa - odparł Downar.

- Chciałbym w najbliższych dniach posłyszeć od was coś konkretnego.

- Postaram się.

- Życzę powodzenia.

Downarowi wydało się, że dostrzegł ironiczny uśmieszek na twarzy majora. Wziął

pod rękę Kobiele i zaprowadził go do siebie.

- A teraz mówcie.

Porucznik uśmiechał się zadowolony. Wyjął paczkę grunwaldów i poczęstował

Downara.

- A więc tak, towarzyszu kapitanie. Zacząłem od lekarzy okulistów. Dobrałem sobie

do pomocy dwóch ludzi i szukaliśmy. Ale to nic nie dało. Żaden okulista nie zaginął na

terenie Warszawy. Dopiero kiedyśmy się zajęli optykami.

Downar poruszył się niecierpliwie.

- Mówcie wreszcie, co z tym optykiem,

- Na Pradze znalazłem takiego, który niecałe dwa tygodnie temu wyszedł z domu i

dotychczas nie wrócił.

- Znacie jego nazwisko?

- Oczywiście. Teodor Hertz.

- Prywatna inicjatywa?

- Tak. Ma własny zakład optyczny.

- Byliście w tym mieszkaniu?

- Nie. Nie chciałem bez was...

- Zaraz tam jedziemy. Czy dozorca ma klucze?

- Nie. Musimy zabrać ślusarza.

W samochodzie Downar wypytywał jeszcze o szczegóły. Był podniecony.

- Czy to samodzielne mieszkanie?

- Tak. Dwa pokoje z kuchnią. Stary dom. - Jak dowiedzieliście się, że ten facet

zniknął?

- Obleciałem wszystkich prywatnych optyków i właśnie na Stalowej powiedział mi

dozorca... Jego żona sprząta u niego. Od dłuższego czasu nikt nie zabiera mleka spod drzwi.

Mieszkanie zamknięte i optyk zniknął. Pytał się podobno o niego jego pracownik.

- To on ma pracownika?

- Dozorca twierdzi, że ma.

Na Stalowej zaparkowali wóz niedaleko Szwedzkiej i od razu poszli do mieszkania

dozorcy. Niewiele więcej się dowiedzieli.

Żona dozorcy wygłosiła pochwalne przemówienie na cześć zaginionego optyka.

- Co to za człowiek! Porządny, cichy, akuratny. Płaci zawsze w terminie i nie jest

skąpy. Nieraz da więcej, niż się należy. Nie daj Boże, żeby mu się miało przytrafić jakie

nieszczęście.

- Kto tu u niego bywał? - spytał Downar.

- A różni przychodzili. Miał klientów. Robił okulary.

- Chodźmy na górę.

W tej chwili zdał sobie sprawę z tego, że ślusarz bez większych trudności uporał się z

zamkami.

Zaduch dawno niewietrzonego mieszkania uderzył ich w nozdrza.

Downar otworzył okno i rozejrzał się ciekawie.

Dwa nieduże pokoiki. Wjednym urządzona była pracownia, w drugim stał tapczan,

szafa, stolik, półka z książkami, parę wyściełanych krzeseł i małe biureczko. Wszędzie

panował wzorowy porządek i tylko gruba warstwa kurzu na meblach świadczyła o tym, że

dawno tu nikt nie sprzątał.

- Zabierajmy się do roboty, poruczniku - powiedział Downar. - Przede wszystkim

musimy stwierdzić, że to jest właśnie mieszkanie człowieka, o którego nam chodzi. Chociaż

to mało prawdopodobne, żeby na terenie Warszawy zniknęło w tym samym czasie dwóch

optyków.

Już pobieżne poszukiwania upewniły ich w tym przekonaniu, że są na dobrym tropie.

W biurku znaleźli starą legitymację związkową, wystawioną na nazwisko Teodora Hertza.

Downar spojrzał na fotografię i powiedział:

- No tak. Nie ma wątpliwości. Wystarczy mu dorysować bródkę - wytrwale szukał

dalej.

Zapiski, notatki, stare listy i kilka zeszytów zapisanych słówkami i tekstami

portugalskimi. Najwidoczniej Teodor Hertz pilnie studiował ten język.

W pożółkłej kopercie, pomiędzy fotografiami, Downar znalazł dwa gabinetowe

zdjęcia bardzo eleganckiej i bardzo ładnej blondynki. Nie była to jednak ani utleniona

Warysowa, ani Ewa.

Przez dłuższą chwilę przyglądał się uśmiechniętej twarzy. Wreszcie wsunął fotografię

do kieszeni i zajął się półką z książkami.

Słownik niemieckoportugalski, słownik angielskoportugalski oraz kilka książek po

portugalsku. Teodor Hertz starannie przygotowywał się do odegrania roli brazylijskiego

impresaria.

Kobiela, który rozglądał się dotychczas po pracowni optycznej, zbliżył się do

Downara i pokazując mu jakiś drobny przedmiot, powiedział:

- Widzicie?

- Kawałek oprawki do okularów - mruknął Downar i dalej przeglądał książki.

- To ja wiem, że kawałek oprawki. Ale zobaczcie, jakie to ciężkie. Z czego on,

cholera, robił te okulary?

Dopiero teraz Downar spojrzał z zainteresowaniem.

- Pokażcie. Rzeczywiście. To nie wygląda na żadną masę. Za ciężkie. To chyba jakiś

metal.

Wyjął z kieszeni scyzoryk i począł nim skrobać kawałek grubego zausznika.

- Do licha!

- Co takiego? - spytał Kobiela.

Downar wierzchem dłoni otarł spocone czoło.

- Czy wiecie, że to chyba złoto? - Niemożliwe.

- No złoto, słowo daję - gorączkował się Downar. - Szczere złoto.

- Ze złota zrobił oprawki do okularów? Chyba zwariował.

- Nie sądzę.

Downar zapalił papierosa i długimi krokami począł chodzić po pokoju. Twarz miał

skupioną.

- Gdzieżeście to znaleźli? - spytał po chwili.

- No w tej jego pracowni. W zwykłym tekturowym pudełku.

- I tylko był tam ten jeden kawałek?

- Tylko.

Downar wpadł nagle w doskonały humor, klepnął porucznika po plecach.

- Czy wiecie, że ten kawałek jest więcej wart niż cała kopalnia złota? Dokonaliście

doniosłego odkrycia.

- Ja tam wolałbym całą kopalnię - powiedział z przekonaniem Kobiela.

- Wierzę - roześmiał się Downar - na razie jednak musimy się zadowolić sławą

detektywów. Co tam jeszcze ciekawego jest do obejrzenia w tej pracowni?

- Nic specjalnego. Narzędzia, palniki, trochę surowca do robienia oprawek, ale złota

już więcej nie zauważyłem.

Downar podszedł do długiego stołu, wyciągnął szufladę i wyjął z niej gruby brulion,

oprawiony w czerwoną ceratę.

- O, tego właśnie szukałem. Spojrzyjcie. Alfabetyczny spis klientów.

Kobiela nie okazywał entuzjazmu.

- Co wam z tego przyjdzie?

- Zaraz się przekonamy. Sprawdźmy literę N. Widzicie? Jest E. Natorski. Natorski ma

na imię Eustachy. Nie ma tu jednak jego adresu. Ciekawe dlaczego. Słuchajcie!? A może... a

może jest dwóch Natorskich.

Kobiela wytrzeszczył oczy. - Jak to dwóch Natorskich?

- A małoż to jest ludzi tego samego nazwiska? Czy sądzicie, że jeden Kobiela na

świecie?

- Ale skąd.

- No widzicie. Równie dobrze może istnieć jakiś drugi Natorski. Tak, tak, to jest

bardzo prawdopodobne. Idziemy.

- Dokąd?

- Na razie do dozorcy. Musimy dowiedzieć się czegoś bliższego o tym facecie, który

tu pracował.

Dozorca wyszedł do miasta, jakoby w jakichś sprawach meldunkowych. Jego

małżonka godnie przyjęła przedstawicieli władzy.

- Może panowie napiją się piwa? - zaproponowała. Podziękowali. Downar spytał:

- Znała pani tego człowieka, który pracował u optyka? - Jakże go miałam nie znać,

panie komisarzu? Nieraz przychodził przecież do mnie po klucze. Bo to często gęsto pan

Hertz był na mieście albo wyjeżdżał poza Warszawę.

- Wyjeżdżał poza Warszawę? - podchwycił Downar.

- Owszem. Od czasu do czasu. Na dwa, trzy dni. Ale żeby prawie dwa tygodnie...

Tego nie bywało. Dwa lata temu oczywiście wyjechał na miesiąc do Krynicy, na odpoczynek.

Ale przedtem pożegnał się, zostawił klucze od mieszkania, żeby mu sprzątnąć. Ale tak... Boję

się, panie komisarzu, czy mu się nie przytrafiło, nie daj Boże, jakieś nieszczęście. Jak pan

myśli?

- Nie wiem. Niech mi pani powie, czy to był młody człowiek, ten który tu pracował?

- Taki znowu bardzo młody to on nie był. Boja wiem. Mógł mieć ze trzydzieści pięć

lat, a może więcej.

- Jak się nazywa?

- Zaraz, zaraz. Miałam tu gdzieś zapisane.

Zaczęła grzebać w szufladzie i wreszcie w książeczce od nabożeństwa znalazła

pomiętą kartkę papieru.

- O, mam. Nazywa się Stanisław Mańczyk i mieszka nawet tu niedaleko, na

Wileńskiej. Podać panom adres?

- Oczywiście.

Downar zapisał adres Stanisława Mańczyka i wstał.

- Bardzo pani dziękujemy za informacje - coś sobie nagle przypomniał, bo znowu

usiadł. - Jeszcze chciałbym panią zapytać o jedną rzecz. Przychodzili tu różni klienci do pana

Hertza...

- Ano przychodzili.

- Czy pani nie zauważyła jakiejś osoby, która przychodziła częściej niż normalny

klient? Może na przykład jakaś kobieta?

Dozorczyni wydęła mięsiste wargi. - Ja się tam takimi świństwami nie zajmuję. Mnie

to nie obchodzi.

- Obchodzi nie obchodzi, ale niech nam pani powie. Przychodziła tu jakaś kobieta? -

nalegał Downar.

- Pan Hertz to bardzo porządny człowiek. Bardzo porządny. No, ale pan wie. Jak to

chłop...

- Więc przychodziła?

- Ano przychodziła. Taka tam ździra.

Downar sięgnął do kieszeni i wyjął fotografię blondynki, którą znalazł przed chwilą w

biurku.

- Niech pani spojrzy. Czy to ta? Dozorczyni niechętnie wzięła zdjęcie do ręki.

- Pewnie, że ta. Nawet dobrze odrobiona. Brzydka to ona nie jest - dodała z pewnym

uznaniem - tylko że ździra. Szkoda dla niej takiego człowieka.

- Często tu przychodziła?

- Boja wiem. Dosyć często. Ja jej tam nie śledziłam. Ot tak, od czasu do czasu ją

spotykałam.

- A czy pani spotkała ją kiedyś z walizką? - spytał Downar. Dozorczyni spojrzała na

niego zdziwiona.

- Tak. A skąd pan wie?

Downar nie odpowiedział. Skinął na Kobiele.

- Idziemy, poruczniku.

Wstąpili do najbliższego sklepu jubilerskiego.

Stary, łysy człowiek z uwagą przyjrzał się kawałkowi oprawki, spróbował kwasem,

pocierał, wreszcie wyjął z okna szkło powiększające i podejrzliwie popatrzył na Downara:

- Chce pan sprzedać ten kawałek złota?

- Nie. Nie chcę sprzedać. Chciałem się tylko upewnić, czy to jest złoto. Dziękuję.

Kiedy wrócili do wozu, szofer spytał:

- Dokąd jedziemy?

- Na Wileńską.

Stanisław Mańczyk mógł uchodzić za wzór „szarego człowieka”. Był rzeczywiście

dziwnie szary, wypłowiały, bezbarwny. Kiedy przestawało się na niego patrzeć, natychmiast

zapominało się, jak wygląda. On właściwie w ogóle nie wyglądał, istniał tylko. Należał do

tego typu ludzi, którzy nie posiadają absolutnie żadnych cech indywidualnych i których

twarzy nie sposób sobie przypomnieć. Bardzo trudno też było określić jego wiek. Mógł mieć

zarówno trzydzieści, jak i pięćdziesiąt lat.

Bardzo się zmieszał. Milicyjny mundur Kobieli zrobił na nim widoczne wrażenie.

- Panowie do mnie? Proszę, proszę uprzejmie. Zaprowadził ich do swojego skromnie

umeblowanego pokoiku. Potężna kobieta, stojąca w drzwiach wypełnionej parą kuchni,

niechętnym spojrzeniem obrzuciła przybyłych.

- Zapewne się pan domyśla, o co chodzi - powiedział Downar.

Mańczyk przełknął ślinę. Kobiela obserwował jego grdykę.

- Tak. Przypuszczam, że chodzi o pana Hertza.

- Właśnie. Chodzi o pana Hertza, który mniej więcej dwa tygodnie temu wyszedł z

mieszkania i do tej pory nie wrócił. Co pan wie o tej sprawie?

- Nic, absolutnie nic.

- Czy pan Hertz nie mówił panu, że wybiera się wjakąś podróż, że ma zamiar

wyjechać?

- Nie, nic podobnego mi nie powiedział. W ogóle pan

Hertz bardzo mało ze mną rozmawiał. Bardzo, bardzo mało. Naprawdę.

Mańczyk mówił szybko, nerwowo. Robiło to takie wrażenie, jakby się bał, że słowa

mu uciekną i że nie zdąży ich wypowiedzieć.

Downar przyglądał mu się bardzo uważnie. Chciał się zorientować, co się kryje za tą

maską bezradności i naiwności.

- Jak dawno pracuje pan u Hertza?

- O, już dość dawno. Trzeci rok.

- Zadowolony pan z tej pracy?

- No tak. Dosyć. Oczywiście. Wszędzie trzeba pracować. Nie mogę specjalnie

narzekać.

- To znaczy, że jednak miał pan pewne powody do niezadowolenia. Pan Hertz nie był

zbyt wyrozumiałym szefem.

Mańczyk poruszył się tak, jakby nagle jego krzesło pokryło się niezliczoną ilością

ostrych gwoździ.

- Och... no cóż... zawsze przecież zdarzają się jakieś nieporozumienia. Czasem coś nie

wyjdzie takjak trzeba... To trudno.

- Na przykład co? - nalegał Downar. - Niech pan mówi śmiało. Cała nasza dzisiejsza

rozmowa zostanie między nami.

- No na przykład zdarzy się jakaś pomyłka. Ostatecznie człowiek jest tylko

człowiekiem. Pana Hertza często nie było w pracowni i ja...

- I pan czasem coś tam pokręcił z tymi okularami - podpowiedział Downar.

- Właśnie. Ale przecież to się zawsze może zdarzyć...

- Oczywiście. Nie ma na świecie ludzi nieomylnych - powiedział z przekonaniem

Downar. - I duże pan miał przykrości w związku z tym Natorskim? - dodał, zapalając

papierosa.

Mańczyk osłupiał. Wytrzeszczył oczy i otworzył usta. Przez chwilę zdumienie

odebrało mu mowę.

- Skąd pan wie o tej sprawie?

- To nie ma znaczenia. Niech no nam pan opowie, jak to było z tym panem Natorskim.

- Ale nie mogę... nie mogę pojąć, skąd panowie... skąd pan?

- Powiedziałem już, że to nie ma znaczenia - powtórzył niecierpliwie Downar. - Chcę

teraz posłyszeć od pana tę historię.

Mańczyk odchrząknął.

- Awięc rzeczywiście pomyliłem się. Bo te oprawki takie były podobne, że włożyłem

szkła pana Natorskiego...

- Gdzie pan znalazł tę oprawkę, do której omyłkowo włożył pan szkła Natorskiego?

- Ano właśnie. W żaden sposób nie mogłem znaleźć tej oprawki. Gdzieś mi się

zapodziała. Pan Hertz wyjechał na dwa dni poza Warszawę. I wreszcie znalazłem oprawkę w

biurku pana Hertza. Trochę mnie to zdziwiło, bo tam nigdy oprawek nie trzymał, ale nie

zastanawiałem się nad tym. Zmontowałem szkła i odwiozłem je panu Natorskiemu na

Wawelską.

- Na Wawelską?

- Tak. Na Wawelską. Bardzo potrzebował tych szkieł. Obiecałem, że mu je osobiście

odwiozę do domu.

- Pamięta pan adres pana Natorskiego?

- Na pamięć nie pamiętam, ale mam go tutaj gdzieś w notesie. Czy poszukać?

- Tak. Bardzo proszę.

Mańczyk wyjął zniszczony notes i począł przewracać kartki.

- O, jest. Proszę. Inżynier Eugeniusz Natorski. Downar dokładnie zanotował adres.

Nagle spytał pozornie bez żadnego związku:

- Czy zna pan język portugalski?

- Nie, nie znam. Ale pan Hertz mówi dobrze po portugalsku.

- A czy twarz tej kobiety jest panu znajoma? Downar błyskawicznym ruchem

podsunął mu pod oczy fotografię pięknej blondynki, Mańczyk zaczerwienił się gwałtownie.

- Tak. To znaczy... - Jak się nazywa?

- Nie wiem.

- Jak to? Zna pan tę kobietę i nie wie pan, jak ona się nazywa?

- To nie moja znajoma. To jest znajoma pana Hertza.

- I nigdy pan nie słyszał jej nazwiska?

- Nigdy.

- I adresu jej też pan nie zna? - Nie.

- A ten Natorski ma astygmatyzm, tak?

- Tak. Ale skąd pan wie...?

- Proszę nie zadawać pytań - zniecierpliwił się Downar. - Ja tu jestem od tego, żebym

pytał.

Mańczyk zmieszał się.

- Przepraszam.

Downar w zamyśleniu wodził spojrzeniem po brudnych ścianach.

- No i co się stało potem, jak pan zamienił tę oprawkę?

- Pan Hertz strasznie się irytował. Wymówił mi pracę, ale później się rozmyślił.

Przeprosiłem go oczywiście i obiecałem, że się to więcej nie powtórzy.

- I co dalej?

- Powiedział, że pójdzie do pana Natorskiego osobiście i przeprosi go za tę pomyłkę.

Nie wiem jednak, czy poszedł, bo już go potem nie widziałem.

- I nie mówił panu, że ma zamiar wyjechać?

- Nie. Kiedy wyjeżdżał, zawsze zostawiał mi klucze od pracowni. Teraz nie zostawił

mi kluczy i nic nie wspominał o wyjeździe.

Downar wstał.

- Na razie to byłoby wszystko. Dziękujemy panu. Jest rzeczą bardzo prawdopodobną,

że jeszcze pana odwiedzimy. Chciałbym, żeby pan nie wyjeżdżał z Warszawy.

- Nie mam zamiaru. Czy sądzi pan, że powinienem poszukać sobie innej pracy?

- Raczej tak. Aha, jeszcze jedno pytanie. Czy pan Hertz znał inżyniera Natorskiego?

- Nie. To ja przyjmowałem zamówienie podczas jego nieobecności.

- Niech mi pan powie jeszcze taką rzecz. Dlaczego właściwie klient przyjeżdża do was

z drugiego końca miasta? Przecież tyle jest bliższych zakładów optycznych.

Mańczyk uśmiechnął się.

- Sądzę, że dlatego, iż mamy bardzo ładne zagraniczne oprawki, których nie można

znaleźć w sklepach państwowych, a poza tym mamy także doskonałą masę angielską, z której

możemy wykonywać oprawki na zamówienie. Klienci, jeden drugiemu, podają sobie nasz

adres. Jak się solidnie wykonuje robotę, to ma się klientów.

Downar już myślał o czym innym. Z roztargnieniem pożegnał Stanisława Mańczyka.

Szybko zbiegli po schodach.

- Co myślicie o tym facecie?

Kobiela pogardliwie wzruszył ramionami. - Jakiś idiota. Ofiara losu.

- A może on udaje głupiego?

- Nic nie udaje. Krugom durak. Wystarczy na niego spojrzeć.

- Ja bym nie był tego taki zupełnie pewny - powiedział Downar i wsiadł do

samochodu.

- Jedziemy na Wawelską? - spytał Kobiela.

- Trzeba się będzie nad tym zastanowić. To jest bardzo delikatna sprawa. Tutaj nie

wszystko mi klapuje. Wiecie co? Chyba pojadę na Muranów. Chciałbym pogadać z

Walczakiem.

Pomimo bohaterskiej postawy Heleny Downar wtargnął przemocą do pokoju

przyjaciela.

Walczak, który tym razem zgłębiał tajniki Kodeksu karnego, powitał go radośnie.

- Cześć. Jak się masz? Właśnie dziś rano rozmawialiśmy o tobie z Helenką. Coś

nietęgo wyglądasz. Źle się czujesz?

- Nie. Nic mi nie jest. Dużo mam roboty.

- Rozpracowałeś już to zagadkowe morderstwo na Starówce?

- Ale skąd. To cholerycznie zawikłana historia. Muszę z tobą na ten temat chwilę

pogadać.

Walczak wyjął z biurka pudełko waweli. - Jak musisz, to mówi się trudno. Siadaj i

gadaj. Masz coś nowego w tej sprawie?

- Nowych rzeczyjest sporo. Ale ciągle to wszystko jeszcze się kupy nie trzyma. W

każdym razie wiem już przynajmniej, kogo zamordowano.

Walczak gwizdnął z uznaniem.

- No to kolosalny krok naprzód. Zaciekawiasz mnie. Mów. Downar streścił

dotychczasowy przebieg śledztwa. Walczak słuchał uważnie, kiwając głową i wypuszczając

kłęby dymu.

- Więc powiadasz, że w tym mieszkaniu naprzeciwko nie znalazłeś odcisków palców,

które pokrywałyby się ze śladami pozostawionymi przez nieznanego faceta na szybie w

mieszkaniu Natorskiego?

- Nie. Szukaliśmy bardzo starannie.

- No cóż... To właściwie niczego nie dowodzi. Od tego dnia upłynęło sporo czasu.

Ślady mogły zostać zatarte.

- Oczywiście.

- Ale to diabelnie ciekawa historia z tym drugim Natorskim. Chcesz się z nim

zobaczyć?

- Sądzę, że to niezbędne. Właśnie w tej sprawie chciałem się z tobą naradzić.

Walczak splótł dłonie na brzuchu i z zapałem zaczął kręcić palcami młynka.

- Musisz tę rozmowę przeprowadzić bardzo delikatnie. Nie wiesz przecież właściwie,

jaką ten facet gra rolę w całej sprawie. Poza tym nie możesz też wierzyć temu pomocnikowi

optyka. Diabli wiedzą, ile w tym wszystkim jest prawdy.

- Tak, tak - powiedział Downar. - Ten facet bardzo mi się nie podoba. Albo to

skończony dureń, albo za takiego chce uchodzić.

- Musisz zastanowić się nad tym, jaki mógł mieć ukryty cel w tym, aby napuścić cię

na Natorskiego z Wawelskiej.

- Właśnie. Przecież tę całą historię z zamianą oprawki opowiedział mi właściwie sam,

z własnej woli, to znaczy prawie z własnej woli.

Walczak spojrzał bystro na przyjaciela.

- Słuchaj no, Stefuś, czyś ty czasem nie nakładł temu optykowi po mordzie?

- Zwariowałeś? - oburzył się Downar.

- Nie. Ja tylko tak pytam. Wiem przecież, że ty czasem bywasz nerwowy podczas

śledztwa.

- Bądź spokojny. Nie stosuję żadnego mordobicia.

- To ci się chwali. Ale co do tego, to masz rację. Przecież ten facet nie był zmuszony

opowiadać ci tej całej historii. W tej sytuacji masz więc do wyboru dwie ewentualności: albo

po prostu tak było naprawdę i nic się poza tym nie kryje, albo też z jakiegoś powodu

napuszcza cię na tego drugiego Natorskiego.

- Czy uważasz, że powinienem pójść do niego wprost i przedstawić mu się jako oficer

śledczy?

- Myślę, że tak. Jeżeli facet jest jakoś zaplątany w tę sprawę, to wie już na pewno i o

śmierci Teodora Hertza, i o tym, że ty byłeś na Pradze. Albo już prysnął, albo jest dobrze

przygotowany na wizytę milicji. Jeżeli natomiast nic z tym nie ma wspólnego, to

niepotrzebnie będziesz odgrywał jakąś rolę. Poza tym jako oficer milicji możesz zadać każde

pytanie, gdy tymczasem, udając jakąś neutralną osobę, będziesz skrępowany. Nie, nie, wydaje

mi się, że powinieneś w tym wypadku wystąpić w swej własnej roli. Tylko musisz go

zgrabnie zagiąć. Downar pokiwał głową.

- Masz rację. Tak też i zrobię. Powiedz mi jeszcze, Karolku, czy ciągle jeszcze

obstajesz przy tym, żebym poszedł do cyrku?

- No cóż... Właściwie nikt z nas nie jest fachowcem w rzucaniu nożem. Sądzę, że

warto by dokładnie sprawdzić tę sprawę. Odległość, celność rzutu. Dobrze by było pogadać z

kimś z tej branży. Z tego, co mi opowiadałeś, wynika, że mieszkanie pani Wiśniewskiej

nadaje się do takiej imprezy.

- Jak najbardziej. Babka wynajmuje pokój na godziny, a nawet na całą noc.

- Czy wydaje ci się, że ona mogłaby być w to zamieszana? Downar wzruszył

ramionami.

- Boja wiem. Prawdę mówiąc, nie wygląda na kochankę miotacza noży. Typowa

bajzelmama, draśnięta zębem czasu. Ale diabli ją wiedzą. Przyznam ci się tylko, że cała ta

historia z rzucaniem nożem przez okno wydaje mi się trochę za bardzo niezwykła,

powieściowa.

- Zgadzam się z tobą - przytaknął Walczak. - Ale jak inaczej wytłumaczysz to, co się

stało? W mieszkaniu znajduje się dwóch ludzi, Natorski i ten optyk. Jeżeli zakładamy, że

Natorski nie jest mordercą, to...

Downar siedział zamyślony. Powiedział bez zapału:

- Tak, tak, masz rację. To jest właściwie jedyna prawdopodobna koncepcja.

- Tym bardziej że mieszkanie tej starej z naprzeciwka tak genialnie pasuje do tej

historii. No cóż, ostatecznie zdarzają się ludzie, którzy umieją celnie rzucać nożem. Masz do

czynienia z dobrze zorganizowaną, międzynarodową bandą i ktoś z tej bandy posiada tę

umiejętność. Dawny marynarz czy cyrkowiec...

Downar chodził po pokoju i gryzł palec.

- Cholera. Jakoś mi to ciągle nie pasuje. Nie mogę uwierzyć. Zasadniczo zgadzam się

z tobą, ale nie mogę uwierzyć.

- Mój drogi, przecież ja ci nie bronię stworzyć jakiejś nowej teorii w tej sprawie -

powiedział nieco dotknięty Walczak. - Tylko że ta nowa teoria musi mieć ręce i nogi.

Wyjaśniłem ci, w jaki sposób zostało otwarte okno i dowiodłem tego. Odciski palców

Teodora Hertza na szybie. Nie może być wątpliwości, że to on otworzył okno. Prawą ręką

chwycił za klamkę, a lewą oparł o szybę. Wszystko gra.

- A chciałbym spróbować dowieść tego, że drzwi zostały otwarte - uśmiechnął się

Downar.

Walczak wysunął sceptycznie dolną wargę.

- Bzdura. Natorski poszedł do kuchni po wodę i zaraz wrócił. Morderca absolutnie nie

miał na to czasu, żeby wejść drzwiami i zasztyletować Hertza. Poza tym nie zapominaj o

sprawie ze szklanką. Przecież po dokonaniu morderstwa nie wróciłby z powrotem, żeby

nalewać do stłuczonej szklanki trochę arszeniku. Nie, nie, to nie wytrzymuje krytyki. Nie

jestem zarozumiały, ale wydaje mi się, że moja hipoteza z oknem jest jedynie prawdopodobną

w tej sytuacji.

- No cóż... jak dotąd rzeczywiście wszystko na to wskazuje - powiedział Downar. -

Bądź zdrów, Karolku. Zabrałem ci masę cennego czasu. Helena mnie przeklnie. Ale cóż

robić, już taki jestem, że muszę sobie od czasu do czasu z tobą pogadać.

Walczak uścisnął serdecznie dłoń przyjaciela.

- Trzymaj się, Stefuś. Nie daj się wykiwać tym wszystkim Natorskim. Ajak znajdziesz

trzeciego, to zadzwoń do mnie.

- Myślę, że wcześniej do ciebie zadzwonię - zaśmiał się Downar. - I wiesz, co ci

powiem?

- Co?

- Że coraz bardziej zaczynam łączyć tę całą historię ze sprawą Warysa...

Zobaczywszy w przedpokoju groźną twarz Heleny, Downar złożył ręce jak do

modlitwy.

- Wybacz. Musiałem.

- Jak nie przestaniesz przeszkadzać Karolowi w nauce, to kupię buldoga i przywiążę

go przed drzwiami - powiedziała złowrogo Helena.

Downar z takim impetem zbiegł po schodach, jakbyjuż gonił go rozwścieczony

czworonóg.

Przed kinem Muranów wsiadł w pośpieszny. Chciał jeszcze na chwilę wpaść do

komendy.

- Dobrze żeście przyjechali - powiedział Kobiela. - Już miałem zamiar dzwonić do

Walczaka.

- A co się stało?

- Telefonowała sekretarka Natorskiego. Powiedziała, że ma dla was jakąś ważną

wiadomość.

- Nie mówiła, o co chodzi?

- Nie. Kazała wam tylko powiedzieć, że czeka na was u siebie w domu.

Downar nie potrafił ukryć zadowolenia. Już dawno chciał się zobaczyć z Ewą i nie

mógł znaleźć pretekstu, żeby ją odwiedzić. Bo jeżeli chodzi o śledztwo, to wszystko już

właściwie zostało między nimi powiedziane.

- Słuchajcie, Kobiela. Jutro idziemy razem do cyrku.

- Do cyrku? - zdumiał się porucznik. - Bardzo dziękuję. Widzę, że zaczynacie dbać o

moje rozrywki kulturalne.

- Rozrywki rozrywkami, a my sobie zrobimy maleńką wizję lokalną. Wystarajcie się

na jutro o jakiegoś przystojnego manekina i dostarczcie go do mieszkania adwokata

Natorskiego.

- Dobra. A co z tym Natorskim na Wawelskiej, towarzyszu kapitanie?

- Bądźcie spokojni. Zajmę się nim. Czy major jest u siebie?

- Chyba jeszcze jest. Miał jakąś naradę. Leśniewski był blady i zmęczony. Z rozpaczą

spojrzał na Downara.

- Czy i wy jeszcze musicie zawracać mi głowę?

- Niestety muszę, towarzyszu majorze. Mam do was dwie sprawy. Po pierwsze:

uważam, że trzeba adwokatowi Natorskiemu przydzielić anioła stróża. Obawiam się zamachu

na jego życie.

- Mówicie poważnie?

- Najzupełniej. To jest paskudna sprawa. Ci ludzie nie cofną się przed niczym.

- Dobrze. I co poza tym?

- Poza tym chciałbym, żeby przeprowadzono dodatkowe badanie zwłok

zamordowanego. Sekcja była bardzo pobieżna. Aja mam pewne podstawy po temu, żeby

przypuszczać, że ten człowiek został najprzód otruty, a dopiero później zasztyletowany. I to

otruty arszenikiem.

W oczach Leśniewskiego błysnęło nagłe zainteresowanie.

- Dlaczego tak sądzicie?

- Naprowadziła mnie na to ta stłuczona szklanka, którą morderca podrzucił w

mieszkaniu Natorskiego, chcąc skierować na niego podejrzenie. Ta historia nie mogła być z

góry uplanowana. To była improwizacja. No, a ostatecznie nie każdy nosi w kieszeni

arszenik. Dlatego też przypuszczam, że zbrodniarz otruł tego faceta przedtem. Nie orientuję

się jednak dostatecznie w działaniu trucizny. Nie jest wykluczone, że jego ofiara była na

przykład po obiedzie, co opóźnia działanie. Widząc, że tamten zdąży jednak zdradzić jakąś

tajemnicę Natorskiemu, postanowił użyć sztyletu.

Leśniewski pokiwał głową.

- Tak. To, co mówicie, jest właściwie dość przekonywające. Nie rozumiem, dlaczego

tak niedbale przeprowadzono sekcję. Dobrze, zajmę się tym.

Wyszedłszy od majora, Downar wziął wóz służbowy i pojechał na Żoliborz. Serce mu

trochę biło, gdy szedł po schodach. Usiłował przekonać sam siebie, że ten pewien niepokój

spowodowany jest wyłącznie sensacyjnymi wiadomościami, które miała mu zakomunikować

Ewa.

Rzeczywiście czekała na niego. Natychmiast otworzyła drzwi.

- Obawiałam się, że pan nie przyjedzie.

„Karol ma rację - pomyślał Downar - gdy widzę tę dziewczynę, zaczynam tracić

głowę.” Mocno uścisnął jej dłoń i powiedział:

- Właściwie dość przypadkowo dowiedziałem się o pani telefonie. Na chwilę wpadłem

do komendy i tam mi powiedziano, że pani dzwoniła. Czyjest coś nowego w naszej sprawie?

- Tak. Proszę, niech pan siada.

Usiadł. Kiedy na nią patrzył, natychmiast przestały go interesować sztylety, trucizny,

sekcje zwłok, odciski palców i temu podobne sprawy. Karol stanowczo miał rację. Działała

na niego zdecydowanie destrukcyjnie. No bo jak tu myśleć o śledztwie, kiedy się ma przed

sobą cudną złotowłosą dziewczynę.

- Ogromnie jestem ciekaw, co pani ma mi do zakomunikowania - powiedział, siląc się

na urzędowy ton.

- A więc przede wszystkim z tą szklanką to nieprawda. - Jak to? Nie rozumiem? Co

nieprawda?

- Okazało się, że jednak była u Natorskiego jedna szklanka gładka, bez deseniu.

Przyniosła ją dozorczyni, widząc, że ja wytłukłam już wszystkie szklanki. Ta sprawa wyszła

na jaw dopiero wczoraj, kiedy dozorczyni dopominała się o swoją szklankę. Myślałam, że to

ważne i dlatego zatelefonowałam do pana.

Downar był bardzo zamyślony.

- Tak, tak. Oczywiście. To bardzo ważne. Dziękuję, że mnie pani zawiadomiła. Z tego

wynika, że ta szklanka, którą znaleziono na podłodze, to była szklanka dozorczyni, którą pan

Natorski wyjął z kredensu. - Tak.

- A dozorczyni wie na pewno, że ta szklanka była gładka?

- Twierdzi, że nie używa innych. Nie lubi szklanek z deseniem.

- Kobiela niepotrzebnie grzebał się w śmietnikach - mruknął do siebie Downar.

Zapalił papierosa. - Czy to wszystko, co chciała mi pani powiedzieć?

- Odnalazłam także ten list, o który pan prosił.

- Anonim do mecenasa?

- Tak.

Na kawałku papieru napisanych było kilka zdań na maszynie. Anonimowy list

utrzymany w tonie bardzo agresywnym miał na celu zdecydowanie zniechęcić Natorskiego do

prowadzenia sprawy Warysa. Daty nie było.

- Nie pamięta pani, kiedy mniej więcej przyszedł ten list?

- Dokładnie nie pamiętam. Jakoś zaraz na początku sprawy. Downar jeszcze raz

przeczytał uważnie tekst.

- Sądząc z konstrukcji zdań, wnioskuję, że pisał to ktoś posiadający wykształcenie.

- I ja tak sądzę.

- I chyba autorką listu jest kobieta. Ewa spojrzała zdziwiona.

- Dlaczego pan tak przypuszcza?

- Nie potrafię tego uzasadnić. Tak mi się zdaje. Cośjest kobiecego w tym stylu. Pani

pozwoli, że zatrzymam ten liścik?

- Ależ oczywiście.

Downar chwilę milczał, przyglądając się z zainteresowaniem swemu papierosowi.

Spytał:

- Czy duży ostatnio był ruch w kancelarii adwokata Natorskiego?

- Nie. Mecenas nie przyjmuje na razie nowych spraw.

- A kto na przestrzeni tych dwóch tygodni był najczęstszym gościem w kancelarii?

- Chyba pani Warysowa.

- Dowiaduje się o sprawę męża?

- Myślę, że tak. To naturalne.

- Oczywiście. Ajaki jest pani osobisty pogląd na sprawę Warysa?

- Jestem przekonana o tym, że jest niewinny.

- Na czym pani opiera to przekonanie?

- Przede wszystkim na kobiecej intuicji. Ten człowiek nie mógł popełnić zbrodni.

Downar uśmiechnął się.

- Bardzo cenię kobiecą intuicję, ale to może trochę za mało jak na materiał

dowodowy.

Przygryzła wargę. Była wyraźnie zakłopotana.

- Nie chciałabym zrobić panu przykrości, bo przecież pan prowadził śledztwo w tej

sprawie, ale...

- Proszę. Niech pani mówi śmiało. Z góry obiecuję, że się nie obrażę.

- Bo widzi pan... Mnie się wydaje, że początkowo śledztwo w sprawie Warysa może

nie było najlepiej prowadzone.

Był trochę zaskoczony tym jej oświadczeniem.

- Czy można zapytać, dlaczego się pani tak wydaje?

- Daniela Parnowska została otruta arszenikiem. - Tak.

- Sekcja zwłok ustaliła przybliżony czas zgonu.

- Oczywiście.

- Ale, jak wiadomo, arszenikjest trucizną działającą po pewnym czasie, nieraz nawet

po paru godzinach, w zależności od stężenia i od tego, czy trucizna została podana na pełny

czy na pusty żołądek. Należało więc ustalić, od jak dawna trucizna znajdowała się w

organizmie, a tego nie zrobiono. Mogła przecież zaistnieć taka ewentualność, że Parnowska

przyszła do Warysa już otruta.

Downar z podziwem spojrzał na dziewczynę. Analogia z jego własnym

rozumowaniem w sprawie zamordowania Hertza była tak uderzająca, że trudno mu było się

opanować.

- Do licha! Pani jest zupełnie genialna. Powinna pani pracować w wydziale śledczym.

- Niech pan nie kpi sobie ze mnie.

- Ależ to nie są kpiny. Rozumowanie pani jest zupełnie prawidłowe. Tylko że, widzi

pani, w tej sprawie trudno to było określić. Nie mieliśmy żadnego świadka, który mógł był

stwierdzić, jak długo Parnowska pozostawała w willi Warysów, a poza tym wjej kieliszku

wykryto przecież arszenik.

- To nic nie znaczy. Mógł to przecież ktoś zrobić później, aby rzucić podejrzenie na

Warysa.

Downar siedział zamyślony. Analogia pomiędzy tymi dwoma sprawami narzucała mu

się z taką sugestywną siłą, że nie mógł oprzeć się wrażeniu, iż mordercą w obu wypadkach

była jedna i ta sama osoba. Wiedział z doświadczenia, że zbrodniarz, obmyśliwszy sobie jakiś

system, niejednokrotnie lubi go powtarzać. Czyżby więc sprawa Warysa łączyła się tak ściśle

z zabójstwem Hertza?

- Powiedziała mi pani bardzo dużo niezmiernie ciekawych rzeczy. Nie wyobraża sobie

pani nawet, ile mi dała dzisiejsza nasza rozmowa.

- Pan żartuje.

- Nie. Mówię zupełnie poważnie.

- Bardzo byłabym szczęśliwa, gdybym chociaż w minimalnym stopniu mogła się

przyczynić do rozwiązania tej zagadki.

Downar wstał.

- Niestety muszę już uciekać. Dziękuję pani serdecznie. W przedpokoju zatrzymał się.

- Panno Ewo...

- Słucham?

- Chciałbym pani coś powiedzieć... Ja... ja bardzo chciałbym się z panią kiedyś

spotkać i nie rozmawiać o śledztwie i o trupach. Czy nie moglibyśmy się gdzieś umówić na

kawę? Patrzyła na niego z uśmiechem.

- Ależ oczywiście. Bardzo chętnie. Niech pan do mnie któregoś dnia zadzwoni. Jest

pan bardzo miły.

Downar poczuł przyjemne ciepło w okolicy serca. Pożegnał się i szybko zbiegł po

schodach. Tak był zamyślony, że nie słyszał, co do niego mówił kierowca.

Sikora był trochę zdziwiony.

- Dokąd jedziemy - powtórzył głośniej pytanie.

- Na Narbutta.

Cezary Domański był znakomitym specem w dziedzinie badania dokumentów.

Wysoki, chudy, z ogromnym spiczastym nosem robił wrażenie jakiegoś brodzącego ptaka. O

jego potężnym organie powonienia mawiano żartobliwie, że jest to najgenialniejszy w Polsce

„nos grafologiczny”.

Domański lubił Downara. Przywitał go też bardzo serdecznie.

- Co tam słychać, kapitanie? Nowe kłopoty?

- Spore kłopoty - przytaknął Downar. - Mam tu taki niewielki maszynopis i chciałbym

was prosić...

- Liścik anonimowy?

- Właśnie.

- Pokażcie.

Domański ostrożnie wziął papier do ręki i zaczął mu się uważnie przyglądać. Wziął

szkło powiększające.

- Chcielibyście ustalić markę maszyny?

- To byłoby bardzo dobre, ale nie wiem, czy to możliwe. Domański odjął lupę od oka.

- Nie ma rzeczy niemożliwych. Są tylko rzeczy łatwe albo trudne. Jak wiecie,

ustalenie marki maszyny nie należy do zadań najłatwiejszych. Ale jak trzeba, to się zrobi.

Sądząc po niesymetrycznej linii poprzecznej w literze „t” oraz po literach „o”, „b”, „g”, które

wyraźnie różnią się stopniem kolistości, skłonny jestem przypuszczać, że mamy tu do

czynienia z royalem albo z olympią. Mogłyby też w grę wchodzić ewentualnie neiselles, DM,

czy kappel, ale te maszyny są u nas rzadziej spotykane. Jeżeli chcecie, żebym wam dał

autorytatywną odpowiedź, musicie mi ten maszynopis zostawić do jutra. Muszę go dokładnie

zbadać. O, widzicie, dolna krzywizna litery „t” również wskazywałaby na to, że może być

royal czy olympia. Możecie mi to zostawić do jutra?

- Ależ oczywiście.

- No to doskonale. Jutro dam wam w tej sprawie definitywną odpowiedź. Następnie na

pewno będziecie chcieli zidentyfikować to pismo z jakąś konkretną maszyną?

- Jeżeli ją znajdę - westchnął Downar. - Dziękuję, panie Cezary, serdecznie dziękuję,

więc do jutra.

Downar wrócił do wozu. Był podniecony. Śledztwo nareszcie ruszyło z martwego

punktu. Wyczuł instynktownie, że jest na dobrej drodze. Nic jeszcze nie mógł powiedzieć

konkretnego, ale już trzymał w ręku wiele nici, które powinny go zaprowadzić do rozwiązania

zagadki.

- Jedziemy do domu, towarzyszu kapitanie? - spytał Sikora.

- Niezupełnie. Zawieźcie mnie teraz na Wawelską, a następnie was zwolnię. Być

może, że tam dłużej mi zejdzie. Nie chcę was trzymać.

- To teraz na Wawelską?

- Tak. To będzie gdzieś niedaleko placu Narutowicza.

Był już późny wieczór, kiedy Downar stanął przed drzwiami, na których przybita była

złota tabliczka: Eugeniusz Natorski - inżynier.

Natorski inżynier niczym nie przypominał Natorskiego adwokata, można nawet

powiedzieć, iż był jego jaskrawym przeciwieństwem. Niski, otyły, miał kształt kuli, do której

przyczepiona była błyszcząca, całkowicie pozbawiona owłosienia głowa. Należał do tego

typu ludzi, których nie sposób sobie wyobrazić z bujną czupryną. Twarz okrągła, rumiana,

zawsze uprzejmie uśmiechnięta. Opłynięte tłuszczem oczy były czarne, błyszczące, schowane

za okularami w grubej oprawie.

- Czego sobie pan życzy?

Downar przedstawił się i pokazał legitymację służbową.

Z jowialnej twarzy natychmiast zniknął uśmiech, a różowe policzki pokryły się

bladością, takjakbyje ktoś posypał nagle mąką.

Z przedpokoju przeszli do gabinetu, gdzie stały szafy z książkami, fotele, biurko i

kanapa pokryta skórą. Kiedy usiedli naprzeciwko siebie, Natorski powiedział:

- Ja nie mam nic wspólnego z tą sprawą, panie kapitanie, absolutnie nic.

Tak był przerażony wizytą oficera śledczego, że Downar w pierwszej chwili był tym

zaskoczony. Wolno wyjął papierośnicę i poczęstował tłustego inżyniera.

- O jakiej sprawie pan mówi? Tamten wytrzeszczał oczy.

- No jak to o jakiej? O tej dostawie urządzeń sanitarnych. Downar uśmiechnął się.

- To nieporozumienie, panie inżynierze.Ja nie prowadzę tej sprawy. W ogóle nie

wiem, o co chodzi. Grubas odetchnął z widoczną ulgą.

- Wobec tego, czym mogę panu służyć?

- Czy pan ma astygmatyzm?

- Dlaczego pana to interesuje? - zdumiał się Natorski. - Tak, mam astygmatyzm. Czy

to jest może źle widziane przez władze?

- Nie, nie - zaśmiał się Downar. - Niech mi pan łaskawie powie, czy robił pan sobie

okulary u takiego optyka, który nazywa się Hertz i który mieszka na Pradze, na Stalowej?

- Tak. Niedawno robił mi okulary.

- Czy mógłby mi pan je pokazać.

- Proszę bardzo. To są właśnie te. Zdjął okulary i podał je Downarowi.

Nie, to nie była oprawka ze złota. Zwykła masa. Co do tego nie można było mieć

wątpliwości.

- Czy pan jest pewien, że to właśnie te okulary robione były w pracowni Hertza?

- Najzupełniej.

- I to miało miejsce jakieś, mniej więcej, dwa tygodnie temu?

- Tak. Zgadza się.

- Hm. Czy pan zna Hertza?

- Nie. Nigdy go nie widziałem. Załatwiałem to zamówienie z jego pracownikiem czy

wspólnikiem. Taki blondyn.

- I nigdy pan nie rozmawiał z samym Hertzem?

- Nigdy. W ogóle tam pierwszy raz obstalowałem sobie okulary. Znajomi mi

powiedzieli, że to dobry optyk i że ma angielski surowiec na oprawki, więc...

- Czy pan wie, że istnieje w Warszawie adwokat, który nosi takie same nazwisko jak

pan?

- Tak. Wiem. Czytałem o nim kiedyś w gazecie. W związku, zdaje się, z jakimś

procesem kryminalnym.

Downar zgasił papierosa i wstał.

- Dziękuję panu, panie inżynierze.

- To pan chciał się tylko dowiedzieć, czyja mam astygmatyzm?

- Właściwie tak.

Inżynier Natorski pokręcił głową.

- Dziwna jest praca oficera milicji, bardzo dziwna. Ulica była pusta. Samotny pies

obwąchiwał z zainteresowaniem rachityczne drzewko. Daleko dzwonił tramwaj.

Downar, pogwizdując przez zęby, ruszył wolnym krokiem w kierunku placu

Narutowicza. Poczuł zmęczenie. Miał za sobą pracowity dzień. Zrobił sporo, to prawda, ale

ciągle jeszcze poruszał się po omacku. Nie mógł jakoś odnaleźć drogi, która by go

zaprowadziła do rozwiązania tej zagadkowej historii. Wiedział już dużo, nie dość jednak, aby

mógł wysnuć jakieś konkretne wnioski. Wszystko to właściwie obracało się nieustannie w

sferze domysłów, hipotez mniej lub więcej uzasadnionych przypuszczeń. To go zaczynało

niecierpliwić, złościć. Robił sobie wyrzuty, że działa za mało energicznie, zbyt ospale. Do

diabła z taką robotą!

Zapalił papierosa i przyśpieszył kroku.

- Trzeba stanowczo zwiększyć tempo, stanowczo zwiększyć tempo - mruczał,

niezadowolony z samego siebie.

W tej chwili zdał sobie sprawę z tego, że właściwie bez przerwy dręczy go w

podświadomości wątpliwość co do teorii Walczaka. Zasadniczo zgadzał się z Karolem. To

było przecież jedyne prawdopodobne wytłumaczenie, ale coś go w tej teorii niepokoiło, coś

nie dawało mu spokoju. Ten miotacz noży... Nie, nie, stanowczo mu to nie pasowało.

Wsiadł do tramwaju z mocnym postanowieniem odwiedzenia raz jeszcze adwokata

Natorskiego.

ROZDZIAŁ VII

Wizja lokalna całkowicie potwierdziła teorię Walczaka. Downar, jak to zostało

zaprojektowane, poszedł do cyrku w towarzystwie Kobieli i z wielkim zainteresowaniem

przyglądał się popisom miotacza noży. Był nim wysoki, szczupły mężczyzna o skośnych

oczach i wystających kościach policzkowych. Bez trudu można w nim było dojrzeć

domieszkę krwi azjatyckiej. Kobiela nawet z początku myślał, że to Chińczyk.

Po skończonym przedstawieniu odwiedzili artystę wjego garderobie. Mówił biegle po

niemiecku. Downar więc porozumiał się z nim bez trudu.

Z początku nie bardzo mógł zrozumieć, czego od niego chcą, wreszcie jednak dał się

namówić i razem pojechali na Stare Miasto. Wszystko oczywiście było z góry przygotowane.

Downar wynajął pokój od pani Wiśniewskiej, w otwartym zaś oknie Natorskiego ustawiono

kukłę, mającą odegrać rolę zamordowanego optyka.

Miotacz noży obejrzał brazylijski sztylet, a następnie rzucił nim bez widocznego

wysiłku. Ostrze po rękojeść utkwiło w manekinie.

- Na jaką odległość rzut jest celny? - spytał Downar.

- To zależy od długości i wagi noża - odparł cyrkowiec. - Takim długim sztyletem ze

stosunkową lekką rękojeścią można celnie rzucić na dwadzieścia, a nawet na dwadzieścia

pięć metrów. Mówimy oczywiście o fachowcu.

Podziękowali człowiekowi o skośnych oczach i prosząc go o zachowanie dyskrecji,

odwieźli go dojego kwatery. Na pamiątkę podarowali mu kilka paczek waweli i belwederTej

nocy Downar długo nie mógł zasnąć. Chodził po pokoju, palił papierosy i myślał.

Zerwał się wczesnym rankiem i pojechał do komendy. Od razu wezwał go do siebie

major.

- Muszę przyznać, że z tą sekcją mieliście dobrego nosa - powiedział.

Downar ożywił się.

- Więc jednak stwierdzono obecność arszeniku? Tak. Doktor Kozłowski powtórnie

badał zwłoki.

- To znaczy, że facet rzeczywiście najprzód został otruty, a dopiero potem

zasztyletowany. Morderca liczył na to, że jego ofiara nie zdąży porozumieć się z Natorskim.

- Tak z tego wynika.

Downar w zamyśleniu potarł czoło.

- Szedł za nim... Zaraz, zaraz, coś mi przychodzi do głowy. Muszę to sprawdzić.

Już otwierał drzwi, kiedy Leśniewski go zatrzymał.

- Aha, jeszcze jedna sprawa. Dzwonił Domański. Podobno ma dla was jakąś ważną

wiadomość. Prosił, żebyście się z nim porozumieli.

- Dobrze. Wstąpię do niego.

Downar pobiegł do swego pokoju i natychmiast rozłożył na biurku całą dokumentację

dotyczącą sprawy. Bardzo uważnie oglądał materiał daktyloskopijny i zdjęcia sytuacyjne.

Wszedł Kobiela.

- Jaki rozkład jazdy na dzisiaj, towarzyszu kapitanie?

- Zaraz o tym pogadamy. Pozwólcie no tu na chwilę. Przyjrzyjcie się tej fotografii.

- To ten facet z nożem w plecach? Downar skinął głową.

- Tak. Czy nic was nie zaskakuje w tym zdjęciu? Kobiela wzruszył ramionami.

- Boja wiem. Nic takiego nie widzę.

Downar dłonią uderzył w fotografię.

- Przyjrzyjcie się uważnie. Widzicie, jak facetjest blisko przysunięty do biurka?

- Faktycznie.

- Czy z tej pozycji mógłby wstać, nie odsuwając krzesła?

- Wykluczone. Musiałby się odsunąć.

- Widzicie. Nasza teoria przedstawia się następująco: Hertz podniósł się ze swego

miejsca, otworzył okno (znaleziono ślady jego palców na szybie) i w momencie, kiedy

odwrócił się plecami do ulicy, morderca z mieszkania Wiśniewskiej rzucił nożem. Że mógł

wrócić i usiąść na krześle, tego nie neguję, ale czy jest rzeczą możliwą, aby człowiek z nożem

w plecach myślał o tym, żeby się tak blisko przysunąć do biurka?

- To wykluczone - powiedział Kobiela.

- Wobec tego ktoś go musiał przysunąć.

- Tak wychodzi.

- A teraz, kto i kiedy? Zgodnie z naszą koncepcją, to znaczy z koncepcją wysuniętą

przez Walczaka, morderca, korzystając z nieobecności Natorskiego, wtargnął do mieszkania,

zamknął okno, wlał rozpuszczonego arszeniku do stłuczonej szklanki i uciekł. Czy w takiej

sytuacji można przypuszczać, iż myślał o tym, żeby trupa przysuwać do biurka?

- Nieprawdopodobne.

- Właśnie. Natomiast gdyby Hertza pchnął nożem ktoś znajdujący się w mieszkaniu, a

następnie posadził swoją ofiarę na krześle, to mógł był przysunąć krzesło do biurka,

chociażby po to, aby trup zachował równowagę i nie spadł z krzesła.

- Oczywiście, ale w mieszkaniu nie było nikogo.

- W mieszkaniu nie było nikogo - powtórzył w zamyśleniu Downar - tylko Natorski i

Hertz.

- W dalszym ciągu podejrzewacie Natorskiego?

- Nie.

Downar wstał i zsunął wszystkie materiały do szuflady biurka.

- Słuchajcie, Kobiela, chciałbym, żebyście się przejechali na Pragę i przywieźli do

komendy tego pomocnika optyka. Zatrzymajcie go tutaj, dopóki nie wrócę. Możecie go nawet

nastraszyć. To mu dobrze zrobi. Ja muszę jeszcze pogadać z Natorskim.

- Z adwokatem czy inżynierem?

- Z adwokatem.

Kiedy Downar przyjechał na Krzywe Koło, Natorski kończył właśnie śniadanie.

- Napije się pan herbaty, kapitanie?

- Nie, dziękuję bardzo.

- To może papierosa? Zapalili. Natorski spytał:

- Jest coś nowego w naszej sprawie?

- Chciałbym pana prosić, panie mecenasie, żeby mi pan jeszcze raz bardzo dokładnie

opowiedział przebieg wypadków. Wiem, że to pana nudzi, ale...

- Chodzi panu o tamtą sobotę? - Tak.

- No więc cóż. Do domu wróciłem w nie najlepszym humorze, ponieważ, jak panu

wiadomo, przegrałem sprawę Warysa. Przyjąłem, jak zwykle, paru klientów i...

- Czy pan pamięta, kim był wtedy pański ostatni klient? Natorski spojrzał zdziwiony.

- Interesuje to pana?

- Tak. Nawet bardzo.

- Muszę sprawdzić. Przypominam sobie, jak wyglądał, ale nie pamiętam jego

nazwiska. Chwileczkę.

Natorski podszedł do biurka i wyjął z szuflady grubą książkę, w której zapisywał

nazwiska i adresy klientów. Począł przewracać zapisane kartki.

- O, jest, jest. Teodor Hertz, - jak?

- Teodor Hertz. Dlaczego to pana tak dziwi? Downar podniósł się i zajrzał do spisu

klientów

Natorskiego.

- Czy jest pan pewien, że ten facet rzeczywiście tak się nazywał?

Natorski wzruszył ramionami.

- No cóż. Podał mi takie nazwisko. Nie widziałem jego dowodu osobistego.

- Hm. Czy po raz pierwszy był u pana ten człowiek? Tak. Umówiliśmy się, że

zadzwoni za dwa, trzy dni, ale się nie odezwał.

- A czy nie pamięta pan, w jakiej sprawie przyszedł?

- Jakaś skomplikowana historia. O ile sobie przypominam, chodziło mu o

rewindykację majątku znajdującego się na terenie Niemiec Zachodnich. Spadkowa sprawa.

Pamiętam, że nie miałem ochotyjej przyjąć.

Zadźwięczał dzwonek. Natorski wyszedł do przedpokoju.

- Kiedyż nareszcie dorobi pani sobie klucze? - powiedział, witając się z Ewą.

- To pani nie ma kluczy? - spytał Downar.

- Co wy mnie dzisiaj męczycie z tymi kluczami? - zaśmiała się Ewa. - Już są w

robocie. Za trzy dni będą gotowe.

- Niech pani uważa, żeby ich znowu nie zgubić. Downar spojrzał na Ewę z

zainteresowaniem.

- Więc pani zgubiła klucze od mieszkania mecenasa Natorskiego?

- Tak. I niech pan sobie wyobrazi, że akurat w tę feralną sobotę.

- Kiedy popełnione zostało morderstwo.

- Właśnie.

- To ciekawe. Czy może mi pani powiedzieć coś bliższego na ten temat?

Uśmiechnęła się.

- Cóż tu można powiedzieć bliższego. No zgubiłam klucze i koniec.

- Gdzie je pani zwykle kładzie?

- W przedpokoju pod lustrem, na tej półeczce.

- A w ową pamiętną sobotę?

- Byłam przekonana, że położyłam je tam, gdzie zawsze. Ale kiedy wychodziłam,

klucze nie leżały pod lustrem.

- I nie spytała pani pana mecenasa?

- Och, nie chciałam niepokoić takim drobiazgiem. - Hm.

Downar wrócił na swoje miejsce i zapalił nowego papierosa. Był bardzo zamyślony.

Ewa powiedziała:

- To ja zabieram te papiery i jadę do sądu. Czy pan będzie dzisiaj w sądzie, panie

mecenasie?

- Będę w prokuraturze za jakieś dwie godziny - odparł Natorski.

Znowu zostali sami.

Downar zwrócił zadumane spojrzenie ku Natorskiemu.

- Nie dokończył pan swojego opowiadania.

- Nie pamiętam, o czym mówiliśmy ostatnio.

- O kliencie, który owej soboty ostatni wyszedł z pańskiej kancelarii.

- Ach tak. Więc...

- Więc co się stało potem. Tylko niech pan będzie łaskaw opowiedzieć wszystko

bardzo dokładnie, ze szczegółami.

- Potem otworzyłem okno, bo w pokoju było bardzo duszno. Następnie weszła panna

Ewa. Rozmawialiśmy chwilę o procesie Warysa. Wyszła. Ja zamknąłem okno i udałem się do

łazienki, żeby umyć ręce.

- Czy mył pan także i twarz? Natorski był zaskoczony.

- Nie rozumiem, co to ma za znaczenie. Tak, umyłem także i twarz. Chciałem się

trochę odświeżyć.

- Czy mył się pan w umywalce, czy pod kranem nad wanną?

- Pod kranem nad wanną. Lubię mocny prąd wody. Downar był podniecony.

Nerwowo przechadzał się po pokoju.

- Chciałbym panu coś zaproponować, panie mecenasie. Proszę bardzo.

- A gdybyśmy tak w tej chwili zrobili maleńką wizję lokalną?

- To znaczy?

- To znaczy, że zrekonstruujemy sobie możliwie najdokładniej wypadki tamtego

popołudnia.

- Zgoda.

Niech mi pan da na chwilę klucze od mieszkania.

- Proszę.

- A teraz ja wychodzę, zatrzaskuję za sobą drzwi, tak jak to wtedy zrobiła panna Ewa,

a pan zamknie okno, pójdzie do łazienki i umyje się tak jak wtedy. Chodzi mi o to, żeby pan

zachował przy tej czynności możliwie ten sam czas.

- Spróbuję.

Downar wybiegł na schody, Natorski zaś zamknął okno i umył się. Następnie wyszedł

z łazienki.

- Panie kapitanie.

Downar ukazał się w drzwiach kuchni.

- Jestem, czy pan słyszał, jak wszedłem do mieszkania?

Natorski energicznie potrząsnął głową.

- Absolutnie nic nie słyszałem. Woda szumi w łazience i...

- Właśnie - ucieszył się Downar - woda szumi w łazience... A teraz spróbujmy odegrać

jeszcze jedną scenę. Pan rozmawia z klientem, a ja w tym czasie przechodzę z kuchni do

łazienki. Następnie pan wstaje od biurka i idzie do kuchni po wodę. Zobaczymy, czy zdążę

przez ten czas zasztyletować pańskiego klienta i uciec.

Natorski coraz bardziej począł się zapalać do tej koncepcji.

- Więc pan przypuszcza, że...?

- Do dzieła - przynaglił go Downar.

Ze zrekonstruowanej sytuacji wynikło, że morderca miał dosyć czasu na to, aby

dokonać zabójstwa. W żadnym jednak wypadku nie mógł zdążyć uciec z mieszkania.

Musiałby się spotkać z Natorskim, wracającym z wodą z kuchni.

Downar poskrobał się za uchem.

- Hm. To znaczy, że musiałby się gdzieś ukryć po dokonaniu zabójstwa. Ale gdzie?

- Chyba tylko za zasłoną okienną - podsunął Natorski.

- Tak. To jedyne możliwe miejsce.

Downar zbliżył się do okna i zaczął uważnie przyglądać się zasłonie. Po chwili wyjął

z kieszeni szkło powiększające.

- Ma pan rację! - wykrzyknął. - Ma pan rację, panie mecenasie.

- Co pan znalazł?

- Ślad krwi. Widzi pan te rdzawe plamki na zasłonie?

- Widzę. Sądzi pan, że to krew?

- Nie ma wątpliwości. Na tyle jeszcze się orientuję. Morderca musiał się skaleczyć.

Bardzo możliwe, że nawet tymże sztyletem, który był niewątpliwie odpowiednio wyostrzony.

Mógł tego nie zauważyć w podnieceniu. W tej chwili cała sytuacja rysuje mi się bardzo

wyraźnie. Pański klient wstał, żeby otworzyć okno. Morderca wybiegł z łazienki, pchnął go

nożem i posadził na krześle. Być może, że zakrył mu dłonią usta, żeby tamten nie krzyknął.

Następnie ukrył się za kotarą. Musiał wiedzieć o tym, że telefon nie działa i że pan wybiegnie

z mieszkania, żeby zaalarmować milicję.

- Jednej rzeczy tylko nie bardzo rozumiem - powiedział w zamyśleniu Natorski. -

Według pana zbrodniarz, podczas mojej rozmowy z tym tajemniczym facetem, przebiegł z

kuchni do łazienki. Skąd mógł przewidzieć, że ja zajrzę do kuchni, a nie do łazienki.

- Uwaga jest słuszna - przyznał Downar.

- Aleja zakładam, że mordercą jest ten pański klient, który chciał się procesować o

jakieś majątki w Niemczech. Gdyby więc nawet pan go zastał w łazience czy w przedpokoju,

to mógł się stosunkowo łatwo wytłumaczyć. Powiedziałby na przykład, że coś zapomniał i

wrócił, a przy okazji chciał skorzystać z łazienki. Jego obecność w kuchni byłaby bardziej

podejrzana. Jeżeli zaś chodzi o drzwi, to mógł powiedzieć, że zastał je otwarte albo że znalazł

klucze w zamku, które przez zapomnienie zostawiła panna Ewa. Nie sądzę, żeby w tej

sytuacji podejrzewał go pan ojakieś zbrodnicze zamiary.

- Raczej nie - zgodził się Natorski. - Więc pan przypuszcza, że to on ukradł klucze

Ewy leżące pod lustrem.

- Tak sądzę. To jest chyba najprostsze wyjaśnienie. Natorski z uznaniem popatrzał na

Downara.

- Wie pan, panie kapitanie, że tok pańskiego rozumowania jest dla mnie bardziej

przekonujący niż ta historia z miotaczem noży.

- Cieszy mnie to - uśmiechnął się Downar.

- Do dokładniejszego zbadania tych krwawych śladów na zasłonie przyślę tu panu

jeszcze fachowców. Może jakiś materiał daktyloskopijny uda się z tego wyciągnąć, chociaż

wątpię. Odciski palców na tego rodzaju materii są raczej trudno wykrywalne.

Natorski dyskretnie spojrzał na zegarek. Downar to spostrzegł.

- Już uciekam, panie mecenasie. Przepraszam, że zabrałem panu tyle czasu, ale, jak

pan widzi, nie na próżno.

- Zawsze jestem do pańskiej dyspozycji - powiedział Natorski.

Ze Starego Miasta Downar pojechał wprost do

Instytutu Kryminalistyki. Zdyszany wbiegł do pracowni Domańskiego.

- Dzień dobry. Podobno ma pan dla mnie jakieś wiadomości?

Domański wciągnął potężnym nosem powietrze, aż zaszumiało. Nie śpiesząc się,

odłożył na bok swoje przyrządy, którymi właśnie badał jakiś maszynopis.

- Siadajcie, kapitanie. Odpocznijcie trochę. Tak. Mam dosyć ciekawe wiadomości dla

was. Otóż... Po dokładnym przestudiowaniu dostarczonego przez was maszynopisu,

doszedłem do przekonania, że to jest jednak royal.

- Tak też od razu przypuszczaliście - powiedział Downar.

- Tak. Ale nie byłem pewien. W tych sprawach musi się mieć całkowitą pewność. Nie

to jednak jest takie interesujące. Sądzę, że ciekawszą będzie dla was wiadomość, iż wiem,

gdzie się znajduje maszyna, na której ten liścik został napisany - spojrzał triumfalnie na

Downara. - No i cóż wy na to?

- Niesłychane. Nie wierzę własnym uszom. Twierdzicie, iż wiecie, kto jest

właścicielem tej maszyny?

- Osoby określić nie mogę. - Więc...?

- Bo to jest instytucja.

- Niechże pan mówi, panie Cezary - zniecierpliwił się Downar. - Umieram z

ciekawości.

Domański wyjął z kieszeni kolorową chustkę i hałaśliwie wytarł swój imponujący

organ powonienia.

- Ano, to było tak: od razu zabrałem się do ustalenia typu maszyny, na której był

napisany ten anonim. Ustaliłem, że royal i spokojnie poszedłem do domu. Żona z córką

poszły tego wieczora do teatru. Byłem zmęczony, więc nie czekałem na nie, tylko sam

zjadłem kolację i od razu położyłem się spać. Rano córka mi mówi, że ma już załatwione

wszystkie formalności w związku z tą wycieczką do Jugosławii i pokazuje mi pismo Biura

Turystyki Międzynarodowej. Cały wieczór ślęczałem nad badaniem tych czcionek. Pan

rozumie? Patrzę, a tu cholera ten sam układ, te same deformacje, te same odgięcia. Nie

wierzyłem własnym oczom. Wziąłem szkło powiększające. Zbadałem dokładnie literę po

literze. Nie ma co gadać, to ta sama maszyna.

- Biura Turystyki Międzynarodowej?

- No właśnie.

- Nie myli się pan?

- Nie ma mowy o tym, kapitanie. Głowę daję. Deformacje w tej maszynie są bardzo

charakterystyczne. Sprawdziłem wszystko dokładnie za pomocą siatki pomiarowej i

kątomierza. Nie ma wątpliwości, że to jedna i ta sama maszyna.

- Czy można przypuszczać, że w obydwu wypadkach pisała jedna i ta sama osoba? -

spytał Downar.

- Raczej nie. Siła uderzeniajest zupełnie inna. Takiego twierdzenia nie

zaryzykowałbym.

Downar podziękował Domańskiemu i pojechał do komendy miasta. Tu dowiedział się,

że pochodzenie w sprawie nadużyć przy dostawie urządzeń sanitarnych prowadzi

Margiewicz.

- Czołem, Stefan. Kopę lat. Co cię do mnie sprowadza? Downar usiadł i wyjął

papierosy.

- Słyszałem, że rozwijasz obecnie ożywioną działalność klozetową.

- To się zgadza - zaśmiał się Margiewicz.

- To dosyć poważna afera. Grube miliony.

- Słuchaj no, Józek. Czy w to zamieszany jest inżynier Natorski, Eugeniusz Natorski?

Margiewicz potrząsnął głową.

- Nie. Natorski nie ma z tym nic wspólnego.

- To znaczy, że on w tej sprawie nie ma powodu obawiać się odwiedzin milicji?

- Absolutnie nie.

- Rozmawiałeś z nim?

- Nie. On ma w tej chwili bezpłatny urlop i nie przychodzi do pracy. Podobno

wyjeżdża gdzieś za granicę.

- Wyjeżdża za granicę?

- Tak słyszałem. Downar wstał.

- Dziękuję ci, stary. Trzymaj się. Dowiedziałem się od ciebie bardzo ciekawych

rzeczy.

- A co ja z tego będę miał?

- Leci ćwiartka z bryzolikiem i z pieczarkami - zaśmiał się Downar.

W komendzie czekał już Kobiela.

- Przywiozłem tego świńskiego blondyna. Zdaje się, że ma niewąską cykorię. Aha,

przed chwilą szukał was major.

Leśniewski podniósł głowę znad papierów.

- Dobrze, że jesteście. Mam dla was coś ciekawego. Otrzymałem odpowiedź od policji

brazylijskiej w sprawie tego muzykologa.

- O, to rzeczywiście ciekawe.

- Czytacie po francusku? - Tak.

- No to rzućcie na to okiem.

„Omar Ribas Nogueira, znanyjako impresario. Z pochodzenia Polak. Kiedyś

legitymował się dokumentami wystawionymi na nazwisko Oskar Hertz. W roku 1945

otrzymał obywatelstwo brazylijskie i oficjalnie dokonał zmiany nazwiska na Omar Ribas

Nogueira. Niekarany sądownie. W roku 1950 zatrzymała go policja brazylijskajako

podejrzanego o handel narkotykami. Z braku dowodów winy został wypuszczony na wolność.

Cieszy się opinią zdolnego impresaria. Zorganizował szereg imprez w skali

międzynarodowej.”

Downar skończył czytać i spojrzał na majora.

- No cóż... sprawa zaczyna się trochę klarować. Bracia byli do siebie bardzo podobni.

Oczywiście, że ktoś znający dobrze tego muzykologa mógł był się zorientować. Ale tutaj nikt

mu się znowu tak bardzo nie przyglądał. Ten numer mógł przejść doskonale. Po wyjeździe

brata profesor muzykologii byłby się niewątpliwie zgłosił do poselstwa brazylijskiego i

opowiedział jakąś bajeczkę o napadzie na jego osobę i o utracie paszportu. Nie jest też

wykluczone, że miał na wszelki wypadek drugi paszport. Nie rozumiem tylko jednej rzeczy.

Dlaczego oficjalnie nie ściągnął brata do Brazylii? Przecież mógł był mu przysłać

zaproszenie. Leśniewski potrząsnął głową.

- O nie. To nie było takie proste. Po pierwsze: nasz Brazylijczyk zmienił nazwisko, nie

mógł więc występować jako brat Hertza, a po drugie: ten Hertz optyk nie dostałby paszportu

na żadne zaproszenie. Otrzymałem dziś także małą notatkę sporządzoną na podstawie

materiałów archiwalnych Urzędu Bezpieczeństwa.

Downar wziął papier do ręki i przeczytał.

„Teodor Hertz, urodzony dnia 4 grudnia 1907 roku w Poznaniu. Z zawodu optyk.

Podejrzany o podpisanie folkslisty w czasie okupacji. W roku 1949 został zatrzymany w

Szczecinie przez władze bezpieczeństwa w związku z aferą szpiegowską. Po trzech

miesiącach jednak z braku dowodów winy został wypuszczony na wolność. Dobry fachowiec.

Politycznie element bardzo niepewny.”

- Widzicie więc, że na otrzymanie paszportu zagranicznego nie bardzo mógł liczyć -

powiedział Leśniewski.

Downar położył papier na biurku.

- Tak. Teraz jest wszystko jasne. Brazylijczyk Hertz zadekował się gdzieś pod

Warszawą i oddał bratu swój paszport i bilet na samolot. Mogło się udać. Gdyby nie ta wizyta

u Natorskiego...

- Właśnie - podchwycił z ożywieniem Leśniewski. - To ciągle nie jest dla mnie jasne.

Po jakiego diabła poszedł do tego adwokata.

- Ja mam co do tego ustalone zdanie - powiedział Downar.

- No to mówcie.

- Hertz musiał wiedzieć coś zasadniczego w sprawie Warysa, coś, co mogło Warysa

ocalić od kary śmierci. Po prostu ruszyło go sumienie. Tego dnia zapadł wyrok skazujący

Warysa. Hertz nazajutrz rano miał wylecieć do Paryża. Uważał, że nic nie ryzykuje,

zdradzając tę tajemnicę przed Natorskim. Ktoś jednak, kto nie miał ochoty być

zdemaskowanym, poczęstował go porcją arszeniku, a widząc, że trucizna działa w

niezadowalającym tempie i że jednak Hertz zdąży porozumieć się z Natorskim, użył noża, a

raczej brazylijskiego sztyletu, który ktoś przedtem skradł z pokoju muzykologa. W ten sposób

morderca chciał załatwić dwie sprawy. Zapewnić sobie milczenie Hertza i unieszkodliwić

Natorskiego, który miał zamiar wznowić śledztwo w sprawie Warysa.

- Czy macie już przybliżony obraz przebiegu zbrodni? - spytał Leśniewski.

- W tej chwili mam już nawet dość dokładnie opracowaną tę sprawę. Wydaje mi się,

że wiem już, jak to się stało i dlaczego. Nie wiem jeszcze tylko, kto jest mordercą.

- Chciałbym mieć od was możliwie szybko krótki raport dotyczący dotychczasowego

przebiegu śledztwa.

- Zrobię to jutro.

- I jeszcze jedno, towarzyszu Downar...

- Słucham?

- Chciałem was przeprosić.

- Wy mnie?

- Tak. Jak wiecie, ja mam bardzo dobrą pamięć. Kiedy przystępowaliście do

prowadzenia tej sprawy, zachowałem się w stosunku do was trochę nietaktownie. Przykro mi.

Mam nadzieję, że się nie gniewacie.

- Ależ, towarzyszu majorze! Cóż znowu! Dawno zapomniałem o tamtej naszej

rozmowie. Nie warto wspominać takich rzeczy. Zapewniam was, że nie chowam do was

najmniejszej urazy.

- To mnie ciesz} - uśmiechnął się Leśniewski i wyciągnął rękę. Pożegnali się jak

najlepsi przyjaciele.

Kobiela przymknął jedno oko.

- Towarzyszu kapitanie. Melduję posłusznie, że zatrzymany obywatel Stanisław

Mańczyk dostał ze zdenerwowania rozstroju żołądka. Może go jednak przesłuchamy.

- Dajcie mu trochę kropelek Inoziemcowa i niech jeszcze poczeka - powiedział

Downar. - Ja muszę jechać na miasto, bo mi zamkną urzędy. Aha, wiecie co, poruczniku?

Może byłoby nieźle, żebyście się trochę przyjrzeli mieszkaniu tego inżyniera Natorskiego na

Wawelskiej. Ale tak dyskretnie, od kuchni. Rozumiecie?

- Rozumiem, towarzyszu kapitanie. Przebiorę się za strażaka i pójdę flirtować z

kuchtą.

- To zupełnie niezła myśl - zaśmiał się Downar - a tego Mańczyka nie puszczać. Niech

siedzi i czeka. To kawał drania.

- I mnie się tak widzi - powiedział z przekonaniem Kobiela.

Sikora uśmiechnął się zachęcająco i otworzył drzwiczki wozu. Downar jednak wolał

pojechać tramwajem. Sprawa była dyskretna i lepiej było nie afiszować się zbyt oficjalnie.

Szary obywateljeździ osiemnastką, a nie służbową maszyną.

W Biurze Turystyki Międzynarodowej ruch był stosunkowo niewielki. Fertyczna

blondyneczka ze świeżo zaondulowaną główką uprzejmie uśmiechnęła się do postawnego

mężczyzny.

- Czym można panu służyć?

Downar spojrzał na nią uwodzicielsko. Od razu zorientował się, że szczęście mu

sprzyja.

- Nie przypuszczałem, że w biurze podróży pracują tak urocze istoty - powiedział.

Zarumieniła się. Udała, że jest urażona w swej urzędowej godności.

- Czy pan przyszedł po to, aby zabierać mi czas, czy też chce pan coś załatwić?

- I jedno, i drugie. Chciałbym coś załatwić, a wieczorem może umówilibyśmy się

gdzieś na kawę?

- Nie pijam kawy - powiedziała oschle, ale spojrzała na niego dużo życzliwiej.

- No to ja będę pił kawę, a pani sok pomarańczowy.

- O tym potem. Na razie może mi pan wreszcie powie, co pan chce załatwić?

- Sądząc po nazwie instytucji, w której się znajduję, bez trudu można dojść do

wniosku, że chcę się wybrać w podróż.

- Chce się pan zapisać na jakąś wycieczkę?

- Chciałbym. Ale właściwie to bardzo smutno tak podróżować samemu, gdyby na

przykład z panią...

- Niech pan nie żartuje.

- Wcale nie żartuję. Od paru minut właściwie nie jestem pewien, czy chcę jechać na tę

wycieczkę, czy też wolę zostać w Warszawie i chodzić z panią na sok pomarańczowy albo na

kefirek. To już zależy wyłącznie od pani. A propos. Czy pani umie pisać na maszynie?

Spojrzała na niego zdziwiona.

- Oczywiście, że umiem. Ale dlaczego to pana interesuje?

- Bo mogłaby pani na przykład wyjechać ze mną za granicę jako maszynistka.

- Jako maszynistka?

- Tak. Bardzo nie lubię samemu stukać na maszynie. Wolę dyktować.

Przyjrzała mu się z wielkim zainteresowaniem.

- To pan jest pisarzem?

- Tak. Pisarzem, dziennikarzem. Nie wiem tylko, czy odpowiadałaby pani moja

maszyna. Boja mam royala.

- Och, to powinien pan zaangażować raczej Stefę. Ona ciągle pisze na royalu.

- A kto to jest panna Stefa?

- Sekretarka dyrektora Rajskiego.

- Ach tak. A miła?

- Bardzo. Dużo milsza ode mnie.

- W to nigdy nie uwierzę - Aleja przecież jeszcze nie wiem, jak pani na imię.

- Czy to ważne?

- Chciałbym wiedzieć.

- No więc dobrze, powiem panu. Na imię mi Julia.

- Co za zbieg okoliczności. Bo jajestem Romeo. Kiedy wolno mi będzie przyjść pod

pani balkon?

Z głębi sali ktoś zawołał:

- Panno Julio, do dyrektora.

- Muszę już iść. Dowidzenia. Niewiele się pan dowiedział ode mnie o tej wycieczce.

- Nic nie szkodzi. Przyjdę innego dnia.

- Ale przecież któraś z koleżanek może pana poinformować.

- Wolę rozmawiać na te tematy z panią. Do zobaczenia, Julio. I jeszcze chciałbym

panią o coś zapytać. Czy tylko panna Stefa pisze na royalu?

- Tylko. Mamyjedną maszynę tego typu. Jest pan bardzo dziwnym człowiekiem.

- Mnie samemu tak się czasem wydaje. Ciao. Downar, zamyślony, szedł wolnym

krokiem w kierunku

Marszałkowskiej. Miał wielką ochotę o wiele jeszcze spraw wypytać tę dziewczynę,

ale bał sieją spłoszyć. W żadnym wypadku nie powinna się domyśleć jego właściwej roli.

Dyrektor Rajski. Hm... Ojciec narzeczonej Natorskiego. Czyżby on miał coś wspólnego z tą

sprawą. Kto pisał anonim na royalu i przecież chyba nie ta jakaś Stefa. W każdym razie to był

pewien krok naprzód, bardzo niewielki, ale był. Teraz należało znaleźć jakiś pretekst do

rozmowy z inżynierem Rajskim.

Kobiela jeszcze nie wrócił do komendy.

Downar postanowił nie czekać na niego. Spotkał na korytarzu sierżanta Biegasa i

spytał:

- Macie trochę wolnego czasu?

- Właściwie to w tej chwili mam, towarzyszu kapitanie.

- Umiecie pisać na maszynie?

- Tak jest.

- A macie chęć pomóc mi w maleńkim przesłuchaniu?

- Dlaczego nie.

- No to pozwólcie do mojego pokoju i każcie przyprowadzić tego faceta, którego

dzisiaj rano przywiózł z Pragi Kobiela.

- Widziałem go. Taki mętny blondyn?

- Ten sam.

Mańczyk wszedł chwiejnym krokiem. Zatrzymał się przed biurkiem i patrzał

niespokojnie na Downara. Był blady. Lewa powieka drgała mu nerwowo.

- Siadajcie.

Już sam ton głosu świadczył o tym, że rozmowa nie zapowiada się najprzyjemniej.

Przyjacielska pogawędka w mieszkaniu na Wileńskiej była odległym wspomnieniem.

Nagle Mańczyk powziął decyzję. Postanowił zaatakować.

- Nie rozumiem, dlaczego zostałem zatrzymany. Na jakiej podstawie? Jakim prawem

aresztuje się spokojnego, niewinnego obywatela? Nie pokazano mi nawet nakazu

aresztowania. To jest bezprawie.

Downar podniósł głowę znad papierów i zmrużył oczy.

- Niech się „spokojny” obywatel uspokoi - powiedział wolno, akcentując

poszczególne sylaby. - O prawie i o bezprawiu pomówimy innym razem. Na razie chciałbym

usłyszeć, dlaczego to obywatel wprowadza w błąd władzę, co?

- Nie rozumiem, o co chodzi.

- To ja wam to zaraz wytłumaczę. Podczas naszej pierwszej rozmowy oświadczyliście

mi, że pomyłkowo daliście inżynierowi Natorskiemu tę oprawę, którą znaleźliście w biurku

pana Hertza. Przypominacie to sobie?

- Tak. To znaczy...

- To znaczy, że skłamaliście. Inżynier Natorski otrzymał właściwą oprawkę do swoich

okularów. A teraz chciałbym wiedzieć, co zrobiliście z tą oprawką zabraną z biurka?

- Pan Hertz oskarżył mnie o złodziejstwo?!

- Pytam, co zrobiliście z tą oprawką? - powtórzył z naciskiem Downar.

Mańczyk milczał. W zdenerwowaniu obgryzał paznokcie u lewej ręki.

Downar pochylił się ku niemu przez biurko.

- Nie chcecie mówić, co? A może zapomnieliście? To ja wam przypomnę. Po prostu

ukradliście tę oprawkę.

Mańczyk zaśmiał się histerycznie.

- Po cóż miałbym kraść oprawkę? Ja nie noszę okularów. A taka zwykła oprawka ileż

może być warta? Sto pięćdziesiąt, dwieście złotych...

- Słusznie. Zwykła oprawka może tyle kosztuje. Ale to nie była zwykła oprawka. To

była oprawka ze złota, ze szczerego złota. Kilka takich grubych, złotych oprawek i już można

zebrać parę groszy. Czyż nie mam racji?

Mańczyk skurczył się nagle, jakby zmalał. Siedział nieruchomo i przyglądał się swoim

obgryzionym paznokciom.

Downar nie czuł satysfakcji. Nie lubił takich łatwych zwycięstw. Wiedział jednak, że

musi wykorzystać załamanie się tego człowieka. Postanowił strzelić teraz trochę na ślepo.

- Od jak dawna kocha pan tę kobietę?

- O czym pan mówi?

- Nie o czym, a o kim. Mówię o tej blondynce, której fotografię już panu

pokazywałem.

Downar wyjął zdjęcie znalezione w biurku Hertza.

Mańczyk odwrócił głowę.

- Nie wiem, o co panu chodzi.

- Chcę się czegoś dowiedzieć o tej kobiecie. Przecież pan się w niej kocha.

- Nic mnie z nią nie łączy.

- Gotów jestem uwierzyć, że jest to miłość bez wzajemności - powiedział Downar -

ale jednocześnie jestem przekonany, że wie pan o niej bardzo dużo.

- Nic nie wiem.

- Radziłbym panu zdobyć się na większą elokwencję.

- Nic nie wiem - powtórzył z uporem Mańczyk. Downar oparł brodę na pięści i zimne,

złe spojrzenie utkwił w twarzy optyka.

- Obywatelu Mańczyk - wycedził przez zaciśnięte zęby - czy wiecie, o co jesteście

podejrzani?

- O kradzież oprawki do okularów.

- Nie. O zamordowanie Teodora Hertza. Mańczyk zerwał się. Był trupio blady.

- Nie, nie. To nieprawda! To nieprawda!

Downar odczekał chwilę. Zapalił papierosa i powiedział bardzo wolno:

- A teraz radzę wam powiedzieć wszystko, co wiecie o tej sprawie.

ROZDZIAŁ VIII

Kobiela, stosownie do polecenia Downara, pojechał na Wawelską. Włożył granatowy,

roboczy kombinezon, a przez ramię przewiesił skrzynkę z narzędziami. Patrząc na tego

pucołowatego, jowialnie uśmiechniętego montera, trudno było się domyśleć, że to oficer z

Wydziału Śledczego.

Drzwi otworzyła mu sympatyczna czarnulka w białym czepeczku.

Kobiela uśmiechnął się do dziewczyny, pokazując równe, zdrowe zęby.

- Dzień dobry.

- Dzień dobry. Czego pan sobie życzy?

- Jajestem z miejskiego przedsiębiorstwa robót hydraulicznych. Kazano mi tu

sprawdzić instalację. Z głębi mieszkania rozległ się kobiecy głos.

- Kto to, Marysiu?

- Hydraulik, proszę pani. Mówi, że musi sprawdzić rury.

- Powiedz mu, żeby przy okazji przetkał umywalkę w łazience.

- Dobrze, proszę pani.

Kobiela poprawił umywalkę, postukał młotkiem w rury i poszedł do kuchni.

- A jak ze zlewem?

- Trochę wolno ścieka. Pewnie tłuszcz go zatyka. Ale to nieważne. Nie będzie teraz

takiego gotowania. Państwo wyjeżdżają.

- Wyjeżdżają? Daleko?

- Bardzo daleko. Do Londynu.

Kobiela zabrał się do rozkręcania rury pod zlewem. Chciał zyskać na czasie.

- I panna Marysia tak tu sama zostaje na gospodarstwie? - Jeszcze nie wiem, jak

państwo zarządzą.

- Boja może czasem mógłbym pocieszyć pannę Marysię w tej samotności.

Roześmiała się.

- Niech pan nie gada głupstw, tylko niech pan przetka tę rurę.

- Już się robi.

- Ja teraz wychodzę, Marysiu - zabrzmiał ten sam głos. - Aha. Byłabym zapomniała.

Przyjdzie pewnie krawcowa. Oddasz jej te trzysta złotych.

Weszła do kuchni. Kobiela spojrzał w kierunku drzwi i poczuł, że mu się robi gorąco.

Nie mógł się mylić. To była ta sama blondynka, którą widział na fotografii znalezionej w

mieszkaniu Teodora Hertza. Pośpiesznie odwrócił głowę i z zapałem począł odkręcać rurę.

Natorska położyła trzysta złotych na stole i wyszła.

- Ładna ta twoja pani - powiedział Kobiela.

- A ładna - mruknęła niechętnie Marysia, wzruszając ramionami.

Trzasnęły drzwi wejściowe.

Kobiela po chwili podniósł się i podszedł do okna.

- To pani inżynierowa chodzi w żałobie? - spytał zdziwiony.

- A tak. Podobno umarł jakiś jej bliski krewny. Ale żeby po krewnym nosić taką

ciężką żałobę. Przecież ona przez ten welon świata nie widzi.

Kobiela pomyślał, że światjej także nie widzi przez ten welon. Głośno powiedział:

- Ładna kobieta, ale mnie tam się lepiej podoba panna Marysia, może byśmy się tak

wybrali jutro do jakiegoś kina? Co panna Marysia na to?

- A co też panu do głowy przychodzi? Państwo pojutrze wyjeżdżają za granicę, a ja

będę do kina latała? No jakże by to wyglądało? Przecież jest robota.

- To oni już pojutrze do tego Londynu?

- Ano tak. Jak wyjadą nareszcie, to ja będę swobodniejsza. Zadźwięczał dzwonek.

Marysia wyszła do przedpokoju. Po chwili wróciła, niosąc dużą pakę. Śmiała się.

- Moja pani to też ma pomysły. Zupełnie jak dziecko.

- A bo co?

- No niech pan tylko spojrzy. Na co jej te zabawki? Rozpakowała paczkę i wyjęła

cztery pluszowe niedźwiadki.

- To, to przysłali teraz ze sklepu? - spytał Kobiela.

- Tak. Podobają się panu takie misie?

- Bardzo. Państwo Natorscy mają dzieci?

- Właśnie, że nie. A pani ciągle jakieś zabawki kupuje. Raz lalki, to znowu misie.

Potem zawsze komuś to porozdaje. Szkoda tylko pieniędzy.

Kobiela z powrotem przykręcił rurę do zlewu. Podniósł się z podłogi i otrzepał

kombinezon.

- Gotowe.

- Może się pan herbaty napije?

- Dziękuję bardzo, ale już nie mam czasu. Tak się z panią Marysią zagadałem, że nie

zauważyłem, jak ten czas przeleciał. Zdaje się, że dostanę od szefa. Do widzenia.

- Niech pan do mnie wpadnie kiedy panie, panie...

- Władek. Władysław mi na imię.

- To niech pan o mnie nie zapomni, panie Władku.

- Ale skąd ja bym o takiej piękności zapomniał. Do widzenia, panno Marysiu.

Szacunek.

Z pierwszego napotkanego automatu Kobiela zadzwonił do komendy.

Downar nie chciał wierzyć własnym uszom. - Jesteście pewni? Nie mylicie się?

- O pomyłce nie ma mowy. Mam zdjęcie pani inżynierowej w kieszeni. Wszystko się

zgadza. Nawet pieprzyk pod prawym okiem. Chyba że to siostra bliźniaczka.

- Zaczekajcie. Przełączę rozmowę na drugi aparat - po chwili w słuchawce rozległ się

znowu podniecony głos Downara. - Nie mogłem swobodnie z wami rozmawiać, bo właśnie

mam u siebie Mańczyka. Dużo już z niego wymaglowałem, ale tojeszcze musi potrwać. To,

co żeście mi powiedzieli, to jest rewelacja. Ja się w tej chwili nie mogę ruszyć. Muszę

skończyć z tym optykiem. Jedźcie zaraz do Grandu, pokażcie fotografię szefowi recepcji i

spytajcie go, czy to ta sama blondynka, która odwiedzała Brazylijczyka. Znacie Ziutę?

- Tę prostytutkę? No pewnie, że ją znam.

- To doskonale. Postarajcie sieją odnaleźć. Powiedzcie jej, że ja was przysyłam. Także

pokażcie jej zdjęcie i spytajcie, czy to o tej „ździrze” mi opowiadała w kawiarni na rogu

Wspólnej. Pośpieszcie się i wracajcie do komendy. Czekam na was.

- Dobra jest, towarzyszu. Już lecę. Ale nie zapominajcie, że Natorscy pojutrze

pryskają do Londynu.

- Spokojna głowa. Nie zapomnę.

Kobiela powiesił słuchawkę i wybiegł na ulicę. Ciężka skrzynka z narzędziami

przeszkadzała mu.

Na placu Narutowicza wskoczył w piątkę. Dojechał do rogu Hożej i Marszałkowskiej.

Chwilę się zawahał. Do Grand Hotelu w takim stroju? Nie było jednak czasu na to, żeby się

przebierać.

Szef recepcji spojrzał ze zdziwieniem na tryskającego zdrowiem montera.

- Czego pan sobie życzy? To chyba nie do mnie.

- Do pana, panie dyrektorze - powiedział Kobiela i pokazał swoją legitymację

służbową. - Ja jeszcze w sprawie tego brazylijskiego gościa.

- Przecież on już dawno wyjechał.

- To, to ja wiem. Chodzi o tę piękność, która go tu odwiedzała. Podobno pan dyrektor

ją widział. Niech pan spojrzy. Czy to ta sama?

Szef recepcji wziął do ręki fotografię i przyjrzał jej się uważnie.

- Wydaje mi się, że to ona.

- Czy tylko się panu wydaje, czy pan jest pewien?

- No wie pan. Prawie jestem pewien, ale... Kobietę tak zmienia uczesanie, suknia... A

poza tym ja przecież nie przyglądałem jej się tak bardzo dokładnie. Ostatecznie wtedy

niewiele mnie to obchodziło, kto odwiedza profesora Nogueirę.

Kobiela podziękował za informacje i wyruszył na poszukiwanie Ziuty. W Grandzie w

kawiarni nie było. Zajrzał do Alhambry i do Stolicy - także bez skutku. Znalazł ją dopiero w

Stylowej na MDM.

Spojrzała na niego ze zdziwieniem.

- O co chodzi?

- Przysyła mnie do obywatelki kapitan Downar. Zna go pani?

- Znam. A bo co? Kobiela wyjął fotografię.

- Czy to o niej opowiadała pani kapitanowi. To ta piękność odwiedzała Brazylijczyka

w Grandzie?

- No pewnie, że to ona. - Jest pani tego pewna?

- Oczywiście. Nie ma o czym gadać. A wie pan, że panu do twarzy w tym

kombinezonie. Przystojny z pana monter. Może się spotkamy wieczorkiem?

- Nie mam czasu na głupstwa. Do widzenia.

- To nie są żadne głupstwa. Arrivederci.

Wyszedłszy ze Stylowej, Kobiela postanowił, nie zwlekając, pojechać do komendy.

Bardzo był ciekaw, jak wypadło przesłuchanie Mańczyka. Downar musiał tam już z niego

sporo wydusić.

Akurat podjeżdżała do przystanku osiemnastka. Począł się więc przeciskać pomiędzy

stojącymi pod czerwonym światłem wozami. Nagle drgnął. W szarym fiacie spostrzegł

kobietę w czerni. Gęsta woalka zakrywałajej twarz. Natorska. Obok niej, przy kierownicy

siedział barczysty blondyn o twarzy sportowca. O parę kroków dalej stała wolna taksówka.

Kobiela wsiadł do niej i powiedział:

- Jedź pan za tym fiatem.

ROZDZIAŁ IX

Natorski całe przedpołudnie spędził w prokuraturze. Przestudiował bardzo dokładnie

materiały dotyczące sprawy Warysa. Zdjęcia sytuacyjne, odbitki daktyloskopijne, protokoły,

zeznania świadków. Cała sprawa ukazywała mu się teraz w nieco innym świetle. Coraz

bardziej bowiem utwierdzał się w przekonaniu, że morderstwo dokonane w jego kancelarii

miało z nią związek. Ten człowiek musiał wiedzieć coś, co mogło przyczynić się do

uniewinnienia Warysa, ale jednocześnie było to oskarżeniem kogoś innego. Dlatego zginął.

Wśród zdjęć, dokonanych wtedy przez urzędowego fotografa, jedno zwróciło jego

specjalną uwagę. Tapczan, koło którego znaleziono Daniele Parnowską. Ale nie położenie

zwłok zainteresowało Natorskiego. Uderzyło go w tej fotografii zupełnie co innego, coś, nad

czym się wtedy wcale nie zastanawiał. Na tapczanie widać było wyraźnie cztery pluszowe

niedźwiadki. Siedziały rzędem oparte o poduszki. Warysowie nie mieli dzieci. Po co komu aż

cztery misie?

Natorski był bardzo zamyślony, gdy wychodził z prokuratury.

Na ulicy dogonił go adwokat Zagrodzki.

- Dzień dobry, kolego. Mam do was maleńki interes.

- Słucham?

- Chciałbym wam zaproponować, żebyście się podjęli pewnej sprawy.

Natorski energicznie potrząsnął głową.

- Bardzo żałuję, ale w tej chwili to jest wykluczone.

- Może jednak zainteresowałaby was ta sprawa - nalegał Zagrodzki. - Mnie osobiście

bardzo zależałoby na tym, żebyście ją przyjęli. Wiem przecież, że jesteście dobrym

fachowcem w tej branży, a tutaj chodzi o przyjaciółkę mojej matki, więc...

- O cóż to chodzi? - spytał bez entuzjazmu Natorski.

- Widzicie, to jest dosyć dziwna historia - powiedział Zagrodzki. - Pani, o której

mówię, jest żoną profesora Wasilewskiego. Trudno sobie wyobrazić, żeby zajmowała się

szmuglem, a tymczasem została zatrzymana na lotnisku w Moskwie przez milicję. Po

kilkudniowym dochodzeniu przekazano ją naszym władzom. Szczegółów nie znam. Wiem

tylko tyle, że zrewidowano bardzo dokładnie jej bagaż i zabrano jej tylko zabawkę,

pluszowego niedźwiedzia.

Natorski zatrzymał się.

- Pluszowego niedźwiedzia?

- Tak. Musicie przyznać, że to trochę dziwne. Nie widzę podstawy, żeby z powodu

takiej zabawki aresztować kogoś. Ostatecznie trudno to nazwać szmuglem.

- Zgadzam się przyjąć tę sprawę - powiedział Natorski. - Czy ta niewiasta siedzi na

Mokotowie?

- Nie. Zwolniono ją za kaucją. Będzie odpowiadać z wolnej stopy. No wiecie, profesor

Wasilewski to jednak pozycja w świecie naukowym. Trudno przypuścić, żebyjego żona

uciekła. Poza tym to przecież starsza kobieta.

- Podajcie mi jej adres i numer telefonu.

Gdy Natorski skończył notować, Zagrodzki uścisnął serdecznie jego dłoń.

- Bardzo wam dziękuję, kolego, że chcecie się zająć tą sprawą. Matka nie daje mi

spokoju. Chciała, żebym ja się podjął obrony, ale, jak wiecie, tego rodzaju historie nie bardzo

wchodzą w zakres mojej specjalności i trzeba mieć praktykę. Pomyślałem więc o was.

- Miło to z waszej strony, że pamiętaliście o mnie - powiedział Natorski i wsiadł do

tramwaju.

Profesor Wasilewski mieszkał na Rynku Nowego Miasta. Drzwi otworzyła gosposia w

podeszłym wieku.

- Czy zastałem panią profesorową? - spytał Natorski. Staruszka obrzuciła go

podejrzliwym spojrzeniem.

- A pan w jakiej sprawie?

- Proszę powiedzieć pani profesorowej, że jestem adwokatem i przychodzę z

polecenia mecenasa Zagrodzkiego.

- Pan pozwoli.

Wszedł do niewielkiego hallu i rozejrzał się.

Wysłużona bidermayerowska kanapka, owalny, mahoniowy stolik, zniszczone

foteliki. Na ścianach parę starych francuskich sztychów.

Skrzypnęły drzwi.

Pani profesorowa Wasilewska dobiegała zapewne siedemdziesiątki, ale trzymała się

prosto i ruchy miała żwawe. Musiała to być kiedyś bardzo piękna kobieta. Rysy regularne,

oczy duże, o miękkim aksamitnym blasku. Śnieżnobiałe włosy upięte były misternie w

wysoki kok. Na powitanie wyciągnęła drobną, wypielęgnowaną dłoń.

- Miło mi pana poznać, panie mecenasie. Pan pozwoli do gabinetu.

Usiedli w niskich wolterowskich fotelach.

- Czy Wituś Zagrodzki wspomniał coś panu o mojej fantastycznej przygodzie?

- Tak, ale bardzo ogólnikowo. Byłbym wdzięczny, gdyby pani osobiście zechciała mi

opowiedzieć wszystko od początku.

- Oczywiście. A więc... wybrałam się do Moskwy.

- Z wycieczką?

- Nie. Pojechałam na zaproszenie mojej siostrzenicy, która wyszła za mąż za

Rosjanina i mieszka stale w Moskwie.

- Podróżowała pani samolotem?

- Tak. Poleciałam samolotem. To mniej męczące. Wszystkie formalności załatwiłam

stosunkowo szybko i bez większego trudu. Moj mąż zna dobrze dyrektora Rajskiego, który

był tak uprzejmy, że zajął się wszystkim. Zna pan dyrektora Rajskiego?

Natorski uśmiechnął się.

- Tak. Nawet jestem zaręczony z jego córką.

- Z Elżbietą? No widzi pan. Co za zbieg okoliczności. Jaka ta Polska mała. Właściwie

wszyscy się znają albo mają tych samych znajomych i przyjaciół.

- Więc wyruszyła pani w podróż samolotem... - powiedział Natorski, pragnąc wrócić

do właściwego tematu rozmowy.

- Tak. I proszę sobie wyobrazić, że na lotnisku podeszła do mnie bardzo elegancka i

przystojna pani, która poprosiła mnie o drobną przysługę. Powiedziała mianowicie, że jej

siostra mieszka w Moskwie i że chciałaby przesłać swej małej siostrzenicyjakąś drobnostkę,

jakąś zabawkę. Wręczyła mi pluszowego niedźwiadka. Żeby nie robić mi kłopotu, jej

szwagier miał wyjść w Moskwie na lotnisko i odebrać tego misia. Nie zastanawiałam się nad

tym, w jaki sposób ten szwagier dowie się o tym, że ja wiozę zabawkę dla jego dziecka. Po

prostu nie pomyślałam o tej sprawie. Wie pan, jak to czasem bywa?

- Wiem, wiem. I cóż się stało następnie?

- Przylecieliśmy bez żadnych przygód do Moskwy. Na lotnisku rzeczywiście podszedł

do mnie jakiś mężczyzna, przedstawił mi się i powiedział, że to właśnie on jest owym

szwagrem. Oddałam mu oczywiście niedźwiadka. Podziękował mi i szybko się oddalił. Kiedy

wsiadałam do taksówki, zatrzymała mnie milicja. I tak zamiast odwiedzić siostrzenicę,

dostałam się do aresztu. Muszę przyznać, że obchodzono się ze mną bardzo dobrze i warunki

miałam zupełnie przyzwoite. Ale nie po to przecież wybrałam się w podróż do Moskwy.

Przez parę dni badali mnie jacyś oficerowie. Wypytywali się o rozmaite rzeczy. A potem

odesłali mnie do Warszawy. Powiadam panu, panie mecenasie, że nic, ale to absolutnie nic z

tego wszystkiego nie rozumiem. A pan? Rozumie pan to? Bo przecież to chyba niemożliwe,

żeby chodziło im o tego niedźwiadka pluszowego. Chyba to nie jest zbrodnia? Czyż to można

nazwać kontrabandą? Co pan o tym sądzi, panie mecenasie?- Trudno mi w tej chwili coś

konkretnego powiedzieć - uśmiechnął się Natorski. - W każdym razie mogę panią zapewnić,

że nie ma pani żadnego powodu do obaw. Proszę się nie denerwować. To wszystko niebawem

się wyjaśni. Porozumiem się z prokuraturą i zapoznam się z materiałami przekazanymi

naszym władzom przez milicję radziecką. Chciałem jeszcze tylko panią zapytać, czy pamięta

pani nazwisko tej osoby, która wręczyła pani na lotnisku niedźwiadka. Profesorowa

potrząsnęła głową.

- Nie. Nie pamiętam. Nie jestem nawet pewna, czy ta pani w ogóle przedstawiła mi

się.

- A ten mężczyzna na lotnisku w Moskwie? Też pani nie pamięta jego nazwiska?

- On mi się przedstawił, ale naprawdę nie pamiętam, jak się nazywa. Pan wie przecież,

panie mecenasie, że ludzie zazwyczaj bardzo niewyraźnie mówią swoje nazwisko. Zresztą nie

zwracałam na to uwagi. Co mnie to może obchodzić, jak on się nazywa.

Natorski wodził zamyślonym spojrzeniem po półkach z książkami.

- A czy pani poznałaby tę osobę, która wręczyła pani na lotnisku pluszowego

niedźwiadka? - spytał po chwili.

- Sądzę, że tak. Pamiętam ją dość dobrze. Bardzo szykowna i przystojna kobieta.

Natorski wstał.

- Nie będę już pani dłużej zabierał czasu. Dowiem się wszystkiego dokładnie i

pozwolę sobie do pani zatelefonować. Proszę się absolutnie tą sprawą nie przejmować i nie

denerwować. To jakieś nieporozumienie.

- Mój Boże! - wykrzyknęła pani profesorowa. - Przecież ja pana nawet nie

poczęstowałam herbatą. A taki upiekłam wczoraj doskonały sernik. Może pan jeszcze chwilę

zostanie? Zaraz każę zaparzyć świeżutkiej herbaty.

Natorski uśmiechnął się.

- Dziękuję pani serdecznie, ale muszę już biec. Innym razem chętnie przyjdę na

sernik.

Kierowca właśnie włączył motor.

Natorski wskoczył do autobusu i usiadł przy oknie. W zamyśleniu patrzał na wąskie

ulice Nowego Miasta. A miał o czym myśleć. Dziwna przygoda profesorowej Wasilewskiej w

sposób niezwykle sugestywny kojarzyła mu się z fotografią oglądaną niedawno w

prokuraturze. Czyżby Warysowa? Nie wydawało mu się to rzeczą prawdopodobną, a jednak...

A bambusowa laseczka fałszywego Brazylijczyka? Wszystko to miało chyba ze sobą jakiś

związek.

Postanowił zbadać tę sprawę i pojechać do Warysowej. Najprzód jednak chciał

pomówić z ojcem Elżbiety.

Inżynier Rajski przyjął go jak zwykle z wylewną serdecznością.

- Dzień dobry, dzień dobry, kochany panie Eustachy. Niezmiernie się cieszę, że mnie

pan odwiedził. Mam wprawdzie dzisiaj sporo roboty, ale dla takiego miłego gościa zawsze się

znajdzie chwila czasu. Cóż tam słychać? Co nowego? Dawno pana nie widziałem.

Rajski był uprzejmy, opanowany i pewny siebie, ale Natorski wyczuwał w nim

doskonale maskowane zdenerwowanie. Spytał obojętnie:

- Czy zna pan profesora Wasilewskiego?

- Oczywiście. Jesteśmy od dawna zaprzyjaźnieni.

- Słyszał pan o tej fantastycznej przygodzie jego żony?

- Tak, coś słyszałem. Podobno aresztowano ją w Moskwie na lotnisku - zniżył głos i

pochylił się ku Natorskiemu. - Mówiąc między nami, oni tam są przesadnie przeczuleni.

Trudno sobie wyobrazić, żeby profesorowa Wasilewska zajmowała się jakimiś niewyraźnymi

kombinacjami. Nie wygląda na asa wywiadu - zaśmiał się trochę sztucznie.

Natorski nie podtrzymał tego wybuchu wesołości. Powiedział:

- Nie sądzę, żeby tu chodziło o sprawę szpiegowską. Raczej jakiś szmugielek.

Rajski nieznacznie wzruszył ramionami.

- Z tego, co mi mówił profesor Wasilewski, wynika, że żonie jego zabrano

pluszowego niedźwiadka. Trudno to nazwać szmuglem.

- Zależy od tego, czym się takiego misia nafaszeruje - zauważył spokojnie Natorski.

Rajski wyjął złotą papierośnicę.

- Zapali pan?

- Można by na przykład nadziać takiego misia złotymi papierośnicami - kontynuował

swą myśli Natorski.

- Nonsens - powiedział Rajski. - Złoto w Związku Radzieckim jest o wiele tańsze niż

u nas.

- Ale podobno carskie ruble tam są znowu droższe niż u nas. Słyszałem, że spora

różnica.

- Nie mam pojęcia. Nie znam się na tym. Ale dlaczego właściwie pan, panie Eustachy,

tak się interesuje przygodą profesorowej?

- Ponieważ będę występował jako jej adwokat.

- Ach tak. Teraz rozumiem. Przyznaję, że nie mogła lepiej trafić.

- Dziękuję za słowa uznania.

- Wie pan przecież chyba, jak bardzo cenię pana jako prawnika. I to nie jest tylko

moja opinia.

Natorski uśmiechnął się kwaśno.

- Niestety. Sprawa Warysa bardzo nadszarpnęła ostatnio moją opinię.

- A propos - ożywił się Rajski. - Co z tym Warysem? Wznawia pan proces?

- Oczywiście.

- I ma pan już w zanadrzu jakieś nowe okoliczności?

- Bardzo wiele okoliczności. Rajski poruszył się na fotelu.

- Zaciekawia mnie pan, panie Eustachy. Czy może mi pan uchylić rąbka swej

tajemnicy zawodowej? Przez cały czas pasjonowałem się tym procesem.

- Nie wątpię - powiedział Natorski, obserwując uważnie twarz przyszłego teścia. -

Niestety z różnych względów jestem zmuszony zachować w tej sprawie całkowite milczenie.

- Wobec tego nie nalegam - uśmiechnął się swobodnie Rajski. - Rozumiem, doskonale

rozumiem, że w tego rodzaju sprawach nie należy za dużo mówić, choćby nawet z ludźmi

najbardziej godnymi zaufania.

- Właśnie - przytaknął Natorski i podniósł się ze swego miejsca. - Mile się gawędzi,

ale na mnie już czas. Do widzenia.

- Do widzenia, drogi panie Eustachy. Niechże pan do nas wpadnie którego dnia.

Elżunia bardzo narzeka, że ją pan zaniedbuje.

- Mam rzeczywiście ostatnio niewiele czasu, ale postaram się poprawić. Proszę

pozdrowić ode mnie Elżbietę. W tych dniach zadzwonię.

Wyszedłszy z Biura Turystyki Międzynarodowej, Natorski poczuł, że zwiększona

dawka kofeiny dobrze mu zrobi. Wiedział jednak, że w pobliskiej Stolicy dają straszliwą lurę.

Chciał wpaść na chwilę do Klubu Prasy Międzynarodowej. Zdecydował się więc wypić kawę

w Alhambrze.

Niewielka salka tonęła w półmroku. Ponad szmerem rozmów unosiły się szare smugi

tytoniowego dymu. Zapach świeżo palonego santosu drażnił nozdrza.

Natorski stanął koło szatni i wzrokiem szukał wolnego stolika. Właśnie pod oknem

jacyś młodzi ludzie płacili. Śmieli się. Byli w doskonałych humorach. Wychodząc,

jasnowłosa dziewczyna spojrzała na niego z pewnym zainteresowaniem. Nagle zrobiło mu się

żal młodości. Przecież to właściwie niewiele tych lat, a przecież to już tak dawno.

Usiadł, zamówił kawę i zapalił papierosa. Znowu powrócił myślami do tamtej sprawy

i do rozmowy z Rajskim. Profesorowa Wasilewska, Warysowa, Rajski... Bronił się przed tym,

żeby ojca Elżbiety łączyć z tą całą historią, ale nie mógł się jednak oprzeć wrażeniu, że Rajski

prowadzi jakąś grę, że coś wie, że coś chce ukryć. Dlaczego on, u diabła, tak bardzo

interesuje się sprawą Warysa? Przecież chyba nie tylko ze względu na sławę adwokacką

przyszłego zięcia. Psiakrew! Czyżby on rzeczywiście miał coś wspólnego z tą sprawą? Jest

jednym z dyrektorów Biura Turystyki. Na takim stanowisku niewątpliwie istnieją różne

możliwości. Od niego dużo zależy. Od niego zależy, kogo wysłać na wycieczkę. On załatwia

sprawy paszportowe. Poza tym jest zorientowany w ruchu turystycznym. Wie, kto wyjeżdża

za granicę. Jest człowiekiem bardzo zamożnym. Prowadzi dom na wysokim poziomie.

Niedawno kupił sobie nowy wóz, tego szarego fiata. Skąd bierze na to wszystko pieniądze?

Przecież nie z tej mizernej dyrektorskiej pensyjki. Do diabła, do diabła! Pluszowe

niedźwiadki... Na tym zdjęciu sytuacyjnym widział wyraźnie cztery takie misie siedzące na

tapczanie w willi Warysów.

No ale właściwie to niczego nie dowodzi. Ostatecznie każdemu wolno bawić się

misiami. Warysowa nie miała dzieci. Nie hodowała też ani psów, ani kotów. Może więc swe

macierzyńskie uczucia przelewała na pluszowe niedźwiadki? A Ewa? Czy mógł mieć do niej

całkowite zaufanie? Czy nie jest w jakiś sposób zamieszana w to wszystko? To zgubienie

kluczy było trochę podejrzane. Znała jego sprawy. Wiedziała nieomal o każdym jego kroku.

Do licha! Nie można przecież wszystkich podejrzewać.

Postanowił zobaczyć się z Warysową. Skinął na kelnerkę.

Zapomniał o Klubie Prasy. Szedł zamyślony w kierunku Marszałkowskiej. Na rogu

Brackiej czerwone światło. Zatrzymał się.

- Dzień dobry, panie mecenasie. Odwrócił głowę.

- Witam pana, panie kapitanie. Czyżby mnie pan znowu śledził?

- Zgadł pan. Chciałbym z panem chwilę pogawędzić.

- To się znakomicie składa, boja także mam panu coś ciekawego do

zakomunikowania. Gdzie moglibyśmy spokojnie porozmawiać?

- Może po prostu wstąpi pan na chwilę do mnie? - zaproponował Downar. - Mieszkam

tu niedaleko, na Koszykowej.

Wskoczyli do przejeżdżającego trolejbusu. Gdy znaleźli się przed potężnym

gmachem, Natorski spytał:

- Wysoko pan mieszka?

- Czwarte piętro.

- A winda?

- Wyjątkowo działa. Przynajmniej dzisiaj. Pojechali na górę.

Downar usadowił swego gościa na niewielkim foteliku, obitym zieloną materią.

Spytał:

- Napije się pan kawy? Natorski potrząsnął głową,

- Nie, dziękuję. Jako sławny detektyw powinien pan wiedzieć, iż przed chwilą

skonsumowałem w Alhambrze potężną porcję tego wzmacniającego płynu. Przyznaję, że

odczuwałem brak kofeiny w organizmie, ale brak ten został z nadmiarem wyrównany.

- To może kropelkę jakiegoś alkoholu?

- Nie, nie, dziękuję bardzo. Jeśli chce mi pan zrobić przyjemność, to poproszę o

szklankę zimnej wody. O ile możności bez arszeniku.

- Mam wrażenie, że znalazłby się w Warszawie ktoś, kto chętnie by pana poczęstował

taką lemoniadką - powiedział Downar i przyniósł wodę.

- Czy mówi pan poważnie? - spytał Natorski.

- Najzupełniej. Aha... Chciałem pana zapytać, kto owej pamiętnej soboty otworzył

drzwi klientowi, który ostatni wyszedł z pańskiej kancelarii i który podał się za Teodora

Hertza.

Natorski pomyślał chwilę.

- Chyba ja mu otworzyłem. Tak, tak, na pewno. Teraz sobie przypominam. Ewa pisała

coś na maszynie, a ja wyszedłem z łazienki, kiedy rozległ się dzwonek. Otworzyłem więc

drzwi i od razu wprowadziłem tego jegomościa do mojego gabinetu.

- Więc panna Ewa w ogóle go nie widziała? - Nie.

- A jak wychodził?

- O ile sobie przypominam nie odprowadzała go do drzwi. Cały czas pisała na

maszynie w sąsiednim pokoju.

Downar począł przebierać palcami po poręczy fotela. - Więc pan jest właściwie

jedynym człowiekiem mogącym zidentyfikować tego faceta.

- Z tego wynika, że tak.

- Zakładając, że to on jest mordercą, możemy bez trudu dojść do niezbyt dla pana

miłego wniosku, iż osobnik ten z prawdziwą radością widziałby pana w kostnicy.

- Rozumowanie to wydaje mi się logiczne - przyznał bez entuzjazmu Natorski

- Tak - ciągnął dalej Downar. - I nie tylko jego ucieszyłaby wieść o pańskim zgonie.

Trzeba sobie bowiem zdać sprawę z tego, że jego zdemaskowanie stałoby się przysłowiową

nitką, która doprowadziłaby nas do kłębka, czyli do wykrycia całej tak sprawnie działającej

organizacji. Natorski uważnie przyjrzał się Downarowi.

- Czy chce mnie pan nastraszyć, kapitanie?

- Nie. Chciałbym tylko, żeby pan jasno zdawał sobie sprawę z sytuacji. Jeżeli

założymy, iż sprawa Warysa łączy się z tą sprawą, to ta sympatyczna spółka ma już na swoim

koncie dwa morderstwa. A czy dwa morderstwa, czy trzy, to już wszystko jedno.

- Jak dla kogo - mruknął Natorski, który siedział osowiały i z wyraźnym

obrzydzeniem palił papierosa.

- Ale dajmy temu spokój - powiedział Downar. - Wspomniał pan, panie mecenasie, iż

ma mi pan coś bardzo ciekawego do powiedzenia.

Natorski zgasił papierosa i pociągnął łyk wody.

- Straciłem jakoś zapał narracyjny.

- Niech mi pan nie robi zawodu. Jestem bardzo ciekaw nowych rewelacji.

- No więc dobrze, opowiem panu. Ale nie sądzę, żeby to dla pana były takie rewelacje.

Natorski opowiedział o swoich spostrzeżeniach w prokuraturze i o wizycie u

profesorowej Wasilewskiej. O rozmowie z Rajskim wolał na razie nie wspominać. Dopóki nie

był na sto procent pewny, nie chciał rzucać podejrzeń na ojca Elżbiety.

Downar słuchał, palił papierosa i kiwał głową. Powiedział:

- No cóż... przyznaję, że historia o pani profesorowej Wasilewskiej nie jest dla mnie

nowością. Rzeczywiście to się fantastycznie kojarzy z naszą sprawą. Milicja moskiewska

przyskrzyniła tego faceta, ale jak dotąd nie przekazali nam żadnych materiałów. Albo nie

puszcza farby, albo, co jest bardzo prawdopodobne, niewiele wie. Odbierał te zabawki

naszpikowane rublami i puszczał je dalej w kurs. Prawdopodobnie nie zna nawet nazwisk

naszych cwaniaków. Ktoś, kto potrafi zorganizować taką aferę, na pewno odpowiednio się

zabezpieczył. To tak jak w konspiracji, poszczególne komórki nie wiedzą o sobie i nie mogą

sypnąć nawet przy dobrych chęciach. Bardzo interesujące natomiast jest to, co mi pan

powiedział o tym zdjęciu. Przyznaję ze skruchą, że wtedy rzeczywiście nie zwróciłem uwagi

na pluszowe niedźwiadki, znajdujące się w mieszkaniu Warysów. To się zdecydowanie

zazębia. Nie sądzi pan, panie mecenasie?

Natorski wzruszył ramionami.

- Boja wiem. Pozornie to tak wygląda, ale z drugiej strony może to też być czysty

przypadek. Obaj jesteśmy nastawieni na to i dlatego.

- Nie, nie - powiedział Downar. - Nie zdaje mi się, żeby pan miał rację. Związek

pomiędzy tymi faktami jest zbyt wyraźny. Oczywiście, że to jest tylko poszlaka. Warysową

możemy podejrzewać o to, że jest zamieszana w tę sprawę. Jednocześnie jednak nie możemy

wykluczyć, że została zamieszana nieświadomie, takjak profesorowa Wasilewska. Ciągle

jeszcze błądzimy we mgle, panie mecenasie. A mamy mało czasu, diablo mało.

- Dlaczego tak pan mówi?

- Dlatego, że obawiam się, iż niektórzy bohaterowie tego dramatu mogą zniknąć ze

sceny.

- Uciekną?

- Właśnie to mam na myśli.

- Niech ich pan aresztuje. Jeżeli wie pan, o kogo chodzi... Downar bezradnie rozłożył

ręce.

- Niestety, panie mecenasie. To nie jest takie proste. Wprawdzie mam na oku parę

osób, brak mi jednak konkretnych dowodów. Nie mogę aresztować ludzi jedynie na

podstawie niejasnych poszlak i domysłów. Żaden prokurator nie da mi nakazu aresztowania.

Natorski pokiwał głową.

- Tak. Oczywiście. No cóż... trudno mi coś panu doradzać. Nie jestem właściwie

wtajemniczony w całokształt śledztwa. Nie znam wszystkich elementów sprawy, a te

wycinkowe wiadomości nie pozwalają mi na stworzenie sobie jakiegoś sądu o całokształcie

sprawy.

Downar rzucił mu szybkie, badawcze spojrzenie.

- Wie pan co, panie mecenasie? W tej chwili przyszedł mi do głowy pewien pomysł.

Ale nie, nie, nie mogę przecież od pana wymagać takich rzeczy.

- Niech pan mówi, kapitanie. Zaciekawia mnie pan.

- To trochę ryzykowne. Nie mogę pana narażać.

- Niechżesz się pan tym nie przejmuje. Ostatecznie to ode mnie zależy, czy przyjąć

pańską propozycję, czy też ją odrzucić. Jeżeli tylko będę mógł pomóc, zrobię to z prawdziwą

przyjemnością.

- A więc dobrze.

Downar przysunął się do Natorskiego i zniżywszy głos, zaczął mówić.

ROZDZIAŁ X

Ewa podniosła wzrok znad maszyny.

- Wychodzi pan, panie mecenasie? - Tak.

- Dlaczego jest pan taki smutny?

- Nie. Wydaje się pani. Jestem może po prostu trochę zamyślony.

Wieczór był ciepły i pogodny. Na staromiejskim Rynku kręciło się sporo ludzi. Przed

Fukierem stała hałaśliwa gromadka studentów.

Natorski wsiadł do swojego moskwicza. Właściwie nie czuł lęku. Ogarnęło go uczucie

zniechęcenia. Miał dosyć. Po co mu to wszystko? Co go to obchodzi? Czy Warysowa? Czy

Rajski? Czy Ewa? Z jakąż rozkoszą położyłby się teraz gdzieś nad brzegiem rzeki i patrzał w

niebo, nie myśląc o niczym.

- Jestem diabelnie przemęczony - mruknął i nacisnął gaz.

Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat, Aleje Ujazdowskie. Nie zauważył nawet,

kiedy znalazł się koło Belwederu. Skręcił w Bagatelę.

Na placu Unii posłyszał znajomy głos.

- Cześć, Eustachy.

Uśmiechnięta twarz Ziemby wychylała się ku niemu z milicyjnego wozu.

- Czołem.

„Nie jest wykluczone, że Andrzej będzie robił niedługo sekcję moich zwłok” -

pomyślał Natorski.

Przed domem Warysowej stał szary fiat, nowy wóz Rajskiego.

Natorski zatrzymał się koło Humańskiej. Miał tu niezły punkt obserwacyjny. Chwilę

zastanowił się nad dalszym działaniem. Obecność Rajskiego była mu trochę nie na rękę. A

może właśnie to da coś nowego?

Wysiadł, zamknął wóz i szybkim krokiem przeszedł na drugą stronę ulicy. Uczucie

zniechęcenia i apatii zniknęło. Był podniecony. Zaczynała się niebezpieczna gra.

Wbiegł na drugie piętro i nacisnął dzwonek.

Otworzyła mu sama Warysowa. Była trochę zaskoczona jego niespodziewaną wizytą.

- Och, pan mecenas! Proszę bardzo. Nie spodziewałam się pańskich odwiedzin.

Zupełnie przypadkowo zastał mnie w domu. Dlaczego pan nie zadzwonił?

- Tak się złożyło, że nie miałem pod ręką telefonu - tłumaczył się Natorski. -

Przejeżdżałem tędy i postanowiłem wpaść do pani na chwilę. Ale może przeszkadzam? Może

ma pani w tej chwili gości?

- Nie, nie. Jestem sama. Proszę, niech pan wejdzie. Cieszę się, że mnie pan odwiedził.

Czy jest coś nowego w naszej sprawie?

- Tak. I to nawet sporo. Same sensacje.

- O... Zaciekawia mnie pan. Napije się pan kawy czy herbaty, panie mecenasie?

- Dziękuję serdecznie. Niech się pani nie trudzi. Uśmiechnęła się.

- Wiem, że pan lubi dobrą herbatę. Zaraz zaparzę. Przepraszam pana na chwileczkę.

Wyszła. Natorski uważnie rozejrzał się po pokoju. Nic nie świadczyło o tym, żeby

Warysowa przyjmowała przed chwilą jakiegoś mężczyznę. Ani dymu, ani zapachu wody

kolońskiej, ani śladów jakiegoś poczęstunku. Nawet popielniczki czyste, bez niedopałków.

Drzwi do sąsiedniego pokoju były uchylone. Natorski wstał i począł spacerować. Dywan

tłumił jego kroki. Zajrzał do sypialni. Nie znalazł tam nikogo. Podszedł do okna. Szary fiat

stał na tym samym miejscu. Czyżby to nie był wóz Rajskiego? Ale nie. Widział przecież

zupełnie wyraźnie tę maskotkę nad kierownicą. I zderzak trochę skrzywiony z lewej strony po

tej kraksie. Więc co? Drzwi od przedpokoju były otwarte. Byłby przecież słyszał, gdyby ktoś

wychodził. Jest w kuchni z Warysową? Mało prawdopodobne. Przecież on w każdej chwili

mógł tam wejść i wtedy sytuacja byłaby dla niego więcej niż kłopotliwa.

Nagle Natorskiego ogarnął niepokój. A może to w ogóle są tylko urojenia? Może

Rajski nie ma nic wspólnego z Warysową? Przyjechał tu do znajomych albo do jakiejś

dziewczynki X. Do diabła! Te teorie Downara są właściwie palcem na wodzie pisane.

Ostatecznie w każdym człowieku można się dopatrzeć czegoś podejrzanego, szczególnie jeśli

się pod tym kątem obserwuje ludzi.

Weszła Warysowa. Niosła na tacy dwie szklanki mocnej herbaty i kryształową paterę

z kruchymi ciasteczkami. Uśmiechnęła się. Była swobodna i pewna siebie. Ani śladu

zmieszania czy jakiegoś zakłopotania.

- Proszę, panie mecenasie, niech pan siada. Sądzę, że będzie panu smakować moja

herbatka.

„Arszenik” - przemknęło Natorskiemu przez myśl. Powiedział:

- Czy mógłbym panią prosić o zapałki.

- Zaraz przyniosę.

Wyszła. Natorski błyskawicznie zamienił szklanki. Zawstydził się.

.Jestem skończonym idiotą - pomyślał. - Już zupełnie wpadłem w manię

prześladowczą.”

Warysowa wróciła z zapałkami. Natorskiemu wydało się, że spojrzała na szklanki.

- Proszę. Czy pan brał już cukier?

- Dziękuję. Pijam zawsze herbatę gorzką.

- Podobno tak robią prawdziwi znawcy. Posłodziła swoją herbatę, ale nie dotknęła

szklanki.

Powiedziała:

- Niech pan mówi, panie mecenasie. Strasznie jestem ciekawa tych sensacji w sprawie

Roberta, o których pan wspominał.

- Wie pani zapewne o morderstwie w mojej kancelarii.

- Oczywiście. Cała Warszawa o tym mówi.

- Otóż, niech sobie pani wyobrazi, że śledztwo wykazało, iż morderstwo to wiąże się

ze sprawą pani męża.

Warysowa spojrzała na niego z ogromnym zaciekawieniem.

- To niezwykle interesujące. Czy sądzi pan, że taka hipoteza ma jakieś realne

podstawy?

- O ile się orientuję, to tak.

- Czyli, innymi słowy, jeżeli milicji uda się odnaleźć człowieka, który popełnił u pana

morderstwo, to może się to przyczynić do rehabilitacji Roberta?

- Niewątpliwie.

- Czy są już na tropie tego zbrodniarza?

- Milicja wie, kto jest mordercą.

- Aresztowano go? - Jeszcze nie.

- Na co czekają?

Natorskiego poczęło ogarniać zwątpienie. Przez cały czas nie spuszczał oczu z

Warysowej, ale nie dostrzegł nic takiego, co mogłoby w jakiś sposób potwierdzać teorię

Downara. Najmniejszej nawet zmiany w wyrazie twarzy, najlżejszego drgnięcia powieki, nic,

absolutnie nic podejrzanego. Był przecież niezłym psychologiem i wiedział, że tak

znakomicie grać jest nieomal rzeczą niemożliwą.

- Na co czekają? Dlaczego go nie aresztują? - powtórzyła Warysowa.

- Dlatego, że gojeszcze nie znaleźli. Widzi pani... sprawa wygląda w ten sposób, iż

milicja wie, o kogo chodzi, ale nie wie, gdzie tego kogoś szukać. Poza tym ja jestem jedynym

człowiekiem, który wie, jak wygląda morderca. Warysowa zrobiła zdziwioną minę.

- Nie rozumiem.

- Zaraz to pani wytłumaczę. Kapitan Downar, którego pani zna, który prowadzi także i

tę sprawę, na zasadzie długotrwałych badań doszedł do wniosku, że mordercą jest człowiek,

który przyszedł do mnie owego fatalnego dnia jako klient i który ostatni opuścił wtedy moją

kancelarię. Według wszelkiego prawdopodobieństwa ukradł on klucze od mieszkania, aby

móc wrócić i zamordować tego człowieka. Moja sekretarka nie widziała go. Tylko ja mogę

zidentyfikować mordercę.

Warysowa wzięła papierosa z drewnianego pudełka stojącego na stoliku. Była

zupełnie spokojna. Ręka jej nie drgnęła.

- Gdzie go więc szukać? I w jaki sposób milicja myśli go schwytać?

Natorski zrobił nieokreślony ruch ręką.

- Właściwie nie powinienem mówić z panią na ten temat. Wydaje mi się, że i tak już

za dużo powiedziałem.

- Mnie chyba pan może wszystko powiedzieć. Przecież to chodzi o mojego męża.

Zresztą, jeżeli pan już tyle powiedział...

Natorski zawahał się.

- No cóż... Sprawa właściwie jest dosyć prosta. Milicja pragnie się posłużyć moją

osobą, aby nakryć tego faceta. Jest duże prawdopodobieństwo, że zechce on w najbliższym

czasie ulotnić się i wyjechać za granicę. Dlatego też będę zapewne z milicją patrolował

lotnisko i dworce kolejowe. Niezależnie od tego, od jutra mam przeglądać fotografie w biurze

paszportowym. Przypuszczam, że nie powinien nam się wymknąć.

- Chętnie wzięłabym udział w tej akcji - zapaliła się Warysowa - bo przecież to jest

jedyna szansa, jedyna szansa dla Roberta.

- Chyba tak. Spojrzała na zegarek.

- Ojej, jak się zrobiło późno! Bardzo pana przepraszam, panie mecenasie, ale...

Natorski wstał.

- Proszę się mną nie krępować. Wpadłem tylko na chwilę, żeby dodać pani otuchy.

- Dziękuję. Pan jest bardzo miły.

- Mam na dole wóz. Może panią gdzieś podwieźć?

- Byłabym panu niesłychanie wdzięczna, ale doprawdy nie śmiem pana o to prosić.

- Nie rozumiem.

- Bo widzi pan... umówiłam się w Konstancinie.

- W Konstancinie?

- Tak. Sprzedaję naszą willę. Potrzebuję pieniędzy. Rozumie pan. W tej sytuacji...

Właśnie dzisiaj mają przyjechać obejrzeć. Zrobiło się strasznie późno. Byłabym panu

naprawdę niesłychanie wdzięczna, gdyby pan mógł mnie podwieźć do Konstancina. Zwrócę

panu za benzynę.

- Ale cóż znowu - roześmiał się Natorski.

- Nie ma mowy o żadnych zwrotach za benzynę. Właściwie chętnie zrobię maleńki

wypad za miasto. Mam wolny wieczór. Nic więc nie stoi na przeszkodzie. Jedziemy.

Wyglądała na bardzo zadowoloną.

- Nie ma pan pojęcia, jaka jestem panu wdzięczna. Wybawił mnie pan z wielkiego

kłopotu. Przepraszam pana na chwileczkę. Pójdę się przeczesać.

Wyszła. Natorski wyjrzał przez okno. Szary fiatjuż zniknął. Był pewien, że nikt nie

wyszedł z tego mieszkania. Czyżby więc Rajski rzeczywiście nie przyjechał tu do

Warysowej?

- Jedziemy, panie mecenasie?

Miała na sobie elegancki sportowy płaszcz. Pachniała dobrymi perfumami.

- Służę pani.

Kiedy wyjechali na Puławską, powiedziała:

- Czy będzie to wielka bezczelność z mojej strony, jeżeli jeszcze o coś pana poproszę?

- Ale skądże znowu. Słucham panią.

- Muszę nadać pilny telegram. Tutaj, na Dworcowej, już poczta zamknięta. Gdyby pan

mógł podjechać na Nowogrodzką.

- Bardzo chętnie.

Zawrócili i minąwszy plac Unii, wjechali w Marszałkowską.

- Czy pani nie zimno?

- Nie. Dlaczego pan pyta?

- Bo wydało mi się, że pani drży. Uśmiechnęła się.

- To tylko się panu zdawało. Rzucił na nią szybkie spojrzenie.

„Albo to genialna aktorka, albo to wszystko nie ma sensu” - pomyślał.

Zatrzymał wóz na rogu Nowogrodzkiej i Poznańskiej.

- Niech pan łaskawie chwileczkę na mnie poczeka - powiedziała i pobiegła na pocztę.

Zapalił papierosa i oparty o kierownicę, czekał. Ta historia z pocztą wydała mu się

bardzo podejrzaną. A może jednak Downar miał rację? Znowu poczuł ogarniający go

niepokój. Był zły na siebie. Po jakiego licha zgodził się właściwie na tę kombinację? Niech

sobie milicja sama radzi, bez jego pomocy. Potrzebne mu to było. Ale teraz już za późno się

cofać.

Po upływie paru minut wróciła. Zauważył, że była podniecona. Na upudrowanej

twarzy pojawiły się mocne rumieńce.

- Co za chamstwo teraz na każdym kroku - powiedziała, wsiadając do wozu. - Niech

pan sobie wyobrazi, że jakiś typ zaczepił mnie w sposób zupełnie bezczelny. Mało

brakowało, a byłabym go zdzieliła przez łeb.

- Szkoda, że z panią nie poszedłem.

- O, ja doskonale umiem sobie radzić.

Znowu jechali Marszałkowską i Puławską. Wieczór był parny. Powietrze gęste od

kurzu.

Kiedy mijali Odyńca, Warysowa spytała:

- Czy wierzy pan w przeznaczenie? Był zaskoczony.

- Boja wiem. Właściwie nigdy się nad tym nie zastanawiałem. Chyba nie wierzę.

- A ja wierzę. Wierzę, że przed swoim przeznaczeniem człowiek nigdy nie zdoła

uciec. Nic nie pomoże. Stanie się to, co się ma stać.

- Nie wiedziałem, że pani jest taką fatalistką. Patrzyła ponuro przed siebie.

- Myślę, że pan w ogóle niewiele o mnie wie.

- Sądzę, że pani ma rację. Prawdę mówiąc, nigdy nie usiłowałem specjalnie dużo o

pani się dowiedzieć. Łączyły nas raczej stosunki dość oficjalne. Byłem tylko adwokatem pani

męża.

- Dlaczego używa pan czasu przeszłego? Czyżby miał pan zamiar zrezygnować z

obrony Roberta?

- Nie. Sądzę jednak, że moja obrona nie będzie mu już potrzebna.

- Liczy pan na znalezienie tego człowieka, który owej pamiętnej soboty był u pana w

kancelarii?

- Bardzo na to liczę.

- Nie rozumiem, dlaczego milicja łączy z nim sprawę mego męża.

- Nie umiem pani na to odpowiedzieć.

- Czy lubi pan kino?

Zdziwił się. Nie spodziewał się takiego pytania.

- Kino? Owszem, lubię.

- Widział pan film Bohaterowie są zmęczeni?

- Widziałem.

- Dobry film, ciekawy. Ja też jestem zmęczona, bardzo zmęczona. Z jakąż rozkoszą

uciekłabym takjak oni, gdzieś na koniec świata. Żeby nie mieć już z tym wszystkim nic

wspólnego. Czy nigdy pan nie miał ochoty uciec od życia?

Natorski nie bardzo rozumiał, co ma oznaczać ta rozmowa.

- Nie sądzę, żeby można uciec od życia - powiedział. - Chyba samobójstwo. Aja tego

nie uznaję.

Minęli Wilanów. Za miastem także było parno. Powietrze ciężkie i lepkie stało

nieruchome. Chmury skłębiły się nisko nad ziemią. W oddali przewalał się po niebie grzmot.

Natorski czuł, jak mu się koszula przylepia do pleców. Pomimo pędu maszyny, nie

było czym oddychać. Raz i drugi spojrzał w lusterko.

- Nie, nikt za nami nie jedzie - powiedziała Warysowa. Milczał. Wyjął z kieszeni

płaszcza chusteczkę i wytarł spocone czoło. Nacisnął gaz.

Nagle zerwał się wiatr i gwałtownie zatargał przydrożnymi drzewami. Tuman kurzu

zawirował w świetle reflektorów. W następnej zaraz chwili fala deszczu uderzyła o szybę.

Warysowa zwróciła twarz ku swemu towarzyszowi. Była prawie wesoła.

- Lubię burzę.

- Dobrze, że trochę popada - powiedział - odświeży się powietrze.

Umilkli. Natorski ostrożnie prowadził wóz wśród nawałnicy. Warysowa przymknęła

oczy. Zdawało się, że drzemie.

Willa Warysów stała na uboczu wśród lasu. Żeby się do niej dostać, trzeba było

zjechać z szosy i przebyć kilka kilometrów bocznej drogi.

Moskwicz z trudem posuwał się po rozmiękłym gruncie. Deszcz nie przestawał padać,

ale nie był już teraz taki gwałtowny.

Wreszcie Natorski dostrzegł w ciemności znajome ogrodzenie.

- Jesteśmy na miejscu. Wątpię jednak, żeby ci pani kupcy zjawili się tu w taką pogodę.

Warysowa nic nie odpowiedziała. Wysiadła z wozu i otworzyła bramę.

Natorski ustawił wóz pod drzewami i oboje wbiegli na ganek.

Dom był cichy i ciemny. Zamknięte okna błyszczały czarną powierzchnią szyb.

Otworzyła drzwi i przekręciła kontakt. Złotawe światło wypełniło niewielki hall.

Przeszli do dużego, przytulnie urządzonego pokoju, w którym przed rokiem

znaleziono zwłoki Danieli Parnowskiej.

- Napijemy się czegoś - zaproponowała Warysowa. - Niech pan zajrzy do baru. Coś

tam chyba powinno się jeszcze znaleźć.

Natorski wyjął butelkę jarzębiaku i kieliszki.

- Odpowiada pani taki trunek? - spytał.

- Wszystko jedno. Może być. Mam ochotę na alkohol. Wypili i Warysowa sięgnęła po

butelkę.

Siedzieli naprzeciwko siebie w półcieniu stojącej na podłodze lampy z dużym

abażurem. Zapanowało pomiędzy nimi milczenie pełne oczekiwania.

Nowa fala deszczu uderzyła o szyby. Kołysane wiatrem drzewa szumiały. Oderwany

kawałek rynny grzechotał gdzieś uporczywie.

Warysowa powiedziała:

- Czy pan wie, panie mecenasie, że pan musi umrzeć? Natorski uśmiechnął się z

przymusem.

- Wszyscy musimy kiedyś umrzeć - powiedział, siląc się na beztroski ton.

Atmosfera tego ponurego domu, smaganego wichrem i deszczem, poczynała na niego

działać. Nie miał nawet przy sobie broni. Przecież to było idiotyczne.

Warysowa nie zwróciła uwagi na jego słowa.

- Jest pan miłym człowiekiem, polubiłam pana. Przykro mi, że to właśnie ja muszę

pana zastrzelić.

Natorski chciał się zerwać. Czarna lufa pistoletu zatrzymała go na miejscu.

- Niech się pan nie rusza. To już teraz nic nie pomoże. Ja doskonale strzelam, panie

mecenasie. Żal mi pana, ale na to nie ma rady. Po co się pan wdawał w to wszystko? Przecież

na początku sprawy ostrzegałam pana.

- To pani pisała ten anonim? - zdumiał się Natorski.

- Tak. Dziwi to pana?

- Oczywiście. Sądziłem, że pani pragnie ratować męża, że pani go kocha.

- Ja go nienawidzę.

Tyle było ponurej zaciętości w jej głosie, że Natorski zapomniał o grożącym mu

niebezpieczeństwie. To, co usłyszał, zaskoczyło go całkowicie. Tego się nie spodziewał.

Wiedział, że ta kobieta mówi prawdę, po raz pierwszy mówi prawdę.

- Więc to pani otruła Daniele Parnowską? Zaśmiała się.

- Za chwilę nie będzie pan już żył. Mogę panu powiedzieć wszystko. Tak, to ja

otrułam tę dziwkę.

- Ale dlaczego? Dlaczego to pani zrobiła? Przecież nie z zazdrości o męża.

- Chciała mi zabrać Konrada.

- Kogo?

- Konrada Rajskiego. Pańskiego niedoszłego teścia.

- To pani jest kochanką Rajskiego?

- Dlaczego tak to pana dziwi?

Natorski wpatrywał się w lufę pistoletu. Myślał gorączkowo nad sposobem ratunku. O

wytrąceniujej broni z ręki nie było mowy. Siedziała za daleko. Nie wątpił w to, że ona umie

strzelać. Cały czas trzymała palec na spuście.

- Czy pani naprawdę musi mnie zastrzelić? - spytał.

- Nie mam innego wyjścia. Jeżeli pan zidentyfikuje Eugeniusza, on z kolei sypnie

mnie.

- Czy mam przez to rozumieć, że to pani zabiła tego człowieka w mojej kancelarii?

- Tak. Za dużo wiedział.

- Więc ten facet ukradł klucze i oddał je pani na schodach?

- Tak.

- I pani weszła w momencie, kiedy ja myłem się w łazience?

- Tak. Woda szumiała. Byłam pewna, że pan nie posłyszy mojego wejścia.

Natorski się pocił. Rozumiał, że nie ma dla niego ratunku. Ten przeklęty Downar

spóźnia się. Za chwilę wszystko się skończy.

Podniosła się i stanęła przed nim. Zobaczył jej pobladłą twarz i zacięte usta.

- Bardzo mi przykro, panie mecenasie, ale nie mogę inaczej.

- Niech się pani zastanowi. Co pani zrobi z trupem?

- Nic nie zrobię. Upozoruję pańskie samobójstwo. Przecież i tak milicja ciągle

podejrzewa pana o to morderstwo. Opowiem jakąś historię o pańskich wyrzutach sumienia, o

tym, że pan się zakochał we mnie bez wzajemności. To wszystko będzie wyglądać dość

prawdopodobnie.

- Żegnam pana, panie mecenasie.

Nacisnęła spust. Huknął strzał jeden, drugi, Natorski zdumiał się, widząc, że ciągle

jeszcze żyje. Wstał. Znowu zaczęła strzelać.

Nagle od drzwi rozległ się spokojny, nieco drwiący głos:

- Niepotrzebnie pani robi tyle hałasu. Odwróciła się błyskawicznie i nacisnęła spust.

Downar zbliżył się i odebrał jej pistolet.

- Po co ta strzelanina? Czyż pani sądzi, iż pozwoliłbym zabić mecenasa Natorskiego?

Stała bez ruchu, patrząc tępo przed siebie. Nie zauważyła nawet, że założył jej

kajdanki. Wszedł Kobiela.

- Szafa gra, towarzyszu kapitanie. Przed chwilą odebrałem meldunek, że tamci faceci

aresztowani.

Downar wskazał Warysową.

- Zabierajcie ją do swojego wozu.

- Przyznaję, że był moment, kiedy w pana zwątpiłem - powiedział Natorski, gdy

siedzieli w samochodzie. - Niech mi pan powie, panie kapitanie, skąd pan wiedział, że ona ma

puste naboje?

Downar uśmiechnął się.

- Bo jeden z naszych ludzi wsunął jej do torebki pistolet z takimi właśnie nabojami,

zabierając jednocześnie jej steyera.

- Kiedy to się stało?

- Na poczcie. Nie wspominała panu o jakiejś awanturze.

- Owszem. Ale jakiej to trzeba zręczności, żeby zamienić pistolety.

- Mamy takiego jednego w milicji, który mógłby być wykładowcą w szkole dla

kieszonkowców. Zdolny chłopak.

- A skąd pan wiedział, że ona akurat ma steyera i ten właśnie kaliber?

- Jej nowa gosposia jest naszą pracownicą. Podała mi dokładne dane dotyczące

pistoletu. Natorski wytarł spocone czoło.

- Ale wie pan, że przeżyłem przykry moment.

- Wyobrażam sobie.

ROZDZIAŁ XI

Siedzieli na ławce w Saskim Ogrodzie i karmili wróble. Downar zwrócił twarz ku

słońcu i przymknął oczy.

- Odprężenie nerwowe, co? - powiedział Walczak.

- Tak. W ostatnich tygodniach miałem trochę kotłowaniny z tym wszystkim.

- Należy ci się odpoczynek. Pojedziesz gdzieś na urlop?

- Trzeba będzie wyskoczyć trochę z naszej kochanej Warszawy.

- Sam pojedziesz czy w towarzystwie? Jak jej tam? Ewa, zdaje się.

Downar machnął ręką.

- Zakochana beznadziejnie w tym swoim mecenasie. Nic tam po mnie. Pojadę chyba

najeziora mazurskie. Popływam trochę, powiosłuję. To mi dobrze zrobi.

Walczak patykiem rysował coś na piasku.

- Słuchaj, Stefuś, nie chciałbym cię nudzićjuż tą sprawą, ale niektóre elementy są w

niej jeszcze dla mnie niejasne.

- Pytajcie, towarzyszu Walczak, a otrzymacie odpowiedź.

- Nie wygłupiaj się. Więc przede wszystkim powiedz mi, czy dawno już

podejrzewałeś Warysową?

- Dość dawno. Od chwili, gdy obaliłem twą teorię o cyrkowcach i miotaczach noży.

Walczak skrzywił się z niesmakiem.

- A dlaczego właściwie ją podejrzewałeś?

- To chyba proste. Po zasadniczej zmianie koncepcji musiałem podejrzewać wszystkie

te osoby, których obecność w mieszkaniu nie zaskoczyłaby Natorskiego.

Bo przecież zamiast do kuchni mógł pójść po wodę do łazienki.

Czyja obecność w mieszkaniu specjalnie by go nie zdziwiła? Ewy, dozorczyni,

Elżbiety i Warysowej. Warysowa doskonale mogła powiedzieć, że znalazła klucz w drzwiach,

weszła i czekała, aż on skończy rozmowę z klientem. Jeżeli do tego dodamy fakt, iż

Warysowa usiłowała mnie uwieść, to nie ma w tym nic dziwnego, iż zacząłem jej się

przyglądać. Nie miałem oczywiście żadnych dowodów, ale tak coś czułem, że...

- Kto został aresztowany?

- Inżynier Natorski, którego adwokat rozpoznał jako swego niedoszłego klienta, jego

żona, piękna blondynka, która była przyjaciółką Warysowej i która ukradła Brazylijczykowi

sztylet, dyrektor Rajski, no i oczywiście Warysowa.

- A ten Mańczyk, czy jak mu tam? No ten pomocnik optyka?

- Odegrał w tej całej sprawie drugorzędną rolę. Po prostu okradł swego szefa. Między

innymi rąbnął mu oprawkę do okularów ze złota i powiedział, że pomyłkowo dał

Natorskiemu, nie powiedział tylko czy adwokatowi, czy inżynierowi. Wspólnicy Hertza

zagrozili mu, że go nie wypuszczą za granicę, jeżeli oprawka się nie znajdzie. Poszedł więc

odebrać tę oprawkę.

- Z tego też wynika, że on nie znał Natorskiego z Wawelskiej.

- Nie. Mieli znakomitą organizację. Niewiele tylko osób znało się między sobą. Hertz

kontaktował się przez inżynierową Natorską, która prawdopodobnie była jego kochanką, a w

której kochał się ten kretyn Mańczyk. Hertz musiał coś wiedzieć na temat otrucia Danieli

Parnowskiej. Dlatego Warysowa postanowiła go zlikwidować. Bardzo możliwie, że ruszyło

go sumienie i zechciał przed odjazdem złożyć zeznanie na korzyść Warysa. Tego właśnie

dnia zapadł wyrok skazujący.

- A kto fabrykował te ruble?

- Ze wstępnych zeznań wynika, że Hertz. Znał się na tej robocie.

- Ostatni transport załadował do bambusowej laseczki i chciał pryskać do Brazylii.

- Właśnie. Przeszkodziła mu Warysowa. Chciała upiec przy tej okazji dwie pieczenie:

pozbyć się Hertza i unieszkodliwić Natorskiego, który postanowił wznowić proces i śledztwo.

Udawał przy tym, że wpadł na trop jakichś rewelacyjnych nowych okoliczności w tej sprawie.

Walczak w zamyśleniu kiwał głową.

- Powiedz mi jeszcze, skąd właściwie Warysowa wiedziała, że Hertz chce ją sypnąć.

- To proste, Hertz zwierzył się z tego zamiaru swej kochance, czyli żonie inżyniera

Natorskiego z Wawelskiej. Nie wiedział oczywiście, że ona pozostaje w ścisłym kontakcie z

Warysową.

- Ale Hertz znał Warysową?

- Oczywiście. Przed wizytą u Natorskiego był u niej na herbatce. Wtedy poczęstowała

go porcją arszeniku.

- Na wszelki wypadek wolała się jednak zaasekurować.

- Tak. Nie wiedziała przecież, czy on wypije truciznę i czy arszenik zdąży podziałać

przed wizytą u Natorskiego.

- Wyprzedziła go i wcześniej przyjechała na Krzywe Koło.

- Tak. Pół piętra wyżej czekała na inżyniera Natorskiego, który ukradł klucze z

przedpokoju.

- Warysowa, słysząc szum wody w łazience, weszła do mieszkania i ukryła się w

kuchni. Zaraz potem zadzwonił Hertz.

Downar skinął głową.

- Wszystko się zgadza. Podczas krótkiej rozmowy Natorskiego z Hertzem Warysowa

przeszła z kuchni do łazienki, a kiedy Natorski wyszedł po wodę, wbiegła do pokoju, w

momencie kiedy Hertz otwierał okno. Błyskawicznie wbiła mu sztylet w plecy i posadziła go

na krześle, następnie ukryła się za zasłoną okienną. Wyszła, kiedy Natorski wybiegł

zaalarmować milicję. Jak wiesz, jego telefon był nieczynny.

- A właściwie co z tym telefonem?

- Wyłączył go ten drugi Natorski, który jest inżynierem i zna się na tym.

- Przed wyjściem z mieszkania Wrarysowa nalała do rozbitej szklanki arszeniku.

- Tego samego arszeniku, którym u siebie poczęstowała Hertza.

- Tak, tak - powiedział Walczak. - Przyznam ci się, że w całej mojej karierze nie

spotkałem się z tego typu kobietą.

- A w ogóle to nie warto zawracać sobie głowy kobietami - mruknął Downar. - Nigdy

nic z tego dobrego nie wychodzi. Przez taką babę o mało nie powiesili Warysa.

- Czyżbyś się, Stefuś, zrobił wrogiem kobiet?

- Żebyś wiedział, że tak. Sam jadę na jeziora i ani nie spojrzę na żadną babkę.

W tej chwili przechodziła koło nich wysoka, czarnooka dziewczyna. Miała pełne,

zmysłowe usta i piękne, lśniące włosy. Spojrzała na nich z zainteresowaniem.

- Cześć - powiedział Downar i uścisnął dłoń przyjaciela. - Zadzwoń do mnie jutro.

Dogonił dziewczynę i zaczął z nią rozmawiać. Uśmiechnęła się życzliwie.

Walczak rzucił wróblom ostatnią garść okruchów, wstał z ławki i pogwizdując marsza

z Aidy, poszedł do domu.