Zygmunt Wieczorek

Pracownik

administracyjno-

-biurowy

Organizacja pracy,

zagrożenia i szkolenia bhp

Vademecum BHP

Praca biurowa powszechnie postrzegana jest jako
lekka, pozbawiona w zasadzie czynników narażających
osoby, które ją wykonują, na uciążliwości czy nawet
zagrożenia dla ich życia i zdrowia. Opinia ta może
pokrywać się z rzeczywistością. Jednak jest tak tylko
wtedy, gdy stanowiska pracy biurowej zorganizowane
są nie tylko zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa,
ale również zasadami ergonomii. Zbyt często jeszcze
przy projektowaniu stanowiska pracy zasady ergonomii
są pomijane lub traktowane zupełnie marginalnie.
Jest to podejście z gruntu niewłaściwe.

W książce zostały omówione wymagania dotyczące
prawidłowej organizacji pomieszczeń i stanowisk pracy
biurowej oraz pomieszczeń higienicznosanitarnych
zarówno z punktu widzenia wymagań bezpieczeństwa
i higieny pracy, jak i zasad ergonomii.

Zaproponowane zostały również metody i narzędzia
ułatwiające kompleksową ocenę warunków pracy
pracowników administracyjno-biurowych oraz zagad-
nienia dotyczące szkoleń dla tej grupy pracowników.

ISBN 978-83-269-3272-4

Pr
ac
o

wnik administr

acy

jno-biur

o

w

y

UOH 16

cena: 99 zł

Zygmunt Wieczorek

PRACOWNIK

ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

Organizacja pracy,

zagrożenia i szkolenia bhp

Autor:
Zygmunt Wieczorek

Wydawca: Rafał Kępka

Redaktor: Marek Kalman

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Projekt graficzny okładki: Piotr Fedorczyk

Skład i łamanie:

K. H. Kopeć

Drukarnia: MDruk

ISBN: 978-83-269-3272-4

Nakład: 200 sztuk

Cena brutto: 99 zł

Informacje i zamówienia:
e-mail: [e-mail]
infolinia: 22 518 29 29
faks: 22 617 60 10

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
ul. Łotewska 9A, 03-918 Warszawa
NIP: 526-19-92-256
Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy
Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł
tel.: [phone], faks: 22 617 60 10
© Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014

3

Spis treści

Wprowadzenie ................................................................................................ 09

Wymagania bhp dla pomieszczeń pracy biurowej ..................................... 12

Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne ..................................... 15

Oświetlenie ...................................................................................................... 18

Hałas ................................................................................................................. 20

Ogrzewanie ..................................................................................................... 22

Wentylacja, klimatyzacja ............................................................................... 25

Bakterie Legionella ................................................................................. 27

Instalacje i urządzenia elektryczne w pomieszczeniach biurowych ........ 28

Ochrona przeciwpożarowa pomieszczeń administracyjno-biurowych .. 32

Czynności zabronione w pomieszczeniach administracyjno-
-biurowych w zakresie ochrony przeciwpożarowej ................................... 32

Ergonomia w organizacji stanowisk przy pracy biurowej ......................... 32

Czynniki ergonomiczne kształtujące stanowisko pracy ............................ 34

Organizacja i wyposażenie stanowiska pracy biurowej w aspekcie
ergonomii ........................................................................................................ 38

Siedzisko .................................................................................................. 39

Podnóżek ................................................................................................. 40

Poziom płaszczyzny pracy w pozycji siedzącej .................................. 40

Pole widzenia .......................................................................................... 40

Przygotowanie stanowiska pracy biurowej w aspekcie ergonomii ... 40

4

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

Ocena warunków pracy na stanowiskach pracy biurowej ........................ 44

Listy kontrolne ................................................................................................ 47

Ocena ryzyka zawodowego ........................................................................... 86

Dokumentowanie ryzyka zawodowego ............................................... 90

Informowanie o ryzyku zawodowym .................................................. 90

Ocena zagrożeń i ryzyka zawodowego pracownika zatrudnionego
przy obsłudze komputera ...................................................................... 92

Karta oceny ryzyka zawodowego ......................................................... 96

Ogólne wymagania dotyczące szkoleń w dziedzinie bhp .......................... 99

Zasady szkolenia w dziedzinie bhp pracowników biurowych ................ 100

Cele szkolenia ....................................................................................... 100

Organizatorzy szkolenia ...................................................................... 101

Formy szkolenia ................................................................................... 102

Ramowe programy szkolenia ...................................................................... 103

Ramowy program instruktażu ogólnego .......................................... 104

Ramowy program instruktażu stanowiskowego .............................. 106

Ramowy program szkolenia okresowego pracowników
administracyjno-biurowych ............................................................... 109

Instruktaż ogólny pracowników biurowych ............................................. 112

Instruktaż stanowiskowy pracowników biurowych ................................. 115

Szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych ............ 117

Zwolnienia z odbycia pierwszego po rozpoczęciu pracy szkolenia
okresowego .................................................................................................... 118

Egzaminy ....................................................................................................... 119

Dokumentowanie odbycia przez pracowników szkoleń w dziedzinie
bhp .................................................................................................................. 119

Materiały pomocnicze do szkoleń w dziedzinie bhp pracowników
administracyjno-biurowych ........................................................................ 127

5

Spis treści

Odpowiedzialność i obowiązki pracodawcy ............................................. 127

Obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność pracownika ..................... 129

Profi laktyczna ochrona zdrowia ................................................................. 130

Wypadki przy pracy i choroby zawodowe ................................................ 131

Wymagania bhp dla pomieszczeń pracy biurowej ................................... 131

Ergonomia stanowiska biurowego ............................................................. 132

Wymagania bezpieczeństwa pracy przy obsłudze wybranych
urządzeń biurowych ..................................................................................... 132

Monitory ekranowe .............................................................................. 133

Kserokopiarki ....................................................................................... 135

Niszczarki dokumentów ...................................................................... 137

Bindownice ........................................................................................... 138

Klimatyzatory ....................................................................................... 140

Zasady postępowania w razie wypadku – pierwsza pomoc
przedmedyczna ............................................................................................. 140

Urazy głowy .......................................................................................... 141

Urazy klatki piersiowej ........................................................................ 141

Urazy kręgosłupa .................................................................................. 142

Urazy kończyn ...................................................................................... 143

Porażenie prądem elektrycznym ........................................................ 143

Ochrona przeciwpożarowa ................................................................. 144

Zasady postępowania na wypadek powstania pożaru .................... 144

Bibliografi a .................................................................................................... 160

Akty prawne .......................................................................................... 160

Polskie Normy ...................................................................................... 160

Literatura ............................................................................................... 161

Internet .................................................................................................. 161

Tabele

Tabela 1. Eksploatacyjne natężenie oświetlenia w biurach ....................... 19

Tabela 2. Dopuszczalne poziomy dźwięku w wybranych
pomieszczeniach biurowych ......................................................................... 21

Tabela 3. Temperatury obliczeniowe wybranych ogrzewanych
pomieszczeń .................................................................................................... 23

Tabela 4. Rodzaje ochron przeciwporażeniowych ..................................... 30

Tabela 5. Klasyfi kacja rodzajów pracy według całkowitego dobowego
wydatku energetycznego ............................................................................... 37

Tabela 6. Ocena obciążenia statycznego przy typowych dla pracy
biurowej pozycjach ciała ................................................................................ 37

Tabela 7. Niewłaściwa pozycja biurowa i prawdopodobne
dolegliwości ..................................................................................................... 39

Tabela 8. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej .......... 87

Tabela 9. Szacowanie ryzyka w skali pięciostopniowej .............................. 87

Tabela 10. Dopuszczalność ryzyka zawodowego w skali
trójstopniowej ................................................................................................. 88

Tabela 11. Dopuszczalność ryzyka zawodowego w skali
pięciostopniowej ............................................................................................. 89

Tabela 12. Ramowy program szkolenia (instruktażu ogólnego) ............ 104

Tabela 13. Ramowy program szkolenia (instruktażu
stanowiskowego) .......................................................................................... 107

Tabela 14. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników
administracyjno-biurowych ........................................................................ 110

Tabela 15. Program instruktażu ogólnego dla pracowników wydziału
księgowości (przykład) ................................................................................ 112

Tabela 16. Program instruktażu ogólnego dla pracowników wydziału
administracyjnego (przykład) ..................................................................... 114

Tabela 17. Program instruktażu stanowiskowego dla pracowników
biura obsługi klienta w banku (przykład) ................................................. 116

7

Spis treści

Przykłady

Przykład 1. Organizacja stanowisk pracy z komputerem ......................... 41

Przykład 2. Przykładowy formularz oceny stanowisk pracy biurowej .... 48

Przykład 3. Lista kontrolna dla stanowisk pracy biurowej
wyposażonych w monitory ekranowe ......................................................... 75

Przykład 4. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy referenta
ds. administracyjno-biurowych wyposażonym w komputer ................... 93

Przykład 5. Zwolnienia z odbycia szkolenia okresowego 1 ..................... 118

Przykład 6. Zwolnienia z odbycia szkolenia okresowego 2 ..................... 118

Przykład 7. Egzaminy ................................................................................... 119

Przykład 8. Sposób wypełniania karty szkolenia wstępnego
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy ............................................ 124

Przykład 9. Sposób wypełniania zaświadczenia o ukończeniu
szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy .......................... 125

Wzory

Wzór 1. Informacja pracodawcy o ryzyku zawodowym związanym
z pracą w zakładzie ......................................................................................... 91

Wzór 2. Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa
i higieny pracy ............................................................................................... 120

Wzór 3. Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy ................................................................... 122

Akty prawne

Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych
w monitory ekranowe .................................................................................. 146

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie
uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet ..................................... 153

8

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

9

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Stanowiska pracy biurowej tworzone są we wszystkich przedsiębiorstwach
państwowych i prywatnych. Ten typ pracy dominuje w administracji pań-
stwowej i samorządowej, bankach, giełdach, firmach ubezpieczeniowych,
informatycznych, kancelariach prawniczych, notarialnych, podatkowych,
doradczych itp. Natomiast w firmach produkcyjnych, usługowych czy han-
dlowych prace administracyjno-biurowe pełnią niezbędne funkcje usługowe
w stosunku do działalności podstawowej.
Praca biurowa powszechnie postrzegana jest jako lekka, pozbawiona w za-
sadzie czynników narażających osoby, które ją wykonują, na uciążliwości
czy nawet zagrożenia dla ich życia i zdrowia. Opinia ta może pokrywać się
z rzeczywistością. Jednak ma to miejsce tylko wtedy, gdy stanowiska pracy
biurowej zorganizowane są nie tylko zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa,
ale również zasadami ergonomii. Zbyt często jeszcze przy projektowaniu
stanowiska pracy zasady ergonomii są pomijane lub traktowane zupełnie
marginalnie. Jest to podejście z gruntu niewłaściwe.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy czynniki występujące
w procesach pracy zostały podzielone na:

z

niebezpieczne – to czynniki, których oddziaływanie na pracującego
prowadzi lub może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmia-
stowego pogorszenia stanu jego zdrowia bądź śmierci,

z

szkodliwe i uciążliwe – to czynniki, których oddziaływanie na pracu-
jącego prowadzi lub może prowadzić do schorzenia lub obniżenia jego
sprawności fizycznej i psychicznej.

W zależności od charakteru oddziaływania na człowieka czynniki środo-
wiska pracy na stanowiskach pracy, w tym również pracy biurowej, można
podzielić na:

10

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

z

fizyczne, np. elementy urządzeń technicznych znajdujące się w ruchu,
prąd elektryczny, powierzchnie, na których możliwy jest upadek,

z

chemiczne, np. substancje i preparaty toksyczne, drażniące, uczulające,

z

biologiczne, np. bakterie, wirusy, grzyby,

z

psychofizyczne, np. obciążenia fizyczne statyczne i dynamiczne (np.
długotrwała praca w wymuszonej pozycji), umysłowe (np. obciążenie
psychonerwowe).

Podstawowe czynniki niebezpieczne i szkodliwe oraz związane z nimi za-
grożenia i uciążliwości występujące w biurach to:

z

prąd elektryczny – porażenie prądem zasilającym urządzenia biurowe
(komputery, kserokopiarki), urządzenia oświetleniowe i grzewczo-wenty-
lacyjne (lampy stołowe, wentylatory, dmuchawy), przedłużacze, przewody,
gniazda i wtyczki, tablice bezpiecznikowe,

z

ruchome elementy urządzeń biurowych, w tym wentylatorów, kseroko-
piarek, niszczarek dokumentów,

z

powierzchnie, na których możliwy jest upadek pracownika – uszkodzone
podłogi i wykładziny, progi, zawilgocone posadzki z terakoty, układanie
i zdejmowanie materiałów z regałów i półek bez bezpośredniego dostępu
z poziomu podłogi,

z

środki chemiczne – drażniące, uczulające środki czystości, dezynfekcyjne,
bakteriobójcze,

z

przemieszczanie przedmiotów ciężkich – np. komputerów, kopiarek,
mebli biurowych,

z

powierzchnia i kubatura pomieszczeń i miejsc pracy – pomieszczenia
zbyt ciasne, za niskie,

z

temperatura, wilgotność, ruch powietrza w pomieszczeniach pracy – brak
wentylacji naturalnej, ogrzewania zapewniającego właściwą temperaturę,

z

oświetlenie – brak oświetlenia dziennego, niewłaściwe natężenie oświe-
tlenia sztucznego,

z

hałas w miejscu pracy – np. pochodzący ze źródeł zewnętrznych oraz
wewnętrznych urządzeń biurowych, w szczególności instalacji i urządzeń
wentylacyjnych,

z

zagrożenie pożarowe – zaprószenie ognia, stosowanie prowizorycznie
podłączonych urządzeń elektrycznych, pozostawienie bez nadzoru włą-
czonych urządzeń zasilanych energią elektryczną,

11

Wprowadzenie

z

obciążenia fizyczne – niestosowanie zasad ergonomii w organizacji i wy-
posażeniu stanowisk pracy, w tym nieregulowane, niedostosowane do
wzrostu pracownika siedzisko i stół na stanowisku pracy, wymuszona
pozycja ciała,

z

obciążenia nerwowo-psychiczne – nadmierne obciążenie umysłu, ob-
ciążenia emocjonalne.

Jednym z podstawowych warunków, które należy spełnić, by pracownicy
biurowi byli w jak najmniejszym stopniu narażeni na uciążliwości pracy
oraz oddziaływanie różnorodnych czynników zagrażających ich zdrowiu,
a niekiedy nawet życiu, jest zorganizowanie stanowisk ich pracy zgodnie nie
tylko z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy, ale również z zasadami
ergonomii.

Przy organizacji i wykonywaniu pracy, w tym również biurowej, główna uwaga
skupiona jest na spełnieniu wymagań bezpieczeństwa i higieny. Wynika to
przede wszystkim z tego, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan
bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Ma obowiązek chronić
zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicz-
nych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki
i techniki. W szczególności pracodawca powinien:

z

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne
warunki pracy,

z

zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpie-
czeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym
zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń.

Wprawdzie prawo pracy wymaga również, by stanowiska pracy były urządzone
stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycz-
nych właściwości pracowników, z uwzględnieniem wymagań ergonomii, to
jednak nie precyzuje tych wymagań. Dlatego zbyt często jeszcze się zdarza,
że przy organizacji stanowiska pracy biurowej pomija się zasady ergonomii
lub traktuje je całkowicie marginalnie.

Natomiast wszechstronna analiza warunków pracy pracowników biurowych
dowodzi, że stosowanie zasad ergonomii ma znaczący wpływ również na:

12

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

z

zmniejszenie ryzyka zawodowego i wypadkowości,

z

poprawę samopoczucia i zdrowia pracowników,

z

zwiększenie wydajności pracowników,

z

zmniejszenie kosztów absencji, a tym samym kosztów działania firmy,

z

kreatywne myślenie pracowników.

Dalej zostaną omówione wymagania dotyczące prawidłowej organizacji
pomieszczeń i stanowisk pracy biurowej oraz pomieszczeń higienicznosa-
nitarnych zarówno z punktu widzenia wymagań bezpieczeństwa i higieny
pracy, jak i zasad ergonomii.

Zaproponowane zostaną również metody i narzędzia ułatwiające komplek-
sową ocenę warunków pracy pracowników administracyjno-biurowych.
Przedstawimy także zagadnienia dotyczące szkoleń pracowników
administracyjno-biurowych i ocenę ryzyka zawodowego na tych sta-
nowiskach.

Wymagania bhp

dla pomieszczeń pracy biurowej

Pomieszczenia pracy to pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowni-
ków, w których wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone na
pobyt pracowników pomieszczeń, w których łączny czas przebywania tych
samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 go-
dziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega
na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją
urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku. 

Pomieszczenia pracy biurowej i ich wyposażenie powinny zapewniać pra-
cownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W pomieszczeniach tych
należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę,
wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi
warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, a także innymi czynnikami
szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

13

Wymagania bhp dla pomieszczeń pracy biurowej

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy biurowej powinny zapewniać
spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem
rodzaju wykonywanej pracy oraz czasu przebywania pracowników w tych
pomieszczeniach.

Z uwagi na czas przebywania pracowników w pomieszczeniach pracy biu-
rowej dzielą się one na:

z

pomieszczenia pracy stałej – pomieszczenie pracy, w którym łączny czas
przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza
4 godziny,

z

pomieszczenia pracy czasowej – pomieszczenie pracy, w którym łączny
czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od
2 do 4 godzin.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach
stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m

3

wolnej objętości pomiesz-

czenia oraz co najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez

urządzenia techniczne, sprzęt, meble itp.).

Pomieszczenia stałej pracy biurowej nie mogą być niższe niż 3 m w świetle.
Od tej reguły przepisy dopuszczają następujące odstępstwa:

z

wysokość pomieszczeń może być obniżona w przypadku zastosowania
w nich klimatyzacji – pod warunkiem uzyskania zgody państwowego
wojewódzkiego inspektora sanitarnego;

z

wysokość pomieszczeń może być również zmniejszona do:

– 2,5 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie wię-

cej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po
15 m

3

wolnej objętości pomieszczenia,

– 2,2 m w świetle – w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej

do większego pomieszczenia.

Pomieszczenia stałej pracy biurowej nie powinny być lokalizowane poniżej
poziomu otaczającego terenu (suteryny, piwnice), z wyjątkiem pomiesz-
czeń, w których zapewnione jest oświetlenie dzienne, i po uzyskaniu zgody
właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydanej
w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

14

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

Uzyskanie przez pracodawcę zgody właściwego państwowego wojewódz-
kiego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym
inspektorem pracy, na zlokalizowanie pomieszczeń pracy poniżej po-
ziomu otaczającego teren, stanowi o uzyskaniu zgody na odstępstwo od
zasady zagwarantowania przez pracodawcę oświetlenia pomieszczeń pracy
światłem dziennym. Zgoda na lokalizację pomieszczeń pracy w miejscu
pozbawionym dostępu do światła dziennego zawiera więc w sobie zgodę
na stosowanie oświetlenia sztucznego.

Pomieszczenia czasowej pracy biurowej nie mogą być niższe niż 2,2 m
w świetle.

Podłogi w pomieszczeniach biurowych powinny być równe, nieśliskie,
niepylące i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także powinny być przysto-
sowane do łatwego utrzymania w czystości. Do pomieszczeń i stanowisk
pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne
dojścia stałymi schodami.

Podstawowe wymagania odnośnie do drzwi w pomieszczeniach biurowych to:

z

drzwi rozsuwane muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich
wypadnięciu z prowadnic,

z

drzwi wahadłowe muszą być przezroczyste lub posiadać przezroczyste
panele,

z

drzwi przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na
rozbicie lub ze szkła hartowanego oraz odpowiednio oznakowane w wi-
docznym miejscu. 

Pomieszczenia pracy biurowej, w których przebywają pracownicy, nie mogą
być zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z nich. Jeżeli istnieją
względy wymagające zamykania pomieszczeń w czasie pracy przed osobami
nieupoważnionymi (np. pomieszczenie kasy, tajnej kancelarii itp.), należy sto-
sować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z zewnątrz, jednocześnie
umożliwiające wyjście z pomieszczania bez użycia klucza. W takiej sytuacji
trzeba przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników znajdujących
się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z zewnątrz. 
Przezroczyste ściany działowe znajdujące się w pomieszczeniach pracy
biurowej, w pobliżu takich pomieszczeń lub wzdłuż przejść muszą być

15

Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne

jednoznacznie oznakowane oraz wykonane z materiału odpornego na roz-
bicie lub tak osłonięte, aby niemożliwe było zetknięcie się pracownika ze
ścianą lub jego zranienie w razie rozbicia tej ściany. 

Pomieszczenia i urządzenia

higienicznosanitarne

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządze-
nia higienicznosanitarne. Wykonanie tego obowiązku nie jest uzależnione
od jego możliwości ekonomiczno-finansowych

1

.

Pod pojęciem pomieszczeń higienicznosanitarnych należy rozumieć szat-
nie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie, z wyjątkiem
stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się
pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania
odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.
Pomieszczenia higienicznosanitarne dla pracowników biurowych powinny
znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku
połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przecho-
dzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane.
Usytuowanie pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno wykluczać
konieczność przechodzenia przez pracowników biurowych korzystającym
z nich przez pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub
materiały zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące.

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane, oświetlone
i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi
Normami.
Pomieszczenia higienicznosanitarne oraz znajdujące się w nich urządzenia
należy utrzymywać w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne ko-
rzystanie z nich przez pracowników biurowych.

1

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 marca 1997 r., sygn. akt II S.A./Wr

1133/96.

16

PRACOWNIK ADMINISTRACYJNO-BIUROWY

Wysokość pomieszczeń higienicznosanitarnych nie powinna być w świetle
mniejsza niż 2,5 m. Od tego wymogu przepisy dopuszczają odstępstwo
w przypadku usytuowania pomieszczeń higienicznosanitarnych w sutere-
nie, piwnicy lub na poddaszu. Wtedy możliwe jest zmniejszenie wysokości
pomieszczeń higienicznosanitarnych do 2,2 m w świetle.

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higienicznosanitarnych powinny być tak
wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomiesz-
czeniach. Ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m powinny być
pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie
wilgoci.
Ustępy powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Nie dotyczy
to zakładu pracy, w którym jest zatrudnionych do dziesięciu pracowników
na jednej zmianie – pod warunkiem zapewnienia możliwości osobnego
korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń.

Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych mogą przechowywać
swoją odzież w przeznaczonych do tego miejscach w pomieszczeniach pracy.
Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocze-
śnie zatrudnionych przy pracach biurowych powinna przypadać co najmniej
jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie
zatrudnionych. Umywalki powinny być instalowane w pomieszczeniach
ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.
Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek wody powinna
wynosić:

z

przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania od 35°C
do 40°C (od 308 K do 313 K),

z

w przypadku indywidualnego mieszania wody – od 50°C do 60°C (323
K do 333 K).

W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną
wymianę powietrza w ciągu godziny.
Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od
stanowiska pracy. W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej
kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż dziesięć osób, ustępy
mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji. Wejścia do