Czy moŻna
opóęni� proces
starzenia si� ludzi?
Michael R. Rose
Z pewnoĘcią tak,
ale nie za pomocą
jednego cudownego
eliksiru, gdyŻ musia"by
on bez wątpienia
przeciwdzia"a� licznym
destrukcyjnym procesom
biochemicznym
jednoczeĘnie
Starzenie si� wciąŻ jest
nieuniknione, ale naukowcy
dysponują juŻ technikami
pozwalającymi odkry�,
jak opóęni� ten proces.
70 �WIAT NAUKI Styczeł
2000
rzez wieki w wielu kulturach próbowano opóęnia� proces starzenia si�, wzmacniając si"y
witalne i wyd"uŻając Życie. Obecnie diety makrobiotyczne, hinduskie metody zachowania zdro-
wia i modne terapie hormonalne stosowane poza oficjalnym nurtem medycyny oraz inne
tego typu wymyĘlne praktyki nadal podsycają p"omieł
nadziei. Wszystkie te próby przy-
P
wrócenia lub zachowania m"odzieł
czego wigoru "ączy jedno: brak sukcesu w osiągni�ciu celu.
Dzisiaj ludzie powyŻej 65 roku Życia cieszą si� pe"nią si" prawdopodobnie w niewiele wi�kszym
stopniu niŻ ich rówieĘnicy przed 2 tys. lat.
Dzi�ki post�pom medycyny dysponujemy obecnie metodami leczenia chorób, które cz�Ęciej
wyst�pują w podesz"ym wieku, takich jak choroby serca i nowotwory z"oĘliwe. W ciągu ostatnich
120 lat poprawa warunków sanitarnych, przestrzeganie zasad higieny i stosowanie leków prze-
ciwko chorobom zakaęnym spowodowa"o wyd"uŻenie oczekiwanej d"ugoĘci Życia w krajach roz-
wini�tych wskutek obniŻenia liczby przedwczesnych zgonów. Jednak nic nie opóęnia wystąpienia
ani nie spowalnia przebiegu wrodzonych procesów, które powodują starzenie si� i związane z nim
upoĘledzenie czynnoĘci fizjologicznych. W efekcie skuteczne leczenie jakiejĘ choroby u osób star-
szych oznacza cz�sto, Że wkrótce zajmie jej miejsce inny związany z wiekiem problem zdrowotny.
NiezaleŻnie, jak bardzo Ęrodki przekazu b�dą zachwyca� si� 90-letnim maratoł
czykiem, wi�k-
szoĘ� ludzi powyŻej 80 roku Życia pozostanie niedo"�Żna.
Nie oznacza to, Że opóęnienie procesu starzenia si� zawsze b�dzie nierealne. Poczynając od
1980 roku, cel ten osiągni�to w wielu doĘwiadczeniach na zwierz�tach, aczkolwiek dokonano te-
go metodami, których nie moŻna zastosowa� u ludzi. Stan prowadzonych obecnie badał
nad pro-
cesem starzenia si� przypomina sytuacj�, w jakiej znajdowa"a si� fizyka jądrowa w 1929 roku. Fi-
zycy odkryli juŻ niewyobraŻalne si"y wyzwalane z atomu, stawiano tylko pytanie, czy potrafią je
JERRY GAY
Tony Stone Images
Okres
Odkrycie ewolucjonistów nego. Zachodzi wi�c u gatunków rozmna-
rozmnaŻania
100%
Żających si� p"ciowo, poniewaŻ si"a do-
wyjaĘnia, dlaczego si�
boru naturalnego s"abnie u nich po osią-
starzejemy. Stwierdzono,
Dziecił
stwo
gni�ciu dojrza"oĘci.
Że w populacjach
Koncepcja ta wynika z ogólnej teorii
rozmnaŻających si�
ewolucji. Cechy dziedziczne przetrwają
p"ciowo wp"yw doboru
i staną si� dominujące w populacji (jest
naturalnego na d"ugo�
to dodatnia presja selekcyjna), jeĘli  po-
Najm"odszy wiek Najstarszy wiek
Życia zmniejsza si�
reprodukcyjny reprodukcyjny
mogą swym nosicielom doŻy� wieku roz-
wkrótce po osiągni�ciu
w populacji w populacji
rodczego i si� rozmnoŻy�. Najbardziej
najwczeĘniejszego
korzystne przyczyniają si� zatem do sp"o-
wieku rozrodczego.
dzenia liczniejszego potomstwa, wsku-
Proces starzenia si�
tek czego dochodzi do rozpowszechnie-
ujawni" si�, poniewaŻ
nia kodujących je genów. Te natomiast,
geny, które wywiera"y
które wp"ywają na skrócenie Życia, stają
niekorzystny wp"yw
si� mniej cz�ste (ujemna presja selek-
w póęniejszym okresie
cyjna), poniewaŻ ich nosiciele umiera-
Życia, nie napotyka"y
ją zazwyczaj przed osiągni�ciem wieku
Żadnych lub trafia"y
rozrodczego.
na niewielkie
W przeciwieł
stwie do szkodliwych ge-
przeszkody ze strony 0
nów, które ujawniają si� wczeĘniej, te os"a-
Wiek biologiczny
doboru naturalnego,
biające zdrowie w póęniejszych latach "a-
stając si� w ten twiej kumulują si� w populacji, poniewaŻ
sposób dominującymi ujarzmi�. W badaniach nad procesem starzenia osobniki w nie wyposaŻone przekazują je nast�p-
si� wida� ostatnio duŻy post�p. Czy zdoby- nym pokoleniom, zanim ich niekorzystny wp"yw
w puli genowej.
ta wiedza wystarczy, by opóęni� nadejĘcie lat zak"óci proces rozmnaŻania. (Im póęniej gen
niedo"�stwa? ujawnia swój szkodliwy wp"yw, tym bardziej jest
Jeszcze nie. Aby osiągną� sukces, naukowcy rozpowszechniony w populacji, poniewaŻ jego
muszą znacznie lepiej pozna� procesy fizjolo- nosiciele mogą si� rozmnaŻa� d"uŻej.) Proces sta-
giczne odpowiedzialne za starzenie si� i ich rzenia si� wkrada si� wi�c do populacji w wyni-
wp"yw na d"ugoĘ� Życia. OsobiĘcie jestem opty- ku dzia"ania doboru naturalnego, stróŻa, który
mistą i uwaŻam, Że istnieje taka moŻliwoĘ�, po- tak mocno chroni cechy odpowiedzialne za wy-
niewaŻ wiadomo juŻ, dlaczego w ogóle docho- trzyma"oĘ� w okresie m"odoĘci, Że sam z up"y-
dzi do procesu starzenia si�. Rozwiązanie tej wem lat staje si� coraz s"abszy.
zagadki umoŻliwi"o naukowcom opracowanie Ten punkt widzenia ilustrują dwie wyniszcza-
racjonalnej strategii wykrywania szlaków bio- jące, uwarunkowane genetycznie choroby. Jed-
chemicznych, którymi moŻna umiej�tnie pokie- ną z nich jest progeria, powodowana przez mu-
rowa�, aby przed"uŻy� okres pe"ni si" witalnych. tacj� w obr�bie jednego genu. Wiele uk"adów
m"odego organizmu ulega w jej wyniku tak szyb-
UĘpiony dobór naturalny kiej degeneracji, Że dzieci wyglądają równie sta-
ro jak ich dziadkowie. Umierają zazwyczaj z po-
Proces starzenia si� nie zachodzi wskutek ja- wodu chorób serca lub udaru mózgu przed
kiegoĘ uniwersalnego defektu zaistnia"ego we ukoł
czeniem pi�tnastego roku Życia. Choroba
wszystkich komórkach. Gdyby by"a za to od- Huntingtona (pląsawica Huntingtona), wywo"a-
powiedzialna jedna, niemoŻliwa do unikni�cia na równieŻ przez jeden uszkodzony gen, ujawnia
wada, powodująca si� w Ęrednim wieku. W tym przypadku zwy-
ostatecznie Ęmier� rodnieniu ulega uk"ad nerwowy, co prowadzi
kaŻdej z nich, Żadne ostatecznie do Ęmierci.
Co nas czeka po osiągni�ciu
zwierz� nie unikn�- Progeria jest rzadka, choroba Huntingtona
"oby starzenia si�. zaĘ wyst�puje stosunkowo cz�sto. Dlaczego?
pierwszego sukcesu na drodze
A przecieŻ niektó- Osoby dotkni�te pierwszą z nich umierają przed
do opóęniania procesu
re to potrafią. Na osiągni�ciem wieku rozrodczego. W ten sposób
przyk"ad rozmnaŻa- poprzez dobór naturalny "atwo zostają usuni�-
starzenia si�? Nast�pny krok.
jące si� bezp"ciowo te z puli genowej mutacje wywo"ujące progeri�.
Post�p w tej dziedzinie
ukwia"y przebywa- Mutacja odpowiedzialna za chorob� Hunting-
jące dziesiątki lat w tona nie ma natomiast wp"ywu na rozrodczoĘ�,
nie odbywa si� wed"ug zasady
akwariach nie pod- poniewaŻ prowadzi do inwalidztwa, dopiero
wszystko albo nic, jak lądowanie upadają na zdrowiu. gdy ludzie sp"odzą wszystkie lub wi�kszoĘ�
Proces starzenia si� swoich dzieci. Ujawnia si� na etapie, kiedy s"ab-
cz"owieka na Ksi�Życu.
nie przebiega we- nie si"a doboru naturalnego.
d"ug programu ge- W latach czterdziestych i pi��dziesiątych J. B.
netycznego zaprojektowanego przez natur� po S. Haldane oraz laureat Nagrody Nobla Peter
to, by hamowa� nadmierny przyrost naturalny. B. Medawar, obaj z University College London,
U ludzi i innych kr�gowców, inaczej niŻ w przy- byli pierwszymi, którzy og"osili to ewolucyjne
padku rozmnaŻających si� bezp"ciowo ukwia- wyjaĘnienie procesu starzenia si�. W latach
"ów, jest produktem ubocznym doboru natural- szeĘ�dziesiątych i siedemdziesiątych W. D. Ha-
72 �WIAT NAUKI Styczeł
2000
LAURIE GRACE
Wp"yw doboru naturalnego na przeŻycie
milton z Imperial College i Brian Charlesworth ne. W m"odoĘci i póęniej potrafią lepiej prze-
Przyk"ad dwóch genetycznie
z University of Sussex opracowali t� teori� ma- ciwstawia� si� Ęmiertelnym zazwyczaj zagroŻe-
uwarunkowanych chorób
tematycznie. niom, jak silne odwodnienie i g"ód. Mają rów-
ilustruje, w jaki sposób
Ich najwaŻniejszym osiągni�ciem by"o usta- nieŻ lepszą kondycj� fizyczną niŻ ich zwykli
os"abiony dobór naturalny
lenie, Że wp"yw si"y doboru naturalnego na prze- rówieĘnicy: d"uŻej spacerują i fruwają.
umoŻliwia niekorzystnym,
ŻywalnoĘ� organizmów, które nie rozmnaŻają Gdyby moŻna by"o ludzi traktowa� podob-
póęno ujawniającym si�
si� przez podzia", zmniejsza si� wraz z osiągni�- nie jak wywilŻny, da"oby si� opóęni� proces sta-
genom rozprzestrzenianie
ciem dojrza"oĘci i ca"kowicie zanika w starszym rzenia si�, zmuszając ich przez wiele pokoleł

si� w populacji. Osoba
wieku. Biorąc pod uwag�, Że ęród"em wszelkie- do rozmnaŻania si� w starszym wieku. By"yby
z lewej strony cierpi
go rodzaju adaptacji jest dobór naturalny, do- to jednak barbarzył
skie praktyki, a nie wspo-
na progeri�, która powoduje
szli do wniosku, iŻ wraz z jego os"abieniem od- mn� juŻ o niezwykle powolnym osiąganiu za-
szybkie starzenie si�
pornoĘ� starszych organizmów si� zmniejsza. mierzonego celu. Tak wi�c ci, którzy juŻ teraz
organizmu w dziecił
stwie.
W wyniku jego braku ich przeŻywalnoĘ� moŻe chcą opóęni� proces starzenia si�, muszą szu-
Pomimo Że wygląda staro,
by� tak ma"a, Że najlepsze warunki i opieka me- ka� innych metod wspomagających naĘladowa-
jest dzieckiem. M�Żczyzna
dyczna nie wystarczą, aby utrzyma� starców nie fizjologicznych zmian spowodowanych póę-
z prawej choruje na
przy Życiu. nym wydawaniem potomstwa przez ca"e po-
Od lat siedemdziesiątych matematyczne do- kolenia. (WiadomoĘ� dla tych, których kusi wy- pląsawic� Huntingtona,
wody by"y wiele razy potwierdzane ekspery- próbowanie takiego sposobu na sobie: metoda chorob� degeneracyjną
mentalnie, w wi�kszoĘci wskutek zabiegów, któ- nie przyniesie Żadnych natychmiastowych ko- uk"adu nerwowego, która
re wyd"uŻa"y okres silnego doboru naturalnego rzyĘci ani tobie, ani twoim dzieciom. Prawdo- zazwyczaj ujawnia si�
u zwierząt laboratoryjnych. Badacze osiągali cel, podobnie potrzeba co najmniej 10 pokoleł
, aby
u osób w Ęrednim wieku.
opóęniając u zwierząt doĘwiadczalnych mo- dosz"o do jakiegokolwiek wzrostu d"ugowiecz-
Progeria jest rzadka,
ment wkroczenia w okres reprodukcji dzi�ki noĘci, a ca"ych wieków do uzyskania istotnego
poniewaŻ dobór naturalny
usuni�ciu wytworzonych przez nie w m"odym wyd"uŻenia Życia.)
jest silny w dziecił
stwie
wieku komórek jajowych. W ten sposób spra-
i eliminuje gen b�dący
wili, Że tylko osobniki wystarczająco silne, aby Pod"oŻe biochemiczne
jej przyczyną. Ludzie
rozmnaŻa� si� w zaawansowanym wieku, prze-
cierpiący na t� chorob�
kaza"y swoje geny nast�pnym pokoleniom. Teoria ewolucji i pewne wst�pne doĘwiad-
nie rozmnaŻają si�,
JeĘli mechanizm procesu starzenia si� rzeczy- czenia wskazują, Że na d"ugowiecznoĘ� wp"y-
a wi�c nie dochodzi
wiĘcie zaleŻny jest od s"abnących si" doboru na- wają setki uwarunkowanych genetycznie bio-
do przekazania genu
turalnego po osiągni�ciu wieku rozrodczego, to chemicznych szlaków  kaskadowych reakcji
przysz"ym pokoleniom.
stopniowe jego opóęnianie u wielu pokoleł
ba- molekularnych  które mog"yby by� poddawa-
Pląsawica Huntigtona
danej populacji powinno znacznie opóęni� ten ne zabiegom, aby opóęni� starzenie si�. Dotąd
wyst�puje cz�Ęciej, gdyŻ
proces. Teza ta zosta"a udowodniona na przy- odkryto niewiele genów kodujących te proce-
dobór naturalny w tym
k"adzie wywilŻn, zwanych teŻ muszkami owo- sy, g"ównie u nicienia Caenorhabditis elegans oraz
przypadku nie dzia"a.
cowymi (Drosophila), u których opóęniano doj- u wywilŻny kar"ówki (Drosophila melanogaster).
Zanim wystąpią objawy
rza"oĘ� p"ciową przez 10, a nawet wi�cej pokoleł
. WciąŻ naleŻy ustali�, czy wyniki uzyskane z ba-
choroby, osoby nią
W wyniku tego doĘwiadczenia naukowcy uzy- dał
nad tymi organizmami moŻna odnosi� do
dotkni�te zazwyczaj
skali populacje z"oŻone z osobników Żyjących ludzi; przeprowadzano juŻ kilka takich badał
.
przekaŻą szkodliwy
dwa lub trzy razy d"uŻej niŻ zwykle. Na przyk"ad analiza genetyczna stulatków we
gen po"owie
Muchy, u których uda"o si� opóęni� proces Francji pozwoli"a wykry� dwa odmienne geny,
starzenia si�, są takŻe nadspodziewanie Żywot- które mogą bra� udzia" w opóęnianiu procesu swojego potomstwa.
�WIAT NAUKI Styczeł
2000 73
MARK WEXLER
Woodfin Camp and Associates
PETER GINTER
Bilderberg Photo Archive
DoĘwiadczenia prowadzone STANDARDOWA HODOWLA OPÓŁNIONE
WYWIL�N KAR�ÓWEK ROZMNA�ANIE SIó
na wywilŻnach potwierdzają
tez�, Że starzenie si� jest
spowodowane s"abnącą si"ą
doboru naturalnego
w okresie dojrza"oĘci.
Badacze dopuĘcili
do rozmnaŻania muchy
z grupy kontrolnej (z lewej) Poczwarka
Poczwarka
wkrótce po osiągni�ciu
przez nie dojrza"oĘci p"ciowej,
2-tygodniowy
skracając w ten sposób okres
owad dojrza"y
silnego doboru naturalnego.
W tym samym czasie opóęnili
moment rozpocz�cia rozrodu
w innej grupie (z prawej),
wyd"uŻając czas dzia"ania
selekcji. Po wielu pokoleniach
taki zabieg opóęni" starzenie
Larwa
si� zarówno samic, jak
Jajo m"odego Larwa
samców z drugiej grupy
2-tygodniowego owada dojrza"ego
i doprowadzi" do wyd"uŻenia
ich Życia (wykresy).
starzenia si�: jeden koduje apolipoprotein� stanowi"oby wy"ącznie jeden krok w kierunku
E (bia"ko uczestniczące w transportowaniu cho- zwalczania starzenia si�. Opóęnienie tak wielo-
lesterolu), drugi to enzym konwertujący angio- czynnikowego procesu wymaga prawdopodob-
tensyn� (odpowiedzialną za regulacj� ciĘnienia nie przeprowadzenia zmian w kilku, a by� mo-
t�tniczego). W kaŻdym przypadku stwierdzo- Że w wielu szlakach biochemicznych.
no cz�stsze wyst�powanie poszczególnych al- Przydatną metodą wykrywania alleli wp"y-
leli, czyli odmian tych genów, u stulatków niŻ wających na starzenie si� ludzi by"oby porówny-
u doros"ych, ale m"odych osób. wanie materia"u genetycznego zwyk"ych zwie-
Jednak wyniki Francuzów nie przyczyni"y si� rząt, wykazujących róŻnice w przypadku tego
do znalezienia Żadnych metod przeciwdzia"ają- procesu. Na szcz�Ęcie t� samą metod�, która po-
cych starzeniu si�. Nikt dok"adnie nie wie, w ja- s"uŻy"a do przetestowania teorii ewolucji, moŻ-
ki sposób allele wyst�pujące powszechnie u d"u- na zastosowa� do ujawnienia duŻej grupy ge-
gowiecznych ludzi mog"yby opóęnia� ten proces. nów wp"ywających na d"ugoĘ� Życia. Okaza"o
JeŻeli nawet wymienione allele lub te odkryte si�, Że wywilŻny kar"ówki, którym wyd"uŻono
wczeĘniej u nicieni i wywilŻn wywo"ywa"yby Życie drogą opóęnienia wieku rozrodczego, ma-
popraw� ludzkiego zdrowia, to odkrycie takie ją inny zestaw alleli niŻ zwyk"e osobniki. Alleli
udzie juŻ teraz Ży- podziale komórki; gdy ich d"ugoĘ� spadnie poniŻej okre-
Nie"atwo...
Lją wzgl�dnie d"ugo, Ęlonego progu, komórka przestaje si� dzieli�. Niektórzy
przynajmniej jak na organizmy, które nie są drzewami. naukowcy uwaŻają, Że terapia przeciwdzia"ająca skra-
Jednak wielu z nas chcia"oby Ży� jeszcze d"uŻej, szcze- caniu si� telomerów prawdopodobnie umoŻliwi dzielą-
gólnie, gdybyĘmy mogli zachowa� zdrowie. Pragnienie cym si� komórkom rozmnaŻanie i pozostawanie zawsze
to jest ca"kowicie zrozumia"e, ale obietnica szybkiej po- zdrowymi. Sądzą równieŻ, Że taka metoda leczenia mo-
prawy obecnego stanu rzeczy z pewnoĘcią nie pokry- g"aby opóęni� starzenie si� ca"ego organizmu. Nie uda-
wa si� z naszymi moŻliwoĘciami. "o im si� jednak tego udowodni� i wstrzyma� procesu
WĘród metod terapeutycznych proponowanych w ostat- starzenia si� jakiejkolwiek istoty. Ponadto wszystko, co
nich latach znajdują si� �wiczenia fizyczne, diety elimina- przyczynia si� do  nieĘmiertelnoĘci komórek, grozi wy-
cyjne oraz uzupe"nianie w organizmie takich substancji, wo"aniem nowotworu z"oĘliwego.
jak hormon wzrostu, enzym telomeraza i antyoksydanty. Z badał
na wywilŻnach i innych organizmach wynika,
�wiczenia poprawiają wiele funkcji, gdy wykonuje si� je Że istotną rol� w procesie starzenia si� odgrywają wolne
regularnie. Nie udowodniono jednak, aby wyd"uŻa"y Ży- rodniki  utleniające związki produkowane przez orga-
cie. Ponadto ich korzystny fizjologiczny wp"yw nie trwa d"u- nizm. U muszek tych odmiana genu powodująca powsta-
go, kiedy powróci si� do siedzącego trybu Życia. Diety nie niezwykle aktywnej formy dysmutazy ponadtlenkowej,
eliminacyjne są skuteczne u gryzoni, nie przeprowadza- usuwającej szkodliwe wolne rodniki, związana jest z wy-
no natomiast systematycznych badał
na ludziach, a dla d"uŻeniem Życia. JeĘli reakcje utleniania są odpowie-
wi�kszoĘci z nas nie mają praktycznego zastosowania. dzialne za starzenie si� ludzi, to ograniczenie wytwarza-
Telomery,
Samowolne zaĘ ingerowanie w st�Żenia hormonów w or- nia wolnych rodników lub ich usuwanie by"oby pomocne
koł
cowe odcinki
ganizmie moŻe by� niebezpieczne. w opóęnianiu tego procesu. Pomimo sprzecznych opinii
chromosomów,
Wielokrotnie informowano o zdolnoĘci telomerazy do na ten temat naukowcy nie wiedzą, jak bezpiecznie wy-
zosta"y uwidocznione
opóęniania procesu starzenia si� ludzkich komórek in vi- wo"a� zamierzony efekt. Nie wykazano równieŻ w Żad-
za pomocą
tro. Enzym ten wp"ywa na koł
cowe odcinki chromoso- nych badaniach, czy takie zabiegi by"yby rzeczywiĘcie
fluorescencji.
mów  telomery. Kurczą si� one odrobin� przy kaŻdym skuteczne.
74 �WIAT NAUKI Styczeł
2000
ROBERT K. MOYZIS
SAMCE
100

Hodowla w warunkach
75 opóęnionego rozmnaŻania si�
50
25 Hodowla
zwyk"a
0
SAMICE
100

Hodowla w warunkach
opóęnionego rozmnaŻania si�
75
Jaja zniesione
przez samice
50
m"ode i w Ęrednim
wieku są usuwane
25 Hodowla
zwyk"a
0
0 20 40 60 80 100 120 140
Jajo zniesione przez starzejącą si�
much�, co najmniej 6-tygodniową Wiek (dni)
tych nie wyselekcjonowano i nie wprowadzo- dyĘ w nast�pnym stuleciu? Nast�pny etap. Spo-
no do organizmów d"ugo Żyjących muszek. Wy- walnianie tego procesu nie odbywa si� wed"ug
nika z tego, Że w odpowiedzi na opóęnienie roz- zasady wszystko albo nic, jak lądowanie cz"o-
mnaŻania dobór naturalny stworzy" organizm wieka na Ksi�Życu. Nasza d"ugoĘ� Życia i funk-
starzejący si� wolniej. cje organizmu b�dą w przysz"oĘci ulega"y stop-
Identyfikacja alleli, którymi róŻnią si� d"ugo niowej poprawie, przypominając pod tym
Żyjące i zwyk"e zwierz�ta, pomoŻe badaczom wzgl�dem post�p, jaki dokonywa" si� w pro-
w odkryciu metod leczenia naĘladujących i dukcji samochodów przez ca"y XX wiek. Nie
O AUTORZE
wzmacniających wp"yw korzystnych alleli oraz przewiduj�, aby istnia"y granice w wyd"uŻaniu
przeciwstawiających si� dzia"aniu szkodliwych. ludzkiego Życia, jeĘli naukowcy odkryją meto-
SkutecznoĘ� potencjalnych terapii naleŻy oczy- dy wyposaŻania m"odych osób w geny zapo-
wiĘcie przetestowa� najpierw na zwierz�tach biegające starzeniu si� lub przygotowania od-
laboratoryjnych, a dopiero potem wypróbowa� powiednich koktajli z leków. Dotąd nikt jednak
je na ludziach. nie zna nawet ich podstawowych w"aĘciwoĘci.
Opóęnianie procesu starzenia si� wiąŻe si�
Technologia wyznaczy drog� z wieloma problemami etycznymi i spo"ecz-
nymi. Jak b�dą funkcjonowa� w takiej sytu-
JeĘli wywilŻny, gryzonie lub inne zwierz�ta acji ubezpieczenia? Czy b�dzie moŻna przejĘ�
staną si� obiektem badał
porównawczych, pra- na emerytur� w 65 roku Życia? Co z oczeki-
ca ta nie b�dzie "atwa. Naukowcy nie tylko b�dą waniami naszych dzieci, Że umrzemy, zosta-
musieli zidentyfikowa� setki, a nawet tysiące al- wiając im spadek? Czy dojdzie do jeszcze wi�k-
MICHAEL R. ROSE jest
leli, które pojawiają si� cz�Ęciej u d"ugo Żyjących szego przeludnienia? Czy starcy trzymający si�
profesorem ewolucjonistą
osobników, ale takŻe rozszyfrowa� biologiczną kurczowo Życia nie są w pewnym sensie nie-
w University of California
funkcj� i unikatowe w"aĘciwoĘci odpowiednich moralni? Takie pytania nurtują wiele trzeęwo
w Irvine. Prowadzi badania
doĘwiadczalne, g"ównie
bia"ek. Technologie zbierania danych potrzeb- myĘlących osób.
na wywilŻnach, dotyczące
nych do wykonania tego zadania, które moŻna Opóęnienie procesu starzenia si� ludzi to
ewolucyjnej teorii
okreĘli� mianem  funkcjonalnej genomiki , są w 1999 roku problem teoretyczny. Ale w 2050
starzenia si�, sprawnoĘci
juŻ bardzo zaawansowane. JeĘli tylko obserwo- roku moŻe on sta� si� rzeczywistoĘcią sprawia- i jakoĘci Życia. Twierdzi,
Że up"yn�"o co najmniej
wany tu post�p b�dzie wystarczająco szybki, sta- jącą powaŻne k"opoty parlamentom i rządom,
10 lat od czasów, kiedy
niemy si� Ęwiadkami istotnego opóęnienia pro- a ludzi w Ęrednim wieku wprawia� w dosko-
otwarcie wyĘmiewano si�
cesu starzenia si� ludzi przed 2050 rokiem. na"y nastrój. z niego za wyjaĘnianie
T"umaczy"a procesu starzenia si�
OĘwiadczenie to moŻe zabrzmie� dziwnie
Hanna Rywik w kategoriach ewolucji.
w Ęwietle nie koł
czącego si� rozg"osu nadawa-
nemu rozmaitym zabiegom przeciwdzia"ającym
LITERATURA UZUPE�NIAJŃCA
temu procesowi. Dotychczas, jak juŻ wspomnia-
"em, nie udowodniono skutecznego dzia"ania
LONGEVITY, SENESCENCE, AND THE GENOME. Caleb E. Finch; University of Chicago Press,
Żadnej z przedstawionych metod i jest ma"o
1990.
prawdopodobne, aby mia"y one znaczący EVOLUTIONARY BIOLOGY OF AGING. Michael R. Rose; Oxford University Press, 1991.
PROSPECTS FOR POSTPONING HUMAN AGING. Michael R. Rose i Theodore J. Nusbaum;
wp"yw, jeĘli b�dą stosowane w monoterapii
FASEB Journal, vol. 8, nr 12, s. 925-928, X 1994.
[ramka na poprzedniej stronie].
EVOLUTION OF HUMAN LIFESPAN: PAST, FUTURE, AND PRESENT. Michael R. Rose i Laurence
Co nas czeka po pierwszym udanym kroku
D. Mueller; American Journal of Human Biology, vol. 10, nr 4, s. 409-420, 1998.
na drodze opóęnienia starzenia si� ludzi, kie-
�WIAT NAUKI Styczeł
2000 75
CHRISTOPH BLUMRICH
(zdj�cie)
; LAURIE GRACE
(wykres)
PrzeŻywalnoĘ� (procenty)
PrzeŻywalnoĘ� (procenty)
THERESA HANSEN