Życiorys Thietmara
- sam autor podał o sobie dużo wiadomości
- informacje z jego kroniki i Kroniki biskupów Kościoła Merseburskiego
- urodził się 25 lipca 975 r., prawdopodobnie w Walbeck, w diecezji Halberstad
- pochodził ze średnio zamożnego rodu grafów Walbeck od strony ojca
- matka Kunegunda, z domu Stade, ojciec Zygfryd służył Ottonowi II, rodzice wywodzili się z
tej samej warstwy społecznej, spośród feudałów
- był 3 synem, spośród 5 rodzeństwa
- jak sam pisze  był niskiego wzrostu, miał zniekształconą twarz i nos złamany w
dzieciństwie
- z powodu fizycznych defektów ojciec wybrał dla niego karierę duchowną
- elementarne wykształcenie zdobył w Kwedlinburgu, póz
niej został wysłany do
przyklasztornej szkoły w Magdeburgu, gdzie zapoznał się ze znajomością Pisma Św., nauk
teologicznych i literatury klasyków Antyku (poetów)
- w trakcie nauki 3 ważne wydarzenia: 911  śmierć ojca, 994  porwanie wujów Thietmara
przez korsarzy duńskich, 997  śmierć matki
- nauki pobierał do końca X w.
- dzięki spadkowi po matce stał się posiadaczem dużych posiadłości ziemskich
- przejął stanowisko przeora w klasztorze w Walbeck (nie mając święceń)
- w 1004 r. uzyskuje przyjaz
Å„ biskupa Taginona, biskupa Magdeburga
- dopiero w wieku 29 lat otrzymuje święcenia kapłańskie, na uroczystości obecny król
- w latach 1009-1018 Thietmar był biskupem Merseburga
- uczestniczył w życiu i wyprawach Henryka II
- 1 grudnia 1018 r. Thietmar umiera w wieku 43 lat
- jego kronika jest dziełem ostatnich lat jego życia, zaczął ją pisać w 1012 roku
Kronika Thietmara
- 8 ksiąg, rymowane prologi heksametryczne poprzedzają każdą księgę (wyjątki IV i VIII
księga)
- pierwsze 4 księgi to opis panowania pierwszych władców dynastii saskiej
·ð I ksiÄ™ga  Henryk I
·ð II ksiÄ™ga  Otton I
·ð III ksiÄ™ga  Otton II
·ð IV ksiÄ™ga  Otton III
·ð V-VIII ksiÄ™gi  Henryk II, czasy współczesne Thietmarowi
o V księga  wydarzenia 1012 r.(??), wstąpienie na tron Henryka II, wskrzeszenie
biskupstwa w Merseburgu w 1004 r.
o VI księga  1004 r. koronacja cesarska Henryka II
o VII księga  opis koronacji, zamyka rok 1017
o VIII księga  wydarzenia roku 1018
- podział na rozdziały nie pochodzi od Thietmara ale od wydawców Monumenta Germaniae
Historica (podział ze wzg. stylistycznych i logicznych)
- porządek na ogół chronologiczny
- komentowanie z punktu widzenia zasad religii i moralności
- brak datacji przy wydarzeniach
- dzieło zachowało się w tzw. rękopisie Drezdeńskim, w postaci 192 kart pergaminu, na
których Thietmar osobiście nanosił poprawki, do 1945 roku przechowywany był w saskiej
bibliotece krajowej w Drez
nie, która została spalona podczas bombardowania aliantów w
1945 roku; egzemplarz częściowo spłonął, do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze
karty, nadal przechowywane w Drez
nie; jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku
w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst
- tekst "Kroniki" w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara
dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać "przeróbką
korwejską", w świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez
samego Thietmara tuż przed śmiercią
- cel pisania kroniki?  nieśmiertelna teza: kronika była pisana z perspektywy Merseburga(!)
KSI
GA II
Otto, państwa ozdoba, z rodu pochodząc zacnego
Ojca Henryka, jaśniał już blaskiem rozległej chwały
Czynów wspaniałych, gdy na ojcowym zasiadał tronie.
Zawiść zrazu podniosła liczne przeciw niemu głowy,
Lecz on wszystkich opornych z Bożą pokonał pomocą
I roztropnością, której łaski zawsze wzywał z nieba.
Od śmierci Karola nie było tak wielkiego władcy
Ani, jak sądzę, równy mu nie będzie władał.
Sześć aż stolic biskupich było jego wielkim dziełem.
On Berengara pysznego zgniótł swą żelazną ręką,
Longobardów dzikich twarde do ziemi przygiął karki.
Cesarską koroną uwieńczył Rzym jego potęgę,
Na dalekich morzach obce trybut mu płacą ludy.
Miłował pokój, wojną jego nieprzyjaciół tępił.
Uśmierzył Zachód, Danów dzikich do spokoju zmusił1.
Nie śmiał pokoju nikt zmącić w krajach porannej zorzy 2,
Trzydzieści osiem wiosen berło dzierżył samowładnie 3
Największy z królów! Teraz opuścił ten ziemski padół,
Niezwyciężony, żałobą serce ojczyzny okrył,
W dowód wdzięczności żonę swą pozostawiając miłą
I syna, co radością serca przyjaciół napawa.
- Otton I ukazany przez pryzmat związku z dwoma osobami: z ojcem i Bogiem  podkreślenie
pochodzenia i więzi z Bogiem
- porównanie do Karola Wielkiego
- wymienione 6 biskupstw (było 10, nie uwzględniono biskupstw Słowiańskich)
- Otton I, wykazane uniwersalne przymioty władcy: bogobojność, roztropność, waleczność,
kontynuacja władzy dynastycznej (związek ojca z synem)
KSI
GA III
Trzeci z królów szeregu i wtóry z imienia Otto
Teraz niechaj sławiony będzie i zasiądzie z chwałą
Na tronie wielkiego ojca, żywy w pamięci wieków
Wdzięcznej, iż uciśnionym pomoc niósł każdej pory.
Szczęściem tchnęły pierwsze lata, smutek ostatnie zmącił,
Gdyż wielkie były wszędzie nasze przewiny i grzechy.
Gorzko świat pokutował, iż prawdę odrzucił w złości.
Od mścicielskiego miecza wiele straciło królestwo!
Daremnie szukać przyczyn, lecz mądrym zdało się jasne,
Że odkąd na Merseburg spadły tak dotkliwe klęski 1,
Wraz pokój uleciał błogi z granic naszego kraju
I wróg doń wtargnął i szerokie zapuścił zagony.
Któż jest zdolen powiedzieć, z jakim okrucieństwem szalał,
Jak nie oszczędził nawet świętej Chrystusa świątyni.
Wielu spośród naszych rycerzy śmierć znalazło w walce
Ulegając, o zgrozo! dzikich Saracenów hordom.
Szczęśliwi są zaprawdę, którzy kochając Chrystusa
Zażywają w pokoju życia upragnionych darów,
Wolni zgoła od strachu, co serca biciem napełnia.
Strach ów ojców naszych gnębił z górą lat trzydzieści
I tak uzbroił, niestety, nieprzyjaciół hufce,
Że wpadają dziś jeszcze w nasze ojczyste dziedziny.
Niech każdy prosi Tego, co niebo złączył i ziemię,
Aby już kres położył wreszcie tym straszliwym karom!
- Otton II, nawiÄ…zanie do tronu ojca
- brak pozytywnych przymiotów władcy
- przyczyną nieszczęść zniesienie biskupstwa w Mersebugu, grzechy Sasów (ekspansja na
Płw. Apeniński)
- karą najazdy obcych ludów  najazd Saracenów 982r. i bunt Słowian połabskich 983 r,
- patrzenie z perspektywy Merseburga, miasto rodzinne Thietmara
- 30 lat  być może jest to okres panowania Ottona II i Ottona III oraz czasy regencji Teofano,
albo okres kiedy w Merseburgu nie istniało biskupstwo, bądz
okres konfliktu z Saracenami
(bez pokoju) ? :/
KSI
GA V
Henryk, gdy z wiekiem chłopięce porzucił igraszki,
Z królewską krwią w swych żyłach ku cnoty piął się szczytom.
Rodzicem był mu książę Henryk, a matką Gizela 1,
Przymiotami swymi godna jej ojca Konrada,
Który królewskim berłem burgundzką władał krainą2,
Gdy pełen zapału młodzian Chrystusa dążył szlakiem,
U biskupa Wolfganga 3 pierwsze pobierał nauki.
Po śmierci ojca objął dziedzictwo jego książęce 4,
A wkrótce również cesarstwa ster uchwycił w ręce.
Większa część państwa przez Słowian okrutnych zniszczona
Raduje się wielce, iż przezeń pokoju zażywa
I siedzib bezpiecznych i prawa, od najez
dz
ców wolna,
Których przepędził i srogim ujarzmił nakazem.
Wrogów, co głowę podnoszą, zwalczał on zwycięsko,
Lecz przyjaciół pozyskać umiał słów przymilnych wdziękom.
Jeśli skromności w czym uchybił, żalem zaraz płacił
I przez dobre uczynki leczył ułomności ciała.
Kościołowi niósł pomoc, biednym zaś wszem miłosierdzie.
O Merseburgu! Gdybyś przewidział jego śluby zbożne,
Nadejścia takiego władcy wyglądałbyś z tęsknotą
I sławiłbyś dary Chrysta należne śląc mu dzięki.
- Henryk IV, podkreślenie pochodzenia, wymienieni rodzice
- cnoty idealnego władcy: bogobojny, waleczny, skromny
- wskazanie na stan kraju po panowaniu ostatnich władców
- eliminacja konkurentów do tronu(?)
- Merseburg za panowania Henryka II odzyskuje chwałę
- co chce przekazać Thietmar?  że Merseburg czekał na takiego władcę jak Henryk II, bo
dzięki niemu na nowo ustanowiono biskupstwo w rodzimej miejscowości kronikarza? :/
KSI
GA VI
Chryste! Tyś łaski słońcem, co blaskiem wszystko oświeca!
Świat odkupiłeś, gdyś po raz pierwszy do nas zawitał,
A po raz wtóry, koniec nam z Ojcem zwiastujesz, Stwórco;
Sam ważysz i nagrody za czyny różne odmierzasz
Ludzkiemu plemieniu, co w przepaść wciąż stacza się głuchą.
O światłości prawdziwa, błogosław ten dzień pamiętny,
W którym z łaski Twej nawiedziłeś ten kościół sierocy.
Merseburg niech Cię sławi, darem się Twoim radując,
A jego synowie i przez CiÄ™ wskrzeszeni pasterze
Niech dzięki Ci korne złożą z serc swych wiernych głębi.
Królu królów przesławny, przyjm Twych wyznawców modlitwę,
Wejrzyj łaskawym okiem z nieba na sługę Twego Henryka
I ochraniaj życia jego towarzyszkę wierną 1.
Użycz im wielkich darów za to, iż czynili małe.
Duch Taginona do niebieskich niechaj dotrze progów,
Niech żyją Walterd i Gero do śmierci ich szczęśliwej.
Niechaj ci wszyscy, których zbożna pobudziła miłość,
By Ciebie, Merseburgu, gestem wywyższyć szlachetnym,
Przez Chrystusa zbawieni, najdÄ… w Elysium schronienie 2.
Boże! co jako pierwszy i najwyższy wszystkim rządzisz,
Pokieruj Merseburgiem, by z Twoim popłynął wiosłem;
Niechaj pasterze jego Twoich słuchają poleceń,
A wrogowie bezsilni mienie niech zwrócą odjęte.
Okaż, proszę Swą łaskę temu, co zniszczył ten kościół,
Oraz tym wszystkim, co pomoc mu nieśli w swej złości.
Przebacz im, by spokojnie w swoją spoglądali przyszłość.
Raduje się Wormacja szczęsnym owych czasów zwrotem
I wolnością swą, w której cieniu dotąd zostawała,
Gdy poddaną była srogiemu swoich książąt prawu3.
- szczęście Merseburga, szczęściem całego kraju  słowa dr Wikinga
- Merseburg cieszy siÄ™ z ustanowienia biskupstwa
- wspomnienie ważnych osób: cesarza Henryka II i jego żony Kunegundy, arcybiskupa
Taginona, Walterda i Gerona (ten ostatni był margrabią i dowódcą wojsk niemieckich)
- prośba do Boga o kierowanie Merseburgiem
- autor wyraża radość z powodu darowizny Wormacji na rzecz Kościoła
KSI
GA VII
Jego, którego niebiany sławią, my czcijmy nędzni
Pieśni pochwalnej głos z serc naszych dobywając głębi!
Bogiem jest bowiem w trzech Osobach, lecz mimo to jednym.
Nie masz władcy bez Jego łaski. On, Bóg miłościwy,
Najwyższą jest dobrocią, co zło wszelakie odwraca;
Z niebios wysokich zsyła wszystkim życiodajne dary.
On, samej prawdy z
ródło, kłamców wnet pomieszał szyki,
Co twierdzili, iż król nasz Henryk nigdy nie osiągnie
Cesarskiej władzy i że krótko mu przyjdzie panować,
Bowiem śmierć sroga przetnie rychło pasmo jego życia.
Dwa upłynęły właśnie rządów jego sześciolecia,
Gdy oto chwały pełen w cezarów wstępuje progi
Tegoż miesiąca, kiedy moją uwolnił katedrę.
Niechaj jasny kamyczek dzień ten szczęśliwy oznaczy 1,
W którym króla naszego łasce poddała się Roma
I w którym onże świętym pomazan został olejem,
Bogu światłości czyniąc dzięki, iż zstąpił doń z nieba
I że nawiedził również jego Kunegundę drogą.
Cieszy się najwyższy pasterz, hymny chór jego śpiewa,
Iż pokój nastał, gdy takiego uzyskano władcę.
I ty, Merseburgu, z wszystkimi pieśń radości śpiewaj!
- opis koronacji Henryka II
- wspomnienie o zapowiedzi krótkich rządów
- ponowny zapis chwalący władcę za ustanowienie biskupstwa w Merseburgu
- po koronacji na cesarza nastanie pokoju
- znów perspektywa Merseburga
Saga o Guunlaugu
Wstęp  napisana pod koniec XI w., opisuje wydarzenia ok. 1000 roku
Historia
- mieszkańcy Skandynawii, wyprawy Wikingów: szlak wschodni-w górę rzek ruskich , w dół
do M. Czarnego, szlak zachodni-Wyspy Brytyjskie, M. Śródziemne
- od IX w.  ekspansja na zachód Norwegii: Wyspy Owcze, Islandii (ok. 850r.)
- ok. 870r. Harold Pięknowłosy przejmuje władzę, emigracja bogatych gospodarzy na
Islandię, pierwszym emigrantem I. Arnarson (wg podania osiedlił się w zatoce, gdzie prąd
niósł belki, miały być wykorzystane do budowy Reykjaviku- zatoka dymów ) 874r.
- okresy w historii Islandii:
·ð  objÄ™cie ziemi  880-900 wÅ‚aÅ›ciwy okres kolonizacji, mieszkaÅ„cy Islandii uważajÄ…
się za potomków wielmożów, ślady iryjskie i celtyckie świadczą i wcześniejszym
zaludnieniu tych ziem; organizacja: ok. 40 gospodarstw, gospodarz-wódz-kapłan-
GODI składał ofiary, pobierał świadczenia, głowa TINGU-rady starszych; ok. 920r.
ujednolicenie ustroju, zwołanie rady, opracowanie prawodawstwa na wzór norweski-
GRAGAS, wysokie poczucie sprawiedliwości, szanowanie prawa
·ð epoka sag  X-XI w. materiaÅ‚ do pisania sag ze wzglÄ™du na okresy niezgody miedzy
rodami, krwawe najazdy i zemsty; 1000r. chrzest Islandii, wewnętrzna ewolucja,
kapłani i sędziowie urzędami świeckimi, utworzenie dwóch biskupstw;
·ð XIIIw.  walki wewnÄ™trzne, rozbicie wewnÄ™trzne Islandii umożliwiÅ‚o przyÅ‚Ä…czenie
Islandii do Norwegii (1262-64), Norwegowie nie dotrzymali obietnic złożonych
Islandczykom
Literatura
Gatunki literatury islandzkiej, wierszowane:
- poematy  Eddy, mitologia nordycka i pieśni o mitycznych bohaterach, anonimowa
- poezja skaldów  imienna, indywidualna, tematy współczesne  bohaterskie czyny króla;
rdzennie z Norwegii, wysoko rozwinięta w Islandii-największa liczba skaldów
- Lausavisur  luz
ne wiersze rozproszone w sagach, zaliczane do poezji skaldów,
okolicznościowe improwizacje
- Rimur  pieśni ludowe, tworzone pod wpływem ballad, teść zapożyczona z innych
gatunków
proza:
- sagi rodowe  opis wydarzeń historycznych, opowieści o gospodarzach-bondi
- sagi królewskie  historyczny cel, większość o królach norweskich
historiografia islandzka:
- Saemund Uczony
- Ari  autor kroniki genealogicznej pierwszych rodów, które zasiedliły Islandie
- sagi biskupie
- sagi kłamstw
SAGA  opowieść proza, ścisłe przekazywanie wydarzeń historycznych z elementami
baśniowymi, opis okresu zasiedlania od początków republiki islandzkiej do 1030r.,
lakoniczna rzeczowość, charakterystyka postaci, występowanie dialogów, przedstawienie
prawdy historycznej, silny konserwatyzm językowy, kler pielęgnował podania pogańskie, do
1100 r. sagi przekazywane ustnie
Geografia topografia
- izolacja kraju
- osiedlanie na zachodzie wyspy
- najważniejsze miejsca  Reykjavik, miasto Borg, Myrar, rzeka Gulf, Thingvellir-pola
sejmowe, Uppsala
- na zachodzie Å‚agodniejszy klimat
poezja skaldów islandzkich:
- rola dokumentu historycznego
- tworzona przez każdego, niezależnie od pochodzenia
- duże znaczenie formy wierszowej
- pielęgnowanie rodzimej mitologii
- kenningi są to metafory opisujące przedmiot w sposób mylący dla niewtajemniczonych, o
rozmaitej konstrukcji, ale w swej najprostszej formie będące określeniami złożonymi z dwóch
członów, z których jeden stara się jak najdalej odskoczyć od opisywanego przedmiotu, a drugi
pozwala się go jednak domyślać, wymieniając jakąś cechę wspólną przedmiotowi
opisywanemu z mylÄ…cym
Saga o Gunnlaugu opisuje życie i historyczne dzieje Skandynawii w okresie przyjęcia
chrześcijaństwa. Na tym tle snuje barwną opowieść o skaldzie Gunnlaugu, jego wędrówkach
po dworach królów, konungów i jarlów i jego trudnej i nieszczęśliwej miłości do Helgi
Urodziwej, córki Þórsteina, wnuczki Egila Skallagrímssona (bohatera Sagi o Egilu).
Helga jako niechciane dziecko miała być wyniesiona (tzn. porzucona na pustkowiu, aby
umarÅ‚a). Jednak podstÄ™pem matka uratowaÅ‚a jej życie, a i Þórstein póz
niej ją pokochał. Helga
była tak piękna, że według wypowiedzi starych i mądrych ludzi była najpiękniejszą
dziewczyną w Islandii. Włosy jej były tak bujne, że mogła się nimi cała okryć, a tak cudne,
jakby nosiła złoto.
Gunnlaug, syn Illugiego Czarnego, był wcześnie rozwinięty, wielki wzrostem i silny, miał
ciemne, bujne włosy, czarne oczy, i choć miał brzydki nos, rysy twarzy były pociągające. Był
smukły w pasie, szeroki w barach, miał wspaniałą męską urodę, w życiu był człowiekiem o
niespokojnym charakterze, chciwy sławy, we wszystkim nieugięty i twardy, był wielkim
skaldem, ale pisaÅ‚ z upodobaniem satyry, i dlatego otrzymaÅ‚ przydomek Örmstunga 
Wężowy Język.
Trzeci bohater sagi Hrafn, syn Önunda byÅ‚ wysokim i silnym mÅ‚odzieÅ„cem, miaÅ‚
najwspanialszą urodę, jaką mężczyzna może mieć, i był dobrym skaldem. A kiedy dorósł,
żeglował między krajami i wszędzie przyjmowano go chętnie, gdziekolwiek się zjawił.
Gunnlauga tak jak do Helgi, ciągnęło do dalekich wypraw. Dlatego też jej ojciec, twierdząc że
jest on niezdecydowany, odmówił zrękowin, a jedynie przyrzekł zaczekać trzy zimy z
małżeństwem córki. Niech jedzie za morze i niech sobie przyswoi obyczaj prawych mężów,
zostanę jednak zwolniony z przyrzeczenia, jeżeli on na czas nie wróci. Gunnlaug odwiedził w
Norwegii jarla Eryka, syna Hakona, w Anglii króla Adalrada, syna Jatgeira, w Irlandii króla
Zygtrygga Jedwabnobrodego, syna Olafa Kwarana, na Orkadach jarla Zygurda, syna
Hlodwiga, w Szwecji jarla Zygurda i króla Olafa Szwedzkiego, syna Eryka Zwycięskiego.
Wszędzie wygłaszał drapy lub flokki (czyli pieśni pochwalne) na część władców, za co był
sowicie nagradzany. (W drapie każda strofa kończyła się refrenem, flokk był prostszy i bez
refrenów, można powiedzieć  niższego gatunku).
Na dworze króla Olafa Gunnlaug rywalizował (skutecznie) z Hrafnem o pierwszeństwo
wygłoszenia swojego poematu i wywołał tym jego nienawiść. Powrócił potem do króla
Adalrada, któremu obiecał pomoc w walce z duńskimi wikingami, przedłużając tym samym
ponad limit trzech zim swój pobyt poza Islandią. Wykorzystał to niecnie Hrafn i ożenił się z
Helgą. Gunnlaug wyzwał go na pojedynek, ale to ich spotkanie nie przyniosło
rozstrzygnięcia. Ponieważ po tym incydencie Althing wydał zakaz pojedynkowania się w
Islandii, przeciwnicy, którzy szanowali prawo, umówili się na dokończenie walki w
Norwegii. Trochę to trwało zanim spotkali się znowu, ale tym razem Gunnlaug odrąbał
Hrafnowi nogę, a ten podstępnie rozciął mu głowę. Helga wyszła ponownie za mąż za
Þorkela, syna Hallkela, ale nie byÅ‚a z nim szczęśliwa. ZmarÅ‚a podczas zarazy wpatrujÄ…c siÄ™ w
drogocenny płaszcz, który dostała kiedyś w darze od Gunnlauga.
Powieść minionych lat
Pełny tytuł latopisu brzmi: Oto powieść minionych lat, skąd wyszła ziemia ruska, kto był
najpierw księciem w Kijowie i skąd ziemia ruska powstała. Według tradycji autorem był
kijowski mnich Nestor (stąd nazwa: Kronika Nestora), jednak jego autorstwo zostało już w
końcu XIX wieku podane w wątpliwość. Dziś uczeni są podzieleni w opiniach, najczęściej
uważa się jednak, że Nestor był autorem jedynie najstarszej redakcji Powieści minionych lat,
napisanej w 1113. Następna redakcja pochodzi prawdopodobnie z roku 1116 i jest
przypisywana ihumenowi Monasteru Wydubickiego, Sylwestrowi, część badaczy
przypuszcza, że Powieść minionych lat posiadała jeszcze trzecią redakcję. Dzisiejszy tekst
dotrwał do naszych czasów w póz
niejszych odpisach i kompilacjach. Istnieją również
hipotezy, iż tekst Powieści minionych lat już w czasach Nestora był zmieniany ze względu na
interesy dynastii panujÄ…cej w Kijowie.
Autor kroniki posługuje się kalendarzem bizantyjskim. Jednocześnie przed omówieniem
przywołania Ruryka, przedstawia obliczenia czasu jaki minął między istotnymi jego zdaniem
wydarzeniami historycznymi: Od Adama do potopu 2242 lata, od Potopu do Abrahama...' itd.
aż do panowania Michała III. Obliczenia te zawierają szereg błędów, których wyjaśnienie jest
istotne dla ustalenia rzeczywistych dat wydarzeń z wczesnej historii Rusi, opisywanych przez
kronikę. Jako podstawowy autor wymienia rok 6360 (czyli 852). Ma to być rok, w którym
zaczął panowanie cesarz Michał III. W rzeczywistości Michał III wstąpił na tron o 10 lat
wcześniej (koronacja) lub o 4 lata póz
niej (przewrót pałacowy i odsunięcie od władzy matki
cesarza - Teodory). Z drugiej strony, od Narodzenia Chrystusa do Konstantyna minęło
według Nestora 318 lat, zaś od Konstantyna do Michała - 542 lata, co dawałoby rok 860. Ten
rok sugeruje też druga pojawiająca się pod tą data informacja zaczęto nazywać ten kraj ziemią
ruską. O tym zaś dowiedzieliśmy się stąd, że za tego cesarza przychodziła Ruś, na Carogród.
Wprawdzie informacja nie jest do końca jasna (nie wiadomo, czy Ruś miała przychodzić do
Bizancjum w tym roku, czy jedynie za panowania tego cesarza), niemniej pasuje to do
znanego skądinąd najścia Rusów na Konstantynopol w 860 roku. Jednakże to właśnie najście
opisuje Nestor póz
niej, pod rokiem 6374 (czyli 866). Znowu od Michała do Olega miało
minąć 29 lat, co dawałoby rok 6389 (czyli 881), a nie - jak pisze dalej - 6387 (879). Po
podliczeniu wszystkich wymienianych przez Nestora etapów od stworzenia świata do
początku panowania Michała wychodzi nie jak podaje on 6360, ale 6313 lat. Z tych powodów
uczeni ostrożnie podchodzą do wczesnych dat w kronice. Powieść minionych lat jest
podstawowym z
ródłem pisanym dla historii Słowiańszczyzny wschodniej (szczególnie dla
historii państw ruskich), ale także pozwala na czerpanie informacji dotyczących Słowian
zachodnich i południowych. Ma też wielkie znaczenie jako zabytek literatury w języku
staroruskim. Stanowi bardzo ważny element świadomości narodowej narodów
wschodniosłowiańskich. Polskie tłumaczenie Powieści minionych lat autorstwa prof.
Franciszka Sielickiego zostało wydane w 1968 roku.
Latopis  średniowieczna księga dziejopisarska, ruski odpowiednik zachodnioeuropejskich
kronik i annałów (roczników). Latopisy miały zwykle charakter kompilacyjny, tzn. korzystały
zarówno z podań i legend, jak też z ksiąg wcześniejszych dziejopisów i innych dokumentów.
Utwór o takiej złożonej, wielowarstwowej strukturze, którego autorstwo trudno przypisać
jednemu autorowi określany jest w terminologii naukowej jako zwód. U podstaw
powstawania pierwszych latopisów leżą dworskie i klasztorne notatki, prowadzone na bieżąco
prawdopodobnie już w X wieku. Latopisy powstawały na dworach książęcych i w klasztorach
(szczególną rolę odegrała tu słynna A
awra Kijowsko-Pieczerska). Do najbardziej znanych
latopisów należą m.in. Powieść minionych lat, Latopis Ipatijewski, Latopis popa Duklanina,
Latopis Kijowski. Stanowią one najważniejsze z
ródła do historii Rusi, ale też można z nich
uzyskać sporo wiadomości o krajach ościennych, w tym o Polsce.
Włodzimierz pomimo tego, że był wychowywany przez księżną Olgę, która przyjęła
chrześcijaństwo być może w Kijowie, a może w Bizancjum za pośrednictwem Konstantyna
Porfirogenety. W każdym razie promowała ona nową religię z dużą energią domagając się
misji zachodnio chrześcijańskiej od Ottona I. Jej wnuk nie podzielał początkowo sympatii
księżnej i promował kult pogański. Wznosił on pogańskie posągi i inne przedmioty kultowe,
dbał o rozwój religii, co miało na celu zjednoczenie młodego państwa, któremu podlegała
ludność odmienna kulturowo. Jednak religia promowana przez Włodzimierza nie spełniała
jego oczekiwań, ponieważ jago sąsiedzi byli już od jakiegoś czasu chrześcijanami, co dawało
ościennym władcom możliwość zdobycia poparcia albo w papiestwie albo u cesarza.
Włodzimierz musiał być świadomy korzyści płynących z bliskich kontaktów z religią o
ugruntowanej pozycji, inaczej trzeba by go posądzić o brak orientacji politycznej, a tej nie
można mu chyba odmówić. Nestor podaje informacje o wizytach przedstawicieli różnych
religii u Włodzimierza. Według przekazu na Rusi mieli się zjawić posłowie przekonujący
Włodzimierza do przyjęcia islamu (Bułgarzy, zakaz picia alkoholu), z czasem mieli przybyć
posłowie papiescy z Rzymu (przestrzeganie postu), przybyli również chazarscy Żydzi (żyjący
w diasporze, a więc odrzuceni przez Boga) a na końcu panującego na Rusi miał odwiedzić
przedstawiciel, promotor wschodniego odłamu chrześcijaństwa. Udzielił on Włodzimierzowi
wszystkich potrzebnych odpowiedzi i niewątpliwie przekonał go do swych racji. Nowa religia
miała przewyższać wszystkie istniejące, żadna nie mogła równać się z tą, którą zdecydował
się przyjąć Włodzimierz. Tak opisał sytuację Nestor i nie trzeba się temu dziwić. Tak
nakazywała konwencja, a realia polityczne nie pozwalały na krytykę panującego i mimo iż
kronikarz pisał swą kronikę w 2. dziesięcioleciu XII w to należy mieć na względzie iż
panowała dalej dynastia Włodzimierza Wielkiego. Sprawa chrztu Włodzimierza w przekazie
Nestora budzi kontrowersje, ponieważ jest on przedstawiony jakoby rusin miał przez
obleganie Korsunia (Chersonu  obecnie część Sewastopola) wymusić na cesarstwie oddanie
ręki siostry cesarskiej, co miało zagwarantować pokój. Jednak rodzina cesarska nie mogła
pozwolić sobie na koligacje małżeńskie z pogańskim władcą, więc Włodzimierz obiecał
przyjąć chrzest w obrządku bizantyńskim. Inna teoria, z jaką miałem okazję się spotkać za
sprawą wspomnianego wyżej prof. Salamona mówi, że Włodzimierz wspomógł władcę
Bizancjum oddziałem Waregów, gdy ten miał kłopoty z utrzymaniem tronu. W zamian miał
on możliwość poślubienia siostry Bazylego II Anny Porfirogenetki. Było to zaskakujące
wyróżnienie dla Włodzimierza, a sprawa oblegania Korsunia miała związek z buntem, w
którym miasto uczestniczyło, pacyfikacja go mogła oznaczać wypełnianie sojuszniczych
zobowiązań. Po przybyciu siostry cesarskiej Włodzimierz I przyjął chrzest. Miało to miejsce
w Kijowie. Razem z tym faktem rozpoczął się okres likwidowania pozostałości kultu
przodków.