Gospodarka przestrzenna - to całokształt działań biernych i czynnych dotyczących podmiotów i przedmiotów
związanych z organizacją użytkowania przestrzeni. Na gospodarkę przestrzenną składają się następujące
rodzaje działalności:
" koordynacyjno-regulacyjna  pełniona przez administrację rządową lub samorządową polegająca na
podejmowaniu decyzji przestrzennych w sprawach przeznaczenia i sposobu zagospodarowania gruntów
na podstawie ustaleń planów miejscowych lub przy ich braku - na podstawie przepisów ogólnych;
" inwestycyjna  prowadzona przez podmioty gospodarcze państwowe, samorządowe i prywatne w myśl
ich własnych celów i zadań;
" kontrolna  prowadzona w trybie nadzoru przez administrację rządową (wojewódzką lub resortową) z
punktu widzenia zgodności z prawem.
W ramach gospodarki przestrzennej wyróżnia się:
" gospodarkÄ™ gruntami - przestrzeniÄ… zurbanizowanÄ…, zabudowanÄ…;
" gospodarkę ziemią - przestrzenią rolną, leśną, wiejską.
Formy gospodarki przestrzennej:
" polityka przestrzenna
" planowanie przestrzenne
" ochrona przestrzeni
" zarzÄ…dzanie przestrzeniÄ…
" dysponowanie przestrzeniÄ…
Od początku lat 90. w Polsce funkcjonuje kierunek studiów: gospodarka przestrzenna. Przygotowuje on do
zawodów związanych z administracją regionalną i instytucjami samorządowymi (planiści, urbaniści, specjaliści
do spraw gospodarki gruntami, rozwoju regionalnego). Kształci także przyszłych zarządców nieruchomościami,
rzeczoznawców majątkowych oraz pośredników w obrocie nieruchomościami.
3.
Celem gospodarki przestrzennej jest zarówno ochrona określonych wartości przestrzeni, jak i racjonalne
kształtowanie przestrzeni przez stymulowanie procesów gospodarczych. Działania ochronne obejmują dążenie
do zachowania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi środowiska, a wytworami działalności ludzkiej.
Natomiast kształtowanie przestrzeni to działanie przekształceniowe związane z nowymi kierunkami rozwoju
społeczno-gospodarczego.
11.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie
jako studium uwarunkowań lub studium - dokument określający w sposób ogólny planowany sposób
zagospodarowania całego terytorium gminy, zawierający informacje o położeniu obszarów przeznaczonych pod
zabudowę i inne funkcje, o przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych, terenów chronionych itp.
Studium przyjmowane jest jako uchwała rady gminy, nie posiada jednak rangi przepisu prawa miejscowego,
stanowiÄ…c jedynie podstawÄ™ do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym
wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium formułuje się zasady polityki
przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje zwiÄ…zane z
rozwojem gospodarczym i społecznym jednostki osadniczej. Formy zapisu graficznego, tekstowego i
tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granicą.
Studium nie jest prawem, ale zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami.
Stanowi więc zespół zapisów, ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki
zagospodarowania, przyjęte jako podstawa do opracowania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego jednostki osadniczej. Dokument ten zawiera bardzo szeroki zakres informacji na temat
środowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.
Przedmiotem studium są treści:
" związane ze stanem istniejącym, czyli diagnoza aktualnej sytuacji społeczno gospodarczej jednostki
osadniczej i uwarunkowań jej rozwoju dająca rozpoznanie obiektywnych okoliczności rozwoju
" określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, czyli podstawowe reguły
działania w przestrzeni przyjęte przez samorządy lokalne.
1. uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzania studium;
2. działalność właściwego dla obszaru gminy wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
o ogłoszenie o uchwale (w prasie, w obwieszczeniu, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym
obszarze)
o ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu na składanie wniosków dotyczących studium
o pisemne zawiadomienie organów doradczo-opiniodawczych
o rozpatrzenie w/w wniosków
o sporzÄ…dzenie projektu
o zaopiniowanie projektu przez właściwą komisję architektoniczno-urbanistyczną
o uzgodnienie projektu z zarządem województwa
o uzgodnienie projektu z wojewodÄ…
o zaopiniowanie przez:
starostÄ™
gminy sÄ…siadujÄ…ce
wojewódzkiego konserwatora zabytków
inne właściwe organy
o wniesienie ewentualnych poprawek
o ogłoszenie o wyłożeniu projektu (co najmniej 14 dni przed wyłożeniem)
o wyłożenie projektu (na co najmniej 30 dni) i dyskusja publiczna o projekcie
o ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu do wnoszenia uwag
3. uchwała rady gminy w przedmiocie przyjęcia studium
4. wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje uchwałę z załącznikami i dokumentami do oceny
zgodności z przepisami prawa właściwemu wojewodzie
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr
80, poz. 717 z póz
n. zm.) określa przede wszystkim zasady kształtowania polityki przestrzennej przez
jednostki samorządu terytorialnego oraz zakres i sposób postępowania w sprawach przeznaczania
terenów na określone cele i zasad ich zagospodarowania.
Aby jednostka samorządu terytorialnego mogła przystąpić do wprowadzenia zmian w planie
zagospodarowania przestrzennego musi przygotować szereg niezbędnych dokumentów, m.in. studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, projekt planu miejscowego,
prognozę oddziaływania na środowisko, prognozę skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego
oraz zorganizować dyskusję publiczną nad przyjętymi w projekcie planu rozwiązaniami.
Brak przejrzystości kluczowych dla ustawy rozwiązań, niezdefiniowane nowe pojęcia, jak
dyskusja publiczna jako element procedury planistycznej oraz wiele innych wątpliwości dotyczących
interpretacji przepisów skłoniło nas do zorganizowania szkolenia w tym zakresie.
Celem szkolenia jest przedstawienie pracownikom urzędów miast i gmin oraz starostw powiatowych
aktualnie obowiązujących przepisów prawa w zakresie rent planistycznych i opłat adiacenckich
Szkolenie kierowane jest do pracowników wydziałów gospodarki nieruchomościami i wydziałów
urbanistyczno-budowlanych urzędów miast i gmin wiejskich oraz pracowników starostw powiatowych
Program szkolenia:
1. Rola i znaczenie planów zagospodarowania przestrzennego w gospodarce nieruchomościami:
" plany zagospodarowania przestrzennego  podstawowe z
ródła informacji o nieruchomościach
" zasady określania przeznaczenia nieruchomości gdy nie ma planów zagospodarowania przestrzennego
" odpowiedzialność urzędników gmin i powiatów za ustalenie przeznaczenia nieruchomości w procesie
zbycia, w świetle przepisów gospodarki nieruchomościami i ustaw podatkowych
" zasady opracowywania wykazów nieruchomości gminnych dla potrzeb ich zbycia oraz ogłaszania
przetargów
" wykorzystywanie oznaczeń nieruchomości w rejestrach gruntów i budynków
2. Opłaty planistyczne, czyli tzw.  renta planistyczna
" definicja renty  jednorazowej opłaty planistycznej
" podstawy formalno-prawne opłaty planistycznej
" przesłanki ekonomiczno-prawne
" wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia opłaty planistycznej
" stosowanie przepisów kpa czy ordynacji podatkowej ?
" ograniczenia terminowe przy wydawaniu decyzji w sprawie opłaty
" zasady określania wartości rynkowej nieruchomości dla potrzeb wymierzania opłaty planistycznej
" termin uiszczenia opłaty
" postępowanie na wniosek zainteresowanego
" kontrola instancyjna decyzji oraz postępowanie przed sądami administracyjnymi
" zadania rzeczoznawców majątkowych wynikające z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym przy sporządzaniu operatów szacunkowych
" omówienie orzecznictwa w sprawie opłaty planistycznej  art. 36, art. 37, art. 58 i art. 63 ustawy
zagospodarowaniu przestrzennym
3. Opłata adiacencka z tytułu podziału i uzbrojenia nieruchomości w infrastrukturę:
" istota opłaty adiacenckiej
" rodzaje opłat adiacenckich
" szczegółowa charakterystyka
" opłaty adiacenckie z tytułu uzbrojenia w infrastrukturę techniczną
" szczegółowa charakterystyka opłat adiacenckich przy urządzaniu drogi  ulicy
" opłaty adiacenckie przy podziale nieruchomości spółdzielni mieszkaniowych
" opłaty adiacenckie przy połączeniu na wniosek i ponownym ich podziale
" regulacje prawne opłat adiacenckich  uchwała rady gminy o stawce % opłaty
" stosowanie przepisów kpa przy decyzjach o naliczaniu opłat adiacenckich
" omówienie orzecznictwa w sprawie opłat
12.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego stanowi podstawÄ™ "planowania przestrzennego" w gminie.
Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest aktem
prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, pod rygorem nieważności planu.
Kolejności wykonywania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) :
1. Rada Gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia MPZP.
2. Ukazuje się w prasie ogłoszenie Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta o przystąpieniu do planu i
możliwości składania wniosków do planu
3. Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta zwraca się z do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o
przesyłanie wniosków do projektu planu.
4. Dla danego terenu zostaje opracowana dokładna, wielobranżowa analiza stanu istniejącego oraz zebrane
zostajÄ… uwarunkowania.
5. Przygotowanie projektu planu.
6. Opracowanie prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.
7. Akceptacja Wójta, Burmistrza lub Prezydenta Miasta i skierowanie projektu planu do opiniowania i
uzgodnień.
8. Opinie - władz gmin sąsiednich oraz Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej
9. Uzgodnienia - ponad 30 instytucji (Urząd Wojewódzki, ZDM, Policja, Wojsko, Straż Pożarna itd).
10. Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu.
11. Wyłożenie planu do publicznego wglądu na okres 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez
ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej.
12. W czasie wyłożenia oraz przez 2 tygodnie po, zbierane są uwagi do planu.
13. Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta rozpatruje uwagi, które wpłynęły do trakcie wyłożenia, a
następnie przekazuje do Rady Gminy projekt planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami.
14. Rada Gminy na sesji podejmuje uchwały.
15. Rada Gminy uchwala MPZP.
16. Wojewoda ocenia zgodność podjętej uchwały z prawem.
17. MPZP zostaje ogłoszony w Dzienniku urzędowym Województwa i wchodzi w życie jako prawo
miejscowe po 30 dniach od ogłoszenia.
15. Analiza marketingowa a analiza swot
Analiza marketingowa polega na ocenie zintensyfikowania działań marketingowych oraz na poszukiwaniu
lepszego wzbogacenia danej firmy poprzez posiadanie odpowiednich i niezbędnych informacji o określonym
rynku, znalezienie miejsca firmy w tym otoczeniu oraz zwiększenie sprzedaży na tym rynku a co za tym idzie
zwiększenie potencjału firmowego. Analiza ta powinna uwzględnić różnorodne czynniki, które kształtują
obecne, przyszłe możliwości oraz ograniczenia w poszerzaniu i wzbogacaniu działalności danej firmy.
Analiza czynników zewnętrznych powinna uwzględniać:
" uwarunkowania polityczne i ustawodawstwo
" stan koniunktury i perspektywy rozwojowe
" rozwój i możliwości branży działania firmy
" konkurencję i podział rynku
" wielkość i charakterystykę poszczególnych segmentów rynków
" pozycję własnego przedsiębiorstwa na rynku i w branży
" kanały zbytu, systemy dystrybucji
" charakterystykę odbiorców, dostawców, pośredników.
Analiza czynników wewnętrznych powinna z kolei obejmować:
" strukturę przedsiębiorstwa i strukturę organizacyjną;
" obrót, koszty i zyski;
" możliwości finansowe i inwestycyjne;
" zakładowe służby zaopatrzenia, produkcji i sprzedaży;
" możliwości oddziaływania na rynek (np. środki na reklamę);
" środki wspierające dystrybucję i sprzedaż.
SWOT  jedna z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych, służąca do porządkowania
informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego jako uniwersalne
narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej. Np w naukach ekonomicznych jest stosowana do analizy
wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji, (np. przedsiębiorstwa), analizy danego
projektu, rozwiÄ…zania biznesowego itp.
Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanej informacji o danej sprawie na cztery grupy
(cztery kategorie czynników strategicznych):
" S (Strengths)  mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagÄ™, zaletÄ™ analizowanego obiektu,
" W (Weaknesses)  słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,
" O (Opportunities)  szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansÄ™ korzystnej
zmiany,
" T (Threats)  zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo
zmiany niekorzystnej.
Wreszcie - informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z wymienionych grup, jest w
dalszej analizie pomijana jako nieistotna strategicznie.
Informacja strategiczna, posegregowana według opisanych kryteriów na cztery grupy, jest następnie zapisywana
w czterodzielnej macierzy strategicznej, w której lewa połowa zawiera dwie kategorie czynników pozytywnych
a prawa - dwie kategorie czynników negatywnych. Natomiast w piśmiennictwie istnieją co najmniej trzy
wzajemnie wykluczające się ujęcia, czym różni się górna połowa macierzy od dolnej (a więc mocne strony od
szans, a słabe strony od zagrożeń).
Analiza SWOT daje wartościowy rezultat analityczny przy zastosowaniu każdego z trzech wymienionych ujęć,
pod warunkiem, że jest ono stosowane konsekwentnie i świadomie. Jednak najczęstszym błędem w praktyce
stosowania techniki SWOT jest mieszanie trzech ujęć (np. zapisanie jakiejś przewagi w obszarze szans na
podstawie tego, że jest ona czynnikiem zewnętrznym, a potem odczytywanie jej z macierzy SWOT, jako
czynnika przyszłego (który dopiero pojawi się), lub - jako czynnika na który nie mamy wpływu sprawczego.
Stąd postulat otwartego i jednoznacznego deklarowania kryteriów rozróżnienia wertykalnego na wstępie
przeprowadzanej analizy.
W popularnych ujęciach mikroekonomicznych dwa pierwsze obszary odnoszą się najczęściej do środowiska
wewnętrznego i zawierają najistotniejsze w danym przedsiębiorstwie elementy, np. silna marka (S), czy słabe
zaplecze kapitałowe (W). Natomiast dwa ostatnie odnoszą się analogicznie do środowiska zewnętrznego, np.
otwarcie wspólnego rynku międzynarodowego (O) lub pojawienie się konkurencyjnych produktów nowej
generacji (T).
17.
MARKETING TERYTORIALNY  podstawowe informacje
Marketing terytorialny oznacza całokształt działań mających na celu przyciągnięcie do danego
obszaru czy terytorium nowej działalności gospodarczej i produkcyjnej, stymulowanie rozwoju
lokalnych przedsiębiorstw oraz promowanie jego korzystnego wizerunku.
Produktem jest w tym wypadku terytorium
Marketing terytorialny w Polsce wiąże się przede wszystkim z działalnością samorządu terytorialnego
oraz rolą sektora MŚP. W ślad za przedsiębiorstwami swoje strategie zaczynają tworzyć
poszczególne miasta, gminy i regiony.
Cele działalności promocyjnej:
" Przyciąganie zainteresowania danym terenem oraz inwestycji, szczególnie zagranicznych,
" Promocja rozwoju lokalnego poprzez poszukiwanie możliwości inwestycyjnych
" z lokalnymi przedsiębiorcami,
" Zwrócenie uwagi na cechy wyróżniające dany teren   INNOŚĆ ,
" Promocja obszaru wzmocniona odpowiednim poziomem usług i jakości terytorialnej.
Jak budować wizerunek? Na pomyśle!
Wiele miast nie ma tego problemu, gdyż wiadomo, że:
" Toruń jest kojarzony z piernikami
" Częstochowa z kultem religijnym
" Szczebrzeszyn zyskał sławę za sprawą chrząszcza
" Pacanów wszyscy znają dzięki Koziołkowi-Matołkowi
Teoretyczne podstawy marketingu terytorialnego
" Przesłanki wyodrębnienia koncepcji marketingu terytorialnego
" Marketing terytorialny, a pozostałe obszary adaptacji działań marketingowych
" Ewolucja koncepcji marketingu terytorialnego
Jednostka terytorialna jako podmiot działań marketingowych
" Terytorium jako produkt marketingowy
" Konkurencyjność jednostek terytorialnych  wybrane zagadnienia
" Marketing w procesie budowy przewagi konkurencyjnej terytorium
Marketing narodowy: w poszukiwaniu ikon kraju
" Grupy docelowe marketingu narodowego
" Marketing kraju skierowany do inwestorów
" Rankingi atrakcyjności krajów  synteza
Marketing regionu
" Region jako podstawowy podmiot polityki regionalnej w UE
" Instrumenty kształtowania marketingu na poziomie regionu
" Kształtowanie markowych produktów regionalnych
" Współpraca międzynarodowa w zakresie tworzenia produktów markowych - przykłady
Marketing miasta
" Miasto jako przestrzeń publiczno-prywatna
" Miasta globalne i miasta niszowe  wyzwania dla marketingu
" Czynniki marketingowe miasta  analiza na przykładach
Marketing miasta  c.d.
" Programy rewitalizacji jako próba repozycjonowania wizerunku miasta
" Formy organizacyjne prowadzenia działalności marketingu terytorialnego
24.
Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i
zdrowotne  wpływają na złagodzenie lub eliminację ucią\
liwości
\
ycia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych,
wprowadzajÄ… Å‚ad przestrzenny oraz nadajÄ… miastom specyficzny i
indywidualny charakter.
Realizacja tych funkcji wymaga współpracy i wymiany informacji
na temat polityki, kompetencji, planowania przestrzennego i
ochrony zieleni między architektami, planistami, szkółkarzami, a
urzędnikami.
2. FUNKCJE I ROLA ZIELENI
Zieleń miejska, zwłaszcza na terenach silnie zurbanizowanych, staje się coraz bardziej
docenianym składnikiem układów urbanistycznych, zarówno planowanych, jak i istniejących,
w których istnieje możliwość stworzenia czy też przywrócenia zieleni. Zieleń miejska to
przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i
przetworzonych oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące
budowlom. Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne 
wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowanie układów
urbanistycznych, wprowadzajÄ… Å‚ad przestrzenny oraz nadajÄ… specyficzny i indywidualny
charakter miastu.
Zieleń miejska oddziałuje również na człowieka poprzez możliwość kontaktu z naturą,
wyciszenia się, znalezienia wytchnienia i odpoczynku z dala od zgiełku miasta. Jednakże, aby
zieleń oprócz spełniania funkcji estetycznej pełniła również inne zadania, musi być różnorodna
pod względem biologicznym, bo tylko wtedy zapewnia miejsce różnym gatunkom roślin i
zwierzÄ…t oraz zapobiega erozji gleb.
Parki i ogrody
Parki i ogrody stanowią najstarszą świadomą formę zieleni miejskiej. Są to w dużej mierze
twory sztuczne, projektowane przez człowieka. Pełnią przede wszystkim funkcje estetyczne i
rekreacyjno-wypoczynkowe. Funkcje estetyczne zostały po raz pierwszy uregulowane prawnie
w XIX w. przez grupę francuskich malarzy w parku Fountaibleu we Francji, którzy
doprowadzili do objęcia prawną ochroną parku ze względu na walory krajobrazowe i
estetyczne. Funkcje rekreacyjne parków istniały od zawsze. Parki i ogrody pełnią także inne
funkcje takie jak np. edukacyjne czy sportowe. Istnieją także parki i ogrody o znaczeniu
specjalnym, tj. dydaktyczne ogrody zoologiczne i botaniczne, gdzie prowadzone sÄ… prace
naukowo  badawcze, ale są one również otwarte dla zwiedzających. Specjalną grupą parków i
ogrodów są ogrody i parki zdrojowe w miastach-uzdrowiskach, które charakteryzują się przede
wszystkim specyficznymi właściwościami takimi jak: wody lecznicze, borowiny, mikroklimat.
Ogródki działkowe
Są to przede wszystkim ogrody zamknięte, dostępne tylko dla ich właścicieli. Zwykle są
niewielkie i znajdują się na obrzeżach miast. Służą przede wszystkim produkcji ogrodniczej
(wartość plonów z 1 ha ogródków działkowych jest 10-krotnie większa niż z normalnych
upraw [6]). Pełnią także role społeczne poprzez umożliwienie rekreacji i wypoczynku dla ludzi
pracujących w mieście, dając im doświadczyć bliskiego kontaktu z naturą.
Cmentarze
Są charakterystyczną formą zieleni miejskiej. W miastach zabytkowych znajdują się często w
centrum, co związane jest z tradycją katolicką. Nowe cmentarze znajdują się na obrzeżach
miast. Najczęściej spotykane mają nieregularną szatę roślinną, choć zdarzają się również
cmentarze wkomponowane w las, gdzie drzewa stajÄ… siÄ™ ich wystrojem.
Tereny sportowe
Są to tereny otwarte, projektowane zgodnie z planem zieleni miejskiej. Służą przede
wszystkim do uprawiania sportu i rekreacji, gdzie istotne jest ich oddalenie od zakładów
przemysłowych, nasłonecznienie i ochrona od wiatrów.
Pasy zieleni, zadrzewienia przyuliczne
Jest to tzw. zieleń izolacyjna, oddzielająca np. jezdnię od chodnika, tworząca aleje wzdłuż
dróg, itp. W miastach sporo miejsca zajmują trawniki, które pełnią głównie funkcję ozdobną.
Żywopłoty
Pełnią przede wszystkim funkcje ozdobne i izolacyjne, zwielokrotniają wykorzystanie
przestrzeni i powinny być stosowane zamiast trawników przyulicznych, tam gdzie jest to
możliwe. Ponadto ograniczają rozprzestrzenienie się zanieczyszczeń z rur wydechowych
samochodów i zmniejszają do 80% zanieczyszczenie gleb płynące z pojazdów
samochodowych [7].
PnÄ…cza
Są niedocenianym elementem zieleni miejskiej, a mogą stanowić jej doskonałe uzupełnienie i
tym samym poprawiać wizerunek miasta poprzez zasłonięcie starych, brzydkich ścian. Pnącza
spełniają także rolę termoizolatora budynków  w lecie ochładzają, a w zimie ocieplają je, a
także poprawiają mikroklimat i oczyszczają powietrze. Są też doskonałym schronieniem dla
drobnych ptaków.
Tereny zielone można również rozpatrywać pod kątem ich wartości przyrodniczej, a tam,
gdzie jest to uzasadnione, można objąć je ochroną prawną. Rada gminy może na swoim terenie
działania wprowadzić w drodze uchwały pewne formy ochrony przyrody, jeżeli nie
wprowadził ich wojewoda lub  w przypadku ochrony gatunkowej  Minister Środowiska:
" Obszary chronionego krajobrazu  obejmują wyróżniające się krajobrazowo
tereny o różnych typach ekosystemów. Zagospodarowanie tych terenów
powinno zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej systemów
przyrodniczych (art. 26 ustawy o ochronie przyrody). Rada gminy określa
nazwę obszaru, jego położenie, w miarę potrzeb jego otulinę oraz wprowadza
na tym terenie stosowne ograniczenia, nakazy i zakazy. Ograniczenia
stosowane na obszarach chronionego krajobrazu są łagodniejsze niż w
parkach krajobrazowych, a działalność gospodarcza nie podlega tu
poważniejszym ograniczeniom, lecz powinna być prowadzona tak, by
zapewnić stan względnej równowagi ekologicznej. Obszary te powinny być
wykorzystane dla celów turystyki, przy jednoczesnym zapewnieniu ich
ochrony przed uciążliwościami przemysłowymi czy komunikacyjnymi.
" Ochrona gatunkowa  ma na celu zabezpieczenie dziko występujących
roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych
wyginięciem, jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt wprowadzana jest w drodze
rozporządzenia Ministra Środowiska, gdzie określona jest lista gatunków
objętych ochroną, sposoby wykonywania ochrony oraz stosowne
ograniczenia, zakazy i nakazy. Wojewoda, a także rada gminy może, w
drodze rozporządzenia, wprowadzić, na czas określony lub nieokreślony,
ochronę gatunkową roślin lub zwierząt nie objętych ochroną przez Ministra
Środowiska oraz określić stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy.
" Pomniki przyrody  są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej
lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-
pamiÄ…tkowej i krajobrazowej oraz odznaczajÄ…ce siÄ™ indywidualnymi cechami,
wyróżniającymi je wśród innych tworów, a w szczególności sędziwe i
okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych,
z
ródła, wodospady, wywietrzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.
" Użytki ekologiczne  są zasługującymi na ochronę pozostałościami
ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów
genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i
śródleśne "oczka wodne", kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy,
płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, kamieńce
itp. Użytki ekologiczne uwzględnia się w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego i uwidacznia w ewidencji gruntów.
" Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe  wyznacza się w celu ochrony
wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla
zachowania wartości estetycznych.
Aby zwiększyć bioróżnorodność w mieście, by zieleń była ciekawsza można zastosować kilka
prostych zabiegów. Przede wszystkim nie należy przekształcać pozostałych gdzieniegdzie
fragmentów naturalnych i półnaturalnych środowisk, takich jak niewielkie naturalne łąki w
monokultury trawników, pozostawić przyrodzie miejsca podmokłe i niewielkie oczka wodne.
W polskich miastach istnieje wiele takich miejsc, które często traktowane są jako "chaszcze" i
tereny nieużyteczne, bardzo zaniedbane, służące za dzikie wysypiska śmieci. Są one często
terenami o sporej różnorodności biologicznej i powinny być chronione. Warto zahamować
proces ich dewastacji i przystosować je do pełnienia funkcji rekreacyjnych i edukacyjnych.
Takie działania prowadzone są w krajach Europy Zachodniej przez samorządy lokalne we
współpracy z organizacjami ekologicznymi. Przykładem może być brytyjska organizacja
Community Environmental Educational Development (CEED) z Sunderland, która we
współpracy z władzami lokalnymi tworzy tzw. tereny dzikiej przyrody w mieście, na terenach
zrekultywowanych bÄ…dz
zaniedbanych. Działania CEED łączą ze sobą funkcje ekologiczne
poprzez rekultywację terenów poprzemysłowych i prowadzenie tam działań edukacyjnych dla
dzieci i młodzieży, z funkcjami społecznymi  poprzez organizowanie pracy dla bezrobotnych
z regionu.
25.
Renowacja Zamku Królewskiego w Warszawie
Zamek Królewski w Warszawie to jeden z najważniejszych symboli polskiej państwowości.
Najpierw siedziba książąt mazowieckich, a od końca XVI w rezydencja głów koronowanych
oraz siedziba Sejmu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, został prawie całkowicie zniszczony
podczas II wojny światowej. Podjęta w styczniu 1971 r. decyzja umożliwiła doprowadzenie do
pełnej rekonstrukcji zabytku, ukończonej w 1984 r.
Materiały Sto-ispo na zamkowych elewacjach
Od kilku lat trwają na Zamku prace konserwatorskie, których celem jest już nie tylko odbudowa pełnej
bryły kompleksu, ale też nadanie elewacjom charakteru najbardziej zbliżonego do oryginału. W tym
bardzo trudnym zadaniu bierze udział również firma Sto-ispo - podejmując się przygotowania
technologii materiałów wykończeniowych zamkowych elewacji, a ostatnio także przynależnych do
Zamku Arkad Kubickiego.
Pierwsze prace dotyczyły głównie elewacji zachodniej wraz z wieżą zegarową i dziedzińcem
wewnętrznym. Jak zawsze przy renowacji priorytetem technologicznym była trwałość wykonanych
powłok zewnętrznych - zdecydowano się więc na farbę krzemoorganiczną isposil, której wysoka
paroprzepuszczalność przy jednoczesnej hydrofobowości, gwarantowała odporność nawet na silne
deszcze. Jednak przy póz
niejszym planowaniu aranżacji estetycznej kolejnych elewacji zwrócono
uwagę na inną możliwość zamknięcia kolorystycznego fasad - przez wybarwienia tynku w masie. Taka
technologia, ze względu na bardzo charakterystyczny efekt zatarcia tynku, powinna zbliżyć się
bardziej do wczesnobarokowych elewacji z czasów Zygmunta III. Jak się okazało, realizacja nie była
łatwa, ponieważ na końcowy efekt estetyczny nakładał się nie tylko sam przygotowany tynk, ale też
sposób i warunki jego zacierania przez wykonawców. Ponadto, po licznych próbach, zdecydowano się
na bardzo głęboką czerwień, której uzyskanie wymagało dodawania dużej ilości pigmentu do zaprawy.
Miało to ogromne znaczenie, szczególnie przy elewacji południowej, najbardziej narażonej na
bezpośrednie działanie promieni słonecznych.
Wybór materiału musiał oczywiście uwzględniać również wymogi technologiczne. Na elewacji
znajdowały się przecież wyprawy nakładane przy rekonstrukcji. Ich stan był ogólnie dobry, ale tynki
wymagały miejscowych napraw; ponadto nad kamiennym cokołem widoczne były miejscowe
zawilgocenia muru wraz ze szkodliwymi solami.
Po wielu konsultacjach specjaliści Sto-ispo zaproponowali, by większość zapraw przygotować w
oparciu o wapna hydrauliczne zawierające dodatki tufu wulkanicznego - reńskiego trassu, na cokole
zaś wykonać pas tynków renowacyjnych. Rodowód trassu sięga czasów rzymskich, ponieważ to
właśnie starożytni Rzymianie jako jedni z pierwszych stosowali tufy wulkaniczne (pucolana, ziemię
santoryńską oraz trass z Nadrenii) w swoich zaprawach. Dzięki trassowi zaprawa wapienna nabierała
cech hydraulicznych, znacznie zmniejszał się jej skurcz, wielokrotnie rosła wytrzymałość i co
najważniejsze - odporność na kwaśne środowisko, a z takimi właśnie warunkami mamy obecnie stale
do czynienia. Do wymiany tynków podkładowych wybrano lekką wyprawę wapienno-trassową Trass-
Kalk-Maschinenleichtputz - materiał o doskonałej dyfuzji pary wodnej i cechach dopasowanych
zarówno do warunków słabego podłoża jak i agresywnego środowiska zewnętrznego. Na cokole zaś
nałożono pas szerokoporowych tynków renowacyjnych, których zadaniem była kumulacja
ewentualnych soli rozpuszczalnych - bez blokowania wilgoci zawartej w murze. Dopiero na tak
przygotowane podłoże można było nakładać zacierkę. Wybarwiony w specjalnym kolorze materiał -
Sanierhaftputz - zawierał dodatki mikrowłókien zwiększające jego elastyczność na mieszanym
podłożu. Receptura materiału uwzględniała też odpowiednią wytrzymałość, która musiała być
dopasowana do lekkich wypraw podkładowych.
Na elewacji południowej znajdują się także liczne fragmenty ceglane, które również poddano
zabiegom konserwatorskim. Należało wymienić dość duży procent spoin oraz uzupełnić ubytki w
cegle. Również tutaj Sto-ispo zaproponowało specjalne zaprawy wapienno-trassowe, które ze
względu na doskonałe własności, najlepiej spełnią swoje zadanie. Jako spoiny wykorzystano zaprawę
HMF o historycznej recepturze, przygotowanej w kolorze beżowo-piaskowym. Ubytki w cegle
wypełniono specjalną barwną zaprawą tzw. sztucznym kamieniem, o cechach mechanicznych i
kapilarnych dopasowanych do podłoża. Prace na elewacji południowej trwały praktycznie dwa sezony.
Jednak największy i najtrudniejszy technologicznie zakres prac dotyczył elewacji od strony Wisły -
wraz z przylegającymi Arkadami Kubickiego. Ta część Zamku to efekt wielu przebudów prowadzonych
z inicjatywy Augusta III, następnie Stanisława Augusta oraz prac prowadzonych do I pol. XIX w., kiedy
to Zamek był siedzibą carskich namiestników. Całość kompleksu, usytuowana na skarpie, wymagała
w dolnej części bardzo wielu prac konstrukcyjnych i uszczelniających. Podobnie jak w przypadku
elewacji zamkowych, Sto-ispo i tutaj miała za zadanie przygotowanie technologii wykończeniowych
płaszczyzn elewacji. Zadanie wydawałoby się proste, wszak doświadczenia i wymagania z górnych
fasad znacznie ułatwiały decyzje - ale tym razem rekonstruowano w całości boniowane tynki o dość
dużej grubości. Ponadto wiele prac nakładało się na siebie, a terminy wykonania były krótkie. Miało to
ogromne znaczenie, szczególnie po wcześniejszych doświadczeniach, kiedy warunki temperatury i
wilgotności nakładania zacierek miały wpływ na ich wygląd. Również tutaj zdecydowano się na
wyprawy wapienno-trassowe, ale tym razem, ze względu na większą grubość, podkłady wykonano z
szybciej wiążącej i nieco mocniejszej wyprawy Trass-Werksteinmörtel. Ponieważ wyprawy wapienne,
nawet wiążące hydraulicznie, wymagają dość długiego czasu sezonowania, a ze względów
okolicznościowych należało nadać pracom już na tym etapie wymagany efekt estetyczny, nałożono
tymczasowe wykończenie barwne - na bazie mineralnej warstwy kontaktowej StoPrep Miral. Specjalna
warstwa nie przeszkodzi w nałożeniu końcowych barwnych zacierek tynkarskich.
W Arkadach Kubickiego prace wykończeniowe jeszcze trwają.
Produkty Sto-ispo zastosowane przy renowacji Zamku Królewskiego w Warszawie:
" StoPrim Fungal,
" StoPrep Miral,
" Isposil,
" Trass-Kalk-Maschinenleichtputz,
" Trass-Werksteinmörtel,
" Sanierhaftputz,
" HMF Historischer-Mauer-Putz und Fugenmörtel,
" NSR Natur-, Sandstein und Restauriermörtel.
27.
Decyzja o odbudowie-rekonstrukcji Starego Rynku i zniszczonych blokow Starego Miasta
w Poznaniu nie byla pozbawiona podloza emocjonalnego. Odbudowa ta stanowila,
podobnie jak w Warszawie, Gdansku czy Wroclawiu, forme protestu przeciwko
barbarzynskim zniszczeniom ostatniej wony, ale w przypadku Poznania miala glebsze
uzasadnienie, nie ograniczajace sie tylko do okupacji hitlerowskiej, gdyz byl to takze
protest przeciwko slawnemu Klturkampfowi niszczacemu wszystko co polskie juz w XIX i
na poczatku XX w., w czasie zaboru pruskiego. O charaktrze odbudowy zdecydowaly nie
tylko glosy specjalistow konserwatorow i architektow, lecz takiej odbudowy domagal sie
ogol znanych z patriotyzmu mieszkancow Poznania.
Odbudowa Starego Miasta ze zniszczen wojennych dobiega konca, ale istnieje
niebezpieczenstwo, ze w tym szybkim przeobrazaniu sie dzielnicy moze zatrzec sie
poczucie tego co stare, a co nowe, co zachowalo sie we wzniesionych z ruin budynkach,
co zostalo zrekonstruowane, a co przeksztalcone zgodnie z nowymi potrzebami. Z chwila
zakonczenia odbudowy nie ustana jednak prace konserwatorskie w tym zespole, gdyz
trwac one bede jeszcze, jak zakladaja plany, dlugie lata. Jesli zespol ten ma uzyskac w
pelni swe pierwotne piekno i harmonie oraz nowa wspolczesna tresc, nalezy przebyc
trudna droge orzadkowania tych czesci, ktorych nie zniszczyly dzialania wojenne, a
znieksztalcil i zeszpecil XIX w. Dlatego celem tej pracy jest utrwalenie mozliwie calego
materialu, ktory w obiektywny sposob przedstawi dzieje odbudowy zespolu
staromiejskiego na tle rysu historycznego, znieksztalcen XIX i poczatkow XX w. oraz
zniszczen ostatniej wony. Praca ma ukazac Stare Miasto w jego formie przedwojennej, po
zniszczeniu w 1945 r. oraz caloksztalt problemow odbudowy-rekonstrukcji, lacznie z
planami porzadkowania tych czesci osrodka zabytkowego, ktore nie zostaly strawione
prez pozar. Praca chce ukazac zagadnienia rozwoju odbudowy tej dzielnicy,
sformulowania jej nowej roli jako dzielnicy mieszkaniowej i centrum ruchu turystycznego
miasta z szczegolowa informacja o przebiegu realizacji i planowanych pracach na
przyszlosc - do 1985 r. Ma to byc w pewnym sensie dokument poniesionych trudow i
ogromnego wysilku wlozonego w odbudowe przez wielka rzesze robotnikow,
rzemieslnikow, inzynierow, architektow, ekonomistow i konserwatorow oraz ofiarnosci i
zaangazowania calego spoleczenstwa, a takze mecenatu Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej.
Niniejsza publikacja ma ukazac trudna, wieloletnia droge realizacji - na odcinku jednego
tylko zespolu zabytkowego Poznania - jednej z glownych tez zawartych w programie
konserwacji zabytkow, sformulowanych przez owczesnego Generalnego Konserwatora,
prof. dr. J. Zachwatowicza, ktora brzmiala:
Nie mogac zgodzic sie na wydarcie nam pomnikow kultury, bedziemy je rekonstruowali,
bedziemy je odbudowywali od fundamentow, aby pokazac pokoleniom, jezeli nie
autentyczna, to przynajmniej dokladna forme tych pomnikow, zyw w naszej pamieci i
dostepna w materialach.
Chcemy takze na tle przeprowadzonych prac pokazac nowa postawe polskich
konserwatorow, ktora z dawnego pasywnego stanowiska ochroniarskiego z okresu
miedzywojennego przerodzila sie po wojnie, w nowych warunkach, w postawe aktywna,
ujmujaca problemy konserwatorskie mozliwie jak najszerzej, dazaca do widocznego
udzialu przeszlosci w zyciu wspolczesnym.
Odbudowa zabytkowych osrodkow miejskich, jak dowiodla tego praktyka, to nie tylko
wynik scislej wspolpracy konserwatorow i urbanistow-architektow, ale to potrzeba
wspolczesnego nurtu spolecznego. Dzieki warunkowm stworzonym w nowej polskiej
rzeczywistosci zabytki mozna bylo przywrocic zyciu, nadajac im nowa socjalistyczna tresc
i wazna role spoleczna.
28.
Warszawscy architekci podjęli temat odbudowy stolicy już po pierwszych zniszczeniach w 1939. W
pracowniach architektonicznych, konspiracyjnie lub pod pozorem innych prac, opracowywali plany
urbanistyczne i dokumentacyjne. Po powstaniu, kiedy miasto zostało przez Niemców planowo zniszczone, prace
koncepcyjne nastawione na natychmiastową odbudowę znacznie się nasiliły. Były prowadzone w wyzwolonym
Lublinie i na Pradze, konspiracyjnie w Generalnej Guberni, w Londynie i obozach jenieckich.
5 listopada 1944, jeszcze przed podjęciem decyzji o stołeczności Warszawy, które miało miejsce 3 stycznia
następnego roku, odbył się w Lublinie pierwszy zjazd Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej,
na którym mimo różnych koncepcji odbudowy, wszyscy zgadzali się co do konieczności odtworzenia Warszawy
i przywrócenia jej stołeczności. Architekci wystosowali pismo do Biura Planowania i Odbudowy,
przedstawiające stanowisko SARP-u w sprawie stolicy, apelując o jak najszybsze podjęcie decyzji. Zaraz po
wyzwoleniu Biuro Planowania przy Rządzie Tymczasowym wysłało do stolicy grupę "Warszawa", pod
kierownictwem Józefa Sigalina, której zadaniem było oszacowanie zniszczeń i wezwanie rozproszonych
architektów do udziału w odbudowie miasta. 14 lutego 1945 powstało Biuro Odbudowy Stolicy kierowane przez
Romana Piotrowskiego.
7 marca 1945[4]. Wydział Urbanistyki (jednostka BOS) przedstawił pierwszy plan dotyczący odbudowy miasta.
W prasie[5] pojawiły się artykuły prezentujące polemikę nad planem, a dziedzictwem przeszłości[6].
Odbudową Starego Miasta zajmował się Wydział Architektury Zabytkowej BOS-u (kierowany przez Jana
Zachwatowicza). W marcu rozpoczęły pracę dwie grupy, terenowa Stare Miasto i inwentaryzacyjna, od wiosny
następnego roku Pracownia Stare Miasto. W latach 1945-1947 prowadzono głównie prace zabezpieczające i
odgruzowujące. W pierwszej kolejności oczyszczono i wstępnie zabezpieczono partery kamienic przy Rynku
Starego Miasta 32, 34, 36, stronÄ™ Dekerta, kamienice WÄ…skiego Dunaju i zachowane fragmenty katedry,
odgruzowano dojazd na Rynek, przeniesiono ocalałe elementy Kolumny Zygmunta i innych kamiennych oraz
drewnianych rzez
b do Muzeum Narodowego. Przy okazji odgruzowywania poczyniono również kilka odkryć
archeologicznych, m.in. malowidło gotyckie na ścianach kamienic na Rynku Starego Miasta 20 i 8, basztę
rycerską, znaczne partie Barbakanu ukryte w murach przyległych kamienic. Duży wkład w oczyszczanie Starego
Miasta mieli mieszkańcy Warszawy, którzy wykonywali pracę w czynie społecznym. W listopadzie 1948
uprawomocnił się plan zagospodarowania przestrzennego Starego i Nowego Miasta. W paz
dzierniku 1949
przystąpiono do opracowania dokumentacji technicznej, ale niezależnie od tego ukończono już kamienice
przeznaczone na Muzeum Historyczne i powróciła na miejsce Kolumna Zygmunta (22 lipca razem z oddaniem
Trasy W-Z). Do końca 1949 odgruzowano międzymurze wzdłuż ulicy Podwale, obszar od placu Zamkowego do
Piekarskiej, 96 kamieniczek, a zabezpieczono 45 budynków. Zakończenie pierwszego etapu odbudowy Starego
Miasta nastąpiło 22 lipca 1953.
Odbudowa Katedry św. Jana i innych kościołów na Starym Mieście trwała nieco dłużej, a była możliwa dzięki
powołaniu przez kardynała A. Hlonda Rady Prymasowskiej Odbudowy Kościołów Warszawy, jak również
dzięki wsparciu państwa. Rekonstrukcja katedry, której przywrócono wygląd XV-wieczny trwała do 1955.
Decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego sejm podjął w 1949, jednak zamierzenia nie zrealizowano. Od 1947
trwało odgruzowywanie i odtworzenie Bramy Grodzkiej, do 1952 prowadzono prace archeologiczne. W latach
1960-62 odbudowano przyziemie Wieży Grodzkiej, salę o 2 słupach, zabudowania na Dziedzińcu Kuchennym,
podziemia obecnego Pałacu Ślubów i Bibliotekę Królewską. W 1971 podjęto ponownie decyzję o odbudowie,
według planu Jana Bogusławskiego z 1955. W 1974 budowla była na etapie stanu surowego. Od 1981
udostępniano zwiedzającym kolejne wnętrza. W 1984 rozwiązał się Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku
Królewskiego[7].
Po latach działalność BOS okazała się kontrowersyjna ponieważ prace dotyczące dokumentowa zniszczeń,
planowania przestrzennego oraz odbudowy zabytków m.in. na Starym Mieście, odbywały się przy celowym
wyburzaniu niejednokrotnie dobrze zachowanych budynków (z XIX i początku XX wieku)[8].
W myśl nowoczesnej teorii konserwatorskiej wszelka rekonstrukcja i odbudowa jest fałszowaniem historii,
jednak wyjątek uczyniono dla Starego Miasta ze względów moralnych i ideologicznych. Przez kilka lat
przygotowywano wytyczne konserwatorskie i prowadzono badania. Zdecydowano się na przywrócenie
świetności Starego Miasta z XVIII wieku[9], choć nie we wszystkich szczegółach. Zachowany został układ
przestrzenny miasta z okresu jego lokacji z XII-XIII wieku.
Stare Miasto stanowi jedyny na świecie (w tej skali) obszar planowej i dokończonej odbudowy terenu
zabytkowej zabudowy miejskiej po katastrofalnych zniszczeniach sięgających 85%. Projekt rekonstrukcji
opracował zespół architektów przy współpracy historyków i historyków sztuki, na podstawie zachowanych
wizerunków Warszawy, w tym wedut Canaletta. Wykorzystano też zachowane fragmenty fasad, elementy
wystroju wnętrz, itp., zaś układ wnętrz został w większości zmieniony i dostosowany do nowych funkcji.
Na północ od murów obronnych rozciąga się teren Nowego Miasta, również zniszczonego i zrekonstruowanego
po II wojnie światowej. Oba osiedla bywają nazywane czasem Warszawską Starówką - nie jest to jednak
poprawna nazwa.
43.
W rozwoju przemysłowym świata zachodziło wiele zmian w strukturze zu\
ycia surowców
energetycznych. PoczÄ…tkowo podstawowym z
ródłem energii był węgiel, wykorzystywany
powszechnie w energetyce, hutnictwie i transporcie (kolejowym i morskim). Z czasem
zaczęło rosnąć znaczenie ropy naftowej, o czym zadecydowały takie walory jak: tańsze
wydobycie, wy\
sza kaloryczność, mniejsza toksyczność spalania, mo\
liwość zastosowania
jako paliwa we wszystkich środkach transportu oraz na szeroka skalę w przemyśle
chemicznym.
Doprowadziło to na początku lat 60-tych do zdystansowania węgla przez ropę naftową.
Ropa naftowa zaspokajała niemal połowę światowego zapotrzebowania na energię.
Dopiero kryzys w 1973 roku spowodował zmianę sytuacji. Na spotkaniu przedstawicieli
OPEC (arabskie państwa naftowe)
w Kuwejcie podjęto decyzje o zmianie stosunków tych państw z wielkimi koncernami
naftowymi (Exxon, Shell, Texaco, Mobil, Socal ). Od tej pory państwa OPEC objęły
kontrolą wydobycie ropy, ustalono podatki płacone przez koncerny naftowe za
korzystanie ze złó\
, ograniczono wydobycie, a ropę eksportowano wyłącznie do państw
popierających politycznie państwa OPEC.
Taka sytuacja spowodowała niedobór ropy na rynkach światowych, wzrost jej ceny (
nawet siedmiokrotnie), zahamowanie rozwoju krajów średniorozwiniętych i zadłu\
enie
krajów słaborozwiniętych.
Kraje wysoko rozwinięte zaczęły poszukiwać energooszczędnych technologii. Nastąpił
rozwój automatyzacji, komputeryzacji i telekomunikacji. Zmierzano do jak najmniejszej
materiałochłonności i energochłonności.
W latach 70-tych zu\
ycie ropy zmniejszyło się o 10-12%.
Obecnie najwa\
niejszymi z
ródłami energii jest nadal ropa naftowa i węgiel kamienny, a
tak\
e gaz ziemny i węgiel brunatny. Dominuje zatem energetyka cieplna, która dostarcza
ponad 60% energii w skali światowej. Elektrownie cieplne emitują jednak ogromne ilości
pyłów, tlenków siarki i azotu, co jest szkodliwe dla środowiska.
Dlatego te\
rozwija się hydroenergetyka, która obecnie dostarcza ponad 23% energii w
skali światowej. Jednak rozwój ten ograniczają wysokie koszty budowy zakładów tego
typu. Najwięcej hydroelektrowni jest w krajach Skandynawii, Rosji, USA, Chinach,
Japonii, Brazylii, Francji, WÅ‚oszech.
Innym z
ródłem energii jest energetyka jądrowa. Dostarcza ona 17% energii w skali
świata. Ostatnio jednak tempo rozwoju tego typu energetyki uległo spowolnieniu, czego
przyczynami są: wysokie koszty budowy, problem składowania odpadów radioaktywnych
i negatywne nastawienie opinii publicznej. Największą role elektrownie jądrowe
odgrywajÄ… we Francji, Rosji, Japonii, USA.
Najwięksi producenci energii na świecie: USA, Rosja, Japonia, Chiny, Indie, Kanada,
Niemcy, Francja, Wielka Brytania.
Obszary deficytów: Europa zachodnia, Japonia, Korea Południowa, Tajwan, Singapur,
USA.
44.
Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza
liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną,
mówimy o ubytku naturalnym. Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego o saldo migracji.
Przyrost naturalny obliczymy wzorem: Pn=U-Z. Występujące we wzorze wartości zazwyczaj podawane są jako
wartości względne, tzn. przeliczane na 1000 mieszkańców i wtedy określane są jako: stopa albo współczynnik
przyrostu naturalnego, rodność i umieralność.
W demografii przyrost rzeczywisty daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców danego obszaru otrzymany
poprzez zestawienie przyrostu naturalnego ze współczynnikami migracji. Stanowi sumę wielkości przyrostu
naturalnego i salda migracji. Obliczmy go : PR = Pn + SM
Migracja, emigracja, imigracja - wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie
się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach. Nasilenie się migracji
może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub
sytuacji politycznej nieodpowiadajÄ…cej migrujÄ…cym (migracje polityczne).
Osobnym zjawiskiem sÄ… migracje ze wsi do miast.
Urbanizacja - to proces rozwoju istniejących miast i powstawania nowych. Zespół przemian ekonomicznych,
społecznych, kulturowych i przestrzennych, prowadzących do rozwoju miast i obszarów miejskich, oraz wzrostu
liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności państwa bądz
regionu
46
Przemysł jest działem gospodarki narodowej w zakresie produkcji materialnej polegającej
na wydobywaniu zasobów przyrody i ich przetwarzania w celu dostosowania ich do
potrzeb człowieka. Procesy te odbywają się masowo przy u\
yciu maszyn i urządzeń
technicznych.
Dla poziomu i rentowności produkcji bardzo wa\
na jest odpowiednia lokalizacja zakładów.
Czynniki lokalizacji przemysłu mo\
emy podzielić na dwie grupy:
- czynniki naturalne
klimat,·ð uksztaÅ‚towanie terenu, wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci fizjograficzne  obecnie nie sÄ… one
najwa\
niejsze bowiem zostały przełamane przez postęp naukowo-techniczny. Za przykład
mo\
na wziąć górnicze miasta Alaski, czy Syberii o bardzo niekorzystnych warunkach
klimatycznych. Dzięki nowoczesnym metodom eksploatacji mo\
liwe jest wydobycie
surowców zalęgających głęboko czy te\
znajdujÄ…cych siÄ™ pod dnem morskim.
baza surowcowa  stanowiÄ… jÄ… surowce jak i półprodukty.·ð Najwa\
niejsza baza
surowcowa jest w przypadku przemysł wydobywczego. Istnieją tez zakłady przemysłowe,
które dla obni\
enia kosztów produkcji lokalizowane są w pobli\
u bazy surowcowej (np.
hutnictwo miedzi). SÄ…siedztwo bazy surowcowej ma znaczenie te\
ze względu na
obni\
anie się wartości surowca w czasie transportu na du\
ych odległościach (przemysł
spo\
ywczy). Istnieją tez zakłady z dala od bazy surowcowej
( import z zagranicy), albo przewa\
ajÄ… inne czynniki lokalizacji.
dostęp do wody  większość gałęzi przemysłu zu\
ywa du\
o·ð wody. Lokalizacja z dala od
rzek czy jezior podnosi koszty produkcji. Wa\
ne dla przemysłu włókienniczego,
papierniczego, spo\
ywczego hutniczego.
- czynniki pozanaturalne:
baza energetyczna  zakÅ‚ady o energochÅ‚onnym·ð profilu produkcji zlokalizowane sÄ… w
sÄ…siedztwie elektrowni o du\
ej mocy. SÄ… to huty metali nie\
elaznych (np. huty
aluminium), czy zakłady chemiczne, stosujące elektroniczne procesy produkcji.
zasoby siÅ‚y roboczej  mimo·ð postÄ™pujÄ…cej mechanizacji przemysÅ‚u jest to nadal wa\
ny
czynnik. Powszechna jest lokalizacja przemysłu na obszarach gdzie istnieje bezrobocie i
nadwy\
ka siły roboczej. Zmniejsza to koszty  budowa domów dla pracowników,
organizacja zaplecza usługowego. Siła robocza to te\
wykwalifikowana kadra, która jest
bardzo poszukiwana (przemysł elektroniczny). Siła robocza potrzebna jest w przemyśle
elektromaszynowym, odzie\
owym, włókienniczym.
rynek zbytu -·ð lokalizacja blisko rynku zbytu oznacza ni\
sze koszty przechowania i
transportu. Mo\
na te\
prowadzić intensywna działalność reklamową. Wa\
ne jest to dla
przemysłu spo\
ywczego, przemysłu przedmiotów codziennego u\
ytku  przemysł
odzie\
owy, obuwniczy oraz przemysłu o wąskim kręgu odbiorców  np. specjalistyczne
maszyny i urzÄ…dzenia.
infrastrukturÄ™ techniczna  siec·ð komunikacyjnÄ…, energetycznÄ… i wodno-kanalizacyjnÄ…,
oczyszczalnie ścieków, rurociągi i gazociągi.
zaplecze naukowe - oÅ›rodki naukowo-badawcze,·ð wy\
sze uczelnie, szkoły kształcenia
zawodowego, obecność wykwalifikowanej kadry
korzyÅ›ci aglomeracji zakÅ‚adów przemysÅ‚owych  skupienie wielu·ð przemysłów umo\
liwia
współprace naukowo-techniczną, wymianę doświadczeń, specjalizację produkcji,
wymianÄ™ towarowÄ…. Aglomeracja stanowi du\
y rynek zbytu i zapewnia silÄ™ roboczÄ….
Wa\
ny jest tez aspekt ekologiczny. Coraz częściej planując budowę fabryk bierze się pod
uwagÄ™ potencjalne zagro\
enie terenów o walorach przyrodniczych, turystycznych, i
uzdrowiskowych.
Czynniki specjalne lokalizacji przemysłu:
- stopień ryzyka i stabilność gospodarki
- przepisy prawne, celne itd.
- ulgi podatkowe
- polityka miejscowej administracji
- wpływy związków zawodowych.
48.
Globalizacja to proces oznaczający zaciśnienie stosunków i wzrost współzależności w skali świata;
oznacza, iż świat, w którym żyjemy, to w coraz większym stopniu "jeden świat", gdzie inni odczuwają
skutki naszych działań, a my odczuwamy problemy globalne.Globalizacja to nie tylko przemiany
systemów globalnych, ale także zmiany zachodzące w życiu codziennym ludzi we wszystkich krajach
świata.
Globalizacja jest nie tylko zjawiskiem ekonomicznym, przede wszystkim jest wypadkową procesów
politycznych, gospodarczych, kulturowych społecznych.(Anthony Giddens)
Globalizacja to proces zagęszczenia i intensyfikowania się powiązań i zależności ekonomicznych,
finansowych, politycznych, militarnych, kulturowych, ideologicznych między społecznościami ludzkimi,
co prowadzi do uniformizacji świataw tych wszystkich zakresach, i odzwierciedla się w pojawieniu się
więzi społecznych, solidarności i tożsamości w skali ponadlokalnej i ponadnarodowej.(Piotr Sztompka)
Na wzrost globalizacji składa się szereg czynników, a w pierwszej kolejności zakończenie zimnej wojny
i upadek sowieckiego komunizmu oraz rozwój międzynarodowych międzynarodowych regionalnych
form sprawowania władzy przyczyniły się do zbliżenia poszczególnych krajów. Po drugie,
rozpowszechnienie technik informacyjnych ułatwiło przepływ informacji w skali globu i poszerzyło
światopoglądy.Po trzecie, rozrosły się i nabrały znaczenia korporacje ponadnarodowe, firmy handlowe,
banki tworzÄ…c sieci produkcji i konsumpcji. Typowo ponadnarodowy charakter majÄ… tzw. nowe ruchy
społeczne i wyłaniające się z nich trwalsze organizacje czy stowarzyszenia: np. ruch ekologiczny i
Greenpeace, ruch praw człowieka. W świecie mass mediów istnieją ponadnarodowe sieci telewizyjne,
np. CNN i międzynarodowe czasopisma, np. "Time". W dziedzinie sportu najsłynniejsze kluby
piłkarskie przestają reprezentować swoje kraje. Pojawiają się także całe kategorie społeczne, których
życie i praca odrywają się zupełnie od konkretnego miejsca. Kiedyś byli to dyplomaci, dziś to
finansiści, bankierzy, menagerowie, personel lotniczy,artyści i w pewnym stopniu naukowcy.
Efektem tego rodzaju zmian staje się postępująca uniformizacja świata, co oznacza, iż kapitalistyczny
rynek wraz z charakterystycznymi dla siebie formami transakcji, organizacjami, instytucjami,
mentalnością konsumpcyjną opanował świat. W polityce kolejna "trzecia fala demokratyzacji"-typowe
demokratyczne instytucje i formy życia politycznego: parlamenty, wybory, kampanie, aktywna opinia
publiczna. W dziedzinie kultury tzw homogenizacja, która w pierwszej kolejności dotyczy języka, co
oznacza, iż coraz bardziej intensywne i powszechne kontakty ponadnarodowe wymagają wspólnego
języka. Światowym narzędziem komunikowania staje się coraz bardziej powszechny język angielski.
Pojawia się tożsamość regionalna-np. "my Europejczycy", Europejczycy także zalążki solidarności
światowej. Najmocniejszym tego wyrazem jest idea praw człowieka, o zasięgu uniwersalnym, nie
ograniczonym-jak prawa polityczne-do obywateli jakiegoś kraju, lub jak prawa społeczne-do klas i
grup upośledzonych. Wzmocnieniu ulegają lojalności i tożsamości lokalne, etniczne i religijne. Między
ludz
mi pojawia się więz
obiektywna wzajemnych zależności i więz
subiektywna wzajemnej
solidarności.
W wymiarze politycznym mieliśmy hordy, rody, plemiona, królestwa, imperia, aż po dominującą
dopiero od kilku wieków formę państwa narodowego.
Globalizacja postępuje gwałtownie, ale nierównomiernie. Charakteryzuje ją rosnąca bariera między
najbogatszymi a najbiedniejszymi krajami świata. Globalizacja jest przedmiotem sporów i gorących
dyskusji. Wyróżnia się trzy podejścia do globalizacji
1. sceptycy uważają, ze przecenia się jej znaczenie i że istniejące współcześnie współzależności mają
swoje odpowiedniki w przeszłości. Uważają, że w ramach największych grup finansowych i
handlowych występuje zjawisko regionalizacji, a zwłaszcza amerykanizacji
2. hiperglobaliści-ich zdaniem globalizacja jest rzeczywistością, a przy tym potężną siłą, która może
całkowicie zredukować znaczenie rządów państw narodowych
3. zwolennicy koncepcji transformacji-ich zdaniem globalizacja przekształca wiele aspektów
istniejącego porządku światowego, w tym gospodarkę, politykę, stosunki społeczne, ale stare wzory
nie znikajÄ…
4. alterglobaliści-ich zdaniem powinna istnieć kontrola nad rozpowszechnianiem globalizacji. Proponują
wprowadzenie tzw. podatku Tobina pobieranego w wysokości 1% od przelewów bankowych
realizowanych przez państwa i zasilenie tym podatkiem amerykańskiego banku w wymiarze bardziej
politycznym aniżeli ekonomicznym
Ruch antyglobalistyczny ruch społeczno-polityczny aktywny w większości państw świata, różnorodny
ideowo i niejednolity organizacyjnie. Za cel stawia sobie radykalną zmianę obecnych stosunków
ekonomicznych, ekologicznych i społecznych, poprzez m.in. budowanie globalnego społeczeństwa
obywatelskiego
49.
Nieruchomość to jeden z rodzajów rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego.
W prawie polskim wyróżnia się trzy rodzaje nieruchomości:
" gruntowe
" budynkowe
" części budynków (nazywane też lokalowymi)
zdefiniowane w przepisach art. 46 ż1 Kodeksu cywilnego.
Podstawowym rodzajem nieruchomości są nieruchomości gruntowe, którymi są części powierzchni ziemskiej
stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty). Znajdujące się na nich i trwale z nimi związane budynki, inne
urządzenia i rośliny, jak również prawa związane z własnością nieruchomości są częściami składowymi danej
nieruchomości gruntowej. Wobec tego nie mogą być przedmiotem odrębnej własności (łac. superficies solo
cedit).
55.
Kataster - publiczny rejestr danych o gruntach i budynkach (przedmioty katastru) oraz o ich właścicielach i
władających (podmioty katastru).
W Polsce kataster jest utożsamiany prawnie z ewidencją gruntów i budynków (EGiB).
Kataster to zestaw informacji i dokumentów prowadzonych przez administrację podatkową i wykorzystywanych
dla potrzeb podatku od nieruchomości. Według ustawy z 1947 r. kataster to oparty na mapie spis i opis gruntów i
budynków, stanowiących odrębny przedmiot własności. Celem katastru jest zakładanie i prowadzenie Ksiąg
Wieczystych (KW), wymiany podatków i dostarczenie danych w zakresie objętym katastrem dla gospodarki
państwa. Zawiera informacje dotyczące: gruntów (położenie, granice, powierzchnia, rodzaj użytków gruntowych
i klas gleboznawczych), budynków i budowli (położenie, przeznaczenie, funkcje użytkowe i dane tech.),
oznaczenie KW oraz osoby właściciela lub władającego gruntem
52.
Rynek nieruchomości - jest to ogół warunków, w których odbywa się transfer praw do nieruchomości oraz są
zawierane umowy, które stwarzają wzajemne prawa i obowiązki, połączone z władaniem nieruchomościami.
Rynek ten jest rynkiem nieformalnym, tzn. nie ma stałej siedziby i statusu.
Na rynku nieruchomości działa wiele podmiotów gospodarczych. Do najważniejszych należą: inwestorzy,
kredytodawcy, przedsiębiorcy, maklerzy oraz obsługa techniczna rynku.
Rynek ten pełni istotne funkcje gospodarcze i społeczne:
" funkcjÄ™ wymiany
" funkcjÄ™ informacyjnÄ…
" funkcjÄ™ korygowania