Jean Piaget urodził się w 1896 roku. Studiował
biologię i filozofię. W latach od 1911
(Zaczynał jako licealista!) do 1925
opublikował 25 prac na temat lądowych i
wodnych mięczaków. Trening ten był bardzo
użyteczny dla jego przyszłych badań
psychologicznych i wyrobił w nim, jak się
wyraził „nawyk równoczesnego myślenia w
kategoriach adaptacji do środowiska oraz
wewnętrznie regulowanego rozwoju
podmiotu” (czyli np. mięczaków, dzieci).
Pomimo iż początkowo chciał się poświęcić
biologii, to jednak był zawsze zainteresowany
problemami obiektywnej wiedzy i epistemologii.
Decyzja podjęcia studiów nad rozwojem funkcji
poznawczych dziecka była związana z pragnieniem
połączenia tych dwóch jego zainteresowań w jedno
działanie. Poprzez rozważanie rozwoju jako
rodzaju
mental embriogenesis,
można
skonstruować biologiczną teorię wiedzy. Główne
wyniki badań nad myśleniem dzieci były
opublikowane między 1921 a 1967 rokiem.
Pracował w Instytucie im. Rousseau w Genewie
(1921–1925), kierował katedrami historii myśli
naukowej oraz psychologii eksperymentalnej w
Genewie (1929-1973). Wykładał filozofię i
socjologię w Neuchatel i Lozannie, psychologię
dziecka w Paryżu (1955-1963). Był dyrektorem
Instytutu Nauk Pedagogicznych i
Międzynarodowego Biura Wychowania w latach
1929–1971 oraz zastępcą dyrektora generalnego
UNESCO. Był doktorem
honoris causa
wielu
uniwersytetów, w tym również Uniwersytetu
Warszawskiego (1957).
Henry Beilin opisuje teoretyczny program
badawczy Piageta jako składający się 4 faz:
Socjologiczny model rozwoju,
Biologiczny model intelektualnego rozwoju,
Opracowanie logicznego modelu
intelektualnego rozwoju,
Badanie figuratywnego myślenia.
Teoretyczne ramy każdego z tych stadiów są
na tyle różne, ż mogą być charakteryzowane
jako reprezentujące różnych „Piagetów”.
Piaget rozwinął to stadium w latach 20. XX wieku.
Badał on ukrytą stronę umysłów dzieci.
Zaproponował koncepcję, że dzieci przesuwają się
z pozycji egocentrycznej do socjocentrycznej. Dla
wyjaśnienia tego zjawiska używał kombinacji
psychologicznych i klinicznych metod, które
tworzyły wywiad kliniczny. W badaniach swoich
zauważył, że następował stopniowy rozwój od
intuicyjnych do naukowych i społecznie
akceptowanych odpowiedzi. Piaget teoretyzował,
że staje się tak, w wyniku społecznych interakcji i
podważania przekonań młodszych dzieci przez te
dzieci, które były bardziej rozwinięte.
W tym stadium Piaget opisywał inteligencję jako
mająca dwa ściśle powiązane ze sobą ściśle części.
Pierwsza cześć, pochodząca z pierwszego stadium,
to treść myślenia dzieci. Drugą częścią jest proces
intelektualnej aktywności. Uważał, że ten proces
myślenia może być uznany za rozszerzenie
biologicznego procesu adaptacji. Adaptacja składa
się z dwóch części asymilacji i akomodacji. W celu
testowania tych teorii Piaget obserwował nawyki
swych własnych dzieci.
Piaget badał obszary inteligencji, które jak np.
percepcja czy pamięć nie są całkowicie logiczne.
Pojęcia logiczne opisywane są jako w pełni
odwracalne, ponieważ zawsze można powrócić do
punktu wyjściowego. Pojęcia percepcyjne, które
badał Piaget, nie mogą być tak manipulowane.
Piaget używa obrazów jako przykładu. Obrazy nie
mogą być oddzielone ponieważ kontury nie mogą
być oddzielone od form, które zarysowują. Pamięć,
na tej samej zasadzie, nie jest w pełni odwracalna.
W tym ostatnim okresie Piaget wraz z Inheleder
publikuje książki na temat percepcji, pamięci i
innych figuratywnych procesów.
W tym modelu Piaget argumentuje, że inteligencja
rozwija się w serii stadiów, które są ściśle
powiązane z wiekiem i są progresywne ponieważ
jedno stadium musi być ukończone, zanim może
wystąpić następne. Na każdym poziomie rozwoju
dziecko musi mieć używać wcześniej uzyskanych
zdolności umysłowych po to, by zrekonstruować
pojęcia. Piaget opisał intelektualny rozwój jako
wznoszącą się spiralę, w której dziecko musi
nieustannie rekonstruować idee uformowane na
wcześniejszych poziomach, używając nowego,
wyższego porządku pojęciowego osiągniętego na
następnym poziomie.
Struktura: „system cząstkowy, ale taki, który jako system
posiada prawa całości, różne od własności elementów.”
Geneza „stanowi pewną postać transformacji, wychodzącą ze
stanu A i osiągającą stan B, przy czym stan B jest bardziej
stały niż stan A. Kiedy mówi się o genezie w dziedzinie
psychologii… trzeba przede wszystkim odrzucić wszelkie
definicje wychodzące z pojęcia absolutnego początku. Nie
znamy w psychologii absolutnych początków i geneza
odbywa się zawsze od pewnego stanu początkowego, który
sam może zawierać jakąś strukturę.”
Jean Piaget „Studia z psychologii dziecka”
„… za każdym razem, kiedy w psychologii
inteligencji mamy do czynienia z jakąś
strukturą, można prześledzić jej genezę,
poczynając od innych bardziej elementarnych
struktur, które same nie stanowią początków
absolutnych, ale przez wcześniejszą genezę
pochodzą ze struktur jeszcze bardziej
elementarnych, i tak dalej w nieskończoność.”
„wszelka struktura ma jakąś genezę nawet
najbardziej konieczne w umyśle dorosłego
struktury, jak struktury logiko-
matematyczne, nie są dziecku wrodzone, ale
tworzą się stopniowo istnieją wrodzone
struktury; każda zakłada konstrukcję.
Wszystkie te konstrukcje sięgają coraz dalej
do struktur poprzedzających i prowadza nas
ostatecznie… do zagadnienie
biologicznego… geneza i struktura są
nierozdzielne.”
1) „równowagę charakteryzuje
stałość…stałość nie oznacza nieruchomości…
w chemii i fizyce istnieją równowagi zmienne,
cechujące się przekształceniami o
przeciwnych kierunkach, które jednak są
kompensowane w sposób stały. Pojęcie
zmienności nie jest więc sprzeczne z
pojęciem stałości: równowaga może być
zarazem stała i zmienna.
2) „układ może podlegać zewnętrznym
zakłóceniom, które zmierzają ku jego
zmodyfikowaniu. O stanie równowagi
będziemy mówić wtedy, kiedy te zewnętrzne
zakłócenia zostają skompensowane przez
działania podmiotu, mające na celu
kompensację. Idea kompensacji wydaje mi się
podstawowa i najbardziej ogólna dla
określenia psychicznej równowagi.”
3) „…tak zdefiniowana równowaga nie jest
czymś biernym, ale – przeciwnie – jest z
istoty czynna. Niezbędna jest tym większa
aktywność, im większa jest równowaga.”
„Równowaga moralnej osobowości zakłada
siłę charakteru, pozwalającą opierać się
zakłóceniom, aby zachować wartości, które
się ceni. Równowaga jest synonimem
aktywności.”
. Proces asymilacji zmierza do
podporządkowania posiadanym schematom
poznawczym, bez ich zmiany, jak
największego obszaru badanej
rzeczywistości, natomiast w procesie
akomodacji następują pewne modyfikacje
posiadanych schematów w celu
przystosowania ich do badania danego
obszaru poznawczego otoczenia.
„Każde poznanie jest zawsze procesem i
polega na przechodzeniu od wiedzy mniej
pełnej do wiedzy pełniejszej i bardziej
przydatnej”.
Epistemologia genetyczna
„ Psychologia dziecka jest pewnego rodzaju
embriologią umysłu, jako opis stadiów
rozwoju indywidualnego, a szczególnie jako
badanie samego mechanizmu tego rozwoju”
Okresy rozwoju poznawczego:
1. Okres sensoryczno-motoryczny (0-2)
2.Okres przedoperacyjny (2-7)
3. Okres operacji konkretnych (7-11)
4.Okres operacji formalnych –ponad 11 lat
Asymilacja i akomodacja
Asymilacja-proces polegający na włączaniu
przedmiotu poznania do istniejących już
schematów działania.
Akomodacja-polega na przeorganizowaniu
istniejących schematów tak, aby zawierały
one cechy przedmiotów poznania.
Konstruktywizm-zależność między podmiotem i
przedmiotem poznania ( aktywna rola podmiotu).
„ Jeżeli o mnie chodzi , to absolutnie nie
zgadzam się na koncepcję, zgodnie z którą
struktury logiczno-matematyczne zawdzięczałby
swoje powstanie przypadkowi; nie ma w nich
bowiem nic dowolnego. Struktury te nie mogły
zostać uformowane przez walkę o przeżycie;
ukształtować je mógł tylko proces precyzyjnego i
szczegółowego przystosowania do
rzeczywistości”
„ Ta rosnąca konieczność struktur jest wynikiem
samoregulacji i że równolegle z nią odbywa się
proces równoważenia struktur poznawczych”.
Decentracja i centracja.
Centracja –przyjęcie subiektywnego punktu
widzenia( egocentryzm dziecięcy)
Decentracja –umożliwia ujmowanie
rzeczywistości z różnych perspektyw,
uwzględniając różne stosunki między
przedmiotami, różne punkty widzenia innych
ludzi (socjalizacja).
„Narodziny inteligencji dziecka”
„Od logiki dziecka do logiki młodzieży”
„Epistemologia i psychologia”
Krąg nauk
Matematyka, fizyka, biologia, psychologia
„ A zatem świat jest poznawany przez człowieka
jedynie przez logikę i matematykę, które są
wytworami jego umysłu, natomiast to, jak
stworzył matematykę i logikę, człowiek może
zrozumieć tylko przez badanie siebie samego w
aspekcie psychologicznym, innymi słowy , w
swoim związku z wszechświatem”.
