27 stycznia 2011, 10:19

Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 72797 razy

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

Wszyscy chcemy wykonywać ostre zdjęcia i to
niezależnie od tego, jaki gatunek fotografii
uprawiamy najczęściej. Są jednak pewne rodzaje
kadrów, w których ostrość jest szczególnie
istotna. Na czele tej listy bez wątpienia znajdują
się pejzaże. Nasz najnowszy poradnik
przeznaczony jest dla wszystkich tych, którym
zależy na fotografowaniu krajobrazów tak, aby ich
zdjęcia były zawsze ostre i bogate w szczegóły.

Zdjęcia krajobrazowe z samej swojej definicji powinny urzekać atrakcyjną kompozycją, kolorystyką i
bogactwem detali – to właśnie te elementy sprawiają, że z zachwytem oglądamy fotografie publikowane
w takich magazynach, jak National Geographic. O ile jednak dwa pierwsze elementy zależą już w dużej
mierze od naszego doświadczenia, charakteru samego pleneru oraz tego, jak wcześnie gotowi jesteśmy
zerwać się z łóżka, aby wykonać piękne zdjęcie (podobno najbardziej optymalną porą jest czas między
drugą, a trzecią w nocy), o tyle ostatni jest już całkiem prosty do osiągnięcia. Należy jedynie poznać i
zacząć stosować się do kilku uniwersalnych zasad, jakie zawiera ten poradnik. Dzięki nim nasze zdjęcia
krajobrazowe bardzo szybko nabiorą super ostrości.

Udane zdjęcia krajobrazowe z reguły zachwycają nie tylko kompozycją, perfekcyjnym naświetleniem i bogatą kolorystyką, ale

też znakomitą ostrością. Fot. Marc Adamus.

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

1 z 10

2015-08-15 20:44

Optymalna przysłona

Kluczem do uzyskania ostrych zdjęć jest odpowiednie poznanie swojego sprzętu i zasad jego obsługi –
nie ma w tej kwestii żadnych wątpliwości. Nie są to zresztą zagadnienia na tyle skomplikowane, aby
jakikolwiek fotoamator nie był w stanie ich opanować. Na łamach serwisu SwiatObrazu.pl nasz kolega
Tomasz Waryszak przybliżył szczególnie ważne dla fotografii pojęcia

przysłony

i

otworu względnego

obiektywu

. Zapoznanie się z nimi bardzo pomaga w uzyskaniu optymalnej ostrości zdjęć w każdym

punkcie kadru.

Zagadnienie głębi ostrości szczególnie ważne jest podczas fotografowania scen, w których różne
elementy kadru znajdują się w znacznej odległości od siebie (dotyczy to tych odległości, które w
używanym przez nas modelu obiektywu [comment]znajdują się bliżej, aniżeli dystans obejmowany
przez tzw. nieskończoność). Przykładowo, jeżeli fotografujemy górski krajobraz obiektywem o
ogniskowej 35 mm z przysłoną ustawioną na f/4 lub f/5.6, to po ustawieniu ostrości na odległe o sto
metrów tło raczej nie uda nam się uzyskać wyraźnego obrazu obiektu (np. samotnego drzewa czy
skały) znajdującego się w odległości ośmiu metrów od nas. Jednak przymknięcie otworu względnego do
f/8 już to umożliwi.

Odpowiednio ustawiona wartość przysłony to klucz do uzyskania idealnie ostrych zdjęć – zarówno ze względu na głębię

ostrości, jak i z uwagi na wyciśnięcie z obiektywu maksimum jego możliwości rozdzielczych. W tym przypadku jej wartość

wyniosła f/11. Fot. Paul Gallagher.

Z perspektywy ostrości całego zdjęcia ważniejszy jest jednak fakt, że każdy obiektyw dysponuje pewną
wartością przysłony (lub zakresu wartości), przy której odznacza się najwyższą rozdzielczością.
Zazwyczaj ustawieniem tym jest f/8 lub f/11, choć zdarzają się obiektywy (są to "szkła" wyższej
jakości), w których maksimum ostrości notowane jest już po przymknięciu ich do f/5.6 i pozostaje stałe
aż do f/11. Dalsze przymykanie otworu względnego skutkuje już zmniejszeniem się ostrości na skutek
fizycznego zjawiska dyfrakcji światła (zmiany kierunku rozchodzenia się fal) na krawędzi przysłony.

Hiperfokalna – tajemnica udanego landszaftu

Wspomniane powyżej zjawiska są dobrym wyjaśnieniem, dlaczego dla większości zawodowych
fotografów krajobrazowych optymalnym ustawieniem przysłony (w aparatach małoobrazkowych i z
przetwornikiem APS-C) jest f/8. Jednak jeszcze ważniejsze jest to, na co podczas wykonywania zdjęć
pejzażowych ustawiamy ostrość. W tym momencie dochodzimy do najważniejszej techniki
wykonywania tego typu zdjęć – wykorzystywania odległości hiperfokalnej.

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

2 z 10

2015-08-15 20:44

Ustawienie ostrości na odległość hiperfokalną obiektywu umożliwia uzyskanie rewelacyjnych zdjęć krajobrazowych z ostrym

zarówno obiektem na pierwszym planie, jak i jego tłem aż po najdalej znajdujące się obiekty. Technika ta od wielu już lat

wykorzystywana jest z powodzeniem przez kolejne pokolenia fotografów. Fot. Richard Bernabe.

Co to jest odległość hiperfokalna? Bez wgłębiania się w szczegóły z zakresu fizyki optycznej, jest to
odległość, na jaką należy ustawić obiektyw, aby uzyskać maksymalną możliwą dla danej kombinacji
długości ogniskowej i wartości przysłony głębię ostrości, sięgającą do nieskończoności włącznie. I tak
np. dla wspomnianego wcześniej obiektywu 35 mm (podpiętego do lustrzanki cyfrowej z matrycą
APS-C o przeliczniku ogniskowej wynoszącym 1,6 – takim jak

Canon EOS 60D

) odległość hiperfokalna

wynosi ok. szesnastu metrów dla wartości przysłony f/4, 11,4 metra dla f/5.6, natomiast dla f/8 już
tylko 8,1 metra. Głębia ostrości w tych trzech przypadkach pozwala zarejestrować na zdjęciach ostro
wszystkie obiekty znajdujące się w odległościach od nieskończoności do (kolejno) ok. 9, 7 oraz 5,4
metra od aparatu.

Ustalenie odległości hiperfokalnej sprowadza się do czystego działania matematycznego, które jednak
jest na tyle skomplikowane, że robienie tego "na piechotę" zupełnie mija się z celem. Zamiast tego
warto skorzystać z usług któregoś z licznych dostępnych w Internecie kalkulatorów głębi ostrości, takich
jak np. dostępny na stronie

www.dofmaster.com

. Z kolei w terenie można posłużyć się wydrukowaną

tabelką przygotowaną wcześniej dla używanego przez nas modelu obiektywu (lub obiektywów) bądź też
– jeżeli dysponujemy odpowiedn`io zaawansowanym modelem telefonu – jedną z równie licznych co
kalkulatory internetowe aplikacji fotograficznych dla użytkowników smartfonów. Godne polecenia są
tutaj m.in. programy

PhotoCalc

kierowane do użytkowników iPhone’ów oraz

PhotoTools

dla telefonów

pracujących pod kontrolą systemu Android.

Strona 1

Strona 2
Ustawienia obiektywu takie jak wartość przysłony oraz ustawiony punkt fokusa (a także same
parametry "szkła") w bezpośredni sposób odnoszą się do ostrości wykonywanych zdjęć. Nie są to
jednak jedyne elementy, od których zależy to, czy wykonane przez nas zdjęcie postrzegane będzie jako
bardziej lub mniej ostre. Zwłaszcza w fotografii pejzażowej istnieje też kilka innych równie ważnych
czynników mających wpływ na odbiór zdjęć.

Kontrast

Kolejnym elementem, mającym wpływ na ostrość zdjęć krajobrazowych, jest kontrastowość zdjęcia.
Może się to wydawać nieco dziwne, ale w istocie ta cecha zdjęcia ma niebagatelne znaczenie dla
postrzegania przez nas zdjęcia jako ostrego bądź nieostrego. Przy czym ma to niewiele wspólnego z

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

3 z 10

2015-08-15 20:44

rzeczywistą liczbą widocznych na zdjęciu detali i związane jest raczej z naszymi własnymi odczuciami,
jak powinno wyglądać coś, co określimy mianem "ostre". Chociaż warto zauważyć, że np. rozmaite
cyfrowe narzędzia wyostrzające (więcej na ich temat znajduje się w dalszej części artykułu) działają
właśnie w oparciu o zwiększanie kontrastu – tyle że lokalne, na bardziej wyraźnych krawędziach
sfotografowanych obiektów.

Zdjęcie odznaczające się wysokim kontrastem odbierane jest jako ostrzejsze. Nie ma tutaj też znaczenia, czy kontrast ten jest

pochodzenia naturalnego (światło), czy też został "podkręcony" w procesie cyfrowej obróbki. Faktem jest jednak, że kontrasty

uchwycone w naturze zazwyczaj prezentują się bardziej interesująco. Fot. Nye Simmons.

Tak więc, aby zdjęcie wyglądało na ostre, powinno być kontrastowe, natomiast zdjęcie o niskim
kontraście będzie sprawiało u oglądającego wrażenie obniżonej ostrości. Oczywiście nie znaczy to, że
powinniśmy za każdym razem naciągać kontrast do granic możliwości. Wręcz przeciwnie! Przepalone i
skrajnie niedoświetlone miejsca w kadrze [comment]wywołają u oglądającego to samo negatywne
wrażenie – nie będzie tam widać żadnych interesujących szczegółów. Natomiast zalecana w większości
podręczników fotograficznych ekspozycja typu "histogram rozciągnięty od prawej do lewej" pomaga
uzyskać optymalny pod względem kontrastu kadr.

Oczywiście w pewnych sytuacjach uzyskanie wysokiego kontrastu ogólnego będzie niemożliwe –
dotyczy to przede wszystkim zdjęć pejzaży mglistych. W takich przypadkach doskonałym pomysłem
jest umieszczanie w kadrze ostro odcinających się obiektów, takich jak sylwetki drzew. Niebagatelną
rolę odgrywa tutaj oczywiście oświetlenie – unikajmy zatem południowego i wczesno popołudniowego
światła słonecznego padającego na wprost, które skraca cienie (lub nie rzuca ich wcale), a co gorsza
może odbijać się od soczewek obiektywu powodując odblaski i efekt flary.

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

4 z 10

2015-08-15 20:44

W sytuacji gdy fotografujemy scenę o niskim kontraście (np. mglisty pejzaż), szczególnie ważne staje się umiejscowienie w

kadrze elementu wyraźnie odcinającego się z tła. Nadaje to zdjęciu dodatkowego wrażenia głębi i daje oglądającemu do

zrozumienia, że zdjęcie jest ostre. Fot. Joseph Rossbach.

Kolorystyka

Kolejnym elementem, o którym rzadko się myśli w kontekście ostrości zdjęcia, jest kolorystyka
fotografowanego krajobrazu. Tymczasem barwne scenerie również sprawiają wrażenie bardziej
wyrazistych, aniżeli uwiecznione w mniej żywych tonacjach. Kluczowe dla tego elementu jest właściwe
oświetlenie – zagadnienie w fotografii krajobrazowej zdecydowanie najważniejsze, któremu poświęcono
niejedną książkę.

W punktu widzenia oświetlenia "wyciskającego" z pleneru wszystko, zarówno pod względem kolorystyki,
jak i bogactwa widocznych detali nie da się tak naprawdę zaproponować niczego lepszego od
wykorzystania potencjału

złotej godziny

. Bardzo pomocne – o każdej porze dnia – będzie też

skorzystanie z pomocy filtra polaryzacyjnego, który właściwie użyty wydobędzie intensywność kolorów i
podkreśli barwę nieba (najlepiej, jeżeli fotograf ustawiony jest pod kątem dziewięćdziesięciu stopni do
kierunku padania światła).

Intensywnie niebieskie niebo z bogatym i ciekawym układem chmur to wymarzony element wielu pejzaży. Najłatwiej jest go

osiągnąć za pomocą filtra polaryzacyjnego nałożonego na obiektyw. Szczególnie dobrze prezentują się chmury ostro odcinające

się od nieboskłonu. Fot. Ian Plant.

Programy tematyczne – gdy nie chcemy lub nie możemy działać manualnie

W oparciu o niektóre z opisanych powyżej wytycznych (bądź wszystkie – zależy to od modelu aparatu)
funkcjonuje większość programów tematycznych dotyczących fotografii krajobrazowej. Dlatego jeżeli
nasz aparat nie pozwala na samodzielne regulowanie ostrości, parametrów ekspozycji, kontrastu i
innych (bądź też jest to skrajnie niewygodne), całkiem niezłe efekty możemy osiągnąć korzystając z
"automatyki do specjalnych zadań". Dobrze jest jednak wiedzieć, co tak naprawdę robią tego typu
programy, aby nie zostać niemile zaskoczonym.

Przede wszystkim programy wspomagające wykonywanie zdjęć pejzażowych prawie zawsze
uruchamiają dość silne wyostrzanie zdjęć już na poziomie aparatu oraz podbijają kontrast obrazu.
Należy więc uważać z dalszym zwiększaniem tych parametrów, tak aby nie przedobrzyć. W zależności
od odmiany programu (krajobraz zwykły, o zachodzie słońca itd.) wzmacniane będą też określone kolory
w kadrze, co ma na celu uatrakcyjnienie wyglądu nieba (barwa niebieska lub w przypadku zachodu
słońca czerwona i pomarańczowa) czy trawy (zielona).

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

5 z 10

2015-08-15 20:44

Efektowne wschody i zachody słońca ze względu na nietypowe wymagania co do ekspozycji najlepiej jest fotografować

aparatem ustawionym w trybach manualnych lub preselekcyjnych. Jeżeli jednak nie możemy sobie na to pozwolić, to większość

aparatów cyfrowych dysponuje odpowiednim trybem tematycznym pozwalającym uzyskać całkiem zadowalające efekty. Fot.

Justin Black.

Choć z punktu widzenia kreatywności w wykonywaniu zdjęć krajobrazowych programy tematyczne
narzucają nam spore ograniczenia, to należy przyznać, że jeśli chodzi o ostrość uzyskiwanych w ten
sposób kadrów, niemal zawsze stoi ona na wysokim poziomie.

Strona 3
Równie ważne dla uzyskania zdjęć (nie tylko krajobrazowych) o odpowiedniej ostrości co sposób ich
wykonywania, jest przygotowanie do prezentacji. Etap ten jest często ignorowany przez fotografów
(wiadomo: zdjęcie wykonane, reszta nie należy już do nas), co owocuje spadkiem jakości obrazu.
Zdjęcie bowiem przed wydrukowaniem lub opublikowaniem na stronie WWW trzeba odpowiednio
przygotować. W kontekście ostrości przygotowania te oznaczają przeskalowanie obrazu do określonych
wymiarów, a następnie jego wyostrzenie.

Wyostrzanie po przeskalowaniu

W przypadku wydruku właściwe wymiary pliku ze zdjęciem to takie, przy których rozdzielczość obrazu
wynosi tyle, ile wynosi tzw. natywna rozdzielczość drukarki (jest ona podawana w specyfikacji
technicznej danego urządzenia – np. sprzęt drukujący filmy Epson odznacza się rozdzielczością 360
dpi), ewentualnie wielokrotność lub połowę tej liczby. W innym przypadku grozi nam pojawienie się
efektu "schodków" – poszarpanych krawędzi co bardziej kontrastowych linii prostych i krzywych – które
obniżą ostrość obrazu.

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

6 z 10

2015-08-15 20:44

Choć każdy z nas chciałby, aby wykonane zdjęcia prezentowane były w jak największym formacie, należy wziąć pod uwagę

warunki jego prezentacji. W przypadku odbitek papierowych wymiary w pikselach powinny być dopasowane do formatu

papieru, natomiast myśląc o publikacji w Internecie powinniśmy wiedzieć, jakie wymagania co do fotografii ma nasza galeria.

Fot. Galen Rowell.

Również zdjęcia publikowane w galeriach internetowych powinny zostać przeskalowane – do takich
rozmiarów, w jakich chcemy, aby odwiedzający galerię je oglądali (często maksymalne wymiary są nam
narzucane przez samych twórców serwisu). Inaczej bowiem zdjęcia będą zmniejszane automatycznie
albo przez stronę, albo przez przeglądarkę danego [comment]użytkownika, ewentualnie nie zmieszczą
się na ekranie (chyba najgorsza możliwość, ponieważ zniechęca odwiedzającego do oglądania naszych
zdjęć w myśl zasady "jeżeli fotograf nie zadaje sobie trudu, żeby właściwie zaprezentować swoje prace,
to po co ja mam się męczyć i tracić czas, oglądając je?"). Automatyczne skalowanie zdjęć przez stronę
i/lub przeglądarkę WWW sprawia, że traci ono na ostrości – dlaczego, o tym piszemy poniżej.

Sens skalowania zdjęć wydaje się zrozumiały dla większości nawet mniej zaawansowanych fotografów.
Dlaczego jednak tak pomniejszone zdjęcie należy wyostrzać? Skalowanie zdjęcia przeprowadzane jest z
wykorzystaniem tzw. metody resamplingu (próbkowania). Nie wnikając w dość skomplikowane
szczegóły techniczne, jest to grupa algorytmów umożliwiających uzyskanie obrazu o bardzo dobrej
jakości, ale jednocześnie dość mocno zmiękczonego. Dlatego też po jego przeprowadzeniu bardzo
zalecane jest poddanie zdjęcia wyostrzeniu, które przywróci wcześniejszy wysoki poziom detali.

[converttable end="1"]

bez wyostrzenia

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

7 z 10

2015-08-15 20:44

z wyostrzeniem

z nadmiernym wyostrzeniem

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

8 z 10

2015-08-15 20:44

Na powyższej prezentacji przekonać się można, czym różni się od siebie to samo zdjęcie w wersji przeskalowanej do

stosunkowo niewielkich rozmiarów bez wyostrzenia, z wyostrzeniem oraz wyostrzone zbyt mocno.

[converttable]

Metod wyostrzania zdjęć jest wiele i wskazanie najlepszej nie jest takie proste. Wielu fotografów (w tym
ja) preferuje stosowanie masek wyostrzających (Unsharp Mask) obecnych w różnych edytorach i
przeglądarkach graficznych oraz narzędzie Inteligentne Wyostrzanie (Smart Sharpen). Ważniejsze od
samego narzędzia są jednak jego ustawienia: zbyt niski stopień wyostrzenia owocuje nikłymi
rezultatami, natomiast zbyt wysoki – pojawieniem się białego efektu halo wokół sfotografowanych
obiektów. Dobór właściwych ustawień często jest kwestią indywidualnych prób z każdą wyostrzaną
fotografią.

Jeżeli odbitki zdjęć wykonujemy w zaufanym i sprawdzonym fotolabie, to możemy sobie pozwolić na
pozostawienie całej tej pracy w rękach bardziej doświadczonej obsługi. Również niektóre z aplikacji
projektowanych specjalnie z myślą o fotografach, takich jak np. Lightroom pozwalają zautomatyzować
czynności skalowania i ostrzenia w celu uzyskania optymalnych rezultatów zarówno na potrzeby druku
zdjęć, jak również ich publikacji w Internecie. Jednak w miarę nabywania doświadczenia zorientujemy
się, że najlepsze rezultaty osiągamy, działając w tym zakresie samodzielnie i że są to niejednokrotnie
bardzo duże różnice.

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

9 z 10

2015-08-15 20:44

Fotografia krajobrazowa składająca się z wielu planów, której wszystkie elementy są równie ostre to również wyzwanie z

punktu widzenia planowania kompozycji obrazu. Rozmieszczenie w kadrze licznych obiektów w sposób harmonijny potrafi być

wyzwaniem nawet dla mistrzów. Fot. Marsel van Oosten.

Na zakończenie

Ostrość obrazu jest wprawdzie tylko jednym z kilku elementów udanej fotografii krajobrazowej, trudno
jednak zaprzeczyć, że jest to element niezwykle ważny. Wystarczy zwrócić uwagę, jak często w tym
typie fotografii stosuje się zabiegi sprowadzające się do uzyskania równej, wysokiej liczby widocznych
detali w całym obszarze kadru – niezależnie od tego, czy dany obiekt znajduje się blisko, czy daleko od
nas.

Z wykonywaniem zdjęć pejzaży wiąże się jeszcze jeden element, który zachęca do ćwiczeń mających na
celu doskonalenie się w zakresie uzyskiwania zdjęć o jak najlepszej ostrości. Otóż fotografia tego typu,
nie wymusza na nas działania w pośpiechu. Możemy więc spokojnie i do woli eksperymentować ze
wszystkimi elementami mającymi wpływ na ostateczny wygląd ujęcia aż do momentu, w którym
ostrość (oraz inne cechy) naszych zdjęć nie będą miały sobie równych. Czego życzę wszystkim
Czytelnikom.

www.swiatobrazu.pl

Poradnik: Super ostre zdjęcia krajobrazowe

http://www.swiatobrazu.pl/poradnik-super-ostre-zdjecia-krajobrazowe...

10 z 10

2015-08-15 20:44