Jak inwestować w obligacje?

Zakup obligacji to jedna z najbezpieczniejszych inwestycji. Niskiemu ryzyku
towarzyszy jednak niewielki potencjalny zysk. Mimo to obligacje powinny być
częścią złożonych portfeli inwestycyjnych

Obligacje to papiery wartościowe emitowane w serii, w których emitent stwierdza, że jest
dłużnikiem Obligatariusza (posiadacza obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia
określonego świadczenia.

Są to papiery masowego obrotu, występują więc w seriach. W przeciwieństwie do akcji,
obligacje nie dają ich posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu:
współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach.

Klasyfikacja obligacji względem sposobu ich oprocentowania:

Obligacja stałokuponowa – obligacja w której oprocentowanie jest stałe i znane. Pozwala to na
określenie wszystkich płatności z tytułu posiadania obligacji już w momencie jej zakupu.

Obligacja zmiennokuponowa – Obligacja, w której oprocentowanie zmienia się w terminach
płacenia odsetek. Jest ono zależne od pewnej stopy odniesienia (tzw. stopa referencyjna). Stopa
ta jest zazwyczaj stopą oprocentowania kredytów na rynku międzybankowym (np. WIBOR,
EURIBOR, LIBOR) lub stopą rentowności bonów skarbowych. W każdym terminie
odsetkowym (w momencie wypłaty kuponu) znana jest wartość stopy referencyjnej.

W odróżnieniu od obligacji stałokuponowych nie jesteśmy w stanie określić ile dokładnie
będzie wynosić kupon w określonym terminie w przyszłości ponieważ nie znamy przyszłej
stopy referencyjnej.

Wartość obligacji

Wartość obligacji stałokuponowych wyliczana jest na podstawie wzoru:

P=∑_(t=1)^n▒C_t/〖(1+r)〗^t gdzie:

P – wartość obligacji. Suma zdyskontowanych, wymaganą stopą dochodu, przyszłych
przepływów pieniężnych.

C_t – przepływ pieniężny w okresie t (odsetki przez kolejne lata plus wartość nominalna
z kuponem w ostatnim roku).

n – liczba przepływów pieniężnych otrzymanych z tytułu posiadania obligacji.r –
wymagana stopa dochodu.

Do wyceny obligacji zmiennokuponowej stosuje się ten sam wzór co do stałokuponowych,
jednak parametr „r" (wymagana stopa dochodu) powinna się zmieniać w kolejnych okresach
wypłacania odsetek. Jest to związane z terminową struktura stóp procentowych.

Obligacje skarbowe

Są to dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa reprezentowany przez
Ministra Finansów. Emitent pożycza od nabywcy obligacji pewną sumę pieniędzy i
zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligację) w określonym terminie oraz zapłacić należne
odsetki.Obligacje skarbowe należą do papierów wartościowych o najmniejszym ryzyku
inwestycyjnym.

Obligacje skarbowe dzielimy ze względu na rodzaj rynku wtórnego na:

Obligacje oszczędnościowe – oferowane wyłącznie osobą fizycznym, można obracać nimi na
rynku wtórnym nieregulowanym (umowa sprzedaży, darowizny); nie są notowane na GPW. W
Polsce obligacjami tymi są obligacje dwuletnie, czteroletnie oraz dziesięcioletnie.

Obligacje rynkowe – dostępne dla osób fizycznych oraz prawnych oprócz podmiotów
finansowych, spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Obligacjami tymi
można obracać na GPW, BondSpot (dawniej MTS CeTo S.A.) oraz na rynku wtórnym
nieregulowanym. Obligacjami rynkowymi są: obligacje trzyletnie i pięcioletnie.

Ze względu na okres zapadalności obligacji skarbowych, możemy wyróżnić:

Obligacje dwuletnie DOS

Obligacje o oprocentowaniu stałym w okresie 2 lat, z roczną kapitalizacją (odsetki
dopisywane), cena wynosi 100zł. Kod obligacji np. DOS0805 oznacza: Dwuletnie
Oszczędnościowe Stałoprocentowe), 08 - miesiąc wykupu (sierpień), 05 - rok wykupu (2005
r.). Obligacje te nie są notowane na GPW. Całość odsetek oraz wartość nominalna wypłacona
zostaje po dwóch latach. Istnieje możliwość przedterminowego wykupu, jednakże wartość
narosłych odsetek pomniejszona zostaje w takim przypadku o 1 zł.

Obligacje trzyletnie TZ

Obligacje rynkowe, o oprocentowaniu zmiennym (odsetki wypłacane co pół roku),
aktualizowanym co 6 miesięcy na podstawie wskaźnika WIBOR (0,93*WIBOR 6M, lipiec
2008). Kod obligacji: np. TZ0806, gdzie: TZ (skrót od Trzyletnie Zmiennoprocentowe) to
symbol obligacji, 08 - miesiąc wykupu (sierpień), 06 - rok wykupu (2006 r.). Obligacje tymi
można obracać na GPW bądź BondSpot.

Obligacje czteroletnie COI

Obligacje oszczędnościowe, o zmiennym oprocentowaniu uzależnionym od inflacji (odsetki
wypłacane są po każdym pełnym roku oszczędzania), aktualizowanym co rok, cena wynosi
100zł. Do poziomu inflacji dodawana jest premia w wysokości 2,6 p.p. (lipiec 2008). Kod
obligacji: np. COI0807, gdzie: COI to symbol obligacji (skrót od Czteroletnie
Oszczędnościowe Indeksowane), 08 - miesiąc wykupu (sierpień), 07 - rok wykupu (2007 r.).
Wartość nominalna wraz z odsetkami za ostatni rok oszczędzania wypłacana jest po 4 latach.
Obligacja ta wydaje się być bardzo dobrą alternatywą w stosunku do depozytów i lokat
bankowych, gdyż gwarantuje inwestorowi premię ponad roczną stopę inflacji, co oznacza, że
inwestor zawsze będzie realizował dodatnią realną stopę procentową. Istnieje możliwość
przedterminowego wykupu, jednakże wartość narosłych odsetek pomniejszona zostaje w takim
przypadku o 1 zł.

Obligacje dziesięcioletnie EDO

Obligacje oszczędnościowe, o zmiennym oprocentowaniu uzależnionym od inflacji, z roczną
kapitalizacją odsetek (odsetki dopisywane są na koniec każdego okresu odsetkowego -roku).
Wartość nominalna wraz z odsetkami za cały 10-letni okres inwestycji zostanie wypłacona
dokładnie 10 lat od dnia zakupu. Kod obligacji: np. EDO1014, gdzie: EDO to symbol obligacji
(skrót od Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe), 10 - miesiąc wykupu (październik),
14 - rok wykupu (2014 r.). Istnieje możliwość przedterminowego wykupu, jednakże wartość
narosłych odsetek pomniejszona zostaje w takim przypadku o 1 zł.

Obligacje zerokuponowe OK.

Obligacje występujące w handlu hurtowym. Od obligacji tych nie nalicza się odsetek, gdyż
sprzedawane są z dyskontem, czyli cena obligacji jest niższa od wartości nominalnej po której
emitent wykupuje obligacje. Można powiedzieć, że odsetki są płacone niejako z góry już przy
zakupie obligacji i uwzględnione w jej cenie.

W odróżnieniu od detalicznych obligacji Skarbu Państwa, obligacje OK nie są dostępne dla
indywidualnych inwestorów. Mogą oni je jednak kupić pośrednio, inwestując w odpowiedni
fundusz obligacji.

Jak kupić obligacje Skarbu Państwa?

Do sprzedaży obligacji na rynku pierwotnym w naszym kraju Ministerstwo Finansów
wyznaczyło sieć placówek PKO Bank Polski i Punkty Obsługi Klienta Bankowego Domu
Maklerskiego PKO BP.

Jak kupić obligacje? Można więc udać się do wyznaczonej placówki PKO BP (na terenie całego
kraju jest ich 877) i z odpowiednimi dokumentami przejść do specjalnego stanowiska, gdzie
konsultant dokładnie zapozna nas z warunkami sprzedaży. Podobnie w przypadku Punktów
Obsługi Klientów Bankowym Domu Maklerskim PKO BP, których jest 35. By nie tracić czasu,
warto zadzwonić do najbliższego oddziału banku i zapytać o placówkę najbliższą miejsca
pobytu.

Przed udaniem się do placówki należy przygotować niezbędne dokumenty: dowód osobisty
(lub inny dokument potwierdzający tożsamość), NIP - numer identyfikacji podatkowej oraz
numer rachunku bankowego. Numer konta będzie potrzebny do przelewów - wpłat podczas
zakupu oraz wypłat przy wykupie obligacji.

Po dokładnym zapoznaniu z warunkami sprzedaży konsultant - co jest bardzo ważne - dokona
rejestracji klienta do Rejestru Nabywców Obligacji. Klient natomiast deklaruje liczbę, rodzaj
obligacji oraz formę zapłaty (może to być: gotówka, bankowy czek gotówkowy, przelew na
rachunek bankowy, łączne wymienione formy płatności. Będzie mógł także, o ile jest to kolejny
zakup obligacji, dokonać zamiany obligacji wykupywanych na nowe). Po złożeniu zlecenia
zakupu klient otrzyma potwierdzenie transakcji - wydrukowane potwierdzenie zakupu, a na
życzenie imienne świadectwo depozytowe. Jest to dokument stwierdzający, że legitymująca się
nim osoba jest właścicielem określonej liczby obligacji danej emisji. Obligacji, jako
papierowych kart nie otrzyma, ponieważ wszystkie papiery wartościowe przechowywane są w
formie elektronicznej - uniemożliwia to kradzież, sfałszowanie lub zgubienie papierów
wartościowych.

Inwestycja rozpoczyna się po dokonaniu przelewu pieniędzy - wartości zakupionych obligacji
na wskazane przez konsultanta konto i z chwilą pojawienia się ich na na koncie banku, domu
maklerskiego.

Nie ma dodatkowych opłat za całą operację kupna obligacji - klient płaci tylko za obligacje.
Dodatkowe opłaty (kilkadziesiąt zł) występują natomiast np. przy wystawieniu dodatkowych
dokumentów. Co bardzo istotne dla wielu klientów - kupując obligacje nie trzeba otwierać
nowego rachunku w PKO BP).

Drugi sposób: przez telefon. Obligacje można kupić telefonując do specjalnej infolinii 0801
310 210 (opłata jak za połączenie lokalne) lub pod numer 0 prefiks 81- 535 66 55. Serwis
telefoniczny jest czynny od poniedziałku do soboty od godziny 8.00 do 20.00 z wyjątkiem dni
świątecznych. Naturalnie wcześniej należy przygotować wymagane i wymienione wyżej
dokumenty. Po potwierdzenie wpisu na Rejestr Nabywców Obligacji oraz potwierdzenie
dokonania ich zakupu należy osobiście zgłosić się do jednej z placówek banku.

Przez Internet. Obligacje, na tym samych zasadach, jak w przypadku wizyty w banku lub
zakupu przez telefon, można kupić przez Internet. Na stronach specjalnie w tym celu
uruchomionego serwisu - obligacje skarbowe.pl - można je kupić, wypełniając specjalnie
przygotowany formularz. Wypełnienie go nie jest skomplikowane i zajmuje kilka, kilkanaście
minut, ale by przebiegło ono sprawnie należy przygotować kilka dokumentów. Przed
wypełnieniem trzeba będzie także dokładnie zapoznać się z regulaminem zakupu obligacji
przez systemy teleinformatyczne, a następnie zalogować się do serwisu i zadeklarować rodzaj
oraz liczbę obligacji, a na końcu formularza każdy z klientów zostanie także dokładnie
poinformowany o uzyskaniu odpowiednich potwierdzeń. Po wypełnieniu wniosku należy w
ciągu 3 dni roboczych dokonać przelewu pieniędzy na wskazane konto.

Obligacje na giełdzie to tzw. rynek wtórny. Jest związany z obrotem obligacjami na Giełdzie
Papierów Wartościowych w Warszawie, ale nie jest przeznaczony tylko dla wtajemniczonych
parkietowych wyjadaczy. Obligacje skarbowe są notowane na giełdzie i dlatego, by móc je
kupić, wcześniej należy założyć inwestycyjny rachunek w jednym z biur maklerskich. To także
pierwsza i zasadnicza różnica pomiędzy kupnem obligacji na rynku pierwotnym i wtórnym.
Kupujący obligacje w sieci sprzedaży płaci tylko cenę samych obligacji. Druga istotna różnica
- handlujący obligacjami na giełdzie musi liczyć się z ewentualnością strat w przypadku
niekorzystnej dla niego zniżki lub zwyżki cen. Kursy obligacji podlegają bowiem wahaniom
(choć zwykle nieporównywalnie mniejszym niż akcje).