1

Temat: Konflikty w Azji

Konflikt w Tybecie

To region w zachodnich Chinach. Na przestrzeni wieków raz był niezależny, a raz znajdował
się pod obcymi rządami (Chińczyków, Mongołów). Ostatni okres niepodległości przypada na
lata 1913-1950. Później Tybet został siłowo włączony do komunistycznych Chin.
Stosunki Chin i Tybetu sprzed 1913 roku są historią wzajemnych zależności, podbojów.
Chiński rząd twierdzi, że Tybet zawsze był częścią Chin.
W 1913 roku Tybet ogłosił niepodległość. Przed agresją chińską na przełomie 1949 a 1950
roku był w pełni niepodległym państwem. Posiadał suwerenny rząd, swoją jednostkę
monetarną, system pocztowy, własny język, prawo i zwyczaje
Tuż po ogłoszeniu powstania Chińskiej Republiki Ludowej, zgodnie z myślą powrotu
wszystkich ziem chińskich do kraju macierzystego, Tybet został najechany i wobec braku
odpowiedniej armii szybko podbity przez wojska chińskie.
Według pisemnych uzgodnień z Pekinem, region miał mieć dosyć szeroką autonomię. Jednak
władze chińskie nie dotrzymywały złożonych obietnic, co przyczyniło się do wybuchu
powstania w 1959 roku. Rebelia została krwawo stłumiona. Po powstaniu chińskie władze
znacznie ograniczyły autonomię Tybetu i podjęły działania mające na celu większe
zasymilowanie regionu z resztą kraju. Służyć temu miał m.in. masowy napływ osadników
chińskich (Tybet stał się też czymś w rodzaju kolonii karnej). Posiadali oni znacznie większe
przywileje (np. mogli zajmować wysokie stanowiska) niż prześladowani z powodów
politycznych rdzenna ludność. Od tego czasu zginęło ponad milion Tybetańczyków, a tysiące
buddyjskich klasztorów zostało zniszczonych (klasztory w tym regionie to ważne ośrodki
religijne, naukowe i medyczne).
Dalajlama, duchowy i polityczny przywódca Tybetu, w roku 1959 został zmuszony do
ucieczki z Tybetu do Indii. Jego śladem podążyło wielu Tybetańczyków. W Indiach
Dalajlama założył Rząd Emigracyjny. W roku 1989 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za
swoje niezłomne poświęcenie w szczerzeniu polityki i walki o wolność bez stosowania
przemocy. Dalajlama głosi politykę „Drogi Środka” - rozwiązania konfliktu bez stosowania
przemocy na drodze negocjacji z władzami Chin. Opowiada się za przyznaniem
Tybetańczykom prawdziwej autonomii w kwestiach religii i kultury, w obecnych granicach
Chin. Strona chińska wciąż oskarża go jednak o separatyzm i próbę podzielenia państwa.
Wiele wskazuje na to, że komunistyczne władze w Pekinie czekają na moment śmierci
tybetańskiego przywódcy, aby ostatecznie rozwiązać kwestię Tybetu.
Chińscy koloniści zaczynają przeważać w tybetańskich miastach, ponieważ rząd chiński dąży
do narzucenia własnej kultury przez przenoszenie ludności chińskiej na tereny Tybetu.
Rozwój jest głównym argumentem chińskich działań w tym regionie, chociaż większość
dobrych stanowisk pracy przyznawanych jest Chińczykom a nie Tybetańczykom.
Tybetańczycy nie mają faktycznego wpływu na kierunek rozwoju swojego kraju. Chiny
wydają olbrzymie sumy pieniędzy na budowę infrastruktury w Tybecie, jednocześnie
całkowicie zaniedbując rozwój edukacji i systemu opieki zdrowotnej. Nowe drogi, zakłady
przemysłowe w większości mają za zadanie wspieranie rosnącej militaryzacji tego regionu, co
umożliwi Chińczykom zarządzanie Tybetem jako państwem policyjnym.
Społeczność międzynarodowa uczyniła niewiele, aby ukazać istotę chińskiej nielegalnej
okupacji Tybetu. Chiny posiadają gigantyczny rynek i tanią siłę roboczą. Poszczególne
interesy mają tak silne poparcie, iż politycy są bezsilni, aby przedsięwziąć jakiekolwiek kroki
przeciwko chińskiemu rządowi. Od lat 90. państwa zachodnie przyjęły politykę oddzielania
spraw ekonomicznych i praw człowieka w polityce wobec Chin, a sytuacja praw człowieka w
Tybecie uległa drastycznemu pogorszeniu.

2

„Jeden Świat, Jedno Marzenie” - jest oficjalnym hasłem tegorocznej Olimpiady. Jednak
rzeczywistość chińskiej okupacji Tybetu to koszmar. Właśnie teraz tysiące Tybetańczyków
jest aresztowanych, bitych i zabijanych za mówienie o wolności. 24 marca, Chiny rozpoczęły
sztafetę ognia olimpijskiego. W ciągu następnych dwóch miesięcy, ogień okrąży Ziemię i
będzie obecny w różnych miastach. Ta propagandowa impreza ma zyskać poparcie świata i
odwrócić uwagę od nielegalnej okupacji i wojskowej brutalności w Tybecie.

Konflikt w Czeczenii

Czeczeni, odrębna muzułmańska społeczność z własnym językiem i kulturą, przeżyli wiele
napaści i okresów obcej okupacji. W ciągu ostatnich dwustu lat największe
niebezpieczeństwo dla Czeczeni stanowi jej północny sąsiad - Rosja. Po raz pierwszy
Rosjanie zaatakowali Czeczenię na początku XVIII wieku. Po długich, zaciekłych walkach i
krwawych prześladowaniach, w latach 70. XIX wieku Czeczenia została włączona do Rosji.
Dopiero w czasie rozpadu ZSRR grupa przywódców czeczeńskich ogłosiła niepodległość
republiki. Rosja odpowiedziała wprowadzeniem stanu wyjątkowego na tych terenach. W
1992 Czeczenia założyła sprzeciw wobec podpisania układu stowarzyszeniowego z Federacją
Rosyjską. Rosja nie uznała tej odmowy i w 1994 rozpoczęła wojnę mającą na celu
opanowanie Czeczenii. Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej dotyczące tej
wojny mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi,
fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi. Prezydent Jelcyn wysłał do zbuntowanej
republiki armię, która miała stłumić siłą ruch niepodległościowy. Rosyjski rząd popełnił
jednak błąd licząc na to, że Czeczeni poddadzą się po krótkich walkach. Rosjanie zdobyli
Grozny, trwały starcia partyzanckie. Konflikt zakończył się dopiero w 1996 roku. Traktat
pokojowy z Jelcynem podpisał nowy prezydent Czeczenii, generał Asłan Maschadow.
Federacja Rosyjska uznawała Republikę Czeczeńską za podmiot prawa międzynarodowego,
co było sukcesem strony czeczeńskiej, choć nie stanowiło zaakceptowania jej suwerenności
państwowej. Ponadto uzgodniono, że wojska rosyjskie wycofają się z Czeczenii, nastąpi
zawieszenie broni, jeńcy wojenni zostaną zwolnieni, odbędą się wybory władz w Czeczeni.
Zapowiedziano walkę z przestępczością, terroryzmem oraz waśniami narodowościowymi i
religijnymi, a także odbudowę społeczno-gospodarczą Czeczenii. Pominięto jednak kwestię
najbardziej istotną -niepodległość republiki.
W 1999 r. oddziały Basajewa (przywódca rebeliantów) zajęły ponownie kilka wiosek, przy
granicy czeczeńskiej. Rosja zaatakowała pod pretekstem zapobiegania atakom terroryzmu.
Był to początek drugiej wojny czeczeńskiej. Zacięte walki między partyzantami a wojskami
Rosji trwały nieprzerwanie do 2002 roku, kiedy wojska federalne zajęły całe terytorium
Czeczenii. Strona rosyjska ogłosiła wtedy oficjalne zakończenie wojny. Według
separatystów, wojna trwa nadal.
W październiku 2002 roku grupa Czeczenów-samobójców zajęła moskiewski teatr na
Dubrowce. Zakładnikami stali się widzowie spektaklu. Przetrzymywani byli przez trzy doby.
Władze rosyjskie zdecydowały się na szturm na teatr. Oddziały antyterrorystyczne użyły
wówczas gazu bojowego, który zabił co prawda 40 czeczeńskich bojowników, ale pozbawił
także życia około 130 zakładników. Rosyjskie wojska stacjonujące w Czeczeni
przeprowadzały coraz częstsze i bardziej krwawe niż dotychczas ataki na partyzantów, a
wśród opinii publicznej pojawiły się głosy o nagminnym łamaniu praw człowieka przez
Rosjan. Zachód ostro potępiał działania władz rosyjskich i ich stosunek do Czeczenów.
Zmieniło się to po tragedii, jaka miała miejsce w Biesłanie - mieście położonym w Północnej
Osetii. Czeczeni zajęli tam szkołę, a wszystko to miało miejsce w czasie rozpoczęcia roku
szkolnego - od 1. do 3. września. Pierwszy raz jako zakładników wzięto niewinne dzieci, ich
rodziców i nauczycieli. Czeczeni zażądali zwolnienia z więzień wszystkich skazanych za

3

terroryzm i wycofania wojsk rosyjskich z Czeczenii. Zakładnicy byli przetrzymywani 2 dni
bez jedzenia i picia, w dusznej sali gimnastycznej. Doszło do szturmu ze strony wojska
rosyjskiego, podczas którego zginęło około 340 osób. Był to dotychczas największy i
najkrwawszy atak czeczeńskich bojówkarzy.
Obie wojny doprowadziły do wielkich zniszczeń i doszczętnie zrujnowały ten kraj. Po
każdym ataku ze strony czeczeńskich radykałów nasilają się interwencje ze strony Kremla.
Obecnie żadne państwo świata nie uznaje niepodległości Czeczenii.

Konflikt w Kurdystanie

To górzysta kraina w południowo-zachodniej Azji zamieszkana przez Kurdów. Terytorium
Kurdystanu jest podzielone między Turcję, Irak, Iran i Syrię.
Pierwsze wzmianki na temat Kurdów pojawiły się w XI w. Naród był podporządkowany
wówczas władcom państw Bliskiego Wschodu. Od XIX w. wśród tej ludności zaczęła się
kształtować świadomość narodowa. W XIX w. w tureckiej części Kurdystanu wybuchały
liczne powstania. Po zakończeniu I wojny światowej, podczas której Turcja poniosła porażkę,
Kurdystan został podzielony pomiędzy Turcję, Iran i Irak. Turcja oficjalnie uznała Kurdów za
Turków górskich i poddała ich przymusowej asymilacji. Nie mogli oni się posługiwać
własnym językiem, który wycofano też ze szkół. W Iraku byli uznawani za odrębną grupę
etniczną, w Iranie byli pozbawieni praw mniejszości narodowej. Do wybuchu II wojny
ś

wiatowej Kurdowie podejmowali wiele powstań.

W latach 1960-1980 Kurdowie formowali liczne partie polityczne oraz oddziały partyzanckie.
Wszystkie podejmowane powstania i walki o utworzenie własnego państwa kończyły się
niepowodzeniem.
W połowie lat 80. w atakach skierowanych na Kurdów przez wojsko Iraku została
kilkakrotnie użyta broń chemiczna wbrew istniejącemu w prawie międzynarodowym
zakazowi. Po porażce Iraku w wojnie z Kuwejtem, w 1991 r. Kurdowie podjęli kolejne
powstanie. Zostali brutalnie stłumieni przez wojsko Saddama Husajna, a około 2 mln Kurdów
opuściło Irak. Po walkach w Iraku oraz w wyniku nacisku opinii międzynarodowej, Turcja
uznała Kurdów za odrębny naród i zezwoliła na używanie przez nich języka kurdyjskiego.
Ruchy niepodległościowe tej nacji były jednak dalej w Turcji tłumione.
W 1992 r. na terenie Iraku utworzono strefę ochronną dla Kurdów - odbyły się pierwsze
wybory parlamentarne i został utworzony rząd. Konflikty wewnętrzne i spory partii
kurdyjskich przyczyniły się do wybuchu wojny domowej. Turcja, Iran i Irak zareagowały
zbrojną interwencją, wkraczając na teren irackiego Kurdystanu.
Próby negocjacji podejmowane przez państwa zachodnie, głownie Stany Zjednoczone, nie
powiodły się. W 1998 r. przywódca Partii Pracujących Kurdystanu Abdullah Ocalan został
schwytany przez tureckie siły specjalne i aresztowany.
Wywołało to wzburzenie wśród Kurdów. W 1999 r. sąd w Turcji oskarżył Ocalana o
działalność separatystyczną i terroryzm. Obwiniono go o spowodowanie śmierci około 30 000
ludzi. Choć został skazany na karę śmierci, wykonanie jej zostało bezterminowo odroczone.
W Turcji w 2002 roku zakazano wykonywania kary śmierci. Konflikt do dziś pozostał
nierozwiązany. Pacyfikacja Kurdów przez Turcję wywołuje międzynarodowy sprzeciw i
stanowi poważny argument przeciw włączeniu Turcji do Unii Europejskiej.

Konflikt palestyńsko-izraelski

Trwa od ponad 100 lat, kiedy to wśród liderów społeczności żydowskiej w Europie pojawił
się pomysł utworzenia w Palestynie żydowskiego państwa. Kolejne wojny doprowadziły do
tego, że w 1967 r. cała historyczna Palestyna znalazła się pod izraelską kontrolą. Dla

4

Palestyńczyków, którzy znaleźli się albo pod obcą okupacją, albo na wygnaniu, Organizacja
Wyzwolenia Palestyny (OWP z Jasirem Arafatem) stała się symbolem walki o niepodległość.
Od 1974 r. żądanie OWP stały się zgodne z rezolucjami ONZ: gotowość do historycznego
kompromisu z Izraelem, pod warunkiem utworzeniem niepodległego państwa palestyńskiego
na ziemiach okupowanych przez Izrael. Po drugiej stronie - w samym Izraelu - powoli
dojrzewała świadomość, że hasła "Wielkiego Izraela" nie mają racji bytu, a koszty okupacji
ziem palestyńskich stały się coraz bardziej uciążliwe, zarówno materialnie, jak i moralnie.
Izrael, który na Zachodzie jest przedstawiany jako jedyne demokratyczne państwo na Bliskim
Wschodzie, jest de facto krajem, który okupuje obce ziemie i jest źródłem cierpień dla innego
narodu.
Zwołanie międzynarodowej konferencji pokojowej w Madrycie tuż po zakończeniu wojny o
Kuwejt w 1991 r. było wyrazem nowej polityki USA, które chciały wykorzystać ten moment,
ż

eby doprowadzić do historycznego kompromisu między Palestyńczykami a Izraelczykami.

Porozumienie pokojowe, na mocy którego powstała Autonomia Palestyńska zostało
podpisane w 1993 r. Zanim doszło do podpisania tego porozumienia każda ze stron musiała
spełnić pewne warunki: OWP uznała prawo Izraela do istnienia i zadeklarowała, że starania o
realizację palestyńskich aspiracji narodowych będą realizowane w drodze negocjacji i
dialogu. Izrael natomiast uznał OWP, którą dotychczas traktował jako organizację
"terrorystyczną", jako przedstawiciela narodu palestyńskiego. W ciągu kilku miesięcy wojska
Izraelskie miały opuścić miasta palestyńskie na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy.
Najtrudniejsze sporne kwestie (status Jerozolimy, przyszłe granice oraz problem uchodźców
palestyńskich) zostały ominięte, a do ich rozstrzygnięcia miało dojść najpóźniej po 5 latach
okresu przejściowego.
Wkrótce doszło do zabójstwa premiera Izraela, a przeciwnicy porozumień pokojowych doszli
do władzy i robili wszystko, żeby utrudnić realizację dalszych etapów porozumień:
wzmocniono politykę osadnictwa na ziemiach okupowanych, a zamiast uwolnić tysiące
palestyńskich więźniów zatrzymanych w izraelskich aresztach zaostrzono politykę represji
wobec Palestyńczyków. Frustracja, brak perspektyw rozwiązania konfliktu, fiasko negocjacji
"ostatniej szansy", przekonanie, że to, co proponuje Izrael nie spełnia minimum aspiracji
narodu palestyńskiego -wszystko to doprowadziło do intifady - palestyńskiego powstania
przeciwko izraelskiej okupacji.
Po stronie palestyńskiej również nie brakowało przeciwników porozumień pokojowych.
Dalsze dzieje intifady, używanie przez Izrael całego swego potencjału militarnego w celu
stłumienia powstania, systematyczne niszczenie struktur Autonomii Palestyńskiej, izolacja
Arafata w Ramallah przez ponad 2 lata i jego tajemnicza śmierć - to podatny grunt dla coraz
silniejszej pozycji Hamasu. W oczach zwykłego Palestyńczyka Hamas stał się symbolem
oporu i walki z agresją Izraela.
Sytuacja partii władzy wyglądała zupełnie inaczej: skłócony - zwłaszcza po śmierci Arafata -
wewnętrznie Al-Fatah (Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego), korupcja w strukturach
władz Autonomii, nieustające żądania Izraela i USA adresowane do prezydenta i rządu
Autonomii, budowa rasistowskiego muru otaczającego skupiska ludności palestyńskiej, brak
jakichkolwiek ustępstw ze strony Izraela - w takich warunkach Al-Fatah startował do
wyborów w 2006 roku.
Wyniki ostatnich wyborów były wielką niespodzianką. Po pierwsze Hamas uzyskał
bezwzględną większość mandatów. Po drugie dla Al-Fatah był to przełomowy moment, gdyż
od 1969 r. była na czele palestyńskiego ruchu narodowowyzwoleńczego, a od 10 lat - partią
rządzącą na terenie Autonomii Palestyńskiej.
Obecnie procesu pokojowego praktycznie nie ma. Od kilku lat Izrael twierdzi, że nie ma
palestyńskiego partnera do rozmów pokojowych. Kiedy Szaron wycofał swe wojska i
ż

ydowskich osadników z Gazy to nie było żadnych uzgodnień ze stroną palestyńską. Zresztą

5

cena, jaką Palestyńczycy mają zapłacić w zamian za ten krok jest ogromna: praktyczna
rezygnacja z Zachodniego Brzegu, w tym i z Arabskiej, Wschodniej Jerozolimy oraz dalsze
ignorowanie problemu uchodźców palestyńskich.
ś

ycie Palestyńczyków na terenach okupowanych jest w dużej mierze uzależnione od Izraela.

Izrael kontroluje przejścia graniczne między Palestyną a resztą świata, jego wojska otaczają
wszystkie miasta i wioski na Zachodnim Brzegu.

Hamas

To radykalna islamska organizacja, która działała w Strefie Gazy, a także na Zachodnim
Brzegu. Przez większość państw zachodnich uznana jest za organizację terrorystyczną. Za
swój podstawowy cel organizacja ta uważa zbudowanie państwa palestyńskiego
rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenie Izraela. W
styczniu 2006 roku Hamas wygrał wybory parlamentarne w Autonomii Palestyńskiej.
Organizacja ta dostarcza palestyńskim Arabom liczne dobra pierwszej potrzeby, ale także
prowadzi i utrzymuje szkoły oraz szpitale.

Jasir Arafat

Palestyński przywódca, który stał się symbolem aspiracji narodowowyzwoleńczych
Palestyńczyków. W swej karierze politycznej balansował pomiędzy przemocą i terrorem a
dyplomacją. Współzałożyciel i dowódca Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny (Al-
Fatah), największego członu OWP. Dzięki niemu ONZ uznało OWP za jedyne legalne
przedstawicielstwo narodu palestyńskiego. Zrezygnował oficjalnie z metod terrorystycznych
w 1988 roku i ogłosił powstanie niepodległego państwa palestyńskiego. Rok później został
wybrany na prezydenta Palestyny.
Na początku lat 90. podjął negocjacje z Izraelem. W 1993 sygnował w Waszyngtonie
porozumienie izraelsko-palestyńskie, przewidujące utworzenie w strefie Gazy autonomicznej
jednostki palestyńskiej. 1994 Pokojową Nagrodą Nobla. Od 1994 minister spraw
wewnętrznych i premier rządu oraz przewodniczący Autonomii Palestyńskiej. 1995 podpisał
porozumienie o rozszerzeniu Autonomii Palestyńskiej na Zachodni Brzeg Jordanu.
Podejmował szereg innych zabiegów zmierzających do uregulowania sytuacji w regionie,
jednak nie zdołał powstrzymać samobójczych zamachów przeprowadzanych przez
bojowników palestyńskich i utracił kontrolę nad przebiegiem intifady. W 2001 nałożono na
Arafata areszt domowy.
Po rozpoczęciu operacji militarnej przeciwko Palestyńczykom, ogłoszono go wrogiem
Izraela, zabroniono mu udziału w szczycie Ligi Państw Arabskich i podjęto całkowitą izolację
jego siedziby. 2003 Izrael odrzucił rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, która domagała się
zniesienia blokady siedziby Arafata. Zmarł w 2004 roku.