61

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/97

Do czego to służy?

Większość fabrycznych wzmacniaczy

do domowych zestawów elektroakus−
tycznych wyposażona jest w wejście dla
gramofonu magnetycznego. Obecnie gra−
mofony na czarne płyty zostały niemal cał−
kowicie wyparte przez odtwarzacze płyt
kompaktowych CD. Wspomniane we−
jście nie jest więc wykorzystywane. Tym−
czasem wejście to mogłoby się przydać.

Niekiedy trzeba do zestawu podłączyć

sygnał fonii z odbiornika telewizyjnego
i po prostu we wzmacniaczu brakuje jed−
nego wejścia – trzeba zastosować dodat−
kowy zewnętrzny przełącznik.

Wejście gramofonowe ma dużą czu−

łość, i aż prosi się, by je wykorzystać do
włączenia mikrofonu.

Niestety ani sygnału z odbiornika TV,

ani sygnału z mikrofonu nie można podłą−
czyć wprost do wspomnianego gniazda
gramofonowego, bowiem w torze gra−
mofonowym wzmacniacza zastosowano
specjalny układ korekcyjny.

Związane to jest z właściwościami

przetwornika gramofonu magnetyczne−
go. Najprościej mówiąc, przetwornik ten
daje napięcie wprost proporcjonalne do
prędkości wychylania igły gramofonowej
– stąd pochodzi spotykane czasem okreś−
lenie – wkładka prędkościowa. Przy od−
twarzaniu płyty najszybsze wychylenia ig−
ły występują przy sygnałach o wyższych
częstotliwościach, więc takie składowe
odtwarzane byłyby ze zbyt dużym pozio−
mem. Przedwzmacniacz współpracujący
z wkładką magnetyczną musi mieć odpo−
wiednio ukształtowaną charakterystykę
częstotliwościową: sygnały o małych
częstotliwościach powinien wzmacniać
znacznie, a o wysokich – niewiele. Istnie−
ją światowe normy określające przebieg
charakterystyki częstotliwościowej we
wzmacniaczu korekcyjnym współpracują−
cym z wkładką magnetyczną. Normy te
oparte są na zaleceniach amerykańskiego
stowarzyszenia RIAA (Record Industry
Association of America), stąd potoczne
określenie „charakterystyka RIAA”.

Wejście gramofonowe we wzmacnia−

czu ma więc „skrzywioną” charakterystykę
częstotliwościową, dostosowaną jedynie
do współpracy z wkładką magnetyczną.

Aby wykorzystać wejście gramofonu

magnetycznego do współpracy ze źródła−
mi „normalnego” sygnału, trzeba wyrów−
nać charakterystykę częstotliwościową,
czyli zastosować układ o charakterystyce
odwrotnej, niż charakterystyka RIAA.
Stąd tytułowy „filtr antyRIAA”.

Jak to działa?

Schemat układu w wersji dla większych

napięć wejściowych (50...500mV) pokaza−
ny jest na rry

ys

su

un

nk

ku

u 1

1. Jest to w istocie bar−

dzo prosty filtr. Jego zadaniem jest wy−
prostowanie charakterystyki częstotliwoś−
ciowej – stąd obecność elementów R1C1
oraz R2C2. Współpracujący rezystor R3
o niewielkiej wartości zapewnia dodatko−
wo znaczne tłumienie. W konsekwencji do
tak wzbogaconego wejścia gramofonowe−
go można dołączać sygnały o dużym pozio−
mie, na przykład z magnetofonu, tunera,
czy właśnie odbiornika telewizyjnego.

Przy próbie stworzenia podobnego

układu do podłączenia mikrofonu, wystę−
pują pewne ograniczenia. Nie można tłu−
mić sygnału, bo sygnał z mikrofonu jest

niewielki. Przy niewielkim tłumieniu trud−
no jest też uzyskać płaskie pasmo sięgają−
ce do 20kHz. Modyfikacja układu z rysun−
ku 1 wiąże się z pewnymi problemami.

Aby uniknąć tych problemów, do

współpracy z mikrofonem warto zastoso−
wać filtr o schemacie podanym na rry

ys

su

un

n−

k

ku

u 2

2. Próby potwierdziły, że przy współ−

pracy z mikrofonem dynamicznym osiąga
się dobre wyniki stosując wartości ele−
mentów podane w wykazie.

Montaż i uruchomienie

Na rysunkach 1 i 2 pokazano pojedyn−

czy tor filtru. Do współpracy ze źródłami
sygnału stereo trzeba zbudować dwa ta−
kie filtry, dla obu kanałów wzmacniacza.

Montaż nie sprawi nikomu trudności.

W większości przypadków można go wyko−
nać bez płytki – przestrzennie, i umieścić
w jakiejś maleńkiej obudowie (najlepiej meta−
lowej) a może nawet upchnąć we wtyczce.

Fotografia pokazuje wersję dla mikrofo−

nu (wg rysunku 2) zmontowaną w niewiel−
kiej obudowie z tworzywa sztucznego.

P

Piio

ottrr G

Gó

órre

ec

ck

kii

W

Wy

yk

ka

azz e

elle

em

me

en

nttó

ów

w

WERSJA DO SYGNAłÓW LINIOWYCH

R

Re

ezzy

ys

stto

orry

y

R1: 22k

Ω

R2: 220k

Ω

R3: 270

Ω

(można zmieniać według potrzeb

zakresy 56

Ω

...1k

Ω

)

K

Ko

on

nd

de

en

ns

sa

atto

orry

y

C1: 3,3nF
C2: 15nF

WERSJA DLA MIKROFONU

R

Re

ezzy

ys

stto

orry

y

R1: 3,3k

Ω

R2: 2,2k

Ω

K

Ko

on

nd

de

en

ns

sa

atto

orry

y

C1: 330nF foliowy
C2: 1µF foliowy

Rys. 1. Wersja dla sygnałów liniowych

Rys. 2. Wersja dla mikrofonu

Filtr antyRIAA

Prosty układ pozwalający

wykorzystać wejście gramofonu
magnetycznego do współpracy
z różnymi źródłami, między in−

nymi z mikrofonem!