Szkolenie wstępne
Instrukta\
stanowiskowy w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy
Przygotowanie pracownika
do wykonywania określonej pracy
Omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować
pracownik, mających wpływ na warunki pracy pracownika,
np. oświetlenie ogólne, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia
techniczne.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 2
Warunki pracy
Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy
Zgodnie z przepisami kodeksu pracy maszyny i inne urzÄ…dzenia
techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby:
zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w
szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami,
działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
pora\
eniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem,
szkodliwymi wstrzÄ…sami,
działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i
niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
uwzględniały zasady ergonomii.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 3
Warunki pracy
Ergonomia jest dyscyplinÄ… nauki zajmujÄ…cÄ… siÄ™ zasadami i
metodami dostosowywania urządzeń technicznych i narzędzi
pracy do cech fizycznych i psychicznych człowieka zgodnie z
wymaganiami fizjologii i psychologii pracy.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 4
Warunki pracy
Mo\
emy mówić o dwóch rodzajach realizowanych działań:
" ergonomii stosowanej na etapie projektowania
" ergonomii korekcyjnej realizowanej w miejscu pracy majÄ…cej na
celu ocenę i ewentualną poprawę warunków pracy
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 5
Warunki pracy
Oświetlenie
W pomieszczeniach stałej pracy nale\
y zapewnić oświetlenie
dzienne, chyba \
e, jest to niemo\
liwe lub niewskazane ze
względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia
Wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę
właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora
sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem
pracy. Niezale\
nie od oświetlenia dziennego w
pomieszczeniach pracy nale\
y zapewnić oświetlenie
elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami.
Stosunek wartości średnich natę\
enia oświetlenia w
pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się
komunikacja wewnętrzna, nie powinien być większy ni\
5 do 1.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 6
Warunki pracy
Oświetlenie
Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których
znajdują się miejsca pracy, oraz w korytarzach powinny być
dobrane i wykonane tak, aby nie nara\
ały pracownika na
wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia.
Okna i świetliki powinny być wyposa\
one w odpowiednie
urzÄ…dzenia eliminujÄ…ce nadmierne operowanie promieni
słonecznych padających na stanowiska pracy.
Okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń,
nale\
y wyposa\
yć w urządzenia pozwalające na otwieranie ich
w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie
części otwieranych w po\
ądanym poło\
eniu.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 7
Warunki pracy
Ogrzewanie i wentylacja
W pomieszczeniach pracy nale\
y zapewnić temperaturę
odpowiedniÄ… do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i
Wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie ni\
szÄ… ni\

14°C, chyba \
e względy technologiczne na to nie pozwalają. W
pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca
fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie mo\
e
być ni\
sza ni\
18°C.
Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone
przed nie kontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania,
przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego
powietrza z zewnÄ…trz.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 8
Warunki pracy
Klimatyzacja
Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy
zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być
oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.
Klimatyzacja lub wentylacja nie mo\
e powodować przeciągów,
wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy.
Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie
powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 9
Warunki pracy
KLIMATYZACJA, wentylacja
W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji
mechanicznej nale\
y zapewnić odpowiednią konserwację urządzeń i
instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia
do awarii, jak równie\
nale\
y stosować środki mające na celu
ograniczenie natÄ™\
enia i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań
powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych.
Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej
z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świe\
ego nie powinna być
mniejsza ni\
10% ogólnej ilości wymienianego powietrza.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 10
Warunki pracy
Pomieszczenia pracy
Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny
zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,
z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych
technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych
pomieszczeniach. Na ka\
dego z pracowników jednocześnie
zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno
przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia
oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej
przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 11
Warunki pracy
Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie mo\
e być
Mniejsza ni\
: 3 m w świetle - je\
eli w pomieszczeniu nie
Występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i 3,3 m w świetle
je\
eli w pomieszczeniu prowadzone sÄ… prace powodujÄ…ce
Występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 12
Warunki pracy
Aby uchronić się przed wypadkami nale\
y przestrzegać
następujących wskazówek:
" wchodzÄ…c do pomieszczenia nie nale\
y otwierać drzwi zbyt
energicznie,
" przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów nale\
y zachować
ostro\
ność,
" nie nale\
y pastować stopni schodów, nie jest równie\

wskazane układanie chodników na schodach; krawędzie
schodów nie mogą być wyszczerbione i nie powinny być
wzmacniane metalowymi nakładkami, lecz gumowatymi lub
porowatymi,
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 13
Warunki pracy
Aby uchronić się przed wypadkami nale\
y przestrzegać
następujących wskazówek:
" szuflady biurek, szczególnie najni\
ej poło\
onych nad podłogą,
muszą być zamknięte,
" wykładziny podłogowe nale\
y dokładnie mocować do podło\
a,
a uszkodzenia natychmiast naprawić,
" wszystkie naprawy i konserwacje sprzętu elektrycznego i
oświetleniowego powinni wykonywać tylko uprawnieni elektrycy.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 14
Warunki pracy
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych w monitory
ekranowe.
W chwili obecnej komputer jest wykorzystywany praktycznie na
ka\
dym stanowisku pracy, w segmencie prac administracyjno
biurowych. Komputer usprawnia pracÄ™ jednak\
e nieprzestrzeganie
zasad bhp w trakcie korzystania z niego mo\
e być przyczyną
kłopotów ze zdrowiem.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 15
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Przeciętny pracownik zatrudniony przy komputerze eksploatuje ten
sam komplet mebli przez 80 000 godzin (8 lat !).
Je\
eli fotel niedostatecznie wspiera kręgosłup w odcinku
lędz
wiowym, to plecy sÄ… zmuszane do  dopasowywania siÄ™ do
Nieergonomicznego oparcia, a nie odwrotnie jak powinno być.
W rezultacie tej nienaturalnej postawy sztywnieje kark i Å‚opatki.
Na skutek nieprawidłowego poło\
enia rÄ…k na klawiaturze mo\
emy
Nabawić się przewlekłych, groz
nych schorzeń rąk.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 16
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Gdy spędzamy wiele godzin przy komputerze musimy
mieć odpowiednio urządzone stanowisko pracy, aby
zapobiec bólom kręgosłupa, głowy, schorzeniom rąk, czy
Uniknąć zmęczenia oczu.
Samo złe ustawienie klawiatury np. podniesienie jej nó\
ek
powoduje ścięgien w cieśni nadgarstka.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 17
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Wymaganiom stawianym środowisku pracy wyposa\
onemu w
stanowiska komputerowe dedykowane jest rozporzÄ…dzenie Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa\
onych w
monitory ekranowe. (Dz. U. nr 148, poz. 973). rozporzÄ…dzenie
nakłada między innymi na pracodawcę obowiązek przeprowadzania
na stanowiskach pracy, wyposa\
onych w monitory ekranowe, oceny
warunków pracy w aspekcie:
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 18
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
" organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów
wyposa\
enia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy,
" stanu elementów wyposa\
enia stanowisk pracy,
zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed
pora\
eniem prÄ…dem elektrycznym,
" obciÄ…\
enia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-
szkieletowego pracowników,
" obciÄ…\
enia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym
szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,
" obciÄ…\
enia psychicznego pracowników, wynikającego ze
sposobu organizacji pracy.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 19
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Pracodawca jest obowiÄ…zany:
" informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach
przeprowadzonej oceny, o której mowa w ż 5, oraz wszelkich
środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
" przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
w trybie określonym w odrębnych przepisach,
" zapewnić pracownikom łączenie przemienne pracy związanej z
obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie
obciÄ…\
ajÄ…cymi narzÄ…du wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach
ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy
obsłudze monitora ekranowego lub zapewnić co najmniej 5-
minutowÄ… przerwÄ™, wliczanÄ… do czasu pracy, po ka\
dej godzinie
pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 20
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary
korygujÄ…ce wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, je\
eli wyniki
badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach
profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1,
wyka\
ą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze
monitora ekranowego.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 21
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Monitor ekranowy powinien spełniać następujące
wymagania:
" znaki na ekranie powinny być wyraz
ne i czytelne,
" obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub
innych form niestabilności,
" jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do
regulowania w zale\
ności od warunków oświetlenia
stanowiska pracy,
" regulacje ustawienia monitora powinny umo\
liwiać pochylenie
ekranu co najmniej 20° do tyÅ‚u i 5° do przodu oraz obrót wokół
wÅ‚asnej osi co najmniej o 120° - po 60° w obu kierunkach,
ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową
lub wyposa\
ony w odpowiedni filtr.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 22
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Oświetlenie stanowiska
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 23
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Niepo\
ądane odbicia światła
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 24
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Przestrzeń dla nóg
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 25
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Åšrodowisko pracy
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 26
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe.
Siedzisko
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 27
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
monitory ekranowe
Odległość oczu od ekranu monitora
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 28
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Wysokość blatu stołu
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 29
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
KÄ…t obserwacji ekranu monitora
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 30
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe.
Ustawienie ekranu monitora względem z
ródeł światła powinno
ograniczać olśnienie i odbicia światła.
Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposa\
enia
podstawowego stanowiska pracy. Konstrukcja klawiatury
powinna umo\
liwiać u\
ytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie
powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas
pracy.
Klawiatura powinna posiadać w szczególności:
" mo\
liwość regulacji kÄ…ta nachylenia w zakresie 0-15°,
" odpowiednią wysokość-przy spełnieniu warunku, aby
wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z
literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała
30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 31
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Konstrukcja stołu powinna umo\
liwiać dogodne ustawienie
elementów wyposa\
enia stanowiska pracy, w tym zró\
nicowanÄ…
wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.
Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:
" wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się
elementami wyposa\
enia stanowiska i wykonywania czynności
zwiÄ…zanych z rodzajem pracy,
" ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej
ni\
100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,
" ustawienie elementów wyposa\
enia w odpowiedniej odległości
od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez
konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 32
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby
zapewniała:
" naturalne poło\
enie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury,
z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i
przedramieniem,
" odpowiedni kÄ…t obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°- 50°
w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do
linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym
górna krawędz
ekranu monitora nie powinna znajdować się
powy\
ej oczu pracownika,
" odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 33
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy
jasnej. Krzesło stanowiące wyposa\
enie stanowiska pracy powinno
posiadać:
" dostateczną stabilność, przez wyposa\
enie go w podstawÄ™ co
najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
" wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i
swobodę ruchów,
" regulację wysokości siedziska w zakresie 400- 500 mm, licząc od
podłogi,
" regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w
zakresie: 5° do przodu i 30° do tyÅ‚u,
" wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego
wygięcia
" kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,
" mo\
liwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,
" podłokietniki.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 34
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia
oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze
oraz tak usytuowane, aby regulacjÄ™ mo\
na było wykonywać
w pozycji siedzÄ…cej.
Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów,
stanowisko pracy nale\
y wyposa\
yć w uchwyt na dokument,
posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia
oraz odległości od pracownika.
Na \
yczenie pracownika, a tak\
e gdy wysokość krzesła
uniemo\
liwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie
stóp na podłodze, stanowisko pracy nale\
y wyposa\
yć w
podnó\
ek.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 35
Organizacja pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe
Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane,
aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy,
pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów
obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 36
Ryzyko zawodowe
Ryzyko zawodowe 
jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepo\
ądanych zdarzeń
zwiÄ…zanych z wykonywanÄ… pracÄ…, powodujÄ…cych straty, w
szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych
skutków zdrowotnych w wyniku zagro\
eń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu
wykonywania pracy.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 37
Zagro\
enie
Zagro\
enie 
jest to stan środowiska pracy mogący spowodować
wypadek lub chorobÄ™.
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 38
ZDROWIE
Zgodnie z definicją sformułowaną przez Światową
OrganizacjÄ™ Zdrowia
 zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia
fizycznego, psychicznego i socjalnego, a nie tylko
brakiem choroby .
mgr in\
. Jolanta Stępniak-Kopeć 2008 r. 39
Dziękuję za uwagę.