Chemia organiczna

Nazewnictwo związków nieorganicznych.

Wzór związku dwupierwiastkowego zapisujemy stawiając

jako pierwszy pierwiastek o mniejszej elektroujemności, np.

H

2

O

.

W wypadku wzoru związku metalu z niemetalem na pierwszym
miejscu jest metal, a na drugim niemetal, np.

CaO

,

KCl

.

Nazwa związku składa się z dwu wyrazów odczytywanych w

kolejności: najpierw pierwiastek bardziej elektroujemny, a jako
drugi pierwiastek mniej elektroujemny, np.

CaO – tlenek wapnia

,

KCl – chlorek potasu

.

Nazwę związku tworzymy :

-

podając wartościowość pierwiastków lub grup, np.

MnO

2

– tlenek manganu (IV),

-

stosując system przedrostków liczebnikowych, np.

MnO

2

– ditlenek manganu,

- podając nazwę zwyczajową ( pewna liczba związków może

być nazywana zwyczajowo, np. woda, kwas solny, amoniak.)

1. Wodorki

Nazwy wodorków

metali

są dwuwyrazowe :

NaH – wodorek sodu
CaH

2

– wodorek wapnia

Nazwy wodorków

niemetali

i

półmetali

są jednowyrazowe. Tworzy

się je, dodając do nazwy pierwiastka wyraz

wodór

:

H

2

S – siarkowodór

SiH

4

– krzemowodór

2. Tlenki

Nazwy tlenków tworzymy przez podanie po wyrazie

tlenek

nazwy

pierwiastka oraz jego wartościowości. Jeśli pierwiastek ma tylko
jedną wartościowość, nie podaje się tej informacji w nazwie:

CaO – tlenek wapnia
MnO – tlenek manganu (II)

Można też stosować system liczebnikowy:

Fe

2

O

3

– tritlenek diżelaza

3. Kwasy

Kwasy beztlenowe

Po wyrazie

kwas

podaje się nazwę pierwiastka z końcówką

–wodorowy

:

H

2

S – kwas siarkowodorowy

HBr – kwas bromowodorowy
HCl – kwas chlorowodorowy

Kwasy tlenowe

Po nazwie

kwas

podaje się nazwę opisującą resztę kwasową z

końcówką

–owy

. Jeśli pierwiastek centralny tworzy wiele kwasów,

w nazwie podaje się jego wartościowość:

H

2

SO

4

– kwas siarkowy (VI)

H

2

SO

3

– kwas siarkowy (IV)

H

2

CO

3

– kwas węglowy

Jeśli pierwiastek centralny o tej samej wartościowości tworzy
wiele kwasów, do nazwy dodajemy przedrostki

orto-, meta-, piro

-

itd.

H

3

PO

4

– kwas ortofosforowy (V)

H

4

P

2

O

7

– kwas pirofosforowy (V)

4. Wodorotlenki

Po wyrazie

wodorotlenek

podaje się nazwę pierwiastka, a w

wypadku pierwiastków o wielu wartościowościach dodaje się
wartościowość:

NaOH – wodorotlenek sodu
Cr(OH)

2

– wodorotlenek chromu (II)

5. Nazwy jonów

W wypadku kationów metali nazwę pierwiastka podaje się w
dopełniaczu liczby pojedynczej, a dla metali o wielu
wartościowościach dadaje się wartościowość:

Fe

2+

- jon żelaza (II)

Fe

3+

- jon żelaza (III)

Kationy złożone często mają nazwy własne:

H

3

O

+

- jon oksoniowy

NH

4

+

- jon amonowy

Nazwy anionów tworzonych z pojedynczych atomów lub z grup
takich samych atomów powstają przez dodanie do nazwy
pierwiastka końcówek

–ek

lub

–ik

. W wypadku grupy atomów

dodaje się przedrostek liczebnikowy:

F

-

- fluorek, czyli jon fluorkowy

S

2-

- siarczek, czyli jon siarczkowy

Aniony pochodzące z dysocjacji soli lub kwasów mają nazwy
wywodzące się od nazw soli:

SO

4

2-

- jon siarczanowy (VI)

HPO

4

2-

- jon wodoroortofosforanowy (V)

6. Sole

Nazwy soli obojętnych składają się z dwóch wyrazów. Pierwszy
wyraz określa resztę kwasową. Ma końcówkę

–an

w wypadku soli

kwasów tlenowych i

–ek

w wypadku soli kwasów beztlenowych.

Drugi wyraz opisuje kation i w wypadku metali o wielu
wartościowościach w nazwie należy podać wartościowość:

Na

2

SO

4

– siarczan (VI) sodu

Cu(NO

3

)

2

– azotan (V) miedzi (II)

(NH

4

)

2

S – siarczek amonu

W wypadku wodorosoli przed nazwą reszty kwasowej pojawiają
się przedrostki

wodoro-, diwodoro-

itd. Przedrostki

di-, tri-

określają liczbę atomów wodoru pozostałych w reszcie kwasowej:

KHCO

3

– wodorowęglan potasu

NaH

2

PO

4

– diwodoroortofosforan (V) sodu

W wypadku hydroksosoli obok nazw reszty kwasowej i kationu
pojawia się słowo

wodorotlenek

. W nazie podaje się także liczbe

reszt kwasowych i liczbę grup wodorotlenkowych:

Al(OH)Br

2

– dibromek wodorotlenek glinu

Fe(OH)

2

NO

3

– azotan (V) diwodorotlenku żelaza (III)

Często spotyka się też starą formę nazewnictwa z zastosowaniem
przedrostka

hydrokso-

z odpowiednim liczebnikiem opisującym

liczbę grup wodorotlenowych:

Al(OH)Br

2

– bromek hydroksoglinu

Fe(OH)

2

NO

3

– azotan (V) dihydroksożelaza (III)

W nazwach hydratów, czyli uwodnionych soli, podaje się wyraz

hydrat

poprzedzony liczebnikiem opisującym liczbę cząstek wody:

CuSO

4

▪ 6 H

2

O – heksahydrat siarczanu (VI) miedzi (II)