1

Tomasz Śliwa

1

Paweł Nycz

2

Możliwości pozyskiwania ciepła skał za pośrednictwem odwiertów

naftowych w Karpatach

Wprowadzenie

W Polsce, zwłaszcza w Karpatach prowadzi się systematyczną likwidację odwiertów.

Służyły one niejednokrotnie przez ponad 100 lat do eksploatacji złóż ropy naftowej, których
zasoby uległy wyczerpaniu. Likwidacje nieprzydatnych wyrobisk wymusza prawo
geologiczne i górnicze.

Jednakże w wielu krajach, także coraz częściej w Polsce, wykonuje się specjalne

otwory wiertnicze których zadaniem jest wymiana ciepła między górotworem a powierzchnią
terenu. Działanie takie wpisuje się w prowadzoną politykę energetyczną uzasadnioną
względami bezpieczeństwa energetycznego, racjonalizacją użytkowania energii oraz
działaniami proekologicznymi. Na rys 1 przedstawiono liczbę zlikwidowanych odwiertów
Polsce przez Zakład Robót Górniczych w Krośnie, a na rys 2 liczbę metrów wierceń
wykonanych dla celów wykonania otworowych wymienników ciepła w Szwajcarii.

0

50

100

150

200

250

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Rys. 1. Liczba zlikwidowanych odwiertów przez ZRG w Krośnie

1

Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków.

2

Politechnika Rzeszowska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, ul. W. Pola 2, 35-959 Rzeszów.

2

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

1999

2000

2001

2002

2003

Rys. 2. Sumaryczna głębokość wykonywanych rocznie wierceń pionowych wymienników

otworowych współpracujących z pompami ciepła w poszczególnych latach w Szwajcarii

(Signorelli i in., 2004).

Praca pomp ciepła pozyskujących energię cieplną z górotworu za pośrednictwem

wymienników otworowych jest bardziej efektywna aniżeli poprzez poziome wymienniki
gruntowe. Wynika to z profilu temperatury górotworu, który zmienia się wraz z głębokością.
Na rys. 3 widać jak zmienia się systematycznie temperatura wierzchnich warstw górotworu
wraz ze zmiennością pór roku. Poniżej głębokości strefy neutralnej, na której nie obserwuje
się już sezonowych zmian temperatury górotworu obserwuje się systematyczny jej wzrost
zgodnie z gradientem geotermicznym. Dzięki temu z temperatura z wymienników
otworowych jest wyższa i bardziej stabilna w ciągu roku niż z poziomych wymienników
instalowanych w gruncie najczęściej do głębokości 2 m p.p.t.

Rys. 3. Zmiany temperatury górotworu w ciągu roku (Stiebel-Eltron Polska Sp. z o.o., 2001)

3

Konstrukcje otworowych wymienników ciepła

Wykonanie wymiennika otworowego na bazie istniejącego odwiertu wymaga

przeprowadzenia pewnych prac adaptacyjnych i wyposażenia odwiertu w rury służące
cyrkulacji nośnika ciepła.

Na rys. 4 przedstawiono porównawcze zestawienie konstrukcji jednego z odwiertów

złoża Turaszówka, służącego do eksploatacji ropy naftowej (A) oraz po jego likwidacji (C), a
także odwiertu zaadaptowanego na otworowy wymiennik ciepła w miejsce likwidacji (B) i
otworowego wymiennika powstałego po przywróceniu zlikwidowanego odwiertu (D).

12`` 10`` 9`` 7``

19,1 m

114,4 m

207,3 m

217 m

A

12`` 10``

9`` 7``

19,1 m

114,4 m

207,3 m

217 m

C

30 m

180 m

229 m

p

łu

c

z

k

a

p

łu

c

z

k

a

117 m

12`` 10`` 9`` 7``

19,1 m

114,4 m

207,3 m

217 m

B

180 m

229 m

175 m

PP 110/30 mm

12`` 10``

9`` 7``

19,1 m

114,4 m

207,3 m

217 m

D

180 m

229 m

u

s

z

c

z

e

ln

ia

c

z

117 m

175 m

4 x PE DN 40

a

a

a

a

b

b

b

b

c

d

Rys. 4. Schemat konstrukcji odwiertu zaadoptowanego na wymiennik otworowy (B),

odwiertu po likwidacji (C) i wymiennika otworowego po przywróceniu zlikwidowanego

odwiertu (D) na bazie odwiertu naftowego złoża Turaszówka (A), a – rury okładzinowe, b –

korek uszczelniający, c - kolumna rur wewnętrznych w układzie współosiowym, d – kolumna

rur wewnętrznych w postaci podwójnej u-rurki.

Kluczowym elementem w konstrukcji otworowych wymienników ciepła jest

wewnętrzne wyposażenie, mające za zadanie umożliwienie cyrkulacji nośnika ciepła. Na rys.
5 przedstawiono typowe przekroje przez wymienniki otworowe wyposażone w u-rurki lub
układ centryczny.

d

z

d

z

d

z

a

b

c

d

Rys. 5. Przekroje poprzeczne typowych układów wymienników otworowych, a – z

pojedynczą u-rurką, b – z podwójną u-rurką, c – z potrójną u-rurką, d – układ centryczny.

4

Zagospodarowanie nieprzydatnych odwiertów

Część z odwiertów, które są likwidowane w Polsce zlokalizowana jest w obszarze

zurbanizowanym w niedużej odległości od potencjalnych odbiorców ciepła. Stąd wydaje się
celowe rozważenie możliwości adaptacji na otworowe wymienniki ciepła tych odwiertów
przeznaczonych do likwidacji, które ze względu na niewielką odległość od zabudowań mogą
służyć do pozyskiwania ciepła z górotworu lub w celu racjonalizacji gospodarki ciepłem
(rys. 6). Jest to możliwe dzięki wykorzystaniu pompy ciepła, która przetwarza energię
niskotemperaturową na taką, która jest odpowiednia dla odbiorcy ciepła. Mimo konieczności
napędzania pompy ciepła energią elektryczną koszt ciepła użytkowego może być niższy od
kosztu ciepła z nośników tradycyjnych takich jak gaz ziemny czy olej opałowy.
Koszt taki porównywalny jest z kosztem energii z węgla kamiennego przy czym
nieporównywalnie większa jest wygoda obsługi, a także lokalnie korzyści dla środowiska
naturalnego.

Rys. 6. Lokalizacja odwiertów naftowych na Podkarpaciu i w Małopolsce.

Dużym problemem jest jednak rozpatrywanie zagospodarowania odwiertów

przeznaczonych do likwidacji na otworowe wymienniki ciepła pod kątem praw
własnościowych oraz wynikających z prawa geologicznego i górniczego. Z jednej strony
odwierty, które przedsiębiorca będący ich właścicielem musi zlikwidować stanowią
obciążenie jego budżetu. Z drugiej strony przekazanie uszczelnionych odwiertów
zainteresowanym odbiorom ciepła natrafia na szereg problemów natury prawnej i księgowej o
czym przekonują się zainteresowani np. odwiertami z dopływem wód geotermalnych celem
komercyjnego zagospodarowania ich do celów rekreacji.

Istotną możliwością działania pompy ciepła z otworowymi wymiennikami ciepła jest

możliwość magazynowania energii cieplnej w górotworze. Fakt ten, w przypadku
wykorzystania układu do klimatyzacji w sezonie letnim, umożliwia obniżenie kosztów
zarówno klimatyzacji jak też ogrzewania.

Ciepło odbierane z otoczenia podczas procesu klimatyzacji i zgromadzone w

górotworze umożliwia poprawę warunków pracy systemu w trybie grzewczym, czego
wynikiem jest obniżenie kosztów ciepła użytecznego. Układy pomp ciepła z otworowymi
wymiennikami ciepła są zatem rozwiązaniami które powinny być rozpatrywane nie tyle jako
ź

ródła ciepła ale system do racjonalizacji gospodarowania ciepłem wszędzie tam gdzie jest to

możliwe i uzasadnione względami ekologicznymi i ekonomicznymi. Wpisuje się w to także w
szeroko pojęta politykę energetyczną. Wiele odwiertów przeznaczonych do likwidacji lub

5

zlikwidowanych po ich przywróceniu i adaptacji na wymienniki otworowe daje możliwość
obniżenia kosztów wykonania ujęcia ciepła czy też magazynu ciepła. Na rys. 7 przedstawiono
fotografię jednego z odwiertów złoża ropy naftowej Iwonicz Zdrój (Elin 3), który został
zlikwidowany, a wraz z innymi odwiertami znajdował się w niewielkiej odległości od
budynku sanatorium, gdzie można było zagospodarować pozyskiwane za pośrednictwem
wymiennika ciepło.

Rys. 7. Zlikwidowany odwiert Elin 3.

Cyrkulacja nośnika ciepła

Cyrkulacja nośnika ciepła w wymiennikach otworowych może odbywać się w dwóch

kierunkach. Tak zwany lewy obieg (rys. 8) polega na zatłaczaniu zimnego nośnika ciepła w
dół przestrzenią pierścieniową pomiędzy rurami okładzinowymi i rurą wewnętrzną, którą po
wypływa czynnik ogrzany. Taki kierunek cyrkulacji powoduje, że czynnik przepływa i
ogrzewa się najpierw od warstw najchłodniejszych znajdujących się najbliżej powierzchni
terenu aż do warstw najcieplejszych znajdujących się najgłębiej. Następnie wpływa do
kolumny centralnej, gdzie jest transportowany ku powierzchni rurą wykonaną z materiału
izolacyjnego (najczęściej polietylenu lub polipropylenu), co ogranicza straty ciepła w trakcie
przepływu przez odcinek chłodniejszych warstw powierzchniowych. Im lepszym izolatorem
jest materiał z jakiego wykonano kolumnę wewnętrzną, tym wyższą temperaturę uzyskuje się
na powierzchni.

6

Rys. 8. Otworowy wymiennik ciepła z lewym obiegiem nośnika.

Prawy obieg (rys. 9) polega na zatłaczaniu ogrzanego nośnika ciepła w dół kolumną

centralną. Czynnik w takim obiegu ochładza się przepływając przestrzenią pierścieniową
pomiędzy rurami okładzinowymi a rurą wewnętrzną. Powoduje to maksymalne
wychłodzenie czynnika grzewczego. Cyrkulacja taka stosowana jest w czasie, gdy układ z
pompą ciepła pracuje w trybie chłodzenia (klimatyzacji) co daje także możliwość
magazynowania ciepła w górotworze.

Rys. 9. Otworowy wymiennik ciepła z lewym obiegiem nośnika

Efektywność energetyczna

Ilość i jakość (temperatura) energii cieplnej pozyskiwanej za pośrednictwem

wymiennika otworowego zależy od wielu parametrów. Można je pogrupować w parametry
geologiczne związane z właściwościami skał przewierconego profilu, parametry
konstrukcyjne związane ze sposobem wykonania i wymiarami wymiennika otworowego i
parametry eksploatacyjne związane z warunkami pozyskiwania ciepła i cyrkulacji nośnika.

7

Przykładowe możliwości pozyskiwania energii cieplnej przedstawiono na przykładzie

rzeczywistego odwiertu „Elin 3” zlokalizowanego w Iwoniczu-Zdroju w województwie
podkarpackim. Odwiert „Elin 3” służył do eksploatacji złóż ropy naftowej lecz z racji
wyeksploatowania złoża został zlikwidowany (rys. 7).

Analizą przeprowadzono w oparciu o wykorzystanie jedynie 200 m odwiertu, którego

całkowita potencjalna głębokość jako otworowego wymiennika ciepła wynosiła 460 m. W
tabeli 1 przedstawiono średnie ważone termiczne parametry skał przewierconego profilu.

Tabela 1. Średnie wartości parametrów termicznych skał w profilu odwiertu do głębokości
H=200 m

Głębokość, m

200

Współczynnik przewodzenia ciepła, W/(mK)

2,53

Gęstość, kg/m

3

912

Ciepło właściwe masowe, J/(kgK)

2445

Ciepło właściwe objętościowe, kJ/(m

3

K)

2230

Założono naturalny ziemski strumień ciepła równy 0,06 W/m. Średnica otworu wynosi

0,1298 m, średnica zewnętrzna rur okładzinowych 0,118 m, a grubość ściany 0,005 m. Rury
wykonano ze stali o współczynniku przewodzenia ciepła 60 W/(mK). Założono, że
wewnętrzna rura wykonana będzie z polipropylenu o współczynniku przewodzenia ciepła
0,22 W/(mK), średnicy zewnętrznej 0,09 m i grubości ściany 0,025 m.

Obliczenia wykonano zakładając nośnik ciepła w postaci roztworu glikolu

propylenowego 25% o przewodności cieplnej 0,475 W/(mK), cieple właściwym 3930
J/(kgK), gęstości 1033 kg/m

3

i temperaturze zamarzania – 10

o

C. Założono dwa warianty

obciążenia – obciążenie bazowe, oznaczające równomierne i ciągłe pozyskiwanie ciepła przez
okres całego roku i obciążenie szczytowe, przy którym dobowo źródło ciepła mogło
dostarczać energię o wartości 10 kW przez 12 godzin. W tabeli 2 przedstawiono wartości
temperatur nośnika ciepła określone po 25 latach nieprzerwanej eksploatacji ciepła przy
różnych wartościach rocznej ilości tej energii i różnych wartościach strumienia objętości
nośnika ciepła. Obrazuje ona wpływ tych dwóch parametrów eksploatacyjnych na
efektywność energetyczną, poprzez wartość temperatury nośnika ciepła, która wpływa na
efektywność pracy pompy ciepła.

Z tabeli 2 wynika że wraz ze wzrostem strumienia nośnika ciepła

niskotemperaturowego wzrasta temperatura nośnika w odniesieniu zarówno do obciążenia
bazowego jak i szczytowego, natomiast wraz ze wzrostem ilości energii użytecznej
temperatura nośnika spada również w odniesieniu do obydwu obciążeń.

8

-7,5

-6,5

-5,5

-4,5

-3,5

-2,5

1

2

3

5

10

15

20

30

50

100

Strumie

ń

obj

ę

to

ś

ci no

ś

nika ciepła, m

3

/h

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

n

o

ś

n

ik

a

c

ie

p

ła

,

C

Obci

ąż

enie bazowe

Obci

ąż

enie szczytowe

Rys. 10. Zależność temperatury nośnika ciepła od strumienia objętości

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

1

5

10

20

30

40

50

60

80

100

Ilo

ść

energii u

ż

ytecznej, MWh/rok

T

e

m

p

e

ra

tu

ra

n

o

ś

n

ik

a

c

ie

p

ła

,

C

Obci

ąż

enie bazowe

Obci

ąż

enie szczytowe

Rys. 11. Zależność temperatury nośnika ciepła od ilości rocznie pozyskiwanej energii

cieplnej.

W tabeli 3 przedstawiono wpływ konstrukcji centrycznego wymiennika otworowego

na temperaturę średnią nośnika ciepła w układzie cyrkulacyjnym. Jako zmienne przyjęto
ś

rednicę zewnętrzną centrycznej kolumny izolującej oraz grubość jej ściany. Obliczenia

9

wykonano przy założeniu strumienia nośnika ciepła równego 10 m

3

/h i rocznie

eksploatowanej energii 180 GJ.

10

Tabela 2. Najniższe wartości średniej temperatury nośnika ciepła niskotemperaturowego w wymienniku otworowym do głębokości 200 m
(kursywą zaznaczono wartości poniżej temperatury zamarzania nośnika ciepła).

Ilość energii

cieplnej

wyeksploatowa

nej z odwiertu

w ciągu roku

Strumień objętości nośnika ciepła niskotemperaturowego, m

3

/h, m

3

/s

1

2

3

5

10

15

20

30

50

100

0,000278

0,000556

0,000833

0,001389

0,002778

0,004167

0,005556

0,008333

0,013889

0,027778

MWh/

rok

GJ/rok

Obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie

szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie

szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie

szczytowe

1

3,6

9,10

1,37

9,11

1,78

9,11

1,88

9,11

1,94

9,12

2,91

9,12

2,95

9,12

2,98

9,12

3,00

9,12

3,02

9,12

3,04

5

18

8,05

0,68

8,08

1,10

8,08

1,20

8,09

1,25

8,14

2,23

8,15

2,27

8,15

2,29

8,15

2,32

8,15

2,34

8,15

2,35

10

36

6,75

-0,17

6,80

0,25

6,81

0,35

6,81

0,40

6,93

1,38

6,93

1,42

6,93

1,44

6,94

1,46

6,94

1,49

6,94

1,50

20

72

4,13

-1,87

4,23

-1,46

4,25

-1,36

4,27

-1,30

4,49

-0,33

4,50

-0,29

4,51

-0,26

4,51

-0,24

4,52

-0,22

4,52

-0,20

30

108

1,52

-3,58

1,66

-3,16

1,70

-3,06

1,72

-3,01

2,06

-2,03

2,07

-1,99

2,08

1,97

2,09

-1,94

2,09

-1,92

2,10

-1,91

40

144

-1,10

-5,28

-0,90

-4,86

-0,86

-4,76

-0,83

-4,71

-0,38

-3,74

-0,36

-3,69

-0,35

-3,67

-0,34

-3,65

-0,33

-3,63

-0,32

-3,61

50

180

-3,71

-6,99

-3,47

-6,57

-3,41

-6,47

-3,38

-6,42

-2,81

-5,44

-2,79

-5,40

-2,78

-5,38

-2,76

-5,35

-2,75

-5,33

-2,74

-5,32

60

216

-6,33

-8,69

-6,04

-8,27

-5,97

-8,17

-5,93

-8,12

-5,25

-7,15

-5,22

-7,10

-5,20

-7,08

-5,19

-7,06

-5,17

-7,04

-5,16

-7,02

80

288

-11,56 -12,10 -11,17 -11,68 -11,07 -11,58 -11,03 -11,53 -10,12 -10,55 -10,08 -10,51 -10,06 -10,49 -10,04 -10,47 -10,02 -10,45 -10,00 -10,43

100

360

-16,79 -15,51 -16,30 -15,09 -16,18 -14,99 -16,12 -14,94 -14,99 -13,96 -14,94 -13,92 -14,91 -13,90 -14,89 -13,87 -14,86 -13,85 -14,84 -13,84

Tabela 3. Najniższa średnia temperatura nośnika ciepła niskotemperaturowego

Grubość

ś

ciany rury

wewnętrznej,

mm

Zewnętrzna średnica kolumny izolującej, mm

20

30

40

50

60

70

80

90

95

100

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

obciążenie

bazowe

obciążenie
szczytowe

1

-3,04

-5,81

-3,04

-5,80

-3,03

-5,80

-3,02

-5,78

-3,01

-5,76

-2,99

-5,73

-2,97

-5,69

-2,95

-5,65

-3,27

-6,20

-3,11

-5,94

2

-3,03

-5,79

-3,02

-5,79

-3,02

-5,77

-3,00

-5,75

-2,99

-5,72

-2,96

-5,68

-2,94

-5,64

-2,91

-5,58

-3,25

-6,18

-3,09

-5,90

3

-3,03

-5,79

-3,02

-5,78

-3,01

-5,76

-2,99

-5,73

-2,97

-5,70

-2,95

-5,66

-2,92

-5,61

-2,89

-5,55

-3,24

-6,16

-3,08

-5,87

5

-3,02

-5,87

-3,01

-5,77

-3,00

-5,75

-2,98

-5,72

-2,96

-5,68

-2,94

-5,63

-2,91

-5,58

-2,87

-5,52

-3,23

-6,14

-3,06

-5,85

10

-

-

-3,01

-5,76

-2,99

-5,73

-2,98

-5,70

-2,95

-5,66

-2,92

-5,61

-2,89

-5,56

-2,86

-5,50

-3,22

-6,12

-3,05

-5,82

15

-

-

-

-

-2,99

-5,73

-2,97

-5,70

-2,95

-5,65

-2,92

-5,61

-2,89

-5.55

-2,85

-5,49

-3,21

-6,11

-3,04

-5,81

20

-

-

-

-

-

-

-2,97

-5,69

-2,95

-5,65

-2,92

-5,60

-2,88

-5,54

-2,85

-5,48

-3,21

-6,10

-3,04

-5,81

25

-

-

-

-

-

-

-

-

-2,95

-5,65

-2,92

-5,60

-2,88

-5,54

-2,85

-5,48

-3,21

-6,10

-3,04

-5,81

30

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-2,92

-5,60

-2,88

-5,54

-2,84

-5,47

-3,21

-6,10

-3,04

-5,80

40

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-2,84

-5,47

-3,21

-6,10

-3,03

-5,80

11

Z tabeli 3 wynika, że wraz ze wzrostem zewnętrznej średnicy kolumny izolującej

wzrasta temperatura nośnika w odniesieniu zarówno do obciążenia bazowego jak i
szczytowego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zmianie ulega zewnętrzna średnica kolumny
izolującej z 90 na 95 mm. Wtedy zauważalna jest zmiana, następuje jednorazowy skokowy
spadek temperatury, co wynika ze zmiany reżimu przepływu w przestrzeni pierścieniowej.
Wraz ze wzrostem grubości ścianki rury wewnętrznej następuje wzrost temperatury w
odniesieniu dla obydwu obciążeń.

Wnioski

Wiele odwiertów w Małopolsce i na Podkarpaciu jest likwidowanych. Powinno

rozpatrywać się możliwości ich adaptacji na otworowe wymienniki ciepła wszędzie tam,
gdzie znajdują się w niewielkiej odległości od zabudowań. Mogą wtedy służyć do
pozyskiwania ciepła niskotemperaturowego celem zasilania pomp ciepła.

Na efektywność energetyczną wymienników otworowych wpływa wiele czynników.

Należą do nich parametry geologiczne, konstrukcyjne i eksploatacyjne. Duży wpływ na
jakość i ilość pozyskiwanego ciepła mają parametry eksploatacyjne. Ze wzrostem strumienia
objętości nośnika ciepła wzrasta jego temperatura, ale jednocześnie rosną opory przepływu.
Duże znaczenie ma również grubość ściany kolumny izolującej, szczególnie gdy wzrasta
głębokość wymiennika otworowego.

Rekonstrukcja i adaptacja odwiertów na wymienniki otworowe jest możliwa przed ich

likwidacją jak też po likwidacji. W przypadku nieszczelności odwiertów zastosować można
konstrukcję z u-rurkami jako układem wymiany ciepła. Gdy zapewniona jest szczelność
odwiertów korzystniejsza jest konstrukcja centryczna.

Literatura

1.

Stiebel-Eltron Polska Sp. z o.o.: Wytyczne wykonania instalacji grzewczych z

pompami ciepła, nr 8, 2001.

2.

Signorelli S., Andenmatten N., Kohl T., Rybach L.: Projekt Statistik der

geotermischen Nutzung der Dchweiz für die Jahre 2002 und 2003, Bericht für das
Bundesamt für Energie, Bern 2004.

3.

Ś

liwa T.: Sposoby pozyskiwania energii geotermicznej; Konferencja Naukowa, „Rola

odnawialnych źródeł energii w strategii zrównoważonego rozwoju kraju”, Łódź, 18-19
września 2000 r.

4.

Ś

liwa T., Gonet A., Munia J., Kozioł W., Pająk L.: Nowy kierunek wykorzystania

odwiertów przeznaczonych do likwidacji, I Konferencja Naukowo-Techniczna,
„Problemy rekonstrukcji i likwidacji odwiertów ropnych i gazowych w Karpatach i na
Przedgórzu”, Rudawka Rymanowska – Bóbrka (PGNiG S. A. O/ZRG Krosno;
SITPNiG O/Krosno) 2000.

5.

Ś

liwa T., Gonet A.: The idea of utilising old production wells for borehole heat

exchangers in the near depleted oil field in Iwonicz Zdrój, International Geothermal
Conference: Multiple Integrated Uses of Geothermal Resources, Reykjavik 2003.

6.

Ś

liwa T., Gonet A.: Koncepcja wykorzystania likwidowanych odwiertów złoża

Turaszówka do pozyskiwania ciepła na ogrzewanie krytej pływalni, Wiertnictwo,
Nafta, Gaz, R. 23/1, 2006.

Praca zrealizowana została w ramach grantu badawczego nr 17.17.190.385.